Escolar Documentos
Profissional Documentos
Cultura Documentos
,
>
:tmm^f
waln
.
^xcerpio do 1f
livro
TLmduo
feii por
j4*
fortuna 'Barro
'Rcviia por
Jo Oiicica
4o a
EDIO
(9 (D
1950
! "
fUI
TECKOPfilKT GrICA
SA
s3r~~*t
%.
B7
'.-
jy.Vf. yr.T"\
, '
.?!E!L'l:
apenas
pela
disposio
dos
trechos,
em
cada pgina.
Dificuldades
de,
maiores
impediram-nos
publicar
o
pri-
conforme
pretendamos,
4 Forturm
Bsypros
-.
.-^r-ass-^.-^
(da
2.
edio)
"Metamorfoses" acolhida que mereceu a nossa traduo de incentivou-nos na preparao desta nos meios estudiosos o latim, 2." exatamente feita como a primeira.
edio,
"MetamorfoCurwpria-nos dar a pblico os demais livros de jaz-lo avna nesta nos permitiu ses". A escassez do tempo no
edio.
No
obstante, muito
em
hreve, aparecera o
2." livro.
autora.:
"
I
Jj
<
EXRDIO
(da 1/ edio)
em
Este livro nada mais do que a coletnea de trabalhos jeitos nossas aulas de latim.
Como, no aluai 'programa, as Metamorfoses de Ovdio devem ser estudadas na 4." srie ginasial, resolvemos publicar esta traduo (toda ela feita sem preocupao literria, mas ao p da letra) a fim de fa,cilitar o aprendizado aos nossos alunos.
Se for ele bem aceito, publicaremos os demais livros. Se, porm, no tiverem, por qualquer circunstncia, acolhida dos professores e alunos de latim, deixaremos em meio a nossa empresa; pois, no nos move nenhuma vaidade; unicamente pensamos tornar-nos til fazendo acessvel e mais interessante a leitura das obras de
Ovdio.
estudo do latim apresenta utilidade esttica, moral e pedaggica. Da, ser ele indispensvel aos que aspiram a uma cultura slida. Ter como campo mais vasto na vida intelectual quem puder No obstante, luler no original as admirveis produes latinas. crar sempre quem ler uma traduo altura da obra.
.
tanto,
se conseguimos tal escopo. Diligenciamos, entrepara tornar nossa empresa tanto quanto possvel perfeita, dentro das nossas parcssimas possibilidades, embora ajudada pelo
No sabemos
SS^^C^i^."-.^^:^^ -'---^-
:-
:-:t-:^l.
Embora promear~fazer a vontade do pai, foi estudar advocacia. em verso que Ovdio .fazia, sua prptesse renunciar s musas, era
messa...
poesia; mas,
Plotius Grippus, o Teve, dizem, por mestres de eloquncia, Fuscus e Portius Latro. maior, gramtico da poca, Arellius Aperfeioou seus estudos em Atenas.
cerimonia imporFoi quando fez a barba pela primeira vez, que leu talvez o seu primeira trabalho em tante entre os romanos, pblico. dignidade Exerceu advocacia e foi decnviro; no aceitou a avaliar a responsabilidade que cairia sobre senador, por sgber
de
com
foras.
antepassado Naso, dizem ter le herdado de um seu como tambm ocorreu a Ccero que tinha este muito narigudo, proeminncia no nariz, nome por ter ,um dos seus antepassados uma eris) (cicer, tal como um gro de bico Amores. principais de Ovdio foram: Heroidas; Os As obras remdio do amor; As metamorsrie de elegias; A arte de amar; O
O nome
foses;
Os
fastos;
As
tristes;
As
pnticas.
As Metamorfoses so
iMijuamaigawrn
METAMORFOSES DE OV1DH
LIVRO
i
INVOCAO.
In
noua
fert anirnus
Corpora: Di, coeptis (nam uos mutatis et Aspirate mis, primaque ab origine mundi
Ad mea perpetuum
-'"'../
'!
O CUS. ;A CRIAO.
.
Ante mar
et terras et,
quod
tegit
omnia, caelum,
Unuserat
Quem
Nec quicquam
pondus
iners,
congestaque eodem
Non bene iunctarum discrdia semina rerum. Nullus adhuc mundo praebebat lumina Tian, 'Nec noua crescendo reparabat comua Phoebe,
Nec eircumfuso pendebat
Ponderibus librata
suis,
in aere tellus
Quaque
.
et aev.
Lucis egens aer. Nulli sua forma manebat, Obsabatque aliis aliud, quia corpore in uno
Frigida pugnabant calids, humentia
siccis,
Mollia
cum
duris, sine
SEsCA33SSE2
"
METAMORFOSES DE OVDIO
ORDEM' DIRET
(Meus)
(1)
TRADUO
Meu
esprito
me
leva a cantt.
animus
fert
dicere
for-
as formas transmudadas em nove corpos: deuses! inspirai-me .i: que vs tambm as transformas
tes)
coeptis
mis,
.
que
ded'ucite
ori-
minha empresa e conduzi meu canto ininterrupto desde as primeiras origens do mundo at &
minha poca.
caras
I.
cffta.
Ante mar et terras et es quod tegit omnia, unus erat uultus naturae in todo orbe, quem tixere Chos, moles rudis indigestaque. Nec quicquam (erat) nisi pondus iners, congestaque eodem semina discrdia rerum non bene ranetarum. Adhuc nullus T&tan praebebat lumina mundo. Nec Phoebe crescendo reparabat noua comua, nec tellus pendebat in aere eireumfuso, iibrata. suis ponderibus, nec braechia porrexerat Amphitrite margine longo terramm. Quaque
1
Antes do mar, da terra e do cu que cobre tudo, um s era o aspecto da natureza em todo o orbe, a que chamaram (que era chamada)
Cus, massa
grosseira e in-
forme.
inerte
Nada
e,
havia
seno
peso
amontoadas no mesmo
sas
no bem reunidas. Ento, nenhum Tito (2) dava luminares ao mundo. Nem Febo, no crescente, refazia seus novos cornos, nem a terra pendia no ar cireunvolente, sustentada no seu prprio peso, nem Anfitrite estendera os braos pela orla alongada Onde quer que. houdas terras. vesse terra, a havia mar e ar, Assim, a terra era instvel, ina~ vegvel a onda, o ar privado de A nada permanecia a sua luz. forma (nada permanecia com. sua forma) e uma cousa obstava s outras, porque num s corpo o frio lutava com o quente, o mido com o sco y o mole com o duro, o que
:
uit
et
tellus,
illie
(erat)
et
pontus,
lucis.
aer.
innabilis
Nulli
unda,
aer- egens
aliud
humentia
dere.
siccis,
mollia
cnm
duris,
sem
peso.
(1)
Entende -se por dlrea a ordem seguida na traduo, por nos parecer embaraosa e, s vezes, incompreensvel a ordem rigorosamente l.
gica.
(2)
livro.
12
A.
FORTUNA BARROS
diremit.
?Nam
Quae "postquam
Proximus
est aer
illi
leuitate loeoque,
Deorum
redegit;
Congeriem
secuit,
sectamque
in
membra
'Principio terram,- ne
orbis.
Tunc
lussit, et
!
Addidit
et fontes et stagiia
immensa
lacsque^.
Tipis,;:'; ^;>:
-.'
sobentur val2->ipsa,i
campque vreep a;
METAMORFOSES DE OVDIO
Deus et natura melior diremit nane litem; nam afoseidit terras
caelo,
unda terris, et secreuit liquidum caelum ab aere spisso. Que, postquam euoluit quae, exemit eaeco
ta, locis,
Deus e uma naturesa -melhor dirimiu esse contraste; pois separou as terras, do cu, as ondas,
das terras, e apartou o lquido cu, do ar espesso. Depois que os fez sair (os elementos) 8 os safou daquele acervo informe, coordenouseparados em seus lugares, os, com paz concorde (sem se atropelarem). A fora gnea e impondervel do cu convexo raiou e criou para si um lugar no alto da ci-
loeum
sibi
in
illi
summa
leuitate
proximus
que loco; tellus densior bis traxit elementa gr and ia et pressa est grauitate sua; umor circumfluus poasedit ultima que coercuit orbem, solidum.
Sie,
quisquis
ille
deorum.
uit
secuit
congerienr
ufoi
dispositanx
memfora.
aequalis
ne non
foret
ab mnia in speciem
diffudit
dade (do universo) o ar lhe est prximo (vem logo abaixo) em leveza e colocao; a terra mais densa que eles atraiu elementos grandes e ficou opressa pelo seu peso; o lquido (a gua) concun fluente ocupou os ltimos (lugares mais profundos) e eonstringlu
;
magni
orbis.
Tune
o orbe
s(
ambitae terrae.
et
Addiit et
Assim, seja qual fr dos deuses, algum dividiu a massa logo que foi disposta e reuniu-a, dividida
fontes
immensa stagna
que
em
no
tes,
partes.
No
?aeus que einxt ilumina deeliuia obliquis ripis quae, diuersa locis, partim sorbentur ab ipsa, partim.
fosse plana
em
todas as par-
aglomerou a terra sob a forma de nm grande globo. Ento, rompeu os mares, mandou-os .entumeser-ss com. os ventos arrast&ntes (ou impetuosos) e circundar os litorais em. volta da terra. Reuniu fontes, imensos estagnos (banhados) e lagos e cingiu os
'
rios
declives
com
sinuosas mar,
em
e,
recebi-
...l
>\
wttttiitfx*^
J.4
A.
FORTUNA
BARROS
Lissit et
(Aonde
omnia
certis.
lia,
latuere sub
Ne u
Natus homo
Tile
est, siue
hune
Lincis,
dedit,
caelumque uidere
METAMORFOSES
aquae
ripis.
.
Dl
15
liberioris,
Et
iussit
campos
extendi,
E mandou
os
campos
alar-
garem-se,
Crla @ fc^niem..
Uix dissaepserat ea omitia lixtitibus certis, 'cum sidera quae diu latuere sub illa massa pressa, coetot -caelo. rgio forefc orfoa suis aniMeu nlla mantibus, astra que formae Deo rum tenent solum caeleste; nndae cessernnt habitandae piscibus ni~
perunt-
effrueseere
eterminara' (Deus) cousas todas em limites ceressas os astros que, por tos, quando muito tempo, jazeram sob aquela
Apenas
nenhuma, regio
de: viventes
fosse
seus.
os
destituda astros e as
titis;
blis
animal sanetius his que eapaeius mentis aitae. et quod posset dbmmri. n tera. Natas est homo; siue ille opifes
dbJic "
deera/fc
.
entidades divinas ocupam a morada celeste; as guas pararam paTa ser habitadas por. peixes ful~ mentes" a terra recebeu feras, o ar
:;
movedio, aves.
rerum,
iiune
origo:
mundo
ntelioris f ecit
.
semine diuino, siue tellus recens que nuper sedueta ab alto Aethere retinebat. semana caeli cognati; stus lapeto inxit quam,
mixtam undis lmiialibus, :ln etfisdem Deorum moderantum cuheta. Que cum. cetera. animalia spectenc
animal mais nobre que esses, mais capas, de mente sublime e que pudesse dominar sobre os outros. Nasceu o homem; ou aquele artfice das cousas, origem do mundo melhor, a o ies cora semente divina, ou recente e, havia pouco, seterra
Ainda
saltava
' ^
terram prona, deditVhomini os ;su;biime que iussit uidere caeluxn et tollere ad sidera uultus ^rectos.
parada do alto ter, retinha as sementes do cu afim; o nascido de Japeto ajeitou-o, misturada com guas fluviais, segundo a efdos deuses governantes de gie E, enquanto os todas as cousas. pronos olham a outros animais
terra,
para
os
astros
as
faces
16
Ric.
modo quae
rnd.Uit ignotas
hominum conuersa
figuras.
;f
^^ lll.
s
AS
QUATRO IDADES.
urea prima
rectumque
colebat.
fixo
Nondum
Montibus
Nondum
Non
galeae,
non
tellus;
Contentique
cibis nullo
cogente creatis,
mora
.rubetis,
Uer
iv/fnlcf-bant'
/IETAMORFOSES
BE
GVADlv
17
iiianro conb-eij,
clss
III.
s GHat
*
tctaes
Frini
QUiS,
uilo
est.
sus,
criada,
sine le e
pressor,
Poen que metus aberant; tum. uerba rainaeia iegebantur aere nec
fixo,
castigo e o
;
medo eram
se
inexis-
nec
turba- supplex
-
timebat
tentes
ora sui iudicis; sed erant tuti sinsPinus caesa montibils, uindice. nondum descenderat in lquidas
undas, ut uiseret orbem peregrinum; que mortaies norant nulla litora, praeter sua. Possae praeepites nondum eia-' gebant oppida; non erant galeae. non ensis; gentes securae perage.
liam .-palavras ameaadoras no bronze imutvel, nem a turba splice temia as palavras do seu juiz;, porm, todos estavam seguros sem repressor. O pinho, cortado em seus montes,ainda no descera s lquidas.' ondas para visitar regio estranha;
e os mortais
nem
da)
sua.
nenhuma
Ipsa- tellus
immunis que intacta rastro, nec quoque saucia. uomeQue, ribus, dabat omnia per se.
nem
espadas; os povos,
-
contente ibis creatis nullo cogenfetus arbuteos, que te, legebant 'fraga montana. cornaque et mora haerentia in. duris rubetis, glandes quae deciderant arbore patula louis. uer- erat aeternum., que ze~
phyri
placidi,
fruiam seus tranquilos A lazeres, sem uso de soldados. mesma terra, imune e intacta do arado, nem tambm rasgada peE, las relhas, dava tudo por si. satisfeitos com os alimentos nascidos
auris
epentibus,
sem ningum
os obrigar, eo-.
Ihiam (os homens) os frutos dos medronheiros, os morangos monteses, as cerejas e as amoras presas s moitas silvestres e as glandes que caam da rvore frondosa de Jpiter. A primavera era eter-
.18
FORTUNA BARROS
Mox
ibant,
uiridi stiilabant
mella.
erat, subiit
argntea proles
et inaequales
autumnos,
Tum primum
siccis aer
feruoribus ustus
Tum primum
subiere domus:
domus antra
ui.rgae.
fuerunt,
sulcis
Non
scelerata tamen.
De duro
aeuum
Omne
n
nefas.
1ETAMORPOSES BE GVIDIO
TeMus
etsm
Marota
eressi
terra,
embora no
.arada,,
prs-
ciisia
logo
em
frutos-;
mins iam
taris;
c!e
o embranquecia
de'
largas
leite,
meles'--
espigas:
que flaua
itillafosrit
de
iiirddi iliee.
.
praia; flavos
que,
in
da verde azinheira.
Depois
srst-
mandado Saturno
one,
subiit
para. o' Trtaro 'tenebroso, .o', mula--..' do ficara sob Jpiter, sobreveio
mais"
Juppiter contraxlt tmpora antipsi neris que exegit armiiii cpaiiior spatlis per iiemes, que -aesiis et Inaequales ati.tumnos' et forene uer. Tubi primusi aer nstiis siseis
eruor&us.
eanditit
t/icta et
glacies
'cs^eixi':-
i?-s-~
ueriiic.
Ttun primuo.
friiicss
sl.
biers
t**a
y.n~
densi
et
nlssfi
uinetae cortic.
Tum primism. seobrata smit longis sulcis que iuuenci gernuere press! ter tia proles Post illam iuge. aenea suecessit, saeuior -ingeniis et promptior ad arma hrrida, tamen non seelerata. Ultima est de du.ro ferro. Protinus omne nefas
mina
eerealia
irrupit
a era da prata, inferior do ouro,-, preciosa sue a do fulvo bronse. -Jpiter reduziu a durao da antiga primavera e dividiu o ano em" quatro fases pelo vero, designa! outono e curta primavera. Ento, pela. primeira ves, '. o ar quente, coi 'g ardores ..estivais,-. ensandeceu- e o :g!o ficou suspenso, contrado pelos ventos, Ento, pela primeira ves -surgiram abrios abrigos foram.' os "antros, as densas ramadas e varas amarradas com cascas. Pela 'primeira vez, as sementes dos cereais ^s): gos:
enterradas
novlxiQS
em
gemeram
in aeuum uenae peioris. Fugere pudor, que uerum que fides in locum quorum subiere que fraudes que doli
cruel
rveis;
no
;.
criminosas.
do "duro ferro.' Xogo irromperam messa- era ;;-de metal "inferior, "todas .as ;;;coiis.as nef andias.. Fugiram v q pudor,;.?a;
ltima
:,:
;''
"
.'verdade "e
dos
'
-m
dolpis/.:;.'".''--'
';:''..
''^'^y-^^^M
20
A.
FORTUNA BARROS
@#f)iic
bene nouerat
illos
altis,
Communemque
Cautus
'prius,
ceu lamina
soiis
et
auras,
humum
malrum.
Non
est.
Imminet
diem ptrios
inquirit in annos.
reliquit.
Neue
ffectasse ferunt
regnum
eaeleste Gigantas,
METAMORFOSES
DE
OVDIO
21
que insidiae et uis et amor sceleratus habendi. Dabant uela uen(nauita neque nouerat Mos tis bene adhuc) que carinae quae diu
steterant in altis montibus insultauere fluctbus ignotis; que cautus mensor si.gnauit, limite longo,
por
huraum prius communem, ceu lumina solis et auras. Nec tantum hmus diues poscebatur segetes
que alimenta debita, sed itum est in uiscera terra; que opes, irritamenta malorum, quas recondiderat
estiveram nos nas ondas ignotas; e o cauto agricultor marcou com extenso limite (sulcos extensos) a terra dantes comum como a luz do sol e as auras (o No somente se exigiram ar). terra ubrrimas searas e alimentanto
tempo,
tos (o
e
(por
ela)
devidos,
porm
foi
homem)
entranhas da terra;
aurum nocentius
ferro;
prodit bellum quod (homo) pugnat utroque, que concutit arma crepitantia
sanguinea
raanu.
Viuitur
que ela (terra) escondera e levara para as sombras do Estige, foram J (a terra) produarrancadas. zira o ferro pernicioso e o ouro
ex
rapto;
hospite,
(o
Vir
homem)
(metal);
com
e
um
com
outro
Vive-se
man
percute
com sangunea
terribles
nouercae
filius
miscent
mo
armas
crepitantes.
aconita
lurida;
inquirit
lacet diem. Astraea reliquit terras madentes caede ultima caelestum. Neue arduus aether foret securior terris, ferunt Gi-
annos
ptrios
ante
uicta pietas;
et uirgo
do roubo; no (est) seguro o hspede de seu hospedeiro, nem o sogro, do genro; at o perdo dos irmos raro. O homem sobrevigia o assassnio da esposa esta, o do marido; as terrveis madrastas
ministram
te;
o acnito
empalideceu-
o filho inquire os anos (restantes) ao pai antes do dia. Jaz vencida a piedade; e a virgem Astria deixa as terras ensopadas com a morte ltima dos celcoias (dos habitantes da idade do ouro).
Para que o alto ter no fosse mais seguro do que a terra, dizem terem os gigantes desejado o reino
celeste
ifc*
!
mv.
W
22
A.
FORTUNA BARROS
O br
li
ta
moile sua
iijiult
cum
Perusam
'
|f .vi
monumenta manerent,
-Sed et
illa
propago
caedis,
Et uioient|c
:
fuit;
lllil
IV
Quae pater
llll
summa
Ingemit
et.
facto
nondum
uulgata recenti,
'
Jngentes arfimo-
et ^dignas
loue concipit
iras,
;Gonciiimqfie uocat:
'''.'
tenuit
mora nulla
uocatos.
iSactea noirpen
Mac
;iter \es|t
illglemqu^
Vdomum.
LsS3i-.'..-
METAMORFOSES DE OVDIO
qne struxisss coagsstos- montes a
alta
sidera.
23
Tum
pater
omnipo-
os altos astros.
tens perfrgt Olympum. Ossae subl^stae. Cum. corpora dir iacerent obruta sua mole, ferunt terram
immadrdsfe perfusam multo sanguine naorum que animasse cruorem calidum et uertisse in faciem hominum ne manerent nulla mo-
numenta suae
propago
fult)
stirpis.
Sedi et illa
contemptrix
Superum
potente destruiu o Olimpo com um raio atirado e arrancou o Pelion, ao Ossa sotoposto. Como os corpos brutos jazessem soterrados sob a massa por eles erguida (sua) dizem ter-se a Terra umedecido, banhada pelo muito sangue de seus filhos (os gigantes) e ter dado vida ao sangue quente, e t-lo convertido ern face de ho-
_.. ..'^., i
..,.,,......,...
..........
...
Pater Saiurnius ut uidit summa arce quae, ingemit; et referens foeda conuuia mensae Lycaoniae nondum uulgata facto reeenti, concipit animo iras ingentes et concilium: Voeat loue. dignas
nulla
lo
mens para que no permanecessem nenhuns vestgios de sua estirpe. Porm, no s aquela ge;
\ !
ci
mora
tenuit uocatos.
Via est
sereno,
notabilis
iter
sublirnis,
manifesta cae-
habet
ipso
nomen
Lctea,
candore.
Superis
ad tecta
nantis, que
domum
regalem. Dex-
rao fora desprezadora dos deutambm avidssima de ses, mas morte cruel e violenta: reconhe...c-los-ias nascidos., de jsangue. r.,_._., . O pai, filho de Saturno, logo que viu, do alto trono, essas cougeme; e, lembrando-se dos sas, torpes banquetes mesa de Licao, ainda no divulgados por serem fato recente, concebeu no nimo iras ingentes e dignas de Jpiter. Convoca o conselho: Nenhuma demora reteve os convo.
cados.
H uma
no cu sereno; tem o nome de Lctea, notvel pela sua brancura. Por a o caminho dos Deuses
para a morado do grande Tonante e palcio real. direita e esquerda, os trios dos Deuses nobres se enaltecem
abertas.
com
as portas
.*,!
24
A.
FORTUNA BARROS
a fronte potentes
locis;
Hic loeus
ept,
quem,
si
marmreo
Caesariem
cum qua
"Non ego
Ternpestate
Jniicere
gsro
illa
fiii,
Nam, quan^uam
Cor por e
et
tamen
illud ab
uno
Nunc
mihi$
Ense recidendum
est,-
Quos quoniam
caeli
nondum dignamur
honore,
METAMORFOSES DE
habitat duersa loeis; a fronte potentes que clari caelicolae posuere suas penates. Hie est loeus quem, ai detur audcia uerPlebs
.
OVDIO
plebe
(dos
deuses
menores
(vrios) luga-
tres
bis,
haud timeam
dixisse
esse)
Palatia magni caeli. Ergo, ubi Superi sedere recessu marmreo ipse celsior loco que innixus seeptro
me
no
seja
dada audcia, s
palavra;-
hesitarei
em
os do
logo qu..
ebrneo, concussit terrificam caesariem capitis que ter que quater cum qua mouit terram, mar, sidera.
Inde
soluit
talibus
modis
indignantia: "Non ego fui magis anxius pro regno mundi qua quisque an~ illa tempestate
ora
os Deuses se sentaram nesse recesso marmreo, le (Jpiter) em mais alto lugar, (1) arrimado no ceptro de marfim, agitou a terrvel cabeleira da cabea trs e qua-
tro
vezes,
terra, o
com a mar e os
qual
astros.
moveu a E depois
iniicere
guipedum parabat centum bracchia caelo captiuo; nam, quanquam hostis erat ferus, tamen illud bellum pendebat ab uno corpore et ex una origine. Nane, qua Nerus circumsonat totum orbem, est mihi perdendum genus mortale.
luro per
luco
indignadas: "No fiquei mais confrangido pelo reino do. mundo naquele tempo em que cada um dos
flumina infera labenta sub terra, tentata prius cuncta. Sed, uulnus immedicale est recidendum ense, ne trahatur pars sincera. Sunt mihi sunt numina rstica, Semidei; Nymphae, que Funi, que Satyri et Siluani monticolae; quos quoniam nondaim dignamur honore
Stygio,
caeli
angupedes tentava (1) mais alto em seu lugar, lanar seus cem braos ao cu cativo; porquanto, embora o inimigo fosse feroz, entretanto, aquela guerra provinha de uma s raa e de uma s origem. Agora, por onde Nereu estronde em torno de toda a terra, eurnpre-me destruir a raa mortal. Juro pelos que correm, pelo rios inferiores bosque Estgio, sob a terra, ter sido primeiro tentado tudo. Porm, a ferida incurvel deve ser cortada pelo ferro, para que nao seja contaminada a parte s. Esto sob mim os semideuses; esto os numes campestres, Ninfas, Faunos, os Stiros e os Silvanos montesinos; os 'quais, porque ainda
^i^
cu
'":'
:
.-.
28
Quas dedimu,
An
satis, o
Cum
habeoque regoque,
saeuit
Attonitum
tarjto
Humanum
Nec
tibi
genus
tuorum
est,
Quam
fu.it
loui.
Murmura
CH1ME E M.ETAM4
dimittite)
"
soluit.
uindicta, docebo.
Quam
cupiens falsam,
summo
delabor Olympo,
terras.
sit
ubique repertum
infmia uero.
TMiMe^y^^^^^f^-tf gSS
FORTUNA
certes
tos
27
sinamus
habitara
terras
auas dedimus.
Superi,
fore
An
satis creditis, o
tutos
cum
Lycaon,
insidias
notus
eritate
struxert
mini qui habeo que qui rego fuimen que uos ?" Omnes confremuere; que studus ardentibus deposcunt (in poenam) ausurn talia. Sic, cum manus mpia saeuit extinguere nomen Romanum sanguine Caesareo, genus
certamente consentiremos que habitem as terras que lhes demos. Porventura acreditais, deuses, que eles esto bastante seguros, quando Licao, conhecido pela ferocidade, preparar ciladas .contra mim, que tenho -e governo o raio
e a vs ?"
pe-
dem
o-o)
humanum
attonitum tanto terrore ruinae subitae, que totus orbis perhorruit. Nec tibi est miest
(1).
com energia e ardor (eastipara o que ousou tais cousas Assim, quando a mpia mo
quam
cuncti,
No
a
te
menos
grata,
Augusto,
piedade, dos
teus
do
que
.
foi
aquella a Jpiter, Eles todos* de-reprimiu- os (Jpiter) pois que com.- a voz e com a murmrios
mo, mantiveram
V.
silncio.
Jrsme
isie
Ut
rurn
clamor
uitate regentis, Juppiter rupit itesilentia hoc sermone: "113,8 qudem soluit poenas" (dirnittite tamen, nane curam). Docebo, suod admissum quae uindicta sit. Infmia temporis contigerat nos-
por sua gravidade ds regente, Jpiter rompeu de novo- o silncio com o seguinte discurso:
"Aquele' (Licao)
QC ,(,n
vvfanf nrin.ppfi)
em
verdade... j
VOS
e3t3:J.
summ Olym-
po cupiens quam. falsam; et deus, sub imagine humana, lustro terras. Longa mora est enumerare quantum noxae sit repertum ufoique: uero ,ipsa infmia fuit minor.
carei, entretanto, o que foa cometido (o crime) e o que deve ser punido. A m fama desse tempo:
j atingira, nossos
ouvidos. Deso
do alto Olimpo, desejando-a falsa. E, (embora), deus, sob forma hu-; mana, percorro as terras. Longo seria enumerar o quanto de cri-
(1.)
mes
te:
(para castig-lo).
encontrado em toda a parporem, essa m fama foi menor (do que o na realidade;.
28
METAMORFOSES DE OVDIO
latebris
^^_
Maenala transieram
Et
horrenda erarum,
cum
cum
Signa
dedi.
Coeperat.
Mox
n
ait:
"Experiar deus
discrimine aperto,
sii
morta lis.
Nec
Me
parat
(haec.
illi
Nec contentus
eo, missi
de gente Molossa
Atque
ita
Mollit aquis
igni.
dominum dignosque
ab ipso
A.
FORTUNA BARROS
29
Cyllene,
dlor sedes arcados et tecta inhospita tyranni, eum ser crepuscula traherent noctem. Dedi siigna uenisse
precari.
deum; Lycaon
primo pia
nota.
Mox
deus
ait:
hic
an
aperto.
Verum nec
quando os tardios crepsculos arrastavam a noite. Dei sinais de ter vindo um deus; e o vulgo comeara a orar. L-icao ridiculariza, a princpio, aqueles piedosos votos. Depois dis: "Vou verificar se este
tal,
Parat me perdre noete, granem somno, nec opina morte (placet nec haee experientia ueri) illi contentus eo, resoMt muerone iugulum unius obsMis mi&si de gente Molossa.
;
A tque
ita
mollit
aquis
feruenti-
semineces toras partim ruit igni subecto partim', quos simul imposuit mensis; ego, flamartus
a clareza. A verdade no ser mais duvidosa. Planeja. perder-me noite,- abatido eu de sono, com inopinada morte (aprazlhe essa verificao da verdade) e, no' contente com. isso, le separa com a espada o pescoo de um dos refns mandados aindagente -molossa. E, pela
com toda
ma
uindice
in
dominum
euerti
amoleceu
parte dos
em gua
fervente
uma
e
tecta que Penates dignos. Terrtus, ipse fugit; nactusque conatur lo~ qui: os colligit rabiem que ab ipso
membros semimortos,
cupidine eaedis sdiitae uertitur In peeudes; et nune 'quoque gaudet sanguine. Vestes abeunt in uillos, in crura. Fit lpus et lacerti
.
fogo sotoposto outra parte, as quais ps juntas na mesa; eu, com sede (chama) de vingana contra esse senhor, destru os tetos e os penates dignos
assou
(dele).
em
Aterrorizado.,
le
foge;
e,
ueU
achando-se no silncio dos campos, ulula e em vo tenta faiar: a boca recolhe' (concentra) a raiva de todo le (de seu corao) e, -com o desejo da matana costumeira, le se volta contra os rebanhos; e ainda agora goza com o sangue. As vestes convortem-se em velos, os braos., e-.u
pernas.
vestgios
,.
j.
til SSl
l.iEEEEsBS
30
-METAMORFOSES
?:':,
ttS
VIBiS
Canitles eaderr.
adem
uolentia uultus>
feritatis
Idem
oculi lucent.
eadem
imago.
Occid.it
Digna
In
qua terra
f acinus iijirasse
putes.
Den
ocius
omnes
.
Quas meruere
Dieta
.
pati
poenas".
Iosuis
a]ii
Adiiciunt,
Omnibus,
et
Forma
Tura;
laturus in aras
?
enim
Rex Superum
lamque
Sed
tirnuit
ne forte sacer
tot
ab ibnibus aether
axis,
Esse quoque in
empus,
/Quo
..^rdeat,' et'iundi
:|Tela^^reponuYitur
'".
',:
FORTUNA BARROS
31
lentia
Canities est eadem; eadem uiouultus. Oculi lucent idem; imago feritatis, eadem. Occidit
A
los)
cancie
a
mesma; a mesma
violncia
una domus; sed non una domus digna fuit perire; qua patet terra,
fera Erinys regnat.
in aeinus.
Putes lurasse
ocius pati
(sic
Dentomnes
meruere-
poenas
quas
stat
sententia)".
Os olhos do aspecto. brilham identicamente; a face de ferocidade, a mesma. Parece uma s casa; porm, no uma s era digna de perecer; por onde se dilate a terra, a fera Srinis reina. Julgarias terem-se conjurado para
o crime.
sofrer
Pars protaant dieta louis uoce que adiiciunt stimulos frementi; alii implent partes assensibus. Ta-
Possam
penas
todos,
em
breve,
as
que
mereceram
men
dolori
iactura
generis
humani
est
quis
sit'
laturus
tura
in
Rex Superum uetat pulandas. quaerentes talia trepidare (enim cetera curae fore sibi) que promittit populo sobolem dissimilem priori, origine mira. Que iam erat
sparsurus timrit ne conciperet ret longus
(assim estatui minha sentena)". Uma parte (do conselho) aprova as palavras de Jpiter com. aclamaes e lhe adicionam estmulos (a le) furioso; outros cumprem sua obrigao com seus assentimentos. Entretanto, a perda do gnero humano dolorosa para todos; e perguntam qual seja a forma futura da terra, rf de mortais; quem devera levar o in-
fulmina in totas;
forte
axis.
sed,
tot
aether sacer
censo aos altares; no projeta le entregar as terras s feras para serem devastadas ? O rei supremo impede que os que
tais
que esse in -fatis affore tempus quo mar ardeat quo tellus que regia correpta caeli et moles operosa
tela
mundi
laborei,.
cousas perguntam se atemorizem (pois outras cousas de cuilhe outras preocupaes dado viro) e promete ao povo uma gerao diferente da primeira, de origem maravilhosa. E j ia espalhar raios por todas as terras; porm, temeu que por acaso todo o~ ter sagrado pegasse fogo e arEstava tamdesse o longo eixo. bm lembrado de estar nos fados
que viria
um tempo em
que o mar,
balhosa do mundo padeceria. So depostos os dardos fabricados pelas mos dos Ciclopes
ftMaai!**Mi**i>*&**!aM#&&^
32
METAMORFOSES DE OVDIO
cl
Poena placcn
Perdere et
t>x
nimbos demittere
caelo,
i.
O DILVIO.
Emittique Motum.
fluit
unda
eapiliis.
Vtque
Nuntia
luntojiis,
Vota
iacentj,
Conuocat
Intrauere
bife
amnes.
Qui postquam
es
tecta tyrnni
silii:
"Non
hortamine longo
Nunc,
ait,
ijitendum.
domos
ac,
mole remota,
!"
A.
FORTUNA BARROS
as
poena: perder. genus mortale sub undis et de mittere nimbas ex onrni caelo.
Piacet
'
iuersa
'
o gnero
Apraz-Ihe outra pena: destruir humano sob as ondas e derramar chuvas de todas as partes do cu.
VI.
dllvi.
Protxnus
claudt
Aquilonem
in
fla-
antria Aeoliis et
quaeeumque
mina fugant nubes inductas; que emittit Notum. Notus, tectus irol-
Sem demora, fecha Aquilo nos antros elicos (de olo) e todos os ventos afugentam as nuvens
.
tum
picea terribilem euolat alis madidis; barba granis nimbis; unda fluit capiilis canis; nebulae sedent fronte, que pennae Vtque pressit que sinus rorant.
caligine,
nubila
late
pendentia
manu
it
fundun-
Nuntia
colores,
afert
sternuntur et uota deplorata colonis iacent. Que labor irritus longi anni perit. Nec ira louis est contenta suo caelo, sed frater eaeruleus
.Noto. solta e conglomeradas; Noto, tando coberto o terrvel rosto com negra sombra, voa nas asas midas: a barba est pesada de nimbos; a gua corre de nevoeiros seus cabelos brancos; permanecem na sua fronte* as -penas e o peito orvalhara (gotejam). Logo que comprimiu as nuvens largamente (em grande es-" cala) pendentes, com a mo, fezse um fragor; ento, densos nimbos se fundem do ar.
.
iuuat illum undis auxiliaribus. Hic conuocat amnes; postquam qui intrauere tecta sui tyranni, at: "Mune non est utendum longo hortamine. Ef f undite apeuestras uires (sic est opus) dpmos, ac, remota mole, rite Immittte habenas uestris flumi;
peranas, lamentadas pelos colonos, desfazem-se. E o trabalho vo, de um longo ano, perece. .Nem a ira de Jpiter est satisfeita
azul
1S
I"
KJ
seu cu; porm, o irmo ajuda-o com us (Netuno) ondas auxiliares. Este convoca os rios; depois que eles entraram na manso do seu tirano (rei), diz este: "Agora no se pode usar de longa exortao. Desprendei vr
em
\^
sas foras
(assim c mister);
j.'ot
'
removia
solta
2i_.___
lusserat:
hi
redeimi ac
ositbiss sra
iia
reiaxant,
Et deirenato uoluuniar
aequora corsiL
lia
Intremuit,
motuque
uias pateecit
aquarum.
Cumque
Tectaque,
Si qua
gatis
arbusta simui
pecudesque, uirosque,
cumque
resistere tanto
altior
huius
Unda
tegit,
lamque mar
Omnia poRtus
erant:
Figitur in uiridi,
!
fors
tult,-
ancora prato,
Aut
Et,
modo qua
ibi
graciles
gramen
'carpsere capellae,
'
Nunc
domosque
i?-'-
.g.--:v-.
A.
FORTUNA BARROS
Ordenara:
eles voltam,
35
lusserat: bi redeunt, relaxani ora ac foniibus et uoluuntur, cur~ su defrento, in aequora. Ipse pereussit teriam suo trident; at illa intremuit que motu patefecit
alargam
as sadas s fontes e rolam, em curso desenfreado, para o mar. le (Netuno) percutiu a terra com
Flumina exspatiata ruunt per campos apertos que simul cura, safe arbtasta, que peuias aquarum.
eudes, que uros,- que t-eeta, que. rapiunt penetr&lla, mm. ass sa'Si-qua domus mansltt que, cris. indeiecta tanto mal> potult r@~
una tegit tamen altior culmen huius; que turres pressae latent sub gurgite. Que iam mar et tellus nullum discrimen habesistere,
seu tridente; e ela tremeu e, com o abalo, abriu as passagens das guas. Os rios transbordantes precipitam-se pelos campos abertos, e conjuntamente com eles, bastantes arbustos, gados; homens e tetos; e arrastam os templos com Se algum suas cousas sagradas. edifcio permaneceu e, no destoldo por tanto dano, pds resis(cobriu) todatir, a onda cobre via a mais alta cumieira e suas
s
bant.
deerant quoque litora ponto. He occupat collem; cymba adunca sedet et dueit ramos illic ubi nuper araHle nauigat supra segetes, rat. aut culmina uillae mersae; hie deprendit piscem in summa ulmo. Ancora, si fors tult, figitur in prato uiridi; aut curuae carinae terunt -uineta subiecta. Et qua
erant:
Omnla pontus
modo
capellae
graciles
carpsere
gramen, nune, ibi, phocae deformes ponunt sua corpora. Nereides mirantur, sub aqua, iucos que urbes que domos; que delphines tenent suas-et incursant altis
torres -destrudas ficam ocultas sob o abismo. E 'j o mar e a terra nenhuma separao tinham. Tudo era mar; faltavam tambm praias ao mar. Este ocupa uma colina; numa pontuda barca, outro se senta e dirige os remos para onde, h pouco, arara. Aquele navega sobre as colheitas, ou sobre o alto da quinta submersa; este apanha um peixe no alto de um olmo. A ncora, se o acaso permite, ferra num prado verde; ou as curvas quilhas esmagam as vinhas sotopostas. E onde, poueo antes, as cabras gr~
ceis
pastaram grama, agora, a, focas disformes repousam seus corpos. As Nereidas admiram, sob a gua, os bosques, as cidades V-.'as casas; e os delfins dominam 'as selvas e investem para os altos"-
36
METAMORFOSES DE OVDIO
Unda
uehit tigres.
Nec
In
mar
Jasstis uolucris
uaga decidit
alis.
Mxima
III os
Vil.
Terra ferpx,
Pars
dum
illo
mar is,
ibi
et latus
Mons
um
ffqtti^
Vir -fuit,
iant illa
'
Pr
:
'
A.
rOKTUHA BARROS
ramos
e
m
sacodem
.os
ramis que pnlsa.nl rofoors agitata. Hat lpus iatsff nss; unda nehit
fcsnes uluos; nada. -uhit tigres. fle uires fulmiais prosunt apro, nee crura uelocia'. ceruo ablato; cp uolucris uaga quaesitls diu
s
.earvaHi<98
(violentados)
com
violncia. $?$'
as. Telhas ;- a-ohs, carrega lees fulvos; a onda ar Nem as foras 'fui'.rasta tigres.
o lobo entre
mneas (de
ralo)
valem ao
javali,
feMs
cidit,'
12M
alis
(illa)
lassatis,
in mate.- .Im-
mfasa
mulos que noni fluctus pulsabant f,aanmina .montana. Pars mxima fspitw nnda; longa ieinMa domant, inopi iiicti, illos qulbus
unas, pepsieit.
pernas veloses ao cervo e a ave vagueante, arrastado; procuradas muito, tempo terras, ide possa pousar, cai, de asas no mar. O grande cansadas, transbordamento de gua derrocara os montes e novas ondas chofraram os cumes das montanhas A maior parte ( dos homens) arrebatada pela gua; longos jejuns vencem, com alimento insuficientssimo (por falta de aligua a que aqueles mentos)
nem
as
poupou.
VII.
Deuealia'e 'Pirra;
feras -"dum fuit Aonios afo aruls
teiapore, (fuit).
muni ap
dilvio.
Phocis,
terra,
ter
.
illo
para maiis et campus latus aquarm suWtariun. Ibi, mons arduus pgfctt astra uertidfem duobiig, Parhsus "npmine, qif ccumina-' su-perant nubes .;.IHc.'(fu>t)' ubi Deuclipn (nam asqiaor texerat ceter) dlmeslt cuia eoasorte torl,
; '
A Fcida, terra frtil enquanto houve terra, separa os Anios (ou a Becia) dos terrenos do Eta; porm, naquele tempo, .....tornou-se parte do mar e campo vasto de A, um elevado guas rpidas.
monte demanda os astros com seus vrtices duplos, Parnaso de nome, e os picos superam as 'nuque DeiieaMo ai (Foi) vens. (pois' a gua cobrira .ttido) aportou com sua companheira deleito
.
'
paria rate. Aprant njmi pas OQffeidas @t ''mamina Moatls qm faHicam Tlseiato qua tune tenetel prateia. 'Qnlsquam wir non luii. mellor e amantior aqiii II ant uHa mftoentior.;;Beoram
isstus.'
' '.
(sua.: esposa),
trazido
numa 'bar-
quinha.
Eles
.'
':
Cordicas. e os
'
:;
a fatdica Tmis que ento emitia orculos. ''.Nenhum' outro varo foi
melhor
;
Jus-
Criais
38
luppiter,
)SES
BE OVDIO
modo
millibus unurn,
modo
millibus unam,
Nubila
Et
disiecifc,
Nec maris
dato.
illi
Tortilis, in
crescit ab imo,
Omnibus
Iam mar
amnes;
A;
FORTUNA' BARROS
or
39
Jpiter
Quando
estagna?
>
bm
palu#fe'as
iicratctis
et
modo
orbe em pntanos lquidos & -apenas sobreviver um- & tanto #33.-Ihares, e apenas sobreviver uma
cie
to
MM
mulcet aquas. Que uocat Tfitsma exstantem supra profundam a@<* ruleuffij tectum Inmeros rmariee inioato &tque ibet inspirare conste sonanti et dato signo reuoear Iam fluetus que ilumina. Bu~ eina cana. tortilis sumitur illi quae orescit ab imo n latum,; .quae ubi eonepit. aera mdio ponto, replet noe litora sub iacentia Utreque Fhoebo. Tun, quoque/'Ut'(bucjna)
.
:
ambos inocenadoradores da .divindates, ambos; de, dispersou 'as mivens e, acoados os .tiinibos pelo Aquilo, mos-; trou no s as; terras ao Cu, como ainda o ter s terras. Nem permanece a ira do mar; &, estendido o dardo tricspide, o governante do plago abranda as guas. E .chama. Trito que sotantos milhares,,
'
brenada actoa do profundo (o mar) azul, cobertos (havendo' le coberto) os ombros com o marisco coevo (que nasceu com Trito) e manda soprar na concha sonante; e, dado o sinal, recolher logo ondas e rios. A buzi'
,
eontigit
mdida
lassos,
teltarts
'
.
aequoris.
Et eoercuit
omnes (unas) quitas undis .'est audita. Ftamim .subsidunt que Iam mar colies uidentur esre. habet litas; alueus capit amnes plenos. ;'..''Surgit' hmus; loca crs.
na .ca e' retorcida por le tomada, a qual vai; crescendo a partir da torso inferior, para o lado; buzina que, mal recebeu um sopro no meio do mar. enche
'
com
tes
.
seus sons as praias subjacenum e outro Febo (o oriente e o poente). Nesta ocasio, tam~ lbios fem,: logo que ela-tocti
'
gotejantes do Deus de barba 'mo-' "lhada, e, insuflada, tnmom';& ;rer tiradas ordenadas, foi ouvida: por todas as guas da terra e cio E refreou todas < as oceano.
:
'
Os
baixam; vem-se colinas surgir. J o mar. tem praias; o leito recebe os rios cheios.. Surge a
:
terra;
'com
--
iii. .ai
aariaiTEi
4U
METAMORFOSES DE OVDIO
in
fronde relictum.
uidit
Quem postquam
inanem,
Deucalion lacrimis
ita
Pyrrham
affatur obortis:
"O
soror,
o coniux, o
inihi
Quam eornmune
Deinde
qrus. iunxit,
Nos duo
mentem.
Quis
tibi,
si
me
fatis
erepta fuisses,
?
Nunc
Quo
sola
timorem
?
Quo
consolante doleres
si
Namque
te
Te sequerer. <:omux,
me
Nunc gemus
in
A-
FORTUNA BARROS
e as florestas ostentam,
que siluae ostendunt, post longam diem, cacumina nudata; que^ tenent in fronde limum relictum. Orbds erat redditus. Postqum Deucalion uidit quem inanem et
.
aps longo
cumes-,,
o"
e.tm
orbe
alta
silentia
tas
lacrimis
estava reconstitudo. Quando Deucalio o viu inane, e profundo silncio dominar as terras desertas,
com
Pyrrham: "O
fernina
o coniux, sola quam genus mihi et origo pa commune iunxit truelis deinde torus nunca ipsa pericula iungunt. Nos duo- sumus turba terrarum quascumque occasus.et ortus uident; pontus possesuperstes
dit cetera.
assim saltantes, lgrimas a Pirra: " irm, cnjuge, disse nica mulher sobrevivente que a raa comum juntou a mim, e a origem paterna, e depois o matrimnio, e agora os mesmos perigos
a populao das o ocaso e o nascente vem; o mar possui as demais. Tambm ainda agora a segurana
unem.
Somos
terras que
fi-
ducia nostrae uitae noh est satis certa: nubila etiamnunc terrcnt mentem. Si, sine me, fuisses erepta fatis, quis foret animus Sola, quo tibi nunc, miseranda ? posses ferre timorem ? doleres quo
da nossa vida no
Namque ego, crede consolante ? si pontus quoque te haberet, mihi, te sequerer, coniux, et quoque pontus me haberet. O utinam possim reparare populos artibus paternis animas terrae atque infundere Genus mortaie restat formatae
!
bastante certa: as nuvens ainda aterrorizam meu esprito. Se, sem mim, fosses livrada do perigo pelos fados, como estaria agora o teu miseranda ? Sozinha, esprito,
tambm agora
bm
mar me
tamOh! pudesse
in
hominunque.
espcie
mortal resta
em ns dois agora (assim parece (bem) aos deuses Speros) e permaneceremos os exemplares dos
homens.
(1)
com que
pessoa de consolar ?.
te
haverias.
42.
METAMORFOSES BI OVDIO
VISL
&.^YO/ift2ST
IlfJMSf-O,
Dixerat, et flebant.
Numen,
Nulia
aflora
Vt-noncjum liquidas,
secantes.
Ad
..
Vt templi
tetigere grads,
procumbit uterque
.-
Atque
ita:
Victa r^mollescunt,
;
si
flectibur ira
Deorum,
Dic,
Themi qua
sit,
generis
damnum
reparabile nostri
99
-
Arte.
Mota dea
o.iEt
uate
.'caput,;
-:
\.
';
Qfa^puere
diu,
rampitqw
'silentia iice
.-Pyrrha
'-priorj --iussisque
,.
A.
FQRTUN BABEOS
VIII.
EepCjameis4o o muno'
Dixerat et
cri
fletaant.
Placuit pre-
undas
Cephisidas ut, nondum lquidas, !sm sic secantes uada nota. inde,
irrorauere liquores libatos liestibus et capiti, fiectunt uestiga acl delubra teae quorum sanetae ias
lbi
(ambos) choravam. Dissera e Aprouve-lhe implorar o Nume celeste e buscar auxlio pelos orculos sagrados. " nula a demora: aproximam ~se, juntos, das ondas Cefsidas que, embora ainda no
lmpidas, j cortavam os leitos conhecidos. Pa logo que aspf|pram gua pura ilustrai) nas ves.
tigia
turpi musco; queara stabant sine ignibus. Ut tetlgere gradus templi, uterque procumbit pronus humi que dedit os.
pallefeant
tes e
Atque dixerunt
si
it:
"Si
numina
Themi,
repara
na cabea, dirigem os passos para o templo da deusa (do qual as) cujas sagradas eumieiras estavam pardas de torpe (feio) musgo; e os altares estavam sem iogo. Logo que tocaram os degraus do
templo, urn e outro deitou-se (deitaram-se) de bruos no cho e deu (deram) beijos, pvidos, na glida
pedra.
Deorum
sit
flectibur,
dic:
bile
qua arte
damnum
et
nostri generis ?
fer
opem,
mitissima, rebus mersis". Dea est mota que dedit sortem: "Discedite templo et uelate caput que resolque post uoestes Ginetas; uite tergum ossa magnae pa~ iactte rentis". Diu obstupuere; que Pyrrha rumpit silentia prior uoce;
que
recusat parere iussis teae; rogat det ueniam sibi, ore pauido; que pauet, iactatis ossibus,
se a ira dos deuses se Temis, diz-nos: de que modo pode ser reparvel o dano da nossa espcie ? e aplica tua ao, brandssima, s cousas A (impenetrveis) ". submersas deusa ficou comovida e deu este vaticnio: "Afastai -vos do templo,
abrandam,
dobra,
laedere
umbras maternas.
ossos de vossa grande Por muito tempo eles ficame". ram aterrorizados; e Pirra quebra o silncio primeiro com a voz; e recusa-se a obedecer s ordens da deusa: pede que lhe perdoem, com.
trs
os
fala
ossos,
mas) maternas.
:;
44
METMOIFOSIS
"lAut fallax,
ait,
Magna
parerns
dii:
Terra
est; lapides in
corpore Terrae
59
.
Ossa reor
Coniugis augrio
quanquam
est:
Tiania mota
est,,
Saxa
(quis
hoc eredat,
nisi sit
?)
Mox
Forma
mrmore
coepto,
Non
hmida j^^^-l^usum;
in essa:
est in corporis
^tmsmmm^msMM^^mm
FORTUNA BARBOS
%3$rea
repetunt
secura
uerfoa
Promedictis
thides
raulcet
et ait:
Epimethida
"aut sollertia est fallax nobis, aut oraeula sunt pia que suadent nullum nefas. Terra est magna parens; reor lapides in corpore Terrae dci ossa: iubemur lacere hos post terga". Quanquam Titania mota est augrio coniugis, spes tamen est in dbio; adeo ambo difidunt monitis caelestibus. Sed nocebit tentare quid ? Deseendunt, uelant caput que re= eingunt tnicas et mittunt post sua uestigia lapides russos. Saxa (quis credat hoc, nisi uetustas sit pro teste ?) coepere ponere duritiem que suum rigorem molliri mora, que mollirunt que natura mitior contigit illis, ut quaedam forma hominis, sic non manifesta sed uti coepto de mrmore, potest uideri non satis exacta que simillima signis rutbus. Tamen pars ex illis quae fuit hmida et terrena uersa est, in usum corporis, suco aliquo. Quod solidum est que nequt flecti
placidls;
Entretanto recordam consigo as palavras obscuras o orculo dado nos sombrios esconderijos e entre si (as) revolvem. Depois, o Promtide (filho de Prometeu) acalma a Epimtida (filha de Epimeteu) com palavras plcidas e tranquilas e diz: "ou a nossa sagacidade fugaz, ou os orculos so pios e no ensinam nada sacrlego. A terra a grande me;
mesmo
dam-nos jogar estas para trs e ns". Posto que a Titnia ficasse
abalada com esse augrio do esposo, a esperana, entretanto, estava vacilante (em dvida) assim,
;
ambos desconfiam das advertncias celestes. Porm, far mal tentar tal cousa ? Descem, velam la cabea e desatam as tnicas
arremessam aps suas pegadas pedras ordenadas. As pedras (quem poder acreditar nisso, se a antiguidade no estivesse por testemunha ?) comeam a depor sua dureza e brandar seu rigor pouco a pouco e as cousas amolecidas a tomar forma. Logo. que cresceram, natureza mais branda
e
as
mutatur in ossa;
mas como tirada do mrmopde ver-se, (cousa) no bastante acabada e muito parecida a
est,iuas
toscas. Entretanto, uma parte delas, que foi mda e terrestre, transformou-se, para uso do eorpo, em certo lquido. Aquilo que era slido e no podia ser flexionado transformou-se em ossos;
_______
METAMORFOSES DE OVDIO
Qua modo
Jnque breui
;
eodem
'noinin
masit
-
<.
Missa
;
uiri
>t^e feminio
Inde genus
:Et
iaboruia,
IX.
AFL 1 A SERPENTE
PITiMJ.
SI"
ipsum.'
~s
li
__ ^___^^._^
1
FORTUNA BAHEOS
quae
uit us^a, m^rtio, xn^if' ; sufe
1
47
mus
nati.
trabalhos.
E damos testemunha
IX.
.p@l e
seffpeatg Pifa,
teia
sponte sua, peperit seformis, diuersis animalia pestquam ab igne solis, uetus humor percaluit, que paludes udae Intenmere caenum aestu; que semina fecunda rerum creuerunt que cepere aliquam faciem morandso. Sic, ubi Nilus, septemfluus, deseruit agros mdidos et reddidit sua ilumina antiquo alue, que limus recens exarsit sidere aethecultores inueniunt plurima rio, animalia glaebis uersis et uident in Ms quaedam coepta modo sub
Teilias,
A terra, espontaneamente, produziu outros animais de diversas formas, depois que. com o fogo o sol, a antiga umidade se aqueceu e os pauis midos fermentaram o lodo com o calor, e as sementes fecundas das cousas cresceram e receberam outra forma com o tempo (pouco a pouco). Assim, quando, Nilo, de sete embocaduras, deixou os campos encharcados e reconduziu suas guas ao antigo leito, e o limo recente ardeu com o astro etreo, os lavradores acham muitos animais
ipsum
na gleba revolvida
alguns (animais) pouco, na prpria
vem
nestes,
comeados
i.
_.._:
,_
i48
METAMORFOSES DE OVDIO
et
eodem
in corpore saepe
If-ti'lit
lila
quidem
genuii
,
maxime Python,
Tum
Hune deus
'
afcitenens,
et-
nunquam
talibus armis
Ante
nsi
usus,
Mille grautm
Neue
(/
operi$
famm
nome
dictos.
manu pedibusque
-rotaue
Nondum
Tmpora cngebat
A.
FORTUNA BARROS
ocasio
49
nascer, e alguns imtruncados os seus memmuitas vezes uma parte vive no prprio corpo e
spatium
nascendi, que quaedam imperfecta que trunca suis numeris et saepe altera pars uiuit in eodem corpore, altera pars est
tellus
rutis.
de
perfeitos,
bros
(deles)
Ergo,
centi
ubi
tellus,
lutulenta
alto,
re-
diluuio,
recanduit
aestu
solibus
edidit
aetheris
rettulit
que
figuras
mnumeras
creauit
species;
que
antiquas,
partim partim
outra parte terra grosseira. Afinal, quando a terra, lutulenta com o recente dilvio, se reaqueceu, com os sois etreos e com o vero intenso (penetrante)
monstra. Quidem illa nollet, sed genuit tum quoque, te maxime Python, incgnita serpopulis terror pens, que eras nouis: tantus spatii de monte tenebas deus arcitenens et nunquam usus talibus arrnis nisi ante in damis que capreis fugacibus,
noua
perdidit
hunc grauem
mille
telis,
produziu inmeras espcies; e em parte refez as antigas formas; em produziu novas criaes. parte Embora ela no quisesse, todavia gerou tambm a ti, grandssima Pito, incgnita serpente e eras to o terror dos novos povos: grande (muito) espao ocupavas O deus arcitenente e no monte no habituado a tais armas, a
! !
no
ser,
antes,
famam
ope-
instituit
ludos
sacros
certa-
mine
celebri dictos Pythia nomine serpentis perdomitae. Quicumque iuuenum his uicerat manu pedibusque, rotaue, capiebat ho-
contra os gamos e os capros fumatou-a ferida por mil gazes, dardos depois de quase exausta a aljava, efundido o veneno pelos ferimentos negros; Para -que, por ventura, a antiguidade no podasse
delir
fama
desse
feito,
norem frondis
aesculae.
Nondum
com
eer-
50
METAMORFOSES DE OVDIO
IO
X.
E NACO.
Est
claudit
Silua; uocant
quam
uicina fatigai
magni
de cautibus antro,
Hill
Conueniunt
illuc
et
Aeas;
illos,
HtH
Moxque amues
In
alii,
qui,
qua
tulit
impetus
mar dedueun.t
natamque miserrimus
Io
quam nqn
inuenit usquam,
habetat:
A.
FORTUNA BARROS
X.
Io transfoirma^a;
em
.n
qi?.c;.
Est
Haemonie
'-.niniis
quod
H, na Hemnia,
um
bosque
silua praerupta elaudit undique: uocant Tempe. Per quae Peneus, effusus afo imo Findo, uoluitur peiectu Que, spumosis. undis grani, condueit nubila agigantia tnues fumos, que impluit aspergine smmis siluis; et sonitu fa-
a floresta ngreme limita por toda a parte: chamam-lhe Tempe, Po ela o Peneus, oriundo do sop do Pindo, volve (rola) com ondas esE, na queda pesada, pumantes.
.levanta
tigat
plus
quam
uicina.
Kaec
domus, haec sedes, haec sunt peIn his, netralia magni amnis. antro facto de cautibus, residens dabat iura undis que nymphis
colentibus undas.
llluc,
nuvens que baforam ti fumaas e chove, com aspernues ses no cimo das florestas; e pelo som no molesta s as cousas vizinhas. Esta a casa, esta a sede estes so os penetrais (esconderijos) do grande rio. Neles, sentado num antro feito de pedras, ie
;
primum,
conueniunt flumina popularia, Spercheos populifer et irriquietus Enipeus, que senex Apidanus, que lenis Amphrysos et Aeas; que mox tulit alii amnes, qui, qua mpetus deducunt undas fessas erroillos, ribus mar. Unus Xnaehus abest; que reconditus imo antro, auget
aquas
iuget
cit
ditava
meiro, chegam os rios regionais o Esprquio, abundante de choupos, e o irriquieto Enpeu, o velho Apidano e o lento Anfrlsos e o
fletibus;
natam
Eante; e logo os outros rios que, por onde quer que a torrente' os levou, conduzem suas guas cansadas de meandros (voltas), ao
ne fruatur uita an sit apud Manes; sed non inuenit quam usquam; putat esse nusquam; atque, animo, ueretur peiora Argus habebat caput cinetum centum luminibus; inde, bina suis uicitras, capiebnt quietem;
mar. S naco est ausente; e, escondido no ntimo do antro, aumenta as suas guas com lgrimas; e, infelicssimo, chora sua filha Io, como estando perdida; no sabe se frui vida ou se est entre os Manes; porm, no a en-.. 'alga contra em lugar algum;
parte alguma e, em seu esprito, receia cousas piores. Argos tinha a cabea cingida de cem olhos: (deles), dois a dois, revezando-se (cada. qual por sua
estar ela
em
vez)
ficavam quietos;
"
P.
52
'.
METAMORFOSES
B-S
CWIB1
,*
quouumque
lo,
loco, spectabat
ad
Io;
.Ante culos
Luce
sinit pasci;
cum
sol tellure
sub alta
est,
'Claudit, et indigno
circumdat uincuia
et
colio,
Prondibus arboreis
cum
bracchia uellet
Quae
sit;
ta illa
sorores.
Illa
manus lambit
Nec
modo uerba
sequantur,
A.
FORTUNA BARROS
os
53
e
manebant
loco cons-
demais observavam
atalaia.
ficavam
Quocumque
;
Io
spectabat ad lo; habebat ante culos, quamuis auersus. Sint (eam) pasci luce; cum sol
est
et
sub telure alta, claudit eam circumdat uincula collo indigno. Paseitur fmndibus arboreis et herba amara. Que pro toro, isielix incubat terrae nec semper habenti gramen, que pptat. ilumina limosa. lia etiam supplex cum uellet tendere bracchia Argo, non habuit bracchia quae tendere Argo; et, conata queri, edidit mugitus ore. Pertimuitque sonos, que exterriEt uenit ad ta est prpria uoce.
ubi ludere saepe solebat, ripas Inachidas; que ut conspexit in unda noua cornua, pertimuitripas
qualquer lugar espiava para Io; onde estivesse, tinha Io diante dos olhos, embora voltado (de costas). Permite que ela paste de dia; quando o sol est sob a terra alta, le a fecha e enrola atilhos (correntes ao seu pescoo imerecedor (disso). Apascenta-se com frondes de rde
De
E, em vez, vores e erva amarga. a infeliz de toro (leito nupcial) se deita na terra nem sempre
,
entretanto,
splice,
mugido da boca.
Temeu
esses sons
ficou
ater-
que exsternata refugit se. Naides ignorant, et ipse Inachus ignorat quae sit; illa sequitur patrem que sequitur sorores. Et patitur tangi, que se offert admirantibus. Snior Inachus porrexerat herbas dcerptas; illa lambit manus que dat oscula palmis patrls; nec retinet lcrimas; et si modo uerba
sequa-tfty&.,
costumava brincar, s margens do naco; e, logo que viu na gua (seus) novos cornos, temeu e, espantada, recuou de si mesma. As
naides ignoram e o prprio naco ignora quem ela seja; ela segue seu pai e segue suas irms. E deixa-se acariciar, e ofrece-ses admiradores (de sua beleza). O velho naco oferecera ervas colhidas"'
ela
tias
lambe as mos
.mos
paternas;
e,
rl
beijos
nem
agora
^^3
retm
a*
lgrimas;
se
palavras
pudessem
acompanhar
(s "lgrimas'.
2i.
a':T3iwii ,E3i
<
m
Gret opcm.
LttiPra pro uerbis,
METAMORFOSES DE OVDIO
loquatur.
quam
miserum
ingeminat.
Tunc
Tu non inuenta
Retices,
reperta
nostris
nec mutua
quodque unum
potes, ad
maerentem
stellatus
summouet Argus,
pascua natam
Ereptamque
Abstrahit:
patri diuersa in
XI.
MORTE
METAMORFOSE DE ARGOS.
\ec
Superum
rector
quem
lcida partu
Argum.
Parua mora
alas pedibus
uirgamque potenti
capillis.
terras:
illie
tegumenque remouit
55
oret
opern,
que
ioquasur
nomen
littera
que
suum. Pereglt,
pediria -auxlio e dira o seu nome e o seu caso. Ela traa, na letra
mutati. mai pater Inachus; que pendens cornibus et ceruice niueae gemeningeminat. "me miserum tis,
!
duxit in puluere pro indicium corporis traste "Me miserum !" excla-
que seu p imprime no p, em lugar de palavras, o triste indcio do seu corpo mudado. "Pobre de
mim
!" exclama o pai naco; e, pendurado aos cornos e ao pescoo da gemente novilha branca: pobre de mim !" lamenta. "En-
qaaam reporta, nom.). Retices, nec refers mutua dieta, nostris; tan-
tum, pectore alto, ducis suspiria que quod unum. potes, remugis ad mea uerba." Argus stellatus summouet maerentem. talia que abstrahit natam ereptam patri in pascua diuersa; inde, procacumen oceupat sublime cul, montis, unde, sedens, speculatur
''ih
s tu a minha filha proTu, por todas as terras ? curada no encontrada, eras mais aliviada de mgua do que tu encontrada (isto : a dor do teu reencontro no menos violenta do que a da tua perda). Calas, nem pro-
to
no
feres palavras
correspondentes s
'omnes
apenas do peito profundo e, cousa nica que ds podes (fazer), remuges s minhas Argos estrelado (com palavras. cem olhos ) afasta aquele que carpia tais cousas e' arranca a filha roubada ao pai para outros pastores; depois, longe, ocupa o alto cume de um monte, de onde, sentado, espia para todos os lados.
nossas;
suspiros
XI.
Mrle
metamorfose de Argosv
dos deuses no por mais tempo tantos males da Frnida: e chama o. filho que a Pliade esplendente teve nurn parto e manda que le entregue Argos morte Obra de um momento ('com pe
Superum nc potest mala tanta Phoroniferre oa; que uocat natum quem Pleias
Bector
ultra
liscida
governador
suportar
pode
rai
det
Argum
leto.
Parua mora
pedbus que est saipgam somniferam potenti mairn, que tegumen capillis. Ufoi tisposuit haec, natus loue desilt ab aree ptria in terras: illie, que
sumpsisse
alas
remouit tegumen
quena demora' foi tomar as asa? nos ps, e a vara sonfera nn poderosa mo. e a cobertura (o salero) nos cabelos Logo que disps (tudo) isso, o filho nascido'i de
Jpiter
desce
a,
da cidadela ptria
tirou
terra: capacete
(removeu)
;r^;^^^^-^-^^~--^~s^r t^::
-.-
-_-
-,
- ,
rsy
|;.;-k|iim
56
'
METAMORFOSES BE ;OVIMQ
.
est.
Hac
agit,
Dum
ueni
hoc poteras
mecum
considere saxo,
ullo
Argus
ait
Herba
'
locpo
Sedit Atlan.tiades et
tameh pugna t
Parte tacEin
uigilat...
omnes
Nec
morft;, falcato
nutantem uulnerat
en.se,
Qua
sxoque crueiifcum
Deiicit,
Arge,
iaes,
quodque in
est,
ot
Exstinctilm
A;
FORTUNA BARROS
;
57
et
posuit
.pennas;
tantummodo
.irga:^retenta: est,
pastor,
Agit ;'ha, mt per rura deuia, capellas adductas, dum uenit, st cantat auenis structis. Custos Junonius nova voc captus (est): "At Quisquis tu es, ait Argus, poteras considere mecum hoc saxo; enim, neque ullo loco, herba est ecunS
deps as penas (asas) somente (a vara retida) retm a vara (o Dirige, com eia., como caduceu). um partor, por caminhos apartaeabrinhas trazidas (roubados,
;
das)
toca
tior
pecori
que
uides
umbram
antam
dit
et,
sarmone, diem euntem que tentat uincere lumina seruantia canendo arundinibus iunctis. Ille, tamen,
enquanto le vem (vindo) e em avenas (por le) consO guarda de Juno por truidas. essa nova melodia seduzido. "Ah! quem quer que s, diz Argos, poderias sentar-te comigo neste rochedo; porque, em nenhum, lugar, a erva (o capim) mais
frtil para teu gado e vs sombra propicia aos pastores". O Atlantade sentou~se e, dizendo muitas cousas, deteve, com sua conversa, o dia que passava e tenta vencer os olhos observantes (de Argos), tocando em juncos reunile, entredos (flauta de Pan). tanto, luta por dominar o sono delicioso e, ainda que numa paliadmitido esteja dos olhos te
pugnat euincere somnos molles et, molle et, quamuis parte oculorum
est receptus sopor
uigilat...
(tamen) parte
u.idit
Cyllenius
succubuis-
'
se omnes culos adopertaque lumina somno: supprmit estemplo uocem que firmat soporem permulcens uirga medicata lumina Nec mora, uulnerat, languida. ense falcato, nutantem qua caput
confine
est
collo,
que
deiicit
Cilni
cruentum saxo et. maculat sanguine rupem praeruptam. Arge, iaces, que lmen quodi habebas in tot lumina exstinctum est, que una nox occupat centum culos.
o sopor, em outra, vigia... viu estarem (Mercrio) sucumbidos todos os olhos e sumidas as vistas no sono: pra imediatamente a voa e revigora o
(aceito)
sono (de Argos) acariciando com a vara narcotizada os olhos lnSem demora, fere, com. a guidos. recurvada, o cabeeeante espada (por estar adormecido) no ponto
em
zinha)
que a cabea est confim (viao pescoo e atiraa ensanguentada e vim rochedo e macula de sangue a rocha escarpada. O' Argos, ests morto e a luz que tinhas em tantas pupilas est extinta; e uma (s) noite ocupa
os seus
cem
olhos.
gemmis caudam
stellantibus impiet
A Saturnia
Jur.o"'
>:.
in:.a
e
d^-
Saturno,
caudam gemmis
stellantibus.
eoloea-os nas penas cie ;\i\ &'[: io pavo; e lhe enche a cairia cie gemas (pedras
reeoihe-os
precios? as
i
.- -"i:ia nte,-.-.
f ulguran
tes)
AEA8,
antis
deus dos ventos, filho de Jpiter. Presenteou Ulisses estavam encerrados os ventos. Os companheiros de Ulisses, curiosos, abriram os odres e os ventos saram, ocasionando tremenda tempestade em que morreram todos, exceto Ulisses que se salvou numa tbua.
odres, dentro dos quais
AETAS,
atis
(f)
o vero personificado.
AMPHITRITE,
Anfitirite, filhado Oceano e de Dosris. Fugiu para es (f) no casar-se. Netisno mandou dois delfins procurem-na; e ela, que se achava junto ao monte Atlas, foi trazida em um coche com forma de concha para desposar o deus.
AMPHRYSUS,
s margens desse rio, Apolo i (m) o rio da Tesslia. A esfolou apascentava os rebanhos de Admeto, rei da Tesslia. vivo o stiro Marsias (o famoso stiro que primeiro ps em msica os hinos consagrados aos deuses; foi morto por ter sido desafiado por Apolo sobre quem melhor cantaria.)
APOLLO,
inis (m) filho de Jpiter e Latona, irmo de Diana. No Cu era denominado Febo por dirigir o carro do Sol tirado por quatro cavalos. E' o deus da poesia, da medicina, da msica e das artes. Morava nos montes Parnaso, Helicon, Pirio, s margens da HipoJpiter o expulsou do crene e do Permesso com as nove musas. cu por ter le morto os Ciclopes que forneceram a Jpiter o raio com que foi morto Esculpio. Refugiou-se em casa de Admeto, rei
gQ
METAMORFOSES DE OVXOIO
roubou-lhe no s da Tesslia, cujos rebanhos guardou, fiftercrio tambm o arco e as flechas. Matou Apolo esses rebanhos, como sentava serpente Pito e com sua pele cobriu a tripode sobre que se Um dos templos a Sacerdotisa ou Pitonisa para proferir orculos. mais famosos dos orculos o de Delfos Im homenagem a Apolo, dizem, foram feitos pelas musas os primeiros versos.
'
,|
^
j
AQUILO,
e
os (m)
filho de olo e
frio.
da Aurora.
j:
extremamente
'
^RGUS,
Argo, incumbido por Juno de guardar Io, amada de JTinha cem olhos; enquanto cinquenta estavam abertos, os piter., matou-o. e outros cinquenta dormiam. Mercrio adormeceu-o da sua morte, em pavo e tomou Juno o metamorfoseou, depois
i
;m)
|
j
|
"
ASTRAEA,
deusa da justia, filha de Jpiter e de Temia. Duidade de ouro, habitou a terra. Depois, abandonou-a rante toda a Zodaco, no signo por dausa dos crimes dos homens; colocou-se no
ae
(f)
de Virgo.
ALANTIADES,
ou Atlas.
ae
(m)
At!antade
AUGUSTUfe,
(m)
Augusto
sobrenome de Otaviano.
CAESAR,
ris
(m)
Jlio Csar.
CEFHISIS, ~
idis
(adj.)
de suas guas
de Cebo, rio da Becia, clebre Cefiso foi pai de' Narciso e recebeu honras divinas.
CORYCIDS
um
CYCI>PES
o
>
um (m
h'e
os que trabalhavam com Vulcatto na fabricaP L) 'tetra uraios para Jpiter. Eram alguns filhos do Cu e da
-
A.
FORTUNA BARROS
Tinham um s olho na testa e foram mortos por Apolo, por terem forjado o raio com que Jpiier fulminou Essalpio (deus da medicina).
tros de Metian e Asifitrite.
rLUSNE, es
isso,
( )
Mercrio
Por
AOB
(n.
indeclinvel)
Considefilho de Prometeu, marido de Pirra. rada a justia deles em oposio grande perversidade dos outros homens, Jpiter preservou-os do dilvio. Depois, consultado o or-v culo, atiraram para trs, por cima das cabeas, pediras que se transformaram em homens e mulheres. Assim povoaram o mundo novamente.
DEUS,
o acusativo plural deos, deuses do culto religioso dos Jpiter era o deus dos deuses, com subordinao, porm Os grandes deuses eram: Jpiter, Saturno ao poder do Destino. Apolo, Diana," Baco, ; Mercrio, ^V^nps } ;^^|t; .'"..Cibele,. Ceres, Juno, Pluto. Os demais eram chamados pequenos deuses: Momo, olo etc. Havia ainda os Semideuses: Hrcules, os Stiros, por exemplo
i
(m)
pagos.
OXJS, i
(m)
rio
Tiro.
FPIMBTHIS,
idis (f)
o.
acusativo Epimethida.
filha de Eplmetheu;;
Piraa,
mulher de Deucalio.
.ER2NNYS, ys ou yos
(f)
as frias
em
S,
(m)
pai
Tinha
~
l
ps^i-^ssi^aci-s^Eu:.: ;c_r
:..:
-"
'
>"
v-rm ir 5t
N*
62
METAMORFOSES DE OVDIO
Era protetor dos por. m;e Fauna, a qual era igualmente sua irm. rebanhos, iniciador da civilizao, pai dos faunos ou espritos das florestas e dos campos, identificados com os stiros da mitologia
' .
grega.
GIGANTES, um
homens de prodiGigantas Terra e do Trtaro. Quiseram escalar o giosa eistatura, filhos da. cu pata depor Jpiter. Este os abrasou com raios e os soterrou sob os jprprios montes com que eles escalaram o cu.
(m.
pi.)
o acusativo
HAEMONIA,
HERMES,
ae
(f)
nome da
is
e etis
nome dado
Era
mensa-
IAPETUS,
(m)
i
INACHUS,
Io,
que
e
foi
naco
um
nominada
Illllllllillll^
Inquia,.
INACHIDES, um (m)
seu primeiro
IO, us
os gregos, assim
rei.
(f) filha de maco, metamorfoseada em vaca por Jpiter. va entregue por Svtnc vigilncia de Argos.
Esta-
MaK
'L,
A.
FORTUNA BARROS
sncia
vez, encontrando o pai, que lastimava a sua aua procurava sem cessar, se deu a conhecer escrevendo o nome na areia, com a pata. Quando naeo ia alcan-la com a mo, o tavo ferroou-a e ela se lanou ao mar. Nadou at o Egue Os Egpcios adoravam -nn coW o e a foi-lhe restituida a forma. nome de Isis. Foi esposa de Osiris.
Jpiter, representado com um raio na mo, soEra o mais poderoso dos deuses, Venceu Saturno, seu pai. Reservou o Cu para si e deu o imprio das guas '.m sui irmo Netuno e o dos infernos ao seu outro irmo Pluto, Desposou sua irm Juno. Fulminou os Tites e meteu-os sob os montes com que pretendiam eles escalar o cu e arrancar-lhe assim o go'
verno.
RIS,
Foi metamorE' o Arco-Iris ou o Arco a Velha, ou idis (f) foseada em arco por Juno; e era a mensageira dessa deusa, poi quem era muito estimada.
is
,
IUNi
mulher e irm de Jpiter, ciumenta, a tal ponio que perseguia constantemente as outras mulheres e at os filhos cto Era muito orgulhosa. SabenJpiter, castigando-os sem piedade.
onis
(f)
do que Jpiter, independente dela, dera ao mundo Falas, que lhe Protegia os sara do. crebro, tambm por si s fez nascer Marte. transformou Ai-gos, vigia de ]o, morto por Merpaves, ave em. que Era me de Vulcano que se vingou dela, por o ter dado crio. luz feio e aleijado, inventando uns chinelos imantados com que em ficou suspensa no ar com as mos para trs das costas, presas obteve a liberdade, quando Vnus foi prometicadeia de ouro. S
da- a
Vulcano
em casamento
LYCAEUS,
templos o Liceu, monte da Arcdia, onde havia dois (m) Havia em Atenas um templo de Pariu consagrados a Jpiter e a nome Apolo denominado Liceus, bem como um ginsio do mesmo mai^ clebre ^cios ficlebre pelas lies dadas a por Ariseles, o
i,
>
Fundou Este foi discpulo e depois rival de rlaula. pois era "costume por eie ooserperipatca a filosofia chamada umdar lies, em amena palestra, passeando iperipat) nos
lsofos gregos.
vado
LYCAON,
Licao, rei da Arcdia, filho de Plasgtas ou. onis (m) Foi transformado por Jpiter em lobo, por da Terra. e templo dedicado a esse deus, imolado uma criana
'de Tit:
ter,
no
~<*:'A'"--v
v. .-,'i-'npiTaT-iM--l
METAMORFOSES DE
OVDIO
LYAONUS,
a,
um
de Licao ou de Licania.
MOLOSSUS.
Epiro.
a,
provncia
do.
MANES, ium
(m) as almas dos mortos ou, de modo geral, os deuses dos Infernos. Os lugares destinados inumao eram sempre consagrados aos manes, deuses de baixo. Pensavam os Augures que a da palavra latina maemanao dos deuses manes penetrava tudo manar, correr, distilar, lanar de- si manando. nara
1
NAIADES
(f)
as Niades
eram
or;'
as divindades
Eram
filhas de Jpiter e
moravam nos
os prados.
NEREIDES, um
frlhas de
(f>
as Nereidas,
Nereu
em nmero Eram
mar.
NEPJEUS.
(m)
NILUS,
.
<m>
nome
foi tirado
do neto
se
ele
de
-.
Ala.s.
rio
ofereciam os
egipeio.
sacrifcios
como
fora.
um
deus.
NOTUS,
(m)
vento do sul
um
NUMEN,
inis
(n">
NYMPHA,
ae
(f)
tes e as
a divindade, o poder. a Ninfa. As ninfas habitavam: umas os as fonribeiras as Naades; outras, o mar as Ocenicas ou
rios,
chamavam
uma rvore debaixo de sua as Hamadrades* s- tinham,' cada uma, nos prados; e as Oreaproteo. As Napias viviam nas florestas e des, nos montes e nas grutas.
OETA, ae
.(m)
(m)
OLYMPUS
corte.
cednia.
monte altssimo, entre a Tesslia e a Ma.sua mitologia, estava Jpiter com toda a A, segundo a
o Olimpo,
OSSA, ae
Era a
!'
PALATIUM,
ii
(n)
o Palatino,
um
Roma.
PARNASSUS
x Fo monte Parnaso, montanha ou Parnasus, i (m) s musas. Os antigos criamcida ou Becia, consagrado a Apolo e da Grcia. no colocado no meio da terra, ou antes,
dos que o monte Plion, na Tesslia, um PELION, ii (n) sobre outros para escalar o cu. acumularam
os gigantes
PENATES um
particn\ires Penates ou Lares, deuses domsticos e Cm) eram colocadas as suas Geralmente a cada casa e a cada famlia. cultos muito religiosos imagens nas chamins e dedicados a eles
PENEUS
de Baphne Peneo, rio da Tesslia, hoje Salambria, pai (m) margens, foi Daphne convertida em A, nas suas e de Cyrene.
i
?|||||ouri.ra
PHOCIS
idls
.lia
Grcia, hoje Eo-: a Feida, provncia da Acia ou parte da e Livadia e tambm uma
(i)
W~
PHOEBUS,
de lana. Apolo, filho de Jpiter e Latona, irmo (m) No cu tinha o nome de Febo.
i
PHORONIS,
lo, filha do rio tnaco idos (f) Assim considerando, Io seia dizem ser filho de Foroneu (Phoroneu).
(Phoronides)
que alguns
nta de
fcofoiwt.
GO
:M?'T^lQRFOSm:
VJ
QV^f
Pi SIAS.
ji..!
;:':
^
/^a:'
a
:
:ic
/cta
me: de; Mercrio e.'im;a cias Pliades. Era "Mauritnia, de Plione, filho do Oceano,'.
o filho de
PROMSTHiDES
&t (m)
Prometeu
Deecaho.
Deucaiao.
PYFRHA
ae
(f)
vra,
mulher
cie
po-
voou o
mun do
depois-
do dilvio
sacerdotisa em Delfos. A Prta ou Pito!?a era qur-rq PYTHJFA oc <"f ntaca na ripode coberta com a psle da serpente Pito, proferia Oi era: mes no templo de Apoio.
s*.
PYTHON
-a serpente cerada da co.-riqvo onis (m. e f Tinha cem fauces e e*-a 1o. o grande que alcanava o cm. do dnovio Juno '.inou-a em perseguio ce Latona, mae d'? Apolo, por cime.-;. Apolo matou -a; e, para comemo/ar este feito, instituiu os .iouo--
o-
FYTHO,
PitlCO
GATURNUS.
lou
..
S?trvno. filho do Cu e r!r Vcsta ou Terra. Mi tigoipe de foice pai a que no houvesse mais herO sangue co pai de Saturde- ros, ciem dele e do seu irmo T-.ao. no correu para o mar e com a escuma, gerou Vnus,
i
'm
c-
pai
m um
que foram
ti-
rados das suas vistas pela me deles lia pois que. quantos lhos nascessem, Saturno os devoraria segundo prometera ao irmo Tio, a fim de se apossar do governo do Cu que. por Tsto. /-vo^oarao ||pl|ftp"|r;tepMf^f
'.
fi-
.eu
rii
-
pn.oonoiro por T;tAo qa" !h--> arrancou o UoFoi v;;re ade por ln-ivi nc po. saber que l< tinha filhos vares liberdade t lhe entregou iiove.mt-nte o gov.'.ar,o do Va. que lhe deu
.S:.uii-no
foi
l'e
to
Temendo que
ao
ii
Jpiter o destronasse
Saturno armou
tais .'urda:-
ho que este, por se vingar, resolveu wposs iv-se realmente cio trono. Saturno fugia para a Itlia, onde ensmou a agriculta; a ao* homens.
E' representado por
um
velho
com uma
foice,
cauda.
'DRXNA^RiRS;
Para indicar que o
lanU-ir,en;<-
67
mundo
um
gwa
SVTYRI orum
iPlsllmJ^^
imi
Stiros,
semi-deuse.s campestres
Eram
bosques
m^
e
<.
Habitavam
os
SILVANUS
im)
Confunde-se mui-
tas vezes
com
(m)
Pau
com
o deus Faunc.
SPERCHIOS.
STYS,
gis (f)
o Esprquio, rio
rio
da
Tesslia.
- o-Estige,
(n)
do esquecimento no Inferno.
TRTARA, orum
o Inferno.
^opna Ten*. confunde com po. Terra. Representa-se a reua nutras vezes a filha do Cu e da com vesUdo semeado ao Tma mumi num coche puxado por lees, na cabea e uma chave com uma torre flores, rodeada de feras, um disco. na, mo, sustentando
esposa do Cu.
Tambm
ce
chamava
Cibele e Teias.
Ci^se
Io e as vezes e a
TEMPE
THEMIS
<n.,
mdecl.)
vale aprazvel e
ameno da
Cu
e
Tesslia e
Becia.
justie
com uma b^,u;a na mao v atlcinlos. E" representada a Lei e a Pa* ao submete-la venda nos olhos. Jpiter dela teve casar-se com ele. se ter ela recusado a
is
p"
ou
idis if>
- Temis,
filha do
da Terra, deusa da
TITAN
lhos
m)
e se
chamavam mmbem ?,.-., trono com a condia o- , . .^..u, que sse deus devora-,-,
filho do
Cu
^-^ ^^
;
%
t.
:; ...,s
homens
SllV:
ar: se.
Cl
Pluto.
TITANIA
ae
<f)
Pirra.
um
dos
TONANS.
tis
(adj. substant.i
Xt a%l:r
ua S a, orde,, de
como
~, *
peixe.