Derde graad bso: alle studierichtingen

Vak: Nederlandse taalvaardigheid

Begincompetenties
(wat moet je als kandidaat kennen en kunnen voordat je dit vak begint te studeren?)

De kandidaten moeten het Nederlands beheersen.

Leerinhouden
(welke leerstof moet je als kandidaat opzoeken om dit vak te studeren?)

LUISTER-, LEES- EN SCHRIJFVAARDIGHEID

Luisteren

De kandidaten kunnen: vragen over de inhoud van een gesproken tekst beantwoorden; aandachtig en kritisch luisteren naar een gesproken tekst; de inhoud ervan begrijpen.

Lezen en schrijven De kandidaten krijgen een korte zakelijke tekst over een actueel onderwerp. De kandidaten kunnen: - inhoudsvragen over de tekst beantwoorden; - hierbij een correcte zinsbouw en stijl hanteren; - correct spellen. De kandidaten schrijven ook een commentaar over de leestekst. Die commentaar moet goed gestructureerd zijn (een inleiding, midden en slot bevatten) en tussen de 200 en de 250 woorden bevatten. De kandidaten kunnen: - hun ideen en argumenten volledig en op een doeltreffende manier verwoorden; - hun ideen uitwerken in alinea's; - gebruik maken van een correcte taal, zinsbouw en spelling.

LEES- EN SPREEKVAARDIGHEID/KENNIS

De kandidaten gebruiken altijd een correcte taal en een correcte uitspraak. Ze moeten hun taalgebruik kunnen aanpassen aan de situatie en de omstandigheden waarin ze zich bevinden (informeren, overtuigen, overhalen, ontroeren, oordelen, amuseren).
Juli 2012 Nederlandse taalvaardigheid

Derde graad bso: alle studierichtingen

2.1

Lees- en spreekvaardigheid/kennis (fictie)

De kandidaten n boek uit de opgegeven literatuurlijst. In het Nederlands vertaalde en/of ingekorte en/of vereenvoudigde werken komen niet in aanmerking. De kandidaten kunnen: de inhoud navertellen, wat betekent dat ze de verschillende hoofdlijnen volledig kunnen weergeven; de behandelde themas (onderwerpen) benoemen en bespreken; de belangrijkste personages bespreken; een persoonlijk oordeel over het boek verwoorden en motiveren. Ze kiezen een fragment (passage) dat hen getroffen heeft en verantwoorden hun keuze. Ze moeten het fragment ook kunnen voorlezen. 2.2 Lees- en spreekvaardigheid/kennis (non-fictie)

De kandidaten kiezen vijf themas uit de reeks verplichte themas (onderwerpen) (zie 2.2.3). 2.2.1 Verwachte kennis De kandidaten moeten op het examen de inhoud van de aangeboden teksten grondig kennen en kunnen voorstellen. Ze mogen daarbij geen gebruik maken van die teksten. Ze kunnen eveneens de woorden en begrippen uit de voorgelegde teksten uitleggen en in een andere context gebruiken. 2.2.2 Vormelijke vereisten De teksten worden geordend per thema; bij elke tekst wordt een verklarende woordenlijst gevoegd; bij elke tekst wordt de bron vermeld. Teksten komen uit tijdschriften, kranten, infoboeken of officile sites op internet. Scholieren.com en dergelijke zijn geen officile sites. Encyclopedische teksten worden niet aanvaard (bv. uit Wikipedia.com). Als internet de bron is waar de teksten vandaan komen, volstaat de term Google of internet als bronvermelding niet. In dat geval moet de volledige URL opgegeven worden. Teksten waarvan de auteur niet vermeld wordt, komen niet in aanmerking. Bijdragen uit de boulevardpers zijn evenmin toegestaan; de teksten moeten recent zijn (maximum drie jaar oud). Ze moeten dus ook een publicatiedatum vermelden; elke tekst bevat minimum 1000 woorden (het aantal woorden wordt genoteerd in de rechterbovenhoek van elke tekst). Het betreft doorlopende tekst en losse kaderstukjes worden niet meegerekend.

Het niet naleven van een of meer van deze richtlijnen benvloedt het cijfer dat de kandidaat behaalt.

Juli 2012

Nederlandse taalvaardigheid

Derde graad bso: alle studierichtingen

Verplichte themas Toerisme: enkel teksten die zowel geografische als culturele informatie bevatten komen in aanmerking; film: de gekozen teksten behandelen het oeuvre van een regisseur, het verslag van een filmfestival of de recensie van een film; gastronomie: recepten komen niet in aanmerking; milieu; wonen: deze teksten kunnen handelen over wooncultuur, ruimtelijke ordening, architectuur, wooninrichting, ; financin: teksten over financile of economische onderwerpen (komen bijvoorbeeld niet in aanmerking: teksten die de financile toestand van bekende personen bespreken); mobiliteit: teksten over de mobiliteitsproblematiek (uitgesloten zijn verslagen over verkeersongelukken en over lokale verkeerssituaties); massamedia: teksten over de manier waarop informatie verspreid wordt. Het gaat dus over teksten die het tv-landschap, internet, de pers e.d. als onderwerp hebben. Feiten die in de media verslagen worden horen dus niet onder dit thema thuis; ons politiek bestel: hiervoor komen enkel teksten over het Belgische politieke bestel in aanmerking. Teksten over internationale politiek kunnen dus niet; gezondheid; beroepssfeer van de kandidaat: het betreft hier uitsluitend teksten over onderwerpen die verband houden met de studierichting waar de kandidaat examen over aflegt (en dus niet over het beroep dat de kandidaat eventueel uitoefent als dit geen verband houdt met de studierichting waarover hij examen aflegt). Zuiver technische teksten zijn hier echter uitgesloten.

Bibliografie / studiemateriaal / lectuurlijst

(welke handboeken kun je gebruiken om de leerinhouden te studeren?)

Er is heel wat degelijk studiemateriaal op de markt. Hieronder vind je enkele voorbeelden van werken en adressen van websites die nuttig kunnen zijn bij de voorbereiding van je examen. S. Roosen, T. Sleeuwaert e. a. Vitaal Nederlands, Compendium Derde Graad Nederlands, Wolters Plantyn 2006 Taalvaardigheid, taalbeschouwing, literatuur. ISBN 90 301 8907 7 info@woltersplantijn.be www.woltersplantijn.be Eric Tiggeler, Vraagbaak Nederlands, Sdu Uitgevers Den Haag 2008. Van spelling tot stijl : snel een helder antwoord op praktijkvragen over taal. Schrijfwijze, woordkeuze, leestekens, zinsbouw en stijl, brieven. ISBN 90 12 10855 1 www.sdu.nl W. Smedts & W. Van Belle, Taalboek Nederlands, Pelckmans 1996. Grammatica, geschiedenis van het Nederlands, spelling, communicatie, tekstopbouw en stijl. ISBN 90 289 1795 0 www.pelckmans.be J.P. Steevens & E. Wils, Nederlandse basisgrammatica, Uitg. Die Keure 2006.
Juli 2012 Nederlandse taalvaardigheid

Derde graad bso: alle studierichtingen

ISBN 90 6200 525 X educatieve.uitgaven@diekeure.be www.diekeure.be J.P. Steevens, Thuis in taal, Uitg. De Boeck 2007. Een minigrammatica. info@uitgeverijdeboeck.be www.uitgeverijdeboeck.be H. Heidbuchel & G. Luyten, Hoe zeg en schrijf ik het, Novum Antwerpen 1998, 30ste druk. Uitspraak, spelling, spraakkunst en woordenschat. Handboek en werkboek. ISBN 90 520 2216 X : handboek ISBN 90 520 2218 6 : werkboek info@novum.be www.novum.be www.woltersplantyn.be W. Penninckx, P. Buyse & W. Smedts, Correct taalgebruik, UGA 2006. Duidelijke en betrouwbare antwoorden op vragen die taalgebruikers vaak stellen. Trefwoorden zijn alfabetisch gerangschikt. ISBN 90 676 8808 8 www.uga.be F. Bruffaerts, F. du Mong, M. Van De Putte, Handigram, Uitg. Van In 2006. Naslagwerk over zinsleer, woordleer en spelling. ISBN 90 306 2402 8 uitgeverij@vanin.be www.vanin.be P. Van Der Horst, De taalgids, Sdu 1999. Zinsbouw, woordkeuze, leesbaarheid, interpunctie, stijlfouten enz. ISBN 90 5797 022 8 www.sdu.nl J. Renkema, Schrijfwijzer compact, Sdu 2005. Teksten schrijven, formulering, taalkwesties, spelling ISBN 90 12 10826 8 www.sdu.nl H. Aalbrecht, Schrijfstijl, Uitgeverij Augustus Antwerpen 2008. De basis voor een goede tekst : zinsbouw, stijlmiddelen, spelling. ISBN 90 457 0150 9 www.augustus.nl L. Permentier, Stijlboek. Voor wie helder wil schrijven, Roularta Books 2008. ISBN 90 8679 124 8 www.roulartabooks.be M. Klein en M.Visscher, Handboek verzorgd Nederlands, M. Nijhoff Groningen 2002. Spellingregels , stijladviezen. ISBN 90 014 7185 4 www.uitgeverijcontact.nl

Juli 2012

Nederlandse taalvaardigheid

Derde graad bso: alle studierichtingen

Eric Tiggeler, Check je tekst, Sdu Uitgevers Den Haag, 2006. Tips om beter een tekst te schrijven o.a. indeling van een tekst, een duidelijke structuur aanbrengen enz .. ISBN 90 12 11553 1 www.sdu.nl P. Wagenaar, Voor de vorm, Uitgeverij Augustus Antwerpen 2008. Zinsbouw, beeldspraak, woordkeuze, stijlmiddelen, spelling. ISBN 90 457 0149 3 www.augustus.nl Jan van Coillie, Klare taal, Davidsfonds 2006. Efficint leren schrijven : doelgericht en lezergericht schrijven, exactheid, informatiedichtheid, oefeningen en oplossingen. ISBN 90 6306 440 3 www.davidsfonds.be M. Heerink, Praktische schrijfgids, Pearson Education 2008. Correct Nederlands, logisch en leesbaar formuleren, rapporteren, correspondentie, samenvatten en notuleren. ISBN 90 340 1682 7 www.pearsoneducation.nl W. Kas, Teksten schrijven, Sdu 2006. Schrijfdoelen, structuur, alineas, signaalwoorden, enz ISBN 90 12 11482 9 www.sdu.nl K. Heij & W. Visser, Schrijven in eenvoudig Nederlands, Sdu 2006. Taalniveaus en teksten structureren. ISBN 90 12 11657 0 www.sdu.nl R. Van Hogen, Samenvatten : een praktische cursus, Uitgeverij Wolters-Noordhoff 1997. Leren structureren kernideen vatten. ISBN 90 014 0016 3 www.woltersplantyn.be G. Van Roosbroeck, Praktisch handboek ; schrijven zonder fouten, Deltas 2006. Regels, voorbeelden, oefeningen. Inclusief alle regels van de nieuwe spelling. ISBN 90 243 6512 0 G. Van Roosbroeck, Schrijven zonder fouten, Deltas 2007. Alles over de spelling van de Nederlandse Taal. Regels, voorbeelden en oefeningen. ISBN 90 447 1695 5 J. Van Coillie, L. Sollie, Spel(l)enderwijs, Uitgeverij Van In 2007. Belangrijkste regels en een beperkt aantal oefeningen. ISBN 90 306 2925 2 uitgeverij@vanin.be www.vanin.be L. Sollie, H. Janssens e.a., Zo spel je zoo, Uitg. Van In 2006.
Juli 2012 Nederlandse taalvaardigheid

Derde graad bso: alle studierichtingen

Complete spellingsmethode met alle regels van de herziene spelling van 2005 aangevuld met oefeningen. ISBN 90 306 3477 5 uitgeverij@vanin.be www.vanin.be J.P. Steevens, Spel correct, Uitg. Die Keure, 2006. Praktisch naslagwerk met meer dan 5500 voorbeelden. ISBN 90 5958 939 4 educatieve.uitgaven@diekeure.be www.diekeure.be M. Bringmans & A. Cooreman, Als spelling een kwelling is 1 en 2, Uitg. De Boeck 2007. Eenvoudige regels en talrijke voorbeelden. ISBN 978 11 640 0091 4 info@uitgeverijdeboeck.be www.uitgeverijdeboeck.be P. Kustermans & F. Melis, Nieuw werkschrift voor spelling 1, Uitg. De Boeck 2006. Handleiding en dictees ISBN 90 455 1669 1 info@uitgeverijdeboeck.be www.uitgeverijdeboeck.be H. Elsinga & J. Van Putten, Struikelblokken, Uitg. Van In. ISBN 90 306 2934 4 uitgeverij@vanin.be www.vanin.be Fr. Michiels, 150 modelbrieven voor persoonlijke en zakelijke doeleinden, Deltas. Voor persoonlijke en zakelijke doeleinden. ISBN 90 243 7794 7 A. De Witte, P. Hernalsteen, Bij de zaak, Uitg. Van In 2007. Nederlandse Handelscorrespondentie en zakelijke communicatie ISBN 90 306 2393 9 uitgeverij@vanin.be www.vanin.be F. Vandergraesen, Zakelijk : leerwerkboek, Uitg. De Boeck 2006. Vaardigheden i.v.m. zakelijke communicatie ISBN 90 455 2073 5 info@uitgeverijdeboeck.be www.uitgeverijdeboeck.be R. Baeckens, P. Meukens, Zakelijke communicatie, Uitg. Pelckmans 2003. Opbouw en stijl van een zakelijke tekst, vorm en schikking van een zakelijk bericht, verslagen en rapporten, solliciteren enz. ISBN 90 289 2894 7 www.pelckmans.be B. Dussenbroek, R. Debbaut, Markant, Vademecum 3de graad TSO, Uitg. Pelckmans 2007. Communicatieproces, effectief taalgebruik, GIP : informatie verzamelen, selecteren en verwerken, voorbeelddocumenten, beoordelingsformulieren enz.
Juli 2012 Nederlandse taalvaardigheid

Derde graad bso: alle studierichtingen

ISBN 90 289 3863 2 www.pelckmans.be BIN-normen : efficinte communicatie, uitg. Licap. ISBN 90 685 8760 9 www.standaardboekhandel.be Interessante sites : www.taal.vrt.be www.woordenlijst.org www.taaladvies.net www.onzetaal.nl www.taalunieversum.be

Opdrachten, taken, werkjes,

(welke opdracht, taak of werkje moet je maken voor dit vak en hoe wordt dit gevalueerd?)

1 -

Opdrachten i.v.m. de teksten (zie ook: 2.2. Lees- en spreekvaardigheid/kennis (non-fictie)) De gekozen teksten worden op de dag van het mondelinge examen in een papieren versie aan de juryleden Nederlands aangeboden. De teksten steken in een verzorgde map. De eerste bladzijde van de map bevat een overzicht van de gelezen teksten, geordend per thema (5 themas 2 teksten per thema). De lijst moet van elke tekst ook de bron vermelden; op elke tekst worden de naam van de kandidaat vermeld en de datum waarop hij/zij deelneemt. Op het volgende examen mogen dezelfde teksten opnieuw worden aangeboden maar met vermelding van de nieuwe datum; onderstaande checklist kan een handig hulpmiddeltje zijn om bij elke tekst te controleren of die wel aan de opgelegde criteria beantwoordt: - verklarende woordenlijst - bronvermelding (volledige URL) - auteurvermelding - gedateerd (<3jaar) - aantal woorden (>1000) - doorlopende tekst - inhoudelijk in orde (opgegeven thema); de kandidaten moeten op het examen de inhoud van de aangeboden teksten grondig kennen en kunnen voorstellen en dit zonder gebruik te maken van die teksten. Ze kunnen eveneens de woorden en begrippen uit de voorgelegde teksten uitleggen en ze kunnen die ook in een andere context gebruiken.

Het niet naleven van een of meer van deze richtlijnen benvloedt het cijfer dat de kandidaat behaalt. 2 Opdrachten i.v.m. het gekozen spreekvaardigheid/kennis (fictie)) boek (zie ook: 2.1 Leesen

De kandidaten kiest een boek uit onderstaande lijst; de kandidaten kunnen:

Juli 2012

Nederlandse taalvaardigheid

Derde graad bso: alle studierichtingen

- de inhoud navertellen, wat betekent dat ze de verschillende hoofdlijnen volledig kunnen weergeven; - de behandelde themas (onderwerpen) benoemen en bespreken; - de belangrijkste personages bespreken; - een persoonlijk oordeel over het boek verwoorden en motiveren; de kandidaten kiezen een fragment dat hen getroffen heeft, kopiren het en brengen de kopie mee naar het mondelinge examen. Op het examen verantwoorden ze hun keuze. Ze moeten het fragment ook kunnen voorlezen; de kandidaten moeten het gekozen boek op het mondelinge examen in een papieren versie bij zich hebben.

LECTUURLIJST NEDERLANDS
van Aken Brigitte Aspe Pieter Baetens Rob Bal Vincent Balthazar Nic Bate Lies Beerten Els Bernauw Patrick van den Bogaart Elle Bracke Dirk Barst Casino Onvoltooid Verleden Tango Schuilen in regenbogen Zwanger van een droom Calypso Niets was alles wat hij zei Nachtzwemmers Lopen voor je leven Duivelsteen Twee koningskinderen De gele scooter Krassen Als de olifanten vechten Het engelenhuis Straks doet het geen pijn meer Zij & Haar De Antimeid Zwanendrift De vijfde jongen De droogte Mank De hoofdprijs Jeuk Yaka Mama Woestepet, een moffenkind Bloemen op de muur De stille pijn van Luca De prijs van het graan Marlow De hemel is geen huis Een dubbel vuurteken Engel in rood Ablard en Hloise Het huis van eb en vloed Dossier K. Geld Die dag aan zee
Nederlandse taalvaardigheid

Briels Jo Broeckhoven Diane Brooijmans Jacques Brusselmans Herman van Campenhout Herman de Coster Saskia Coudenys Anna van Daele Henri Dieltiens Kristien Enckels Ludo Engelen Theo van Erkel Gerda Franck Ed Geeraerts Jef van Gestel Peter
Juli 2012

Derde graad bso: alle studierichtingen

Heyink Joost Hoogstraaten Theo Janssens Gerrit van der Kolk Anton Kruijssen Agave Lanoye Tom Minne Brigitte Molemaker Rom Mous Mirjam Naegels Tom van Ranst Do Rood Lydia Sax Aline Spillebeen Willy de Sterck Marita Stoffels Karlijn Vandenberghe Marc Vandewijer Ina Vanhoeck Roger Vanlierde Kirstin Verbeke Annelies Verleyen Karel Verstegen Danny Vervaele Katrien Vriens Jacques Westerman Frank

Het web Loverboy & girl Zwarte engel Blind Date De grap Amira, prinses van Marokko Walewein Boze tongen Als rozenblaadjes vallen Gijzeling Doorgeschoten Los Mijn vader zegt dat wij levens redden Anansis web De gebroken harp De muur Het toeval Met huid en haar Een-nul voor de autisten Liefje, monster, liefje De piratenkoningin Brief van goud Het rattenjong Als een spiegel Slaap! Amulet van de dood De poppenspeler Zoen Het Zonnewiel Eindelijk actie El Negro en ik

Verloop en evaluatie examen

(hoe verloopt het examen en hoe ziet de evaluatie eruit?)

Wat hebben de kandidaten nodig?

Voor de synthese: een verklarend woordenboek; voor de mondelinge proef: - het gekozen boek in een papieren versie(fictie); - een kopie van het gekozen fragment uit het boek; - de map met een overzicht van de gelezen teksten (non-fictie), de gelezen teksten zelf (in een papieren versie) en de bijhorende woordverklaringen.

Hoe verloopt het examen?

Bij het examen leesvaardigheid beantwoorden de kandidaten inhoudsvragen over een aangeboden tekst (20 p.) Bij het examen schrijfvaardigheid schrijven de kandidaten een persoonlijk commentaar op de aangeboden tekst of op het onderwerp van deze tekst. (20 p.) Bij het examen spelling maken de kandidaten een invuloefening (20 p.)

Juli 2012

Nederlandse taalvaardigheid

Derde graad bso: alle studierichtingen

Bij het examen luistervaardigheid luisteren de kandidaten naar een tekst. Vervolgens beantwoorden zij vragen. (40 p.) Het examen spreek- en leesvaardigheid/kennis bestaat uit een mondelinge analyse van het gelezen boek (30 p.) en van de gelezen teksten (60 p.): - de kandidaten kunnen: de inhoud van het gelezen boek navertellen, wat betekent dat ze de verschillende hoofdlijnen volledig kunnen weergeven; de behandelde themas (onderwerpen) van het gelezen boek benoemen en bespreken; de belangrijkste personages bespreken; een persoonlijk oordeel over het boek verwoorden en motiveren. de kandidaten kiezen een treffend fragment, kopiren het en brengen de kopie mee naar het mondelinge examen. Op het examen verantwoorden ze hun keuze. Ze moeten het fragment ook kunnen voorlezen; - de kandidaten moeten het gekozen boek op het mondelinge examen in een papieren versie bij zich hebben; - de kandidaten moeten op het examen de inhoud van de aangeboden teksten grondig kennen en kunnen voorstellen en dit zonder gebruik te maken van die teksten. Ze kunnen eveneens de woorden en begrippen uit de voorgelegde teksten uitleggen en ze kunnen die ook in een andere context gebruiken. Ze kunnen ook hun mening over de teksten formuleren. het mondelinge taalgebruik van de kandidaten en hun luistervaardigheid worden eveneens beoordeeld (10 p.).

Juli 2012

Nederlandse taalvaardigheid

10