Musulunci - Addinin Ilmi

Musulunci: Addinin Ilmi
Dr. Ahmad Bello Dogarawa, Abu Abdir-Rahmn

Sashen Koyar da Aikin Akanta, Jamiar Ahmadu Bello, Zaria
+2348026499981 (abellodogarawa@gmail.com)
Yaxuwar Musulunci a Yau [1]

A yau, yaxuwar Musulunci ta zama ruwan dare game
duniya, ta yadda ba bu wata qasa ko nahiyar da
Musulunci ba shi da mabiya.
o A shekarar 1973, an qiyasta cewa yawan Musulmi a
duniya ya kai miliyan 500.
o Amma adadin ya qaru zuwa miliyan 935 a shekarar
1990, kuma ya hauhawa zuwa biliyan 1.2 a shekara ta
2000.
o Qididdigar shekarar 2003 ta nuna cewa yawan musulmi
ya kai biliyan 1.5 (wato kusan na mutanen duniya).
o
Sunday, June 9, 2013
Dr. A. B. Dogarawa, A.B.U., Zaria

Duk da cewa addinin Musulunci ya fara yaxuwa ne
a Makka, bin diddigin da a ka yi a shekara ta 2002
ya tabbatar da cewa 80% na mabiya Musulunci ba
larabawa ba ne.
o Bayanin Guinness World Records na shekarar
2003 ya tabbatar da cewa Musulunci shi ne addinin
da ya fi saurin yaxuwa a qasashen Russia, da
China, da Japan da wasu vangarori na duniya.
o

o
A ranar 20 ga Yuni, 2004, kafar yaxa labarai ta NTV

News ta ba da labarin cewa Musulunci shi ne
addinin da ya fi saurin yaxuwa a qasashen Turai. A
2003 kawai, yawan waxanda suka musulunta a
qasar France ya qaru da kimanin 30,000 zuwa
40,000.
Hatta a Amurka, Middle East Media Research

Institute ta ruwaito cewa qididdigar da aka yi ta
shekarar 2002, ta nuna cewa akwai kimanin
Musulmi miliyan 6 7 a Amurka.

A Birtaniya, rahoton British Muslims Monthly Survey
na shekarar 2006 ya nuna cewa kusan mutane 10,000
zuwa 20,000 ke musulunta a cikin shekara xaya.
o A Nijeriya, duk da daqile gaskiyar adadin Musulmi
da a ke ta qoqarin yi, a shekara ta 2005,
Encyclopaedia Britannica ya bayyana cewa Musulmi
sun kai 54% na adadin mutanen qasar.
o Tambayar ita ce: me ya sa Musulunci ya samu irin
wannan karvuwa? Me ya sa ya ke yaxuwa da
bunqasa? Me Musulunci ya kevanta da shi?
o
]Kevance-kevancen Musulunci [1
Shi ne addinin da Allah Ya yarda da shi ga bayinSa

] [Aal Imraan, 19

][Aal Imraan, 85

2) Shi ne addinin da a ka halicci mutane a kansa

:

.

" :
" ([Ahmad, Bukhaari, Muslim] )Ruum, 30
)1
Addini ne da ya qunshi tsantsar tauhidi

][Zumar, 65-66

4) Addini ne na sassauci da rashin tursasawa

] [Baqarah, 256

] [Kahf, 29

][Yuunus, 99

:
[Abu

]Daawud
)3
Addini ne na adalci da daidaituwa

][Nahl, 90

] [Nisaa, 58
][Hujuraat, 13

;[Ahmad

...
]Bukhaari; Muslim

:

[Abu

]Daawud; Tirmidhi
)5
Addini ne da ya xauke qunci kuma ya kau da tsanani
ga mabiyansa
][Hajj, 78

o
)6
Addini ne na xaukaka da buwaya

[Aal

[Nisaa,
]139

]Imraan, 139
" :
][
)7
Addini ne xan tsaka-tsaki da daidaitawa

][Baqarah, 143

][Bukhaari; Nasaai

9) Addini ne na kyawawan xabiu

:

;[Ahmad

]Bukhaari Al-Adab" :
:

:

][Ahmad
)8
10
ya Addini ne na ilmi, don haka ma lafazin
maimaitu har sau 765 a cikin Alqurani
*
* *

o
* ][Alaq, 1-5
][Ahmad; Daarimiy; Ibn Maajah

)10
11
Rabe-raben Ilmi [1]

o A cikin littafin , Al-Qaradawiy ya raba
ilmi gida biyu: ilmin Sharia da ilmin sanaa
o A cikin littafin , Al-Ghazaalee ya raba
ilmi bisa ginshiqai guda uku:
Asali:
Saukakke/wanda aka yi wahayinsa (wanda aka koya daga
Manzon Allah (SAW)
Wanda ba saukakke ba (amma ana samunsa ta hanyar
zurfafa tunani ko gogayya ko saurare, kamar ilmin lissafi,
da likitanci, da ilmin harsuna)
12
Rabe-raben Ilmi [2]

Hukuncin neman ilmi:
Wajibin kowa da kowa (yadda za a bauta wa Allah, da
kyawawan xabiu, da sanin ya kamata)
Wajibin alumma baki xaya (ilmin noma, da likitanci, da
harhaxa magunguna, da zane-zane, da kimiyya da
fasaha)
Matsayi:
Wanda ake buqata
Wanda aka halasta
Wanda aka haramta
13
Hukuncin Neman Ilmin Sharia

o Neman ilmin Shariah domin yin abin da Allah Ya
xora wa kowane bawa wajibi ne

[Nahl, 16:43; Anbiyaa, 21:7]
[Muhammad, 47:19]
o
[Xabaraani; o
Al-Khaxeeb]
o Idan kuwa na kowa da kowa ne, wajibi ne a kan
alumma gaba xayanta (Ibn Abdil-Barr; An-Nawawi;
Ibn Taimiyyah).
14
Falalar Ilmin Sharia

o
Ilmi haske ne wanda ke nuna wa mai shi banbancin gaskiya

da qarya [Saba, 34:6]; yana gadar da tsoron Allah [Israa,
17:107-109]; shi ne mafificin jihadi [Furqaan, 25:52]; alama
ce ta masu imani [Munafiqun, 63:8]; ba ya yankewa saboda
mutuwa [Saheeh Muslim]; laana ba ta sauka a kan ilmi
[Tirmidhi]; alama ce ta alheri [Bukhari; Muslim]; kuma
yana shigar da mutane hanyar aljanna [Muslim].
Saboda falalar ilmi, Allah (TWT) Ya yi wa Annabi Yusuf da

Musa da Isa da Muhammad [tsira da aminci su tabbata a
gare su] gori a kan ilmin da Ya ba su [Yusuf, 12:22; Qasas,
28:14; Maaidah, 5:110; Nisaa, 4:113].
15
Matsayin masu Ilmin Sharia [1]

o Malamai
su ne ke yi wa alumma tarbiyya a kan ilmi [Aal

Imraan, 3:79; Maaidah, 5:44]; su ne ke yi wa alumma
shugabanci, matuqar sun lazimci haquri da taqawa
[Baqarah, 2:248; Sajdah, 32:24].
na daga cikin Ulul Amr da aka ce a yi wa xaa
[Nisaa, 4:59]; su ne Ahluz Zikr da aka ce a yi wa tambaya
[Nahl, 16:43; Anbiyaa, 21:7]; su ne Allah Ya ce a koma gare
su a lokacin da wani abu mai girma ya auku [Nisaa, 4:83]; su
ne waxanda Allah Ya gwama shaidarsu da shaidarSa [Aal
Imraan, 3:18]; su ne waxanda bin hanyarsu ke kai mutum ga
shiriya [Maryam, 19:43]
o Malamai
16
Matsayin masu Ilmin Sharia [2]

o Malamai ne magadan Annabawa [Abu Daawud da Tirmidhi];
su ne waxanda ke tsoron Allah [Faaxir, 35:28]; suna daga
cikin waxanda Allah ke xaukaka darajarsu [Mujaadalah,
58:11]; kuma suna daga cikin waxanda Allah ke nufi da
alheri [Bukhaari da Muslim]
o Malamai ne mafi hasken fuska kuma mafi xaukakar mutane
saboda adduar Manzon Allah (SAW) gare su [Ahmad, Abu
Dawud, Tirmidhi da Ibn Maajah]
o Allah (TWT) Ya hore masu kome don ya nema masu gafarar
Allah kuma ya yi masu addua [Abu Yaalaa]; kuma Manzon
Allah (SAW) ya bar wasiyya game da su [Ibn Maajah].
17
Kevance-kevancen Ilmi [1]

o Ilmin
Shariah ya kevanta da abubuwa guda uku,

kuma ya yi tarayya da ilmin zamani cikin abubuwa
uku:
Shi
ne gadon Annabawa
Shi
ne kaxai aka yi wa Manzon Allah (tsira da aminci

su tabbata a gare shi) umurni da yin adduar Allah (Mai
girma da xaukaka) Ya qara masa
Allah Ya
siffanta kanSa da shi
18
Kevance-kevancen Ilmi [2]

o Bayan
wannan:
Kowane
mutum yana farin ciki idan aka danganta ilmi a

gare shi, ko da kuwa ba shi da ilmi; haka nan kowane
mutum ba ya son a danganta shi zuwa ga kishiyar ilmi,
ko da kuwa jahili ne
Shi
ne kaxai abin da ba ya raguwa daga mai shi saboda

ya ba wani
Ilmi
ba ya qarewa saboda yawan karantarwa
19
Muhimmancin Ilmin Rabon Gado

o Ilmin
rabon gado na daga fannonin ilmin Shariah da

ya kamata a ba matuqar muhimmanci, kasancewar
mutane kaxan ne su ka fahimce shi.
.
o :
.
o
:

:
:

:
: .

.
o :

. .

20
Dalilan Gado
o Auratayya
o Nasaba
Asali
Reshe
Gefe
o Walittar
yanci
21
Sharuxxan Gado
o Mutuwar
wanda za a gada, mutuwa ta haqiqa ko ta
hukunci
o Rayuwar
wanda zai yi gado a lokacin mutuwar

wanda za a gada
o Sanin
yadda gado ya ke a tsakanin mamaci da

wanda zai yi gado
Rashin samun dalilin da zai hana gado a

tsakaninsu
22
Rukunan Gado
o Wanda
za a gada
o Wanda
zai yi gado
o Abin
da za a gada
23
Abubuwan da ke Hana Gado

o Banbancin
addini a tsakanin mai gado da wanda za
a gada
o Kisan
ganganci
o Bauta
An yi savani game da:
Rashin motsi a lokacin haihuwa

Shakku game da wanda ya riga mutuwa
Liani
Wanda a ka haifa ta hanyar zina
24
Waxanda ke gado
o Maza:
xa, xan xa, uba, kaka, xan uwa shaqiqi, xan

uwa liabbi, xan uwa liummi, xan xan uwa shaqiqi,
xan xan uwa liabbi, ammi shaqiqi, ammi liabbi,
xan ammi shaqiqi, xan ammi liabbi, miji, wanda ya
yanta bawa ko baiwa
o Mata:
yar tsatso, yar xa, uwa, kaka ta wajen uwa,

kaka ta wajen uba, yar uwa shaqiqiya, yar uwa
liabbiya, yar uwa liummiya, mata, wadda ta yanta
bawa ko baiwa
Baitul maal
25
Rabe-raben masu gado
Waxanda ke gado da farilla:
Waxanda ke gado da asibci:
Dukkan magada mata (ban da wadda ta yanta bawa ko

baiwa). haka kuma, miji, da xan uwa liummi na gado ne
da farilla
Dukkan magada maza asibai ne, ban da miji, da xan uwa
liummi.
Waxanda ke gado da farilla da asibci
Yar
Uba, uban uba, da yar uwa shaqiqiya ko liabbiya idan ta

na tare da yar tsatso ko yar xa
tsatso, yar xa, shaqiqiya da liabbiya na yin assibci tare da yanuwansu maza
26
Rabon da a ke ba masu gado

o Akwai
rabo guda shida:

o : yar tsatso ko yar xa, shaqiqiya ko liabbiya, miji
o : miji, matar aure
o : matar aure
o : yar tsatso ko yar xa, shaqiqiya ko liabbiya idan
sun kai biyu ko fiye da haka
o : uwa, yan uwa liummai
o : uwa, uba, kaka na wajen uba, kaka ta mace, xan
uwa liummi, yar xa, liabbiya
27
Yadda a ke raba gado ga Magada

o
Kafin a raba dukiya, sai an cire haqqoqin da ke

rataye da ita:
Xawainiyar janaiza
Basussuka
Wasiyya
Daga nan, sai a raba abin da ya rage bisa laakari da

abin da ko wa ne mai gado ya/ta cancanta.
28
Abubuwan da ke da wuya a rabon gado

o
Tantance waxanda ke gado
Sanin hukunce-hukuncen hajb (shamakancewa)
Sanin abin da ko wa ne magaji zai gada
Sanin yadda za a fitar wa ko wa ne magaji da

haqqinsa
Sanin matsalolin aulu
Qaidodin tamlika
29
Kurakuren da a ke yi wajen rabon Gado

o Raba
gado ba tare da ilmi ba
o Jinkirta
raba gado a tsakanin magada har a xauki

lokaci mai tsawo ba tare da wata maslaha ba
o Hana
wa ya ya mata gadon gida, sai dai gona
o Karyar
da qimar kayan gado wajen sayarwa
o Raba
kayan gado bisa laakari da shekarun magada

ko jinsinsu
o Gabatar
da maza a kan mata wajen zaven kason da a

ke so, ba tare da yardarsu ba
30
]Hukuncin Neman Ilmin Zamani [1

, Shaikh Abdul-Azeez ibn o A cikin
Baaz ya ce:
o ( )

:
.
31
]Hukuncin Neman Ilmin Zamani [2
, an tambayi Shaikh Muhammad Al A cikinUthaimeen:
o
....
, Shaikh Muhammad Umar o A cikin
Bazmuul ya ce:
o.
{
} . " :

".
o
32
Hukuncin Neman Ilmin Zamani [3]

o
A cikin littafin , Shaikh Yuusuf AlQaradawiy ya bayyana wajibcin koyon ilmin

sanaoi da fannoni gwargwadon buqata, bisa:
Koya wa Musulmi goma rubutu har sai sun qware a matsayin

fansa ga fursunonin yaqin badar waxanda ba su da ikon biyan
fansa [Ibn Saad]
Umurnin da aka ba Zaid ibn Thaabit (RA) ya koyi harshen
Siryananci [Bukhari; Abu Daawud]
Yardar da Manzon Allah (SAW) ya yi da qwarewar manoman
dabino [Muslim]
Hana cuxanya dabbobin da ke da lafiya da waxanda ba su da
lafiya [Muslim]
33
Muhimmancin Ilmin Zamani a Rayuwa

o Samun
sanaa da hanyar dogaro da kai
o Tunkarar
nauoin qalubalen da ke fuskantar
alumma
o Kyakkyawan
wakilci ga Musulmi a kowane

vangare na rayuwa
o Bin
umurnin Allah (Mai tsarki da xaukaka) da

ManzonSa (tsira da aminci su tabbata a gare shi)
cikin abin da ya zama farillar kifaya ce a kan
alumma a samu waxanda suka qware.
34
Ilmin Zamani tsakanin Jiya da Yau [1]

Musulmi sun kasance jagorori a fagen ilmin zamani.
Tarihi ya rubuta sunayen manyan Malamai musulmi
waxanda suka qago ko suka qware a fannonin ilmi
daban daban.
o Amma abin mamaki, Musulmi a Najeriya ba su ba
harkar ilmin zamani muhimmanci ba.
o A 2009, NPC & IFC Macro sun bayyana cewa yara
miliyan 23 ne ba su zuwa makarantar firamare:
o
SS
da SE 20%
NE da NW 50%
35

71% na mata Musulmai ba su iya rubutu da karatu
ba, kuma 3% ne kawai suka kammala karatu a
makarantun gaba da sakandare.
o Alqaluman National Bureau of Statistics (NBS) na
2012, sun nuna cewa 35% kawai na Musulmai a
arewa suka yi karatun zamani, kuma 77% na mata
ba su tava yin karatun zamani ba kwata-kwata,
sannan 41% kawai suka yi firamare.
o
36

A harkar JAMB:
2008: xalibai 10,000 kacal suka yi rajista daga jihar
Kano a cikin fiye da miliyan xaya, kuma jahohin
arewa gaba xaya ban da Benue, da Kwara, da Kogi na
da xalibai 73,000; a yayin da jihar Imo kawai ke da
100,000. Kowa ya san cewa Musulmi ne ke da
rinjayen adadi a arewa.
o Tun daga 2008 har zuwa 2012, jahar Imo ke jagoranci
wajen adadin xaliban da ke rubuta JAMB, ta yadda
jahar Imo ke da: 2009 [106,375]; 2010 [111,613];
2012 [123,865].
o
o
37
Me ya jawo haka?
o
o
o
o
o
o
Rashin fahimtar gamammiyar maanar ilmi

Rashin kulawa daga iyaye da yan uwa
Lalaci da mutuwar zuciya
Rashin ba da muhimmanci ga alamura
gwargwadon buqata
Rashin ba da shawarwari da nusarwa daga na gaba
Halin ko oho, da sakaci daga alumma
Rashin tallafi daga hukuma
38
Ina Mafita?
o
o
o
o
o
o
Fahimtar muhimmancin ilmin zamani da hukuncin

nemansa a kan xaixaikun mutane da alumma
Kyautata niyya
Kishin zuci da kishin alumma
Rashin dogaro ga tallafin hukuma ko mawadata
Samar da wuraren bita da ba da shawara ga xalibai
Gudummuwar hukuma da sauran jamaa
39
Daga Qarshe ...

Da yawa daga magabata sun nuna muhimmancin ilmi
a cikin maganganunsu, kasancewar shi ne rayuwar
zukata.
o ":
o " :
o :

40

Musulunci - Addinin Ilmi

Enviado por

Dados do documento

Direitos autorais

Formatos disponíveis

Compartilhar este documento

Compartilhar ou incorporar documento

Opções de compartilhamento

Você considera este documento útil?

Este conteúdo é inapropriado?

Direitos autorais:

Formatos disponíveis

Musulunci - Addinin Ilmi

Enviado por

Direitos autorais:

Formatos disponíveis

Musulunci: Addinin Ilmi

Dr. Ahmad Bello Dogarawa, Abu Abdir-Rahmn

Yaxuwar Musulunci a Yau [1]

Sunday, June 9, 2013

Dr. A. B. Dogarawa, A.B.U., Zaria

Yaxuwar Musulunci a Yau [2]

Sunday, June 9, 2013

Dr. A. B. Dogarawa, A.B.U., Zaria

Yaxuwar Musulunci a Yau [3]

A ranar 20 ga Yuni, 2004, kafar yaxa labarai ta NTV

Hatta a Amurka, Middle East Media Research

Sunday, June 9, 2013

Dr. A. B. Dogarawa, A.B.U., Zaria

Yaxuwar Musulunci a Yau [4]

Sunday, June 9, 2013

Dr. A. B. Dogarawa, A.B.U., Zaria

Dr. A. B. Dogarawa, A.B.U., Zaria

Sunday, June 9, 2013

Dr. A. B. Dogarawa, A.B.U., Zaria

Sunday, June 9, 2013

Dr. A. B. Dogarawa, A.B.U., Zaria

Sunday, June 9, 2013

Addini ne na xaukaka da buwaya

Dr. A. B. Dogarawa, A.B.U., Zaria

Sunday, June 9, 2013

Dr. A. B. Dogarawa, A.B.U., Zaria

Sunday, June 9, 2013

][Ahmad; Daarimiy; Ibn Maajah

Dr. A. B. Dogarawa, A.B.U., Zaria

Sunday, June 9, 2013

Rabe-raben Ilmi [1]

Dr. A. B. Dogarawa, A.B.U., Zaria

Rabe-raben Ilmi [2]

Dr. A. B. Dogarawa, A.B.U., Zaria

Hukuncin Neman Ilmin Sharia

Dr. A. B. Dogarawa, A.B.U., Zaria

Falalar Ilmin Sharia

Ilmi haske ne wanda ke nuna wa mai shi banbancin gaskiya

Saboda falalar ilmi, Allah (TWT) Ya yi wa Annabi Yusuf da

Sunday, June 9, 2013

Dr. A. B. Dogarawa, A.B.U., Zaria

Matsayin masu Ilmin Sharia [1]

su ne ke yi wa alumma tarbiyya a kan ilmi [Aal

Sunday, June 9, 2013

Dr. A. B. Dogarawa, A.B.U., Zaria

Matsayin masu Ilmin Sharia [2]

Dr. A. B. Dogarawa, A.B.U., Zaria

Kevance-kevancen Ilmi [1]

Shariah ya kevanta da abubuwa guda uku,

ne kaxai aka yi wa Manzon Allah (tsira da aminci

Sunday, June 9, 2013

siffanta kanSa da shi

Dr. A. B. Dogarawa, A.B.U., Zaria

Kevance-kevancen Ilmi [2]

mutum yana farin ciki idan aka danganta ilmi a

ne kaxai abin da ba ya raguwa daga mai shi saboda

Sunday, June 9, 2013

ba ya qarewa saboda yawan karantarwa

Dr. A. B. Dogarawa, A.B.U., Zaria

Muhimmancin Ilmin Rabon Gado

rabon gado na daga fannonin ilmin Shariah da

Dr. A. B. Dogarawa, A.B.U., Zaria

Sunday, June 9, 2013

Sunday, June 9, 2013