BURSA

1. Perkufizim: Bursa eshte nje treg i mallit te perfaqesueshem (mallra ose letra me vlere) dhe sherbimet publike. Ne burse kryhen vetem biznese detyrimi (p.sh. kontrata blerje), ndersa dorezimi i mirefillte i mallit ndodh me vone. Prandaj malli qe tregtohet nuk ekziston vet ne burse Ne bursa rezulton nje perplasje e rregullt, e drejtperdrejte dhe e perqendruar e ofertes dhe e kerkeses.

bursa
2. Llojet e bursave: Bursat e letrave me vlere (=bursat e efekteve) Bursat valutore Bursat e mallrave Bursat e sigurimeve Bursat e transporteve

bursa
3. Format e bursave: bursa ne prani (tregtaret jane te pranishem personalisht) bursa ne kompjuter (kompjuterat kalkulojne kurset mbi bazen e porosive )

bursa
4. Rendesia e burses se letrave me vlere: 4.1. Vend i sigurimit te kapitalit: Me ane te shitjes se akcioneve dhe letrave me vlere me interes te qendrueshem (=Hua) firma te ndryshme nga prejardhja ekonomike mund te sigurojne kapital, nese ato disponojne nje bonitet pa te meta.

bursa

4.2. Vend i kembimit te kapitalit Investuesit ne nje burse ne cdo kohe mund te shnderrojne parane ne investim, letrat me vlere ne mjete likuide, investime afatgjate ne investime afatshkurter dhe anasjelltas

bursa
4.3. Vend per vleresimin e kapitalit: Bursa ben vlerisimin e investimeve (Akcione/ Hua) nepermjet kurseve ( =cmimeve) per cdo leter me vlere, te cilat rezultojne nga oferta dhe kerkesa. Vecanerisht te akcionet influencohen kurset ne saje te informacioneve mbi zhvillimin e biznesit dhe sjelleve te pasurise te shoqerise dhe sherbejne keshtu si baze per marrje vendimesh ne blerje e shitje.

bursa
4.4. Bursa ploteson nje funksion te ngjashem si bankat sipas modelit te qarkullimit te ekonomise: Ketu mblidhen mjetet financiare te panevojshme te investuesit dhe sherbejne per financimin e firmes, shperndan letrat me vlere - ose me ane te marrjes se kredit (dhenie huaje) ose zgjerim te kapitalit themelor ( dhenie akcionesh)

bursa
4.5. Zhvillimi i kursit ne burse shpesh jep informacione te drejtperdrejta te situates dhe zhvillimit te pergjithshem ekonomik. Ekspertet bile ngandonjehere nga kurset konstatojne qe prej disa muajsh perpara nje ndryshim te gjendjes se pergjithshme ekonomike, p.sh. nje hov te ri ekonomik. Prandaj bursa cilesohet shpesh edhe si barometer i ekonomise.

bursa
Nga kurset mund te konstatohen ne vecanti: Perparimi ekonomik Ulja e ritmeve te zhvillimit ekonomik Ndryshime te vleres se parase Gjendja e likuiditetit te pergjithshmen te ekonomise ( pajisja me para)

bursa

Bursat e nje vendi si rregull rregullohen me ane te ligjit te vet te bursave. Mbeshtetes te bursave ne te shumten e rasteve jane dhomat e tregtise. Si institucione shteterore bursat i nenshtrohen nje mbikqyerje te vecante, e cila krahas kontrollit te pergjithshem ka per qellim te pengoje vecanerisht te ashtuquajturat biznese te brendshme (Insider-biznes). Informacionet e brendshme jane njohuri te sakta te rrethanave te panjohura per opinionin publik, te cilat mund te ndikojne konsiderueshem ne kursin e letres perkatese me vlere, nese ato behen te njohura. Shfrytezimi i ketyre informacioneve sekrete eshte i ndaluar.

bursa

5. Vizitoret e bursave: Ne pjesemarrjen aktive ne mbledhjet e bursave jane te lejuar vetem grupe te caktuara personash: Agjente dhe Tregtare

bursa

Agjentet e bursave regjistrohen ne regjistrin e tregtise dhe lejohen ne punen e burses vetem me ane te nje procedure speciale. Detyra e tyre eshte qe te ndermjetesojne bizneset midis bleresve dhe shitesve dhe per per te percaktuar kurset per letra me vlere te vecanta.

bursa

Tregtare ne Gjermani jane vetem bankat, te cilet nepermjet bashkepunetoreve ne bursa blejne ose shesin letra me vlere qofte me porosi te klienteve qofte edhe me iniciativen e tyre.

bursa

Ne vende te tjera ( p.sh. ShBA) ne vend te bankave ekzistojne firma te vecanta (Broker), qe ekzekutojne porosite e klienteve ne burse.

bursa

6. Kurset e bursave Kurset e bursave shenohen si kurse ne cope E dhena e kursit (=cmimi i tregut) per cope te nje letre me vlere ne Leke. Ne qoftese ekzistojne vlera nominale te ndryshme, ka vlen kursi me vleren nominale me te vogel kurset ne cope kuotohen te akcionet ose kurset ne perqindje ( te huate) - E dhena e cmimit ne perqindje pa marre parasysh vleren nominale te huase perkatese - kurset ne perqindje kuotohen per letra me vlere me interes fiks.

bursa

Bizneset e letrave me vlere mundet ose te perfundohen menjehere ( ne Gjermani: Tregtia me cash: Bizneset duhet te perfundohen brenda 2 dite burse pas perfundimit te marreveshjes) ose te perfundohen me vone (= biznese me afat)

bursa

Baze per tregtine e burses jane oferta dhe kerkesa per letrat me vlere. Te dyja palet perfaqesohen me ane te tregtareve te burses. Marrja e vendimit per blerje ose per shitje nga ana e klienteve behet ose mbi bazen e njohurise personale te tregut te letrave me vlere ose mbi bazen e nje konsultimi nepermjet nje banke ( ne Gjermani) ose te nje firme broker (ne ShBA).

bursa

Prandaj vendimtare per per paraqitjen e tregtareve ne burse jane porosite e klienteve. Porosite e klienteve duhet pra te permbajne te dhena per kurset., me te cilet duhet te blihen ose te shiten letrat me vlere. Keto te dhena duhet te jene konkrete ose te pergjithshme. Nese ato permbajne udhezime mbi kurse te caktuara, thuhet se kemi te bejme me nje limit (= kufizim) te urdherit (=te porosise

bursa
Jane per tu patur parasysh llojet e kufizimit te meposhtem: kufizim i qendrueshem: p.sh. 248. D.m.th.: ne blerje: letra me vlere mund te kushtoje e shumta 248 (Leke) ne shitje: letra me vlere duhet te sjelle te pakten 248 (Leke) Porosi e pakufizuar: me e mira: porosi shitjeje me e lira: porosi blerjeje Sidoqofte ne cdo rast porosia duhet te kryhet dhe prandaj ekzekutohet me kursin e dites.

bursa

Kurset e fillimit dhe te perfundimit te

percaktohen cdo dite ne fillim dhe ne fund te kohes se burses. Kuotimet variabel ( te vazhdueshme) behen per cdo biznes te madh te letrave me vlere me vete. Ne Gjermani per kete duhet te trajtohen se paku 50 akcione ne nje porosi. Per numer copesh me te vogel, ato llogariten me kursin e njesuar. Kursi i njesuar ka te beje me nje mori xhirosh me te vogla ( ne Gjermani nen 50 cope), te cilat te gjitha sebashku llogariten sipas nje kursi te njesuar.

bursa

Llogaritja e kursit rezulton nga oferta dhe kerkesa ne baze te nje sasie porosish Kursi i njesuar percaktohet dhe njoftohet per dite ne burse nje her ( aty nga gjysma e kohes se burses) dhe botohet

bursa

Llogaritja e kursit te njesuar: Per nje kurs te njesuar duhet te realizohet xhiroja me e madhe e mundshme. Duhet te ekzekutohen te gjitha porosite me te lira dhe me te mira. Te gjitha porosite e kufizuara per blerje mbi kursin e njesuar, duhet te realizohen

bursa
Te gjitha porosite e kufizuara per shitje nen kursin e njesuar, duhet te realizohen. Porosite e kufizuara me kursin e njesuar duhet se paku te ekzekutohen pjeserisht. Pikat e mesiperme formojne nje hierarki. Kushti i pare duhet te plotesohet gjithmone, ne pikat e tjera ka kufizime, nese oferta dhe kerkesa nuk mbulojne njera tjetren.