Escolar Documentos
Profissional Documentos
Cultura Documentos
Index
Ritos funerarios
Actitude ante a morte
Inhumacin e incineracin Urnas funerarias Columbaria Catacumbas Pompa funebris As tumbas na Via Appia Mausoleo de Augusto Epitaos latinos Epitaos famosos
Mundo subterrneo Lmures Manes Aras e estelas funerarias en Galicia A morte en Internet Lo velan en su motora El muerto parado Lxico da morte Latinismos Requiem de Mozart Enredando Ligazns
Ritos funerarios
A solemnidade no trato ao defunto sempre en funcin da sa clase social. 2 tipos de ritual fnebre (sempre extra muros, Lex XII tabularum)
Inhumacin (+ propio dos pobres, + frecuente a partir do s II d.C.) in + humus, i tumbas, catacumbas.
Unha profesin:
Libitinarii (enterradores): Venus Libitina, vitare Libitinam, evadere Libitinam Pollinctores: escravos que lavaban e perfumaban o cadver
http://www.itusozluk.com/gorseller/libitina/90081
Enterramento infantil (duns 9 meses de idade) en nfora. poca romana. S. I-II d.C. Museo Arqueolxico de La Vila Joiosa (Alacant). Imaxe de RafaelDP en Flickr
Urnas funerarias de necrpole romana. Museo do Castelo de Santo Antn, A Corua. Imaxe de DivesGallaecia en Flickr
o Arqueolgico de La
Vila Joiosa
4
Urnas funerarias
1 - Roman funerary urn, Archeological Museum of Janzur, near Tripoli. Imaxe de Sebasti Giralt. 2 - Museo archeologico, Aquileia, Roman funerary urns.Fotografa de Sebasti Giralt 3 - Urna funeraria e unguentario. Empries s. I-II d.C.Fotografa de DivesGallaecia 4 - Anfora de beb.
5
Urnas funerarias
1 - Roman funerary urn, Archeological Museum of Janzur, near Tripoli. Imaxe de Sebasti Giralt. 2 - Museo archeologico, Aquileia, Roman funerary urns.Fotografa de Sebasti Giralt 3 - Urna funeraria e unguentario. Empries s. I-II d.C.Fotografa de DivesGallaecia 4 - Anfora de beb.
5
Urnas funerarias
1 - Roman funerary urn, Archeological Museum of Janzur, near Tripoli. Imaxe de Sebasti Giralt. 2 - Museo archeologico, Aquileia, Roman funerary urns.Fotografa de Sebasti Giralt 3 - Urna funeraria e unguentario. Empries s. I-II d.C.Fotografa de DivesGallaecia 4 - Anfora de beb.
5
Urnas funerarias
1 - Roman funerary urn, Archeological Museum of Janzur, near Tripoli. Imaxe de Sebasti Giralt. 2 - Museo archeologico, Aquileia, Roman funerary urns.Fotografa de Sebasti Giralt 3 - Urna funeraria e unguentario. Empries s. I-II d.C.Fotografa de DivesGallaecia 4 - Anfora de beb.
5
Columbaria
3 imaxes de columbarios (sen determinar) 2 imaxes do Columbarium Via Portuense. I metade II d.C. Museo Nazionale romano. Imaxes de Nick in Exilio en Flickr 1 imaxe (wikipedia) dun Columbarium actual de Missouri 1 imaxe (wikipedia) dun Columbarium actual de Oakland
6
Columbaria
3 imaxes de columbarios (sen determinar) 2 imaxes do Columbarium Via Portuense. I metade II d.C. Museo Nazionale romano. Imaxes de Nick in Exilio en Flickr 1 imaxe (wikipedia) dun Columbarium actual de Missouri 1 imaxe (wikipedia) dun Columbarium actual de Oakland
6
Columbaria
3 imaxes de columbarios (sen determinar) 2 imaxes do Columbarium Via Portuense. I metade II d.C. Museo Nazionale romano. Imaxes de Nick in Exilio en Flickr 1 imaxe (wikipedia) dun Columbarium actual de Missouri 1 imaxe (wikipedia) dun Columbarium actual de Oakland
6
Columbaria
3 imaxes de columbarios (sen determinar) 2 imaxes do Columbarium Via Portuense. I metade II d.C. Museo Nazionale romano. Imaxes de Nick in Exilio en Flickr 1 imaxe (wikipedia) dun Columbarium actual de Missouri 1 imaxe (wikipedia) dun Columbarium actual de Oakland
6
Columbaria
3 imaxes de columbarios (sen determinar) 2 imaxes do Columbarium Via Portuense. I metade II d.C. Museo Nazionale romano. Imaxes de Nick in Exilio en Flickr 1 imaxe (wikipedia) dun Columbarium actual de Missouri 1 imaxe (wikipedia) dun Columbarium actual de Oakland
6
Columbaria
3 imaxes de columbarios (sen determinar) 2 imaxes do Columbarium Via Portuense. I metade II d.C. Museo Nazionale romano. Imaxes de Nick in Exilio en Flickr 1 imaxe (wikipedia) dun Columbarium actual de Missouri 1 imaxe (wikipedia) dun Columbarium actual de Oakland
6
Columbaria
3 imaxes de columbarios (sen determinar) 2 imaxes do Columbarium Via Portuense. I metade II d.C. Museo Nazionale romano. Imaxes de Nick in Exilio en Flickr 1 imaxe (wikipedia) dun Columbarium actual de Missouri 1 imaxe (wikipedia) dun Columbarium actual de Oakland
6
Catacumbas
Epitao de Atimetus das catacumbas de St. Sebastian na Via Appia, Roma. Inscricin rodeada por smbolos cristins, unha ncora e un peixe. Catacumbas de Siracusa en Sicilia. Imaxe: web rsanzcarrera Catacumbas de San Calixto. Roma. Imaxe de Jonas Witt en Flickr
7
Catacumbas
Epitao de Atimetus das catacumbas de St. Sebastian na Via Appia, Roma. Inscricin rodeada por smbolos cristins, unha ncora e un peixe. Catacumbas de Siracusa en Sicilia. Imaxe: web rsanzcarrera Catacumbas de San Calixto. Roma. Imaxe de Jonas Witt en Flickr
7
Catacumbas
Epitao de Atimetus das catacumbas de St. Sebastian na Via Appia, Roma. Inscricin rodeada por smbolos cristins, unha ncora e un peixe. Catacumbas de Siracusa en Sicilia. Imaxe: web rsanzcarrera Catacumbas de San Calixto. Roma. Imaxe de Jonas Witt en Flickr
7
Conclamatio, extremum vale Pompa funebris, praecae, naeniae, laudatio funebris Incineracin nas necrpoles fra da cidade: sepulcros monumentais (Tumba de Cecilia Metela), mausoleos (Augusto, Adriano) Fosas individuais > Epitaos: identidade do falecido (nome, idade, condicin social, etc.), persoa que dedica o epitao, ton solemne ou con toques humorsticos vestes pullae, sacricio do novendiale, cena novendialis Parentalia (13-21 febreiro): festas memoria dos mortos. Feralia (derradeiro da) Violaria, Rosaria (nais de maio): frores nos sepulcros ou urnas
Loito:
Festas e conmemoracins
Pompa funebris
2 Reconstrucins Pompa Funebris Relevo en mrmore de Amiternum, Italia. 2 metade do s. I a.C. Imaxe: fransite.net
9
Pompa funebris
2 Reconstrucins Pompa Funebris Relevo en mrmore de Amiternum, Italia. 2 metade do s. I a.C. Imaxe: fransite.net
9
Pompa funebris
2 Reconstrucins Pompa Funebris Relevo en mrmore de Amiternum, Italia. 2 metade do s. I a.C. Imaxe: fransite.net
9
Gravado da Via Appia (reconstrucin). Imaxe: wikipedia Tumba de Cecilia Metela na Via Appia, s.I a.C., foi convertido en castelo na Idade Media. Imaxe de Trix en Flickr Sepulcro dos Escipins na Via Appia, s. III a.C. Imaxe wikipedia
10
Gravado da Via Appia (reconstrucin). Imaxe: wikipedia Tumba de Cecilia Metela na Via Appia, s.I a.C., foi convertido en castelo na Idade Media. Imaxe de Trix en Flickr Sepulcro dos Escipins na Via Appia, s. III a.C. Imaxe wikipedia
10
Gravado da Via Appia (reconstrucin). Imaxe: wikipedia Tumba de Cecilia Metela na Via Appia, s.I a.C., foi convertido en castelo na Idade Media. Imaxe de Trix en Flickr Sepulcro dos Escipins na Via Appia, s. III a.C. Imaxe wikipedia
10
Mausoleo de Augusto
Mausoleo de Augusto
Mausoleo de Augusto
Epitafos latinos
Anagni 036. CIL 06, 28963 = 10, 00771*,3 = Anagni 037.
V(ivus) M(arcus) Vinicius Vinici l(ibertus) Phoebus/ fecit sibi et / Cordiae Asterope coniugi carissim(ae) / et libertis libertabus posterisq(ue) eorum
CIL 06, 17551 = Anagni 025.
D(is) M(anibus) / M(arcus) Fabius Pa/catus Tetti/ae Vibiae / co(n)iugi / f(e)c(it) b(ene) m(erenti)
CIL 02-05, 00005.
Anagni 035
G(aius) Iulius Primus / miles veteranus / leg(ionis) X Gemina[e] / h(ic) s(itus) e(st) s(it) t(ibi) t(erra) l(evis)
13
Epitaos famosos
14
O paso do mundo dos vivos ao dos mortos > un cambio de etapa mis (como o nacemento, infancia, madurez...) Ritos obrigatorios, perfectamente estipulados. De non cumplilos o defunto no chegara ao mundo dos mortos.
Inuencia da mitoloxa grega: obolus, Caronte Stix, Hades, Elysium, Tartarus Proserpina, ae e Pluto, onis (Dis Pater)
Mltiples concepcins sobre o mundo de ultratumba Para uns a alma e o corpo perecen conxuntamente, para outros a alma se disipa pouco despois, e para outros vive eternamente (Cicern) Epicreos: a morte era un medo mis a eliminar. Epicuro negaba a existencia do mis al; Lucrecio: o corpo e a alma perecen ao mesmo tempo. Estoicos: a morte lei de vida que hai que aceptar. Sneca e o seu sobrio Lucano arremeten contra as crenzas e cerimonias que preparan o trnsito a un mis al no que non cran.
Inuenza dos espritos dos antepasados mortos na vida dos vivos. Larvae e Lemures > espritos malignos. Manes > espritos protectores da familia.
15
Mundo subterrneo
Mapa do mundo subterrneo + gravado de Caronte The dead is ferried across the river by Charon, fresco of the main tomb of the Archeological Museum of Janzur, near Tripoli, 1rst century. Imaxe de Sebasti Giralt The dead arrives to the underworld, where he meets Pluto and Proserpina, fresco of the main tomb of the Archeological Museum of Janzur, near Tripoli, 1rst century. Imaxe de Sebasti Giralt. Plutn e Proserpina. Apulian Red Figure volute krater. White Sakkos Painter, ca. 320 BCE. Imaxe de Diffendale
16
Mundo subterrneo
Mapa do mundo subterrneo + gravado de Caronte The dead is ferried across the river by Charon, fresco of the main tomb of the Archeological Museum of Janzur, near Tripoli, 1rst century. Imaxe de Sebasti Giralt The dead arrives to the underworld, where he meets Pluto and Proserpina, fresco of the main tomb of the Archeological Museum of Janzur, near Tripoli, 1rst century. Imaxe de Sebasti Giralt. Plutn e Proserpina. Apulian Red Figure volute krater. White Sakkos Painter, ca. 320 BCE. Imaxe de Diffendale
16
Mundo subterrneo
Mapa do mundo subterrneo + gravado de Caronte The dead is ferried across the river by Charon, fresco of the main tomb of the Archeological Museum of Janzur, near Tripoli, 1rst century. Imaxe de Sebasti Giralt The dead arrives to the underworld, where he meets Pluto and Proserpina, fresco of the main tomb of the Archeological Museum of Janzur, near Tripoli, 1rst century. Imaxe de Sebasti Giralt. Plutn e Proserpina. Apulian Red Figure volute krater. White Sakkos Painter, ca. 320 BCE. Imaxe de Diffendale
16
Mundo subterrneo
Mapa do mundo subterrneo + gravado de Caronte The dead is ferried across the river by Charon, fresco of the main tomb of the Archeological Museum of Janzur, near Tripoli, 1rst century. Imaxe de Sebasti Giralt The dead arrives to the underworld, where he meets Pluto and Proserpina, fresco of the main tomb of the Archeological Museum of Janzur, near Tripoli, 1rst century. Imaxe de Sebasti Giralt. Plutn e Proserpina. Apulian Red Figure volute krater. White Sakkos Painter, ca. 320 BCE. Imaxe de Diffendale
16
Mundo subterrneo
Mapa do mundo subterrneo + gravado de Caronte The dead is ferried across the river by Charon, fresco of the main tomb of the Archeological Museum of Janzur, near Tripoli, 1rst century. Imaxe de Sebasti Giralt The dead arrives to the underworld, where he meets Pluto and Proserpina, fresco of the main tomb of the Archeological Museum of Janzur, near Tripoli, 1rst century. Imaxe de Sebasti Giralt. Plutn e Proserpina. Apulian Red Figure volute krater. White Sakkos Painter, ca. 320 BCE. Imaxe de Diffendale
16
Lemures
Maio: festa das Lemuria, cerimonia que tentaba satisfacer aos Lemures que puidesen andar polas sas casas. A medianoite:
Paterfamilias faca o sinal do Mano Fico percorra descalzo toda a casa mentres... Escupa nove fabas negras para que as comesen os espectros
Manes
D. M. MESSIEDONATE MATRI.IVSTVS
FILIVS . V . F . C
D(is) M(anibus) Messi(a)e Donat(a)e matri, Iustus lius v(ivus) f(aciendum) c(uravit)
Museo de Estrasburgo
18
D(is) M(anibus) D.M. Gai Iuli Max(i)mini, GAI IVLI MAX MINI EMERITI LE emeriti legionis VIII GIONIS VIII BNEFI b(e)neciarius CIARIVS PROCVRATO procuratoris (h)onesta RIS ONESTA MISSIO missione missus, NE MISSVS ISTAME Ista(m) memoriam MORIAM PROCVRA procuravit Similinia Paterna VIT SIMILINIA PATE RNA CONIVX CO coniux coniugi k(a)rissimo NIVGI KRISSIMO Maximinus (h)ic quiesquit. MAXMINVS ICQ Ave, viator, VIESQVIT AVE VIA vale, viator TOR VALE VIATOR
* (Museo de Estrasburgo, datado no s. III d.C.)
19
20
Museo do Castelo de Santo Antn. A Corua. S. III, nais do IV d.C. Foto de DivesGallaecia en Flickr
21
D(is) M(anibus)/ G(aio) ARRUNTIO SERE/NO AN(norum) LX FLACCINI/A SEVERA MARITO/ PIENTISSIMO
22
23
A morte en Internet
http://www.mivoluntad.com/
http://www.todoesquelas.com/
http://www.revistaadios.es/
http://www.famousdead.com/
24
Lo velan en su motora
25
El muerto parado
26
Lxico da morte
Helenismos: tumba < , tmulo / tanatorio < morte + suxo lat. arius (lugar) necrpole < morto, cadver + cidade sarcfago < , carne+ comer pompa < (latn pompa, ae: Procesin, desle solemne) epitao < (sobre) + (tumba)
cadver < caro data vermibus: carne entregada ao vermes / cado, is, ere, cecidi, cassum: caer, sucumbir defunto < defunctus < defungor: cumprir, pagar unha dbeda, acabar con incinerar < in + cinis, eris: cinza inhumar < in + humus, i: terra / exhumar < ex + humus, i enterrar < in + terra, ae: terra sepelio < sepelio, is, sepelire, sepultum: sepultar, enterrar exequias < exsequiae, arum: honras fnebres < exsequor: seguir (ao enterramento) funeral < funus, eris: cerimonia fnebre, cortexo fnebre columbario < columba, ae: pomba + suxo lat. arius (lugar) osario < os, ossis: so + suxo lat. arius (lugar) lpida < lapis, idis: pedra
27
Latinismos
R.I.P. I.N.R.I.
requiescat in pace Iesus Nazarenus Rex Iudeaorum no momento mesmo da morte en memoria dunha persoa morta rixidez da morte (termo forense) funeral co corpo do defunto sen sepultar despois da morte misa de defuntos
28
Requiem Mozart
Confutatis maledictis, ammis acribus addictis, voca me cum benedictis. Oro supplex et acclinis, cor contritum quasi cinis, gere curam mei nis.
Rexeitados os malditos, entregados s crueis chamas, chmame cos benditos. E rogo suplicante e inclinado ante ti, co meu corazn triturado coma cinza, que coides da mia n.
29
Enredando...
O mis al dos romanos (O olmo dos falsos soos) Parentalia e Feralia: a memoria dos mortos na antiga Roma (O olmo dos falsos soos) El Llat i el lxic de la mort (El Fil de les Clssiques) Ritos de paso. La muerte Roma I (Hortus Hesperidum) Ritos de paso. La muerte Roma II (Hortus Hesperidum) Men de todos los santos (De re coquinaria) Ritos fnebres dos romanos (documento pdf en iussu de DivesGallaecia) Ritos funerarios (recompilacin de ligazns en Diigo) Os romanos e a morte (Galera de imaxes en Pinterest)
30
Ligazns
Personaliza o teu epitao: http://www.tombstonebuilder.com/index.php Salieri vs. Mozart: http://www.youtube.com/watch?v=WXUkL9t9qkI Epitaos famosos: http://es.wikiquote.org/wiki/Epitaos Na rede:
http://www.epilogable.com/steven-jobs/epgbks/memories
31