nxela

tica e titora 2 Px. 1

E2

Ficha do/a alumno/a

nxela est na UCI do hospital. O seu marido, Manuel, acaba de ter un accidente e est en coma. Horas mis tarde, diagnostcaselle morte cerebral. Nese momento cando o equipo de coordinacin de transplantes se mobiliza. A doutora Domnguez, a mdica responsable de falar coa familia de Federico, dirxese a nxela para solicitarlle a sa autorizacin de doazn de rganos. A doutora sabe por experiencia que os minutos son vitais pero, mesmo tempo, recoece que a dor e o desconcerto que supn a morte dun ser querido complica tomar unha decisin. nxela est sufrindo moito e sntese confusa. Os fillos entran na sala conmocionados. Rafael un rapaz que acaba de rematar os seus estudos de FP; Sara, a pequena, ten 15 anos. nxela fala con eles. Recoecen que na casa nunca se tratou o tema e, polo tanto, descoecen cal sera o desexo do seu pai. Rafael apunta que, se cadra, doar sera unha boa accin porque axudara a outras persoas. Mentres tanto, Sara, a filla, reacciona iradamente porque desconfa de que o seu pai estea realmente morto; ademais, non pode soportar a idea de que o seu corpo quede mutilado. nxela, responsable final da decisin, dirixe a sa mirada doutora e toma conciencia da difcil decisin que a agarda.

Discusin e aplicacin
1 minuto (individual)

80 minutos 2 3 4 5

1. Eu aconsellaralle a nxela que

40 minutos (pequeno grupo)

doase

non doase

2. Consultade a documentacin referida s aspectos mdicos, legais e ticos e respondede as preguntas que corresponden voso grupo. Escribide nun folio os argumentos do grupo e elaborade un guin esquemtico para axudarvos na exposicin oral.
Grupo de NXELA, grupo de RAFAEL e grupo de SARA 1. Que sentimentos e emocins pasan polas sas mentes? 2. Que razns poden ter para dar ou non dar o seu consentimento na doazn? Que valores ou principios estn detrs das sas decisins? 3. Que consecuencias (positivas e negativas) tern as distintas alternativas? 4. Temos 4 veces mis posibilidades de precisar un rgano que de ser doadores. Cres que esta informacin modificara a sa decisin? Grupo da doutora DOMNGUEZ 1. Que sentimentos e emocins pasan pola sa mente? 2. Que razns pode ter para solicitarlle os rganos familia? 3. Que consecuencias ter o consentimento ou a negativa da familia? 4. A lei non obriga doutora Domnguez a consultar a familia, pero esta a prctica habitual. Apoias a prctica espaola de que sexa a familia quen tea a ltima palabra? Grupo de MANUEL 1. Como pai, que pensara dos seus fillos no caso de que doasen? E no caso de que non o fixesen? 2. Se Federico tivese carn de doador, que pensara se a familia se negase a doar? 3. Que pasara se en vez de morrer quedase nunha situacin lmite na que precisase un transplante de rgano urxente para sobrevivir?

30 minutos (grupo-clase) exposicins orais (do mesmo grupo e dos outros).

3. O voceiro ou voceira de cada grupo expor as sas conclusins durante 4 minutos. O avaliador de cada grupo anotar na cadro as valoracins das

1 minuto (grupo-clase)

4. Quen debe decidir o destino final do corpo tras a morte? A persoa falecida, a familia, a lei, os mdicos ou mdicas?

nxela
Para aprender a convencer os demais...

tica e titora 2 Px. 2

E2

Ficha do/a alumno/a

Fala con claridade e con linguaxe sinxela (pedantes, non grazas!). Non intentes vencer os demais, senn convencer. S natural. Ordena os teus argumentos: 1. Comeza co argumento de mis peso. 2. Contina cos demais argumentos. Non intentes abraiar os demais cunha chuvia de argumentos. Menciona s aqueles que poidan convencer ("o breve, das veces bo). 3. Remata cos argumentos opostos (contraargumentos). Pensa na defensa que farn os grupos que defenden a postura contraria. Non combatas os seus argumentos (con frases tipo iso unha parvada), rebteos con razoamentos, feitos ou datos.

Presentacin oral-avaliacin
Insuficiente (1 punto) Claridade
Non se lle entende ben

Aceptable (2 puntos)
s veces non se lle entende ben

Ben (3 puntos)
Fala con bastante claridade

Excelente (4 puntos)
Fala con claridade. Utiliza un vocabulario comprensible

Grupo Grupo Grupo Grupo Grupo Grupo Grupo Grupo Grupo Grupo Grupo Grupo Grupo Grupo Grupo Grupo Grupo Grupo Grupo Grupo

1: 2: 3: 4: 1: 2: 3: 4: 1: 2: 3: 4: 1: 2: 3: 4: 1: 2: 3: 4:

Volume

Demasiado baixo para ser odo por toda a clase

s veces demasiado baixo

Moderado

Alto, suficiente para ser odo por toda a clase

Tempo

Presentacin brevsima: menos dun minuto

1-2 minutos

2-3 minutos

Presentacin entre 3-5 minutos

Poder de conviccin

Non convence. As razns non veen caso

Convence a medias

Convence bastante. D algunha razn de peso

Convence. D razns de peso, capaces de modificar o punto de vista dos demais Comeza polo argumento mis forte, segue cos demais e termina cos contra argumentos

Orde dos argumentos

Non segue unha orde

Argumentos pouco ordenados

Argumentos bastante ordenados

nxela Documentacin

tica e titora 2 Px. 3

E2

Ficha do/a alumno/a

1. Cando se considera que unha persoa morre dende o punto de vista mdico, legal e tico? o mesmo o coma vexetativo que a morte cerebral? A morte un fenmeno irreversible (sen retorno) que ten lugar por:
parada cardiorespiratoria irreversible (o corazn e o pulmn paran), ou lesins que destren o cerebro (por hemorraxias ou traumatismos) de forma que deixa de funcionar. o que se chama morte cerebral; e cando o cerebro morre, a persoa morre. Neste caso, as vsceras poden seguir funcionando artificialmente durante un tempo, sempre e cando a persoa falecida estea conectada a un respirador e coa medicacin para manter artificialmente o latexo cardaco. Non hai que confundir a morte co coma vexetativo. Unha persoa en coma respira espontaneamente polos seus propios medios, mentres que unha persoa en morte cerebral non ten ningunha actividade cerebral e, como consecuencia, non respira cando se lle retira o respirador. Para que unha persoa sexa declarada en morte cerebral necesario que tres mdicos leven a cabo unha serie complexa de probas e ademais, ningn deles pode intervir na extraccin ou transplante dos rganos do falecido.

2. S entre o 1-2% das persoas falecidas nos hospitais cumpren os requisitos para doar os seus rganos, por que esta porcentaxe tan baixa?
Porque hai que cumprir os seguintes requisitos: falecer nun hospital, habitualmente nunha unidade de coidados intensivos (UCI), falecer como resultado de: a/ unha lesin intracranial moi grave que provoca a morte cerebral ou b/ por parada cardiorrespiratoria irreversible, non padecer enfermidades infecciosas nin cancro. As persoas que morren fra do hospital por parada cardiorrespiratoria non poden doar os rganos, pero si tecidos como a pel, a crnea, os sos, etc. Os tecidos precisan dun fluxo de sangue mnimo e por iso, se poden extraer incluso cando o corazn deixa de latexar.

3. Temos moi poucas posibilidades de ser doadores de rganos, pero que posibilidades temos de recibilos? Temos 4 veces mis posibilidades de chegar a ser receptores de rganos que de ser doadores. 4. A lexislacin espaola establece que todos somos doadores potenciais se non manifestamos o contrario, entn, por que tan importante a

autorizacin da familia para a doazn? A lexislacin espaola establece que todas as persoas son doadoras de rganos, a non ser que en vida manifestasen o contrario. A isto chmaselle consentimento presunto (xa que se presume que queremos doar). Pero en Espaa, na prctica, solictase sempre a autorizacin por escrito da familia da persoa falecida; dicir, aplcase o chamado consentimento informado. Se a familia se opn doazn, esta non se leva a cabo. En Espaa, o 22% das doazns non se levan a cabo pola negativa dos familiares; en Galicia, esta proporcin sitase no 30%.

5. Supoendo que hai carn de doador, debera o persoal mdico necesitar o consentimento da familia? O equipo mdico respecta sempre a decisin dos familiares, incluso tendo a persoa falecida carn de doador, xa que poderan alegar que o da anterior falecemento cambiara de opinin. Os familiares prximos toman todas as decisins con respecto tratamento da persoa falecida. Eles son quen vivirn cos seus recordos. Levar a cabo a doazn en contra da familia podera producir rexeitamento na opinin pblica e, en consecuencia, unha resposta contraria que se persegue.

nxela Documentacin
6. Cales son os principios ticos que guan a doazn en Espaa?
Altrusmo, gratuidade, autonoma, equidade e xustiza distributiva.

tica e titora 2 Px. 4

E2

Ficha do/a alumno/a

En Espaa, a doazn est baseada no altrusmo; dicir, no impulso de axudar a outras persoas; por isto, os rganos e tecidos doados son gratutos. A autonoma na doazn significa que o doador (ou a sa familia, no caso do doador falecido) quen decide e acta con liberdade a partir das sas propias crenzas e valores. A Organizacin Nacional de Transplantes (ONT) o organismo encargado de asegurar que os pacientes que necesitan un transplante o reciban en condicins de equidade; dicir, sen ter en conta a sa condicin social, econmica, racial ou relixiosa. Dado que os rganos doados son un ben escaso fronte gran cantidade de persoas que os precisan, importante que o transplante se faga con xustiza distributiva; dicir, que os candidatos sexan elixidos con equidade, atendendo s a criterios de tipo mdico (urxencia, compatibilidade, etc.).

7. En Espaa, as familias non poden lucrarse do acto da doazn, pero poden beneficiarse dalgn outro xeito?

A lei de transplantes moi clara: non pode haber ningn tipo de transaccin econmica na doazn de rganos ou tecidos.

O nico beneficio que existe actualmente que, nalgunhas comunidades autnomas, o hospital se fai cargo do traslado do doador ao lugar indicado pola familia e, se non dispuxese de seguro de decesos, dos gastos bsicos do enterro. Finalmente, a doazn parece axudarlles emocionalmente s familiares dos doadores falecidos. Algns estudos demostran que, un ano despois do falecemento, o 80% das familias consideran que a doazn lles axudou a superar o d.

Hai que contemplar que detrs de cada rgano pode haber unha persoa esperando que se vai beneficiar. As temos 2 pulmns, 2 riles, 1 corazn, 1 pncreas, 1 fgado, e anda temos que engadir os tecidos como as crneas, a pel, sos, cartilaxes, tendns, vasos sanguneos, vlvulas cardacas, etc.

8. Se unha persoa morrer doa os seus rganos, a cantas persoas pode beneficiar?

9. Cantas persoas hai en lista de espera para ser transplantadas en Espaa? Todas as persoas en lista de espera conseguen, cedo ou tarde, o rgano que precisan? A lista de espera para ser transplantado dalgn rgano para 2003, segundo o Ministerio de Sanidade, de 5.000 persoas, das que 400 son galegas. As listas sofren incrementos e reducins debido inclusin ou exclusin de pacientes motivadas por melloras, empeoramentos e defuncins durante a espera. No ano 2002, morreron 271 persoas en listas de espera. 10. Queda desfigurado o corpo despois da extraccin dos rganos e tecidos necesarios? Non. A extraccin de rganos e tecidos unha intervencin cirrxica, realizada nun quirfano por un equipo de especialistas. Unha vez rematada, sutranse os cortes realizados como en calquera outra intervencin.