CiUG

COMISIÓN INTERUNIVERSITARIA DE GALICIA

PAAU (LOXSE) Código: 24
XUÑO 2001

BIOLOXÍA
Pregunta Obrigatoria. Tódolos alumnos deben responder a esta pregunta aínda que non é eliminatoria.
Valoración: 2,5 puntos.
VIRUS
a) Elabora a túa propia definición de virus incluindo catro características dos mesmos.
b)¿Cal é a diferencia esencial entre os ciclos lítico e lisoxénico dos virus?.
c) ¿Por que as enfermidades víricas non se curan con antibióticos?.
d) ¿Que é un plásmido?. ¿Que aplicacións teñen en enxeñería xenética?.
e) ¿Por que o virus da SIDA produce inmunodeficiencia?.
Bloque I. Das 5 cuestións responde só a 3. Valoración: 4,5 puntos (1,5 puntos por cuestión).
· I.1 Relaciona as seguintes macromoléculas coa súa función biolóxica indicando en cada caso as súas
unidades estructurais básicas: a) fosfolípidos, b) ácido desoxirribonucleico, c) glucóxeno, d) triglicéridos,
e) ATPasas. Indica tamén en qué rexión da célula se localizan.
· I.2. Cita 3 orgánulos delimitados por unha dobre membrana e 3 por membrana simple, sinalando en cada
caso a función correspondente.
· I.3. Debuxa un cromosoma metafásico e indica as súas partes mediante flechas. ¿Que relación existe entre
cromosoma e cromatina?, ¿e entre cromatina e nucleosoma?.
· I.4. Sinala 3 semellanzas e 3 diferencias entre mitocondrias e bacterias. Di qué teoría relaciona bacterias
e mitocondrias e explica brevemente o seu enunciado.
· I.5. Sinala as diferencias en estructura, composición e función entre a membrana celular e a parede celular
Bloque II. Dos dous grupos de termos elixe un e agrupa de tres en tres, mediante unha frase, os termos
relacionados. Valoración 1,5 puntos.
· II.1. ARN, ósmose, ribosomas, colesterol, bacilo, membrana, Koch, precursor, fase luminosa, hormonas,
tuberculose, proteínas, semipermeable, estroma, cloroplasto.
· II.2. Schleiden e Schwann, proteínas, envoltura, fermentación, monosacárido, teoría, láctica, enlaces
peptídicos, ARN, músculo, celular, nuclear, poros, aminoácidos, ribosa.
Bloque III. Das 20 preguntas de Verdadeiro/Falso hai que responder só a 15. As respostas erróneas
puntúan negativamente. Valoración: 1,5 puntos.
1. As plantas teñen cantidades de graxa similares aos animais
2. O axente patóxeno causante do mal das vacas tolas denomínase virión
3. O ciclo de Krebs e a beta-oxidación lévanse a cabo na matriz mitocondrial
4. A ADNpolimerasa participa na formación do ARNmensaxeiro
5. Durante a meiose non se duplica o ADN
6. Os aminoácidos esenciais son os que poden ser sintetizados polo organismo
7. Unha hipótese que foi confirmada moitas veces denomínase teoría
8. O etanol da cervexa procede da glucosa da uva
9. A glucolise é a síntese de glucosa a partires do ácido pirúvico
10. A reacción de Fehling utilízase para identificar azucres reductores
11. O microscopio electrónico utiliza electróns para iluminar a mostra
12. O fuso mitótico está formado por microfilamentos
13. Na fotosíntese consúmese glucosa e prodúcese O2
14. A glucolise ten lugar na matriz mitocondrial
15. Un organismo con número diploide 20 (2n=20) presenta 10 tétradas durante a profase I da meiose
16. Os ribosomas son exclusivos das células eucariotas
17. A replicación do ARN é semiconservativa
18. Nos seres aeróbicos o aceptor final de electróns é o osíxeno
19. O enzima RUBISCO non se encontra en células eucariotas animais
20. O termo célula foi acuñado por Hooke
 CiUG
COMISIÓN INTERUNIVERSITARIA DE GALICIA
PAAU (LOXSE) Código: 24
SETEMBRO 2001

BIOLOXÍA
Pregunta Obrigatoria. Tódolos alumnos deben responder a esta pregunta aínda que non é eliminatoria.
Valoración: 2,5 puntos.
Nun segmento da cadea de ADN a secuencia de bases é Segunda letra
U C A G
3’-TACCTACTGGCATTCATGCGAACG-5’.
UUU phe UUU UUU tyr UUU cys
a) ¿Cal sería a secuencia de bases dunha cadea de ARNmensaxeiro
U UUC UUC UUC
UUA leu UUA ser UUA
UUC
UUA U
transcrita a partires de ese segmento de ADN? ¿En que lugar da célula UUG UUG UUG UUG trp
eucariota se realiza este proceso?

Primeira letra (extremo 5')

Terceira letra (extremo 3')

CUU CUU CUU CUU U
b) Tendo en conta o código xenético do cadro adxunto, escribe a secuencia C CUC leu CUC pro CUC his CUC arg C
CUA CUA CUA CUA A
de aminoácidos codificada po lo ARNm do apartado anterior. ¿En que CUG CUG CUG gln CUG G
lugar da célula eucariota se realiza este proceso? AUU AUU AUU AUU U
c) ¿Que ocorrería si a última base escrita (G), debido a unha mutación, A AUC ile AUC thr AUC asn AUC ser C
AUA AUA AUA lys AUA arg A
se cambiase por A? ¿e si se cambiase por C? Explica as consecuencias AUG met AUG AUG AUG G
de cada una de estas mutacións sobre a estructura e a función da proteína. GUU GUU GUU asp GUU U
d) Define: cromatina, nucleosoma, cromátida irmán, cromátida homóloga. G GUC GUC GUC GUC C
GUA val GUA ala GUA glu GUA gly A
e) ¿Cal é o papel da reversotranscriptasa? ¿En que organismos se GUG GUG GUG GUG G
encontra?
Bloque I. Das 5 cuestións responde só a 3. Valoración: 4,5 puntos (1,5 puntos por cuestión)
.1) Pon nome as partes do microscopio sinaladas cun número e indica a función de cada
unha. Define o poder de resolución dun microscopio.
I.2) Indica como afectaría (aumentando ou disminuindo) a velocidade dunha reacción
catalizada por un enzima se a) aumenta a concentración do sustrato, b) aumenta a
concentración do enzima: aumenta, c) se engade un inhibidor do enzima, d) aumenta a
temperatura. Xustifica as respostas. ¿Que é un holoenzima? ¿E un apoenzima?
I.3) Define os seguintes conceptos: fagocitose, plasmolise, saponificación, fermentación
e inmunidade.
I.4) Explica nunha frase en que consisten os seguintes procesos: a) ciclo de Calvin, b)
cadea respiratoria e fosforilación oxidativa, c) beta-oxidación dos ácidos graxos, d) glucolise,
e) ciclo de Krebs. Indica de forma precisa en que lugar da célula se realiza cada un deses
procesos.
I.5) Fai un esquema para indicar a estructura dunha bacteria poñendo nome a 5 dos seus compoñentes. Sinala as
principais diferencias (en composición e estructura) entre a parede celular vexetal e a parede bacteriana. Fai unha
clasificación de bacterias en canto ó tipo de nutrición.
Bloque II. Dos dous grupos de térmos elixe un e agrupa de tres en tres, mediante unha frase, os termos relacionados.
Valoración 1,5 puntos.
II.1) Aparato de Golgi, clorofila, nucleolo, lípidos, insaponificables, síntese, contracción muscular, ácidos graxos,
vesículas, pigmento, miosina, cisternas, membrana tilacoidal, actina, ARN ribosómico.
II.2) fase lumínica, base, fosfolípidos, ácido, citoplasma, ATP, láctica, colesterol, NADPH, músculo, citocinese,
membranas celulares, división, anfótero, fermentación.
Bloque III. Das 20 preguntas de Verdadeiro/Falso hai que responder só a 15. As respostas erróneas puntúan
negativamente. Valoración: 1,5 puntos.
1. Unha pentosa e unha base nitroxenada forman un nucleótido. 10. Os protozoos son eucariotas unicelulares.
2. A fotosíntese é un proceso mediante o cal a materia orgánica 11. O coláxeno é unha proteína con función estructural.
transfórmase en inorgánica. 12. Nas células adiposas acumúlase glucóxeno.
3. O colesterol entra na célula mediante o proceso de endocitose 13. Os bacteriófagos son as bacterias que infectan a virus.
mediada por receptor. 14. A meiose é o proceso que fai posible a formación de células
4. A anafase é a fase da división celular na que os cromosomas diploides a partires de células haploides.
organízanse na placa ecuatorial. 15. O antibiótico penicilina é producido por bacterias.
5. O enzima RUBISCO atópase no citosol. 16. Os lisosomas son orgánulos onde realízase a dixestión celular.
6. Nos seres humanos, o número de tétradas formadas durante 17. Os organismos heterótrofos poden transformar compostos
a mitose é 23. inorgánicos en orgánicos.
7. Nas células vexetais o ADN atópase no núcleo, mitocondrias 18. O ADN mitocondrial é semellante ó ADN bacteriano.
e cloroplastos. 19. O acetil CoA acumúlase na matriz mitocondrial.
8. O amidón atópase nas paredes celulares vexetais. 20. A insulina estimula a síntese de glucóxeno.
9. Existen aminoácidos que non forman parte das proteínas.
 C R I T E R I O S D E AVA L I A C I Ó N / C O R R E C C I Ó N
CONVOCATORIA DE XUÑO

Pregunta Obrigatoria. Valoración: 2,5 puntos. d) ¿Que é un plásmido?

VIRUS
a) Elabora a túa propia definición de virus incluíndo
catro características dos mesmos.
Algunhas características que poden incluirse
na definición: Son formas acelulares microscópicas;
son parásitos intracelulares obrigados porque non teñen
metabolismo propio; só se multiplican dentro das
células que parasitan; están formados por un ácido
nucleico (ben ADN ou ben ARN) envolto nunha
cápsula proteica (0.8 ptos.)
b)¿Cal é a diferencia esencial entre os ciclos lítico e
lisoxénico dos virus?
No ciclo lítico prodúcese a lise da célula
infectada cando finaliza a multiplicación do virus,
mentras que no ciclo lisoxénico os virus permanecen
en estado latente dentro da célula gracias á integración
do xenoma vírico no ADN celular (0.4 ptos.)
c) ¿Por que as enfermidades víricas non se curan
con antibióticos?
Como os virus non teñen metabolismo propio
non poden ser eliminados por sustancias como os
antibióticos, xa que éstes alteran rutas metabólicas, por
exemplo, nas bacterias, nas que si impiden a súa
reproducción (0.4 ptos.)
Porción de ADN circular que se atopa en
moitas bacterias independente do cromosoma
bacteriano (0.2 ptos.)
¿Que aplicacións teñen en enxeñería xenética?
Poden ser usados como vectores para
introducir xenes en bacterias o outros organismos para
que produzan as proteínas codificadas polos xenes
introducidos. De esta forma, obtéñense industrialmente
proteínas como a insulina ou a hormona do crecemento
(0.2 ptos.).
e) ¿Por que o virus da SIDA produce inmuno-
deficiencia?
Porque infecta a linfocitos provocando a súa
destrucción e, como consecuencia, a incapacidade para
a resposta inmune (0.5 ptos.)Bloque I. Das 5 cuestións
responde só a 3. Valoración: 4,5 puntos (1,5 puntos
por cuestión).
Bloque I
I.1 Relaciona as seguintes macromoléculas coa súa
función biolóxica indicando en cada caso as súas
unidades estructurais básicas: a) fosfolípidos, b)
ácido desoxirribonucleico, c) glucóxeno, d)
triglicéridos, e) ATPasas. Indica tamén en qué rexión
da célula se localizan. (0.1x3x5=1.5)

función unidades estructurais básicas localización nas células

1 aminoalcohol + 1 ácido fosfatídico
fosfolípidos formar bicapas (1 ácido fosfórico + glicerina + 2 ácidos graxos) membranas
ácido conter a desoxirribonucleótidos = 1 pentosa núcleo,
desoxirribo- información (desoxirribosa) + 1 ácido fosfórico + 1 base mitocondrias
nucleico xenética nitroxenada (adenina, tinina, citosina ou guanina) e cloroplastos
reserva
glucóxeno enerxética glucosas citosol
reserva
triglicéridos enerxética 1 glicerina + 3 ácidos graxos citosol
membrana interna de
ATPasas catalizar a aminoácidos miticondrias e membrana
síntese do ATP tilacoidal de cloroplastos

I.2. Cita 3 orgánulos delimitados por unha dobre
membrana e 3 por membrana simple (0.1x6),
sinalando en cada caso a función correspondente
(0.15x6)
Dobre membrana: núcleo (dirixir as
actividades da célula, contér a información xenética e
ser responsable da súa transmisión durante a división
celular), mitocondrias (producir a maior parte do ATP
da célula e realizar a maioría das oxidacións celulares)
e cloroplastos (realizar a fotosíntese e producir enerxía
química en forma de ATP).
Membrana simple: retículo endoplásmico liso
(síntese de lípidos de membrana e de esteroides,
detoxificación), retículo endoplásmico rugoso (síntese
 C R I T E R I O S D E AVA L I A C I Ó N / C O R R E C C I Ó N
e glucosilación de proteínas), aparato de Golgi
(organización da circulación molecular na célula;
glucosilación de lípidos e proteínas, síntese de
mucopolisacáridos), lisosomas (dixestión intracelular
de macromoléculas)(abonda con citar 3 orgánulos e
unha función por cada un).
I.3. Debuxa (0.2) un cromosoma metafásico e indica
as súas partes mediante frechas. (0.5 ptos.)
(Débense sinalar e nomear correctamente polo
menos 5 compoñentes: centrómero, brazos, telómero,
constricción secundaria, satélite, cinetocoro,
cromátidas...)
¿Que relación existe entre cromosoma e cromatina?
(0.4 ptos.)
Os cromosomas, visibles só durante a división
celular, representan o último nivel de compactación da
cromatina.
¿e entre cromatina e nucleosoma?(0.4 ptos.)
A cromatina está formada por unha serie de
unidades en forma de contas de colar de perlas que se
chaman nucleosomas e que están formadas por un
núcleo de histonas rodeadas dun filamento de ADN
I.4. Sinala 3 semellanzas e 3 diferencias entre
Membrana celular
de mosaico fluido: bicapa lipídica con proteínas
Estructura integradas na bicapa ou sobre a súa superficie
Composición Lípidos, proteínas e carbohidratos
Función Regular o paso de sustancias entre
dentro e fóra da célula
Bloque II
II.1. ARN, ósmose, ribosomas, colesterol, bacilo,
membrana, Koch, precursor, fase luminosa,
hormonas, tuberculose, proteínas, semipermeable,
estroma, cloroplasto. (1.5 ptos.)
Os ribosomas están formados por ARN e
proteínas
O bacilo de Koch é o causante da tuberculose
Os productos da fase luminosa da fotosíntese
atópanse no estroma do cloroplasto/A fase luminosa
non ten lugar no estroma do cloroplasto (valorarase
calquera das dúas)
O colesterol é o precursor dalgunhas hormonas
Ósmose é o paso de auga a través dunha
mitocondrias e bacterias.
Semellanzas (sinalar a lo menos 3): no tamaño,
na forma, no ADN (dobre hélice circular), nos
ribosomas, no modo de división (por división binaria),
na capacidade de realizar oxidacións
(respiración).(0.15x3 ptos.)
Diferencias: as mitocondrias non poden
sobrevivir fóra da célula mentras que as bacterias son
organismos independentes; as mitocondrias teñen dobre
membrana e as bacterias teñen unha soa membrana
celular rodeada dunha parede; as bacterias sintetizan
todalas proteínas que necesitan para o seu
funcionamento mentras que as mitocondrias só poden
fabricar algunhas das proteínas que necesitan (0.15x3
ptos.)
Di qué teoría relaciona bacterias e mitocondrias
(teoría endosimbióntica e explica brevemente o seu
enunciado: (0.3 ptos.)
As mitocondrias proceden de organismos
procariotas que nun momento determinado da
evolución, hospedáronse noutro organismo procariota.
I.5. Sinala as diferencias en estructura, composición
e función entre a membrana celular e a parede
celular (0.25x3x2)
Parede celular
fibras de celulosa embebidas nunha
matriz de polisacáridos e de proteínas
Celulosa
dar forma, soporte e protección
membrana semipermeable
II.2. Schleiden e Schwann, proteínas, envoltura,
fermentación, monosacárido, teoría, láctica, enlaces
peptídicos, ARN, músculo, celular, nuclear, poros,
aminoácidos, ribosa.(1.5 ptos.)
Schleiden e Schwann propuxeron a teoría
celular
A fermentación láctica prodúcese no músculo
A ribosa é un monosacárido que forma parte
estructural do ARN
A envoltura nuclear presenta poros
Os aminoácidos únense mediante enlaces
peptídicos para formar proteínas
 C R I T E R I O S D E AVA L I A C I Ó N / C O R R E C C I Ó N
Bloque III.
Das 20 preguntas de Verdadeiro/Falso hai que
responder só a 15. As respostas erróneas puntúan
negativamente. Valoración: 1,5 puntos.
1 F. As plantas teñen cantidades de graxa similares aos
animais
2 F. O axente patóxeno causante do mal das vacas tolas
denomínase virión
3 V. O ciclo de Krebs e a beta-oxidación lévanse a cabo
na matriz mitocondrial
4 F. A ADNpolimerasa participa na formación do
ARNmensaxeiro
5 V. Durante a meiose non se duplica o ADN
6 F. Os aminoácidos esenciais son os que poden ser
sintetizados polo organismo
7 V. Unha hipótese que foi confirmada moitas veces
denomínase teoría
8 F. O etanol da cervexa procede da glucosa da uva
9 F. A glucolise é a síntese de glucosa a partir do ácido
CONVOCATORIA DE SETEMBRO
Pregunta Obrigatoria. (Valoración: 2,5 puntos)
Nun segmento da cadea de ADN a secuencia de
bases é 3’-
TACCTACTGGCATTCATGCGAACG-5’.
a) ¿Cal sería a secuencia de bases dunha cadea de
ARNmensaxeiro transcrita a partir de ese segmento
de ADN? (0,2 ptos):
AUGGAUGACCGUAAGUACGCUUGC.
¿En que lugar da célula eucariota se realíza este
proceso? (0,2 ptos):
No núcleo, e tamén en mitocondrias e plastos.
b) Tendo en conta o código xenético do cadro
adxunto (Fig. 1), escribe a secuencia de aminoácidos
codificada po lo ARNm do apartado anterior
(0,2 ptos):
met-asp-asp-arg-lys-tyr-ala-cys.
¿En que lugar da célula eucariota se realíza este
proceso? (0,2 ptos):
No citosol, e tamén en mitocondrias e plastos.
c) ¿Que ocorrería si a última base escrita (G), debido
a unha mutación, se cambiase por A? ¿e si se
cambiase por C? Explica as consecuencias de cada
una de estas mutacións sobre a estructura e a
función da proteína. (0,5 ptos.):
pirúvico
10 V. A reacción de Fehling utilízase para identificar
azucres reductores
11 V. O microscopio electrónico utiliza electróns para
iluminar a mostra
12 F. O fuso mitótico está formado por microfilamentos
13 F. Na fotosíntese consúmese glucosa e prodúcese
O2
14 F. A glucolise ten lugar na matriz mitocondrial
15 V. Un organismo con número diploide 20 (2n=20)
presenta 10 tétradas durante a profase I da meiose
16 F. Os ribosomas son exclusivos das células
eucariotas
17 F. A replicación do ARN é semiconservativa
18 V. Nos seres aeróbicos o aceptor final de electróns é
o osíxeno
19 V. O enzima RUBISCO non se encontra en células
eucariotas animais
20 V. O termo célula foi acuñado por Hooke
No primeiro caso, o ARNm transcrito tería no
triplete do extremo 5’ a secuencia de nucleótidos UGU,
que tamén codifica o aminoácido cys, polo que non
cambiaría a secuencia de aminoácidos da proteína, que
seguiría coa mesma estructura e función. No segundo
caso, o ARNm transcrito tería no triplete do extremo
5’ a secuencia de nucleótidos UGG, que codifica o
aminoácido trp. Ao cambiar a secuencia de aminoácidos
da proteína, a súa estructura veríase alterada e en
consecuencia tamén a súa función.
d) Define: cromatina, nucleosoma, cromátida irmán,
cromátida homóloga. (0,2X4= 0,8 ptos):
Cromatina: material do que están feitos os
cromosomas, estando formado por ADN asociado a
proteínas (histonas).
Nucleosoma: unidade básica de
empaquetamento da cromatina.
Cromátida irmán: cada unha das cromátidas
que forma o cromosoma metafásico e que son copias
idénticas formadas pola por replicación do ADN.
Cromátida homóloga: cada unha das cromátidas
non irmáns dun cromosoma bivalente ou tétrada (formado
por dous cromosomas homólogos, un procedente do pai e
outro da nai) que durante a profase I da meiosis
intercambiarán (recombinarán) segmentos.
 C R I T E R I O S D E AVA L I A C I Ó N / C O R R E C C I Ó N
e) ¿Cal é o papel da reversotranscriptasa?
(0,2 ptos.):
Enzima que permite sintetizar ADN a partir
dun molde de ARN (é decir, transcribir ARN en ADN).
¿En que organismos se encontra? (0,2 ptos):
En retrovirus
Bloque I
I.1) Pon nome as partes do microscopio (Fig. 2)
sinaladas cun número ( 0,1x6=0,6 ptos.) e indica a
función de cada unha (0,1x6=0,6 ptos):
1) ocular; permite acceder visualmente á
mostra, aumentando a imaxen da mesma, 2) tornillo
micrométrico/macromético, que serve para enfocar as
lentes, 3) obxetivo, permite, xunto co ocular, aumentar
a imaxe da mostra, 4) condensador/diafragma, que
permite concentrar a luz que chega á mostra, 5) fonte
de luz, permite a iluminación da mostra. Define o poder
de resolución dun microscopio (0,3 ptos.): capacidade
para distinguir dous puntos moi próximos.
I.2) Indica como afectaría (aumentando ou
disminuindo) (0,1x4=0,4 ptos.) a velocidade dunha
reacción catalizada por un enzima se a) aumenta a
concentración do sustrato, b) aumenta a
concentración do enzima: aumenta, c) se engade un
inhibidor do enzima, d) aumenta a temperatura.
Xustifica as respostas (0,2x4=0,8 ptos.):
a) Aumenta porque o aumento do sustrato
facilita a formación do complexo enzima-sustrato pero
cando todo o sustrato está unido á enzima alcánzase a
velocidade máxima, b) aumenta porque ó aumentar a
concentración do enzima os complexos enzima-sustrato
fórmanse mais rápidamente, c) disminue porque o
inhibidor se une á enzima impedindo a unión de ésta
co sustrato, d) aumenta porque a temperatura favorece
a mobilidade das moléculas, pero si a temperatura
supera un certo valor a enzima desnaturalízase e perde
actividade.
¿Que é un holoenzima? (0,15 ptos.):
Enzima que para realizar a sua función necesita
estar unida a un compoñente non proteico (cofactor).
¿E un apoenzima? (0,15 ptos.):
Porción proteica dunha holoenzima.
I.3) Define os seguintes conceptos: fagocitose,
plasmolise, saponificación, fermentación e
inmunidade. (0,3x5=1,5 ptos.):
Fagocitose: proceso polo cual se introducen
partículas na célula. Plasmolise: perda excesiva de auga
que se produce nunha célula cando se atopa nun medio
hipertónico. Saponificación: proceso de hidrólise de
ésteres de ácidos graxos mediante unha base e que
orixina unha sal coñecida como xabón. Fermentación:
proceso polo que se degradan moléculas orgánicas en
ausencia de osíxeno (anaerobiosis). Inmunidade:
capacidade dun organismo de diferenciar as estructuras
propias das alleas mediante o seu sistema inmune.
I.4) Explica nunha frase en que consisten os
seguintes procesos: a) ciclo de Calvin, b) cadea
respiratoria e fosforilación oxidativa, c) beta-
oxidación dos ácidos graxos, d) glucolise, e) ciclo de
Krebs. (0,2x5=1). Indica de forma precisa en que
lugar da célula se realiza cada un deses procesos
(0,1x5=0,5 ptos.):
a) ciclo de Calvin: conxunto de reaccións que
conducen á incorporación do CO2 atmosférico en
compostos orgánicos; ten lugar no estroma do
cloroplasto; b) cadea respiratoria e fosforilación
oxidativa: transporte de electróns ata o osíxeno
molecular a través de complexos enzimáticos (cadea
respiratoria); este transporte está acoplado á síntese de
ATP (fosforilación oxidativa); ambos procesos teñen
lugar na membrana interna mitocondrial; c) beta-
oxidación dos ácidos graxos: degradación dos ácidos
graxos para formar moléculas de acetil-CoA; sucede
na matriz mitocondrial; d) glucolise: conxunto de
reaccións polas que unha molécula de glucosa se
escinde en dúas de piruvato formándose ATP; ten lugar
no citosol; e) ciclo de Krebs: serie de reacción polas
que os átomos de carbono do acetil-CoA se oxidan
totalmente para formar CO2 xenerándose tamén poder
reductor; sucede na matriz mitocondrial.
I.5) Fai un esquema para indicar a estructura
dunha bacteria poñendo nome a 5 dos seus
compoñentes (0,5 ptos.):
Sobre unha representación esquemática
débense sinalar alomenos 5 das seguintes estructuras:
cápsula, parede, membrana plasmática, mesosoma,
nucleoide (ADN), citoplasma, ribosomas, fimbrias,
flaxelo.
Sinala as principais diferencias (en composición e
estructura) entre a parede celular vexetal e a parede
bacteriana (0,5 ptos.):
A parede celular vexetal está formada por un
entramado de fibrillas de celulosa embebidas nunha
matriz de polisacáridos; a parede bacteriana está
formada por unha armazón de polisacáridos con
aminoácidos entrelazados (peptidoglucanos).
Fai unha clasificación de bacterias en canto ó tipo
de nutrición (0,5 ptos.):
Dependendo da fonte de carbono que usan:
AUTÓTROFAS se poden crecer en ausencia de materia
orgánica e como fonte de carbono utilizan CO2. Poden
 C R I T E R I O S D E AVA L I A C I Ó N / C O R R E C C I Ó N
ser: fotótrofas (fotosintéticas), se usan luz como fonte
de enerxía, ou ben quimiolitótrofas (quimiosintéticas),
se utilizan compostos inorgánicos como fonte de
enerxía.
HETERÓTROFAS (ou quimiorganótrofas) se
necesitan carbono orgánico procedente de compostos
orgánicos.
Bloque II.
Dos dous grupos de térmos elixe un e agrupa de
tres en tres, mediante unha frase, os termos
relacionados. Valoración 1,5 puntos.
II.1) Aparato de Golgi, clorofila, nucleolo, lípidos,
insaponificables, síntese, contracción muscular,
ácidos graxos, vesículas, pigmento, miosina,
cisternas, membrana tilacoidal, actina, ARN
ribosómico.
A clorofila é un pigmento que se atopa na membrana
tilacoidal
A actina e a miosina interveñen na contracción
muscular
O Aparato de Golgi está formado por cisternas e
vesículas
Os lípidos insaponificables non conteñen ácidos
graxos
No nucleolo ten lugar a síntese do ARN ribosómico
II.2) fase lumínica, base, fosfolípidos, ácido,
citoplasma, ATP, láctica, colesterol, NADPH,
músculo, citocinese, membranas celulares, división,
anfótero, fermentación.
Na fase lumínica fórmase ATP e NADPH
A citocinese é a división do citoplasma
Anfótero é unha sustancia capaz de comportarse como
ácido e como base
A fermentación láctica prodúcese no músculo
Os fosfolípidos e o colesterol son compoñentes das
membranas celulares
Bloque III.
Das 20 preguntas de Verdadeiro/Falso hai que
responder só a 15. As respostas erróneas puntúan
negativamente. Valoración: 1,5 puntos.
1. F. Unha pentosa e unha base nitroxenada forman un
nucleótido.
2. F. A fotosíntese é un proceso mediante o cal a materia
orgánica transfórmase en inorgánica.
3. V. O colesterol entra na célula mediante o proceso
de endocitose mediada por receptor.
4. F. A anafase é a fase da división celular na que os
cromosomas organízanse na placa ecuatorial.
5. F. O enzima RUBISCO atópase no citosol.
6. F. Nos seres humanos, o número de tétradas formadas
durante a mitose é 23.
7. V. Nas células vexetais o ADN atópase no núcleo,
mitocondrias e cloroplastos.
8. F. O amidón atópase nas paredes celulares vexetais.
9. V. Existen aminoácidos que non forman parte das
proteínas.
10. V. Os protozoos son eucariotas unicelulares.
11. V. O coláxeno é unha proteína con función
estructural.
12. F. Nas células adiposas acumúlase glucóxeno.
13. F. Os bacteriófagos son as bacterias que infectan a
virus.
14. F. A meiose é o proceso que fai posible a formación
de células diploides a partires de células haploides.
15. F. O antibiótico penicilina é producido por bacterias.
16. V. Os lisosomas son orgánulos onde realízase a
dixestión celular.
17. F. Os organismos heterótrofos poden transformar
compostos inorgánicos en orgánicos.
18. V. O ADN mitocondrial é semellante ó ADN
bacteriano.
19. F. O acetil CoA acumúlase na matriz mitocondrial.
20. F. A insulina estimula a síntese de glucóxeno.
 24

BIOLOXÍA
Pregunta Obrigatoria. Tódolos alumnos deben responder a esta pregunta aínda que non é
eliminatoria. Valoración: 2,5 puntos.

Na figura móstranse TRES biomoléculas identificadas cun número:

a) ¿Que biomoléculas se representan?. b) ¿Que tipo de enlace característico aparece na 1?, ¿e na 3?. c) ¿Como se com-
portaría a molécula 2 nun medio acuoso?. d) Cita unha ruta metabólica específica da molécula 2 e outra relacionada
coa 3. Indica dúas rutas metabólicas comúns á 2 e á 3. e) ¿Que niveis estructurais poden establecer as moléculas do
tipo 1?.
Bloque I. Das 5 cuestións responde só a 3. Valoración: 4,5 puntos (1,5 puntos por cuestión).
I.1) ¿Cal é a importancia da mutación e a recombinación nos seres vivos?. ¿Por que unha mutación puntual pode cau-
sar unha enfermidade?. Razoa brevemente a túa resposta.
I.2) ¿Que é unha levadura?. Cita 2 procesos industriais nos que participa. ¿Que é unha fermentación?.
I.3) Brevemente, explica a relación estructural que hai entre nucleosoma, cromatina e cromosoma. ¿É igual o material
xenético dos cromosomas homólogos?, ¿e o das cromátidas irmáns?.
I.4) Definir os seguintes termos: antíxeno, macrófago, interleucina, soro, SIDA.
I.5) Debuxa a estructura dun cloroplasto sinalando os seus compoñentes. ¿Onde ocorren as fases escura e luminosa
da fotosíntese.

Bloque II. Dos dous grupos de termos elixe un e agrupa de tres en tres, mediante unha frase, os termos relaciona-
dos. Valoración 1,5 puntos.
II.1) microfilamentos, ATP, lisosomas, triacilglicéridos, linfocitos B, microtúbulos, encimas hidrolíticos, transporte
activo, glicerol, maduración, citoesqueleto, ácidos graxos, enerxía, orgánulos, médula ósea.
II.2) RUBISCO, ribosomas, fotofosforilación, timina, parede celular, vexetal, encima, rugoso, ADN, cíclica, retículo
endoplásmico, celulosa, ATP, fixación do CO2, base nitroxenada.

Bloque III. Das 20 preguntas de Verdadeiro/Falso hai que responder só 15. As respostas erróneas puntúan negati-
vamente. Valoración: 1,5 puntos. Non escribir as respostas nesta folla.
1) As vacinas proporcionan inmunidade artificial pasiva. 2) Algúns xenes teñen intróns, exóns e axóns.
3) A difusión pasiva non require transportadores. 4) Os polisomas participan na síntese de proteínas.
5) O código xenético é universal con excepcións. 6) Ó quentar suficientemente o ADN pode desnaturalizarse.
7) As moléculas de encima destrúense ó finalizar a reacción. 8) Tódolos aminoácidos teñen C, N, S, O e H.
9) Okazaki demostrou que a replicación do ADN é semiconservativa.
10) Os virus que infectan vexetais posúen clorofila para autorreproducirse.
11) Os monosacáridos dan positiva a reacción de Fehling.
12) O anticodón ten a secuencia complementaria ó codon.
13) O almidón é un polisacárido de reserva animal.
14) Un microscopio electrónico é todo aquel que necesita conectarse á corrente eléctrica.
15) Os linfocitos T participan na inmunidade celular.
16) Unha ponte de H é un tipo de enlace covalente.
17) O colesterol é o precursor metabólico dalgunhas hormonas.
18) O promotor dun xene encóntrase localizado no extremo 5’.
19) Os plásmidos son fragmentos de ARN bacteriano
20) Os microtúbulos son un tipo de estructuras do citoesqueleto.
 24

BIOLOXÍA
Pregunta Obrigatoria. Tódolos alumnos deben responder a esta pregunta aínda que non é eliminatoria. Valoración:
2,5 puntos.

A figura anexa é unha representación tridimensional.

dun orgánulo típico das células eucariotas.
a) Pon nome a 10 das 11estructuras sinaladas.
b) Describe brevemente a función das sinaladas cos
números 4, 5, 6, 7, 9 e 10.
c) ¿En que fase do ciclo celular dirías que se encontra
a célula que contén estas estructuras?
d) ¿Cal é a estructura equivalente en procariotas?

Bloque I. Das 5 cuestións responde só a 3. Valoración: 4,5 puntos (1,5 puntos por cuestión).
I.1) Indica en qué orgánulos e en qué parte dos mesmos teñen lugar os seguintes procesos: a) -oxidación dos áci-
dos graxos, b) ciclo de Krebs, c) cadea de transporte de electróns, d) ciclo de Calvin-Benson. ¿Por que os animais
non poder convertir os ácidos graxos en glucosa e as plantas si?
I.2) Funcións dos microorganismos no ciclo do Carbono.
I.3) Define o proceso de ósmose. ¿Por que a auga de mar non calma a sede?. ¿Cando se produce plasmolise e cando
turxescencia?.
I.4) Define: histona, intrón, ARNpolimerasa e reversotranscriptasa. ¿Que xenes se transcriben pero non se traducen?
I.5) Concepto de fermentación e tipos.

Bloque II. Dos dous grupos de termos elixe un e agrupa de tres en tres, mediante unha frase, os termos relaciona-
dos. Valoración 1,5 puntos.
II.1) núcleo, RUBISCO, lisosomas, Oparin, VIH, síntese, CO2, ácidas, fixación, retrovirus, hipótese, SIDA,
II.2) Margulis, nucleósido, linfocitos B, fuso, anticorpos, virus, teoría, inmunidade humoral, mitótico, oncoxénicos,
endosimbióntica, nucleótido, grupo fosfato, cáncro, microtúbulos.

Bloque III. Das 20 preguntas de Verdadeiro/Falso hai que responder só a 15. As respostas erróneas puntúan negati-
vamente. Valoración: 1,5 puntos. Non escribir as respostas nesta folla.
1) As células eucariotas vexetais carecen de mitocondrias
2) Os virus son estructuras acelulares
3) A quitina forma parte da parede celular dos fungos
4) As lipoproteínas transportan ferro
5) O ATP é un trinucleótido monofosfato
6) As mitocondrias conteñen ADN e ARN
7) En procariotas a transcripción ten lugar no núcleo e a traducción no citoplasma
8) Un mesmo triplete pode codificar dous ou mais aminoácidos diferentes
9) O colesterol sintetízase no retículo endoplásmico liso
10) Poder de resolución dun microscopio é a capacidade de distinguir dous puntos que se atopan moi próximos
11) A síntese de glucosa a partires do ácido pirúvico denomínase glucoxenoxénese
12) A fase luminosa da fotosíntese ten lugar no estroma do cloroplasto
13) Os cilios e os flaxelos diferéncianse basicamente na lonxitude
14) Ramón y Cajal contribueu ó recoñecemento universal da teoría celular
15) Os peroxisomas e as mitocondrias utilizan o osíxeno para realizar o seu metabolismo
16) A desnaturalización das proteínas débese á rotura do enlace peptídico entre aminoácidos
17) Tras a comprobación experimental dunha teoría pódese elaborar unha hipótese
18) Segundo o modelo actual, a membrana celular é unha bicapa de lípidos recuberta por proteínas
19) Os ácidos graxos almacénanse no citosol en forma de triglicéridos
20) A reacción de Fehling básase na reactividade do grupo carbonilo
 C R I T E R I O S D E AVA L I A C I Ó N / C O R R E C C I Ó N
CONVOCATORIA DE XUÑO
Pregunta Obrigatoria. Valoración: 2,5 puntos.
Na figura móstranse TRES biomoléculas identifica-
das cun número:
a) ¿Que biomoléculas se representan?: 1- péptido ou
proteína; 2- ácido graxo; 3- disacárido. (0,2x3=0,6
ptos.)
b) ¿Que tipo de enlace característico aparece na 1?:
peptídico, ¿e na 3?: glucídico. (0,2x2=0,4 ptos.)
c) ¿Como se comportaría a molécula 2 nun medio
acuoso?: ó ter unha cabeza polar ou hidrofílica e
unha cola apolar ou hidrofóbica (características
de molécula anfipática) formaría micelas e
bicapas.(ata 0,3 ptos.)
d) Cita unha ruta metabólica específica da molécula
2 (beta-oxidación; 0,2 ptos.) ) e outra relacionada
coa 3 (glucólise ou glucoxenolise; abonda con
mencionar unha delas; 0,2 ptos).
Indica dúas rutas metabólicas comúns á 2 e á 3: o
ciclo de Krebs, a fosforilación oxidativa e a cadea
respiratoria.(0,2x2=0,4 ptos.)
e) ¿Que niveis estructurais poden establecer as mo-
léculas do tipo 1?: estructura primaria, que co-
rresponde á secuencia de aminoácidos que inte-
gran a proteína; estructura secundaria, que é a
disposición espacial que adopta a secuencia de
aminoácidos para ser estable; estructura tercia-
ria, que se refire ó xeito en que a proteína se
atópa pregada no espacio; e estructura
cuaternaria, que fai referencia a asociación de
subunidades ou protómeros que constite a pro-
teína activa. (ata 0,4 ptos.)
Bloque I. Das 5 cuestións responde só a 3. Valo-
ración: 4,5 puntos (1,5 puntos por cuestión).
I.1) ¿Cal é a importancia da mutación e a
recombinación nos seres vivos?: proporcionan un
incremento da variabilidade xenética ó crear
novas combinacións xénicas que poden resultar
mais favorables en relación coa adaptación do
individuo ó medio, polo que fan posible a evolu-
ción das especies. (ata 0,75 ptos.). ¿Por que unha
mutación puntual pode causar unha enfermidade?.
Razoa brevemente a túa resposta: Unha mutuación
puntual supón unha alteración da secuencia de
nucleótidos dun xen (ben por unha sustitución
de bases ou ben por desplazamento da pauta de
lectura) o cal se póde traducir nunha alteración
na secuencia de aminoácidos e como consecuen-
cia nunha alteración na funcionalidade da pro-
teína codificada por ese xen. (ata 0,75 ptos.).
I.2) ¿Que é unha levadura?: é un organismo
eucariota unicelular que se utiliza na industria
como responsable das fermentacións que teñen
lugar durante a fabricación de certos productos
alimenticios (0,5 ptos.).
Cita 2 procesos industriais nos que participa: ob-
tención de pan e de certas bebidas como
cervexa ou viño (0,5 ptos.). ¿Que é unha fermen-
tación?: proceso anaeróbico no que moléculas
orgánicas son degradadas incompletamente
para formar moléculas orgánicas mais sinxelas
(cun rendemento enerxético menor que na
respiración) (0,5 ptos.).
I.3) Brevemente, explica a relación estructural que
hai entre nucleosoma, cromatina e cromosoma: Os
nucleosomas son ás unidades en forma de contas
de colar nas que está organizada a cromatina, a
cal é un complexo nucleoproteico que se conden-
sa durante a división celular para formar ós
cromosomas, que representan o estado de máxi-
ma condensación da cromatina. (ata 0,9 ptos.).
¿É igual o material xenético dos cromosomas
homólogos?: non, porque cada homólogo procede
de cada un dos pais (0,1 pto. si só contesta non; ata
0,3 ptos. se xustifica a resposta)., ¿e o das cromátidas
irmáns?: si, porque resultan do proceso de dupli-
cación do ADN que orixina copias idénticas da
hebra de ADN (0,1 pto. si só contesta si; ata 0,3
ptos. se xustifica a resposta).
I.4) Definir os seguintes termos: (0,3x5=1,5 ptos.).
Antíxeno: calquer sustancia que é recoñecida como
extrana polo sistema inmunolóxico dun organis-
mo, e que é capaz de desencadear nel unha
resposta inmunitaria.
Macrófago: células (monocitos diferenciados) que
se encargan de eliminar os patóxenos mediante
fagocitose.
Interleucina: moléculas secretadas por linfocitos
T colaboradores para activar o sistema
inmunitario.
Soro: preparado de anticorpos específicos contra
un organismo patóxeno que é inxectado no indi-
viduo que sofre a infección antes de que se acti-
ve nel a resposta inmune contra o patóxeno.
SIDA: enfermidade (coñecida como síndrome de
inmunodeficiencia adquirida) producida polo VIH
ou virus da inmunodeficiencia humán cando este
infecta ós linfocitos diminuindo a capacidade de
resposta inmune do organismo.
 C R I T E R I O S D E AVA L I A C I Ó N / C O R R E C C I Ó N
I.5) Debuxa a estructura dun cloroplasto sinalando
os seus compoñentes. Débese dibuxar, situar co-
rrectamente e nomear 6 estructuras entre as
seguintes: membrana externa, membrana inter-
na, espacio intermembrana (ou cámara externa),
estroma, grana, tilacoides dos grana, tilacoides
do estroma, ribosomas, ADN. (0,15x6 ptos.).
¿Onde ocorren as fases escura (no estroma; 0,3 ptos)
e luminosa da fotosíntese (nos tilacoides; 0,3 ptos).
Bloque II. Dos dous grupos de termos elixe un e
agrupa de tres en tres, mediante unha frase, os
termos relacionados. Valoración 1,5 puntos.
II.1) Microtúbulos e microfilamentos son
compoñentes do citoesqueleto
O ATP proporciona a enerxía necesaria para o trans-
porte activo
Os lisosomas son orgánulos que conteñen encimas
hidrolíticos
Os triacilglicéridos están formados por glicerol e áci-
dos graxos
A maduración dos linfocitos B ten lugar na médula
ósea
II.2) A RUBISCO é a enzima que cataliza a fixación
do CO2
O retículo endoplásmico rugoso contén ribosomas
A timina é unha base nitroxenada do ADN
A parede celular vexetal contén celulosa
Durante a fotofosforilación cíclica ten lugar á síntese
de ATP
Bloque III. Das 20 preguntas de Verdadeiro/Fal-
so hai que responder só a 15. As respostas erró-
neas puntúan negativamente. Valoración: 1,5
puntos.
1) F. As vacinas proporcionan inmunidade artificial
pasiva.
2) F. Algúns xenes teñen intróns, exóns e axóns.
3) F. A difusión pasiva non require transportadores.
4) V. Os polisomas participan na síntese de proteí-
nas.
5) V. O código xenético é universal con excepcións.
6) V. Ó quentar suficientemente ó ADN pode desna-
turalizarse.
7) F. As moléculas de encima destrúense ó finalizar a
reacción.
8) F. Tódolos aminoácidos teñen C, N, S, O e H.
9) F. Okazaki demostrou que a replicación do ADN é
semiconservativa.
10) F. Os virus que infectan vexetais posúen clorofi-
la para autorreproducirse.
11) V. Os monosacáridos dan positiva a reacción de
Fehling.
12) V. O anticodón ten a secuencia complementaria
ó codón.
13) F. O almidón é un polisacárido de reserva ani-
mal.
14) F. Un microscopio electrónico é todo aquel que
necesita conectarse á corrente eléctrica.
15) V. Os linfocitos T participan na inmunidade ce-
lular.
16) F. Unha ponte de H é un tipo de enlace covalente.
17) V. O colesterol é o precursor metabólico dalgunhas
hormonas.
18) F. O promotor dun xene encóntrase localizado
no extremo 5’.
19) F. Os plásmidos son fragmentos de ARN
bacteriano
20) V. Os microtúbulos son un tipo de estructuras
do citoesqueleto.
 C R I T E R I O S D E AVA L I A C I Ó N / C O R R E C C I Ó N
CONVOCATORIA DE SETEMBRO
Pregunta Obrigatoria. Valoración: 2,5 puntos.
A figura anexa é unha representación tridimensional
dun orgánulo típico das células eucariotas.
a) Pon nome a 10 das 11estructuras sinaladas. 1-
espacio intermembrana, 2-membrana nuclear
externa, 3- membrana nuclear interna, 4- retí-
culo endoplásmico liso, 5- retículo endoplásmico
rugoso, 6- cromatina, 7- nucleolo, 8- lámina nu-
clear ou fibrosa, 9- poro nuclear, 10-ribosomas,
11- nucleoplasma, xugo nuclear ou carioplasma
(0,1x10=1 punto)
b) Describe brevemente a función das sinaladas cos
números 4, 5, 6, 7, 9 e 10. Retículo endoplásmico
liso: síntese de lípidos de membrana (e de hor-
monas esteroideas a partires do colesterol). Re-
tículo endoplásmico rugoso: empaquetamento,
acumulación e transformación das proteínas sin-
tetizadas nos ribosomas adheridos. Cromatina:
servir de soporte ó material xenético (e capacitalo
para que se condense durante a división celu-
I.3) Define o proceso de ósmose: proceso polo cal
dúas solucións de distinta concentración que es-
tán separadas por unha membrana
semipermeable, tenden a igualar as súas
concentracións mediante o paso de auga dende a
mais diluida á mais concentrada (paso de auga a
lar). Nucleolo: formar as subunidades dos
ribosomas. Poro nuclear: regular os intercam-
bios de moléculas entre o núcleo e o citosol.
Ribosomas: síntese de proteínas. (0,2x6=1,2 p.)
c) ¿En que fase do ciclo celular dirías que se encontra
a célula que contén estas estructuras?: Na interfase
(0,15 p.)
d) ¿Cal é a estructura equivalente en procariotas?: O
nucleoide (0,15 p.)
Bloque I. Das 5 cuestións responde só a 3. Valo-
ración: 4,5 puntos (1,5 puntos por cuestión).
I.1) Indica en qué orgánulos e en qué parte dos
mesmos teñen lugar os seguintes procesos: a) -oxi-
dación dos ácidos graxos: mitocondria/matriz , b)
ciclo de Krebs: mitocondria/matriz , c) cadea de
transporte de electróns: mitocondria/membrana in-
terna e cloroplasto/membrana tilacoidal, d) ci-
clo de Calvin-Benson: cloroplasto/estroma.
(4x(0,15+0,15=1,2 p.) ¿Por que os animais non po-
der convertir os ácidos graxos en glucosa e as plan-
tas si? Porque as células animais non posúen as
enzimas que transforman o producto último do
catabolismo dos ácidos graxos (o acetil-CoA) na
molécula común a tódalas vías da gluconeoxénese
(o ácido oxalacético), enzimas que sí están pre-
sentes nas prantas (nos glioxisomas) (0,3 p.)
I.2) Funcións dos microorganismos no ciclo do Car-
bono (0,3 puntos máximo por nomear cada grupo de
organismos xunto coa súa función; total: 0,3x5= 1,5
p.).
traverso dunha membrana semipermeable dende a
solución mais diluida á mais concentrada) (0,5 p.).
¿Por que a auga de mar non calma a sede? Porque ó
estar mais concentrada que o medio intracelular,
provoca a perda de auga nas células (0,4 p.).
¿Cando se produce plasmolise (cando a célula perde
 C R I T E R I O S D E AVA L I A C I Ó N / C O R R E C C I Ó N
excesiva auga por atoparse nun medio Margulis estableceu a teoría endosimbióntica
hipertónico) e cando turxescencia (cando a célula Un nucleótido é un nucleósido cun grupo fosfato
se hincha de auga ó atoparse nun medio Os linfocitos B producen anticorpos en resposta
hipotónico)?: (0,3x2=0,6 p.) a inmunidade humoral
O fuso mitótico está formado por microtúbulos
I.4) Define: Histona, proteína á que se une o ADN Os virus oncoxénicos provocan cáncro
para formar a cromatina; Intrón, secuencia de
bases que se transcribe pero que non se traduce
(non codifican unha secuencia de aminoácidos); Bloque III. Das 20 preguntas de Verdadeiro/Fal-
ARNpolimerasa, enzima que cataliza á síntese do so hai que responder só a 15. As respostas erró-
ARN a partires dunha cadena de ADN; neas puntúan negativamente. Valoración: 1,5
Reversotranscriptasa: enzima dos retrovirus que puntos.
cataliza a síntese do ADN a partires dunha molé-
1) F. As células eucariotas vexetais carecen de
cula de ARN. (0,3x4=1,2 p.) ¿Que xenes se
mitocondrias
transcriben pero non se traducen?: os do organiza-
2) V. Os virus son estructuras acelulares
dor nucleolar (0,3 p.).
3) V.Aquitina forma parte da parede celular dos fungos
4) F. As lipoproteínas transportan ferro
I.5) Concepto de fermentación: proceso anaeróbico
5) F. O ATP é un trinucleótido monofosfato
no que moléculas orgánicas (como ácido pirúvico
6) V. As mitocondrias conteñen ADN e ARN
producido na glucolise) son degradadas
7) F. En procariotas a transcripción ten lugar no nú-
incompletamente en ausencia de osíxeno para for-
cleo e a traducción no citoplasma
mar moléculas orgánicas mais sinxelas (cun
8) F. Un mesmo triplete pode codificar dous ou mais
rendemento enerxético menor que na respira-
aminoácidos diferentes
ción) (0,75 p.). Tipos: Fermentación alcohólica: é
9) V. O colesterol sintetízase no retículo
a transformación de azúcares en etanol que le-
endoplásmico liso
van a cabo levaduras para producir cervexa, viño
10) V. Poder de resolución dun microscopio é a
ou pan; fermentación láctica: na que determina-
capacidade de distinguir dous puntos que se atopan
das bacterias forman ácido láctico a partires da
moi próximos
degradación da glucosa para producir iogur ou
11) F. A síntese de glucosa a partires do ácido pirúvico
queixo. (0,75 p.).
denomínase glucoxenoxénese
12) F. A fase luminosa da fotosíntese ten lugar no
Bloque II. Dos dous grupos de termos elixe un e estroma do cloroplasto
agrupa de tres en tres, mediante unha frase, os 13) V. Os cilios e os flaxelos diferéncianse
termos relacionados. Valoración 1,5 puntos. basicamente na lonxitude
14) V. Ramón y Cajal contribueu ó recoñecemento
universal da teoría celular
II.1) núcleo, RUBISCO, lisosomas, Oparin, VIH,
15) V. Os peroxisomas e as mitocondrias utilizan o
síntese, CO2, ácidas, fixación, retrovirus, hipótese,
osíxeno para realizar o seu metabolismo
SIDA, hidrolasas, ARN, coacervados.
16) F. A desnaturalización das proteínas débese á
No núcleo ten lugar a síntese de ARN
rotura do enlace peptídico entre aminoácidos
A enzima RUBISCO cataliza a fixación do CO2
17) F. Tras a comprobación experimental dunha teo-
Os lisosomas conteñen hidrolasas ácidas
ría pódese elaborar unha hipótese
Oparin estableceu a hipótese dos coacervados
18) F. Segundo o modelo actual, a membrana celular
O VIH é un retrovirus causante da SIDA
é unha bicapa de lípidos recuberta por proteínas
19) V. Os ácidos graxos almacénanse no citosol en
II.2) Margulis, nucleósido, linfocitos B, fuso,
forma de triglicéridos
anticorpos, virus, teoría, inmunidade humoral,
20) V. A reacción de Fehling básase na reactividade
mitótico, oncoxénicos, endosimbióntica, nucleótido,
do grupo carbonilo
grupo fosfato, cáncro, microtúbulos.
 24

BIOLOXÍA
Pregunta Obrigatoria. Tódolos alumnos deben responder a esta pregunta aínda que non é eliminatoria.
Valoración: 2,5 puntos.

a) ¿Que representa o conxunto das figuras?

b) ¿Que representa cada unha das figuras indicadas cunha letra maiúscula?
c) ¿Cal ou cales desas estructuras se poden observar co microscopio de luz (óptico)?
d) Indica 5 diferencias entre células procariotas e eucariotas
Bloque I. Das 5 cuestións responde só a 3. Valoración: 4,5 puntos (1,5 puntos por cuestión).
I.1 Unha célula con dous pares de cromosomas sofre unha mitose, e cada célula filla resultante sofre unha meiose. a)
¿Cantas células se forman ó final?, b) ¿cal será a dotación cromosómica de cada unha delas? (Responde facendo un
debuxo esquemático), c) no esquema indica que células son haploides e cales diploides.
I.2. Elabora un texto breve (de aproximadamente 70 palabras) relacionando entre si os seguintes 15 termos: Eucariotas,
ADN, núcleo, transcripción, ARNmensaxeiro, ARNtransferente, ARNribosómico, nucleolo, proteínas ribosómicas,
poros nucleares, citoplasma, ribosomas, traducción, Retículo endoplásmico rugoso, Aparato de Golgi
I.3. ¿Que papel xogan os lisosomas nos mecanismos de defensa celulares?. ¿Que son os anticorpos?
I.4. Indica, por orde de actuación, as rutas metabólicas que interveñen no seguinte proceso:
Glucosa + 6 O2  6 CO2 + 6 H2O + 38 ATP
Indica tamén que finalidade ten cada unha delas e en que lugar da célula se producen
I.5. Define os seguintes termos: condensador dun microscopio; centriolos; celulosa; levaduras; holoencima.
Bloque II. Dos dous grupos de termos elixe un e agrupa de tres en tres, mediante unha frase, os termos
relacionados. Valoración 1,5 puntos.
II.1. ADN, membrana plasmática, insectos, fase luminosa, asimetría, tilacoides, fotosíntese, catión, exoesqueleto,
ARN, fluidez, ión, quitina, carga positiva, transcriptasa inversa
II.2. RUBISCO, retículo endoplásmico liso, inmunoglobulinas, antibiótico, fixación, proteínas, penicilina, transporte,
carbono inorgánico, síntese, pasivo, lípidos, enerxía, defensa, Fleming
Bloque III. Das 20 preguntas de Verdadeiro/Falso hai que responder só a 15. As respostas erróneas puntúan
negativamente. Valoración: 1,5 puntos. Non escribir as respostas nesta folla.
1) Ramón y Cajal universalizou a Teoría celular
2) A ósmose é a difusión dun soluto a través dunha membrana semipermeable
3) A fructosa é un disacárido formado por sacarosa e glucosa
4) O reactivo de Lugol sirve para detectar a presencia de amidón nun material bioióxico
5) Os virus son formas celulares causantes de enfermidades
6) O Aparato de Golgi está formado por un conxunto de unidades chamadas dictiosomas
7) Os peroxisomas interveñen na detoxificación de diversas sustancias
8) A glucoxenoxénese ten lugar nas células do músculo e do fígado
9) Os aminoácidos son precursores na síntese de hormonas como a tiroxina
10) Os plásmidos son porcións circulares de ADN que non forman parte do cromosoma bacteriano
11) Na fotosíntese consúmese auga e prodúcese CO2
12) Moléculas anfóteras son as que presentan rexión polar hidrofílica e rexión apolar hidrofóbica
13) Os anticorpos de histocompatibilidade son responsables do rexeitamento nos transplantes
14) Un composto anfipático é o que actúa como ácido e como base
15) A estructura primaria dunha proteína é a súa secuencia de nucleótidos
16) Os encimas aceleran as reaccións químicas incrementando a enerxia de activación
17) A técnica da PCR permite a amplificación do ARN
18) As prostaglandinas son proteínas que actúan como hormonas
19) Os protozoos son organismos unicelulares eucariotas
20) A transxénese é a introducción de ADN extraño nun xenoma

1
 24

BIOLOXÍA
Pregunta Obrigatoria. Tódolos alumnos deben responder a esta pregunta aínda que non é eliminatoria.
Valoración: 2,5 puntos.

En relación cos lípidos representados nas figuras A e B, responde ás seguintes cuestións:

a) ¿A que tipo de lípido pertence o A? ¿e o B?. Xustifica as túas respostas.
b) ¿Son lípidos saponificables?, ¿son moléculas anfipáticas?. Xustifica as túas respostas.
c) ¿Cal deles é un lípido de membrana?; indica, ademáis, outros dous tipos de lípidos de
membrana e representa a súa disposición nas membranas celulares. ¿En que lugar da célula
se sintetizan os lípidos de membrana?.
d) ¿Cal deles ten función enerxética?. ¿En que consiste a beta-oxidación dos ácidos graxos?,
¿é un proceso catabólico ou anabólico?. Indica en qué rexión da célula ten lugar e cales
son os productos iniciais e os finais
Bloque I. Das 5 cuestións responde só a 3. Valoración: 4,5 puntos (1,5 puntos por cuestión)
I.1) a) Reescribe este texto no teu examen cambiando as 11 palabras erróneas que conten por outras verdadeiras:
En 1953 James Watson e Francis Crick elaboraron o modelo da dobre hélice de ADN, segundo o que, a molécula de ADN
consiste en dúas longas cadeas de polinucleósidos, complementarias, paralelas e enroladas ó redor dun mesmo eixo
imaxinario, formando unha dobre hélice levóxira. As bases nitroxenadas están dirixidas ó exterior da dobre hélice
mentras que as unidades de fosfato e de ribosa sitúanse no interior. As duas cadeas mantéñense unidas por enlaces
covalentes entre as bases complementarias. Así, a adenina sempre se une á guanina por dous enlaces covalentes e
a timina á citosina por tres.
b) Indica de forma esquemática o dogma central da bioloxía molecular.
I.2) Debuxa unha célula eucariota vexetal indicando alomenos 7 dos seus compoñentes. De tódolos compoñentes
das células eucariotas vexetais, a) ¿cales non se atopan nunca nas células eucariotas animais?, b) ¿cales se atopan
tamén nas células procariotas?
I.3) Sinala as diferencias entre os termos seguintes : a) antíxeno e anticorpo; b) autótrofo e heterótrofo; c) vacina e soro
I.4) Representa esquemáticamente a dotación cromosómica dunha célula cun par de cromosomas, a) na fase G1 da
interfase que precede á meiose, b) na fase G2 da mesma interfase, c) na profase I da meiose, d) na telofase I, e) na telofase
II ¿Como variou a cantidade de ADN entre o principio e o final da meiose?. ¿Cando e como se crea a variabilidade
xenética durante a meiose?
I.5) ¿Que é un encima de restricción?. ¿Que é un plásmido?. ¿Que utilidade teñen ambos en enxeñería xenética? ¿Utilízanse
na reacción en cadea da polimerasa (PCR)?; xustifica a túa resposta.
Bloque II. Dos dous grupos de termos elixe un e agrupa de tres en tres, mediante unha frase, os termos relacionados.
Valoración 1,5 puntos.
II.1) bacterias, lisosomas, insulina, obxectivo, orgánulos, cadea respiratoria, condensador, proteína, homólogos fundón
hormonal mesosomas, meiose, cromosomas, microscopio, dixestión celular
II.2) ARN ribosómico, fotosíntese, maltosa, cápside, ribosomas, auga, amidón, membrana semipermeable, hidrólise, cuberta
proteica, osíxeno, disolvente, soluto, virus, proteínas
Bloque III. Das 20 preguntas de Verdadeiro/Falso hai que responder só a 15. As respostas erróneas puntúan
negativamente. Valoración: 1,5 puntos.
1) As células heterótrofas nútrense tanto de substancias inorgánicas como de orgánicas
2) Cada nucleosoma está formado por un núcleo central de ADN con histonas ó redor
3) O estroma do cloroplasto contén os encimas que interveñen no transporte electrónico
4) Ácidos nucleicos e coencimas están formados por nucleótidos
5) Bacterias e mitocondrias teñen tamaños similares
6) O enlace fosfodiéster é o que se establece entre dous grupos hidroxilo de diferentes monosacáridos
7) Durante a conxugación bacteriana as fimbrias facilitan o paso de ADN dunha bacteria a outra
8) A reacción de Fehling baséase na reactividade do grupo carboxilo
9) As cisternas do aparello de Golgi poden presentar ribosomas adheridos
10) Os cromosomas están formados por ARN e proteínas
11) A citocinese é o reparto de citoplasma entre as dúas células fillas ó final dunha división celular
12) Na fotosíntese a enerxfa química transfórmase en enerxía lumínica
13) A transcripción do ADN é o proceso de síntese de ARN mensaxeiro
14) A actina e a miosina son constituíntes dos microtúbulos
15) Na turxescencia as células ínchanse
16) O ADN de procariotas non posúe intróns
17) O encima RUBISCO non se atopa nas células eucariotas animais
18) Schleiden e Schwann formularon a teoría celular
19) En procariotas, o ARN atópase tanto no citoplasma como no núcleo
20) Un organismo con número diploide 20 (2n=20) presenta 10 tétradas durante a profase I da meiose

2
 CRITERIOS DE AVALIACIÓN / CORRECCIÓN
CONVOCATORIA DE XUÑO
Pregunta Obrigatoria. Valoración: 2,5 puntos.
a) ¿Que representa o conxunto das figuras?: O
pregamento do ADN en asociación con proteínas
(é dicir, da cromatina) para formar o cromosoma
metafásico (0,4 pts.)
b) ¿Que representa cada unha das figuras indicadas
cunha letra maiúscula?: (0,2x4=0,8 ptos.)
A) doble hélice do ADN
B) fibra cromatínica de 10 nm ou estructura en
CELULAS PROCARIOTAS
Non existe compartimentación no citoplasma
Un só cromosoma circular
Sen núcleo definido
De menor tamaño que a célula eucariota
Encimas respiratorios localizados nos mesosomas
da membrana plasmática
Ribosomas de 70s
División simple por fragmentación
Bloque I. Das 5 cuestións responde só a 3.
Valoración: 4,5 puntos (1,5 puntos por cuestión).
I.1) Unha célula con dous pares de cromosomas
sofre unha mitose, e cada célula filla resultante sofre
unha meiose. a) ¿Cantas células se forman ó final?:
8 (0,3 ptos.) b) ¿cal será a dotación cromosómica
de cada unha delas? (Responde facendo un debuxo
esquemático) (0,6 ptos. máximo, si indican a
dotación 2n=4 na célula que sofre mitose e nas
fillas, e a dotación n=2 nas oito que resultan
ó final das meioses; se no debuxo inclúen
a representación dos cromosomas coas súas
cromátidas, puntuarase ata un máximo de 0,9
ptos.) c) no esquema indica que células son haploides
e cales diploides (0,1x3=0,3 ptos.).
I.2) Elabora un texto breve (de aproximadamente
70 palabras) relacionando entre si os seguintes 15
termos: Eucariotas, ADN, núcleo, transcripción,
ARNmensaxeiro, ARNtransferente, ARNribosómico,
nucleolo, proteínas ribosómicas, poros nucleares,
citoplasma, ribosomas, traducción, Retículo
endoplásmico rugoso, Aparato de Golgi: (0,1x15=1,5
ptos.)
No núcleo das células eucariotas ten lugar a
transcripción do ADN para formar os ARNs
mensaxeiros, transferentes e ribosómicos. No
nucleolo fórmanse os prerribosomas mediante
ARN ribosómicos e proteínas ribosómicas
abandonando o núcleo polos poros nucleares.
3
colar de contas ou fibra nucleosómica
C-D-E) fibra cromatínica pregada en
forma de solenoide con distintos graos de
espiralización
F) cromosoma metafásico.
c) ¿Cal ou cales desas estructuras se poden observar có
microscopio de luz (óptico)?: D,E e F (0,3 ptos.)
d) Indica 5 diferencias entre células procariotas e
eucariotas (0,2x5=1 pto.)
CELULAS EUCARIOTAS
Citoplasma compartimentado mediante membranas
Varios cromosomas
ADN separado do citoplasma por unha envolta
membranosa
De maior tamaño que a célula procariota
Encimas respiratorios localizados nas mitocondrias
Ribosomas de 80s
División por mitose ou por meiose
Nos ribosomas que están libres no citoplasma
ou formando parte do retículo endoplásmico
rugoso terá lugar a traducción ou síntese proteica
mentras que a glucosilación de proteínas terá
lugar no aparato de Golgi.
I.3) ¿Que papel xogan os lisosomas nos mecanismos
de defensa celulares?: Nos mecanismos de resposta
celular non específica, interveñen fagocitos (por
exemplo, macrófagos) que son células capaces
de fagocitar os axentes extranos (patóxenos) que
deben ser eliminados; dentro destas células hai
unha gran cantidade de lisosomas que serán os
encargados de degradar esos materiais gracias ós
encimas dixestivos que conteñen. (max. 1 pto.)
¿Que son os anticorpos? (max. 0,5 ptos.):
son proteínas con función protectora (tamén
chamadas inmunoglobulinas) que son producidas
polos linfocitos B para que se unan específicamente
ós antíxenos.
I.4) Indica, por orde de actuación, as rutas metabólicas
que interveñen no seguinte proceso (0,5 ptos.):
Glucosa + 6 O2  6 CO2 + 6 H2O + 38 ATP
Indica tamén que finalidade ten cada unha delas
(0,15x4=0,6 ptos.) e en que lugar da célula se
producen (0,1x4=0,4 ptos.)
1º- Glucolise / romper a glucosa en dous moléculas
de piruvato / no citosol
(Ainda que non é unha ruta metabólica en sí,
 CRITERIOS DE AVALIACIÓN / CORRECCIÓN
valorarase tamén a mención da conversión do
piruvato en acetil-CoA)
2º- Ciclo de Krebs / converter o acetil-CoA
en CO2, obténdose poder reductor / na matriz
mitocondrial
3º- Cadea respiratoria e fosforilación oxidativa /
o paso dos electróns, que se desprenden no ciclo
de Krebs, a traverso da cadea de transportadores
liberándose enerxía que se utilizará para a síntese
de ATP que ten lugar mediate a fosforilación
oxidativa / na membrana mitocondrial interna
I.5) Define os seguintes termos: (0,3x5=1,5 ptos.)
condensador dun microscopio: lente que concentra
os raios de luz sobre a mostra para obter unha
maior iluminación;
centriolos: cilindros formados por 9 tripletes de
microtúbulos que interveñen na organización
de cilios e flaxelos que só se atopan nas células
animais;
celulosa: polisacárido formado por unidades de
glucosa con función estructural ó constituir o
principal compoñente das paredes celulares das
células vexetais;
levaduras: fungos unicelulares que se utilizan
na industria para á obtención de pan e certas
bebidas (cervexa e viño) pois son as responsables
das fermentacións que teñen lugar durante a
súa fabricación;
holoencima: encima formado por unha parte
proteica chamada apoenzima e unha parte non
proteica chamada cofactor (ou coencima si é de
naturaleza orgánica) que é indispensable para
que teña lugar a reacción enzimática.
Bloque II. Dos dous grupos de termos elixe un e
agrupa de tres en tres, mediante unha frase, os termos
relacionados. Valoración 0,3x5= 1,5 puntos.
II.1) Un catión é un ión con carga positiva
O exoesqueleto de insectos está composto por
quitina
A membrana plasmática presenta as propiedades
de asimetría e fluidez
A transcriptasa inversa cataliza a síntese de ADN
a partir de ARN
A fase luminosa da fotosíntese ten lugar nos
tilacoides
II.2) O transporte pasivo ten lugar sin consumo
de enerxía
No retículo endoplasmático liso ten lugar a síntese
4
de lípidos
O encima RUBISCO cataliza a reacción de
fixación do carbono inorgánico
Fleming descubriu o antibiótico penicilina
As inmunoglobulinas son proteínas con función
de defensa
Bloque III. Das 20 preguntas de Verdadeiro/Falso
hai que responder só a 15. As respostas erróneas
puntúan negativamente. Valoración: 0,1x15=
1,5 puntos.
1) V. Ramón y Cajal universalizou a Teoría celular
2) F. A ósmose é a difusión dun soluto a través dunha
membrana semipermeable
3) F. A fructosa é un disacárido formado por sacarosa
e glucosa
4) V. O reactivo de Lugol sirve para detectar a
presencia de amidón nun material biolóxico
5) F. Os virus son formas celulares causantes de
enfermidades
6) V. O Aparato de Golgi está formado por un
conxunto de unidades chamadas dictiosomas
7) V. Os peroxisomas interveñen na detoxificación
de diversas sustancias
8) V. A glucoxenoxénese ten lugar nas células do
músculo e do fígado
9) V. Os aminoácidos son precursores na síntese de
hormonas como a tiroxina
10) V. Os plásmidos son porcións circulares de ADN
que non forman parte do cromosoma bacteriano
11) F. Na fotosíntese consúmese auga e prodúcese
CO2
12) F. Moléculas anfóteras son as que presentan
rexión polar hidrofílica e rexión apolar hidrofóbica
13) F. Os anticorpos de histocompatibilidade son
responsables do rexeitamento nos transplantes
14) F. Un composto anfipático é o que actúa como
ácido e como base
15) F. A estructura primaria dunha proteína é a súa
secuencia de nucleótidos
16) F. Os encimas aceleran as reaccións químicas
incrementando a enerxía de activación
17) F. A técnica da PCR permite a amplificación
do ARN
18) F. As prostaglandinas son proteínas que actúan
como hormonas
19) V. Os protozoos son organismos unicelulares
eucariotas
20) V. A transxénese é a introducción de ADN
extrano nun xenoma
 CRITERIOS DE AVALIACIÓN / CORRECCIÓN
CONVOCATORIA DE SETEMBRO
Pregunta Obrigatoria. Valoración: 2,5 puntos.
En relación cos lípidos representados nas figuras A e
B, responde ás seguintes cuestións:
a) ¿A que tipo de lípido pertence o A? ¿e o B?.
Xustifica as túas respostas. B: triglicérido (0,1 p.)
(acilglicérido ou grasa puntúan a metade), porque
está formado por unha molécula de glicerina
esterificada con tres ácidos graxos (0,2 p.); A:
fosfolípido (=fosfoglicérido=glicerofosfolípido)
(0,1 p.), porque está formado por unha molécula
de glicerina esterificada con dous ácidos graxos
e un grupo fosfato, que a súa vez está unido a
un alcohol (0,2 p.).
b) ¿Son lípidos saponificables?, ¿son moléculas
anfipáticas?. Xustifica as túas respostas. Os dous son
saponificables porque conteñen ácidos graxos na
súa molécula e están esterificados e por iso forman
xabróns (sales de ácidos graxos) ó sometelos a
hidrólisis alcalina (0,3 p.). Somentes a A é unha
molécula anfipática porque presenta dúas zonas,
unha polar de carácter hidrófilo (a cabeza) e outra
apolar de carácter hidrófóbico (a cola) (0,3 p.).
c) ¿Cal deles é un lípido de membrana? A (0,1 p.);
indica, ademáis, outros dous tipos de lípidos de
membrana (colesterol/esfingolípidos/glucolípidos/
lipoproteínas; 0,1x2=0,2 p.) e representa a súa
disposición nas membranas celulares (0,3 p.) ¿En que
lugar da célula se sintetizan os lípidos de membrana?
No retículo endoplásmico liso (0,1 p.)
d) ¿Cal deles ten función enerxética? B (0,1 p.). ¿En
que consiste a beta-oxidación dos ácidos graxos? No
proceso oxidativo dos ácidos graxos (0,1 p.), ¿é un
proceso catabólico ou anabólico? Catabólico (0,1
p.). Indica en qué rexión da célula ten lugar (matriz
mitocondrial; 0,1 p.) e cales son os productos
iniciais (unha molécula de ácido graxo; 0,1 p.) e os
finais (acetil CoA, FADH2, NADH+H+; 0,1 p.)
Bloque I. Das 5 cuestións responde só a 3.
Valoración: 4,5 puntos (1,5 puntos por cuestión).
I.1) a) Reescribe este texto no teu examen cambiando
as 11 palabras erróneas que contén por outras
verdadeiras:
En 1953 James Watson e Francis Crick elaboraron
o modelo da dobre hélice de ADN, segundo o que, a
molécula de ADN consiste en dúas longas cadeas de
polinucleósidos (polinucleótidos), complementarias,
paralelas (antiparalelas) e enroladas ó redor dun
mesmo eixo imaxinario, formando unha dobre
hélice levóxira (destróxira). As bases nitroxenadas
5
están dirixidas ó exterior (interior) da dobre hélice
mentras que as unidades de fosfato e de ribosa
(desoxirribosa) sitúanse no interior (exterior).
As duas cadeas mantéñense unidas por enlaces
covalentes (pontes de hidróxeno) entre as bases
complementarias. Así, a adenina sempre se une
á guanina (timina) por dous enlaces covalentes
(pontes de hidróxeno) e a timina (guanina) á
citosina por tres. (Cada palabra falsa detectada e
correxida valorarase con 0,1 p., 0,1x10=1 p.)
b) Indica de forma esquemática o dogma central da
bioloxía molecular. (0,5 p.)
I.2) Debuxa unha célula eucariota vexetal indicando
alomenos 7 dos seus compoñentes (ó debuxo
valorarase ata 0,3 p. e cada un dos 7 compoñentes
ben nomeados 0,1 p. (0,1x7=0,7 p.). De tódolos
compoñentes das células eucariotas vexetais, a) ¿cales
non se atopan nunca nas células eucariotas animais?:
os cloroplastos e a parede celular vexetal (0,2 p.),
b) ¿cales se atopan tamén nas células procariotas?:
ribosomas, hialoplasma e ADN (0,3 p.)
I.3) Sinala as diferencias entre os termos seguintes:
a) antíxeno e anticorpo: o antíxeno e calqueira
sustancia allea ó organismo capaz de provocar
nel unha resposta inmunitaria mentras que o
anticorpo é una sustancia de naturaleza proteica
que fabrica o propio organismo en resposta a
presencia dun antíxeno; b) autótrofo e heterótrofo:
os organismos autótrofos utilizan carbono
inorgánico (CO2 ambiental) para nutrirse
mentras que os heterotrofos necesitan obter o
carbono dos compostos orgánicos; c) vacina e soro:
as vacinas conteñen o microorganismo patóxeno
atenuado (ou antíxenos do axente infeccioso)
e utilízanse de forma preventiva para conferir
inmunidad artificial (adquirida ou adaptativa)
activa mentras que os soros conteñen anticorpos
contra un determinado axente infeccioso e
utilízanse como medida curativa, conferindo
inmunidad artificial pasiva (0,5 x3= 1,5 p.)
I.4) Representa esquemáticamente a dotación
cromosómica dunha célula cun par de cromosomas
(0,2x5=1 p.), a) na fase G1 da interfase que precede
á meiose, b) na fase G2 da mesma interfase, c) na
profase I da meiose, d) na telofase I, e) na telofase II.
¿Como variou a cantidade de ADN entre o principio
e o final da meiose?: reduciuse a cuarta parte (0,2
p.). ¿Cando e como se crea variabilidade xenética
durante a meiose?: durante a profase I mediante os
entrecruzamentos das cromátidas (0,3 p.).
 CRITERIOS DE AVALIACIÓN / CORRECCIÓN
I.5) ¿Que é un encima de restricción?: o que corta
ó ADN por secuencias específicas (secuencias
de recoñecemento) (0,3 p.) ¿Que é un plásmido?:
porción de ADN non cromosómico de forma
circular (0,3 p.) ¿Que utilidade teñen ambos en
enxeñería xenética?: fragmentos de ADN obtidos
pola acción dos encimas de restricción pódense
integrar na estructura dun plásmido dando lugar
a unha mólécula de ADN recombinante que se
utiliza como vector de clonación para introducir
xenes nun hóspede (0,4 p.) ¿Utilízanse na reacción
en cadea da polimerasa (PCR)?; xustifica a túa
resposta. Non porque a PCR é un método de
clonación de ADN in vitro que permite obter
múltiples copias complementarias dun fragmento
de ADN mediante o uso de oligonucleótidos
complementarios das secuencias final e inicial e a
acción da ADN polimerasa (0,5 p.)
Bloque II. Dos dous grupos de termos elixe un e
agrupa de tres en tres, mediante unha frase, os
termos relacionados. Valoración 1,5 puntos.
II.1) bacterias, lisosomas, insulina, obxectivo,
orgánulos, cadea respiratoria, condensador, proteína,
homólogos, función hormonal, mesosomas, meiose,
cromosomas, microscopio, dixestión celular
A insulina é unha proteína con función hormonal
Nas bacterias, a cadea respiratoria localízase nos
mesosomas
Os lisosomas son orgánulos onde se realiza a
dixestión celular
Na meiose emparéllanse os cromosomas homólogos
Obxetivo e condensador son partes do microscopio
II.2) ARN ribosómico, fotosíntese, maltosa, cápside,
ribosomas, auga, amidón, membrana semipermeable,
hidrólise, cuberta proteica, osíxeno, disolvente,
soluto, virus, proteínas
Os ribosomas están formados por ARN ribosómico
e proteínas
Unha membrana semipermeable permite o paso
de disolventes pero non de solutos
A cápside é a cuberta proteica dos virus
Na fotosíntese consúmese auga e prodúcese osíxeno
6
A maltosa obténse por hidrólise do amidón
Bloque III. Das 20 preguntas de Verdadeiro/Falso
hai que responder só a 15. As respostas erróneas
puntúan negativamente. Valoración: 1,5 puntos.
1) F- As células heterótrofas nútrense tanto de
substancias inorgánicas como de orgánicas
2) F- Cada nucleosoma está formado por un núcleo
central de ADN con histonas ó redor
3) F-O estroma do cloroplasto contén os encimas
que interveñen no transporte electrónico
4) V- Ácidos nucleicos e coencimas están formados
por nucleótidos
5) V- Bacterias e mitocondrias teñen tamaños
similares
6) F- O enlace fosfodiéster é o que se establece entre
dous grupos hidroxilo de diferentes monosacáridos
7) V- Durante a conxugación bacteriana as fimbrias
facilitan o paso de ADN dunha bacteria a outra
8) F- A reacción de Fehling baséase na reactividade
do grupo carboxilo
9) F- As cisternas do aparello de Golgi poden
presentar ribosomas adheridos
10) F- Os cromosomas están formados por ARN
e proteínas
11) V- A citocinese é o reparto de citoplasma entre as
dúas células fillas ó final dunha división celular
12) F- Na fotosíntese a enerxía química transfórmase
en enerxía lumínica
13) V- A transcripción do ADN é o proceso de
síntese de ARN mensaxeiro
14) F- A actina e a miosina son constituíntes dos
microtúbulos
15) V- Na turxescencia as células ínchanse
16) V- O ADN de procariotas non posúe intróns
17) V- O encima RUBISCO non se atopa nas células
eucariotas animais
18) V- Schleiden e Schwann formularon a teoría
celular
19) F- En procariotas, o ARN atópase tanto no
citoplasma como no núcleo
20) V- Un organismo con número diploide 20
(2n=20) presenta 10 tétradas durante a profase I
da meiose
 24

BIOLOXÍA
Pregunta Obrigatoria. Tódolos alumnos deben responder a esta pregunta aínda que non é eliminatoria.
Valoración: 2,5 puntos.
A figura A da folla adxunta é unha representación esquemática típica dunha célula eucariota. a) Pon nome ás
estructuras sinaladas cun número; b) ¿é unha célula animal ou vexetal?. Xustifica a resposta; c) describe brevemente
a función das estructuras sinaladas cos números 1, 2, 9 e 10; d) a figura B da folla adxunta é unha fotografía feita co
microscopio electrónico de transmisión dun dos orgánulos representados na figura A, ¿de que orgánulo se trata? ¿é
posible observalo co microscopio óptico?. Xustifica a resposta.
Bloque I. Das 5 cuestións responde só a 3. Valoración: 4,5 puntos (1,5 puntos por cuestión).
I.1. Os seguintes procesos teñen lugar durante a mitose: a) migración de cromátidas irmáns ós polos, b)
descondensación dos cromosomas, c) organización dos cromosomas no plano ecuatorial do fuso acromático,
d) rotura da envolta nuclear, e) condensación da cromatina para formar os cromosomas, f) reconstrucción da
envolta nuclear, g) formación do fuso acromático. A) Ordéaos cronolóxicamente e indica en qué fase da mitose
ocorre cada un deles. B) Unha célula que vai sufrir meiose contén 44 autosomas (cromosomas non sexuais) e 2
cromosomas sexuais. ¿Cantas células fillas se formarán? ¿Cantos cromosomas terán cada unha das células fillas?
Xustifica as respostas.
I.2. Concepto de antíxeno. ¿Que son as inmunoglobulinas?, ¿por que se producen?, ¿que función teñen?. ¿Que
células producen inmunoglobulinas?, ¿en que órgano ou órganos se producen e maduran esas células?
I.3. Define: nucleósido, nucleótido, nucleoplasma, nucleolo, nucleosoma.
I.4. ¿Qué proceso bioquímico representa a seguinte reacción?
C6H12O6 + 6 O2 → 6 CO2+6 H2O+ enerxía (ATP)
Indica brevemente en qué consiste a glucolise, o lugar da célula onde se realiza e si é un proceso aerobio ou
anaerobio. ¿É a gluconeoxénese o proceso inverso da glucolise?. Razoa a resposta.
I.5. (Para os alumnos que aprobaron Bioloxía durante o actual curso académico 2003/04). Para un determinado
carácter hereditario, escribe o xenotipo de: a) un individuo da liña pura dominante; b) un individuo homocigótico
recesivo; c) un individuo heterocigótico; d) os descendentes do cruzamento entre a) e b); e) os descendentes do
cruzamento entre b) e c)
I.5. (Para os alumnos que aprobaron Bioloxía durante o curso 2002/03 ou anteriores). Indica as diferencias entre
a estructura secundaria en alfa-hélice e en lámina pregada das proteinas. Características da estructura terciaria.
Bloque II. Dos dous grupos de termos elixe un e agrupa de tres en tres, mediante unha frase, os termos
relacionados. Valoración 1,5 puntos.
II.1. VIH, fotosíntese, colesterol, replicación, disolvente, hormonas, ADN, soluto, ATP y NADPH, retrovirus,
esteroideas, SIDA, semiconservativa, fase luminosa, membrana semipermeable
II.2. ADN, cápside, catión, fase escura, lactosa, replicación, cuberta proteica, fase S, sacarosa, ion, disacáridos,
fotosíntese, virus, carga positiva, fixación do CO2
Bloque III. Das 20 preguntas de Verdadeiro/Falso hai que responder só a 15. As respostas erróneas puntúan
negativamente. Valoración: 1,5 puntos. Non escribir as respostas nesta folla.
1. A estructura básica das membranas celulares é unha bicapa de proteínas con fosfolípidos insertados
2. O amidón é o compoñente básico das paredes celulares vexetais
3. Os enzimas incrementan a velocidade das reaccións
4. O ARN ribosómico utilízase como molde na síntese de proteínas
5. Segundo o código xenético, cada aminoácido especifícase por un codón que consta de tres nucleótidos
6. Os ions son transportados a traverso das membranas celulares por proteínas de transporte
7. Os retrovirus sintetizan ADN a partires de ARN mediante a transcriptasa inversa
8. Nun microscopio, o condensador e a lente que concentra os raios de luz sobre a mostra
9. As partículas F das crestas mitocondriais son complexos de ATP-sintetasas
10. A traverso dos poros nucleares pasan moléculas de ADN do núcleo ó citoplasma
11. Mediante a endocitose, a célula elimina ó exterior moléculas de gran tamaño
12. A célula procariota ten un só cromosoma
13. Na plasmolise as células deshidrátanse
14. Quimiosíntese é o proceso polo que a materia orgánica é transformada en inorgánica mediante a enerxía
procedente de reaccións químicas
15. Os organismos onde o xenoma foi modificado cos xenes doutras especies chámanse organismos clonados
16. As cadeas de ADN son paralelas e complementarias
17. A vacinación é un tipo de inmunidade artificial activa
18. Os antibióticos non serven para combatir as enfermidades causadas por virus
19. Os plásmidos son moléculas de ADN circular e de dobre cadea
20. A fermentación láctica produce grandes cantidades de lactosa

77
 BIOLOXÍA

78
 BIOLOXÍA
Pregunta Obrigatoria. Tódolos alumnos deben responder a esta pregunta aínda que non é eliminatoria. Valoración:
2,5 puntos.
Acerca das figuras da folla adxunta, responde ás seguintes cuestións: a) ¿que proceso se representa en A? ¿e en B?;
b) sinala catro diferencias entre ambos procesos; c) ¿que sucede en 1? ¿e en 2?; d) explica brevemente a importancia
biolóxica da meiose; e) define os conceptos de célula haploide e célula diploide; f) ¿as células somáticas dun mesmo
organismo teñen o mesmo ADN? ¿e os mesmos ARN mensaxeiros? Xustifica as respostas.
Bloque I. Das 5 cuestións responde só a 3. Valoración: 4,5 puntos (1,5 puntos por cuestión).
I.1. Indica cales destas propiedades son dos linfocitos T, cales dos linfocitos B e cales de ámbolos dous: a) forman células
plasmáticas, b) maduran no timo, c) maduran na médula ósea, d) producen anticorpos, e) son responsables da resposta
celular, f) poden ser colaboradores, supresores ou citotóxicos, g) levan na súa membrana receptores para recoñecementos
celulares, h) son responsables da resposta humoral, i) chegan ós tecidos por vía sanguínea ou linfática, l) orixínanse na
médula ósea.
I.2. ¿Como se introducirá na célula unha macromolécula? ¿e o auga?. ¿Como se introducirá a glucosa a favor de gradiente
de concentración? ¿E como o fará o ion sodio a favor de gradiente electroquímico?, ¿e en contra de dito gradiente?
I.3. Características do Retículo endoplásmico. Diferencias en estructura e función entre o Retículo endoplámico liso e o
rugoso. ¿Que relación ten o Retículo endoplásmico co Aparato de Golgi? ¿e coa envolta nuclear?
I.4. Dos seguintes procesos metabólicos: glucolise, ciclo de Krebs e ciclo de Calvin, indica: a) a súa finalidade, b) os
productos iniciais e finais, c) a sua ubicación intracelular, e d) si son procesos catabólicos, anabólicos ou anfibólicos.
I.5. (Para os alumnos que aprobaron Bioloxía durante o actual curso académico 2003/04). Define: locus, alelo,
heterocigoto, xenotipo e fenotipo.
I.5. (Para os alumnos que aprobaron Bioloxía durante o curso 2002/03 ou anteriores). Explica esquematicamente
a estructura secundaria das proteínas. ¿Que tipos de enlaces interveñen para estabilizala? ¿Por que a presencia de
aminoácidos con cargas iguais ou radicais moi grandes pode desestabilizar a estructura secundaria?
Bloque II. Dos dous grupos de termos elixe un e agrupa de tres en tres, mediante unha frase, os termos
relacionados. Valoración 1,5 puntos.
II.1. ADN e ARN, cloroplasto, antibiótico, celulosa, grana, maduración, linfocitos T, parede celular, Fleming, vexetal,
nucleótidos, timo, tilacoides, polímeros, penicilina.
II.2. ADN, asimétrica, variabilidade xenética, orgánulos, plásmidos, transcripción, recombinación, fluída, vectores,
dixestión celular, núcleo, membrana plasmática, clonación, lisosomas, mutación.

Bloque III. Das 20 preguntas de Verdadeiro/Falso hai que responder só a 15. As respostas erróneas puntúan
negativamente. Valoración: 1,5 puntos. Non escribir as respostas nesta folla.
1. Os polisacáridos serven como marcadores en procesos de recoñecemento celular
2. Os coenzimas traballan xunto cos enzimas para transportar grupos químicos entre sustratos
3. O ARN replícase por un mecanismo semiconservativo
4. A síntese de glucosa é unha fonte importante de enerxía para a célula
5. SIDA é o nome que recibe o virus da inmunodeficiencia en humanos
6. As células inxeren partículas grandes, como bacterias, por fagocitose
7. A transcripción é a síntese de proteínas
8. A gluconeoxénese é a síntese de glucosa
9. As vacinas proporcionan inmunidade artificial pasiva
10. Os virus son parasitos intracelulares obrigados
11. O código xenético é un código de tripletes de aminoácidos
12. A plasmólise prodúcese cando a célula se atopa nun medio hipertónico
13. O tamaño de bacterias e mitocondrias é similar
14. Moléculas anfóteras son as que presentan rexión polar hidrofílica e rexión polar hidrofóbica
15. A información xenética flúe dende o ARN ó ADN e de este a proteínas
16. O obxectivo dun microscopio recolle os raios de luz que atravesan a mostra e produce unha imaxen aumentada da mesma
17. Os prions son fragmentos de ácidos nucleicos causantes de encefalopatías esponxiformes
18. Na dobre hélice do ADN, a adenina sempre está enfrentada ó uracilo e a citosina á guanina
19. O etanol da cervexa procede da glucosa da cebada
20. Nas células procariotas chámase núcleo á rexión onde se atopa condensado o ADN

79
 24

BIOLOXÍA

80
 CRITERIOS DE AVALIACIÓN / CORRECCIÓN
CONVOCATORIA DE XUÑO
Pregunta Obrigatoria. Tódolos alumnos deben
responder a esta pregunta aínda que non é
eliminatoria. Valoración: 2,5 puntos.
A figura A da folla adxunta é unha representación
esquemática típica dunha célula eucariota.
a) Pon nome ás estructuras sinaladas cun número
(0,1x10=1 p.)
1- cloroplastos, 2- mitocondrias, 3- vacuola,
4- ribosomas, 5- retículo endoplásmico liso,
6- retículo endoplásmico rugoso, 7- nucleolo,
8- núcleo/nucleoplasma/cromatina, 9- aparato
de Golgi, 10- parede celular
b) ¿é unha célula animal ou vexetal?: vexetal
(0,1 p.). Xustifica a resposta: porque ten
parede celular, cloroplastos e vacuolas que
son estructuras características das células
eucariotas vexetais: (0,1 p.)c) describe
brevemente a función das estructuras sinaladas
cos números 1, 2, 9 e 10 (0,2x4=0,8 p.)
1- cloroplastos: transformar a enerxía lumínica
en enerxía química mediante a fotosíntesis
2- mitocondrias: realizar a mayoría das
oxidacións celulares (ciclo de Krebs, beta-
oxidación dos ácidos graxos, fosforilación
oxidativa) e producir a mayor parte do ATP
da célula
9- aparato de Golgi: transporte e concentración
de proteínas, glicosilación de lípidos e proteínas
e renovación da membrana plasmática
10- parede celular: da forma e protección á
célula e permite manter o balance osmótico
d) a figura B da folla adxunta é unha fotografía
feita co microscopio electrónico de transmisión
81
dun dos orgánulos representados na figura A,
¿de que orgánulo se trata?: dun cloroplasto (0,3
p.); ¿é posible observalo co microscopio óptico?.
Xustifica a desposta: Si, porque o seu tamaño,
mayor de 0,5 mm ( ver figura) (similar o das
mitocondrias e bacterias), é superior ó límite de
resolución do microscopio óptico (0,2 mm). (0,1
p.+0,1 p. si o razoamento é correcto)
Bloque I. Das 5 cuestións responde só a
3. Valoración: 4,5 puntos (1,5 puntos por
cuestión).
I.1. Os seguintes procesos teñen lugar durante
a mitose: a) migración de cromátidas irmáns ós
polos, b) descondensación dos cromosomas, c)
organización dos cromosomas no plano ecuatorial
do fuso acromático, d) rotura da envolta nuclear,
e) condensación da cromatina para formar os
cromosomas, f) reconstrucción da envolta nuclear,
g) formación do fuso acromático. A) Ordéaos
cronolóxicamente (0,4 p.) e indica en qué fase da
mitose ocorre cada un deles (0,7 p.) .
e (profase)→d (profase) / g (profase)→
c (metafase)→a (anafase)→b (telofase) / f
(telofase)
B) Unha célula que vai sufrir meiose contén
44 autosomas (cromosomas non sexuais) e 2
cromosomas sexuais. ¿Cantas células fillas se
formarán? 4 (0,1 p.) ¿Cantos cromosomas terán
cada unha das células fillas? 23 (22 autosomas
e 1 cromosoma sexual) (0,1 p.). Xustifica as
respostas: fórmanse 4 células porque teñen
lugar dúas divisións sucesivas; na primeira
división repártese un xogo de cromosomas
entre as células fillas polo que ó final o número
de cromosomas redúcese a metade. (0,2 p.)
I.2. Concepto de antíxeno: calquera sustancia
extrana ó organismo capaz de inducir nel
a formación de anticorpos que reaccionen
específicamente a esos antíxenos (0,3 p.) ¿Que
son as inmunoglobulinas?: unha familia de
glucoproteínas, tamén chamadas anticorpos
(0,3 p.); ¿por que se producen?: como resposta a un
antíxeno específico (0,3 p.); ¿que función teñen?:
recoñecer e unirse ós antíxenos específicos
para formar o complexo antíxeno-anticorpo
o cal activa reaccións defensivas que permiten
destruir o axente extrano (infeccioso) (0,3 p.).
¿Que células producen inmunoglobulinas?: os
linfocitos B (células plasmáticas) (0,15 p.); ¿en
 CRITERIOS DE AVALIACIÓN / CORRECCIÓN
que órgano ou órganos se producen e maduran
esas células?: na médula ósea (0,15 p.).
I.3. Define: nucleósido (asociación dunha base
nitroxenada e mais unha pentosa), nucleótido
(unión mediante enlace éster dun nucleósido
co ácido fosfórico), nucleoplasma (medio
interno do núcleo onde se atopan o resto dos
componentes: a cromatina e proteínas non
cromatínicas), nucleolo (lugar do núcleo onde
se forman as subunidades dos ribosomas),
nucleosoma (cada unha das unidades a modo
de contas de colar en que está organizada a
cromatina, estando formado por un núcleo de
proteínas histónicas rodeado do filamento de
ADN. (0,3x5=1,5 p.)
I.4. ¿Qué proceso bioquímico representa a
seguinte reacción? C6H12O6 + 6 O2 → 6 CO2+6
H2O+ enerxía (ATP): A respiración (0,3 p.).
Indica brevemente en qué consiste a glucolise, o
lugar da célula onde se realiza e si é un proceso
aerobio ou anaerobio: conxunto de reaccións
mediante as que unha molécula de glucosa
se transforma en dúas de ácido pirúvico
(0,3 p.) Ten lugar no citosol (0,3 p.) e en
anaerobiose (ausencia de osíxeno) (0,3 p.) . ¿É a
gluconeoxénese o proceso inverso da glucolise?.
Razoa a resposta. Aínda que se produce glucosa
a partires de ácido pirúvico e os metabolitos
intermedios son case idénticos ós da glucolise,
non é o proceso inverso pois varían algúns dos
enzimas que catalizan ás reaccións (0,3 p.)
I.5. (Para os alumnos que aprobaron Bioloxía
durante o actual curso académico 2003/04).
Para un determinado carácter hereditario, escribe
o xenotipo de: (Deben representar o carácter por
unha letra, sendo mayúscula para o carácter
dominante e minúscula para o recesivo) a) un
individuo da liña pura dominante (AA); b) un
individuo homocigótico recesivo (aa), c) un
individuo heterocigótico (Aa), d) os descendentes
do cruzamento entre a) e b) (todos heterocigóticos:
Aa), e) os descendentes do cruzamento entre
b) e c) (a metade heterocigóticos, (Aa) e a
outra metade homocigóticos recesivos (aa)).
(0,3x5=1,5 p.)
I.5. (Para os alumnos que aprobaron Bioloxía
durante o curso 2002/03 ou anteriores). Indica
as diferencias entre a estructura secundaria en
alfa-hélice e en lámina pregada das proteinas: na
estructura en alfa-hélice a cadea de aminoácidos
está enrolada en hélice e as cadeas laterales dos
82
animoácidos quedan ó exterior mentras que
na estructura en lámina pregada as cadeas de
aminoácidos dispóñense en zig-zag e as cadeas
laterales de aminoácidos sitúanse por enriba e
por debaixo do plano en zig-zag (0,4x2=0,8 p.).
Características da estructura terciaria: (0,7 p.)
- é a configuración espacial da estructura
secundaria,
- prodúcese por interaccións (atracción
e repulsión) entre distintos restos de
aminoácidos
- estabilízase por forzas de van der Waals,
pontes disulfuro, interaccións iónicas e pontes
de hidróxeno.
Bloque II. Dos dous grupos de termos elixe un e
agrupa de tres en tres, mediante unha frase, os
termos relacionados. Valoración 1,5 puntos.
II.1. VIH, fotosíntese, colesterol, replicación,
disolvente, hormonas, ADN, soluto, ATP
y NADPH, retrovirus, esteroideas, SIDA,
semiconservativa, fase luminosa, membrana
semipermeable
O colesterol é o precursor das hormonas
esteroideas
O VIH é o retrovirus causante da SIDA
A replicación do ADN é semiconservativa
Na fase luminosa da fotosíntese prodúcese ATP
e NADPH
Unha membrana semipermeable permite o
paso de disolvente pero non de soluto
II.2. ADN, cápside, catión, fase escura, lactosa,
replicación, cuberta proteica, fase S, sacarosa,
ion, disacáridos, fotosíntese, virus, carga positiva,
fixación do CO2
Na fase S do ciclo celular ten lugar a replicación
do ADN
Na fase escura da fotosíntese prodúcese a
fixación do CO2
A cuberta proteica dos virus chámase cápside
Un catión é un ión con carga positiva
A lactosa e a sacarosa son disacáridos
Bloque III. Das 20 preguntas de Verdadeiro/
Falso hai que responder só a 15. As respostas
erróneas puntúan negativamente. Valoración:
1,5 puntos. Non escribir as respostas nesta
folla.
1F. A estructura básica das membranas celulares
é unha bicapa de proteínas con fosfolípidos
insertados
2F. O amidón é o compoñente básico das paredes
 CRITERIOS DE AVALIACIÓN / CORRECCIÓN
celulares vexetais
3V. Os enzimas incrementan a velocidade das
reaccións
4F. O ARN ribosómico utilízase como molde na
síntese de proteínas
5V. Segundo o código xenético, cada aminoácido
especifícase por un codón que consta de tres
nucleótidos
6V. Os ions son transportados a traverso das
membranas celulares por proteínas de transporte
7V. Os retrovirus sintetizan ADN a partires de
ARN mediante a transcriptasa inversa
8V. Nun microscopio, o condensador é a lente que
concentra os raios de luz sobre a mostra
9V. As partículas F das crestas mitocondriais son
complexos de ATP-sintetasas
10F. A traverso dos poros nucleares pasan
moléculas de ADN do núcleo ó citoplasma
11F. Mediante a endocitose, a célula elimina ó
CONVOCATORIA DE SETEMBRO
Pregunta Obrigatoria. Tódolos alumnos deben
responder a esta pregunta aínda que non é
eliminatoria. Valoración: 2,5 puntos.
Acerca das figuras da folla adxunta, responde ás
seguintes cuestións:
A células somáticas) c) ¿que sucede en 1? ( a
B da meiose: A meiose é imprescindible para
a) ¿que proceso se representa en A? (a meiose) ¿e
en B? (a mitose); (0,2 p.)
b) sinala catro diferencias entre ambos procesos:
(0,2x4=0,8 p.)
- No número de divisións que teñen lugar (unha
na mitose e duas na meiose)
- No número de células que se xeñeran (dous na
mitose e catro na meiose)
- No número de cromosomas das células fillas
83
exterior moléculas de gran tamaño
12V. A célula procariota ten un só cromosoma
13V. Na plasmolise as células deshidrátanse
14F. Quimiosíntese é o proceso polo que a materia
orgánica é transformada en inorgánica mediante a
enerxía procedente de reaccións químicas
15F. Os organismos onde o xenoma foi modificado
cos xenes doutras especies chámanse organismos
clonados
16F. As cadeas de ADN son paralelas e
complementarias
17V. A vacinación é un tipo de inmunidade
artificial activa
18V. Os antibióticos non serven para combatir as
enfermidades causadas por virus
19V. Os plásmidos son moléculas de ADN circular
e de dobre cadea
20F. A fermentación láctica produce grandes
cantidades de lactosa
respeito ó das células maternas (o mesmo no
caso da mitose e a metade no da meiose)
- No comportamento dos cromosomas durante
a división (na meiose prodúcese intercambio de
material xenético entre cromosomas homólogos
e na mitose non)
- No tipos de células que as sofren (a meiose só
ocorre en células de estirpe xerminal mentras
que a mitose é o mecanismo de división das
replicación do ADN) ¿e en 2 (apareamento de
cromosomas homólogos e entrecruzamento)?
(0,2x2=0,4 p.)
d) explica brevemente a importancia biolóxica
que poda ter lugar a reproducción sexual xa
que asegura que o número de cromosomas
se manteña constante de xeneración en
xeneración: a meiose é a causa de que os gametos
teñan a metade do número de cromosomas que
as células somáticas da especie; nos organismos
con reproducción sexual, coa unión de dous
gametos na fecundación se recupera o número
de cromosomas da especie. Ademais, a meiose
aumenta a variabilidad xenética debido, por un
lado, á recombinación ou entrecruzamento dos
 CRITERIOS DE AVALIACIÓN / CORRECCIÓN
cromosomas, que orixina novas combinacións
xénicas, e por outro, ó reparto aleatorio
dos cromosomas maternos e paternos entre
os gametos, que se mezclarán ó azar na
fecundación. (0,5 p.)
e) define os conceptos de célula haploide (só
posúe unha serie/xogo de cromosomas todos
distintos entre sí) e célula diploide (contén dous
series/xogos de cromosomas homólogos entre
sí; os cromosomas homólogos de cada par teñen
o mesmo tamaño e forma e conteñen os xenes
para os mesmos caracteres (0,2x2=0,4 p.)
f) ¿as células somáticas dun mesmo organismo
teñen o mesmo ADN? (SI) ¿e os mesmos ARN
mensaxeiros? (NON) Xustifica as respostas.
As células dun organismo conservan todolos
xenes presentes no cigoto que o orixinou
pero nos distintos tipos de células exprésanse
(transcríbanse) xenes distintos, polo que se
forman ARN distintos para seren traducidos
en proteínas (0,2 p.)
Bloque I. Das 5 cuestións responde só a
3. Valoración: 4,5 puntos (1,5 puntos por
cuestión).
I.1. Indica cales destas propiedades son dos linfocitos
T, cales dos linfocitos B e cales de ámbolos dous:
(0,15x10=1,5 p.) a) forman células plasmáticas:
linfocitos B; b) maduran no timo: linfocitos
T; c) maduran na médula ósea: linfocitos B;
d) producen anticorpos: linfocitos B; e) son
responsables da resposta celular: linfocitos T; f)
poden ser colaboradores, supresores ou citotóxico:
linfocitos T; g) levan na súa membrana receptores
para recoñecementos celulares: linfocitos T; h)
son responsables da resposta humoral: linfocitos
B; i) chegan ós tecidos por vía sanguínea ou
linfática: ambolos dous; l) orixínanse na médula
ósea: ambolos dous
glucolise
Finalidade degradación de glucosa
para obter enerxía
Productos iniciais glucosa
Productos finais piruvato, ATP, NADH
Ubicación citosol
intracelular
catabólico
I.2. ¿Como se introducirá na célula unha
macromolécula? (mediante a formación de
vesículas de endocitose) ¿e o auga?: por difusión
simple a través da bicapa (ósmose). ¿Como
se introducirá a glucosa a favor de gradiente
de concentración?: por difusión facilitada por
proteínas transporte. ¿E como o fará o ion
sodio a favor de gradiente electroquímico? por
simple difusión a través de canles proteicos; ¿e
en contra de dito gradiente? o ión sodio pasará
por transporte activo mediante unha bomba de
sodio/potasio (0,3x5=1,5 p.)
I.3. Características do Retículo endoplásmico:
forma parte do sistema de endomembranas
e está formado por unha serie de vesículas
e sacos revestidos de membrana sinxela e
intercomunicados. Diferencias en estructura e
función entre o Retículo endoplásmico liso e o
rugoso: Estructura: o rugoso presenta ribosomas
adheridos e o liso non. Función: no Retículo
endoplámico liso prodúcese a síntese de lípidos
de membrana e de hormonas esteroideas e
a detoxificación mentras que no rugoso ten
lugar o empaquetamento, acumulación e
transformación das proteínas sintetizadas
nos ribosomas adheridos. ¿Que relación ten o
Retículo endoplásmico co Aparato de Golgi? ¿e
coa envolta nuclear?: as tres estructuras son
contínuas estructuralmente ó formar parte do
sistema de endomembranas da célula: a envolta
nuclear é contínua co Retículo endoplásmico
e as vesículas de transición do Retículo
intégranse no Aparato de Golgi (1,5 p.)
I.4. Dos seguintes procesos metabólicos:
glucolise, ciclo de Krebs e ciclo de Calvin, indica:
a) a súa finalidade, b) os productos iniciais e
finais, c) a sua ubicación intracelular, e d) si son
procesos catabólicos, anabólicos ou anfibólicos.
(0,5x3=1,5 p.)
ciclo de Krebs ciclo de Calvin
degradación de acetil fixación do CO2 para
CoA para obter enerxía formar materia orgánica
acetil CoA, NAD++FAD, CO2, NADPH e ATP,
GDP ribulosa 1-5 bifosfato
CO2, NADH+H++FADH2, glucosa
GTP
matriz mitocondrial estroma cloroplasto
catabólico anabólico
84
 CRITERIOS DE AVALIACIÓN / CORRECCIÓN
I.5. (Para os alumnos que aprobaron Bioloxía
durante o actual curso académico 2003/04).
Define: Locus (lugar que ocupa un xen no
cromosoma), alelo (cada unha das alternativas
ou variantes que pode presentar un xen para
un carácter), heterocigoto (individuo que posúe
alelos distintos para un determiñado carácter),
xenotipo (conxunto de xenes que posúe un
individuo diploide, a metade herdados do
pai e a mitade da nai) e fenotipo (conxunto
de caracteres que manifesta un individuo).
(0,3x5=1,5 p.)
I.5. (Para os alumnos que aprobaron Bioloxía
durante o curso 2002/03 ou anteriores).
Explica esquematicamente a estructura
secundaria das proteínas. A descripción ten
que ir complementada por esquemas das dúas
conformacións; os esquemas e a definición
teñen que representar que a estructura
secundaria é a disposición espacial da cadea
de aminoácidos e que se produce debido a
pregamentos en distintas zonas da cadea
que poden ocorrer de dúas formas posibles:
a cadea de aminoácidos enrólase en hélice,
quedando as cadeas laterales dos aminoácidos
dirixidos ó exterior (estructura secundaria
en alfa-hélice) ou tramos de cadeas de
aminoácidos dispóñense en zig-zag quedando
as cadeas laterales de aminoácidos por enriba
e por debaixo do plano en zig-zag (estructura
secundaria en lámina pregada).
0,5 p. (esquema)+0,5 p. (descripción); ¿Que tipos
de enlaces interveñen para estabilizala? Enlaces
de hidróxeno (0,25 p.)¿Por que a presencia
de aminoácidos con cargas iguais ou radicais
moi grandes pode desestabilizar a estructura
secundaria? Porque non se poden formar pontes
de hidróxeno (0,25 p.)
Bloque II. Dos dous grupos de termos elixe un e
agrupa de tres en tres, mediante unha frase, os
termos relacionados. Valoración 1,5 puntos.
II.1. ADN e ARN, cloroplasto, antibiótico,
celulosa, grana, maduración, linfocitos T, parede
celular, Fleming, vexetal, nucleótidos, timo,
tilacoides, polímeros, penicilina.
A maduración dos linfocitos T prodúcese no
timo
ADN e ARN son polímeros de nucleótidos
A celulosa é o principal compoñente da parede
celular vexetal
85
Os grana son as pilas de tilacoides dos
cloroplastos
Fleming descubríu o antibiótico penicilina
II.2. ADN, asimétrica, variabilidade
xenética, orgánulos, plásmidos, transcripción,
recombinación, fluída, vectores, dixestión
celular, núcleo, membrana plasmática, clonación,
lisosomas, mutación.
A membrana plasmática e asimétrica e fluida
Os plásmidos empréganse como vectores de
clonación
A transcripción do ADN ten lugar no núcleo
Os lisosomas son orgánulos encargados da
dixestión celular
A recombinación e a mutación aumentan a
variabilidade xenética
Bloque III. Das 20 preguntas de Verdadeiro/
Falso hai que responder só a 15. As respostas
erróneas puntúan negativamente. Valoración:
1,5 puntos. Non escribir as respostas nesta
folla.
1. V. Os polisacáridos serven como marcadores en
procesos de recoñecemento celular
2. V. Os coenzimas traballan xunto cos enzimas
para transportar grupos químicos entre sustratos
3. F. O ARN replícase por un mecanismo
semiconservativo
4. F. A síntese de glucosa é unha fonte importante
de enerxía para a célula
5. F. SIDA é o nome que recibe o virus da
inmunodeficiencia en humanos
6. V. As células inxiren partículas grandes, como
bacterias, por fagocitose
7. F. A transcripción é a síntese de proteínas
8. V. A gluconeoxénese é a síntese de glucosa
9. F. As vacinas proporcionan inmunidade
artificial pasiva
10. V. Os virus son parásitos intracelulares
obrigados
11. F. O código xenético é un código de tripletes
de aminoácidos
12. V. A plasmólise prodúcese cando a célula se
atopa nun medio hipertónico
13. V. O tamaño de bacterias e mitocondrias é
similar
14. F. Moléculas anfóteras son as que presentan
rexión polar hidrofílica e rexión polar
hidrofóbica
15. F. A información xenética flúe dende o ARN ó
ADN e de este a proteínas
16. V. O obxectivo dun microscopio recolle os
 CRITERIOS DE AVALIACIÓN / CORRECCIÓN
raios de luz que atravesan a mostra e produce
unha imaxen aumentada da mesma
17. F. Os prions son fragmentos de ácidos nucleicos
causantes de encefalopatías esponxiformes
18. F. Na dobre hélice do ADN, a adenina sempre
86
está enfrentada ó uracilo e a citosina á guanina
19. V. O etanol da cervexa procede da glucosa da
cebada
20. F. Nas células procariotas chámase núcleo á
rexión onde se atopa condensado o ADN
 24

BIOLOXÍA
Pregunta Obrigatoria. Tódolos alumnos deben responder a esta pregunta aínda que non é eliminatoria. Valoración:
2,5 puntos.
a) ¿A que grupo de biomoléculas pertencen as estructuras X, Y, Z representadas na figura adxunta? b) Indica en cada
caso os compoñentes moleculares que as forman. c) Explica o tipo de enlace que se estable entre ditos compoñentes
d) Comenta algunha das funcións celulares de cada unha desas biomoléculas.
Bloque I. Das 5 cuestións responde só a 3. Valoración: 4,5 puntos (1,5 puntos por cuestión).
I.1. Define: telómero, centrómero, cromátida, cariotipo, cromosomas homólogos.
I.2. a) Unha vez que o sistema inmunitario dunha persoa recoñece por primeira vez un antíxeno, ¿qué tipo de resposta
se produce? b) ¿e nun segundo contacto co antíxeno? c) Explica cada unha delas.
I.3. a) Enumera e resume en catro puntos os principios da teoría celular moderna. b) ¿Con qué tipo de microcopio se
pode observar: unha célula vexetal, unha célula animal, unha bacteria, a grana dun cloroplasto, unha mitocondria, un
virus, os ribosomas?
I.4. a) Fai un esquema da molécula de ADN segundo o modelo de Watson e Crick indicando cada un dos seus
compoñentes. b) ¿Cómo se atopa codificada a información xenética? C) ¿Qué son os fragmentos de Okazaki, a qué
proceso biolóxico os asocias, e qué encimas interveñen na sua formación?
I.5. (Para os alumnos que aprobaron Bioloxía durante o actual curso académico 2004/05). A cor das frores da
planta dondiego de noite é un caso de herdanza intermedia. Si cruzamos dúas razas puras, unha de frores brancas con
outra de frores vermellas obteremos unha primeira xeración F1. a) Indica o xenotipo e fenotipo da F1. b) O xenotipo e
fenotipo da F2 e en que proporcións aparecen as frores vermellas e brancas na F2. c) ¿Qué resultados terás ao cruzar
a F1 con cada unha das suas parentais?.
I.5. (Para os alumnos que aprobaron Bioloxía durante o curso 2002/03 ou anteriores). a) No proceso de secreción
das proteínas ¿qué orgánulos citoplasmáticos interveñen? b) ¿En cal deles se inicia a síntese de proteínas? c) ¿Qué é
un lisosoma? d) Indica cal é a sua función.
Bloque II. Dos dous grupos de termos elixe un e agrupa de tres en tres, mediante unha frase, os termos relacionados.
Valoración 1,5 puntos.
II.1. celulosa, anticorpos, peptidos, xen, vexetal, encima, reposta humoral, reacción, locus, homopolisacárido, enerxía
de activación, hidrólise, cromosoma, aminoácidos, linfocitos B.
II.2. luz, bacterias, mitocondrias, enerxía, α-D-glucosa, timo, amidón, circular, bazo, cloroplastos, ADN, linfoides,
glucóxeno, fotosíntese, ATP.
Bloque III. Das 20 preguntas de Verdadeiro/Falso hai que responder só a 15. As respostas erróneas puntúan
negativamente. Valoración: 1,5 puntos. Non escribir as respostas nesta folla.
1) Os organismos anaerobios viven en ambientes sin oxíxeno
2) Os bioelementos son elementos químicos que forman parte dos seres vivos
3) Os isómeros teñen idéntica composición química e idéntica estructura molecular
4) A replicación do ADN é conservativa
5) Os promotores son secuencias de ARN ás que se unen as ARN polimerasas
6) A celulosa e a quitina son polisacáridos estructurais
7) As inmunoglobulinas son proteínas globulares
8) A inxestión de partículas sólidas a traveso da membrana plasmática por medio de vesículas chámase pinocitose
9) Nos procesos anabólicos consúmese ATP
10) Os encimas de restrición cortan o ADN
11) A insulina podese obter a partires de bacterias modificadas xenéticamente
12) Os prións son microorganismos formados por proteínas e ARN
13) Os esteroides poden ser precursores de vitaminas e hormonas
14) A tradución dos ARN mensaxeiros ten lugar no núcleo
15) Nos ribosomas prodúcese a transcrición
16) Os antíxenos son sustancias capaces de inducir unha resposta inmune
17) O interferón ten actividade antiviral
18) O etanol do viño procede da fermentación da glucosa da uva
19) O colesterol transportase no sangue unido a lipoproteínas
20) O código xenético é dexenerado porque un mismo triplete codifica varios aminoácidos.

77
 BIOLOXÍA

Y
OH SH

H CH2 O H CH2 O H
H H
N C C N C C N
C N C C N C C
H
O H H O H CH3 O

78
 BIOLOXÍA
Pregunta Obrigatoria. Tódolos alumnos deben responder a esta pregunta aínda que non é eliminatoria. Valoración:
2,5 puntos.
a) Fai un esquema dun cloroplasto visto o microscopio electrónico e ponlle nome os seus compoñentes estructurais
b) Escribe a ecuación global da fotosíntese
c) ¿Onde se atopan os pigmentos fotosintéticos e cal é a sua función?
Na fase luminosa da fotosíntese, ¿qué productos se obteñen, cales se empregan no ciclo de Calvin e para qué se utilizan?
Bloque I. Das 5 cuestións responde só a 3. Valoración: 4,5 puntos (1,5 puntos por cuestión).
I.1. Indica 5 diferencias entre o ADN e o ARN. Ademáis de no núcleo, ¿en que outro lugar da célula eucariota hai ADN?.
I.2. A) Identifica as fases da mitose en que se encontran as células de cada unha das micrografías da folla adxunta. B)
¿En qué orde as colocarías para que se correspondesen coa orde temporal da mitose?. Utiliza os números asignados a
cada imaxe para indicar a secuencia. C) Se o número haploide da cebola é 24, ¿cántos cromosomas ten unha célula do
talo da cebola? ¿e o gran de polen da mesma planta?
I.3. Indica a natureza química, a función e ónde se atopan en maior abundancia as seguintes moléculas: celulosa,
fosfolípidos, insulina, queratina e proxesterona.
I.4. Sinala as diferencias entre os seguintes termos: a) anfótero e anfipático; b) centrómero e centrosoma; c) tradución
e transcrición.
I.5. (Para os alumnos que aprobaron Bioloxía durante o actual curso académico 2004/05). A hemofilia débese a un
alelo recesivo localizado no cromosoma X. Unha parella formada por un home non hemofílico e unha muller normal
cuio pai foi hemofílico, ten varios fillos e varias fillas. A) Representa os xenotipos dos abós maternos, dos pais, dos
fillos varóns e das fillas. B) ¿É posible que algunha das fillas da parella sufra a hemofilia? ¿E que a sufra algún fillo
varón? ¿Pode algunha das fillas ser portadora da enfermidade? ¿E algún dos fillos?. Xustifica tódalas respostas.
I.5. (Para os alumnos que aprobaron Bioloxía durante o curso 2002/03 ou anteriores). a) Indica brevemente qué tipo
de molécula é e qué función biológica ten o colesterol . b) ¿Qué relación ten o colesterol coa arteriosclerose?.
Bloque II. Dos dous grupos de termos elixe un e agrupa de tres en tres, mediante unha frase, os termos relacionados.
Valoración 1,5 puntos.
II.1) Actina, síntese, fuso, nucleoide, mitótico, miosina, gluconeoxénese, microtúbulos, lisosomas, bacterias, dixestión,
ADN, celular, glucosa, contracción muscular.
II.2) ATP, Meselson e Stahl, artificial, bacteriófagos, inmunoglobulinas, nucleósido, inmunidade, bacterias, anticorpos,
glucoproteínas, replicación do ADN, trifosfato, vacina, virus, semiconservativa.
Bloque III. Das 20 preguntas de Verdadeiro/Falso hai que responder só a 15. As respostas erróneas puntúan
negativamente. Valoración: 1,5 puntos. Non escribir as respostas nesta folla.
1) Os encimas hidrolíticos catalizan a rotura da molécula de auga
2) A beta-oxidación é o proceso de síntese de ácidos graxos
3) Os ribosomas son orgánulos que están rodeados por membrana
4) O transporte activo é un tipo de transporte celular que non consume enerxía
5) Na respiración aerobia o osíxeno molecular é o aceptor final de electróns
6) A autoinmunidade caracterízase pola producción de autoanticorpos
7) Os aminoácidos só se atopan nas células formando parte de proteínas
8) A penicilina é un antibiótico producido por un fungo
9) O intrón é a parte do xen eucariota que se transcribe e traduce
10) A desnaturalización das proteínas ten lugar cando se rompen os enlaces peptídicos
11) O Aparello de Golgi está implicado na formación de membranas celulares
12) Os tripletes de bases do ARN mensaxeiro chámanse codóns
13) As enfermidades producidas por virus non se curan con antibióticos
14) O proceso de conxugación implica o paso de ADN dunha bacteria a outra
15) Unha membrana semipermeable é a que deixa pasar o soluto pero non o disolvente
16) Nas células vexetais as mitocondrias son os orgánulos encargados da respiración
17) Os virus son parásitos intracelulares obrigados
18) O etanol da cervexa procede da fermentación da glucosa da cebada.
19) A parede das bacterias está formada por celulosa
20) As mutacións son unha fonte de variabilidade xenética

79
 24

BIOLOXÍA

1 2 3

4 5

80
 CRITERIOS DE AVALIACIÓN / CORRECCIÓN
CONVOCATORIA DE XUÑO
Pregunta obrigatoria. Valoración: 2,5 puntos.
a) X: Polisacárido/Glúcido. Y: Cadea polipeptídica/
Péptido/Proteína. Z: Fosfolípido/Lípido. (0,1x3=
0,3p)
b) X: moléculas de α-D-glucosa. (0,1p)
Y: aminoácidos. (0,1p)
Z: glicerina, ácidos grasos, ácido fosfórico e un
aminoalcohol. (0,2p).
c) X: Enlace O-glucosídico (1-4) entre o hidroxilo
do carbono anomérico dunha glucosa e outro grupo
hidroxilo da seguinte glucosa
Y: Enlace peptídico entre o grupo α amino dun
aminoácido e o grupo carboxilo do seguinte
aminoácido.
Z: Enlace éster entre os grupos hidroxilo e os grupos
carboxílico (COOH) dos ácidos graxos, enlace éster
fosfórico entre o ácido fosfórico e o hidroxilo da
glicerina e entre o ácido fosfórico e o hidroxilo do
aminoalcohol. (0,3x3=0,9p)
d) X: Molécula de reserva enerxética (almidón ou
glucóxeno) ou ben estructural como a celulosa.
Y: Función estructural (fibrosas: pelo, uñas;
globulares: membrana), enzimática, transportadoras
(lipoproteínas), de defensa (anticorpos), reguladora
(hormonas), motora (actina, miosina), de reserva
(ovoalbúmina).
Z: Componentes das membranas celulares
(0,3X3=0,9p)
BLOQUE I: Valoración 4,5 puntos (1,5 p por
cuestión). Se se responden máis de 3 cuestións non
se correxirá a última.
I.1 Telómero: son os extremos dos brazos dos
cromosomas.
Centrómero ou constrición primaria. A rexión do
cromosoma que mantén unidas as cromátidas irmás.
Ten unha posición variable dentro do cromosoma.
É a rexión pola que se xunta o cromosoma ao fuso
acromático.
Cromátida: Cada unha das duas partes simétricas
dun cromosoma metafásico que están constituidas
por duas moléculas de ADN idénticas. Chámanse
cromátidas irmás e están unidas polo centrómero.
Cariotipo: Representación fotográfica dos
cromosomas dunha individuo/especie ordenada
seguindo criterios como tamaño do cromosoma,
posición do centrómero, patrón de bandas.
Cromosomas homólogos: cada un dos cromosomas
que conteñen información xenética para os mesmos
caracteres procedentes un do pai e outro da nai e que
81
se aparean durante a meiose (0,3x5=1,5p)
I.2 a) Prodúcese unha resposta primaria (0,25p) coa
formación de anticorpos polos linfocitos B (0,5p)
b) Prodúcese unha resposta secundaria (0,25p). Os
linfocitos B ou células memoria recoñecen o antíxeno
no seu segundo contacto e producen anticorpos con
grande rapidez (0,5p).
I.3 a) Todo organismo vivo está formado por células
ou a célula é a unidade estructural dun ser vivo. Cada
célula procede da división doutra célula anterior e a
información xenética transmítese dunha xeneración á
seguinte. As reaccións que constituen o metabolismo
teñen lugar nas células. A célula é a unidade vital que
cumpre as tres funcións que caracterizan o ser vivo:
nutrición, relación e reproducción (0,2x4=0,8p)
b) célula vexetal: microscopio óptico; célula
animal: m. óptico; bacteria: m. óptico; a grana dun
cloroplasto: m. electrónico; mitocondria: m. óptico;
virus: m. electrónico; ribosomas: m. electrónico.
(0,1x7=0,7p)
I.4 a) Esquema: (0,2p). Imprescindible que sinalen:
Bases nitroxenadas: A=T e C=G (complementareidade
de bases), esquelete zucre-fosfato: desoxirribosa e
fosfato, duas cadeas indicando a polaridade 5’-3’
(0,1x3=0,3p)
b) En forma de secuencias específicas de ADN que se
transcriben formando un ARN mensaxeiro que leva a
información, en forma de tripletes ou codóns que será
traducido segundo o código xenético. (0,4p)
c) Son pequenos fragmentos de ADN e ARN que se
sintetizan de forma discontinua na cadea retardada
(0,15p), en sentido 5’-3’, na replicación do ADN
(0,15p). Interveñen como enzimas: Primasa e a ADN
polimerasa, helicasas, topoisomerasas, proteínas de
unión á cadea sinxela (0,3p).
I.5 (Para os alumnos que aprobaron Bioloxía
durante o actual curso académico 2004/2005 ou
en 2003/2004)
a) R: vermella, r: branca; RR(verrmellas)x rr(branca)
F1 (Rr) rosa. b) F2 proporcións xenotípicas: Rr x Rr 1/
4RR, 2/4Rr, 1/4rr; proporcións fenotípicas: vermellas
1⁄4 , brancas 1⁄4, rosas 2/4 c) Rr(rosa) x RR (vermella)
1⁄2 Rr rosa e 1⁄2 RR vermellas; Rr(rosa)x rr (branca) 1⁄2
Rr (rosa) e 1⁄2 rr (branca).
a) 0,2 se representan correctamente os alelos, 0,2 os
xenotipos e 0,1 o fenotipo da F1.
b) 0,25 p xenotipos e proporcións. 0,25 fenotipos e
proporcións na F2
 CRITERIOS DE AVALIACIÓN / CORRECCIÓN
c) 0,25 por cada un dos retrocruzamentos.
(0,25x2=0,5)
I.5 (Para os alumnos que aprobaron Bioloxía
durante o curso 2002/2003 ou anteriores).
a) Ribosomas formado parte do retículo
endoplasmático rugoso e aparato de Golgi (válido
dictiosomas) (0,6p)
b) No retículo endoplasmático rugoso (0,3p)
c) Vesículas xurdidas por xemación dos sáculos
do aparato de Golgi cheas de enzimas hidrolíticos
(hidrolasas) (0,3p) dos que a función é a dixestión
intracelular (0,3p)
BLOQUE II: Valoración 1,5 puntos (0,3 p x 5
frases). Cualificarase un grupo de termos de 5
frases pertencentes a un só bloque.
II.1. A celulosa é un homopolisacárido vexetal
Un enzima reduce a enerxía de activación dunha
reacción
CONVOCATORIA DE SETEMBRO
PREGUNTA OBRIGATORIA.
Valoración 2,5 puntos
a) Válido calquera esquema ben feito que indique:
membrana externa, membrana interna, estroma,
tilacoides ou membrana tilacoidal, grana, ADN,
espacio intermembrana, lumen tilacoidal/espacio
intratilacoidal. (0,1x8=0,8p)
b) 6CO2 + 6H2O -- luz --C6H12O6 + 6 O2
/// n CO2 + nH2O—luz--(CH2O)n + n O2 (0,4p)
c) Nas membranas tilacoidais formando parte dos
fotosistemas (complexo antena, centros reacción
fotoquímico). A función é captar a enerxía da luz.
(0,4p)
d) Obtense O2, NADPH e ATP.
No ciclo de Calvin utilízanse o ATP e NADPH. O
ATP como fonte de enerxía e o NADPH como poder
reductor, ambos os dous na fixación e reducción do
CO2 (0,3x3=0,9)
BLOQUE I: Valoración 4,5 puntos (1,5 p por
cuestión). Se se respostan máis de 3 cuestións non
se correxirá a última.
I.1 O ADN ten cadea doble e o ARN cadea sinxela.
O ADN ten como zucre a desoxirribosa e o ARN ribosa
Bases nitroxenadas no ADN, A, T, C e G e o ARN,
82
A hidrólise dun péptido produce aminoácidos
A resposta humoral baséase na síntese de anticorpos
polos linfocitos B
O locus é o lugar que ocupa un xen nun cromosoma
II.2 O ADN das bacterias é circular
O bazo e o timo son órgaos linfoides
O glucóxeno e o almidón están formados por unidades
de α-D-glucosa
A luz constitue a fonte de enerxía na fotosíntese
Nas mitocondrias e cloroplastos sintetízase ATP
BLOQUE III. Valoración 1,5 puntos (0,1 x 15p)
Teñen que respostar a un máximo de 15 preguntas.
No caso de contestar máis, correxiranse só as
15 primeiras. As respostas erróneas puntúan
negativamente.
1-V, 2-V, 3-F, 4-F, 5-F, 6-V, 7-V, 8-F, 9-V, 10-V, 11-V,
12-F, 13-V, 14-F, 15-F, 16-V, 17-V, 18-V, 19-V, 20-F
A, U, C e G.
Un só tipo de ADN e varios tipos de ARNs
O ADN é o portador dos xens, contén a información
xenética, e o ARN é o intermediario no paso da
información xenética a proteínas. (0,25px5=1,25).
Na matriz das mitocondrias e no estroma dos
cloroplastos. (0,25p)
I.2. A) 1.Anafase; 2. Profase tardía; 3. Profase
temprana; 4. Metafase; 5. Telofase. (0,1x5=0,5p)
B) 3-2-4-1-5. (0,5p)
C) célula de talo, 48 cromosomas; e grao de polen 24
cromosomas (0,25x2=0,5p)
I.3. Celulosa : polisacárido/glúcido, estructural ou
de soporte, parede celular vexetal
Fosfolípido: Lípido polar, estructural, membranas
celulares
Insulina: Polipéptido/Proteína, hormonal, páncreas/
sangue
Queratina: Proteína; estructural; pelo, uñas, cornos
Proxesterona: Lípido, hormonal, ovarios/placenta
(0,1x3x5=1,5p)
I.4. A) Anfótero: composto químico que pode
 CRITERIOS DE AVALIACIÓN / CORRECCIÓN
actuar como ácido ou base. Antipático: Molécula
que ten unha parte polar ou hidrófila e unha apolar
ou hidrófoba. (0,25x 2=0,5p).
B) Centrómero: rexión cromosómica que se une ao
fuso acromático durante mitose e meiose/ Rexión do
cromosoma que mantén xuntas as cromátidas irmás.
Centrosoma: centro organizador dos microtúbulos
da célula composto por dous centriolos, fibras do
áster e matriz do centrosoma/materia pericentriolar.
(0,25x2=0,5p).
C) Tradución: Síntese de proteínas a partir dunha
molécula de ARNm que ten lugar nos ribosomas.
Transcrición: Síntese de ARN a partir da cadea molde
dunha molécula de ADN. (0,25x2=0,5p).
I.5. h: hemofilia; H: normal.
a) Abós maternos: aboa XHXH ou XHXh ; abó: XhY
Pais: Nai XHXh e pai XHY
Descendencia: Fillas: XHXH e XHXh; Fillos: XHY e
XhY (0,3x3=0,9p)
b) Non por ser o alelo h recesivo, as fillas sempre
terán o cromosoma XH do pai.
O 50% dos fillos sufrirá hemofilia porque éstes
reciben un Xh da nai portadora e o Y do pai.
O 50% das fillas serán portadoras porque reciben un
Xh da sua nai portadora
O 50% dos fillos serán XhY (o alelo Xh hérdano da
sua nai) e por tanto serán portadores e padecerán a
enfermidade. (0,15x4=0,6p)
I.5 (2002/2003 ou anteriores)
a) Colesterol é un lípido que forma parte das
membranas celulares animais e como molécula
83
precursora dos ácidos biliares, hormonas sexuais
masculinas e femininas e hormonas da corteza
suprarrenal (cortisol ou aldosterona).( 0,8p)
b) Endurecemento e engrosamento das paredes dos
vasos sanguíneos ao depositarse na sua cara interna
lípidos como o colesterol (0,7p)
BLOQUE II: valoración 1,5 puntos (0,3 p x 5
frases). Cualificarase un grupo de termos de 5 frases
pertencentes a un só bloque.
II.1. A actina e a miosina son as proteínas responsables
da contracción muscular
Nas bacterias chámase nucleoide a rexión onde se
atopa o ADN
Os lisosomas son os responsables da dixestión celular
A gluconeoxénese é a síntese de glucosa a partir de
compostos orgánicos
O fuso mitótico está formado por microtúbulos
II.2. Os anticorpos son un tipo de glucoproteínas
chamadas inmunoglobulinas
O ATP é un nucleósido trifosfato
Meselson e Stahl demostraron que a replicación do
ADN é semiconservativa
Os bacteriófagos son os virus que infectan bacterias
A vacuna é un tipo de inmunidade artificial
BLOQUE III. Valoración 1,5 puntos (0,1 x 15)
Teñen que respostar a un máximo de 15 preguntas.
No caso de contestar máis, correxiranse só as 15
primeiras.
1-F, 2-F, 3-F, 4-F, 5-V, 6-V, 7-F, 8-V, 9-F, 10-F, 11-V,
12-V, 13-V, 14-V, 15-F, 16-V, 17-V, 18-V, 19-F, 20-V
 PROBAS DE ACCESO Á UNIVERSIDADE (PAAU)
CONVOCATORIA DE XUÑO
CURSO 2005-2006
CRITERIOS DE AVALIACIÓN
BIOLOXÍA
(Cód. 24)
Pregunta Obligatoria: Valoración 2,5 puntos
a) Válido cualquier esquema bien representado de membrana plasmática en la que se indique como
componentes: bicapa lipídica, (fosfolípidos, colesterol), proteínas de membrana: (intrínsecas, extrínsecas y
transmembrana), glucocálix, (glucoproteínas, glucolípidos) y con una orientación correcta. (1p)

CARA INTERNA

b) Transporte activo: Se realiza en contra de gradiente y conlleva un consumo de energía. Participan

proteínas transportadoras acopladas a una fuente de energía proveniente generalmente de la hidrólisis de ATP.
(0,4p)
Transporte pasivo: Es un proceso de difusión a favor de gradiente. No requiere consumo de energía. Puede
ser difusión simple: las moléculas difunden libremente a través de la bicapa lipídica sin intervención de
proteínas o difusión facilitada: cuando el transporte se realiza mediante proteínas transmembrana. (0,4p)

c) Endocitosis: proceso de ingestión de partículas mediante invaginación de la membrana plasmática. Puede

ser pinocitosis si lo que penetra en las células son líquidos o solutos y fagocitosis si se captan partículas sólidas
o células. (0,4p)
Exocitosis: Expulsión de los restos de sustancias ingeridas o metabolizadas por fusión de las vesículas con la
membrana plasmática. (0,3p)

BLOQUE I: Valoración 4,5 puntos (1,5 p por cuestión). Si se responden más de 3 cuestiones no se corregirá
la última en responderse.

I.1 En el retículo endoplasmático rugoso tiene lugar la síntesis de algunas proteínas, una vez sintetizada
comienza la maduración (formación de puentes disulfuro y glicosilación) de la proteína que se inicia en RER y
termina en el aparato de Golgi. El paso del RER al Golgi se realiza mediante el retículo de transición. Las
proteínas pasan de éste a los sáculos del Golgi, donde se modifica el componente glucídico. Del extremo de
los sáculos se sueltan vesículas que contienen proteínas maduras para enviarlas al sáculo siguiente. Por
gemación pueden formarse vesículas de secreción que sueltan su contenido al exterior o bien, formar lisosomas
que contienen enzimas hidrolíticos especializados en realizar la digestión intracelular. (Relacionar estructuras
0,7p y funciones de cada una 0,2x4=0,8).

I.2 Interfase que comprende los períodos G1: incremento de tamaño de la célula, síntesis de proteínas, gran
actividad metabólica; S: replicación del ADN; G2: síntesis de determinadas proteínas, la célula se prepara para
entrar en división; y período M: cariocinesis y finalmente Citocinesis (0,25x4=1p)
Esquema: cualquiera con las fases en el orden correcto (0,5p). Por ejemplo
I.3 Antígeno: Sustancia capaz de inducir una respuesta inmune provocando la producción de anticuerpos.
(0,35p)
Anticuerpo: Proteínas globulares llamadas inmunoglobulinas, que se producen en los linfocitos B como
respuesta a un antígeno al que se unen específicamente. (0,35 p)
Respuesta inmunitaria humoral: Basada en síntesis de anticuerpos por los linfocitos B. En presencia del
antígeno se transforman en células plasmáticas que son las que producen los anticuerpos los cuales son
liberados al torrente sanguíneo. (0,4p)
Respuesta celular: Está mediada por los linfocitos T: Tc (citotóxicos, destruyen células extrañas portadoras
del antígeno o células propias infectadas por microorganismos), Th (colaboradores, activan otros linfocitos
desencadenando la respuesta inmune) y Ts (supresores, atenuan la respuesta inmunitaria). (0,4p)

I.4. A) Energética (moléculas combustibles), estructural (formando parte de las membranas), precursores de
hormonas y vitaminas, protección (ceras de recubrimiento). (0,5p)
B) Los saponificables son lípidos formados por ácidos grasos esterificados con un alcohol (capaces de
hidrolizarse en presencia de una base (NaOH) para formar un jabón), por ejemplo un triacilglicérido. El no
saponificable no está formado por ácidos grasos. (0,5p)
C) El saturado tiene enlaces sencillos a lo largo de toda la cadena mientras que los no saturados poseen uno o
más dobles enlaces en la cadena hidrocarbonada. (0,5p).

I.5 A: amarillo, a:verde; L:lisa, l:rugosa

a) Amarillas, lisas AALLx aall verde y rugosa
b) Genotípicamente AaLl y fenotípicamente todos los descendientes son amarillos y lisos.
c) AL, Al, aL, al (0,5x3=1,5p)

BLOQUE II: Valoración 1,5 puntos (0,3 p x 5 frases). Se calificará un grupo de términos de 5 frases
pertenecientes a un solo bloque.
II.1. La maduración de los linfocitos T tiene lugar en el timo
La lactosa y la sacarosa son disacáridos
La alergia es una reacción de hipersensibilidad frente a un antígeno
La pared celular vegetal está formada por celulosa
En el interior de los cloroplastos los apilamientos de tilacoides forman la grana

II.2. Los dictiosomas están formados por cisternas y vesículas

El glucógeno es un polisacárido de reserva
Las proteínas son polímeros formados por aminoácidos
Las cadenas de ADN son antiparalelas y complementarias
Los fotosistemas se localizan en la membrana de los tilacoides

BLOQUE III. Valoración 1,5 puntos (0,1 x 15) Tienen que responder a un máximo de 15 preguntas. En caso
de contestar más, se corregirán solo las 15 primeras.
1-F, 2-F, 3-F, 4-F, 5-F, 6-F, 7-F, 8-F, 9-F, 10-V, 11-F, 12-F, 13-V, 14-F, 15-V, 16-F, 17-V, 18-F, 19-V,
20-V