##

Tr a n s w e r t e r 80m/11m
2460
Do czego to suy?
Po opublikowaniu w EdW 12/2000 opisu wykonania transwertera 6m/20m kitu AVT 2460 redakcja otrzymaa wiele pozytywnych opini, jak rwnie proby adaptacji ukadu na inne pasmo. Oto wypowied Andrzeja Rzsy SP7THE ze Starachowic na temat jego koncepcji przy stosowania AVT2460 do pracy z transceive rem na pasmo 10m lub radiotelefonem CB typu Lincoln itp. Transwerter ten ma bardzo dobre para metry po stronie odbiorczej oraz nadawczej. Po uruchomieniu transwertera stwierdziem, e ww. urzdzenie mona zaadaptowa np. do TRX 14MHz z poredni 5MHz (w przypad ku kitw AVT157 i AVT351) oraz TRXa 14MHz z bezporedni prze mian czstotliwoci. Podsun mi si taki pomys, by ww. pytk mona by o zastosowa do TRXa SP5WW 3 wersja 8/1986. Stwierdziem, e po dokonaniu drobnych zmian oraz prze rbek mona zastosowa do TRXa na pasmo 10m przy zastosowaniu ge neratora 80MHz w miejscu 36MHz, co spowoduje przesunicie zakresu (8050=30MHz) z pasma 6m na za kres 10m w d (30MHz odpowiada 50MHz, a 28MHz 52MHz). Koncepcja taka jest szerzej opi sana w wiat Radio 11/2002, jednak trzeba przypomnie, e prowadzenie dwustronnych cznoci w pasmie amatorskim wymaga posiadania ze zwolenia radioamatorskiego oraz urzdzenia nadawczoodbiorczego (transceivera) na odpowiedni zakres czstotliwoci i emisj. Transceivery krtkofalowe cho s coraz bardziej dostpne w naszym kraju, to ich cena jest z reguy zbyt wysoka dla pocztkujcych krtko falowcw. Z tego te wzgldu, widzc potrzeb umoliwienia pracy pocztkujcym krtkofa lowcom w najbardziej popularnym pasmie amatorskim 80m, czyli w zakresie 3,5 3,8MHz emisj SSB np. za porednictwem ra diotelefonu CB, proponujemy im wanie transwerter 80m/11m na bazie kitu AVT2460. Dziki takiej przystawce bdzie mona za po rednictwem ju posiadanego urzdzenia nadawczoodbiorczego CB, czyli transceivera (radiotelefonu CB) wyposaonego w emisj SSB oraz posiadajcego moliwo pracy w wyszej czterdziestce CB posucha, co si dzieje na osiemdziesitce, a uprawnieni do pracy mog nawizywa dwustronne cznoci. Moc wyjciowa radiotelefonu CB nie jest istotna, a nawet lepiej bdzie, jeeli bdzie jak najmniejsza, poniewa wystarczy moc rzdu 20mW.

Jak to dziaa?
Opisany poniej transwerter to w zasadzie dwustronny konwerter KF, ktry doczony do radiotelefonu CB spowoduje przesunicie zakresu czstotliwoci 11m do innych zakre sw pasm amatorskich. Poniewa wikszo pocztkujcych krt kofalowcw rozpoczyna swoj przygod w zakresach 80m, postanowilimy przysto sowa transwerter wanie do pracy w zakre sie 3,53,8MHz.

Rys. 1

52

Grudzie 2002

Elektronika dla Wszystkich

Schemat ideowy transwertera 11m/80m przedstawiony jest na rysunku 1. Jest on uproszczony do granic moliwoci, a w skad ukadu nie wchodzi nic wicej poza dwiema parami mieszaczy i wzmacniaczy oraz wsplnym generatorem. Urzdzenie na pyt ce nie posiada przekanika niezbdnego do przeczania z odbioru na nadawanie oraz dodatkowego stopnia mocy w.cz., poniewa te brakujce elementy mona wykorzysta z domowego zbioru (mog by nawet wik szych rozmiarw). Dziki takiej koncepcji koszt kitu zosta zmniejszony do minimum. Czstotliwo generatora 24MHz zostaa tak dobrana, aby uzyska wymagany zakres cz stotliwoci, a dokadniej, aby suma czstotli woci sygnau transceivera i generatora wy pada w pasmie 11m. Zastosowanie fabrycz nego oscylatora kwarcowego uywanego m.in. w sprzcie komputerowym znacznie upraszcza konstrukcj. Sygna wyjciowy generatora jest podawa ny na bramki drugie tranzystorw Q2 i Q4 po przez filtr F5. Oprcz dopasowania impedan cji peni on funkcj filtrujc sygnau (zmniej sza poziom sygnaw harmonicznych). Przy odbiorze nastpuje przesunicie cz stotliwoci wejciowej 3,5MHz na zakres 27,5MHz, a przy nadawaniu sygna 27,5MHz zostaje przesunity w zakres 3,5MHz (mona zastosowa inne sposoby przemiany w zalenoci od potrzeb). Przy odbiorze sygna z anteny poprzez dochodzi do cewki sprzgajcej filtru zestro jonego na 80m i dalej na wzmacniacz w.cz. z tranzystorem MOSFET BF966 zapewniaj cy wzmocnienie ukadu okoo 20dB. Na wyj ciu wzmacniacza znajduje si filtr dwu obwodowy F1F2 zestrojony rwnie na 80m. Z filtru F2 sygna podany jest na pierw sz bramk tranzystora polowego MOSFET T1 BF966 pracujcego jako mieszacz cz stliwoci. Na uzwojeniu wtrnym filtru F4 zostaje wytworzony sygna poredniej czstotliwo ci lecy w pamie 11m, bdcy sum cz stotliwoci sygnau generatora i sygnau wej ciowego. Obok tego podanego sygnau bdzie wystpowa (midzy innymi) sygna bdcy rnic tych dwch skadowych, ale zostanie on wraz z innymi dodatkowymi kombinacjami skadowych harmonicznych sygnaw odfiltrowany poprzez dalsze obwo dy, w tym gwnie obwody odbiornika. Tor nadajnika dziaa w podobny sposb z tym, e odwrotnie to znaczy tranzystor Q2 dziki filtrom F6 i F7 przetwarza sygna wej ciowy 11m na 80m (dziki dodaniu sygnau 24MHz z oscylatora). Tranzystor Q1 peni funkcj wzmacniacza liniowego. Wszystkie uyte indukcyjnoci w trans werterze s fabryczne. Oprcz pierwotnie stosowanych filtrw 7x7 typu 514 uyto fil trw o oznaczeniu 433. Charakteryzuj si

one indukcyjnoci gwn na poziomie 11 H i po doczeniu kondensatorem 160pF mog by przystosowane do pracy w pasmie 80m.

Monta i uruchomienie
Transwerter zosta zmontowany z wykorzy staniem pytki drukowanej AVT2460. Warto wiedzie, e pod oscylatorem kwarcowym znajduj si podwjne doprowadzenia cie ek na wypadek uycia oscylatora w mniej szej obudowie (kwadratowej). W przypadku trudnoci z nabyciem fil trw 7x7 o podanych numerach, mona prze win inne filtry z serii 7x7 najlepiej takie, ktre maj zblione numery, oznacze (ze wzgldu na rdze ferrytowy). W przypadku filtru 514 uzwojenie pier wotne powinno zawiera 11 zwojw drutu DNE 0,25, za wtrne 2 zwoje takiego same go drutu nawinitego obok uzwojenia pier wotnego. Z kolei w filrze 433 uzwojenie pierwotne moe zawiera 34 zwoje drutu DNE 0,15, za wtrne 3 zwoje takiego same go drutu nawinitego obok uzwojenia pier wotnego. Podczas uruchomienia pytki w pierwszej kolejnoci ustawiamy rdze w filtrze F5 na maksimum sygnau na bram kach drugich mieszaczy (Q2, Q4) i spraw dzamy czstotliwo generatora kwarcowego za pomoc czstociomierza cyfrowego (po winno by dokadnie 24MHz). Strojenie toru odbiorczego jest proste, bowiem sprowadza si do ustawienia rdzeni w filtrach F1...F4 na maksimum sygnau wyjciowego po podaniu na wejcie RX sy gnau 3,5MHz. Wstpnego zestrojenia toru odbiorczego mona dokona za pomoc sondy w.cz. nawet bez wsppracujcego transceivera. Jako rdo sygnau 80m mo na uy GDO (TDO), a nawet sygna z kwarcowego oscylatora 3,68MHz, oczy wicie poprzez tumik regulowany (np. za pomoc potencjometru czy najprociej po przez kondensator rzdu 10pF). Doczony do wyjcia RX miernik czstotliwoci powi nien wskazywa sum sygnaw doprowa dzonych. Zestrojenia toru nadawczego take mo na dokona podajc na wejcie TX sygna z TDO czy innego oscylatora kwarcowego o wartoci zblionej do 27MHz. Przy prawi dowym zestrojeniu obwodw F6F8 na wyjciu powinien wystpowa sygna zbli ony do wartoci 3,5MHz. Na jako sygna u nadajnika ma wpyw w duej mierze rw nie poziom sygnaw wejciowych tranzy stora Q2 (zarwno sygna oscylatora, jak i sygna wejciowy; naley troch poekspery mentowa). Po wstpnym sprawdzeniu poprawnoci zestrojenia transwertera mona ukad pod czy do konkretnego urzdzenia i wtedy w takich warunkach skorygowa jeszcze raz ustawienia filtrw.

Przykadowy sposb podczenia trans wertera pokazano na rysunku 1. Do zasilania transwertera mona wyko rzysta ten sam zasilacz, ktrym zasilany jest radiotelefon CB. Uzwojenia przekanikw zaczane s za porednictwem przycisku PTT radiotelefonu CB. Jako wzmacniacz kocowy mona zasto sowa ukad dwutranzystorowy (BC211 + IRF520) identyczny jak w minitransceiverze ANTEK AVT2310 (opis EdW11/98) lub kady inny wzmacniacz liniowy na pasmo 80m o mocy wejciowej okoo 50mW. Jeeli nie posiadamy jeszcze licencji nadawcy, moemy pomin stopie nadajni ka i wykorzystywa urzdzenie jako konwer ter (stroimy tylko filtry F1...F4). Niedopu szczalne jest wtedy zaczenie PTT, bo moe doprowadzi do uszkodzenia urzdzenia. Nie naley take zapomnie o waciwej antenie. W przypadku pasma 80m mona z dobrym rezultatem zastosowa dipol 2x19,5m zasilany kablem koncentrycznym 50. Warto take wiedzie, e po zamontowa niu oscylatora 20MHz mona przystosowa ukad do pracy w pasmie 40m. Obwody fil trw 433 po zmniejszeniu wsppracujcych kondensatorw do wartoi 33pF bd teraz pracoway w pasmie 7MHz, za zakres pracy radiotelefonu CB bdzie ograniczony do wartoci 2727,1MHz. Oczywicie do precyzyjnego dostrojenia si do pasma niezalenie od zakresu wymaga uycia pokrta coarse. Andrzej Janeczek

Wykaz elementw
R1, R4, R10, R11 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .180 R2, R7 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .33k R3, R5, R8, R9 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .56k R6 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .1k PR C1, C4, C6, C9, C12, C13, C14, C16 . . . . . . . 160pF C2, C3, C7, C18, C21, C22, C23, C24 . . . . . . . 4,7nF C5, C8, C15 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .12pF C10, C17 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .47pF C11 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .62pF C19, C20 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .47nF Q1, Q2, Q3, Q4 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .BF966 U1 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .1805 (78L05) G1 . . . . . . . . . . . . . . . . .oscylator kwarcowy 24MHz F1, F2, F3, F6, F7, F8 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .433 F4, F5 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .514

Pytka drukowana jest dostpna w sieci handlowej AVT jako kit szkolny AVT2460A

Elektronika dla Wszystkich

Grudzie 2002

53