Baslica de San Martio de Mondoedo

A Baslica de San Martio de Mondoedo un templo de orixe prerromnica situado na Maria Lucense, s do bispado de Mondoedo durante moitos anos, que se atopa en bo estado de conservacin. Atpase na parroquia de San Martio de Mondoedo, concello de Foz, no norte da provincia de Lugo. Na actualidade, amais de estar aberta culto, alberga no seu interior un museo.

Historia
unha antiga catedral fundada polo bispo de Dume no sculo IX, ao se refuxiaren en Bretoa a nobreza e o clero por medo ao perigo musulmn. Destruda a capital de Bretoa polos normandos nas invasins de 966 - 971, o rei Afonso III estableceu en Mondoedo a nova s, da cal o primeiro bispo foi Sabarico. Mondoedo foi capital at 1112 da terra dos bretoeses. A construcin do templo prerromnico acostuma a relacionarse co bispado de San Rosendo. San Martio de Mondoedo un templo orixinario do sculo VI, mais foi reedificado entre os sculos X e o XII, e o peche das naves no sculo XIII. Debemos salientar que foi a primeira catedral construda no sur de Europa. As obras principais deberon ter lugar entre o ano 925 e o 944. Entre os ltimos anos do sculo XI e os primeiros do XII gobernou a diocese de Mondoedo Gonzalo Froilaz, canonizado e venerado pola piedade popular como San Gonzalo. Probablemente nunha data do seu episcopado inicironse as obras do actual templo de San Martio. Foi s episcopal ata mediados do sculo XII, momento no que se trasladou cidade de Mondoedo, que recibiu o nome do topnimo de procedencia. No ano 2007 esta igrexa, en bo estado de conservacin e na que o culto relixioso est vivo, foi declarada baslica polo Vaticano.

Descricin
Este templo caracterzase por ser un "rara avis" no seu contorno. Poucos edificios xuntan de xeito tan anrquico elementos e anacos prerromnicos, protorromnicos e romnicos plenos como este, sendo o resultado material froito de tres etapas histricas coas sas correspondentes campaas construtivas co resultado dun crebacabezas estrutural e decorativo. Pose unha nave nica de aparello prerromnico, coas naves cubertas de madeira, a alturas e coberturas graduais, e tres bsidas semicirculares que se abren directamente sen arcos triunfais, como continuidade espacial das naves, en consonancia coas novas formas litrxicas de medio punto sobre semicolumnas acaroadas, e estn cubertas con bvedas de cann rematadas en cascarn. Unha destacada lanterna ovalada cega apoiase sobre trompas entre os brazos do pronunciado cruceiro que se cobren con bvedas de cann semicirculares. Figuras antropomorfas nun capitel do interior Entre os elementos mais antigos conservados destacan os capiteis con columnas de mrmore romanas reaproveitadas inseridas no muro oriental. A fbrica da sa tripla cabeceira debeu pertencer sa primeira fase construtiva, a romnico-lombarda, posiblemente realizada por mestres catalns, porn debe terse en conta que a decoracin con arquios nas cornixas (moi propias deste estilo) das bsidas laterais non se seguiu a empregar na bsida central.

Conserva un conxunto de capiteis romnicos con ricas representacins, no norte un representando un grifn, ou un banquete de Herodes, a historia de Lzaro ou unha muller con sapos nos peitos. Tanto as tres naves como a fachada occidental foron rematadas de levantar nunha terceira fase construtiva romnica, tras o traslado en 1136 da s do bispado a Valibra (a actual Mondoedo). A construcin deste edificio prolongouse durante un sculo. Tamn conserva pinturas murais dos sculos XIV ao XVI. Os grosos contrafortes que ten na actualidade son un engadido da restauracin realizada no ano 1867. Acolle no seu interior o frontal do altar romnico cun Cristo en Maxestade, e representando aos anxos e bispos das sete igrexas da Apocalipse, do sculo XII, e o bculo e o anel do Bispo Gonzalo "O Santo".