Angst is een emotie, net zoals boosheid, verdriet en vreugde.

De natuur heeft mens en dier voorzien van angst zodat we snel kunnen reageren in een bedreigende situatie, vechten of vluchten. Daarnaast bestaat er ook nog een gezonde spanning die met angst te maken heeft. Denk hierbij aan bijvoorbeeld een ritje in een achtbaan, waarbij men flink gilt, maar wel kickt op die spanning. Iedereen is weleens bang. Ook die hele stoere gast die jij kent. Misschien is die persoon niet bang om te vechten op straat, maar wel bij het spreken voor een grote groep mensen of voor het doen van een examen. Angst is noodzakelijk en beschermt ons voor bedreigende situaties, maar deze blog gaat niet over normale angst, maar over angststoornissen. Een angststoornis ontstaat wanneer iemand bang wordt in een niet bedreigende situatie, waarbij de angst zo hoog kan oplopen dat hier een paniekaanval op kan volgen. Volgens een epidemiologisch bevolkingsonderzoek (2007-2009), moeten er ongeveer 1,1 miljoen mensen in Nederland last hebben van angststoornissen. Hoe komen mensen hier toch aan? Tijdens een lezing, georganiseerd door Stichting Valk, in het Aviodrome in Lelystad vertelde een therapeut een verhaal wat het verschil betrof van angstwaarneming bij een mens en een dier. Een haas kruipt uit zijn hol en gaat op zoek naar eten. Plotseling bemerkt hij een vos die hem wil opeten. Hiervan schrikt hij en rent richting terug naar zijn hol. Een terechte angst die hem instinctief laat vluchten naar een veilige plek. Kort na dit incident zal de haas zijn hol weer verlaten en op zoek gaan naar eten. Hoewel de haas waarschijnlijk vaak in dergelijke hachelijke situaties terecht komt, zal hij geen angststoornis ontwikkelen. Dit komt simpelweg omdat een haas niet genoeg denkvermogen heeft om te gaan piekeren over zijn situaties. Hij zal zich daardoor niet op voorhand in zijn hol druk maken op wat er eventueel kan gebeuren en dat maakt het ontwikkelen van de angststoornis onmogelijk. Het denkvermogen van de mens stelt ons in staat om te anticiperen op iets wat mogelijk komen gaat. En juist die gedachtegangen zijn van invloed op je gevoel. Ik ben geen psycholoog, psychotherapeut, psychiater of arts, maar wel een ervaringsdeskundige. Het is 2012 nu ik dit schrijf en ik heb zelf ervaringen met angst-, paniek-, dwang- en piekerstoornissen sinds 1992. Dat is dus al bijna 20 jaar. Een periode met ups en downs en uiteraard ook met verschillende behandelingen Als ervaringsdeskundige vind ik het goed en belangrijk om die ervaringen te delen. Mijn ervaringen beperken zich tot angststoornissen, ontstaan door - verkeerde - denkpatronen en hoe hier mee om te gaan. Persoonlijk heb ik geen enkele ervaring met medicatie voor deze problematiek, dus ga ik daar niet verder op in. Daarnaast heeft de angst stoornis een oorzaak. De denkpatronen hebben zich vaak kunnen ontwikkelen door een stresssituatie of een traumatische ervaring. De denkpatronen, je gedachten, houden de angsten in stand. Wanneer je goed in je vel zit en zaken als school, werk, liefde en je sociale leven goed verlopen dan is de kans groot dat je minder tot helemaal geen last hebt van die stoornissen. Maar zodra er een negatieve verandering optreedt, zeker als deze een emotionele impact heeft, dan is de kans groot dat de angstklachten weer kunnen terugkeren of verergeren. Ook kan het nog zo zijn dat er zich nieuwe klachten en angsten aandoen. Hypochondrie, de vrees voor ziekten, is veel voorkomend bij mensen met een angststoornis. Was je eerst bang voor je hart, dan kan het later weer angst zijn voor een tumor of een psychische aandoening. De grootste angst voor de meeste mensen met een angststoornis is het volgende moment van angst, oftewel angst voor de angst, wat kan lijden tot een paniekaanval. Dat moment wil je koste wat kost vermijden en dat is nou juist net niet wat je moet doen. Persoonlijk vermijd ik vanwege vliegangst het vliegen en daarom heb Ik onlangs het boek Over vliegangst gelezen, geschreven door Dr. Lucas van Gerwen. Dr. Van Gerwen is een klinisch psycholoog, psychotherapeut, beroepspiloot en is gespecialiseerd in angst- en stressmanagement. En hoewel dit boek natuurlijk de nadruk legt op vliegangst kun je in mijn optiek zijn benadering en methoden van het bestrijden van angststoornissen gebruiken voor het gehele spectrum van angststoornissen. Wat vliegangst specialer maakt, is dat deze (niet rele) angst ook wordt ervaren door mensen die mogelijk verder geen last van angststoornissen hebben en bestaat vliegangst vaak uit een of een aantal verschillende soorten samenhangende angsten zoals: claustrofobie, sensatieangst, angst voor de dood en het niet kunnen bevatten dat we in staat zijn om met zon groot en zwaar vliegtuig, zo hoog boven in de lucht veilig zijn. Zijn notie over angst komt heel erg overeen met mijn eigen ervaringen en bevindingen van angst en via de stichting Valk geeft hij, samen met een team van andere therapeuten, de KLM en andere partijen een cursus om van vliegangst af te komen.

Voor vliegangst geldt natuurlijk ook weer: je moet de confrontatie aangaan. Om deze confrontatie aan te gaan, worden enkele methoden en tools aangereikt om dit niet ongewapend te doen. Het is zeker een confrontatie, maar zie het niet als een strijd, want door continu te strijden verlies je alleen veel energie. De angststoornis wordt juist leefbaar, en verdwijnt misschien zelfs, als je je juist overgeeft aan de angsten en ze accepteert. Als je dat punt bereikt, zal je zien dat de angst afneemt. Zoals ik eerder aangaf, deze blog schrijf ik om mijn eigen verkregen ervaringen te delen en het is wellicht een richtingaanwijzer, voor hoe je met je angststoornissen om zou kunnen gaan. Op dit moment is de kennis hierover in de zorg veel groter dan 20 jaar geleden en ik zou zeker hulp inschakelen wanneer je last hebt van deze stoornissen en nog geen hulp hebt ingeschakeld. Ik kan niet vaak genoeg herhalen hoe waardevol therapie kan zijn. Zelf ben ik dankzij de cognitieve therapie en mindfulness vele confrontaties aangegaan, wat er voor gezorgd heeft dat ik bepaalde activiteiten weer onderneem die ik daarvoor vermeed. Maar, zoals ik ook heb beschreven, vermijd ik nog wel het vliegtuig. Vliegen is misschien ook geen must, maar tegelijkertijd is het natuurlijk zonde om niet te vliegen uit angst. Ik zou heel graag naar: NoordAmerika, Zuid-Amerika, Afrika en Azi willen reizen en of ik die continenten allemaal zal bereiken weet ik niet, maar het is natuurlijk al mooi om bij n reis te kunnen beginnen. Daarnaast is het niet alleen mijn eigen wens, maar ook mijn vriendin, vrienden en familie willen met mij op (vlieg)reis. Mijn moeder, die helaas in 2010 is overleden, spoorde mij ook altijd aan om (met haar) te gaan vliegen, wat helaas niet meer mogelijk is. Doe eens een korte vlucht naar Londen zeggen veel mensen, het is toch zo voorbij. Ik ben dus naar Londen geweest met het vliegtuig. Het was mijn enige bewuste vlucht. Ik was 15 jaar en ik wilde toen juist vliegen. Ik had me er zelfs op verheugd, maar toen het vliegtuig snelheid maakte voor het opstijgen was de lol eraf. Ik schoot direct in paniek en die drie kwartier voelde in mijn angst echt heel erg lang. Behalve dan in mijn baby- en kindertijd was dat mijn enige vlucht en mijn excuses om nog niet te gaan, zijn talrijk. Ik moet eerst meer rust in mijn leven vinden. De balans vinden tussen lichaam en geest, goed eten, genoeg sporten en slapen en zo kan ik het prima uitstellen. Dit is mijn ultieme confrontatie en misschien is die voor jou anders. Wat zal het gevolg zijn als ik deze angst overwin? Dat kan alleen maar goeds brengen. Stapje voor stapje en misschien met de cursus van Stichting Valk streef ik ernaar om in 2013 een vlucht te maken. Het boek van Van Gerwen is zeker aan te raden voor mensen met vliegangst en angststoornissen in het algemeen. Deze blog is meer gericht op angststoornissen in het algemeen en daarom ga ik dieper in op twee methoden die je kunt inzetten bij nagenoeg alle verschillende angststoornissen. De eerste methode is de cognitieve therapie. Cognitief staat voor kennis, weten of kennen en bij cognitieve therapie gaat het om een bewustwording creren over je angsten. Waarom ben je angstig, wat gebeurt er fysiek met je en wat kan er gebeuren? Hoe is het verloop van angst in minuten, seconden en waar zou je je op moeten concentreren? Je eerste reactie op een angstige situatie, zoals bij een terechte angst, is vluchten of vechten, maar bij een onterechte angst is dat niet handig. Vluchten is in dit geval vermijden en als er geen echte reden is om bang te zijn, kan je beter de confrontatie aangaan. Wat voel je tijdens de angst? Wat gebeurt er met je gedachten? Sluiten je gedachten aan op de werkelijkheid? Wat gebeurt er met je lichaam en wat voel je? Wanneer je dus op die manier onderzoekend gaat kijken naar het angstproces en vervolgens daarbij steeds meer inzicht en kennis verkrijgt over je angstmomenten, worden ze waarschijnlijk minder angstig. Die logica beschrijft Van Gerwen in zijn boek en ik zal proberen deze op mijn manier te reproduceren. Wanneer een kind bang is in het donker en je laat een kind zien dat er geen krokodil onder het bed is of berhaupt niet past, dan kan dit al de eerste stap zijn waardoor de angst bij het kind kan afnemen. Tijdens het opgroeien, zal een kind steeds logischer kunnen nadenken over de mogelijkheid van een krokodil onder het bed, waardoor die angst met de jaren zal verdwijnen. Kennis kan voor een groot deel zorgen de angst te verminderen. Tevens wordt er in de cognitieve therapie ingegaan op de oorsprong van je angst. Vanaf je eerste herinneringen tot aan nu ga je langs al de gedachten en eventuele situaties met de nadruk op die gedachten en herinneringen, die de angststoornis in je kan hebben losgemaakt. Adoptie, opvoeding en traumatische ervaringen zijn mogelijke ervaringen die een angststoornis kunnen veroorzaken. Via een psychotherapeut heb ik begrepen dat bij jonge kinderen, die angstiger en aanhankelijker zijn dan andere kinderen,

de kans groter is dat zij een angststoornis ontwikkelen. In dit stadium zou er al veel te redden zijn, maar het is heel moeilijk om een kind hierin te begeleiden. Op die leeftijd is de confrontatie met de angsten heel belangrijk, maar veel ouders willen kinderen liever beschermen en kunnen daarin kinderen ook weleens te veel verwennen. Een traumatische ervaring die je mogelijk niet goed hebt verwerkt, kan bijvoorbeeld een woede in je hebben losgemaakt, die je niet hebt kunnen ventileren via een uitlaatklep. Deze ingehouden woede kan zich dan zijn gaan uiten in de vorm van angsten, die zich weer hebben ontwikkeld tot een angststoornis. Een bewustwording van de oorsprong, waarvan je angsten zich zijn gaan ontwikkelen tot een angststoornis, kan verhelderend zijn. De een verkrijgt alleen al door de bewustwording meer zekerheid en anderen gaan, wanneer ze er aan toe zijn, dit dieper verwerken. In de cognitieve therapie richt men zich eerst op de confrontatie met de angst en de omgang met angststoornissen in het dagelijkse leven. Wanneer je meer controle hebt over je angststoornissen, kan de volgende stap dus zijn om de confrontatie aan te gaan met bijvoorbeeld de traumatische ervaring die de angststoornis heeft veroorzaakt. Dit is overigens niet noodzakelijk om je angststoornissen te controleren of misschien zelfs ervan af te komen. Andersom is het ook niet zo dat eerst de confrontatie met de oorsprong van je angststoornissen zekerheid biedt om van de angststoornissen af te komen. Naast de cognitieve aanpak heb ik zelf veel baat gehad bij een meer spirituele aanpak. Hierbij bedoel ik niets zweverigs. In het Antonius Ziekenhuis in Utrecht Overvecht, heb ik een therapeutische cursus mindfulness gedaan. Mindfulness wordt in het Nederlands ook wel aandachtstraining genoemd en is een meditatievorm waarin men zich bewust richt op fysieke en geestelijke sensaties. In de therapievorm begint het met het scannen van je lichaam, waarbij de aandacht zich continu richt op een bepaald deel van je lichaam. Uiteindelijk kunnen er ook ,door middel van het opzoeken van je angsten, bewust sensaties worden opgeroepen om deze uiteindelijk te leren accepteren. Uit de vele gesprekken, die ik met mensen met angststoornissen heb gevoerd, weet ik dat ook piekerstoornissen bij vele van hen voorkomt. Tijdens de cursus leerde ik dat ik het niet noodzakelijk is om te proberen het gepieker te verdringen. Het mag er gewoon zijn en ik leerde een methode om het niet alle aandacht te geven. Deze gaat als volgt: doe je ogen dicht en stel je voor dat er een caf in je hoofd bevindt. Er zitten meerdere gasten ( c.q. gedachten) in dat caf en jij serveert. Er is een lastig persoon die alle aandacht probeert op te eisen. Je geeft deze persoon aandacht, maar niet alle aandacht. Jij hebt ook andere gasten te bedienen. Wanneer je je dit kunt visualiseren en tegelijkertijd ademhalingsoefeningen kan doen, kan je op een gegeven moment ook leren om je aandacht op niks te concentreren of puur op je ademhaling. Dat geeft enorme rust en wordt op een gegeven moment een gewoonte en wijze om piekeren in te kunnen perken. Dit was voor mij een godsgeschenk! Hierbij is zeker sprake van cognitieve therapie, maar de nadruk op ademhalingsoefeningen en yoga geven je geest en lijf de mogelijkheid zich nog meer te ontspannen en open te staan voor de acceptatie van de angst. Gewapend met deze kennis, ademhalingstechnieken en misschien ook yoga en andere ontspanningsoefeningen kan je dus de confrontatie met je angst aangaan. Vermijden is absoluut niet constructief, maar als het gebeurt is dat ook goed. Elke dag betekent een nieuwe kans. Samenvattend kunnen we stellen dat een angst kan zijn ontstaan op verschillende manieren. Ik geloof ook dat de stressvolle maatschappij waarin we leven debet is aan het stijgende aantal mensen met angststoornissen. Voor de meesten is er ergens een trigger. De eerste paniekaanval, met daaraan vooraf een periode waarin de angsten, stress en paniek zich hebben opgebouwd. Van daaruit kan de angst zich gaan ontwikkelen tot een angststoornis. Dit gebeurt dus door je denkvermogen en het gedrag dat je daarbij gaat vertonen. Je gaat anticiperen op de angst en op die manier ga je de angst oproepen. Dat piekeren hoeft dan niet alleen over de angsten te gaan, maar veel voorkomend is dat je ook op sociaal gebied angsten kan creren. Schuldgevoelens over hoe je met mensen omgaat of bent omgegaan. Dat kan met je partner zijn of bekenden of juist onbekenden. Deze schuldgevoelens, die zich meester van je kunnen maken, zijn moeilijk om overheen te komen. Ik heb van een psychiater begrepen, die gespecialiseerd is in angsten, dat dit veel voorkomt bij mensen met angststoornissen. Om die schuldgevoelens kwijt te raken, heb je continu het gevoel dat je iets moet opbiechten aan die persoon bij wie je die schuldgevoelens hebt gecreerd, dus het kan enorm beschamend zijn. Wees hierover geheel open tegen een therapeut en misschien enkele mensen die je vertrouwt en blijf geloven dat er weer een moment komt dat je alles kunt relativeren. De eenmaal opgebouwde angststoornis zal bij de meeste mensen niet geheel verdwijnen, maar wanneer je goed bewapend bent met de theorie en de methoden om

constructief met je angsten en piekeren om te gaan, dan hoeft het absoluut geen groot probleem te zijn. Wees overigens voorzichtig met het internet en het zoeken naar informatie over je angsten op de verscheidene fora. Het is wellicht een paradox dat ik dit schrijf, omdat ik dit publiceer op het internet, maar er zijn op het internet genoeg websites en vooral fora te vinden, waarop je angsten alleen maar zullen toenemen. Vooral als het gaat om medische of psychische vragen. Stel, je bent hypochonder en je denkt iets te voelen aan je hart, longen, lever of waar dan ook en je komt terecht op Wikipedia. Vaak biedt Wikipedia het meest nare scenario over de symptomen. Diezelfde symptomen kunnen net zo goed niks betekenen of misschien heb je deze zelfs ingebeeld, maar op Wikipedia en andere medische fora vind je zelden de informatie dat het niks zou hoeven te betekenen. Daarnaast bestaat er ook grote kans dat wanneer je in gesprek raakt met anderen die angststoornissen hebben, dat je elkaar nog banger gaat maken. Het is fijn om het onderwerp bespreekbaar te maken, zoals ik in dit stuk probeer te doen, en ervaringen te delen, maar pas wel op voor het zoeken naar een bevestiging voor bijvoorbeeld je hypochondrie, die mogelijk niet eens juist is onderbouwd door mensen met dezelfde angststoornis. Ga naar je huisarts als je echt het idee hebt dat dat nodig is, maar durf ook te vertrouwen dat er niets aan de hand is en zoek pas hulp als de klachten verergeren. Dat durven vertrouwen heeft te maken met zekerheid en zekerheid wordt niet zelden verkregen door kennis. De cognitieve methode. Wanneer je dit kunt combineren met bijvoorbeeld mindfulness en je gedachten gewoon kunt laten zijn, zonder deze teveel aandacht te geven of er iets mee te moeten, dan ben je naar mijn mening op de goede weg.