WeeK49,Woensdag5december2012

Een verrader die kon infiltreren als een kameleon

NIEUWERKERK A/D IJSSEL Ooit gehoord van Anton van der Waals? Veel mensen zullen ontkennend moeten antwoorden op die vraag. Toch was het een heel bijzonder personage, zo bleek vorige week dinsdag in de Nieuwerkerkse bibliotheek tijdens een afsluitingsavond van de leesbevorderingscampagne Nederland Leest. Anton van der Waals was een verrader in de Tweede Wereldoorlog. En hij stond model voor de romanpersonage Dorbeck in de beroemde klassieker van W.F. Hermans: De Donkere Kamer van Damokles. Auke Kok schreef twee boeken over Van der Waals en vertelde daar vorige week over in Nieuwerkerk. Een avondje laveren tussen fictie en non-fictie. De Donkere Kamer van Damokles is misschien wel het bekendste boek over de Tweede Wereldoorlog dat in Nederland is verschenen. Een magistraal en onvergetelijk boek, noemde Auke Kok dinsdag het werk van W.F. Hermans, dat tijdens de leesbevorderingscampagne Nederland Leest dit jaar centraal stond. Duizenden gratis exemplaren werden er in de bibliotheken in Nederland uitgedeeld van het boek dat al in 1958 verscheen. Je mag het het beste boek van na de oorlog noemen, vindt Auke Kok. Het is cynisch, vol met grijstinten en dat in een tijd dat er nog heel zwartwit werd gedacht als het over goed en fout ging. In die tijd was het ook een literaire sensatie en het was buitengewoon dapper dat Hermans er mee kwam. Kok vertelde vorige week dinsdag over de achtergronden van de Donkere Kamer en de overeenkomsten en verschillen met de werkelijkheid. Hermans liet zich inspireren door het proces dat in 1948 tegen Van der Waals werd gevoerd en in die dagen dagelijks uitgebreid de krantenkolommen haalde. Anton van der Waals werd beticht van infiltratie in verzetsgroepen in Nederland in de Tweede Wereldoorlog. Tot zijn dood heeft hij volgehouden dat hij onschuldig was. Dat hij handelde in opdracht van een dubbelganger die op hem leek. Maar die dubbelganger werd nooit gevonden Van der Waals, die werkte onder allerlei schuilnamen, kon infiltreren als geen ander. IederAnton van der Waals, die hem voor zijn boek aanvankelijk niet wilde spreken, maar nu wel: Corrie den Held. Ik trof een beschaafde, keurige dame, die woonde in Voorburg en een heel normaal burgerlijk leventje had opgebouwd. Ze was opnieuw getrouwd en had vier dochters. Noch met haar man noch met haar dochters had ze veel over haar man in oorlogstijd, Anton van der Waals gesproken. Kok trachtte te ontrafelen wat haar had bewogen om trouw te blijven aan een man die verzetsmensen in de val lokte en uitleverde aan de Gestapo. Waar Corrie zich aanvankelijk zoals hen in de luren liet leggen door de gewiekste Van der Waals (die zich tegenover haar Henk van der Linden noemde), kreeg zij op den duur zijn spel door, maar bleef toch bij hem. Na haar aanvankelijke naviteit bleek de liefde gemengd met angst sterker dan het vermogen afstand te nemen van de verrader, die er ook niet voor terugdeinsde mensen uit de weg te ruimen. Op haar 85e wilde ze nu haar verhaal nog n keer kwijt aan mij, vertelde Auke Kok, die er vervolgens het boek Oorlogsliefde over schreef. Helaas was de tijd vorige week in de Nieuwerkerkse bibliotheek veel te kort om daarover in details te treden. Maar dan blijft er nog wat te lezen over, voor de liefhebbers. Er ontbrak vorige week dinsdag maar n ding aan de avond. Een stapel boeken, zodat de bezoekers de twee werken van Auke Kok konden aanschaffen. Dat wordt alsnog bestellen. PETER SCHILTHUIZEN

ctief
NIEUWERKERK A/D IJSSEL

pagina 9

Auke Kok verwende de toehoorders in Nieuwerkerk met het voorlezen van sappige passages uit zowel De Donkere Kamer als De verrader.

een trapte er telkens weer bij hem in. Het was een kameleon en moet in ieder geval aan een ziekelijk neiging tot liegen hebben geleden. Willem Frederik Hermans koos voor zijn roman het uitgangspunt dat het verhaal van Van der Waals mogelijk wel waar was. Dat hij ter goeder trouw was en dat er inderdaad een dubbelganger was. En daar rolde na vele jaren uiteindelijk een fantastische roman uit. Hoewel Hermans daar volgens Kok zelf niet van overtuigd was toen het werk klaar was. Hij leverde het manuscript in en zei tegen zijn uitgever zie maar wat je er mee doet, het lijkt me sterk dat hier iemand op zit te wachten, aldus Auke Kok. Het zou uiteindelijk een bestseller worden die onder de titel Als twee druppels water ook werd verfilmd. Een prachtige film trouwens, een echte film noir, aldus Kok, die helaas al snel uit de bioscopen verdween, omdat hij werd verboden door n van de geldschieters: Freddy Heineken. In de film speelde een vriendin van Heineken een rolletje en nadat zij met hem had gebroken wilde Heineken niet dat de film nog ooit vertoond werd. Pas na zijn dood

was dat weer het geval. Het televisieprogramma Andere Tijden maakte daar onlangs nog een fraaie aflevering over.

Martin Ros
Zelf werd Auke Kok op het

schreven dat het leest als een trein. En niemand minder dan W.F. Hermans zlf mocht er in HP/De Tijd zijn licht over laten schijnen. Die was, voor Hermans-begrippen opvallend mild en lovend over het

man bouwende bunkers voor de Duitsers en werd daar rijk van. Maar tegelijk financierde hij het verzet in Nederland. Wat is goed en wat is fout? Het draaide volgens hem vooral om opportunisme. En Van der Waals was een uiterste opportunist.

Het populair-wetenschappelijk tijdschrift Quest riep Van der Waals uit tot de slechtste Nederlander ooit
spoor van het verhaal van Van der Waals gezet door boekengek Martin Ros. Beide heren werkten destijds als medewerkers voor HP/De Tijd. Ros haalde Kok over met het onderwerp aan de slag te gaan. Met een fraaie imitatie gaf Auke Kok vorige week dinsdag nog eens aan hoe dat ging. Auke, dit met je doen! Dit is ongelfelijk! En binnenkort is het 50 jaar bevrijding. Daarna wil nemand er meer iets over horen...! Kok ging met het verhaal aan de slag, deed onderzoek in archieven en sprak tientallen ooggetuigen en tijdgenoten. Hij bezocht ook de plekken waar Van der Waals was geweest. En uiteindelijk schreef hij in 1995 het boek De verrader. Non-fictie, maar z opgewerk van Kok. In een brief van zes kantjes reageerde hij heel positief. Een maand later was hij overigens dood. Het is misschien wel het laatste positieve dat hij heeft geschreven, gaf Auke Kok vorige week zijn gehoor in Nieuwerkerk droogjes mee De persoon Anton van der Waals werd door het boek van Kok opnieuw in de spotlights geplaatst. Het populair-wetenschappelijk tijdschrift Quest riep Van der Waals uit tot de slechtste Nederlander ooit, aldus Auke Kok. Zelf relativeert hij dat wat. In de oorlog deden heel veel mensen dat wat hen het beste uitkwam. Dat is niet romantisch, maar zo was het wel. Kok geeft daarvan een mooi voorbeeld. De zakenman Zwols-

Beschaafde, keurige dame

Voor Auke Kok bleef het niet bij zijn boek De verrader. Hij kwam jaren daarna in contact met n van de vier vrouwen van

Auke Kok: In de oorlog deden heel veel mensen dat wat het beste uitkwam. Dat is niet romantisch, maar het was wel zo.

Wereldlichtjesdag: kaarsjes branden voor overleden kinderen

NIEUWERKERK A/D IJSSEL Op zondag 9 december organiseert Petra Verschoor van Sereen Uitvaartverzorging samen met een aantal vrijwilligers voor de tweede keer een Wereldlichtjesdag bijeenkomst in de gemeente Zuidplas. Dit keer in de Rooms-Katholieke. Sint Josephparochie in Nieuwerkerk aan den IJssel, van 18.45 uur tot 19.30 uur. De bijeenkomst is vrij toegankelijk en Iedereen is welkom vanaf 18.15 uur. Jaarlijks op de tweede zondag in december worden wereldwijd om 19.00 uur kaarsjes aangestoken. Zo staan we stil bij alle kinderen die, op welke leeftijd dan ook, zijn overleden. Door de verschillende tijdzones ontstaat er over de hele wereld een symbolisch lint van licht. Zo wordt de wereld letterlijk even wat lichter voor mensen die een kind verloren hebben en kunnen we hen laten voelen dat ze niet alleen staan in hun verdriet. De bijeenkomst in de Sint Josephkerk is bedoeld om stil te staan bij alle overleden kinderen. Het is een bijeen-

Advent-Kerstsamenzang in De Bron
NIEUWERKERK A/D IJSSEL - Op zondag 9 december om 17.00 uur wordt er een speciale Advent-Kerstsamenzang zijn in kerkgebouw De Bron, Ringvaartlaan 16. Op het programma staan bekende oude advent- en kerstliederen, zoals Dochter Sions, Op U mijn Heiland blijf ik hopen, Midden in de winternacht, Hoe leit dit Kindeke, Geen wiegje als rustplaats en Heerlijk klonk het lied der Englen. De liederen worden afgewisseld met enkele passende gedichten van onder andere Lydia Dorlas en Nel Benschop. De muzikale begeleiding wordt verzorgd door Arjan van Driel op de piano en Erik den Toom op het orgel, de meditatieve momenten door Dini Nesselaar - van Leeuwen en Dinie Visschers-de Wit. Iedereen is van harte welkom en na afloop staat de koffie en thee klaar om nog even gezellig na te praten en na te genieten.

Kennismakingsworkshop mandala tekenen

NIEUWERKERK A/D IJSSEL Zaterdag 8 december wordt er een kennismakingsworkshop voor mandala tekenen gegeven door Emmy Verkerke in TekenAtelier Zomerland.
In haar atelier biedt Emmy Verkerke de mogelijkheid om eens kennis te maken met het zlf tekenen van een mandala. Je kan dan ervaren hoe het in zn werk gaat, en of het leuk is om te doen. Je hoeft er niet voor te kunnen tekenen. In de workshop krijg je informatie over hoe het tekenen van een mandala gegeven wordt in TekenAtelier Zomerland en krijg je de ruimte om er zelf n te maken. Er wordt gewerkt met kleurpotlood. Toegang is gratis en er is plek voor maximaal 8 personen. Info/ opgeven emmy.verkerke@planet.nl of tel. 0180315159.

komst waar iedereen aan mee kan doen. Er worden kaarsjes aangestoken en op verzoek worden de namen genoemd van overleden kinderen. Ook worden een gedicht en een verhaal voorgedragen en zal het speciaal voor deze dag geschreven lied Precious Child door zangeres Martine Hordijk ten gehore worden gebracht. Pastor en geestelijk verzorger Marinus van den Berg zal woorden van bemoediging spreken. De muzikale omlijsting wordt verzorgd door Leon, Justin en Jerome Jacobse en ook het kinderkoor van MOZArt verzorgt een optreden. Na afloop is er gelegenheid om met elkaar na te praten

en is er een kopje koffie of warme chocolademelk. De Sint Josephkerk is te vinden aan de Kerklaan 20 in Nieuwerkerk aan den IJssel De toegang is vrij. Aanmelden mag maar is niet noodzakelijk en kan via petra@sereen.nu of via tel. 06-10366295. Kinderen zijn uiteraard ook van harte welkom. Verder staat de organisatie open voor ideen en suggesties om deze avond tot een bijzonder moment te maken. Ook als u niet aanwezig kunt zijn, kunnen we op verzoek een kaarsje aansteken en de naam noemen voor degene die u wenst te herinneren.

Vragen over jezelf in winterworkshop

NIEUWERKERK A/D IJSSEL In de bibliotheek Nieuwerkerk wordt woensdagavond 12 december een workshop naar binnen! gegeven, door coachingbureau Helder en Intens. De toegang is gratis en de workshop duurt van 20.00 uur tot 22.00 uur. In de workshop wordt met de winter in het achterhoofd (binnen knus en warm, buiten koud en donker) stilgestaan bij vragen over wat echt belangrijk is voor jezelf. Vragen over jezelf, je plannen en je werk. Dit gebeurt middels creatief werken en visualisaties. Koffie staat klaar vanaf 19.30 uur.

Honderd inschrijvingen bij computerclub PCOB-Seniorweb

NIEUWERKERK A/D IJSSEL Voor de periode 27 september tot en met 20 december is dit het resultaat. De inschrijvingen waren voor de Beginners- en Vervolgcursussen, ook voor de Workshops Fotobewerking Picasa, Fotoalbum maken Albelli en Onderhoud & Veiligheid. Voor begin 2013 kunt u zich nu al opgeven bij Ans en Joop Verhave, tel. 0180-312783 (of via e-mail: ans.joopverhave@telfort.nl

www.twitter.com/ Het_Kanaal

Volg ons ook via Twitter: