Albanian News February 2013

IBRAHIM RUGOVA
FLETA E PAR E HISTORIS S LAVDISHME T DARDANIS

FAQE 6
TRE VLLEZR Q NGREJN LART KRENARIN KOMBTARE

FAQE 12
SHQIPTARI Q I DHA SUKSESIN ASSURED GROUP

FAQE 5
SKOCEZJA Q NGJIZI ENGLEZKN N ELBASAN

FAQE 14 FAQE 8
SHKURT 2013
Nr. 26
Editor in Chief: Fatmir Terziu [ Tel.: 07854224291]
GAZETE E KOMUNITETIT SHQIPTAR N BRITANIN E MADHE
e-mail: albaniannews.gazeta@gmail.com
5 VJET KOSOVA E PAVARUR

Republika e Kosovs mbush pes vjet. Pas Ambasadorit t Par t saj historik n Londr, Dr Muhamet Hamiti, ajo tashm ka n krye t Ambasads z Lirim Greievci. Ambasadori i ri i Kosovs n Mbretrin e Bashkuar, Lirim Greievci, mori letrat kredenciale nga presidentja Jahjaga n Prishtin, 10 dhjetor 2012. Presidentja e Republiks e Kosovs, Atifete Jahjaga, n nj takim me ministrin e Punve t Jashtme t Republiks s Kosovs, Enver Hoxhaj dhe ambasadorin e ri t Kosovs n Mbretrin e Bashkuar, Lirim Greievci, diskutuan pr marrdhniet e shklqyeshme ndrmjet Mbretris s Bashkuar dhe Republiks s Kosovs dhe i dhan mbshtetje n misionin e tij, ambasadorit t ri n Londr, Lirim Greievci. Me kt rast, ambasadori Greievci ka marr letrat kredenciale nga presidentja e Republiks s Kosovs, Atifete Jahjaga. Presidentja Jahjaga e udhzoi ambasadorin Greievci q tia prcjell dshirat e saj m t mira autoriteteve dhe popullit t Mbretris s Bashkuar dhe prkushtimin e Republiks s Kosovs pr t avancuar dhe dinamizuar marrdhniet ndrmjet dy vendeve.
Lirim Greievci ka diplomuar n shkenca politike dhe n gjuh dhe letrsi angleze n Universitetin e Prishtins, ndrsa ka magjistruar n London School of Economics, n fushn e poli-
tiks krahasuese, si bursist i Ministris s Jashtme t Qeveris Britanike. sht kshilltar politik i kryeministrit Thai q nga viti 2008. Para dhe gjat procesit t shpalljes s pavarsis s Kosovs me 17
shkurt 2008, ka shrbyer si koordinator pr tranzicion t pushtetit nga misionet ndrkombtare tek institucionet vendore t Kosovs s pavarur. VIJON N FAQEN 23
2
Nr. 26 - SHKURT 2013
Fest pr 5 Vjetorin e Pavarsis s Kosovs

Talat Pllana Bashksia Shqiptare Faik Konica n bashkpunim me Forumin e Shoqatave Shqiptare n MB, me rastin e 5 vjetorit t Shpalljes s Pavarsis t Republiks s Kosovs, organizon m 16 shkurt 2012, ora 18.30 - 21.30, n salln e shkolls Haverstock School, adresa: 24 Haverstock Hill, Chalk Farm, London NW3 2 BQ nj festim t prkushtuar me kt rast. sipas organizatorit t ktij evenimenti msohet se organizimi bhet prindrit e fmijve t shkollave shqipe dhe pr t gjith antarsin e shoqatave. N manifestim marrin pjes ambasadort e dy shteteve, Shqipris dhe Koso-vs, disa deputet t Parlamentit Britanik, prfaqsues t komunave t Londrs. Hyrja sht gratis.
I Ngarkuari me Pun i Ambasads s Shqipris n Londr, pas promovimeve t librit t tij me 3 vllime mbi jetn dhe veprat e misionarit amerikan, Charles Telford Erickson, n Atdhe ka prezantuar me iniciativn e shoqats Anglo-Albanian n mjediset e Ambasads shqiptare kt libr. Libri i z Berisha sht ndjekur nga disa t pranishm dhe me nj prezantim nga vet autori. Sipas autorit msohet se Charles Telford Erickson ka patur nj ndikim t madh n jetn e Shqipris n fillim t shekullit t kaluar. Erikson ka komunikuar rregullisht me presidentin amerikan Udrou Uillson gjat periudhs m t vshtir, kur rrezikohej ekzistenca e shtetit shqiptar. Kryediplomati shqiptar, n kt rast autor i ktij libri, Mal Berisha sht shprehur se Erikson i ka kushtuar nj jet t jashtzakonshme Shqipris. Erdhi n vigjilje t pavarsis n vitin 1908 bashk me familjen me tre fmij, jetoi nj vit n Tiran dhe tre vjet n Elbasan dhe i kushtoi tr jetn e vet 99 vjeare, Shqipris deri n vitin 1966. Kjo vepr sht nj pasqyrim i plot i bmave t tij n dobi t Shqipris, i letrave q u ka shkruar gjith presidentve amerikan n rrjedh t viteve gjat jets s tij, qyshkur erdhi n Shqipri. Ktu sht prfshir edhe nj prmbledhje e pes veprave t tij t shkruara pr shqiptart, q fillojn me luftn e Trojs dhe pranin pellazge aty, deri tek njeriu q ai e admironte shum dhe q ishte mbreti Ahmet Zogu. M tej ai ka sqaruar rretha-
Monogra pr misionarin amerikan Charles Telford Erickson

tin e 100 vjetorit t pavarsis i vun emrin e tij, si themelues i asaj shkolle. Pastaj e shohim q e merr dekoratn nga Mbreti Zog Kalorsi i Art i Sknderbeut dhe n vitin 1937 ai ka qen i ftuar i nderit midis miqve m t nderuar t Shqipris ne festimet e famshme t 25 vjetorit t pavarsis. Dshiroj t prmend se n 100 vjetorin e shpalljes s pavarsis s Shqipris kemi arritur t kontaktojm me niprit e tij, prindrit e t cilve kan lindur ose kan jetuar n Elbasan nga viti 1908 deri n vitin 1912 bashk me gjyshin e vet. Ata ishin pjes e ktyre festimeve t 100 vjetorit; Pol Erikson, Donald Xhonson dhe Meri Alise Morrison. Librat e Eriksonit, prve dokumentave q prbjn biografin, n do kapitull kan nj thnie t tij pr shqiptart. Sa her q i kam nxjerr ato citate nga veprat e tij t pabotuara, dhe sa her q i lexoj tani, mua m bjn m krenar nga kam qen m prpara. sht krijuar nj ndrlidhje midis ktij personaliteti shum t madh q ka punuar pr Shqiprin dhe edukimit q ai m ka br mua si shqiptar, si diplomat, si patriot, si nj qytetar q e dua kt vend. Kur msova se sa shum e deshi ky njeri Shqiprin, un them se ne shqiptart duhet ta duam shum her m shum.
nat e ardhjes s tij si si misionar fetar i kishs presbiterane amerikane q kishin filluar qysh prej vitit 1830 t ishin t pranishm n Perandorin Osmane, ku bnte pjes edhe Shqipria n at koh. Por sapo ra n kontakt me patriot t till si Aqif pash Elbasani, Lef Nosi e shum t tjer, Erikson u dashurua jashtzakonisht shum pas ktij vendi dhe admiroi gjith virtytet e kombit shqiptar. N veprat e tij gjenden vlerat m t mdha t ktij kombi. Nga misionar ai u kthye n nj historian, ai u b nj diplomat i famshm pr
shqiptart. N veprat e tij ai e kualifikon kombin shqiptar si nj nga kombet q i ka dhn m shum figura njerzimit. Sipas z Berisha msohet korrespondenca e tij ku arls Telford Eriksoni e vuri si qllim t jets s vet rritjen e nacionalizmit, krenaris dhe individualitetit t shqiptarve, pr shkak t historis s mrekullueshme q ne kemi dhe q ai e ka evidentuar me fakte historike, referuar n dokumentat m serioze t bibliotekave t Stambollit, Roms, t British Museum, t Athins dhe t Uashingtonit.
Ai erdhi si misionar, por qysh n fillim ai e pa q gjja m e pakt, pr t ciln shqiptart kishin nevoj n at koh ishte t merreshin me punt e fes. Kshtu q ai u kthye n nj historian, n nj diplomat. N vitin 1922 ai ishte antar dhe punonjs n Legatn amerikane, qysh n stafin e par t amerikan n Tiran. Pastaj e shohim me nj shkop n dor me nj kompani amerikane q krkon naft fushave deri n Tepelen dhe Mallakastr. Pastaj hapi shkolln bujqsore t Kavajs, e cila pr fat t mir ekziston edhe sot, dhe me ras-
3
4
On 20 January 2013, the Charge dAffaires of the Republic of Albania, Mr Mal Berisha made a speech on The Albanian BESA and the History of Judaism in Albania during a Holocaust Memorial Service held at Middlesex University. The service was hosted by the Worshipful Mayor of Barnet Councillor Brian Schama to mark the Holocaust Memorial Day. Borough councillors and dignitaries, MPs, diplomats and members of the community attended the Holocaust Memorial Service and a civic procession from Hendon Town Hall to the Middlesex University Quadrangle. The theme of the commemorative service was Communities Together: Build a Bridge, and seeks to encourage respect for different communities by honouring the victims of genocide: those communities which were destroyed in the Holocaust, under Nazi Persecution and in subsequent genocides as in Cambodia, Bosnia, Rwanda, Darfur. The Mayor of Barnet said: Once again Holocaust Memorial Day gives us an opportunity to pause and remember those who have lost their lives through genocide as well as those left emotionally and physically scarred by their experiences of conflict. I hope this years theme will encourage us all to treat different communities with the tolerance and respect they deserve. Mr Mal Berisha, spoke about Albanias role during the Holocaust and how Albanian people chose to save Jews by protecting the existent Jewish community and providing hospitality to those Jews fleeing from other neighbouring countries. At the end of the Holocaust, Albania was the only country in Europe where the Jewish population had increased during the years 193945. The speech by the Albanian Charge dAffaires, Mr Mal Berisha: Dear Mayor, Honourable Members of the British Parliament, Your Excellencies, Ladies and Gentlemen, It is a great honor and a privilege for me today to be here and speak about a remarkable story of longstanding relations between the Albanian Nation and the Jewish Community in my country, Albania. This relationship is a case study, not only because every life of the Albanian Jews was saved in Albania, during the time of Holocaust but also because the number of Jews, who were fleeing Europe, sheltered and saved in Albania, was doubled and tripled during the W.W.II. The history of Albanian Hebrew relations goes back at the time of Romans and continues to be
Holocaust Memorial Service at Middlesex University

or even if he endangers his own life in doing so. To illustrate how Besa was respected in my country I am going to quote some stories of the Jews in Albania in order to explain the general situation of the Jews there during 1930 1945. Moshe Mandili and his 7 member family were among 120 Jews who travelled from Belgrade to Albania during the Italian occupation. They stayed in Tirana at the Refik Veselis Family while Italians were there. Later on Albania was occupied by Germans. Refik Veseli took them to his parents house in village. There, they stayed one year. When they felt that Germans were coming to chase them, they were taken to a cave and saved. This family took all the risk. Sulo Mecaj was a farmer in Kruja and lived with his wife and son in a small house he built with his father. In 1943 he opened his house to ten Jews, members of the BATTINO Family. When Sulo received a message that the Germans were going to his house looking for Jews, he told the Jews that when he gives a signal, they should go to the crawl space that he had prepared for them in the attic. Panic surfaced and Sulo tried to reassure the Jews that it was unlikely they would be discovered. One Jew asked, what would happen if the Germans will set the house in fire. To reassure them, Sulo asked his only son to go to the attic with them and suffer their fate if the house is set on fire. Sulo had no choice. It was a matter of honor. In 1943, the Germans asked the Albanian authorities to ask the Jewish Leaders to present a list of Jews living in Albania. That was the first step to collect them and transfer to concentration camps. In that time Albania was ruled by e Regency which was forced to comply with the German orders. However, when Albanian Quisling government signed the initial agreement with the German invaders they put a provision, I quote: The Germans have no rights to intervene into internal affairs of Albania. Two Jews were summoned to go the Minister of Interior Xhaferr Deva who served to the Germans. In spite of this, he was an Albanian. Rafael Jakoel was waiting at the waiting room and shivering as he didnt want to give the names of his compatriots. When he entered the office of the Minister, he immediately stretched his arms and said to him: Please, handcuff me! Here! Here I am! I cannot, no, I cannot. The Minister was shocked and asked him: Why are you doing this? Vijon n faqen 5
strong, peaceful, and excellent in the course of centuries. There is no pogrom, crime, offense, persecution whatsoever, performed by Albanians as a native population in their country against the Jews in more than two thousand years since the first Jewish settlement is recorded in the country. There are signs of Jewish presence in Albania, such as a Basilica of 5th century BC in the southwestern city of the country, Saranda, a large archeological excavated area of one of the biggest synagogues of the Balkan region. There are some very well known Jews who have been related to Albania such as Sabatai Zvi, a famous traveler Nathans of Gaza, Alfred Einstein, Herman Bernstein. In 1930 the United States assigned an Ambassador in Albania named Herman Bernstein who was a Jew. Born in Lithuania, he had covered the Soviet Revolution for the New York Times. He took a serious interest on the Jewish History in Albania. Among things that he learned and discovered there was the Life of the Messiah False, Sabattai Zvi. In the Middle of the 17th century a soothsayer born in Izmir, Turkey known as Sabbatai Zvi proclaimed he was the Messiah and convinced thousands of Jews to sell their belongings and go with him to the Promised Land. His story goes on and on but finally he perished in Albania interned by the sultan where he established a very Muslim Jewish liberal sect named Bektashi which is still in existence in that country. He died in 1673 as the most famous non-Albanian Jew in Albanians history. There are many newspapers that have published articles about a possibility that Albert Einstein was provided with an Albanian
Passport when he left Europe for the United States. It was said that he went to Albania, got the passport and the US Visa and after 3 days he travelled to the United States. There are many Albanians who have given testimony about this fact. However, no records were found about this interesting fact. It mightve been concealed for security reasons of that time. This fact makes Albanians also very proud for what they have done. It is estimated that in the beginning of 1930, Albania had about 1000 Jews located mainly in Vlora, Durresi, Tirana, Berat and Elbasani In 1945 this number was about 3000. The Jewish population increased in Albania three times while in Europe it was reduced in millions. In Greece for example, 90% of them were consigned to the Germans. Why this nation saved everyone, contrary to what was happening all over Europe? This is what I would like to explain today to you. When the Nazi Germans started to chase Jews in Europe, it was the Albanian King, Ahmet Zogu who instructed all his Consular Missions to grant visa to every Jew, who, despite the fact that his or her passport had a sign J for Jew stamped in it, should be allowed to enter Albania for an indefinite period of stay. From 1937 to the end of the war a big number of Jews entered and were sheltered in Albania. One of them is Professor Scarlett Epstein, a Jewish young Lady from Vienna, now a British Citizen, who escaped with her family after the Kristalnight. She was granted a visa by the Albanian consul in Zagreb, while the doors of all the other Embassies were shut at her face. She went to Albania, in Durres, and after
she came to Great Britain. She is more than 90 years old now, and she is a living legend witness of this wonderful story. She keeps telling this story to schools and universities almost every day. Even today she is doing the same thing. I am proud to state in front of this much respected audience that Albania is the only country in Europe where no life of a Jew was lost, no Jew was handed over to the Nazi and they were all sheltered by Albanians simply because they did pursue their Code of Honor BESA. There was no government in place, to force them to do that, but they did it and they did not act for money. There are 69 Albanian Righteous Among the Nations at the Yad Vashem. To better understand why that miraculous behave was performed by Albanians I have to explain you one of the most unique, special, rare, righteous tradition of Albanians which stands above any other moral value and it is named Albanian BESA Besa is a noble principle that has originated from the soul of Albanians. Besa is the fundamental part of the Kanun. The Kanun is a very old code for the Albanian society. According to this Code/Kanun: The house of an Albanian belongs to God and to the guest Every hour of the day and night, a man must be ready to receive a guest with bread, salt, and an open heart. He must offer him a bed, a pillow and a worm hearth. To the delight of the Jewish refugees seeking shelter among Albanian gentiles, from the Nazi killing machine Guest meant guests in the country as well guest in the house. Everyone can see himself as a good man when he is addressed as a man of honor. A man must defend his guests hon-
5
Vijon nga faqja 4 You are not summoned to be arrested here! Yes, Rafael said, but I would rather get handcuffed and executed, than report my compatriots. No, you dont have to do this. I summoned you to say, please tell your people to keep a low profile. We have an agreement with the Germans not to intervene to our internal affairs. The Jewish issue in this country is an internal one. So go, be careful and stay safe! We will never hand over our Jews, neither those who were always here, nor those who are sheltered in recent years. Saving lives of the Jews in Albania was not something that was performed only from one segment of the population, one religion group, or one segment of the government. Jews were saved by Muslims, Roman Catholics and Christian Orthodox, alike. They were saved by the King, when he was in power, by the consular offices of Albania abroad, granting visa to them, by the Governmental and local administration, by the residents of the city and peasants in their farms. It was the Moral Code which prevailed over any other religion, ideology, class, position in society it was the Albanian Besa. Albanians have a rich and sometimes tragic history. But in their long history of relations with neighbors, invaders, guests, sojourners, minorities, people in need, the story how they saved 100 per cent of Jews during the time of Holocaust is like a jewel in its crown. I would like to close this speech quoting memories of a Jewish survivor, Irene Grubman: Farewell, Albania, I thought. You have given me so much hospitality, refuge, friends and adventure. Farewell, Albania. One day I will tell the world how brave, fearless, strong, and faithful your sons are; how death and the devil cant frighten them. If necessary, Ill tell how they protected a refugee and wouldnt allow her to be harmed even if it meant losing their lives. The gates of your small country remain open, Albania. Your authorities closed their eyes, when necessary to give poor, persecuted people another chance to survive the most horrible of all wars. Albania, we survived the siege because of your humanity. We thank you. This is why I wanted to share with you this wonderful story in this Memorial Day of Holocaust. In this occasion, I would also like to gift two copies of the book Rescue in Albania written by the Jewish Philanthropist Harvey Sarner, who has recorded many of the stories of the Jewish life in Albania. Thank you and God Bless you!
Shqiptari q i dha suksesin Assured Group

Nga Fatmir Terziu Nj nga kompanit m n z londineze Assured Group kan vite q suksesin dhe progresin e saj e ndan dhe ia dedikon shqiptarit nga Sknderaj i Kosovs, Miftar Zabeli. I lindur n fshatin Rezall dhe i edukuar n vendlindje, duke kryer edhe arsimimin m tej n Sknderaj, z Zabeli e pa veten e tij n vitin 1997 n mesin e lvizjeve t shumta e maramendse t metropolit Londinez. Dhe shqiptari i qart n rrugn e tij integruese nisi menjher studimet, duke iu prkushtuar msimit t gjuhs angleze. Firma Assured Group e pranoi n gjirin e saj si nj puntor i thjesht. Kur firma n fjal i pa aftsit e tij menjher, drejtuesit e saj i afruan shrbimin e manaxherit t servisit se saj. Kshtu atij i duhej m tej kualifikimi, t cilin e fitoi duke punuar dhe me nj kurs n drejtimin menaxherial t firms. Ai u b edhe nj manaxher m i njohur m tej, kur iu afruar si fillim detyra si manaxher suportues i zons, dhe m tej manaxher i zons. Dhe kshtu me radh ai nuk u ndal me kaq. Pas nj pune t mirbesuar ai arriti drejtimin e rajonit, me detyrn e Manaxherit rajonal. Ai kshtu hyri m n zemr t firms dhe kompania ia besoi partneritetin. Ai sht edhe nj bashkinvestues tashm, pasi m tej ai ka mundsuar kompanis, me aftsit e tij profesionale fitimin e disa tenderave biznesi me afrsi disa milionshe strlina hyrje-dalje n llogarin e kompanis. Kjo aftsi profesionale e bri at t jet nyja kryesore e Kompanis dhe i krijoi avantazhet te lvizjes npr Britani t Madhe pr t siguruar klientel. Kshtu ai arriti suksesin e tij m t madh n vitin 1999, kur menaxhoi n mnyr t sukseshme klientin m t madh t kompanis, Eurofleet, me qendr n Northhampton. Me punn efikase t Miftarit n kt lokacion kompania menaxhoi suksesshm tenderin dhe realizoi rritjen e prestigjin e saj n t gjith Mbretrin e bashkuar dhe kshtu rruga e manaxhimit u b nj detyr plot suksese n hapsirn e biznesit. Ai lvizi m tej nga Corby n nj sektor tjetr n vitin 2001 ku filloi t menaxhoj disa lokacione tjera ne lindje dhe jug te mbreteris se bashkuar dhe fitoi disa klient te randesishem per bisnesin . N viti 2003 ai menaxhoi suksesshm Saabcity Group dhe transferoi mnyra t reja dhe efikase biznesi. Ai shtoi qarkullimin monetar dhe krijoi nj pozit t re n firm pasi mori n mbykqyrje bizneset Regionale. Suksesshm ka menaxhaur serviset n Rrolls-Royce, Lexuss,Toyota, Vauxhall, Renault, Mercedes, Lamborgini, Ferrari dhe disa makina t tjera sportive dhe s fundi edhe t BMW etj. Suksesi i tij sht ai q firma fitoi tenderimin me shrbimin e menaxhimit pr BMW projekt n Lojrat Olimpike t Londrs 2012 ku dhe merr t manaxhoj projektin me efikasitet. Duhet theksuar se kompania Assured Group sht biznes i madh n pronsi private q ka hyr n industrin e Mbretris s Bashkuar n lidhje me furnizimin e menaxhuar plotsisht te klientve, afrimin pr njerzit dhe shrbime t specializuara pr tregti dhe industri t tjera motorike, duke ofruar: Prgatitje t menaxhimit t automjeteve n tr Mbretrin e Bashkuar dhe tani n Irland, 365/24 or ditore pr prgatitje e qindra mira automjete dhe shrbimet, Online menaxhimin e automjeteve etj. Duke mbetur tek z Miftar Zabeli duam t theksojm se ai sht edhe nj familjar model, nj edukator dhe nj baba i shklqyer. Jo m kot n rrjetin social mjaft miq t tij e cilsojn si nj shembull familjari n Mbretrin e Bashkuar.
6
Nga Fritz Radovani N kjoft se historia e lavdishme e popullit shqiptar n faqen e par t saj ka vendos figurn e madhe t Heroit Kombtar, Gjergj Kastriotin Skenderbeun, dhe n fillimin e shekullit XX, ajo kunorzoi me dafinat e lavdis Ded Gjo Lulin, Ismail Qemalin, Don Nikoll Kaorrin, At Gjergj Fishten, Luigj Gurakuqin, Bajram Currin e sa t tjer Burra t nderuem, Ajo Histori do t vazhdoj me shkrue me shkronja tarta n fillimin e shekullin e XXI, Emnat e Lavdishem t Nan Terezs e Prof. Dr. Ibrahim Rrugovs, Burrit pashoq t Dardanis martire. Asht e vertet se drejtuesit e shtetit nan Shqipni, tue fillue nga Esad Pash Toptani, Ahmet Zogolli e Enver Hoxha, erdhn n krye t shtetit tue shit Trojet perrreth, por ma e keqja e tyne asht ken sherbimi q ata tradhtar i kan ba shovenistve t huej per hir t kolltukut, tue skllavnue Popullsin Shqiptare t atyne Trojeve, tue shkatrrue e shpartallue t gjitha traditat tona atje, po edhe tue i ndihmue armiqt kur kishin rasen per shkombtarizimin e atyne Trojeve. Kjo veper e turpshme e tyne, ka ndikue edhe n mosnjohjen e traditave tona nder ata toka t pushtueme, t cilat ende sot nuk njohin Historin e Shqipnis, ashtu si na q ishim nen nj diktatur t pashoqe dhe q na imponohej vetem ka predikonte me dhun partia komuniste, nepermjet elementve spijun q shperbleheshin me titujt e prof. dr.. do perpjekje per liri apo pavarsi e atyne Viseve krenare, ishte e padijtun ashtu si asht edhe sot e pashkrueme, mbasi nuk u interesonte as komshijve dhe as hajdutve tan pushtetar. Edhe fallsifikimi i dokumentave historike ka ndikue shum keq per njohjen e s vertetes. Askush pothuej nuk dinte se n far rrethanash t vshtira punonin Atdhetart, q ishin pertej piramidave t gjakosuna nga Ata t rinj q
IBRAHIM RUGOVA
guxonin me u afrye pran tyne. Vetem mbas vitit 1991 Shqiptart filluen me u njoh me vllaznit e vet q nuk kishin pas mundsi me u lidh per nj gjys shekulli nga robnia komuniste q kaluen Shqiptart... Kur kam ndigjue heren e par tue fol n radio t Prishtins, Prof. Ibrahim Rrugoven, as sot nuk e kuptoj joshjen e fjals s Tij, me at za t trash Burri, q t bante pervete pa e pa fare me sy!.. Nuk dijshe fare as horizontin e dijeve t Tij, dhe as burimet kulturore prej ku Ai kishte marr ajken e kulturs Europjane, s ciles, Ai i kishte dedikue gjith jeten e vet. Fjala Liri e Pavarsi kumbonte nga goja e Tij, si t ishte nj flaut q bie n nj errsin t thell pylli, ku me tonet e ambla zbuste edhe kafsht e egra q e rrethonin... Ndoshta, vet Dora e t Gjithpushtetshmit kishte dhurue
FLETA E PAR E HISTORIS S
LAVDISHME T DARDANIS
tek Ai Burr guximin per pun t mdha, guxim q nuk i mungonte as Trimit t Madh t Varshavs, Paps Gjon Pali II, i cili me dashamirsin q ruente per Shqiptart, nj dit...Prof. Ibrahim Rrugoven, e kishte mysafir krejt t posaem n sofer t vet. E kur Dy Burra Trima jan miq, trandin Boten! Sot Ata vertet nuk jetojn, po t dy bashk na msojn se Paqa e Drejtsia sjellin Demokracin!
Shqipnia e Gjergj Kastriotit, Dashunia e Nan Terezs, Tingujt e Lahuts s Malsis s At Gjergj Fishts, Kanuni i Drejtsis s At Shtjefen Gjeovit, apo Sakrifica e Bogdanit, per me dhan edhe jeten pr Lirin e Atdheut... kishin skalit Shpirtin Atdhetar t Atij dijetari q quhej Prof. Dr. Ibrahim Rrugova, e q nuk kursente asgja per nj Dardani t Lir dhe t Pavarun. Melbourne, 21 Janar 2013
7
MINISTRI HALIMI N LONDR:
Nnshkruan marrveshjen pr transferimin e t dnuarve

Ministri shqiptar i drejtsise Eduard Halimi, gjat nj vizite dy ditore n Londr, u takua me homologun e tij britanik z. Jeremy Wright. Gjat ktij takimi u nnshkrua marrveshja bilaterale pr transferimin e personave t dnuar. Kjo marrveshje krijon lehtsi pr personat e dnuar n t dyja shtetet pr vuajtjen e dnimit n vendin e origjins. Nga ana tjetr, nnshkrimi i ksaj marrveshje sht tregues i intesifikimit t marrdhnieve midis dy vendeve n fushn e drejtsis. Ministri Wright shprehu vlersimin e tij se pr Qeverin Britanike kjo sht nj marrveshje e rndsishme dhe nj zhvillim ky n marrdhniet midis dy vendeve tona. Ndrkoh, Ministri Halimi e informoj homologun e tij se zbatimi i marrveshjes do t nis menjher pas prfundimit t procedurave t brendshme pr hyrjen n fuqi t ksaj marrveshje, t cilat mesatarisht do t krkonin 2 muaj koh. Pr kt qllim, Z. Halimi propozoi ngritjen e nj Task Force t prbashkt, me qllim prcaktimin e modaliteteve pr zbatimin e marrveshjes, ide kjo q u prkrah nga Ministri Wright. Gjat takimit, dy homologt diskutuan mbi reformat e ndrmarra n fushn e drejtsis gjat vitit 2012, si dhe reformave q priten t ndrmerren gjat vitit 2013. Ministri Halimi e njohu z. Wright me iden e tij, t br publike tashm, mbi ndrmarrjen e reformave t thella n sistemin penitenciar shqiptar. Konkretisht, Ministri Halimi krkoi njohjen e eksperiencave pozitive britanike n kt fush, duke shprehur interesin e tij mbi mundsin e asistencs s ekspertve britanik pr zhvillimin e ktyre reformave n Shqipri. Privatizimi i burgjeve t siguris s ult, si dhe privatizimi i shrbimeve t caktuara n sistemin e burgjeve, u vlersuan si nj mundsi e mir pr uljen e kostove financiare dhe prmirsimin e trajtimit t t dnuarve. Ministri Wright e vlersoi kt iniciativ t Ministris s Drejtsis s Republiks s Shqipris si mjaft pozitive, duke u shprehur se kjo reform n Britani ka rezultuar shum e suksesshme. Nga ana tjetr, z. Halimi e njohu Ministrin Wright me fillimin n Shqipri gjat ktij muaji t mbikqyrjes elektonike t dnuarve. Pr kt, Ministri Halimi shprehu interesin e tij pr tu njohur m shum me prmirsimet q Britania sht duke i br ktij procesi, me qllim adoptimin n Shqipri t praktikave m t mira. Ministri Wright u shpreh i gatshm pr t informuar n vazhdimsi Ministrin Halimi mbi zhvillimet e reja n kt fush n Britani. N prfundim t takimit, dy ministrat shprehn vullnetin dhe gatishmrin e tyre pr t vijuar ndrtimin e raporteve t bashkpunimit midis dy vendeve ton, pr t ndar eksperiencat pozitive n prmirsimin e sistemit t drejtsis.
8
Nga Albert Zholi Ka nj jet t tr q merret me piktur dhe rezultatet i ka ngjitur shkall- shkall me modesti dhe me pun. Ka marr pjes n dy Bienale, nj n Angli 2013 dhe nj n Itali n vitin 2011. N qendr t pikturave t tij qndrojn peizazhet, por pa ln pas dore dhe portretet dhe natyrat e qeta. Kryesisht punon n vaj pasi me kt lloj boje sht m i sigurt Ju jeni pjesmarrs n Bienalen e Anglis. far prfaqson kjo Bienale. Sa piktor do t jen dhe me sa piktura do t merrni pjes? Kjo Bienale zhvillohet n Old Tovvn Holl n lagjen Chelsea t Londrs. sht edicioni i par i organizuar nga Galinadi &Partners dhe Muzeu i Artit Chianchiano. Nga aplikimet jan zgjedhur 140 antar nga 40 vende t bots. sht nj Bienale shum dinjitoze dhe me nj performanc tepr sinjifikative. N sa Bienale t tjera keni marr pjes dhe far emocionesh keni marr me vete? Ky sht rasti i dyt q punimet e mia ekspozohen n nj Bienale. E para ishte Bienalja e Chianchianos e zhvilluar n vitin 2011 ku un u prfaqsova me tre tablo. N kt eveniment (Chianchiano-Itali), merrnin pjes 160 artist t przgjedhur nga 50 shtete. U paraqitn 470 punime n nj hapsir prej 3 000 metr katror. Pr mua si pjesmarrs ishte nj nga aktivitet m t rndsishme dhe m kualitative. Sigurish pjesmarrja n t tilla vente t kalon n sit. N kt aktivitet ishin t ftuara rreth 300 galeri pr tu njohur me krijimet dhe pr t lidhur bashkpunime t mundshme me artistt. Ajo q ra m shum n sy n kt Bienale ishte se pati shum kritik arti, studiues dhe koleksionist. Gjat zhvillimit t saj u mbajtn referate dhe biseda pr arritjet e artit bashkkohor. Nga pjesmarrja n kt Bienale mua m erdhn oferta nga galeri t ndryshme
iptarve tregon nivelin e piktorve tan. Cili sht piktori juaj i preferuar? M plqen do lloj arti kur ka nivel pavarsisht nse sht figurativ apo modern. Por veoj impresionistt me dritn e tyre magjepse dhe veoj nga ata Van Gogun. Ai sht mjeshtr i prdorimit t penelit. Koht e fundit u dmtuan afresket murale t Onufrit, cili sht mendimi juaj pr kt veprim kaq t shmtuar? Ishte akti m barbar ndaj artit apo m mir t themi ndaj pikturs shqiptare. Kjo dor vrastare e artit nuk mund ta kuptoj se far dmi i ka sjell monumenteve t kulturs shqiptare. Ato afreske ishin jo vetm pjes e historis, por mbi t gjitha nj arkiv i gjall i pikturs shqiptare, aq m tepr kur bhet fjal pr Onufrin. Jam ndjer shum keq nga ajo ngjarje. Nj humbje e till nuk mund t zvendsohet kurr. Veprat (pikturat) artistike t realizmit socialist a kan pasur nivel artistik dhe a ka pas vlera ajo periudh? Pavarsisht kufizimeve t kohs pr shkak t ideologjizmave duhet thn se n at regjim pati shum artist q jetn ja prkushtuan pikturs duke ln pas vepra me vlera t paprsritshme q pr mua jan vepra t nivelit botror. Nuk e ekzagjeroj aspak kur them kshtu. Le t prmendim Buka e duarve tona e Sknder Kamberit, Gjyqi i Sinjs i Vilson Kilics, piktura murale kushtuar Sknderbeut n Muzeun e Krujs nga N. Bakalli e shum t tjera kan hyr n arkivin e pavdeksis s artit pamor shqiptar.
Flet piktori i talentuar Petraq Pecani: N Bienale jan ftuar 140 piktor nga 40 vende t bots
Bienalja e Anglis ka prmasa botrore

pr ekspozim si dhe nga botues arti. Kshtu gjat vitit 2012 krijimet e mia u prfshin n volumin e IV t Internatinal Contemporan Artist n Nevv York dhe n revistn OverArt Itali. Ka disa Bienale, kush sht m e rndsishmja dhe pse? Pr mua Bienalja e Londrs mbetet m prestigjiozja pr vet mnyrn e przgjedhjes dhe mnyrs s organizimit. Cila gjini e pikturs sht m e preferuara, portreti, peizazhi apo abstraksionizmi? Pasioni im n piktur sht peizazhi. Aty sikur e gjej m shum vetveten frymzohem, mbushem me frymmarrje, relaksohem dhe gjej hapsirat e nevojshme. Njkohsisht kam realizuar portretet apo natyra t qeta, por mendoj se m shum m rrmben peizazhi, kjo ndoshta dhe pr vet faktin se jeta ime ka qen e lidhur me lvizjen n natyr dhe kjo m ka shrbyer si burim frymzimi. Me far bojrash pikturon me vaj apo akuarel dhe pse? M plqen piktura me bojra vaji aty ndihem m i sigurt dhe i jap jet ngjyrave. Sa ekspozita keni hapur dhe n cilat vende? Para viteve 1990 un kam jetuar n qytetin e Fierit ku aktivizohesha n ekspozitat vjetore q hapeshin aty. Ndrsa n vitet 1991-2000 kam jetuar n Greqi ku kam hapur tre ekspozita personale. E para n Igumenic n Hotel El Greko dhe dy t tjerat n Athin. Me kthimin n Shqipri hapa nj ekspozit n galerin Zenith, e cila pasoi shum t tjera n Itali, Bruksel, Paris, Barcelon. Cila ka qen ekspozita m e mirpritur nga kritika? Suksesin m t madh e kam pasur n Itali, ku u nderova me mim n konkursin e VII t trofeut GBMorom organizuar nga Neu Artemisia galeri dhe Parlamenti Europian. Gjithashtu befasues ishte pjesmarrja n konkursin e madh t Tokios t vitit 2011 ku morn pjes mbi 5000 aplikues dhe munda t hyj tek finalistt dhe t nderohem me medalje. A mund t jetohet sot vetm me artin e pikturs? N prgjithsi jo, por n veanti po. Si do art dhe piktura ka fansat e vet, ka spektatort e vet, por jo gjithkush di ta prcjell pikturn tek kjo mas e selektuar e shoqris q e plqen artin e pikturs. A sht shkolla shqiptare e pikturs n ato me nivelin e vendeve t tjera Europiane? Besoj se po. Tek ne ka shum piktor me emr q kan ar. Ja, pjesmarrja n Bienale t tilla e shum shq-
A e ka vlersuar politika shqiptare postkomuniste pikturn? Pr artin kur nuk duhet thn se sht br shum. Arti sht pjesa m e dukshme e ndrgjegjes kombtare q e lartson nj komb n syt e bots.
9
Nga Sknder Zogaj publicist e poet I nderuari shok e mik, si-vlla Murat Gecaj! E lexova me knaqsi skicn , S pari, bashkimi shpirtror i shqiptarve dhe e plqeva fort mendimin e urt e t menur, prkitazi me temn e bashkimit kombtar. Si vrejm dendur, disa individ, grupe e qarqe patriotsh ,t zjarrmshm, asaj po i fryjn me afsh patetik, prmes fjalsh t mdha. Por nuk kryejn asnj veprim konkret, pr t dshmuar se vrtet ata jan pr bashkimin kombtar dhe se ia kan ann ksaj pune, jo vetm pr ta shprehur, por edhe pr ta krehur, t paktn, duke dshmuar m bindshm, se kan ndonjfar projekti konkret pr ta realizuar at. Prkundrazi, me plot gojn, pr bashkim kombtar po shfaqen individ dhe grupe q, m s paku, do t duhej t paraqiteshin, sepse nuk jan ata, q mund t flasin n emr t popullit! Bile, nuk mund t flasin as n emr t ndonj shtrese t tij, ngase nuk e kan asnj merit t veant, q sht e domosdoshme, kur dikush i jep t drejt vetes t dal dhe t shpreh aspirata t prmass kombtare. Prandaj, i dashur Murat, bukur e ke thn, nuk duhen kaprcyer shkallt me hop ose me vrap, sepse e thyen qafn e bie n grop! Bashkimi shpirtror sht ajo, q na duhet sot, kur dikush i bie thumbit e nj tjetr patkonit! Sepse kemi jetuar pr shum koh t ndar e t prar, anve t ndryshme t bots dhe nn trysnin e njmijenj faktorve, q na e kan rrudhur mendjen dhe shpirtin. Kshtu q kemi aq shum zbrazti shpirtrore, sa q, nganjher, duke i analizuar disa faktor, them se na duhet koh tepr e gjat, q t mund t funksionojm prbashksisht. Nuk besoj se mund t kemi bashkim kombtar cilsor n kushtet aktuale, kur Shqipria dhe Kosova jan t ngrthyera nga patriotizmi i rrejshm. Po them kshtu sepse, i madh sht numri i t ashtuquajturve patriot, t cilt jan t prfshir n krime dhe korrupsion, drog e prostitucion, hajni dhe mashtrime. Ata jan patriott e padituris, primitivizmit e kontrabands, q bjn argatin e rrjetave t ndryshme mafioze. Pastaj, t yshtura prej tyre, dalin shesheve t mbshtjel-
N VIJIM T NJ SHKRIMI: S PARI, BASHKIMI SHPIRTROR I SHQIPTARVE!

Nuk besoj se mund t kemi bashkim kombtar cilsor n kushtet aktuale, kur Shqipria dhe Kosova jan t ngrthyera nga patriotizmi i rrejshm. Po them kshtu sepse, i madh sht numri i t ashtuquajturve patriot, t cilt jan t prfshir n krime dhe korrupsion, drog e prostitucion, hajni dhe mashtrime. Ata jan patriott e padituris, primitivizmit e kontrabands, q bjn argatin e rrjetave t ndryshme mafioze.
lur me flamurin kuq e zi dhe brtasin pr bashkimin kombtar! sht nj sken aq e trishtueshme, sa q shqiptarve t ndershm e t vrtet, ua zgjojn neverin dhe i bjn t ikin dhe t fshihem, q t mos i shohin e dgjojn kto sorra t larme, duke krrokatur, si n Shqipri, ashtu edhe n Kosov. Intelektrualt shqiptar, atdhetart e ditur, t pastr e t ditur, nuk do t duhej t bien pre e ktyre koluareve, por do t duhej t punojn seriozisht, pa asnj fjal, n shembullin e veprimit t vendeve t tjera, si Gjermania, fjala vjen. Vetm nj jav para se t rrnohej Muri i Berlinit, gjermant thonin se: Muri sht i paprekshm edhe pr 100 vjet! E, n fakt, i kishin prgatitur t gjitha veglat e nevojshme. Kshtu, sa el e mbyll syt, e realizuan qllimin e tyre, pa asnj fjal e miting, pa u mbshtjellur me flamuj dhe pa u jerr rrugve! Si para, ashtu edhe pas rrnimit t Murit, gjermant e bn n heshtje bashkimin e tyre kombtar... Pra, mik i dashur, jam me ty dhe shfrytzoj rastin q t t falnderoj shum nga zemra, pr shkrimin kuptimplot: S, pari bashkimi shpirtror i shqiptarve. Le t shpresojm, t gjith s bashku!... Prshndetjet m t przemrta dhe me shum respekt! Fush-Kosov, 20 janar 2013
10
TRANSPORT
EXPRESS
TRANSPORT
EXPRESS
11
Nga prof. Murat Gecaj publicist e studiues-Tiran 1. Kisha koh pa e takuar prof. Mark Krasniqin-Akademik, njrin ndr figurat e njohura dhe t shquara t arsimit, kulturs, shkencs e politiks n Kosov. Prandaj ndjeva knaqsi t veant, kur mora nj ftes nga kryetari i Shoqats Nikaj-Mertur, n Malsin e Gjakovs (Tropoj), se n mbrmjen e dats 18 janar 2013, do t organizohej nj koncert dhe manifestim masiv, n Pallatin e Kongreseve t kryeqytetit Tiran. Ndr t tjera, aty shnohej se do t ishte pjesmarrs edhe prof. M.Krasniqi. Ende pa nisur shfaqja, hyra n salln e strmadhe, q gumzhinte si koshere bletsh. Nga radht e mezit, drejtprdrejt me skenn, ku diku afr e kisha t caktuar edhe un vendin, e vrejta t ulur at, bashk me nj mik t tij, nga Gjakova, Gjok Gecin. U prshndeta me prof. Mark Krasniqin me przemrsi dhe iu luta nj personi q t na fotografonte, pr ta patur shenj kujtimi. Ndrkaq, edhe m pas gjeta rastin t bisedonim bashk, sigurisht jo gjersisht. M erdhi shum mir q, megjithse n moshn mbi 92-vjeare, gzonte shndet t qendrueshm, mbahej i fort dhe kishte kujtes t admirueshme. Kt gj e vrejta edhe kur ai u shfaqi dashamirsi gjith njerzve t shumt, t cilt vinin ta takonin dhe ta respektonin. Bile, pati nga ata nikajmrturas, q ia treguan shtpin dhe iu lutn q, pas shfaqjes, t shkonin n familjen e tyre. N bised e sipr, por dhe kur u ndam aty, pasi nisi shfaqja e zjarrt, e titulluar Nata e Nikaj-Mrturit, n vijim t disa veprimtarive t tilla, solla n kujtes njohjen ton. Ishin vitet 70-t e 80-t t shekullit t kaluar, kur n kryeqytetun Tiran, por dhe n rrethe t vendit, u organizuan veprimtari masive, konferenca, simpoziume e kongrese shkencore. Ato ishin pr shtje t historis e gjuhsis, kulturs, etnografis, arkeologjis e tjer. Megjithse
FAR M SOLLI N KUJTES, TAKIMI ME AKADEMIKUN MARK KRASNIQI?

NGA E MAJTA: M.KRASNIQI E M.GECAJ (TIRAN, 18 JANAR 2013)
dihen vshtirsit e kohs pr lidhjet me Kosovn e robruar nga rregjimi serb, n ato merrnin pjes edhe studiues e shkenctar shqiptar prej saj. Nj ndr ata, padyshim, ishte edhe prof. Mark Krasniqi. Ai nuk vinte ktu, n shtetin am, si nj nj vizitor i thjesht, por edhe lexonte punime t thelluara shkencore. Nj ndr udhtimet e tij n Tiran, por dhe n Malsin e Gjakovs (Tropoj), ishte ai i marsit t vitit 1980. N qytetin m verior alpin, Instituti i Historis, pran Akademis s Shkencave n Tiran, kishte prgatitur nj sesion shkencor, me rastin e 55-vjetorit t vrasjes s Heroit t Popullit, Dragoit t Dragobis, Bajram Curri. N udhtimin, nga kryeqyteti pr atje, pasi kisha pr t lexuar nj tem pr figurn e tij n kngt popullore, arrita n Fush-Arrs dhe aty u ndalm pak pr t pushuar. E dija q, n prbrje t grupit nga Prishtina, ishin Ali Hadri, Zekeria Cana e nj tjetr. E pyeta prof. Markun, pak me shaka: Pr ku jeni nisur kshtu, profesor, apo pr n sesionin shkencor, kushtuar B.Currit? Aty pr aty, ai mu prgjigj me nj shprehje popullore, duke e anashkaluar shpjegimin e sakt: Jo, po, me q i kisha opingat veshur, mendova dhe un t dal nj her n Malsi. N fakt, meqense e ka origjinn nga krahina e Nikaj-Mrturit dhe larguar shum koh t part q andej, ai ma shfaqi dshirn se donte ti njihte t afrmit e tij, atje. Kur arritm n qytetin B.Curri, sigurisht,
kt gj ua thash drejtuesve t partis e shtetit t asaj kohe. Me sa kuptova, nj ndr arsyet, se prse nuk donin ta lejonin t shkonte pr vizit tek ata prof. Marku, ishte varfria e tejskajshme n at krahin. Ndrsa prgjigja e pligjia, pr at, ishte se: Rruga sht e prishur dhe nuk mund t kalohet pr andej!? Megjithse nuk mori pjes n sesionin shkencor, t organizuar n qytetin B.Curri, pasi nuk e kishte lejn nga organet jugosllave,prof. Mark Krasniqi erdhi me ne n fshatin e bukur Valbon. Aty hngrm nj drek s bashku, ku dhe u knduan kng popullore. Por pati edhe nj recitim, nga rapsodi i mirnjohur vends, Sokol Arifi. N vargjet e tij, me prmbajtje t theksuar atdhetare, ai prmendte edhe t kqijat e regjimit serb, ndaj shqiptarve t Kosovs. Prandaj, t ftuarit kosovar u ndjen ca ngusht dhe, pr t mos i ven ata n pozit t vshtir, raspsodi nuk vazhdoi m gjat, me recitime t tilla. Megjithat, e pash q prof., Markut i shndritn syt, kur i dgjoi ato vargje rapsodike, t cilat e shprehnin realitetin e vertet e t dhimbshm historik t shqiptarve, nn pushtimin e huaj serb. N vitet pasardhse, kam lexuar shpesh pr studimet, botimet e pjesmarrjet n detyrat dhe veprimatrit e ndryshme, nga Akademiku Mark Krasniqi. Sigurisht, si ather dhe tani, jam ndjer krenar pr kt bashkkrahinas e atdhetar t mir, i cili
jetn e tij t gjat e ka ven n shrbim t arsimit, shkencs e kulturs kombtare shqiptare. Prandaj, si un, por dhe t gjith ata, q e takuan e biseduan kto dit me t n Tiran, i uruan nga zemra: Shndet t plot, jetgjatsi dhe krijimtari sa m t frytshme, pr t mirn e Shqipris dhe t Kosovs. N darkn, q u shtrua nga Shoqata Nikaj-Mrtur pr t ftuarit dhe artistt amator, prsri u prshndeta me Akademikun e shquar Mark Krasniqi. Bile, me ftesn edhe t Gjok Vukajt, q e filmonte tr veprimatrin, shkuam e i takuam gotat me at dhe koleg t tij nga Kosova, un dhe kryetari i Shoqats, Av. Gjin Niklekaj. Sigurisht, pr kt gj, ai na falnderoi dhe u ndam przemrsisht. 2. Mark Krasniqi lindi m 19 tetor 1920, n fshatin Gllaviic (Shngjon-Kolaj), n afrsi t Pejs, n Kosov. Arsimin fillor e ndoqi n vendlindje, ndrsa gjimnazin n Prizren. N vitet 1941-1943, vazhdoi studimet e larta pr letrsi, n Universitetin e Padovs s Italis. Ndrsa m tej, studioi pr gjeografi dhe etnografi, n Universitetin e Beogradit (1946-1959). Nisi t shkruaj q hert n shtyp. Kshtu, n vitet 1945-1946, ishte redaktor i gazets Rilindja, n Prizren, s bashku me Esad Mekulin e Omer ekrezin. N tri vitet vazhduese, punoi n redaksin e emisioneve n gjuhn shqipe, n Radio-Beogradi. N vazhdimsi, gjat viteve 1950-
1961, ishte asistent dhe pastaj bashkpuntor shkencor, n Akademin e Shkencave t Serbis. Ngjarje m rendsi pr t ishte marrja e diploms, n Beograd, m 1950 dhe pastaj mbrojtja e doktoraturs, n Universitetin e Lubjans, m 1960. Pr aftsit e tij pedagogjike e shkencore, n periudhn 1961-1981 ishte profesor n Universitetin e Prishtins, kur shteti serbo-komunist e largoi nga puna arsimore e pedagogjike. Disa her ka shrbyer dekan dhe prodekan i Fakultetit Juridik-Ekonomik, n Prishtin. Gjithashtu, sht ngarkuar me detyra t larta, si: zvendskryetar dhe kryetar i Akademis s Shkencave e Arteve t Kosovs, kryetar i par i Shoqats s Shkrimtarve t Kosovs (1970) dhe kryetar i Partis Shqiptare Demokristiane t Kosovs (1993). sht antar i Akademis s Shkencave e Arteve t Kosovs dhe i Akademis s Shkencave t Shqipris. Ka marr pjes dhe ka lexuar punime t tij n shum kongrese, konferenca e simpoziume kombtare e ndrkombetare, ku jan diskutuar shtje t traditave, gjuhs letrare kombtare, historis, etnografis, folklorit shqiptar e tjer. Prve puns pedaogjike e shkencore, detyrave drejtuese dhe veprimtarive t tjera, ka hartuar e botuar rreth 20 libra shkencor, letrar, publicistik e tekste shkollor. Prof. M.Krasniqi sht autor i disa vllimeve me poezi, si pr t rritur e fmij, ndr t cilt veojm librin pr t vegjlit, Posta e porositur. Po kshtu, ka shqipruar, nga serbishtja e sllovenishtja, disa romane e prmbledhje me poezi ...Me prvojn e gjat shumvjeare dhe shrbimet e muara, q i ka br popullit ton, pr t cilat folm shkrutimisht m lart, prof.Mark Krasniqi-Akademik, sht jo vetm krenari e natyrshme pr banort e krahins s prejardhjes, pra Nikaj-Merturit, por edhe pr vendlindjen, mbar Kosovn e Shqiprin dhe, m tej, pr t gjitha trojet amtare e diasporn ton shqiptare. Tiran, 22 janar 2013
12
Nga Fatmir Terziu www.albaniannews.org.uk www.fjalaelire.com Radhher mund t gjenden edhe njeriu, edhe talenti, edhe shpirthumani, edhe patrioti mirdashs n nj trup t vetm. Dhe kt e ndjeni dhe e gjeni tek shqiptari i mir, n takimin e par me t. Mjafton sa t takosh Shani Bajrajn, mjafton sa t shtrngosh duart me t, me njeriun me zemr t madhe shqiptare. I thjesht. Bujar dhe mikprits. Njeri mbi t gjitha. Gjen koh n restorantin e tij t zhurmshm, gjithmon t mbushur, plot e prplot, e t ulet n tryezn tnde e bisedon mallrueshm. sht njeriu pr t cilin ke dgjuar nga t huajt, klientt e tij fjalt m t mira. sht biznesmeni shqiptar n Edguare t Londrs pr t cilin kan folur gazetat, televizionet dhe mjaft media t tjera. Dhe ai vetm buzqesh... Erdhi nga Malisheva e Kosovs, fshati i saj i dgjuar Ponorc, vetm kur ishte nj djalosh n rritjen e tij rinore, nj nntmbdhjetvjear krenar n rrugn e tij t jets. Erdhi emigrant nga sheshi i zjarrt i Lufts, i przn me tytn e pushks s hasmit shekullor, nga vatani i tij, pr t cilin nna dhe babai i tij i dashur kishin ln djersn, thonjt e tyre duke grryer do pllmb tok t risin e edukojn fmij t mir. Dhe u gjend
Tre vllezr q ngrejn lart krenarin Kombtare

n zhaurimn londineze, me dy vllezrit e tij Florimin dhe Isufin. T tre e ndjen lvizjen e metropolit dhe kshtu nuk ndjetn duarkryq. Menjher menduan t integrohen n jetn vendase. Punrat e fillimit, si pr do emigrant, mes t rrndomts dhe lodhjes, shpejt, madje mjaft shpejt, zgjuan tek tre vllezrit plane t tjera, projekte jetike integrimi. Dhe kshtu nisi udhn Restoranti Amaretto dhe Piceri n Edguare. Aty edhe fillimi ishte nj nism model. Puna, prkushtimi dhe sjellja qytetare e bn kt restorant numrin nj n zon. Shani dhe ekipi i tij, tashm me nj prvoj shum t madhe, mirpret n restorantin Amaretto dhe Piceri n Edguare, klientt nga t gjitha ant e bots, klient q shprehin fjalt m t mira. Ashti si n fakt shprehen mediat si Ram TV, apo edhe gazetat Jews News ato lokalet e deri tek gazetat ekonomike t vendit. Ai bashk me stafin e tij, vllezrit e tij, sht gjithmon i angazhuar pr t prdorur vetm prbrsit dhe artikujt m t mir ushqimor, m t mirn nga furnizuesit e przgjedhur, dhe afron nj menu me nj gam t gjer t kuzhins italiane. T gjith
jan t mirpriturit e tij, t gjith kan vendin dhe respektin n kt restornat. Por jo vetm aty. Edhe lokalet e tyre t tjera n Hendon Central, Southgate dhe Ruislip, nj zon suburbane e Londrs veriperndimore, flasin me t njjtin profesionalizm, me t njjtin respekt. Kosova mbush pes vjetorin e saj t Pavarsis n muajin Shkurt, dhe nayrisht arsyeja q bashkon krenarin e djemve t saj anemban Globit, bashkohet edhe n kt krenari q afron emri dhe prkushtimi i tre vllezrve t prkushtuar. N vshtrimin human, t njohurit e cilsive dhe e mnyrs s arritjes deri te njeriu i prkryer, sht detyr qytetare e do shqiptari, e do njeriu. Ndrsa tema jon e shkrimit sht modeli dhe shembulli i njeriut t prkryer q vjen mes modelit dhe prkushtimit t vllezrve Bajraj. Ose, nse ne dshirojm t formohemi si njeri i prkryer dhe njerzimin ta mbrrijm n prkryerje, q do qytetar sht i ngarkuar me kt detyr, sepse qllimi i njerzillkut dhe shqiptaris sht vnia n pah e njeriut t till, kt mund ta arrijm vetm me nj edukat dhe prkushtim model t till, dhe kt duhet ta kemi parasysh tr kohn. Njeriu q ka arritur prkryerjen. N kuptimin shpirtror, far tipare zotron? Cilat jan ato cilsi q e bjn njeriun e prkryer pr tu dalluar nga t tjert? Nse i gjejm prgjigjet humane n kto pyetje, ather jemi n gjendje q, s pari veten, pastaj individt tjer dhe n fund edhe shoqrin ta udhheqim deri n prkryerje. N t kundrtn, n vshtrimin e treguar ndaj ktyre tre modeleve shqiptare t integrimit, nuk mund t arrijm ta kuptojm domethnien e plot t njeriut t prkryer. Ose, me fjal tjera, qoft edhe n mnyr t prafrt nuk mund t kemi sukses n arritjen e prkryerjes s njeriut t prkryer. E kt e gjejm n shrbimin, profesionalizmin dhe edukatn e ktyre tre vllezrve, n shpirtnjeriun e edukuar Shani Bajraj q ishte pikrefrimi yn n kt rast.
13
14
Nga Fatmir Terziu Margaret Hasluck (18851948) nuk ishte angleze. Ajo ishte nj skoceze e shkolluar mir, nj shkenctare dhe nj bij e nj njeriu me emr n arkeologji. Por edhe pse nuk ishte angleze, ajo u quajt e till pr shum koh n Elbasan, n Shqipri, ku ai ndejti dhe punoi pr shum vjet. Edhe sot ky emr, pra Englezka sht nj toponim i mbetur dhe i fiksuar jo vetm tek njerzit edhe n vepra e studime. Alison Brown i Universitetit t Oksfordit sqaron n nj studim t tij punn e Margaret Hasluck, q n Shqipri, sidomos n Elbasan, ku ajo u vendos n afrsi t lagjes Haxhias, u quajt Englezka dhe shtpia e saj edhe sot quhet Shtpia e Englezks. Sipas Brown ajo ka qen nj koleksioniste e mir e tekstileve dhe materialeve folklorike q tashm ndodhen n muzeumin Mariskal (Marischal). Koleksionimet e saj u realizuan aty nga mesi i vitit 1921 dhe vazhduan deri n fillim t vitit 1940-t. Kto koleksione prbhen nga rreth njqind objekte. Gjat ksaj periudhe Hasluck udhtoi gjersisht n tr Ballkanin. Pr punn e saj n mbledhjen e t dhnave dhe objekteve etnografike, ajo pati botuar artikuj t shumt dhe shumica e tyre jan prfshir n librin e saj Ligji i Pashkruar n Shqipri.
Por far e shtyu at drejt Ballkanit? Sipas Alison Brown at e shtyn nj numr faktorsh. Faktort q gjen Brown jan disi t ngjashm edhe me ata q Roderick Bailey dikton. Gravitacioni i saj drejt rajonit t Ballkanit, sipas Roderick Bailey nga St. Antonys College t Oksfordit, n librin e tij ifti i uditshm: Margaret Hasluck dhe operacionet e posame ekzekutive, 194244, sht se pas katr viteve t vdekjes s bashkshortit t saj, Margaret Hasluck (18851948) filloi nj bashkngjitje n Shqipri. Por ngjizja me Shqiprin sht edhe nj faktor tjetr pr t par rrjedhn e saj. Me dbimin e saj nga vendi
Skocezja q ngjizi Englezkn n Elbasan

n 1939, ajo vendoset prkohsisht n Skoci. N 1942, ajo u rekrutua n (SOE), Organizim n Britanin e asaj kohe q u shrbente Operacioneve Speciale Ekzekutive, nj shrbim i forcave sekrete t kohs s lufts. Kjo organizat e krijuar nga Churchill kishte pr synim sipas Bailey pr t vn Evropn n flak, dhe kshtu Hasluck u vendos n komandn e ksaj organizate n Shqipri. Ky sht nj angazhim i shkurtr i saj por shum i
rndsishm pr jetn dhe veprimtarin e saj n shrbim t detyrs. Me rndsi t veant ishte edhe ndikimi i bashkshortit t saj, FW Hasluck, nj arkeolog, me t cilin ajo udhtoi n gjith Greqin. Sipas Robert Elsie ajo sht Nj figur mjaft e njohur n fushn e albanologjis. Ajo pr Elsie
nuk sht thjesht antropologia skoceze, por shkenctarja Margaret Hasluk (Margaret Hasluck, 1885-1948) e cila nga viti 1935 jetoi pr trembdhjet vjet n Elbasan. Ajo sht autore e disa librave, prfshir studimin e par anglisht pr Kanunin. Por, sipas Elsie ajo ka edhe
nj koleksion t madh prrallash shqiptare t prkthyera prej saj n anglisht, nj vepr prej m shum se 500 faqesh t daktilografuara. Ndr botimet e Qendrs pr Studime Shqiptare n Londr do t dal s shpejti edhe nj vllim tjetr pr Hasluk-un me titullin e bukur: Our Woman in Albania: the life off Margarett Haslluck,, Schollar and Spy (Gruaja jon n Shqipri: jeta e Margaret Hasluk-ut, shkenctare dhe spiune). Ballkani, sidomos Shqipria n at koh jan cilsuar si zona me magjepsje t theksuar pr elementin femror, sidomos t grave udhtare t atij shekulli. Kjo kishte ndodhur m par me Edith Durham (1863 1944) dhe m von me Margaret Hasluck (1885 1948). Prve ksaj, duhet theksuar se Shqipria e asaj kohe ishte edhe nj vend interesant pr koleksionime t ndryshme. Ajo mblodhi koleksionet e veta dhe e gjithe kjo pun e saj kishte nj marveshje me autoritetet britanike duke mos ndikuar aspak n antropologjin e ideologjive apo edhe folklor. N pun e saj, msohet se Hasluck ishte frymzuar nga etnologt dhe folkloristt e saj bashkkombas AC Haddon dhe Sir William Ridgeway, me t cilt ka punuar n Cambridge gjat periudhs kur ajo kreu studimet e saj atje. E shtun, shkurt 14, 2009
SHRBIMI NDAJ KOMUNITETIT
Shqiptari q jetoi 160 vite

Arkivave britanike t panjohura m par
Nga Fatmir Terziu Njeriu q ka mbajtur nj rekord jete n Ballkan sht shqiptar. Shqiptari Ismail Hudja, msohet se ka jetuar plot 160 vjet dhe sht cilsuar njriu q ka jetuar m gjat n Bot. Ai ka jetuar n fshatin Kut. Emri i tij sht br i ditur nga gazeta skoceze Aberdin Journal e 18 Tetorit 1901. Ai ka jetuar nn shoqrin e nj familjeje t madhe me rreth 200 antar. Kshtu sipas burimeve t cilat m par ishin publikuar n nj gazet t kohs n Athin, msohet se ai ndrroi jet me t gjitha dhmbt n goj, dhe madje trupi i tij, kmbt, duart dhe pjest e tjera ishin n nj pamje normale edhe pas vdekjes. Ai ka qen i propozuar ather pr n librat q sot njohen si libra Guiness. Gazeta Daily Mail e asaj kohe jep t dhna m t qarta. Po cilat jan arsyet q ather u hesht pr kt njeri me kaq rrndsi pr racn shqiptare n Ballkan? Ndrsa ato jan hamendsi arsyet e tjera t jetgjatsis s tij jan tashm t njohura. N nj koment t mvonshm n nj nga krkimet bilogjike dhe anatomike t akademikve nga Oksfordi thuhet se disa ishin arsyet q e mbajtn gjall n aq vite shqiptarin Ismail Hudja. Natyra e bukur, e brisht dhe e pathrrmuar (e pandotur), jeta pa stress, ushqimi dhe pastrtia, uji natyral mineral i pasur dhe qetsia.
1 2 3
Lindita dhe Luli Nushi urojn Gzuar dhe mbarsi vitin e Ri 2013 nnave t tyre Binaze Nushi dhe Ymrane Brezneci dhe baballarve t tyre, Musa Nushi dhe Osman Breznica. Stafi i El-Bellos n Finchley Road uron t gjith shqiptarve dhe klientve t tyre Gzuar dhe suksese n vitin 2013! Barista n Finshley Central 24 Ballards Lane, (www. baristafinchley.co.uk) uroj gjith stafin dhe klientt Gzuar dhe mbarsi n vitin e ri 2013!
15
Nga Frank Shkreli M kujtohet si t ishe dje, kur i prndershmi Dom Prenk Ndrevashaj m bri telefon nga Detroiti ku i shrbente komunitetit katolik shqiptar atje dhe m dha lajmin e keq se miku i yn i prbashkt, por edhe i mbar komunitetit shqiptaroamerikan dhe m gjr, shkrimtari dhe poeti i njohur Profesor Ernest Koliqi kishte ndrruar jet n Rom, n mrgimin e pa dshiruar, si thonte shpesh. Ishte 15 Janari i vitit 1975. M kujtohet se humbja e Profesor Koliqit dhe zbraztia q ai la pas si shkrimtar, poet, politikan, por mbi t gjitha si nj atdhetar dhe njeri i thjesht dhe i ndershm pr t gjith ata me t cilt ai erdhi n kontakt -- u ndie pr s teprmi -- ndrsa la pas nj munges e boshllk t madh n radht e komunitetit shqiptaroamerikan, t cilin ai e vizitonte nga hera n her, nga Roma ku ishte vendosur prej mbarimit t Lufts s Dyt Botrore. Dy prvjetore me rndsi pr historin e shqiptarve n shekullin e kaluar ishin 500-vjetori i vdekjes s Gjergj Kastriotit Skendrbe, (n vitin 1968) dhe 60-vjetori i gazets Dielli (1969). Profesor Koliqi si kryeorganizatori i festimeve t 500-vjetorit t Fatosit t Madh Kombtar, ishte kujdesur q festimet n Rom me ket rast, t ishin gjithprfshirse dhe mbarkombtare, pr aq sa ishte mundsia dhe mesa lejonin rrethanat politike t kohs. Ishin t ftuar Arbresht dhe shqiptart nga t gjitha trevat, por pr arsye q dihen ishin t pranishm vetm shqiptart nga diaspora, prfshir edhe nj grup nga komuniteti shqiptaroamerikan, t prfaqsuar nga organizata Vatra dhe krert e saj. Duke prshkruar n revistn Shjzat (4-6, 1968), pjesmarrjen mbarshqiptare n ato festime, Profesor Koliqi shkruan me entuziazm: Kujt nuk i gufoi gjaku hov krenarije tue pa kah valviteshin me 24 prill n Sheshin e ShPjterrit gjith ata flamuj kuq e zi?.... Shqipja kumbonte n at Shesh madhnuer, prziheshin ligjirimet e sotshme t Shqipnis me ato t motshme tArbrit, tasaj cope tAtdheut q lshoi rraj e lulzon n token italiane si deg e trungut t kombit. Arbresht jo vetm mbajtn mbrekullisht gjuhn ton pr ma tepr e ban me lulzue n vepra letrare dore s par, tue dishmue se palci fisnuer i kombit t Sknderbegut leviz jet-
N NDER T PROFESOR ERNEST KOLIQIT

nike t zanafills dhe u besatuen heshtazi me pas prhera n kujdes fatet e dheut t t Parvet. Arbresht e Italis, strnipa t lufttarvet q rreth Sknderbegut, n nji varg prleshjesh titanike, shkruen me gjak n faqet e historis sEvrops se Shqipnia asht e Shqiptarvet mbas pes shekujsh gjat t cilave ruejtn gjall gjuh e doke, erdhn me sigurue Vatrant se n veprn e tyne, t djeshme e t sotme, njohin vazhdimin e prpjekjes ideale t Jeronym de Rads. Profesor Koliqi vazhdon me prshtypjet nga pritja q vatrant i bn atij dhe grupit t Arbreshve n Amerik, duke komentuar se, Sot dy gjymtyrt kryesore t diaspors, ende plot fuqi e vrull veprues, u bashkuen e shkrin deshir e qllime, me u prpjek pr naltsimin e kombit prej t cilit rrjedhin, shkruante profesor Koliqi n Shjzat, (10-12, 1969). N mbresat e tija gjat asaj vizite n Katedraln e Shn Gjergjit n Boston, si e quan Koliqi, n at Faltore ormir, ku meshoi dhe predikoi Fan Noli, lutn Perendin pr Shqipni e bijt e saj, Shqiptart e Bostonit dhe Kshilltart e Kishs Orthodokse shqiptaro-amerikane e me ta n shumic t madhe Shqiptar besimesh t tjera. Zemrat mbar t pranishmve u shkrin n thirrje mshrire q i naltohej Perendis, i cili asht nji pr t gjith..Shpirtnat vllaznoheshin n nji flakrim t pastr atdhetarie, mesa fytyrimi i Nans Shqipni vizatohej i shjt n avullime t thimjans, q valvitej erandshm nepr kish. Pr festimet e ktyre dy prvjetorve, q shqiptart e Ameriks dhe Arbresht e Italis bn s bashku, Profesor Ernest Koliqi shkruan me entuziazm, se Gjaku arbnuer njofti nji triumf t papritun ato dit. Shqiptar e Arbresh, tue u prqafue, ndien e kuptuen veten se me nj marrveshje vllaznore mund u plotsonte porosija q na la Sknderbegu. Profesor Koliqi edhe neprmjet korrespondencs, vazhdonte t interesohej pr periodikun, Rinia Shqiptare n Mrgim dhe m jepte zemr q t vazhdoja studimet, duke shkruar n njrn prej letrave: I dashtun Fran, M ra n dor si letra ashtu edhe periodiku Rinia Shqiptare n Mrgim. Gzohem pik ma s pari q je mir, q ppiqesh t ndjekish studimet, e n fund pr botimin kushtue mass s re q larg atdheut ka shum nevoj t ushqehet me shkrime t shndosha shqipe. T lumt! Asht nj filles plot premtime. Mbaj mend ve fjaln e mome: Trimi i mir, me shok shum! Afro moshatar sa ma shum q t mundesh. N asht se kjo fletore do t merret edhe me letrsi, mos harro auktort q regjimi komunist i Tirans ka prjashtue nga historija e letrsis shqipe. Ky, pra ishte Ernest Koliqi, pr t gjith shqiptart, njri ndr interpretuesit m t spikatur t shpirtit t fisit arbror dhe t trashgimis strgjyshore, si dhe mbrojts i vlerave t shpirtit arbror dhe t prirjeve natyrore t tij, gjithmon si pjes e thesarit t vlerave kulturore dhe shpirtrore t njerzimit. N kt prvjetor t vdekjes, me nderim e mall prkujtojm Profesor Ernest Koliqin.
sues kudo n bot, dhe rreth nji votre arbnore mbahen doket e t Parvet. Duke prshkruar festimet madhshtore t atij prvjetori, Profesor Ernest Koliqi thot se pr her t par n kryeqytetin Italian, Emni i Shqipnis e i Kastriotit tingulloi si za burije.tue u prmend ane kand emni i Shqipnis, duke shtuar se, Nji t prqethun mallngjimi e krenarije na rrshqiti shtatit e shpirtit kur Ati Shejt prdori n ligjirat italishte fjalt shqipe, bes, e burrni , kto vetina dalluese t kombit dhe shprehjen gjaku i shprishur, q skalit shprndamjen e gjindes son n rrokullin toksore. Duke shkruar pr nj pjes t ktij gjaku t shprishur i shprndar an e mban bots, Profesor Ernest Koliqi prshkruan kshtu pjesmarrjen e komunitetit shqiptar n Amerik, n festimet n Rom me rastin e 500-vjetorit t vdekjes s Gjergj Kastriotit: Prania e vatranve , ardh nergut nga Shtetet e Bashkueme, ia shtoi shklqimin kremtimeve. Nji tub zojash t ndritshme e zotnijsh t zgjedhun prfaqsoi n, rrethe arbreshe e shqiptare, Shoqatn e mirnjohun Vatrn, q dikur aq hov i dha prpjekjeve pr rilindje t Atdheut dhe sot mban nalt zanin e Shqipnis n botn perndimore. Hijet e madhnueshme t Nolit e t Konics na shfaqeshin para syve, tue vrejt ndr rrjesht ton kryesin e vatranve, q n kto kohna t turbullta t sotme orvatet me ndjek gjurmat e mdhaja t atyne dy Patriotave t paharrashueshm, themeltar t Shoqats. Kishim prshtypjen se drita e agimeve t Rilindjes, at dit po rreshte mbi Bashki-
min e Arbreshve me Shqiptar. E bashk me at drit, rrezja e bekimit t Perendis, shkruan Ernest Koliqi n revistn Shjzat, duke folur pr pranin e vatranve n festimet e 500-vjetorit t Skenderbeut n kryeqytetin Italian dhe n Vatikan ku u pritn edhe nga Papa Pali i VI, n vitin 1968. Nj vit m von, m 1969 Vatra shnon 60-vjetorin e themelimit t organit t saj Dielli dhe pr t marr pjes n kto festime, ftohet ndr t tjer Ernest Koliqi dhe nj delegacion prfaqsues arbresh, gjithsejt nja 60 veta nga Italia. Duke shkruar mbi prshtypjet e tija dhe pritjen madhshtore q vatrant i bn atij dhe grupit arbresh n Boston dhe n New York, Profesor Koliqi e cilson takimin e dy diasporave shqiptare si me rndsi t madhe simbolike, duke theksuar prsa vijon: Shqiptart e Italis dhe Shqiptart e Ameriks prtrin vulosjen e vllaznimit shqiptar, pohuen gjallnin e rrajve eth-
16
Shqetsimin e nj organizimi perfekt t takimit e kishte Kristaq Mullisi. Por, Reshit Koburja ishte thuajse ai q jav t tra m par kishte trokitur disa her n dyert e TV Dardan. Ishte shqetsimi normal i tij. Merakli, intelektual me shije dhe estetik, gjuhtar i denj. Krkonte q t pasqyrohej mir aktiviteti dhe t kishte vend edhe pr nj bised n studio. T tjert Sefedin Trungu, Zeqir Sarja, Mynever Zaimi dhe dikush tjetr kishin merakun e rakordimeve dhe angazhimit t kohs. Sakaq duke qen drejtues i televizionit t ri, q sapo kishte mar jet, thuajse nj vit jet, kisha edhe shqetsimin e Isa Kreks, pronarit t televizionit, q donte m shum se dokush ky emision t bhej sa m mir. Ishte e para se i vinin miqt nga Kosova, nga ai kishte prejardhjen e tij dhe se vinte Mehmet Gjevori, elbasanlliu q e oi jetn n dobi t asrimit n Kosov. Mehmet Gjevori ishte pishtar i devotshm i arsimit shqip dhe tr jetn ia kushtoi zhvillimit t arsimit dhe prhapjes s dijes n Kosov. Autori i Abetares s par Shqipe n Kosov, msuesi, pedagogu, dhe veterani i arsimit, Mehmet Gjevori i lindur n Elbasan, shrbeu n Kosov pr plot 67 vjet. Mehmet Gjevori ishte nderuar me urdhrin Naim Frashri t klasit t I m 1994 nga president i Republiks s Shqipris, ndrsa m von n vitin 2003 me Medaljen e art t Lidhjes s Prizrenit, nga ish presidenti, Ibrahim Rugova. Por n kt takim vinte edhe nj protagonist tjetr, bashkautor dhe bashkveprues i Gjevorit, Tahir Z. Berisha. Ishte 14 Nntori i vitit 1998-t. N salln e Mbledhjeve t Kshillit Bashkiak t Elbasanit, nn kujdesin e vet Kryetarit t Bashkis Engjll
VLERA JASHT MODESTIS

Pes vjet m par, pas takimit me veterant e arsimit shqip, Mehmet Gjevori dhe Tahir Z. Berisha n Elbasan
Dakli, do gj ishte gati pr promovimin e prbashkt t veprave Kujtime e shnime t autorit Mehmet Gjevori dhe Rrfime n vetn e par t Tahir Z. Berishs. Tubimin e hapi Zoti Kristaq Mullisi, kryetar i Shoqats Normalisti t Veteranve t Arsimit t Shqipris. Pr vlerat e ktyre veprave referuan me shkrim dr. Reshit Koburja, i cili referoi pr veprn e M. Gjevorit, ndrsa Zeqir Sarja pr veprn e T. Berishs. U lexuan edhe reensionet e Prof. dr. Pajazit Nushit dhe Vehap Shits. N promovim mori pjes dhe diskutoi Prof. dr. Muhamet Bicaj, Ministr i Arsimit i Republiks s Kosovs. Diskutuan edhe Prof. dr. Muhamet eliku, Sefedin Trungu dhe shkrimtarja Mynavere Hysen Zajmi me prejardhje nga Peja. N fjaln e tij Kristaq Mullisi midis t tjerave tha: Duke i uruar mirseardhjen, n qytetin-djep t arsimit kombtar, miqve t nderuar nga Kosova, nderohem pr rastin q m jepet, t prezantoj fizikisht para jush, dy ndr figurat e nderuara t arsimit shqiptar n Kosov, q nj jet t tr ia kushtuan arsimit, shkolls e gjuhs shqipe, 86 vjearin elbasanas, i cili q nga viti 1941 punon e jeton n Kosov, kryetarin e Shoqats s Veteranve t Arsimit t Kosovs z.Mehmet Gjevori dhe z.Tahir Berisha, sekretar i prgjithshm i ksaj shoqate, n nderin e t cilve sot po promovojm dy librat e fundit t tyre, n vazhdn e mjaft botimeve t tjera, librat Kujtime e Shnime t z.Mehmet Gjevori dhe Rrfime n veten e par t z.Tahir Berisha. E
gjith jeta, puna e veprimtaria e ktyre personaliteteve t arsimit n Kosov, sht e lidhur me shkolln dhe me arsimin n gjuhn shqipe. Ata kan dhn nj kontribut t madh n hapjen e shkollave t para n gjuhn shqipe, n drejtimin dhe organizimin e tyre, n prgaditjen e msuesve t rinj dhe n hartimin e programeve e teksteve shkollore n gjuhn shqipe. Nuk mund t kuptohet shkolla shqipe n Kosov pa kujtuar emrat e ktyre korifejve t arsimit t Kosovs. Jo m kot akademiku i mirnjohur Jashar Rexhepagiq, e ka cilsuar z.Mehmet Gjevorin nj pedagog t rrall, nj msues t msuesve t rinj, nj Pestaloe n Kosov. Duke folur pr Mehmet Gjevorin, Dr.Ali Jakupi ka theksuar se ai sht nj prej themeluesve t arsimit n Kosov, i cili pr gjasht dekada kultivoi, thel-
loi e begatoi arsimin e kulturn shqiptare n Kosov, e nprmjet fjals s gjall t arsimtarit, t prgjegjsit dhe t inspektorit t arsimit, t hartuesit e redaktuesit t teksteve shkollore, krijoi emr t pashlyer. Ndrsa, Vehap Shita duke folur pr punn e palodhur t z.Tahir Berisha dhe pr librin e fundit t tij q ne po e promovojm sot, shprehet se ne do t ndiejm e do t prcjellim prpjekjet e tij, t bashkpuntorve e t bashklufttarve t tij pr zhvillimin e prparimin e arsimit shqip n Kosov, pr vendin e merituar t arsimtarve n shoqri. Sepse i till sht edhe personaliteti i Tahir Berishs. Me kt rast, Shoqata Normalisti, duke promovuar sot kto dy libra, krahas bashkpunimit me Shoqatn homologe n Republikn e Maqedonis, organizon aktivitetin e par t prbashkt me Shoqatn homologe t Veteranve t Arsimit n Kosov, n vazhdn e shum prpjekjeve e t kontakteve t prbashkta t realizuara m par. Me promovimin e ktyre dy librave ne zgjerojm dijet tona, pasurojm bibliotekat tona mbi prpjekjet pr msimin dhe pr shkolln shqipe n Kosov dhe pr njerzit e nderuar t saj t arsimit. M tej Zeqr Sarja, i njohur n qytetin e Elbasanit si drejtori m efikas i Shkolls s Mesme t Prgjithshme, Dhaskal Todhri, tha: Ndjehem i lumtur q pata fatin, i pari, ndoshta, ktu n Elbasan,
t kem n dor, kto dit, nj libr me pesh (Rrfime n vetn e par). sht i rnd pr nga lnda e przgjedhur, pr faktet e bollshm dhe arsyetimet e menura, sht i rnd pr mesazhet q prcjell dhe idet q mbart, por sht i leht n t kuptuar, pr stilin e rrjedhshm dhe komunikues, pr gjuhn dhe frazeologjin popullore, pa kursim, pr figuracionin e pasur, pa stoli laramane, prandaj t mban t mbrthyer me kurreshtje deri n fund. Natyrisht q pena ime e belbt nuk do t mund t japi at q duhet. Zoti Tahir Berisha sht msues; Msues do ti them, sepse sht atribut i madh, e jo zanat, sepse ka nj opus t gjer, vepr t shkruar dhe veprim t gjall, q u kushtohen arsimit. Q n faqen e par zbulon veten: ua kushton veprn prindrve. Duket q sht zemr - msuesi. Ka nj mnyr origjinale t shtjelluarit t autobiografis. Zoti Shefki Stublla, ish drejtor muzeu n Prishtin, pastaj dhe t tjer, Beqir Berisha, Berat Luzha e Nexhmedin Basha, intervistojn autorin q, i thekur nga dituria, veprimi atdhetar dhe mosha, fal kujtess fisnike, t vajisur mir, pa ndryshk, nxierr natyrshm ngjarje pas ngjarjeje, t gatuara bukur, q i japin knaqsi lexuesit. Ai nis rrfimin me kohn e vegjlis. Rrjedh nga nj familje e shquar atdhetarsh e arsimdashs. I ati Zeq Vrbani, i przier n lvizjet kombtare t viteve 1910 - 1912, i shkulur me forc, por i zgjedhur tribun popullor n vitin 1927 n Gjilan e n Vranj, kundrshton dhe u kundrvihet ballaball mbretit Aleksandr e kryeministrit Pashiq. Ka nj fund tragjik por frymzues. I biri nuk e shkit nga syt at sken, kur ishte mbrthyer pas t jatit q jepte shpirt. I ka msuar rrnjet e veta, si shqiptar, jo n shkolln serbo-bullgare, por n odn e burrave duke dgjuar pr Idriz Seferin, Shaban Hazirin etj., nga sa e sa personalitete dhe msues t Anamoravs, q shpesh, i prcjellnin ngjarjet heroike t shoqruara me ifteli. Vijon n faqen 17
17
Vijon nga faqja 16 I vogli i prkdheluri, pra, autori yn, q rri pas mysafirve t ods, gjith sy e vesh, thith, tret e konservon nga bmat e t parve, por dhe gajaset me humorin e Sadik Coklit, q Tahir Berisha na e kallzon aq kndshm. Bien n sy vshtirsit e shkollimit, etja pr dituri. I inspiruar nga ai mjedis familjar atdhetar, merr pjes n Luftn Antifashiste, sepse shihte tek Brigada VII Kosovare nj drit shptimi e lirimi, por, shpejt, ndjen zhgnjim, tradhti, sidomos pas pushkatimit t msuesit Adem Guta, t cilit ende nuk i dihet varri. Pak koh msues - fshati, por ndryshon mentalitetin e t gjith fshatarve pr shkolln. Kualifikohet e shkollohet m tej; msues n gjimnaz dhe prjashtim nga arsimi, si i padshirueshm, pastaj gazetar, prkthyes dhe kryeinspektor i arsimit t Kosovs. I prjashtuar nga arsimi, e ndjen veten t mbrthyer n nj unaz akuzash absurde. Ishte nj mohim i rebesht inkuizicional. Ishin hapur dosjet e UDB-ja, ishte futur n rreth. T orvatesh ti bsh gjoks rrezikut dhe puns, t kmbngulsh pr ti shkuar deri n fund shtjes s madhe dhe idealit, jan cilsi t Tahir Berishs. Duke lexuar veprn, t krijohen ato imazhe prfytyrime, situata t jets s nj msuesi aktiv q ka prshkuar gjith hierarkin arsimore, me zikzake, hipje e zbritje, por n mnyr burrrore. Flet pr jetn e msuesit t fshatit, pr komunikimin me nxns, ish nxns e fshatar, e mandej, pr shqetsimet, ngacmimet, kurthet e goditjet. T bn pr vete pr energjit, aftsit intelektuale e organizative, pr sukseset, q i ndan me shokt. N Gjilan, si drejtor i shkolls s mesme, me nj kolektiv me shumic shqiptare, krijoi nj
konfiguracion t prbashkt vlerash, sepse gjeti pika bashkimi interesash, q lidheshin me qllime t prbashkta, n detyrn e caktuar, q ishte njherazi rreptsisht e kontrollueshme e krkuese, n vertikaln shtetrore, por dhe n horizontalen e kamufluar, sepse dhe n at mjedis kishte gjemba q shponin. Duke dhn shkurt, por qart, nj historik t ekonomis e politiks n Kosov gjat dhe pas Lufts II Botrore, del e pastr idea, se regjimi i Beogradit ka ruajtur gjithnj linjn e hegjemonizmit shoven, t diskriminimit e t shkombtarizimit. Prandaj, n kt situat t vshtir e ore t lig, lypsej t rritet vetdija kombtare dhe vendosmria pr ta uar deri n fund aspiratn kombtare. Pastaj autori nnvizon nevojat pr kuadr arsimor e kualifikimin e tyre, pr lokalet shkollore, me shifra bindse. me simbolik t goditur e aluzion t qart n vjershn Ty o vrem bujar u jep mesazhin e madh bashkqytetarve se: Ktu, ku s pari pam qiellin T mira - t kqija do ti presim, Ktu, m kndshm na ngroh dielli, Ktu, t qet, pra, edhe t vdesim! Z.Tahir Berisha n intervistat e tij jep nj mori emrash atdhetarsh, lufttarsh, msuesish, nxnesish, kolegsh, pushtetarsh, personalitetesh; nj mori ngjarjesh, faktesh, shifrash, datash, me lidhje t brendshme logjike dhe dallohet mes tyre qndrimi dhe interpretimi nga kndvshtrimi i nacionalistit t kulluar; nj mal kujtimesh! Duke patur nj veprimtari t gjer publicistike ruan dhe mprehtsin e rrokjes s ngjarjeve t sotme brenda e jasht Kosovs, sidomos, qndrimin
ndrkombtar ndaj konfliktit n Kosov e prmbledh bukur n maksimn: Ti, i dobti, mos bj z, Ti i forti, mos bj m! Autori sht nj figur e njohur jo vetm n Kosov e ktu, por dhe m gjer. Kt e dshmon korrespondenca me shum personalitete dhe intelektual, t cilve u sht mirnjohs. Ai e njeh mirnjohjen si virtyt, prandaj prkulet me veneracion pr msuesit e vet, pr bashkpuntort, pr Mehmet Gjevorin, elbasanasin - legjend n Kosov, pr Hasan Msuesin (Dylgjeri), pr Tajar Hatipin, Jonuz Balln e Sali Kolgecin si msonjs t msuesve. sht pr ta patur zili q, dhe pse i pensionuar, kryen nj veprimtari shum t gjer, me obligime shoqrore e familjare dhe ankohet se nuk i del koha dhe e quan veten borxhli. Un doja t thoja, se pr Tahir Berishn, ka vrshyer koha dhe po derdh ngacmimet, prandaj thell n shpirtin e tij, mpleksen ndjenja, mendime, prjetime. Ai ndrton projekte t reja veprash. Do t krijoje edhe vllimin III t monografis Emra q nuk harrohen..., ku ve 2 mij figurave, sht ven n krkim t msuesve t tjer, q kan shrbyer n Kosov dhe n viset tjera shqiptare. Sigurisht q ne msuesit elbasanas do t japim ndihmesn ton, pr t ndriuar ata msues, q me veprn e tyre i siguruan
vets lavdi, por pa ja ln emrat historis. Kt krkon t bj profesori, madje ai ndjen obligim edhe pr msuesit am, arbresh e t diaspors. Zotri Tahiri na bhet dhe m i afrt, kur krkoi ta promovoi librin e vet ktu n Elbasan. Ai ka ardhur tri her n Shqipri: hern e par i mbushur gjith mall e emocione, ku gjithka i dukej se shklqente, sepse krkonte njerzit, studiuesit, msuesit dhe, dy hert e tjera, si i shtpis. sht ai q pranoi dhe pastaj krkoi t lidhet me Shoqatn ton Normalisti, duke qen vet sekretar i prgjithshm i Shoqats s Veteranve t Arsimit n Kosov. Patm programuar e miratuar veprimtari t prbashkta n kt drejtim q, pr arsye q dihen, dshtuan m 7 Marsin e vitit 1997. T flassh pr 341 faqe n vetn e par dhe t mos duket gjkundi kurrfar mburrje, mendjemadhsie, subjektivizmi! Sigurisht, modestia sht marka e shkenctarit t vrtet. Shpreh mendimin se ksisoj veprash, jo vetm pasurojn historin e arsimit mbarkombtar, por jan dhe burim frymzimi e me forc edukuese pr brezat. Ato cysin pr t kurdisur zemrekt e kujtess s plogt t ndonjrit prej ne msuesve veteran, q ti zbardhim, sipas ktij shembulli, kujtimet tona t msuesis, qofshin ato dhe t paka. Fola si msuesi - msuesit, sepse smund e sdi ti
flas shkrimtarit, shkenctarit, personalitetit t shquar t Kosovs, por, me sinqeritetin e fjals sime ta bind z.Tahir Berishn t kuptoj se ka dashamir t veprs s tij, jo vetm n vendlindjen e vet, por dhe ktu n Elbasan. M pas e gjitha sipas programit. N studion e TV Dardan emisioni kushtuar t dy figurave t nderuara, Z Mehmet Gjevori dhe veteranit t nderuar Tahir Z Berisha, u drejtua nga gazetari elbasanas, tashm gazetar i televizionit Kombtar, ABC News, Fatos Salliu. Dhe e gjitha n nj atmosfer tejet interesante. Salliu ia dha fjaln t parit, z Berisha, i cili foli ashtu si gjithmon me nj respekt pr t tjert dhe mjaft pak pr veten. Intelektuali veteran dhe shkrimtar i denj i hulumtimit t shqiptaris dhe vlerave edukuese, z Berisha ishte gati dhjetra her riprsritje n ekranin e televizionit n ditt dhe muajt q vijuan s bashku me kujtimin e Gjevorit. Takimi u filmua dhe u pasqyrua edhe nga mjaft televizione t tjera si Egnatia, nn prkujdesjen e Aleko Liks dhe mjaft kolegve t tjer, nga i mirrnjohuri i Televizionit Shqiptar, Sulejman Haxhhasani dhe nga mjaft gazetar t tjer t shtypit qendror. N fund dreka e shtruar nga pronari i Televizionit Dardan Isa Kreka ishte nj shtes n respektin e mikpritjes s dy intelektualve t respektuar n mjedisin shqiptar.
18
KUJTES PR IBRAHIM RUGOVN

Nga Muhamet Hamiti E kujtoj Ibrahim Rugovn (2 dhjetor 1944 21 janar 2006) q nga vitet e shtatdhjeta t shekullit t kaluar. Me dallim moshe 20-vjeare: ai n t tridhjetat ather, un nxns shkolle. Si mik shtpie e letrash me Sabri Hamitin, Rugova i asaj kohe m shfaqet sot si arketip urtaku, ndoshta pr shkak t fizikut hollak, q e ruajti deri n vdekje, tridhjet vjet m von. N vitet e tetdhjeta, un student i letrsis n Prishtin e Zagreb, ndrsa ai shkenctar i letrsis n Institutin Albanologjik t Prishtins, u njoha dhe u miqsova me Rugovn. Msoja dhe inkurajohesha prej tij. Kishte shkruar edhe pr James Joyce-in (Xhejms Xhojsin), ndoshta romansierin m t madh t shekullit XX, t cilin po e lexoja dhe msoja na Fakultet, ndrsa do t shkruaja pr t disertacion doktorate njzet vjet m von. Edhe me shtytjen e tij. N vjeshtn e par t vitit 2005 Rugovn e prlau kanceri. E prballoi lngatn me dinjitet e kuraj. Iu drejtua popullit vet pr ta njoftuar pr smundjen vdektare, me t ciln do t prfytej deri n frymn e fundit. Nuk deshi q njoftimin ta bja un, zdhnsi i tij si President i Kosovs. Kishim shkuar me Skender Hysenin q t merreshim vesh pr njoftimin. Ai tha: Jo e bj vet, do t komunikoj drejtprdrejt me popullin, ndrsa na qortoi q po na shihte t ligshtuar nga gjendja e tij shndetsore. Udhhoqi delegacionin e Kosovs n fillimin e procesit ndrkombtar pr pavarsimin e Kosovs. Takimi i par me Emisarin e OKB-s Marti Ahtisari dhe ekipin e tij ndodhi n rezidencn e Rugovs n Velani. Zgjati disa or. Me flokt e rna nga kanceri, por me energjin e pashterur, Rugova foli me fuqi argumenti pr pavarsin e Kosovs si zgjidhje t vetme. Fal diskursit t tij, zgjidhja q pr dik dukej radikale e jorealiste, bhej optimale dhe jomaksimaliste. Kishte ngulur kmb pr pavarsin edhe kur kundrshtart e tij politik, disa prej t cilve ishin tani pjes e Ekipit t Unitetit q drejtonte ai, e shqiptonin rrall e hi, ose marrshm, krkesn pr pavarsi n Kosovn e kujdestaruar nga OKB-ja. N njzet vjet t veprimit politik, Rugova ideoi, afirmoi dhe prmbaroi pavarsin e Kosovs si zgjidhje, pavarsin nga Serbia pushtuese, por edhe pavarsin politike nga Shqipria, ndonse fliste pr shtet t hapur ndaj t dyjave n ligjrimin e tij politik t t nntdhjetave. Pavarsin e Kosovs e shihte arritje t gjysms s dyt t pavarsis shqiptare, pas 12 nntorit t 1912-ts. Kjo ide e tij, si dhe ideja pr protektorat civil e ndrkombtar n Kosov, si faz kalimtare, shpalosur s pari n Uashington n shkurt t vitit 1993, do t realizoheshin si n nj profeci vetprmbushse t antiks. Filtri i kujtess ma jep Rugovn e buzqeshur. E kam par t mrzitur me rastin e tragjedive t mdha t lufts, n shkurt e mars 1998, n janar 1999, me rastin e vrasjes s bashkpuntorve t tij t ngusht, para e pas lufte. E kujtoj t mrzitur keq n mbrmjen e 28 nntorit t vitit 2005, dy muaj para vdekjes. Komuna e Prishtins kishte vendosur n rrugt dhe n sheshet e kryeqytetit flamurin shqiptar dhe, krahas tij, flamurin e Dardanis, q Ibrahim Rugova e kishte paraqitur propozim t vetin pr flamur shtetror t Kosovs ndrsa e prdorte si Flamur t Presidentit. (Edhe himnin, Kur ka ra kushtrimi nKosov, poashtu si propozim pr himn shtetror t Kosovs). At mbrmje festive, flamuri me shqipen dykrenare n mes, flamuri shqiptar i stilizuar me ngjyrn e kaltr t Evrops n sfond dhe me yllin e Skenderbeut, u shkel e u dogj n Prishtin nga pjestar t shoqatave t lufts, t afrta me PDK-n e Hashim Thait. Flamuri damkosej prej syresh si prdhosje e flamurit kombtar, madje pr udi si shkelje e gjakut t dshmorve ! Me zellin q e shkeln dhe dogjn flamurin q ndrynte shqiponjn n ditn e fests shqiptare, e pranuan kta zelltar patriotik nja dy vjet m von flamurin aktual t Kosovs, q nuk dfton shenj shqiptare. M mir ta kishim flamurin e Rugovs, thon ndonjher n biseda private ata q n koh kishin qen kundr, shkaku i
kundrshtis s tyre politike ndaj Presidentit dhe vizionit t tij pr shtetin e Kosovs. N muajt e lngats, n mes paraqitjesh publike q i bnte m rrall, Ibrahim Rugovn e kam takuar m shpesh n ambiente private, n bibliotekn e tij. N nj takim t till, n nntor t 2005-shes, vet n gjendje t kputjes fizike, m kshilloi ta mbaroja disertacionin tim. Edhe un e kam pas zgjatur punn time, m tha, si pr t m qortuar e arsyetuar n t njjtn koh. Jo, jo, i thash, ti e ke br m shpejt se un! Doktoratn e mbarova n vern e 2006-shit, mbas shkuarjes s Rugovs n amshim. Kishte vite q flisja m rrall pr letrsin me Rugovn. Un jepja letrsi angleze n Universitetin e Prishtins dhe punoja n Qendrn pr Informim t Kosovs; at e kishte prlar puna politike pr ndrtimin e shtetit t Kosovs. Kur e pyesje se ka po lexonte, prgjigjej: Libra t vjetr (autort antik). Nga kto burime t thella pr filozofin, pr retorikn, politikn dhe etikn, nga ky univers Rugova kullonte mendimin e vet prej t cilit lindte veprimi i tij kombtar. Ibrahim Rugova, figur e shekullit e Kosovs, ka marr formimin intelektual e humanist n vitet gjashtdhjet dhe shtatdhjet t shekullit t kaluar. E dijn ata q kan pasur fatin ta njohin nga afr: dijen e rnd e vishte leht Ibrahim Rugova! Me shkollim universitar e pasuniversitar n Prishtin dhe n Paris, n mosh tridhjetvjeare ishte br shkrimtar q rilidhte studimet letrare e kulturore shqipe me traditn e mome dhe me vlerat perndimore. Kjo ndodhte n kohn kur shkolla e re letrare dhe kulturore e Kosovs po afirmonte respektin pr vlern dhe pr shumsin n kohn e skems mbizotruese real-socialiste e t dogms staliniste n dijet humanitare n Shqipri, q prdegzohej n pushtetin stalinist atje. M von, pas vitit 1990, kjo frym e rrym e studimeve letrare t Kosovs u b shkoll e pashpallur, por e prqafuar nga breza t rinj n
19
studimet albanistike edhe n Shqipri. Nga nj pun thellsisht letrare-humaniste, si autor i monografis pr Pjetr Bogdanin (1982), heroin e tij, pastaj i studimeve t tjera t thella pr letrsin dhe pr mendimin shqiptar t prthyera n standarde diturake perndimore, Rugova nga mesi i atyre viteve do t onte studimet e veta n kahe e fusha q kufizonin dhe preknin edhe shtje t ideve e t pushtetit, dhe t marrdhnieve ndrmjet tyre. M 1987 Ibrahim Rugova botoi veprn e vet kulmore Refuzimi estetik. Dy vitet n vijim, deri n dimrin e vitit 1989, refuzimi i tij shkiste n terren politik: n paraqitjet n opinionin letrar-kulturor dhe n ballafaqimet me shkrimtart serb q kalronin kuajt e mesjets bizantine/sllave. Poashtu edhe n ballafaqime me makinerin e agresionit me fjal e me dhun q kishte ngritur Sllobodan Millosheviqi n kryqzatn e tij (n aleanc me Kishn Ortodokse Serbe dhe me Akademin Serbe) pr Serbin e Madhe q mtonte t prlante Kosovn, zemrn e pandehur mesjetare t Serbis. N fillimvere dhe n fillimdrimi t vitit 1989 Ibrahim Rugova, pa shtytje konvencionale, jo padashtas, po me thirrjen kushtrimore t kauzs popullore, doli e u b prijs i pashpallur i popullit t Kosovs n kohn kur vendi kishte mbetur pa krye: pa asnj struktur udhheqjeje, pa asnj ide pr udhn q duhej marr ndrkoh q shprbhej ish-Jugosllavia dhe binin kambanat e lufts. Elitat komuniste t vendit kishin firuar si vesa e mngjesit nga furia nacional-komuniste serbe. Elita kulturore shqiptare, kryesisht e fushs arsimore-kulturore, e ndoqi Ibrahim Rugovn n rrugn e tij. Por m shum, e ndoqi populli i vet me besim t palkundur deri n fund. Pr t gjall t vet, Rugova fitoi t gjitha zgjedhjet politike n Kosovn e para dhe paslufts. N nj intervist pr magazinin politik gjerman Der Spiegel (dat 26 qershor 1989), shkrimtari shqiptar 44-vjear alarmonte se serbt po ktheheshin srish si hak-
marrs (Die Serben kommen als Rcher wieder), si titullohej intervista e Rugovs n vigjilie t 600-vjetorit t Betejs s Kosovs, q Millosheviqi do ta shpallte n Gazimestan t Prishtins si fillim t luftrave t reja pr ta kthyer fitoren e qiellit n fitore t dheut pr serbt. M 23 dhjetor 1989, Ibrahim Rugova me bashkpuntor e formoi Lidhjen Demokratike t Kosovs (LDK), partin e par shqiptare antikomuniste pas Lufts s Dyt Botrore. (Partia Demokratike e Shqipris do t themelohej nga Sali Berisha nj vit m von). Me ide e veprim, me disiplin e organizim t pashembullt, LDK-ja u b lvizje e shtet pr shqiptart e Kosovs n vitet e nntdhjeta. Me zgjedhjet e 24 majit t vitit 1992 pr Kuvend dhe pr Kryetar t Republiks s Kosovs, t shpallur tashm nn udhheqjen e tij, Rugova krijoi shtetin q organizoi jetn arsimore, kulturore, sociale, ekonomike e politike. Krijoi edhe prfaqsimin diplomatik n brtham. Bri prgatitje, n rrethana t pamundshme, edhe pr mbrojtje t popullit t Kosovs nga spastrimi etnik serb q i kanosej. Rugova nuk ishte pacifist i dal boje, si
jan prpjek ta prshkruajn kundrshtart e tij ideologjik. Me politikn e urt, Ibrahim Rugova ruajti substancn kombtare teksa ringjalli besimin n vlerat e liris, t demokracis dhe t pavarsis; dhe krijoi kulturn e shtetit. Shteti me legjitimet prfaqsues, edhe kur nuk mund t ushtronte aspekte klasike shtetrore si monopoli i dhuns, apo kontrolli i territorit, prmbaronte funksione qensore pr ekzistencn e entitetit politik. Ibrahim Rugova, me shoqri dhe shtet demokratik, kishte nn kontroll popullin, nse jo territorin e Kosovs, q ishte nn pushtimin e Serbis. N kt pik ngjan me Sknderbeun, Kryeheroin e kombit, q poashtu kontrolloi pr 25 vjet popullin, nse jo territorin shqiptar, n kohn e luftrave me otomant. Republika e Par e Kosovs (1990-2000), me rezistencn aktive qytetare e politike t dekads s mbram t shekullit t kaluar dhe me luftn lirimtare t viteve 1998-1999, vun themelet e Republiks s Dyt t Kosovs, q do t mbush pes vjet m 17 shkurt 2013. T dy republikat gjithher mbajn vuln e themeltarit t Shtetit t Kosovs, Ibrahim Rugovs.
Sa largohemi prej dits kur ndrroi jet, figura e Ibrahim Rugovs rritet e lartsohet n sfondin historik t Kosovs dhe t kombit shqiptar. Pa fjalime t pushtetarve, pa prmendore me veprn e vet t madhe me kryeveprn e tij, Republikn demokratike t Kosovs. Presidenti Historik, si sht mbiquajtur, ndrtoi shoqri e shtet me frym e besim demokratik, me plqimin e qytetarve, duke afirmuar vullnetin e tyre para bots me disiplin pothuaj fetare, duke punuar me ta dhe pr ta, jo prkrye tyre. Deri n frymn e fundit, para mesdits s 21 janarit t vitit 2006. N festimet zyrtare n Kosov e n Shqipri n 100-vjetorit e pavarsis shqiptare, pati vlersime e rivlersime figurash kombtare n prpjekje pr t br panteonin e pashpallur t figurave t mdha, themeltare. Ismail Qemali u rishfaq n krye, u bn prpjekje t shihej n pamje t re, m pozitive, Ahmet Zogu, ndonse me kundrthnie. Establishmenti aktual politik i Kosovs, tek u ndajshtohej festimeve t t dyja kampeve politike n Shqipri, anashkaloi me program Ibrahim Rugovn, themeltarin e shtetit t Kosovs, bur-
rshtetasin ton t par, the founding father of the nation (ati themeltar i kombit), si i referohen me t drejt studiuesit ndrkombtar t historis s re t vendit ton. Realiteti i egr dhe idealiteti sipror pr Kosovn i synuar prej tij u ndeshn srish, ksaj here pa Rugovn fizik. Rugova i fryms, i urtis, i maturis, i durimit, i guximit, i qndress, i virtytit, i moralitetit, i paqes, i liris, i demokracis dhe i pavarsis Rugova i prjetshm mbetet burr i pacenueshm. Njeriu i letrave, krkuesi e realizuesi i liris ekzistenciale pr popullin ton, Ibrahim Rugova m del kshtu mua n kujtes, q sht nna e muzave. Mua q kam pasur fatin t jetoj n epokn e tij e t punoj me t deri n frymn e fundit. Agjencit botrore shnuan kto fjal t miat, t zdhnsit t Presidentit Rugova, ditn kur ndrroi jet dhe ditn kur u varros Ai: Presidenti vdiq pak para mesdits n rezidencn e vet, i rrethuar nga familja. Luftoi me kancerin me dinjitet dhe kuraj t madhe deri n frymn e fundit Njerzit prej gjith Kosove erdhn ti bjn vizitn e mbram njeriut q jetoi krenar dhe vdiq i till. Ibrahim Rugova m kishte emruar n pun n Qendrn pr Informim t LDK-s (m von t Kosovs, QIK) n vjeshtn e vitit 1991. Aty punova deri m 24 mars 1999. N vern e vitit 1996 Rugova kishte rn dakord n parim me autoritetet amerikane pr hapjen e nj zyreje Prfaqsuese t Kosovs n Uashington, me status jo t plot diplomatik, ndrsa pr udhheqs t saj m kishte propozuar mua, poashtu n pajtim me amerikant. Mbasi hapja e Zyrs nuk u b, pr arsye prtej Rugovs, dhe emrimi nuk u b publik asnjher, po e jap kt dshmi pr her t par. N korrik t vitit 2002, Presidenti Ibrahim Rugova m emroi zdhns dhe kshilltar, pun q e kam kryer deri n mbarim t jets s tij t shkurtr. Prishtin, 20 janar 2013
20
Nga Mr. Musa Nushi Gjuha e njsuar shqipe a gjuha standarde gjithkombtare shqipe tashm 40 vjet sht br realitet i prditshmris son. Kjo vepr madhore e kulturs shqip tare, kuptohet, nuk sht kontribut i nj personi, i nj veprimtari, sado i autoritet-shm t jet ai, por sht rezultat i prpjekjeve t disa brezave gjuhtarsh, shkrimtarsh e dijetarsh t tjer, q punuan e vepruan me vetmohim t lart afr dy shekuj. Ishte kjo nj ide bujare e kahmotshme, e programuar, s pari nga rilindsit tan atdhetar, e cila u prqafua dhe u realizua plotsisht me punn e palodhshme t korifenjve t gjuhsis shqiptare. Sikurse dihet, pr gjuhn e njsuar shqipe dhe rregullat drejtshkrimore t saj, pr gjuhn e prbashkt pr gjith shqiptart, dhe jo vetm pr ne, por edhe pr pr gjith shqipfolsit aneknd bots, u shqyrtuan n form debati, n mnyr mjaft konstruktive, vlerat m t larta gjuhsore mbarshqiptare n Kongresin e Drejtshkrimit t Gjuhs Shqipe, mbajtur m 20-25 nntor 1972 n Tiran. Ky tubim shkencor, q shnoi nj nga ngjarjet m t rndsishme kulturore t popullit shqiptar, mblodhi forca intelektuale shqiptare nga t gjitha trojet tona si dhe diaspora nga lmenj t ndryshm t veprimtariris s shkruar shqipe. Dim se si objekt shqyrtimi t ktij Kongresi ishin Rregullat e drejtshkrimit t shqipes, q u botuan si projekt n vitin 1967 dhe qen n diskutim pes vjet me radh. Gjuhtart shqiptar, albanologt e huaj si dhe stdiuesit e tjer dashamir t gjuhs shqipe dhe t shqiptarve, t cilt morn pjes me kumtesa ose me diskutime shkencore, i dhan nj mbshtetje t fort Kongresit t Drejtshkrimit t Gjuhs Shqipe. Rezoluta e Kongresit t Drejtshkrimit t Gjuhs Shqipe, e miratuar nga t gjith delegatt, pa marr parasysh disa vrejtje kritike, sht fakt i gjall se gjuha e njsuar shqipe sht standardizuar dhe
GJUHA E SOTME STANDARDE SHQIPE

si gjuh standarde tashm po prdoret ngat gjith shqiptart brenda dhe jasht trojeve shqiptare. Dhe, sht knaqsi e veant sot ta dgjosh kosovarin, myzeqarin, tetovarin, preshevarin, ulqinakun, shkodranin, arbreshin a shqipfolsin amerikan, kinez, gjerman, anglez, kanadez, francez, suedez, norvegjez, Italian etj. se si flet a belbzon n gjuhn standarde shqipe, shtrirja dhe zbatimi i s cils ka marr krah. sht kjo nj arritje e madhe, historike e popullit shqiptar. Pr kt gjuh t prpunuar, t pasuruar me vlera t larta kombtare, q na vendos n radhn e popujve me gjuh t prparuar, prof.dr.Erem abej ka thn: Duke qen ajo edhe treguesi i shkalls s kulturs t nj populli, nj popull i kulturuar ndr t tjera dallohet edhe pr nj gjuh shkrimi t formuar e t njsishme. Por, kjo gjuh standarde shqipe, q ka mbshtetje t fort n mesin e gjuhtarve, t intelektualve t tjer si dhe n masn e gjer shqiptare , ka edhe disa kundrshtar, t cilt t paknaqur me disa zgjidhje gjuhsore, kan hedhur iden e rishikimit, kinse t disa problemeve t pazgjidhura. Jan kta disa nostalgjik, t cilt kujtojn t kaluarn, kohn kur jan prdorur t dy variantet letrare: varianti letrar geg dhe ai tosk, prkatsisht krkojn ringjalljen e tyre, duke mos u pajtuar me bazn e gjuhs s njsuar shqipe, pra me toskrishten, meq, sipas tyre gegrishtja sht m e pasur se toskrishtja n sistemin fonomorfologjik , se toskrishtja sht nj dialekt dy her m i varfr se gegrishtja edhe n leksik etj. Tezat se gjuha e njsuar shqipe sht krijuar n kohn e diktaturs, me dekret nga lart, se ssht tjetr vese toskrishtja e standardizuar etj. jan tendencioze dhe t dmshme. Kjo alergji, do t thosha, ndaj gjuhs standarde, se n sistemin fonetik t shqipes s sotme shqipe, prkatsisht ndaj dialektit tosk, q shtja e standardizimit t gjuhs t filloj nga e para,...meq shqiptart prej kohsh kan qen msuar me bashkkzistencn paqsore dydialektshe, nuk sht aspak bindse pr rishikimin e gjuhs s njsuar shqipe. Gjykimi se gjuha e njsuar shqipe sht ndrtuar mbi bazn e ngusht t toskrishtes, se n sistemin fonetik t shqipes mbizotrojn veanrisht tiparet dalluese t dialektik jugor, sht gjykim nj ik i nxituar, paksa joreal, kur dihet se struktura e ksaj gjuhe, n t vrtet, sht ndrthurje e elementeve t t dy kryedialekteve t shqipes, vlera kto gjuhsore mbarkombtare q paraqesin bazn e ksaj strukture. Integrimi i tipareve dalluese t t dialekteve n sistemin fonetik t shqipes, i shprehur n raportin 13 : 8 n t mire t elementeve t toskrishtes shpreh nj t vrtet relative, pra jo t plot, sepse dukurit gjuhsore, sipas Jani Thomait mund t jen dukuri kategoriale dhe t tilla q nuk i quajn elemente t sistemit, as si thyerje t sistemit. Elementet q nuk i prkasin sistemit fonetik, prkatsisht q nuk paraqesin thyerje t sistemit, n t vrtet jan prjashtime nga sistemi. Kshtu, p.sh., po qe se e marrim rotacizmin, q sht tipar dallues midis toskrishtes dhe gegrishtes dhe si dukuri fonetike ka t bj me kmbimin e ns ndrzanore t gegrishtes me dridhsen r- t toskrishtes, si tek emrat: freni>freri, syni>syri, zani>zri, kunora>kurora, vena>vera etj. Pr kto raste e t tjera si kto themi se kemi dukurin kategoriale t rotacizmit. Mirpo, n disa raste t tjera, ku dukuria e rotacizmit nuk vepron, si p.sh. tek emrat: zana, zanorja, dhanorja etj., po t vepronte rotacizmi, do t kishim: zra (pr: zana), zrorja (pr: zanorja), dhrorja (pr: dhanorja) etj., q veshi yn vshtir do ta prvetsonte kt kakofoni. Kto, n t vrtet prjashtime nga sistemi, jan elemente t mirfillta t gegrishtes t integruara mir n gjuhn standarde shqipe. Sipas logjiks s krijimit t dukuris kategoriale t sistemit, kmbimi historik i a-s hundore t gegrishtes me -n e theksuar t toskrishtes, si te fjalt: kamb>kmb, kang>kmb, za>z etj., formon sistemin. Mirpo, prania e a-s hundore n gjuhn e sotme shqipe, si te fjalt: zanore, dhanore, i mangt etj. nuk prkon me sistemin e lartprmendur, megjithkt, kto prjashtime e shum t tjera si kto, tani t integruara n gjuhn stan-darde shqipe, q i takojn n t vrtet nj sistemi mjaft t lasht dialektit verior, konsiderohen si normative. Prania e bashktinglloreve hundore m, n, nj n fjalt e gjuhs standarde shqipe , si te fjalt: dhanore, gjemb, kuvend, e enjte, i shenjt etj. vetvetiu u kushtzon hundorsin te zanoret e shqipes, prandaj nuk mund t bhet fjal pr zhdukjen e hundorsis n trsi, megjithse, mund t primtohet shkalla e cilsis s ksaj dukurie. Gjatsia e zanoreve, si tipar dallues i gegrishtes, ruhet n nj mas edhe n gjuhn standarde shqipe, ashtu si sht ruajtur edhe te banort e viseve shqipfolse toske, si te labt, te amt, tek arbresht e Italis etj. Prndryshe, si do ta prcaktonim kuptimin e fjalve t ndryshme me prbrje t njjt, ose prafrsisht t njjt, po tI shqiptonim njlloj, si te fjalt: liri (bim barishtore) dhe lir (t qent i lir), ves (zakon i keq ) dhe ves (pika t vogla uji q bien hert n mngjes mbi bar) etj. Ose, kur kur kemi t bjm me emra frymorsh, ku dallimi n t shqiptuar i gjinive varet kryesisht nga gjatsia e zanoreve, si p.sh.: plak dhe plak, zog dhe zog, balerin dhe balerin, kunat dhe kunat etj. Si do ti shqiptojm fjalt me zanore t theksuara, si: kal, rruf, dukur, bukur, drejts, bujqs, puntor, bujar, si dhe emrat mashkullor me -n e patheksuar fundore, q kan zanore t theksuar n rrokjen e parafundit, si:djal, ball, burr, gjum, lum, lm, brum, grur, uj, djath
etj. Nuk ka si t mos zbatohet n kto raste kundrvnia e gjatsis s zanoreve, edhe pse me kokfortsi thuhet e shkruhet: Alfabeti i gjuhs shqipe ka tridhjet e gjasht shkronja, q u prgjigjen tingujve-fonema t gjuhs son letrare. Pra, kjo n teorin gjuhsore do t thot se zanoret e gjata n gjuhn shqipe nuk konsiderohen si fonema t veanta, edhe pse n prditshmrin ton gjuhsore ato prdoren si t tilla. Si argument binds se n planin sinkronik kemi zanore t theksuara dhe zanore t patheksuara na shrben Fjalori i gjuhs s sotme shqipe, ku zanoret e theksuara, te fjalt e ktij Fjalori, jan shnuar me theks t mpreht. Po qe se kemi pranuar gjykimin se gjuha e njsuar shqipe dallon kundrvvnien: zanore t theksuara dhe zanore t patheksuara, del se kemi edhe kundrvnien: zanore t gjata dhe zanore t shkurtra, sepse, si dihet zanoret e theksuara zakonisht jan zanore t gjata, ndrsa ato t patheksuarat - zanore t shkurtra. Pastaj, dim se fjalt e gjuhs shqipe kan theks t lir, d.m.th. theksi mund t bjer n rrokje t ndryshme t fjals, mirpo, n pjesn m t madhe t fjalve theksi bie n rrokjen e parafundit, veori kjo m shum e gegrishtes, q, si rregull sht ndjekur edhe pr huazimet q kan hyr n shqipen letrare, ndrsa n variantin letrar tosk sht respektuar shqiptimi nga gjuha q jan huazuar fjalt. Kshtu, fjalt e huazuara nga turqitja, q n toskrishte ruanin theksin fundor t turqishtes, si te fjalt: xhezv, shish,tenxher etj. n gjuhn standarde shqipe, ahstu si n gegrishte, kan theks njparafundor, pra kshtu: xhzve, shshe, tenxhre etj. Ka edhe mjaft elemente t gegrishtes n strukturn e gjuhs s njsuar shqipe, jo vetm nga fonetika, por edhe nga nnsistemet e tjera, q jan ndrthurur bukur e n mnyr t vetvetishme. Ky grshetim, t thuash, i natyrshm i ktyre elementeve vrehet sidomos n fushn e fjalformimit. .................................................
21
Nuk e di pse kto dit q nisin me 17 Janarin ndahen disi ndryshe n kujtesn ton shqiptare. Jo se ditt e tjera i lm bosh, por 17-ta e Janarit na mbetet arsye mes lidhjeve. Nuk ka t bj besoj me fatin e pesmbdhjetditshit t dyt t muajit t par t vitit q sapo ka nisur, as me kuletat q fillojn e presin dika t hyj n to, pas boshatisjes tradicionale me festimin e Gzuar t Vitit t Ri, por me arsye t tjera q na zgjon memorja pr t kujtuar... Kto dit kishte nj mori lidhjesh me 17 Janarin. M qart, jo se ishte vetm me kt t 2013-tin, sipas kalendarit q zotrojm sot, por sipas nj date q na ka ln historia e q lidhet me Gjergj Kastriotin Sknderbeun, Heroin Kombtar t Shqiptarve. Kishte arsye n kuadr t prkujtimit t 545 vjetorit t vdekjes s tij! N fakt data me nj shnim t till 17-t, edhe pse kaprcen dhimbjen pr ikjen e tij, pasi ai vdiq m 17 janar t vitit 1468, sot ka nj perceptim tjetr gjithandej ku ka nj lidhje me Heroin. N Londr vetm pak koh pasi busti i Heroit Kombtar, u vu n kujtim t figurs s tij, kjo dat ka elur siparin e takimeve q synohen t jen t prvitshme t komunitetit shqiptar, pikrisht aty ku ai tashm qndron si nj pasaport e qet dhe krenare e identitetit shqiptar. Pra, n kuadr t prkujtimit t 545 vjetorit t vdekjes s Sknderbeut, m 17 janar 2013, prfaqsues t Ambasadave t Shqipris dhe Kosovs n Londr, Shoqats Anglo-Shqiptare dhe t komunitetit shqiptar, miq t Shqipris, u mblodhn pran bustit t Heroit Kombtar Gjergj Kastrioti Sknderbeu, n kujtim t heroit legjendar, nj prej simboleve m t forta t identitetit ton kombtar. Busti i Sknderbeut u vendos n Londr m 28 Nntor 2012, me rastin e 100-vjetorit t shpalljes s pavarsis s Shqipris duke shnuar kulminacionin n radhn e veprimtarive kushtuar jubileut. Prej atij momenti, vendi ku sht vendosur busti sht kthyer n nj qendr vizitash pr shqiptart e Britanis dhe numri i tyre ka ardhur duke u shtuar dit pas dite. Ky tubim synonte q t shnonte fillimin e nj tradite e cila do t vijohet do vit n prkujtimin e heroit ton kombtar si ndodh n qytete tjera me rndsi npr bot si n Rom, Detroit, Bruksel, Gjenev, etj. N nj dit t till n vitin 1880 lindi n Shkodr piktori Ndoc Martini. Ai nuk ishte n plane t mdha prkujtimesh, por diku ditlindja e tij u shnua. Me siguri nga syt e mijra kalimtarve apo studentve n kolegjin arbresh t Shn Miter Korons, ku studioi pr piktur, t cilt kan kthyer
Kur 17-n e Janarit 2013-t e 17-n e Janarit Kur dgjojm pa 2013-t e dgjojm gjmim topash... pasojm ditt me harres pa gjmim topash... penash pasojm ditt me harres penash
shikimin nga tavani i njrs prej sallave t kolegjit q sht i pikturuar me afreska t Ndoc Martinit. Dhe me siguri n kt dit mund t ket folur (sh)qetazi edhe portreti i doktor Prels, nj nga punimet m t mira t tij, q konsiderohet nga m t arriturit n periudhn e Rilindjes Kombtare. Ndoshta sht kujtuar m 17-t t ktij muaji, figura e tij q u rrit nn udhrrfimin e Kol Idromenos, pasi ai ndrroi jet n Paris kur ishte 37 vje. M 17 Janar 1982 u vra poeti dhe publicisti kosovar Jusuf Grvalla. Ai lindi n Dean m 1 tetor 1945. Lvroi poezin dhe prozn pr t rritur. Ka qen i dgjuar si publicist dhe nj nga gazetart aktiv n shtypin e emigracionit kosovar n perndim. Nga krijimtaria e tij prmendim: Fluturojn e bien, Kanjushe e verdh, Shenja t shenjta, Rrotull, etj. 2001-shi me datn 17-t t muajit t tij t par, bri histori, pasi nj nga poemat m t famshme t Aleksandr Pushkinit, themeluesit t letrsis moderne t Rusis, Kalorsi i bronxt, u rishkrua pr tiu adaptuar muziks s himnit t Shn-Petersburgut, edhe pse koha deshi q disa strofave t poems tu ndryshohej vendi n versionin e ri ku sht shtuar nj rresht pr t shoqruar m mir muzikn. Eh, kjo sht mesele tjetr me ndodhit e pas 17 Janarit... Me 17 Janarin e 2002-shit lidhet edhe emri i shkrimtarii spanjoll Kamilo Hose Sela, fitues i mimit Nobel pr letrsi n vitin 1989. Shkroi rreth 70 libra, duke prfshir edhe romanet Familja Paskal Duarte, Shporta, Fjalori i fsheht dhe t tjera. Ai vdiq n nj dat t till. Dhe po n nj dat t ngjashme aritmetike t vitit 2007 vdiq edhe satiristi amerikan Artur-Art Buhvald, fitues i mimit t Pulicerit n vitin 1982. Karriern e ndrtoi n Paris, duke shkruar kolumnn e par pr botimin e gazets evropiane Nju-Jork Herald Tribune. Nga vitit 1962 shkruan kolumna pr Uashington Post prej ku jan marr 550 faqe n gjith botn. Publikoi m shum se 30 libra, nj prej t cilave edhe para vdekjes Shum sht hert t thuhet lamtumir. Por, 17-ta e Janarit t 1921-shit sht dita e Artileris s Ushtris Shqiptare, dhe kshtu ndoshta gjmimi i Topave t saj e ka br paksa t zhurmshme lajmin pr madhshtin e saj. ndoshta, lidhja mund t ket arsye t tjera, me kohn kur kjo dat ishte dita e firmave n borderot e pesmbdhjetditshit... ndoshta! Ah, se harrova ndoshta kjo gjmi e madhe topash e bri q t heshtet edhe pr Ditlindjen e nj prej mjeshtrve shqiptar t tregimit modern, Lazr Stanit, shkrimtarit t qet, t art t fjals, q lindi nj dit m pas, pikrisht m 18 Janar. Shkrimtari Lazr Stani ka lindur me 18. 01. 1959-t. Rndsi ka q ka lindur nj pen e till... Le ti lm jasht gjmimit t topave librat Misteri i hijeve, Shplakja e Santa Maris, Me dymbdhjet elsa, N Bregenc shkohet pr t vdekur, Feniksi i kuq, Dnesje n dru, apo edhe mimet e ndryshme letrare me t cilat sht nderuar Lazr Stani: mim kombtar pr librin e par m t mir m tregime botuar n vitin 1993. Ministria e Kulturs, Rinis dhe Sporteve; mimin e vitit pr librin m t mir t botuar nga Shtpia botuese Eurorilindja, 1995; mim kombtar pr librin m t mir t botuar me tregime n vitin 1996, Ministria e Kulturs, Rinis dhe Sporteve.
22
Nga Prof. Eroll Velija Fmijt prfshijn nj bot t madhe sociale dhe edukative si dhe nj detyrim t madh edukativ dhe prindror. Kjo, sepse fmija fokuson dhe regjistron sjellje dhe qndrime t ndryshme duke filluar nga ato t bashkmoshatarve, t prindrve dhe familjarve brenda shtpis dhe tek edukatort e tyre. Fmijt 6 vjear, pr shembull, bhen t aft n prshtatje me kto sjellje dhe komunikime, ata bhen aktiv dhe, midis t gjith ktyre aktorve dhe faktorve, lind nj bashkpunim i nevojshm praktik. Padyshim, q aftsit dhe mendja e tyre rritet dhe prpunohet ngadal, por do dit tek ata pasqyrohen gjurm dhe zhvillime t reja, realiteti dhe shoqria, familja, edukatort ln gjurmt e veprimit dhe puns s tyre te kta fmij. Si pohojn studiuesit, zhvillimet nuk realizohen n mnyr t menjhershme, ato rriten shkall-shkall, sidomos n vitet ndrmjet moshs 3 dhe 5 - vjeare dhe marrin hove t mdha n vitet e mvonshme. Madje zhvillimi social i parashkollorve sht tepr mbreslns dhe t entuziazmon kur i sheh n reagimet dhe veprimet e tyre. Pra zhvillimi social edukativ i fmijs, si do aspekt tjetr i zhvillimit t parashkollorve, kushtzohet dhe ndrvaret nga konteksti ku ai ndodhet dhe rritet. N t gjith kt vler social edukative, merr rndsi t veant edhe familja, praktika edukative q prdorin prindrit me fmijt e tyre. do veprim i prindrve nuk kalon pa u vn re nga fmijt, kshtu q tek ata ndizet interesi dhe kureshtja, lindin pyetje dhe ndjenja t habitshme t cilat doemos krkojn prgjigje t drejta, jo t ndrlikuara dhe thjesht moralizuese, por veprime dhe bashkbisedime t sakta, t menduara dhe t shprehura thjesht e qart. Prindrit i trajtojn fmijt dhe detyrimet ndaj tyre n mnyra t ndryshme, por si msojm nga sociologt, katr stilet e rritjes s fmijve jan prcaktuar qart si autoritar absolut, indiferent, liberal
KUJDESI FMIJT PARASHKOLLOR N QENDR T KUJDESIT

(lejues), autoritativ. Prindrit autoritarabsolut jan tepr krkues, ushtrojn nj kontroll t fort mbi sjelljen e tyre. Fmijt e prindrve autoritar shqetsohen me lehtsi dhe manifestojn sjellje t paqndrueshme, shprehin agresivitet dhe kryejn veprime q shqetsojn familjen, mjedisin dhe edukatort e tyre. Natyrisht studiuesit e prcaktojn kt lloj edukimi si stil gjysmak, i cili jo vetm q nuk nxit zhvillimin social edukativ, por i largojn kta fmij nga pjesmarrja aktive n shoqri, ata mbyllen n vetvete dhe jan vazhdimisht t acaruar. Ndrsa, si pohojn studiuesit, prindrit e fmijve liberal jan t dashur dhe emocionalisht t ndjeshm ndaj vendosin shum pak kufizime n sjelljen e fmijve t tyre. Kujdesi fmijve parashkollore Pr fmijt ka efektet m pozitive n zhvillimin e hershm social. Fmijt e ktyre prindrve jan m kureshtar, m me besim n vetvete, m t pavarur. Gjat viteve t tij parashkollort lvizin mjaft lirisht brenda dhe jasht tri botve q prkojn pjesrisht me njra - tjetrn: shtpi - shkoll dhe fqinjsia. Ktu, prindrit mbeten t rndsishm, por kto grup mosha harxhojn sasi kohe n rritje me m t rriturit, duke qen vzhgues t sinqert apo ndonj rast mbarts t veprimeve negative nga t rriturit. Psikologt kan zbuluar se me pjekurin e fmijve ndryshon edhe kuptimi i shoqris pr ta. Deimen Damon (1977)
ka parashikuar me saktsi tre nivele t shoqris, por miqsit mund t fillojn e t marrin fund shpejt bazuar n veprimet e dashamir-sis, ose dashakeqsis( Bardhyl Musai 1999). U del detyr edukatoreve t kopshteve q veprimet e astit t jen t vetdijshme se, kto qndrime q ndryshojn me shpejtsi jan nj pjes normale e zhvillimit. Fmijt n shoqrin moderne, kopshtet dhe mjedisi pr rreth i ofrojn fmijs nj grup sfidash t reja q duhet t baras peshohen me ato n shtpi. Ktu forcohet shum bashkveprimi me t rriturit. N kt faz fmijt krkojm konfirmim nga prindrit dhe t rriturit e tjer, q iniciativa e tyre t praktikohet. Prindrit duhet t ecin mbi nj rrug t menduar mir dhe duke u kshilluar me literaturat shkollore, me specialist psikolog dhe me eksperienca q jan t shumta dhe t bollshme pr edukimin e mir social t nj fmije. Pedagogjia dhe studiuesit kshillojn q prindrit duhet t jen gjithmon mbrojts pr fmijt e tyre, por jo ta teprojn. N se prindrit arrijn prfundimisht kt ekuilibr kjo ndihmon jashtzakonisht n formimin e nj gjendje mendore dhe fizike mjaft t mir dhe t ekuilibruar t fmijs, ata bhen t dashur, t ditur dhe t vlefshm. Kt detyr edukatoret e kopshteve e bjn pa u lodhur, pa zhurme, me seriozitet me prkushtim. Jan kta breza edukatoresh q fmijt gjejn ngrohtsin ,mirsin dhe humanizmin. Nuk rrim dot pa prmendur edukatoret Zegjina Hoxha, Elisabeta Gjoka, Drita Zyberi, Pertefe Saliu, Prenda Pali, Dila Nikolli, Vera Lleshi, Marie Pjetri, Mrika Gjini, Gjyliana Hila, Sulltana Curri, Flora Zefi, Drande Pjetri, Hana Nika etj....Jan me dhjetra edukatore kopshtesh, q vazhdojn t punojn me prkushtim n profesionin e tyre, q t ngelin n mendje edhe t ngjallin respekt pr punn q bjn, pr prpjekjet dhe prkushtimin q tregojn pr vendet q kan n shoqri, pr misionin e tyre t madh dhe fisnik.
23
5 VJET KOSOVA E PAVARUR

Vijon nga faqja 1 Nga marsi i vitit 2011, ai ka shrbyer si antar i delegacionit t Kosovs pr bisedimet teknike me Serbin n Bruksel, t ndrmjetsuara nga Bashkimi Evropian. Ka punuar gjithashtu edhe n themelimin dhe funksionalizmin e strukturave pr planifikim strategjik dhe t politikave n kuadr t Qeveris. Gjat procesit t bisedimeve pr statusin e Kosovs nn udhheqjen e ish-presidentit Martti Ahtisaari, ka marr pjes n disa seanca negociatore n Vjen, n cilsin e kshilltarit. Kshtu z Greievci sht Ambasadori q do t shnoj edhe pes vjetorin e Pavarsis s Kosovs n Londr. Kosova deklaroi pavarsin me 17 shkurt 2008. Menjher pas shpalljes s pavarsis, u drguan letra n drejtim t t gjitha qeverive t bots pr njohjen e saj. Njohjet e para filluan menjher pas disa orsh, ndrsa m 27 shkurt 2008, Afganistani ishte shteti i par q njohu Kosovn shtet t pavarur. M 8 mars 2008, ministri i par i jashtm q e vizitoi Kosovn ishte Carl Bildt, ministr i jashtm i Suedis. Deri tani 100 entitete sovrane, nga t cilt 98 nga 193 shtete antare t Kombeve t Bashkuara kan njohur formalisht Republikn e Kosovs. Shumica e vendeve t Bashkimit Evropian gjithashtu e kan njohur Kosovn (22 nga 27); Antart e BE-s vendosin individualisht se a do ta njohin Kosovn, ndrsa BEja ka drgura misionin EULEX pr t siguruar paqe mbikqyrje t jashtme. Njzetekatr (24) antar t NATOs nga njzetetet (28) gjithsej e kan njohur Kosovn. Shtetet antare t prhershme t Kshillit t Sigurimit, jan t ndara sa i prket pavarsis s Kosovs. SHBA, Britania e Madhe dhe Franca, njohn pavarsin e Kosovs, Rusia e ka kundrshtuar dhe konsideruar ilegal aktin e pavarsis,
ndrsa Republika Popullore e Kins ka shprehur brengosjen e saj me kt akt. Me 15 maj 2008, Rusia, Kina dhe India, lshuan nj deklara t t prbashkt, n t ciln ftojn pr negociata t reja n mes t autoriteteve t Beogradit dhe Prishtins. Nga fqinjt e Kosovs, Republika e Shqipris, Ish Republika Jugosllave e Maqedonis dhe Mali i Zi e kan njohur pavarsin e Kosovs. Ish Republika Jugosllave e Maqedonis ka ngritur shtje e vijzimit t kufirit mes saj dhe Kosovs, tani e diskutuar vetm me Prishtinn kurse m par vetm me qeverin e Beogradit. Komisioni i prbashkt i Ish Republiks Jugosllave t Maqedonis dhe Kosovs pr Demarkacion t kufirit filloi operimet m 25 Mars 2008 n Shkup. Qeveria e Serbis si reagim kundr shteteve q kan
njohur Republikn e Kosovs ka thirrur n konsultime ambasadort e vet nga shtetet q e kan njohur pavarsin e Kosovs. Por n korrik 2008, ambasadort e saj n shtetet e BEs u rikthyen. Serbia akuzoi lidert kosovar pr tradhti t lart. Ministri i Jashtm i Serbis Vuk Jeremi, me 15 gusht 2008, zyrtarisht drgoi nj krkes n OKB, pr t krkuar mendimin e Gjykats Ndrkombtare t Drejtsis rreth aktit t pavarsis s Kosovs. Asambleja e Prgjithshme e OKB-s n takimin e saj n shtator 2008[6] vendosi ta oj shtjen n Gjykatn Ndrkombtare t Drejtsis. GJND vendosi m 22 korrik 2010 se deklarata e pavarsis s Kosovs nuk sht n kundrshtim me t drejtn nderkombetare, me rezolutn 1244 t Kshillit t Sigurimit.
N 7 shtator 2011 n tabloidin serb Blic thuhej se dy shtete kishin trhequr njohjen e Republiks s Kosovs, sipas Blic Omani dhe GuineaBissau. Kt lajm e mbshteti ditn tjetr edhe ministri i punve t jashtme t Serbis Vuk Jeremi por shpejt u zbulua se kto ishin informacione spekulative dhe mashtrime t diplomacis serbe. Zvndskryeministri i Par i Kosovs Behgjet Pacolli ka pasur t nj bised telefonike me presidentin e GuineaBissau, Malam Bacai Sanha, i cili i ka rikonfirmuar njohjen nga Guinea-Bissau. Republika e Kosovs m dat 30 janar 2011 ka marr not verbale nga Sulltanati i Omanit, me nr. t referencs 7102/700710/181/2011 dhe t nnshkruar nga lartmadhria e Tij Sulltani Qaboos Bin Said drguar presiden-
tit t Republiks s Kosovs, Fatmir Sejdiu, ku thuhet se: Njohim pozitn e Gjykats Ndrkombtare t Drejtsis drejt pavarsis s Kosovs dhe Qeveria e Sulltanatit t Omanit e mirpret antarsimin e Republiks s Kosovs n Kombet e Bashkuara dhe organizatat e tjera ku Kosova dshiron t marr pjes. Omani ka vendosur marrdhnie diplomatike me Kosovn, ku ambasadori i Kosovs n Londr Muhamet Hamiti sht akredituar si ambasador jo rezident n Oman. M 20 shtator 2011 Kryeministri i Republiks s Kosovs, Hashim Thai dhe ministri i Punve t Jashtme, Enver Hoxhaj kan marr konfirmimin nga ministri i Punve t Jashtme i Sulltanatit t Omanit, Yusuf bin Alai bin Abdulla pr njohjen e plot t pavarsis s Kosovs nga ky shtet.
24

Albanian News February 2013

Enviado por

Dados do documento

Título original

Direitos autorais

Formatos disponíveis

Compartilhar este documento

Compartilhar ou incorporar documento

Opções de compartilhamento

Você considera este documento útil?

Este conteúdo é inapropriado?

Direitos autorais:

Formatos disponíveis

Albanian News February 2013

Enviado por

Direitos autorais:

Formatos disponíveis

IBRAHIM RUGOVA

FLETA E PAR E HISTORIS S LAVDISHME T DARDANIS

TRE VLLEZR Q NGREJN LART KRENARIN KOMBTARE

SHQIPTARI Q I DHA SUKSESIN ASSURED GROUP

SKOCEZJA Q NGJIZI ENGLEZKN N ELBASAN

Editor in Chief: Fatmir Terziu [ Tel.: 07854224291]

GAZETE E KOMUNITETIT SHQIPTAR N BRITANIN E MADHE

5 VJET KOSOVA E PAVARUR

Fest pr 5 Vjetorin e Pavarsis s Kosovs

Monogra pr misionarin amerikan Charles Telford Erickson

Holocaust Memorial Service at Middlesex University

Shqiptari q i dha suksesin Assured Group

FLETA E PAR E HISTORIS S

MINISTRI HALIMI N LONDR:

Nnshkruan marrveshjen pr transferimin e t dnuarve

Bienalja e Anglis ka prmasa botrore

N VIJIM T NJ SHKRIMI: S PARI, BASHKIMI SHPIRTROR I SHQIPTARVE!

Nr. 26 - SHKURT 2013

FAR M SOLLI N KUJTES, TAKIMI ME AKADEMIKUN MARK KRASNIQI?

Tre vllezr q ngrejn lart krenarin Kombtare

Skocezja q ngjizi Englezkn n Elbasan

SHRBIMI NDAJ KOMUNITETIT

Shqiptari q jetoi 160 vite

N NDER T PROFESOR ERNEST KOLIQIT

VLERA JASHT MODESTIS

KUJTES PR IBRAHIM RUGOVN

GJUHA E SOTME STANDARDE SHQIPE

KUJDESI FMIJT PARASHKOLLOR N QENDR T KUJDESIT

5 VJET KOSOVA E PAVARUR

Você também pode gostar