PAULO COELHO

JEDENACIE MINUT
(ONZE MINUTOS)
Przeoyli: Basia Stpie i Marek Janczur

Wydanie oryginalne: 2003 Wydanie polskie: 2004

Wydawca dedykuje t ksik zakochanym w yciu

Dwudziestego dziewitego maja 2002 roku, kilka godzin przed ukoczeniem tej powieci, pojechaem do Lourdes we Francji, by zaczerpn troch wody z cudownego rda. Byem ju na placu przed bazylik, gdy pewien starszy pan zwrci si do mnie: Czy pan wie, e jest podobny do Paula Coelho?. Odpowiedziaem mu, e jestem Paulem Coelho. Wtedy ucisn mnie serdecznie, przedstawi mi swoj on i wnuczk, po czym wyzna, e moje ksiki s dla niego bardzo wane. Pozwalaj marzy podsumowa. Bardzo czsto syszaem to zdanie z ust moich czytelnikw i zawsze sprawiao mi wielk przyjemno. Jednake w tamtej chwili odczuem ywe zaniepokojenie wiedziaem, e Jedenacie minut porusza temat delikatny, kopotliwy, szokujcy. Podszedem do rda, zaczerpnem troch cudownej wody, po czym zapytaem tego pana, gdzie mieszka (na pnocy Francji, w pobliu belgijskiej granicy), i zapisaem jego nazwisko.

T ksik dedykuj Panu, Maurice Gravelines. Moj powinnoci wobec Pana, Paskiej ony, wnuczki i wobec samego siebie jest mwi o tym, co dla mnie wane, a nie o tym, co wszyscy chcieliby usysze. Niektre ksiki rozbudzaj nasze marzenia, inne przywouj nas do rzeczywistoci, lecz kada winna odzwierciedla to, co dla pisarza najistotniejsze: uczciwo pisania.

O Maryjo bez grzechu poczta, mdl si za nami, ktrzy si do Ciebie uciekamy. Amen

A oto kobieta, ktra prowadzia w miecie ycie grzeszne, dowiedziawszy si, e [Jezus] jest gociem w domu faryzeusza, przyniosa flakonik alabastrowy olejku i stanwszy z tyu u ng Jego, paczc zacza zami oblewa Jego nogi i wosami swej gowy je wyciera. Potem caowaa Jego stopy i namaszczaa je olejkiem. Widzc to faryzeusz, ktry Go zaprosi, mwi sam do siebie: Gdyby On by prorokiem, wiedziaby, co za jedna i jaka jest ta kobieta, ktra si Go dotyka, e jest grzesznic. Na to Jezus rzek do niego: Szymonie, mam ci co powiedzie. On rzek: Powiedz, Nauczycielu. Pewien wierzyciel mia dwch dunikw. Jeden winien by mu piset denarw, a drugi pidziesit. Gdy nie mieli z czego odda, darowa obydwom. Ktry wic z nich bdzie go bardziej miowa?. Szymon odpowiedzia: Sdz, e ten, ktremu wicej darowa. On mu rzek: Susznie osdzie Potem zwrci si do kobiety i rzek Szymonowi: Widzisz t kobiet? Wszedem do twego domu, a nie podae Mi wody do ng; ona za zami oblaa Mi stopy i swymi wosami je otara. Nie dae Mi pocaunku, a ona, odkd wszedem, nie przestaje caowa ng moich. Gowy nie namacie Mi oliw; ona za olejkiem namacia moje nogi. Dlatego powiadam ci: Odpuszczone s jej liczne grzechy, poniewa bardzo umiowaa. A ten, komu mao si odpuszcza, mao miuje. ukasz 7: 37-47

Jestem pierwsz i ostatni, Czczon i nienawidzon, Jestem wit i ladacznic. Maonk i dziewic. Jestem matk i crk. Kamieniem mojej matki jestem, Bezpodn, lecz moje potomstwo jest niepoliczone. Zamn i pann jestem, Jestem t, ktra daje dzie i ktra Nigdy nie wydaa potomstwa. Pocieszeniem w blach porodowych jestem. Jestem mem i on. M mj do ycia mnie powoa. Matk swego ojca jestem, Ma swego siostr, on za synem moim odrzuconym. Cze mi oddawajcie, Gdy ja jestem gorszc i wspania! Hymn na cze Izydy, III lub IV wiek n.e. odnaleziony w Nag Hamadi [tum. Elbieta Janczur]

Bya sobie raz prostytutka Maria. Chwileczk. Bya sobie raz... to najlepszy sposb, by rozpocz bajk dla dzieci, a o prostytutkach rozmawia si tylko midzy dorosymi. Jak mona rozpoczyna ksik od takiej oczywistej sprzecznoci? No ale skoro w kadym momencie naszego ycia jedn nog tkwimy w wiecie bani, a drug w otchani piekie, zachowajmy ten pocztek. Bya sobie raz prostytutka Maria. Nikt nie rodzi si prostytutk. Jako dziecko bya uosobieniem niewinnoci, a dorastajc marzya, e spotka mczyzn swojego ycia (bogatego, piknego, inteligentnego), wyjdzie za niego za m (w biaej sukni z welonem), bdzie mie z nim dwoje dzieci (ktre stan si sawne), zamieszka w piknym domu (z widokiem na morze). Jej ojciec by komiwojaerem, a matka krawcow. W rodzinnym miasteczku w brazylijskim Nordeste byo tylko jedno kino, jedna restauracja i jeden oddzia banku. A jednak Maria z utsknieniem wyczekiwaa dnia, w ktrym ksi z bajki pojawi si tu nagle, by j oczarowa i zabra ze sob na podbj wiata. Ale poniewa ksi z bajki si nie pojawia, nie pozostawao jej nic innego, jak marzy. Po raz pierwszy zakochaa si, kiedy miaa jedenacie lat. Zobaczya tego chopca w drodze na rozpoczcie roku szkolnego. Okazao si, e mieszka w ssiedztwie i chodzi do tej samej szkoy. Nie zamienili ze sob ani sowa, ale Maria spostrzega, e najbardziej lubi te chwile w cigu dnia, kiedy soce pray najmocniej, a ona spragniona i zadyszana z trudem dotrzymuje kroku wawo idcemu chopcu. Trwao to przez wiele miesicy. Maria, ktra nie przepadaa za nauk i cae dnie spdzaa przed telewizorem, zapragna nagle, by czas pyn jak najszybciej. Nie moga doczeka si poranka, wyjcia do szkoy i w przeciwiestwie do swych rwieniczek uznaa weekendy za miertelnie nudne. Jednak dzieciom czas pynie o wiele wolniej ni dorosym. Maria cierpiaa, a dni duyy si jej niemiosiernie, bo moga dzieli z ukochanym tylko dziesi minut, tysice innych za spdzaa na rozmylaniach o nim i wyobraaniu sobie, jak by to byo cudownie, gdyby mogli ze sob porozmawia. A pewnego ranka chopak podszed do niej i poprosi, by poyczya mu owek. Maria wzruszya ramionami i nie odezwaa si ani sowem. Udaa, e jest zagniewana zaczepk, i przypieszya kroku. Tak naprawd kiedy zobaczya, jak ukochany kieruje si w jej stron, bya przeraona. Baa si, e wszystko wyjdzie na jaw. To, e go skrycie kocha, e czeka na niego, e marzy, by wzi go za rk, min szkoln bram i pj z nim w wiat, tam gdzie, jak mwiono, znajduj si wielkie miasta, bohaterowie powieci, artyci, samochody, liczne sale kinowe i mnstwo rzeczy do odkrycia. Na lekcjach przez cay dzie bya rozkojarzona. Zocia si na swoje niedorzeczne zachowanie, ale i cieszya, e chopiec rwnie j zauway. Gdy podszed blisko, dostrzega piro wystajce z jego kieszeni. Owek by wic tylko pretekstem, by zacz rozmow. Tsknia za tym chopcem. Tej nocy i podczas nastpnych zacza ukada sobie w duchu

odpowiedzi, jakich mogaby mu udzieli. Gorczkowo poszukiwaa takiej, ktra staaby si pocztkiem ich wielkiej mioci. Ale on ju nigdy wicej si do niej nie odezwa. Nadal widywali si w drodze do szkoy. Maria nieraz sza kilka krokw przed nim, trzymajc owek w prawej rce, a niekiedy za nim, by mc si mu przyglda z czuoci. Lecz pozostawao jej jedynie kocha i cierpie w milczeniu a do koca roku szkolnego. Podczas wakacji, ktre wydaway si nie mie koca, obudzia si pewnego ranka z udami poplamionymi krwi i wpada w rozpacz. Pomylaa, e umiera. Postanowia zostawi chopcu list poegnalny, w ktrym wyznaaby mu swoj wielk mio, a nastpnie zapuci si na pustkowie i wyda na pastw wilkoaka czy bezgowej mulicy, dzikich bestii, ktre budziy postrach wrd okolicznych wieniakw. Rodzice nie opakiwaliby jej mierci. Ubodzy nie trac wiary pomimo tragedii, ktrych nie szczdzi im los. Uznaliby, e zostaa porwana przez zamon, bezdzietn rodzin i e powrci pewnego dnia w aureoli sawy i bogactwa. Natomiast obecnej (i dozgonnej) mioci jej ycia nie udaoby si o niej zapomnie. Chopak kadego dnia wyrzucaby sobie, e ju nigdy wicej si do niej nie odezwa. Nie napisaa jednak listu, gdy matka wesza do pokoju, zobaczya pokrwawion pociel, umiechna si i powiedziaa: Teraz ju jeste pann, moja maa. Maria bya ciekawa, jaki zwizek ma krew, ktra wyciekaa spomidzy jej ng, z byciem pann, lecz matka nie umiaa jej tego wyjani. Zapewnia tylko, e to cakiem normalne i e odtd bdzie musiaa nosi podpask nie wiksz ni poduszka dla lalki przez cztery albo pi dni w miesicu. Maria zapytaa, czy mczyni uywaj rurki, aby krew nie poplamia im spodni, lecz usyszaa, e to si przydarza tylko kobietom. alia si Bogu, ale w kocu pogodzia si z miesiczkami. Nie pogodzia si jednak z nieobecnoci chopca i wci wyrzucaa sobie wasn gupot, przez ktr szczcie umkno jej sprzed nosa. W przeddzie rozpoczcia roku szkolnego wesza do jedynego w jej miecie kocioa i przyrzeka witemu Antoniemu, e pierwsza odezwie si do chopca. Nastpnego dnia wyszykowaa si piknie, woya now sukienk, ktr matka uszya specjalnie na t okazj, i wysza, dzikujc Bogu, e wakacje wreszcie dobiegy koca. Ale chopiec si nie pojawi. Min kolejny tydzie peen obaw, zanim Maria usyszaa, e wyjecha z miasta. Wyjecha gdzie daleko poinformowa j ktry z kolegw. W ten sposb Maria dowiedziaa si, e mona co utraci na zawsze. Dowiedziaa si rwnie, e istnieje miejsce zwane daleko, e wiat jest ogromny, a jej miasto mae i e ludzie najbardziej godni uwagi zawsze w kocu z niego wyjedaj. Ona te chciaa wyjecha, ale bya na to jeszcze za moda. Patrzc na zakurzone ulice rodzinnego miasta przyrzeka sobie, e pewnego dnia wyruszy w lad za chopcem. Przez dziewi kolejnych

pitkw, zgodnie z miejscow tradycj, przystpowaa do komunii i modlia si arliwie do Matki Boskiej, by pewnego dnia pomoga jej si std wyrwa. Przez jaki czas bya przygnbiona, bo nie moga natrafi na lad chopca. Nikt nie wiedzia, dokd wyprowadzili si jego rodzice. W kocu uznaa, e wiat jest zbyt wielki, mio niebezpieczna, a Matka Boska zbyt wysoko w niebie, aby wsuchiwa si w proby dzieci. Miny trzy lata. Uczya si geografii i matematyki, ledzia seriale w telewizji, potajemnie ogldaa pisma erotyczne. Zacza prowadzi pamitnik, w ktrym skarya si na swoj monotonn egzystencj i dawaa upust pragnieniu poznania tego wszystkiego, o czym si uczya oceanu, niegu, ludzi noszcych turbany, eleganckich kobiet obsypanych biuteri... Nie da si jednak y tylko marzeniami zwaszcza gdy ma si matk krawcow i cigle nieobecnego ojca. Maria szybko poja, e powinna zwraca baczniejsz uwag na to, co si dzieje wok. Uczya si pilnie, by jako da sobie rad w yciu, szukaa bratniej duszy, kogo z kim mogaby dzieli marzenia o wielkich przygodach. Gdy miaa pitnacie lat, zadurzya si w modziecu, ktrego spotkaa na procesji podczas Wielkiego Tygodnia. Nie powtrzya bdu z dziecistwa. Nawizali znajomo, zostali przyjacimi, chodzili razem do kina i na tace. Po raz wtry stwierdzia, e mio kojarzy si bardziej z nieobecnoci ni z obecnoci ukochanej osoby: wci brakowao jej chopaka, caymi godzinami wyobraaa sobie, co mu powie na nastpnej randce, i rozpamitywaa kad wsplnie spdzon chwil. Lubia uchodzi za dziewczyn z dowiadczeniem, ktra przeya ju wielk mio i zaznaa blu rozki. Bya teraz zdecydowana walczy z caych si o tego modego mczyzn: to dziki niemu zostanie on, matk i zamieszka w domu z widokiem na morze. Creczko, jeszcze na to za wczenie mitygowaa j matka, suchajc o tych planach. Ale przecie kiedy ty wychodzia za ojca, miaa szesnacie lat! Matka, nie chcc wyjawi, e stao si tak z powodu nieplanowanej ciy, signa po odwieczny argument: w tamtych czasach byo inaczej. Ktrego dnia wybrali si na spacer za miasto. Dugo rozmawiali, a kiedy Maria spytaa go, czy ma ochot podrowa po wiecie, nie odpowiedzia, tylko wzi j w ramiona i pocaowa. By to jej pierwszy pocaunek w yciu. Od dawna marzya o tej chwili! Krajobraz by urzekajcy czaple w locie, zachd soca, surowe pikno niemal bezludnej okolicy i dwiki muzyki dobiegajce z oddali. Maria przytulia si do chopca i zrobia to, co tyle razy widziaa w kinie i w telewizji: do gwatownie potara ustami o jego usta, poruszajc gow z boku na bok. Poczua, e jzyk chopca dotyka jej zbw i byo to rozkoszne. Nagle przesta j caowa. Chcesz? zapyta.

C miaa mu odpowiedzie? e chce? Oczywicie, e chciaa! Lecz uwaaa, e kobieta nie powinna oddawa si pochopnie, zwaszcza przyszemu mowi, gdy przez reszt ycia mgby sdzi, e na wszystko atwo si godzi. Wolaa nie mwi nic. Znw wzi j w ramiona, tym razem ju z mniejszym zapaem. I znw zesztywnia, czerwienic si jak burak. Maria czua, e co jest nie tak, lecz nie miaa o to zapyta. Wzia go za rk i wrcili do miasta, rozmawiajc o bahostkach, jakby nic si nie stao. Tego wieczoru, pewna, i doszo do czego powanego, zapisaa starannie dobranymi sowami w swoim pamitniku: Gdy spotykamy kogo i zakochujemy si, mylimy, e cay wszechwiat nam sprzyja. Tak jak dzi o zachodzie soca. Ale jeeli co nie pjdzie po naszej myli, wszystko rozpryskuje si niczym baka mydlana i znika! Czaple, muzyka w oddali, smak jego ust, jak pikno, ktre istniao chwil wczeniej, moe rozproszy si tak szybko? ycie pynie bardzo prdko: przenosi nas z raju w otchanie piekie, w cigu paru sekund. Nastpnego dnia spotkaa si z przyjacikami. Wszystkie widziay, jak przechadzaa si pod rk ze swym ukochanym. W kocu przey wielk mio to nie wszystko. Trzeba jeszcze sprawi, by inni wiedzieli, e jest si osob bardzo podan. Koleanki byy ciekawe, co si wydarzyo, a Maria, dumna jak paw, owiadczya, e najlepszy by jzyk muskajcy leciutko jej zby. Jedna z dziewczt wybuchna miechem. Nie otworzya ust? Po co? eby wpuci jego jzyk. A co to za rnica? No bo tak si cauje. Tumiony chichot, niby wspczujcy wyraz twarzy, cicha zemsta dziewczt, ktre nigdy nie miay sympatii. Maria robia dobr min do zej gry. Zanosia si miechem, cho w gbi duszy gorzko kaa. Przeklinaa w mylach wszystkie filmy, ktre nauczyy j zamyka oczy, przytrzymywa jedn rk gow partnera i krci gow na wszystkie strony, ale nie pokazay tego, co naprawd istotne. Znalaza odpowiedni wymwk (nie chciaam mu si oddawa od razu, bo nie byam pewna, ale teraz wiem, e to mczyzna mojego ycia) i czekaa na nastpn okazj. Gdy trzy dni pniej na miejskiej zabawie ponownie zobaczya chopca, trzyma ju za rk jedn z jej przyjaciek, t sam, z ktr rozmawiay o pocaunku. Maria udaa, e spywa to po niej jak woda po kaczce. Trzymaa si dzielnie do koca wieczoru. Plotkowaa z koleankami. Udawaa, e nie widzi litociwych spojrze, ktre rzucay jej ukradkiem. Jednak po powrocie do domu nie moga powstrzyma ez. Jej wiat run. Przepakaa ca noc. Cierpiaa przez osiem miesicy i dosza do wniosku, e mio nie jest stworzona dla niej ani ona do mioci. Postanowia wstpi do zakonu, powici reszt ycia mioci do Boga, mioci, ktra nie pozostawia bolesnych ran w sercu. W szkole usyszaa o misjonarzach

10

dziaajcych w Afryce i uznaa, e to najlepszy sposb na ycie dla kogo, kogo ziemskie uczucia tak gorzko rozczaroway. Chciaa zosta zakonnic, nauczya si udziela pierwszej pomocy (podobno w Afryce umierao wielu ludzi), gorliwie uczestniczya w lekcjach religii. Zacza sobie wyobraa siebie jako wit nowoytnych czasw, wit ratujc ludzkie ycie, zapuszczajc si miao w niebezpieczny busz peen lww i tygrysw. Kiedy miaa pitnacie lat, umiaa ju caowa z otwartymi ustami i wiedziaa, e mio jest gwnie rdem cierpienia. Pewnego dnia, gdy czekaa na powrt matki, przypadkiem odkrya masturbacj. Ju w dziecistwie oddawaa si tej przyjemnoci do dnia gdy przyapa j na tym ojciec i przyla jej kilka razy, nie silc si na adne wyjanienia. Maria nigdy nie zapomniaa lania. Nauczyo j, e nie powinna dotyka pewnych miejsc przy wiadkach. Poniewa nie miaa wasnego pokoju, szybko zapomniaa o przyjemnoci, jak dawaa jej ta zabawa. A do owego popoudnia, jakie sze miesicy po pamitnym pocaunku. Matka spniaa si, Maria nie miaa nic do roboty, ojciec wanie wyszed z przyjacielem, a w telewizji nie byo nic interesujcego. Zacza bacznie przyglda si swemu ciau w poszukiwaniu jakich woskw do depilacji. Odkrya may pczek u gry sromu, zacza si nim bawi i ju nie moga si powstrzyma. Stawao si to coraz bardziej przyjemne. Cae jej ciao a szczeglnie to miejsce, ktrego dotykaa pryo si z rozkoszy. Powoli wchodzia do raju, doznanie przybierao na sile. Poczua, e widzi przez mg, przed oczami wiroway jej zociste iskierki. Wreszcie jkna i przeya swj pierwszy orgazm. Orgazm! Rozkosz! To byo tak, jakby wzniosa si do nieba i powoli opadaa ku ziemi na spadochronie. Jej ciao byo zlane potem, lecz czua si speniona, rozpromieniona, naadowana energi. A wic to wanie jest seks? Cudownie! Mona rzuci w kt pisma pornograficzne, w ktrych wszyscy udaj rozkosz, a na twarzy maj grymas blu. Nie potrzeba mczyzny, ktry poda ciaa, lecz pogardza sercem kobiety. Moga to wszystko robi sama! Sprbowaa od nowa, wyobraajc sobie, e pieci j znany aktor. Znw signa raju i zyskaa jeszcze wicej energii. Gdy zacza si masturbowa po raz trzeci, wrcia matka. Maria posza poplotkowa z przyjacikami o swym odkryciu. Tym razem nie przyznaa si jednak, e dowiadczya tego po raz pierwszy zaledwie kilka godzin wczeniej. Wszystkie z wyjtkiem dwch wiedziay, o co chodzi, lecz adna nie omielia si mwi o tym gono. Maria poczua si nowatork, liderk grupy. Wymylajc niedorzeczn zabaw w intymne zwierzenia, poprosia, by opowiedziay o swojej ulubionej metodzie masturbacji. Tym sposobem poznaa rne techniki. Na przykad otula si szczelnie kodr w peni lata (jak twierdzia jedna z dziewczyn, pot uatwia spraw), dotyka czuego miejsca gsim pirem (nie wiedziaa, jak to miejsce si nazywa), pozwoli chopcu, by zrobi to za ni (wedug Marii nie byo to konieczne), wykorzysta kran bidetu (u niej w domu nie byo bidetu, ale postanowia przetestowa to przy najbliszej sposobnoci).

11

W kadym razie gdy odkrya masturbacj i zastosowaa kilka technik wyprbowanych przez przyjaciki, porzucia myl o yciu zakonnym. Masturbacja dawaa jej wiele przyjemnoci, a jeeli wierzy religii, jest cikim grzechem. Od tych samych przyjaciek dowiedziaa si o rzekomych konsekwencjach onanizmu: krosty na twarzy, szalestwo, a nawet cia. Pomimo tych zagroe nadal oddawaa si zakazanej rozkoszy co najmniej raz w tygodniu, najczciej w rod, gdy ojciec wychodzi na karty. Jednoczenie czua si coraz mniej pewnie wobec mczyzn i coraz bardziej pragna opuci miasto, w ktrym ya. Zakochaa si po raz trzeci, a potem czwarty, umiaa si ju caowa, umiaa pieci ukochanych i przyjmowa ich pieszczoty. Ale zawsze co stawao im na przeszkodzie i znajomo koczya si dokadnie w chwili, gdy Maria zaczynaa wierzy, e znalaza czowieka, z ktrym mogaby spdzi reszt ycia. W kocu dosza do wniosku, e mczyni przynosz tylko cierpienie, kopoty i rozczarowania. Pewnego popoudnia w parku, przygldajc si jakiej matce bawicej si z dwuletnim synkiem, postanowia, e bdzie nadal bra pod uwag wyjcie za m, dzieci i dom z widokiem na morze, lecz nigdy wicej si nie zakocha, gdy uczucia wszystko psuj. Tak upyny jej lata dojrzewania. Maria stawaa si coraz pikniejsza, a co szczeglnego w jej twarzy, jaka tajemnicza melancholia przycigaa wielu mczyzn. Spotykaa si z tym czy tamtym, marzya i cierpiaa pomimo obietnicy, jak sobie zoya, e nie zakocha si ju nigdy wicej. Podczas jednego z takich spotka utracia dziewictwo na tylnym siedzeniu samochodu: piecia si ze swym przyjacielem arliwiej ni zwykle, chopak si podnieci, a Maria, znuona tym, e jest ostatni dziewic wrd koleanek, oddaa mu si. W przeciwiestwie do masturbacji, ktra unosia j do nieba, nie doznaa nic oprcz blu, a na dodatek struka krwi zaplamia jej spdnic. Nic z magii pierwszego pocaunku, kiedy zobaczya czaple w locie, zachd soca, kiedy usyszaa muzyk w oddali... Kochaa si jeszcze z tym chopcem parokrotnie, ostrzegajc, e jej ojciec zabije go, kiedy odkryje, e crka stracia z nim cnot. Traktowaa go jak pomoc naukow, za wszelk cen pragnc poj, na czym polega owa rozkosz pynca z aktu pciowego. Na prno. Masturbacja wymagaa o wiele mniej wysiku i odpacaa z nawizk. Ale wszystkie pisma, programy telewizyjne, ksiki, przyjaciki, wszystko, absolutnie wszystko podkrelao donios rol mczyzny. Maria pomylaa, e ma problemy seksualne, skupia si pilniej na nauce i zapomniaa na pewien czas o tym cudownym i strasznym uczuciu zwanym mioci.

12

Fragment pamitnika siedemnastoletniej Marii: Zrozumie mio oto mj cel. Gdy kochaam, czuam, e naprawd yj. Wiem te, e wszystko, co mam teraz, jakkolwiek moe si wydawa ciekawe, nie wzbudza we mnie entuzjazmu. Mio jednak bywa okrutna. Widziaam, jak cierpi moje przyjaciki, i nie chc tego dowiadczy na wasnej skrze. Te same, ktre dawniej namieway si ze mnie i z mojej niewinnoci, teraz pytaj, jak ja to robi, e tak dobrze radz sobie z mczyznami. Umiecham si i zbywam je milczeniem, poniewa wiem, e lekarstwo jest gorsze od samego blu: po prostu nie zakochuj si. Z kadym dniem widz coraz wyraniej, jak bardzo mczyni s sabi, niestali, niepewni siebie, dziwni... Zdarzao mi si odrzuca awanse ojcw niektrych moich przyjaciek. Wczeniej mnie to gorszyo. Teraz myl, e to nieodczna cz mskiej natury. Cho moim celem jest zrozumie mio i cho nieraz cierpiaam za spraw tych, ktrym oddaam serce, musz przyzna, e ci, ktrzy dotknli mojej duszy, nie rozbudzili mojego ciaa, ci natomiast, ktrzy dotknli mojego ciaa, nie poruszyli mojej duszy. Po ukoczeniu szkoy redniej dziewitnastoletnia Maria znalaza posad sprzedawczyni w sklepie z tkaninami. Waciciel zakocha si w niej wtedy ju potrafia posuy si mczyzn, nie pozwalajc si wykorzysta. Nigdy nie pozwolia mu si dotkn, cho zawsze bya dla niego czarujca. Zdawaa sobie spraw z siy swojej urody. Sia urody... Czym moe by wiat dla brzydkich kobiet? Miaa przyjaciki, na ktre nikt na tacach nie zwraca uwagi, z ktrymi nikt nie rozmawia. Dziewczyny te przywizyway du wag do najwtlejszego uczucia, jakim je obdarzono, rozpaczay w milczeniu, gdy je odtrcano, i staray si nie budowa swej przyszoci na zudnej nadziei, e si komu spodobaj. Byy bardziej niezalene, wicej czasu powicay sobie, lecz w mniemaniu Marii wiat musia si im wydawa nie do zniesienia. Maria bya wiadoma swojej urody. Cho zazwyczaj puszczaa mimo uszu przestrogi matki, tej jednej nie zlekcewaya: Creczko, uroda przemija. Dlatego trzymaa pracodawc na dystans, co przynioso jej znaczn podwyk (nie wiedziaa, jak dugo uda si zwodzi go sam nadziej, e pewnego dnia pjdzie z nim do ka, ale jak na razie dobrze zarabiaa), nie liczc premii za godziny nadliczbowe (tak naprawd wola mie j przy sobie, obawiajc si, e gdyby zacza wychodzi wieczorami, mogaby straci dla kogo gow). Pracowaa dwadziecia cztery miesice bez przerwy, dziki temu moga wspomc rodzicw, no i co za sukces! zaoszczdzia do pienidzy, by zafundowa sobie tydzie wakacji w miecie swych marze, w miecie artystw, perle Brazylii: Rio de Janeiro! Szef chcia jej towarzyszy w podry i pokry wszystkie wydatki. Maria skamaa. Powiedziaa mu, e matka zgodzia si puci j do jednego z najbardziej niebezpiecznych

13

miast na wiecie pod jednym warunkiem: miaa zatrzyma si u kuzyna, ktry uprawia diuditsu. Poza tym nie moe pan tak po prostu zostawi sklepu bez opieki przypomniaa szefowi. Nie mw do mnie pan poprosi, a Maria dostrzega, e w jego oczach tli si co, co ju znaa: iskierka uczucia. Bya zaskoczona, bo sdzia, e chodzi mu tylko o seks. A jednak jego wzrok mwi co innego: Mog ci ofiarowa dom, rodzin i bezpieczestwo. Z myl o przyszoci, postanowia podsyca t iskierk. Owiadczya, e bdzie tskni za prac, ktr tak lubi, i za ludmi, ktrych darzy ciepym uczuciem (nie wymienia nikogo z imienia, by nie rozwia mgieki tajemnicy, czy to jego wanie ma na myli). Obiecaa, e bdzie bacznie pilnowa portfela i jego zawartoci. Prawda bya zupenie inna: chciaa, by nikt, absolutnie nikt nie zepsu jej pierwszego tygodnia cakowitej wolnoci. Chciaa popywa w morzu, obejrze witryny sklepw i pokaza nieznajomym, e jest wolna na wypadek gdyby pojawi si ksi z bajki, chtny porwa j ze sob w nieznane. C to jest tydzie? powiedziaa, umiechajc si kokieteryjnie. Minie szybko i ani si obejrzymy, a bd z powrotem. Zmartwiony pracodawca jeszcze troch nalega, ale w kocu da za wygran. Postanowi si owiadczy zaraz po jej powrocie. Nie chcia popsu wszystkiego, pozwalajc sobie na zbytni miao. Maria spdzia dwie doby w autobusie. Wynaja pokj w hotelu pitej kategorii w dzielnicy Copacabana. (Ach! Copacabana! Bajeczna plaa, bkitne niebo...). Zanim si rozpakowaa, chwycia bikini ostatni nabytek wcigna je na siebie i cho dzie by pochmurny, posza prosto na pla. Ocean napawa j obaw, ale zdobya si na odwag i wesza do wody. Nikt na play nie mia pojcia, e by to jej pierwszy kontakt z oceanem, z bogini Iemanj, prdami morskimi, spienionymi falami i z wybrzeem Afryki rojcym si od lww po drugiej stronie Atlantyku. Gdy wysza z wody, zaczepia j kobieta sprzedajca kanapki, potem przystojny ciemnoskry mczyzna, ktry zapyta, czy ma wolny wieczr, oraz cudzoziemiec, ktry wprawdzie nie zna ani sowa po portugalsku, ale ywo gestykulujc, zaprasza j na kokosowe mleczko. Kupia kanapk, bo nie umiaa odmwi. Jednak obu mczyzn zbya milczeniem. Poczua, e ogarnia j smutek. Czemu teraz, gdy moga wreszcie robi, co dusza zapragnie, zachowywaa si tak aonie? Nie znajdujc wytumaczenia, usiada na piasku, czekajc, a soce wyjdzie zza chmur. Wrci obcokrajowiec z orzechem kokosowym dla niej. Bya zadowolona, e nie musi z nim rozmawia. Wypia kokosowe mleczko, umiechna si, on rwnie odpowiedzia jej umiechem. To bya wygodna forma kontaktu, do niczego nie zobowizywaa jeden, drugi

14

umiech a do chwili, gdy mczyzna wycign z kieszeni miniaturowy sownik w czerwonej okadce i powiedzia ze miesznym akcentem: bonita adna. Umiechna si znowu. Szczerze mwic, wolaaby spotka nieco modszego i mwicego w jej jzyku ksicia z bajki. Kartkujc sownik, mczyzna wyduka: Kolacja dzi? I zaraz dorzuci: Szwajcaria! Po czym wypowiedzia sowa, ktre niemal w kadym jzyku brzmi niczym chry anielskie: Praca! Dolary!. Maria nie znaa restauracji Szwajcaria. Czy to moliwe, aby wszystko byo tak atwe i marzenia speniay si tak szybko? Lepiej mie si na bacznoci: bardzo dzikuj za zaproszenie, jestem zajta i wcale nie zamierzam kupowa dolarw. Mczyzna, ktry nie zrozumia ani jednego jej sowa, zacz traci nadziej. Znikn na chwil i wrci z tumaczem. Za jego porednictwem wyjani, e pochodzi ze Szwajcarii (a wic to nie bya restauracja, tylko jego kraj), chciaby zje z ni kolacj i zaproponowa dobrze patn prac. Tumacz portier z hotelu, w ktrym zatrzyma si ten mczyzna a zarazem jego pomocnik w interesach, dorzuci po cichu: Na twoim miejscu zgodzibym si bez wahania. Ten facet to gruba ryba w showbiznesie. Przyjecha do Brazylii w poszukiwaniu nowych talentw. Mog ci opowiedzie o kilku osobach, ktre przyjy ju jego propozycj. Wiedz jedno: dzi s bardzo bogate. Zaoyy rodziny, a ich dzieciom nie grozi bezrobocie i wos im z gowy nie spadnie... W Szwajcarii robi si pyszne czekolady i wietne zegarki doda, by pochwali si wiatowym obyciem. Artystyczne dowiadczenie Marii byo co najmniej skromne: graa niewiast sprzedajc wod niem rol w Mce Paskiej, ktr wystawiano zawsze podczas Wielkiego Tygodnia. Chocia w autokarze nie zmruya oka, nie czua zmczenia. Bya przejta widokiem morza, znuona objadaniem si kanapkami i zakopotana, bo w Rio nie znaa absolutnie nikogo i chciaa szybko spotka jak bratni dusz. Dowiadczya ju sytuacji, w ktrych mczyzna dawa mnstwo obietnic i nie spenia adnej, uznaa wic, e ta historia z show-biznesem to pretekst, by j poderwa. Udawaa, e wcale jej nie obchodzi ta propozycja, ale w gbi duszy bya przewiadczona, e szans t zsya jej Najwitsza Panienka, e winna wykorzysta kad sekund tego tygodnia wakacji i cieszya si, e bdzie miaa co opowiada koleankom. Przyja zaproszenie pod warunkiem, e towarzyszy im bdzie tumacz, gdy miaa dosy cigego umiechania si i udawania, e rozumie wywody obcokrajowca. Jedyny problem, skdind bardzo istotny, polega na tym, e nie miaa odpowiedniego stroju na t okazj. Kobieta nigdy nie wyjawia tak intymnych spraw (atwiej jest si jej przyzna do zdrady ma, ni ujawni stan swej garderoby), skoro jednak nie znaa tych mczyzn i zapewne ju nigdy wicej ich nie zobaczy, nie miaa nic do stracenia.

15

 Wanie przyjechaam z Nordeste i nie mam odpowiedniego stroju, by pj do restauracji powiedziaa. Za porednictwem tumacza Szwajcar poprosi j, by nie zawracaa sobie tym gowy, tylko podaa mu adres hotelu. Tego samego popoudnia przysa przez posaca sukienk, o jakiej nawet nie nia, wraz z par butw wartych zapewne jej roczn pensj. Poczua, e oto rozpoczyna si wielka przygoda, o ktrej tak gorco marzya przez cae dziecistwo i wiek dojrzewania na guchej brazylijskiej prowincji krainie suszy i facetw bez przyszoci, w miecie, gdzie ludzie yli w niedostatku, cho uczciwie, gdzie wioda nudn i pozbawion sensu egzystencj. Teraz stanie si pani wiata! Jaki czowiek zaoferowa jej wanie prac za dolary, podarowa par luksusowych pantofli i bajeczn sukni! Brakowao tylko makijau, ale recepcjonistka z hotelu przysza jej z pomoc, ostrzegajc przy tym, e nie kady obcokrajowiec jest godny zaufania, tak jak nie kady Carioca mieszkaniec Rio de Janeiro jest draniem. Maria pucia te przestrogi mimo uszu. Woya sukni, istne cudo, i spdzia kilka godzin przed lustrem, aujc, e nie ma aparatu fotograficznego. Nagle wpada w popoch zdaa sobie spraw, e jest ju niemal spniona, wic wybiega, niczym Kopciuszek, do hotelu, w ktrym zatrzyma si Szwajcar. Ku jej zaskoczeniu tumacz oznajmi, e nie bdzie im towarzyszy. Nie przejmuj si wcale jzykiem. Najwaniejsze, eby si dobrze z tob czu. atwo powiedzie, ale jak to zrobi, skoro on nie rozumie, co ja do niego mwi? No wanie. Nie musicie ze sob rozmawia, to kwestia przepywu energii. Maria nie miaa pojcia, co to znaczy. W jej rodzinnym miecie, gdy ludzie spotykali si, chcieli wymienia myli, zadawa pytania i sucha odpowiedzi. Ale Malson tak nazywa si tumacz-portier zapewni j, e w Rio de Janeiro i na caym wiecie jest zupenie inaczej. Nie staraj si rozumie. Zrb wszystko, by poczu si dobrze. To bezdzietny wdowiec, waciciel nocnego lokalu. Szuka Brazylijek chtnych do pracy za granic. Powiedziaem mu, e brak ci klasy, lecz on si upiera. Twierdzi, e dzi na play zakocha si w tobie od pierwszego wejrzenia. Bardzo spodobao mu si twoje bikini. Popatrzy na ni znaczco. Dobrze ci radz, jeeli chcesz znale tu faceta, musisz zmieni fason bikini. Poza tym Szwajcarem nikt nie zwrci na nie uwagi, dawno ju wyszo z mody. Maria udaa, e nie syszy. Malson cign dalej: Moim zdaniem nie chodzi mu tylko o przygodny romans. Uwaa, e masz talent i w krtkim czasie moesz sta si gwn atrakcj jego lokalu. Oczywicie nie wie jeszcze, jak piewasz i taczysz, lecz tego mona si nauczy, natomiast uroda jest nam dana. Ach, ci Europejczycy! Zjawiaj si tu i myl, e wszystkie Brazylijki s zmysowe i potrafi taczy samb. Jeeli on ma powane zamiary, domagaj si umowy z podpisem uwierzytelnionym

16

przez konsulat szwajcarski zanim opucisz kraj. Jutro bd na play przed hotelem. Przyjd do mnie, gdyby miaa jakie wtpliwoci. Szwajcar z umiechem wzi j za rk i zaprowadzi do czekajcej przed hotelem takswki. Gdyby jednak jego zamiary byy inne, to pamitaj, e stawka za jedn noc wynosi trzysta dolarw. Pod adnym pozorem nie bierz mniej rzuci Malson na odchodne. Zanim zdoaa cokolwiek z siebie wydusi, jechaa ju z obcokrajowcem do restauracji. Ich rozmowa ograniczaa si do minimum: Pracowa? Dolar? Brazylijska gwiazda? Maria rozmylaa jeszcze nad tym, co powiedzia Malson: trzysta dolarw za jedn noc! Ale to istny majtek! Nie musiaa ywi pomiennego uczucia, moga uwie tego mczyzn, tak jak uwioda swojego pracodawc, wyj za m, mie dzieci i zapewni rodzicom dostatni byt na staro. C miaa do stracenia? On nie jest ju pierwszej modoci, moe niebawem umrze, a ona odziedziczy po nim wielki majtek. Podobno Szwajcarzy pi na zocie, ale wyglda na to, e w ich kraju brakuje kobiet. Podczas kolacji rozmowa niezbyt si kleia. Wymienili par zdawkowych umiechw. Maria powoli zaczynaa rozumie, co znaczya kwestia przepywu energii, a mczyzna pokaza jej katalog, w ktrym byy wycinki z gazet w jakim obcym jzyku, zdjcia kobiet w bikini (bez wtpienia bardziej miaych ni to, ktre nosia dzi na play), kolorowe broszury reklamowe, w ktrych jedynym zrozumiaym dla niej sowem byo Brazil, napisane z bdem ortograficznym (czy nie uczono jej w szkole, e pisze si przez s?). Duo pia, na wypadek gdyby Szwajcar zoy jej nieprzyzwoit propozycj (nikt nie pogardzi trzystoma dolarami, a odrobina alkoholu znacznie uatwia sprawy, zwaszcza kiedy nie ma w pobliu nikogo znajomego). Lecz ten mczyzna zachowywa si jak dentelmen, przysuwa jej krzeso, gdy siadaa, i odsuwa, gdy wstawaa. Pod koniec wieczoru, udajc zmczenie, zaproponowaa spotkanie na play nastpnego dnia (pokazujc godzin na zegarku, naladujc doni ruch fal, bardzo powoli i wyranie wymwia sowo jutro). Wyda si zadowolony, rwnie spojrza na swj zegarek (pewnie szwajcarski) i da jej do zrozumienia, e godzina mu odpowiada. Tej nocy le spaa. nio jej si, e to wszystko byo tylko snem. Obudzia si. Ale to bya prawda. Na krzele w jej skromnym hotelowym pokoju rzeczywicie wisiaa suknia, obok staa para piknych pantofli, a za kilka godzin czekao j spotkanie na play.

17

Pamitnik Marii z dnia, kiedy poznaa Szwajcara: Wszystko mi mwi, e niebawem podejm bdn decyzj, ale czy czowiek nie uczy si na wasnych bdach? Czego los chce ode mnie? ebym nie podejmowaa ryzyka? ebym wrcia, skd przyszam, nie majc nawet odwagi powiedzie yciu tak? Popeniam ju bd w dziecistwie, gdy ten chopiec poprosi mnie o owek. Od tego czasu zrozumiaam, e okazje nie trafiaj si czsto i e trzeba przyjmowa prezenty, jakie przynosi nam los. Oczywicie, bywa to ryzykowne, ale czy to ryzyko jest wiksze ni prawdopodobiestwo, e autobus, ktry wiz mnie tu przez czterdzieci osiem godzin, ulegnie wypadkowi? Jeeli ju mam by komu lub czemu wierna, to przede wszystkim sobie samej. Podobno jeeli chc spotka prawdziw mio, musz skoczy z nijakimi miostkami. Moje skpe dowiadczenie pokazuje, e nic nie zaley od mojej woli i to zarwno w sferze materialnej, jak i duchowej. Ten, kto straci co, co uwaa za swoje (a zdarzyo mi si to wielokrotnie), uczy si w kocu, e nic nie jest jego wasnoci. Tak wic nie warto niczym si przejmowa, tylko y tak, jakby dzisiejszy dzie by pierwszym (lub ostatnim) dniem mojego ycia. Nazajutrz, za porednictwem Malsona, ktry zacz si podawa za jej impresaria, owiadczya, e przyjmie propozycj, gdy tylko otrzyma dokument uwierzytelniony przez szwajcarski konsulat. Obcokrajowiec, wida przyzwyczajony do takich wymaga, zapewni, e jest to rwnie jego yczenie. Tumaczy, e pozwolenie na prac w jego kraju zdobywa si na podstawie dokumentu zawiadczajcego, e nikt inny nie potrafi wykonywa danego zawodu. Uzyska je bez trudu, Szwajcarki bowiem nie maj szczeglnego talentu do samby. Pojechali razem do rdmiecia. Zaraz po podpisaniu umowy Malson portier, tumacz i impresario w jednej osobie zada w jej imieniu piciuset dolarw zaliczki w gotwce, z czego skrztnie zatrzyma trzydzieci procent dla siebie. Oto twoja zapata za tydzie z gry. Za tydzie, rozumiesz? Bdziesz zarabiaa piset dolarw tygodniowo, ale ju na czysto, bez prowizji, bo ja pobieram j tylko od pierwszej wypaty. Do tego dnia podre po wiecie byy dla Marii tylko odlegym marzeniem. A jake wygodnie jest marzy, jeli nie musimy urzeczywistnia naszych planw! Wtedy odpowiedzialno i win za wszystkie nasze niepowodzenia i frustracje zawsze moemy zrzuci na barki innych najlepiej rodzicw, maonkw czy dzieci. I oto nagle Maria stana przed szans, ktrej tak bardzo oczekiwaa, cho si jej lkaa zarazem. Jak stawi czoo niebezpieczestwom i wyzwaniom ycia? Jak porzuci wszystkie swoje dotychczasowe nawyki? Dlaczego Najwitsza Panienka zdecydowaa, e ma pojecha tak daleko? Maria pocieszaa si, e w kadej chwili moe zmieni zdanie i e wszystko to jest zabaw bez adnych konsekwencji wspania przygod, ktr bdzie mona pochwali si

18

po powrocie. W kocu bya ponad tysic kilometrw od swego miasteczka, miaa trzysta pidziesit dolarw w kieszeni i jeeli nazajutrz postanowiaby spakowa manatki i wrci do domu, to ani cudzoziemiec, ani hotelowy portier nigdy jej nie odnajd. Po wizycie w konsulacie postanowia pj na pla, popatrze na dzieci i na ich matki, na ebrakw, pijakw, sprzedawcw latynoskiego rkodziea (produkowanego seryjnie w Chinach), ludzi uprawiajcych sporty, by opni staro, turystw, emerytw grajcych w karty wzdu wybrzea... Dotara do Rio de Janeiro, jada w jednej z najlepszych tutejszych restauracji, odwiedzia szwajcarski konsulat, poznaa obcokrajowca, impresaria, dostaa w prezencie sukni i par butw, na ktre nikogo w Nordeste nie byoby sta. I co teraz? Patrzya na odlegy horyzont. Uczya si na lekcjach geografii, e dokadnie naprzeciw znajduje si Afryka, gdzie yj lwy i wiele gatunkw map. Lecz gdyby skierowaa si troch bardziej na pnoc, postawiaby w kocu stop w zaczarowanej krainie zwanej Europ, w ktrej bya wiea Eiffla, katedra Notre Dame i krzywa wiea w Pizie. C miaa do stracenia? Jak wszystkie niemal Brazylijki, taczya ju samb, zanim wymwia sowo mama. Jeeli ta praca jej si nie spodoba, zawsze przecie moe wrci. Okazje s po to, by chwyta je w lot. Dotychczas miaa wycznie dowiadczenia, w ktrych ona decydowaa, na ktre wyraaa zgod, jak choby pewne przygody z mczyznami, lecz zwykle mwia nie, gdy wolaaby powiedzie tak. Teraz staa w obliczu nieznanego podobnie jak nieznane byo niegdy to morze dla eglarzy, ktrzy tu dopynli, co wiedziaa z lekcji historii. Zawsze bdzie czas, eby powiedzie nie, ale pora skoczy z ualaniem si nad sob. Zdarzao jej si to czasem, gdy przypominaa sobie chopca, ktry poprosi j o owek i znikn... Dlaczego wic teraz od razu nie powiedziaa tak? Z bardzo prostego powodu: bya dziewczyn z gbokiej prowincji, cae jej yciowe dowiadczenie sprowadzao si do kilku lat nauki w porzdnej szkole, do szerokiej wiedzy na temat seriali telewizyjnych oraz wiary we wasn urod. A to nie wystarczao, by stawi czoo wiatu. Spostrzega grup ludzi, ktrzy umiechali si niepewnie, spogldajc na morze, jakby bali si do niego zbliy. Jeszcze dwa dni temu odczuwaa takie same obawy, ale to ju mino. Wchodzia do wody, kiedy tylko miaa na to ochot, jakby si tu urodzia. Czy nie tak samo bdzie w Europie? Pomodlia si w duchu do Matki Boskiej i podja decyzj o wyjedzie. Przecie bdzie moga wrci, a nie co dzie trafia si okazja, by pojecha tak daleko. Warto zaryzykowa. Teraz mylaa ju tylko o tym, by Szwajcar w ostatniej chwili nie zmieni zdania. Bya tak podekscytowana, e gdy cudzoziemiec zaprosi j ponownie na kolacj, umiechna si zmysowo i wzia go za rk. Mczyzna cofn j jednak natychmiast i

19

Maria zrozumiaa nie bez zakopotania i pewnej ulgi e jego intencje s naprawd powane i szczere. Gwiazda samby! mwi. Pikny gwiazda samby brazylijska! Podr przyszy tydzie! Wszystko to byo cudowne, jednak podr przyszy tydzie bya absolutnie nie do przyjcia. Maria tumaczya, e nie moe podj tak wanej decyzji bez uzgodnienia jej z rodzin. Wcieky Szwajcar wyj kopi podpisanego dokumentu i wtedy po raz pierwszy ogarn j strach. Umowa! powtarza z naciskiem. Przed podjciem ostatecznej decyzji Maria chciaa jeszcze zasign rady Malsona, swego impresaria. Czy nie pacia mu, by j wspiera? Lecz Malson zabiega teraz o wzgldy niemieckiej turystki, ktra wanie przybya do hotelu i opalaa si toples na piasku, przekonana, e Brazylia jest najbardziej liberalnym krajem na wiecie, nie zdajc sobie sprawy, e jako jedyna ma goy biust i ludzie przygldaj si jej z lekkim zaenowaniem. Maria z trudem skierowaa uwag Malsona na siebie. A jeeli zmieni zdanie? spytaa. Nie wiem, co jest w umowie, ale on moe ci zamkn w wizieniu. Nigdy mnie nie znajdzie! Masz racj. A wic nie przejmuj si tym. Jednak Szwajcar, ktry da jej ju piset dolarw zaliczki, zapaci sono za par butw, wytworn sukni, dwie kolacje i pokry opaty konsularne, zacz si niepokoi. Skoro Maria upieraa si, by odwiedzi rodzin, postanowi kupi dwa bilety na samolot i towarzyszy jej w podry do domu pod warunkiem e wszystko zostanie uregulowane w czterdzieci osiem godzin i bd mogli wyjecha do Europy w nastpnym tygodniu, zgodnie z ustalonym planem. Zrozumiaa wreszcie, co wynikao z dokumentu, ktry podpisaa. Zrozumiaa te, e nie naley igra z flirtami, uczuciami i kontraktami. Jej rodzinne miasto z zaskoczeniem i z dum przyjo pikn Mari, cr tej ziemi, przybywajc w towarzystwie obcokrajowca pragncego uczyni z niej w Europie wielk gwiazd. Wie o tym lotem byskawicy obiega cae miasto, a gdy zasypywano j gradem pyta, odpowiadaa: Po prostu mam szczcie. Jej szkolne przyjaciki byy bardzo ciekawe, czy w Rio de Janeiro takie sytuacje s nagminne, bo w niektrych serialach telewizyjnych widziay podobne przypadki. Maria zbywaa to znaczcym milczeniem, aby podkreli sw osobist zasug i udowodni, e jest kim wyjtkowym. W jej rodzinnym domu Szwajcar ponownie pokaza zdjcia, katalog reklamowy Brazil i umow, podczas gdy Maria tumaczya, e ma teraz wasnego impresaria i spor szans na zrobienie zawrotnej kariery artystycznej. Matka, widzc na zdjciach dziewczyny w skpym

20

bikini, nie zadawaa wicej pyta. Dla niej liczyo si jedynie, by crka bya szczliwa i bogata lub nieszczliwa, lecz przynajmniej bogata. Jak on ma na imi? spytaa. Roger. Rogrio! Miaam kuzyna o takim imieniu! Mczyzna umiechn si, zacz bi brawo, a wtedy stao si jasne, e nie zrozumia ani sowa. Ale on jest w moim wieku! achn si ojciec. ona przywoaa go do porzdku, tumaczc, e to yciowa szansa dla ich crki. Jak wszystkie krawcowe wiele plotkowaa ze swymi klientkami i w ten sposb zdobya spor wiedz o maestwie i mioci, poradzia wic Marii: Moja kochana, lepiej by nieszczliw z bogatym mem ni szczliw z biednym. Tam bdziesz miaa wicej okazji, by sta si nieszczliw bogaczk. A zreszt, jeli ci si nie uda, wsiadaj do autobusu i wracaj do domu. Maria, dziewczyna o inteligencji przekraczajcej wyobraenia jej matki i przyszego ma, odpowiedziaa zaczepnie: Mamo, midzy Europ i Brazyli nie kursuj autobusy. Poza tym mam zamiar robi karier artystyczn, a nie szuka ma. Matka spojrzaa na ni niemal z rozpacz. Skoro moesz tam pojecha, to rwnie dobrze moesz stamtd wrci. Kariera artystyczna to dobre dla podlotkw, trwa tak dugo, dopki jeste pikna, i koczy si mniej wicej koo trzydziestki. Korzystaj wic pki czas, znajd sobie jakiego uczciwego, kochajcego chopaka i bagam ci, wyjd za m. Nie trzeba za wiele rozmyla o mioci. Na pocztku nie kochaam twojego ojca, ale za pienidze mona kupi wszystko, nawet prawdziw mio. A jak wiesz, twj ojciec nie jest nawet bogaty! W przeddzie wyjazdu do Rio Maria posza do sklepu, w ktrym pracowaa, by zoy rezygnacj. Doszy mnie suchy powiedzia jej pracodawca e jaki wielki francuski impresario postanowi zabra ci do Parya. Nie mog stawa na drodze twojemu szczciu, ale zanim wyjedziesz, musz ci co wyzna. Wycign z kieszeni acuszek z medalikiem. Jest to cudowny medalik Matki Boskiej askawej. Koci pod jej wezwaniem znajduje si w Paryu. Pjd tam i popro j o opiek. Maria przeczytaa kilka sw, ktre byy na nim wygrawerowane: O Maryjo bez grzechu poczta, mdl si za nami, ktrzy si do Ciebie uciekamy. Amen. Nie zapomnij powtarza tych sw przynajmniej raz dziennie. I... zawaha si ...jeeli kiedy tu wrcisz, wiedz, e bd na ciebie czeka. Przegapiem okazj, by

21

powiedzie ci co bardzo zwykego: kocham ci. Wiem, e jest ju by moe za pno, ale chc, by o tym wiedziaa. Maria bardzo wczenie dowiadczya na wasnej skrze, co znaczy przegapi okazj. Ale sowa kocham ci syszaa czsto w cigu dwudziestu dwch lat swojego ycia i wydaway si jej zupenie pozbawione sensu. Nigdy nie towarzyszyo im powane, gbokie uczucie, ktre przekadaoby si na trway zwizek. Podzikowaa za te sowa i zapisaa je w pamici (nigdy nie wiadomo, co przyniesie nam los, i zawsze lepiej wiedzie, gdzie jest wyjcie awaryjne). Zoya niewinny pocaunek na jego policzku i odesza, nie ogldajc si za siebie. W Rio wydano jej paszport w niespena dwadziecia cztery godziny (Brazylia naprawd si zmienia, skomentowa Roger za pomoc kilku sw po portugalsku i wielu gestw, co Maria przetumaczya jako: Dawniej zajmowao to o wiele wicej czasu). Przy pomocy Malsona zakoczyli ostatnie przygotowania do wyjazdu (ubrania, buty, kosmetyki, wszystko, o czym moga marzy kobieta taka jak Maria). Roger przyglda si, jak taczya w lokalu, do ktrego poszli w przeddzie odlotu do Europy, i zachwycony gratulowa sobie wyboru przed nim staa naprawd wielka gwiazda kabaretu Gilbert, pikna zielonooka brunetka, z wosami czarnymi jak skrzydo grana (ptaka, do ktrego brazylijscy pisarze zazwyczaj porwnuj ciemne wosy). W szwajcarskim konsulacie czekao ju na ni pozwolenie na prac. Spakowali walizki i nazajutrz odlecieli do kraju czekolady, zegarkw i sera. W skrytoci ducha Maria wci wierzya, e ten mczyzna w kocu si w niej zakocha. Przecie nie by ani stary, ani brzydki, ani biedny. Czeg chcie wicej? Dotara na miejsce wycieczona i jeszcze na lotnisku chwyci j za gardo paniczny strach: uzmysowia sobie, e jest cakowicie zalena od mczyzny, ktry stoi obok niej nie zna ani kraju, ani jzyka, i nie wie, co to siarczysty mrz. Zachowanie Rogera zmieniao si z godziny na godzin: nie stara si ju by miy. Sta si jakby nieobecny. Umieci j w podrzdnym hoteliku i przedstawi innej Brazylijce, modej, smutnej kobiecie, Vivian, ktra miaa wprowadzi j w arkana przyszego zawodu. Vivian nie okazaa cienia serdecznoci wobec wieo przybyej rodaczki. Zmierzya j od stp do gw i powiedziaa bez ogrdek: Nie miej zudze. On jedzi do Brazylii za kadym razem, gdy ktra z jego tancerek wychodzi za m, a zdarza si to do czsto. Wie, czego chce, a sdz, e i ty wiesz. Zapewne przyjechaa tu szuka przygd, forsy albo ma. Jak to odgada? Czyby wszyscy szukali tego samego? A moe umiaa czyta w cudzych mylach? Tutaj wszystkie dziewczyny szukaj jednej z tych trzech rzeczy cigna Vivian. Jeeli chodzi o przygody, tu jest zbyt zimno, by na cokolwiek si odway, a poza tym nie

22

zostaje nam wiele czasu na podrowanie. Co do pienidzy, bdziesz musiaa pracowa prawie przez rok, by zarobi na bilet powrotny. A trzeba jeszcze wyywi si i opaci czynsz. Ale... Wiem, nie tak to miao wyglda. Ale tak naprawd, zapomniaa spyta, jak to miao wyglda... jak zreszt my wszystkie. Gdyby bya ostroniejsza, gdyby uwanie przeczytaa umow, ktr podpisaa, wiedziaaby dokadnie, w co si pakujesz, bo Szwajcarzy wprawdzie nie kami, ale potrafi wiele przemilcze. Maria czua, e traci grunt pod nogami. No i kada dziewczyna, ktra wychodzi za m, naraa Rogera na powane straty finansowe. Dlatego nie wolno nam rozmawia z klientami. Jeeli przyjdzie ci to do gowy, bdziesz miaa kopoty. To nie jest miejsce, gdzie ludzie si spotykaj, w przeciwiestwie do ulicy Berneskiej. Ulica Berneska? Tutaj mczyni przychodz z onami, wic nieliczni przypadkowi turyci, dla ktrych atmosfera jest tu zbyt rodzinna, id szuka kobiet gdzie indziej. Naucz si taczy. Jeeli potrafisz piewa, to twoja pensja wzronie, podobnie zreszt jak zawi innych dziewczyn. Wanie dlatego, choby miaa najpikniejszy gos w caej Brazylii, radz ci o tym zapomnie i nie prbowa piewa. A przede wszystkim nie dzwo do kraju. Wydasz to, czego jeszcze nie zarobia, a i tak za wiele tego nie bdzie. Ale on obieca mi piset dolarw tygodniowo! Sama zobaczysz... Pamitnik Marii; drugi tydzie pobytu w Szwajcarii: Byam w lokalu, poznaam nauczyciela taca pochodzcego z kraju zwanego Maroko i musiaam si uczy kadego kroku tego, co on, ktry nigdy nie postawi nogi w Brazylii, uwaa za samb. Nie miaam nawet czasu odpocz po dugim locie z Brazylii, musiaam umiecha si i taczy od pierwszego wieczoru. Jest nas tu sze, adna nie jest szczliwa, adna nie wie, co tu waciwie robi. Klienci pij drinki, klaszcz, przesyaj nam pocaunki i po kryjomu robi lubiene gesty, ale nic poza tym. Wczoraj wypacono mi pierwsz pensj, ledwie jedn dziesit tego, co byo ustalone reszta, wedle umowy, ma pokry koszty biletu lotniczego i utrzymania. Wedug oblicze Vivian, potrzeba na to co najmniej roku pracy, co znaczy, e przez ten czas nie bd moga nigdzie uciec. Ale czy warto ucieka? Dopiero co przyjechaam, nic jeszcze nie wiem, jaki to problem taczy przez siedem wieczorw w tygodniu? Przedtem robiam to dla przyjemnoci, teraz dla pienidzy i przyszej sawy. Moje nogi nie narzekaj, najtrudniej jest bezustannie si umiecha. Mam wybr: mog by ofiar losu lub poszukiwaczem przygd wyruszajcym po skarb. Wszystko zaley od tego, jak bd postrzegaa wasne ycie.

23

Maria dokonaa wyboru. Bdzie poszukiwaczem przygd wyruszajcym po swj skarb. Odoya na bok sentymenty, przestaa paka po nocach, zapomniaa, kim dotd bya. Odnalaza w sobie wol, by odkrywa nowy wiat. Ualanie si nad sob i brakiem kogo bliskiego nie miao sensu. Serce moe zaczeka. Na razie musi zarobi pienidze, pozna Szwajcari i wrci triumfalnie do domu. Zreszt wszystko wok bardzo przypominao Brazyli, a zwaszcza jej miasto: dziewczyny mwiy po portugalsku, bez przerwy narzekay na mczyzn, gono si kciy, protestoway przeciwko rozkadowi dnia, spniay si do pracy, przeklinay waciciela, uwaay si za najpikniejsze istoty pod socem i snuy historie o ksiciach z bajki ich ksita byli na og gdzie bardzo daleko albo mieli ony na karku, albo nie mieli pienidzy i yli na ich utrzymaniu. W przeciwiestwie do tego, co Maria wyobraaa sobie, ogldajc broszurki reklamowe Rogera, atmosfera w lokalu bya dokadnie taka, jak opisaa j Vivian: rodzinna. Pod adnym pozorem nie mogy przyjmowa zaprosze ani wychodzi z klientami, gdy w pozwoleniu na prac figuroway jako tancerki samby. Gdy przyapywano je na przyjmowaniu karteczek z nagryzmolonym popiesznie numerem telefonu, pozbawiane byy pracy a tym samym pensji na dwa tygodnie. Maria, spragniona wrae, powoli pograa si w monotonii i nudzie. Przez pierwsze dwa tygodnie rzadko wychodzia z pensjonatu, w ktrym mieszkaa, zwaszcza kiedy odkrya, e nikt w miecie nie rozumie portugalskiego, nawet jeli powoli i wyranie wymawiaa kade sowo. Ku swojemu zdziwieniu dowiedziaa si rwnie, e miasto, w ktrym si znalaza, miao dwie nazwy Genewa dla jego mieszkacw i Genebra dla mieszkajcych w nim Brazylijek. W kocu, po wielu godzinach spdzonych w malutkiej klitce bez telewizora, dosza do wniosku, e: a) Nigdy nie osignie tego, co zamierzya, jeeli nie bdzie umiaa wyrazi tego, co myli. Musi wic nauczy si tutejszego jzyka. b) Skoro wszystkie jej koleanki poszukiway tego samego, ona musi by inna. Nie miaa jeszcze tylko pomysu na swoj inno. Pamitnik Marii pisany cztery tygodnie po przyjedzie do Genewy: Jestem tu ju ca wieczno. Nie mwi w ich jzyku. Caymi dniami sucham muzyki nadawanej przez radio, wpatruj si w ciany mojego pokoju i rozmylam o Brazylii, wyczekujc z niecierpliwoci wyjcia do pracy, a gdy pracuj, nie mog si doczeka powrotu do pensjonatu. To znaczy, e yj w przyszoci zamiast w teraniejszoci. Pewnego dnia, w odlegej przyszoci, kupi bilet powrotny. Wrc do Brazylii. Wyjd za m za waciciela sklepu tekstylnego i bd wysuchiwa zoliwych komentarzy koleanek,

24

ktre nigdy nie podjy ryzyka i ciesz si z poraek innych. Nie, nie mog tak wrci. Woaabym wyskoczy z samolotu leccego nad oceanem. Jednak okna w samolocie nie otwieraj si (tego si zreszt nie spodziewaam, jaka szkoda, e nie mona poczu wieego powietrza!), wol wic umrze tutaj. Ale zanim umr, chc walczy o ycie. Dopki mog i o wasnych siach, pjd tam, gdzie zechc. Nastpnego dnia posza zapisa si na kurs francuskiego. Poznaa tam ludzi wszelkich wyzna i w kadym wieku, mczyzn w krzykliwych garniturach, z cikimi zotymi acuchami na nadgarstkach, kobiety, ktre nie zdejmoway z gowy woalu, dzieci, ktre uczyy si szybciej ni doroli czy nie powinno by akurat na odwrt, skoro doroli maj wiksze dowiadczenie? Bya dumna, e wszyscy znali jej kraj, karnawa, samb, pik non i najsynniejsz osob na wiecie: Pelego. Na pocztku chciaa by mia i staraa si poprawia ich wymow (mwi si Pelee! Peleee!), lecz po jakim czasie daa za wygran, skoro j rwnie nazywali Maria c za mania cudzoziemcw, eby zmienia wszystkie imiona i uwaa, e zawsze ma si racj! Po poudniu (by wiczy francuski) postawia pierwsze kroki w miecie o podwjnej nazwie, posmakowaa wymienitej czekolady, sera, ktrego nigdy jeszcze nie jada, odkrya gigantyczn fontann na rodku jeziora, nieg po ktrym aden mieszkaniec jej rodzinnego miasta jeszcze nie chodzi, abdzie, restauracj z kominkiem (nie wesza tam, ale widziaa ogie przez okno i napeniao j to przyjemn bogoci). Ze zdziwieniem zauwaya rwnie, e na ulicach reklamowano nie tylko zegarki, lecz take banki. Nie potrafia poj, po co tyle bankw dla tak niewielu mieszkacw, ale postanowia nie zaprzta sobie tym gowy. Przez trzy miesice udawao si jej poskromi swoj zmysow natur powszechnie przypisywan Brazylijkom a pewnego dnia zakochaa si w Arabie, ktry chodzi z ni na kurs francuskiego. Po trzech tygodniach romansu kochanek zabra j na wycieczk w pobliskie gry i nie zjawia si w pracy. Nazajutrz Roger wezwa j do swojego gabinetu. Ledwie stana w drzwiach, zostaa bezceremonialnie zwolniona za dawanie zego przykadu innym dziewczynom. Rozhisteryzowany Roger owiadczy, e po raz kolejny si zawid, e nie mona ufa Brazylijkom. (Mj Boe! C za mania uoglniania!). Na prno zapewniaa, e jej nieobecno spowodowana bya tylko siln gorczk. Pracodawca nie da si udobrucha. Krzycza, e znw musi jecha do Brazylii po now tancerk. Ciska si, e lepiej byo zrobi spektakl z muzyk bakask i tancerkami z Jugosawii, o niebo adniejszymi, a ju z pewnoci bardziej godnymi zaufania. Pomimo modego wieku Maria nie bya idiotk poza tym arabski kochanek wyjani jej, e w Szwajcarii zatrudnienie jest obwarowane bardzo rygorystycznymi przepisami i Maria, bronic si przed zwolnieniem, moe wykorzysta argument, e zmuszano j do pracy niemal niewolniczej, bo pracodawca zatrzymywa lwi cz jej wynagrodzenia.

25

Wrcia do biura Rogera i posugujc si tym razem w miar poprawn francuszczyzn, wplota w swoj wypowied sowo adwokat. Wysza stamtd z kilkoma obelgami pod swoim adresem i picioma tysicami dolarw odszkodowania sum, o jakiej nigdy nie nia, a wszystko to dziki magicznemu sowu adwokat. Moga teraz swobodnie spotyka si z arabskim kochankiem, kupi kilka prezentw, zrobi zdjcia zanieonego krajobrazu i wrci do kraju. Zadzwonia do ssiadki rodzicw, by oznajmi, e jest szczliwa i ma przed sob wspania karier, wic nie ma powodu do zmartwie. Poniewa lada dzie miaa opuci pokj w pensjonacie, uznaa, e nie pozostaje jej nic innego, jak wyzna kochankowi dozgonn mio, przej na jego wiar, polubi go nawet gdyby musiaa nosi t dziwn chustk na gowie. Powszechnie wiadomo, e Arabowie s bardzo bogaci, a to byo najwaniejsze. Lecz Arab gdzie si ulotni. W gbi duszy bya wdziczna Najwitszej Panience, e nie musi si wypiera swojej wiary. Mwia ju niele po francusku, miaa pienidze na bilet powrotny, pozwolenie na prac jako tancerka samby i wan kart pobytu. Wiedzc, e w ostatecznoci moe wyj za m za sprzedawc tekstyliw, postanowia zrobi to, co wydawao jej si atwe: zarabia pienidze dziki swej urodzie. W Brazylii czytaa raz ksik o przygodach pasterza poszukujcego skarbu, ktry musia zmierzy si z wieloma przeciwnociami, ale wanie dziki temu osign wszystko, czego pragn. I to by dokadnie jej przypadek. Bya teraz w peni wiadoma, e stracia prac, by wypenio si jej prawdziwe przeznaczenie zosta modelk. Wynaja may pokj (bez telewizora, bo musiaa oszczdza, dopki nie zacznie zarabia) i ju nastpnego dnia postanowia odwiedzi agencje mody. Wszdzie syszaa, e powinna zostawi profesjonalne zdjcia. W kocu bya to inwestycja we wasn karier wszystkie marzenia maj swoj cen. Wydaa spor cz oszczdnoci na doskonaego, maomwnego, ale wymagajcego fotografa. W studiu fotograficznym mia zasobn garderob, wic pozowaa w strojach prostych, ekstrawaganckich, a nawet w bikini, na widok ktrego jej jedyny znajomy w Rio de Janeiro, portier, tumacz i impresario w jednej osobie Malson pkby z dumy. Dodatkowe odbitki wysaa do rodziny wraz z listem, w ktrym zapewniaa, e jest w Szwajcarii szczliwa. Niech myl sobie, e jest bogata, ma stroje, ktre mog wzbudzi zazdro koleanek, i staa si najsawniejsz dziewczyn z rodzinnego miasteczka. Kiedy wszystko pjdzie po jej myli (przeczytaa wiele ksiek o pozytywnym myleniu i nie moga wtpi w swoje zwycistwo), to w domu powita j orkiestra, a prefekt, by moe, nazwie jaki plac jej imieniem. Kupia telefon komrkowy i przez nastpne dni czekaa, by kto zadzwoni i zaproponowa jej prac. Jadaa w chiskich restauracjach (najtaszych) i aby zabi czas, uczya si jak szalona.

26

Ale dni mijay, a telefon milcza. Nikt jej nie zaczepia, gdy spacerowaa brzegiem jeziora, poza kilkoma handlarzami narkotykw, stojcymi zawsze w tym samym miejscu, pod jednym z mostw czcych stary park z nowym miastem. Zacza wtpi w sw urod, lecz jedna ze spotkanych przez przypadek w kawiarni dawnych koleanek z pracy wyjania jej, e Szwajcarzy nie lubi by natrtni, a cudzoziemcy jak ognia boj si podejrze o molestowanie seksualne taki termin wymylono po to, by kobiety na caym wiecie czuy si brzydkie i nijakie. Pamitnik Marii pisany pewnego wieczoru, gdy nie miaa odwagi ani wyj z domu, ani czeka na telefon, ani y: Przechodziam dzi koo wesoego miasteczka. Musz si teraz liczy z kadym groszem, wolaam si wic tylko przyglda. Dugo staam przed diabelskim mynem. Wikszo ludzi wsiadaa do wagonikw w poszukiwaniu mocnych wrae, lecz gdy tylko myn rusza, ci sami ludzie umierali ze strachu i bagali, eby zatrzyma maszyneri. Czego waciwie oczekiwali? Skoro wybrali przygod, powinni by gotowi pj na cao. A moe aowali, e nie krc si bezpiecznie na dziecinnej karuzeli, zamiast w szaleczym tempie jedzi na diabelskim mynie? Czuj si w tej chwili zbyt samotna, by myle o mioci, lecz musz wierzy, e to minie, e znajd odpowiedni prac i e jestem tu, bo taki jest mj wybr. Moje ycie jest jak ten diabelski myn. ycie to brutalna, zapierajca dech w piersiach zabawa jak skakanie ze spadochronem albo niebezpieczna grska wspinaczka. Nieatwo y z dala od bliskich, od jzyka, w ktrym umiem wyrazi wszystkie uczucia. Jednak od dzi, gdy bd przybita, wspomn to wesoe miasteczko. Gdybym spaa i nagle obudzia si w wagoniku diabelskiego myna, c bym czua? Najpierw czuabym si niczym wizie, baabym si wysokoci, serce podchodzioby mi do garda, krcioby mi si w gowie i chciaabym czym prdzej wysi. Lecz gdybym miaa pewno, e te tory s moim przeznaczeniem, e Bg steruje t maszyneri, wtedy mj koszmar przerodziby si w podniecajc przygod. I diabelski myn staby si bezpieczn i ciekaw rozrywk, ktra kiedy si przecie koczy. Jednak dopki myn si krci, trzeba podziwia roztaczajcy si wok krajobraz i wrzeszcze z radoci. Maria potrafia mdrze pisa, niestety, nie udawao si jej tych mdroci zastosowa w praktyce. Chwile przygnbienia powtarzay si coraz czciej, a telefon milcza jak zaklty. Aby rozerwa si i powiczy francuski, zacza kupowa kolorowe magazyny o sawnych ludziach. Lecz gdy tylko zdaa sobie spraw, e wydaje na nie za duo pienidzy, wyruszya na poszukiwanie najbliszej biblioteki. Bibliotekarka wyjania jej, e nie wypoyczaj tu kolorowych pism, ale jest mnstwo ksiek, ktre pomog jej szlifowa francuski. Nie mam czasu na czytanie ksiek. Jak to nie ma pani czasu? A co pani robi?

27

 Wiele rzeczy: ucz si jzyka, pisz pamitnik i... I co? Ju miaa powiedzie: Czekam, by telefon zadzwoni, ale w por ugryza si w jzyk. Moja mia, jest pani moda, cae ycie przed pani. Niech pani czyta. Niech pani zapomni o wszystkim, co mwiono pani dotd o ksikach, i niech pani czyta. Ja duo ju przeczytaam... Zawahaa si. Przypomniaa sobie, co Malson mwi o przepywie energii. Bibliotekarka wydawaa jej si osob wraliw i agodn. Intuicja podpowiadaa Marii, e mogaby mie w niej przyjacik, ktra przyszaby jej z pomoc, gdyby wszystko inne zawiodo. Powinna j sobie zjedna. ...ale chciaabym jeszcze poczyta dorzucia. Prosz mi pomc w doborze lektur. Dostaa Maego Ksicia. Tego samego wieczoru przekartkowaa go pobienie, zauwaya obrazki przedstawiajce kapelusz autor twierdzi, e dla dzieci jest to w trawicy sonia. Nigdy chyba nie byam dzieckiem pomylaa. Wedug mnie, to bardziej przypomina kapelusz. Towarzyszya Maemu Ksiciu w jego wdrwkach, cho ogarnia j smutek za kadym razem, gdy bya mowa o mioci kategorycznie zabronia sobie o tym myle. Jednak poza bolesnymi, romantycznymi scenami pomidzy ksiciem, lisem i r, ksika bya porywajca. Maria przestaa sprawdza co pi minut, czy bateria telefonu komrkowego jest naadowana. Odtd staa si czst bywalczyni biblioteki. Rozmawiaa z bibliotekark, ktra rwnie wydawaa si bardzo samotna, prosia j o rady, dyskutoway o yciu i o pisarzach a do dnia, gdy rozpyn si ostatni uciuany grosz. A poniewa los zawsze czeka na sytuacje krytyczne, by pokaza, telefon w kocu zadzwoni. Trzy miesice po tym, jak odkrya sowo adwokat, i dwa miesice po otrzymaniu odszkodowania Maria odebraa telefon od pewnej agencji modelek. Rozmawiaa chodno, by nie zdradza podekscytowania. Dowiedziaa si, e pewnemu Arabowi, wysoko postawionemu w wiecie mody, bardzo spodobay si jej zdjcia i pragn zaprosi j do udziau w pokazie. Maria przypomniaa sobie o niedawnym rozczarowaniu zwizanym z innym Arabem, ale pomylaa te o pienidzach, ktrych rozpaczliwie potrzebowaa. Spotkanie zostao umwione w znanej genewskiej restauracji. Zastaa tam eleganckiego mczyzn, dojrzalszego i przystojniejszego ni jej niedawny znajomy. Czy wie pani, kto namalowa ten obraz nad barem? spyta podczas kolacji. Joan Mir. A czy wie pani, kim by Joan Mir? Maria milczaa skupiona na jedzeniu, tak odmiennym od da w chiskich restauracjach, w ktrych ywia si ostatnimi czasy. Zanotowaa w pamici: przy nastpnej wizycie w bibliotece trzeba dowiedzie si czego o Joanie Mir.

28

 Przy tamtym stole w rogu czsto siadywa Federico Fellinii nie dawa za wygran jej towarzysz. Co pani sdzi o filmach Felliniego? Odpowiedziaa, e je uwielbia. Chcia pogbi temat, wic Maria, czujc, e jej wiedza nie sprosta temu badaniu, powiedziaa bez ogrdek: Ameryki nie odkryj. Wiem jedynie, jaka jest rnica pomidzy coca-col i pepsi. Moe pomwimy o paskim pokazie mody? Szczero dziewczyny wywara chyba dobre wraenie. Porozmawiamy o tym przy drinku po kolacji. Zapado milczenie. Patrzyli na siebie, a kade z nich prbowao czyta w mylach drugiego. Jest pani bardzo adna podj Arab. Jeeli zgodzi si pani wypi ze mn drinka u mnie w hotelu, dam pani tysic frankw. Maria poja w lot jego zamiary. Czy bya to wina agencji modelek? Czy bya to jej wasna wina? Czy powinna przez telefon dowiedzie si czego wicej na temat tej kolacji? Nie, to nie bya wina agencji ani jej, ani Araba: tak wanie to wszystko dziaao. Nagle zatsknia za Brazyli, za miasteczkiem w Nordeste, za czuymi ramionami matki. Przypomnia si jej Malson, ktry wymieni kwot trzystu dolarw: wtedy wydawao si to godziw zapat, znacznie przewyszajc to, czego moga spodziewa si za jedn noc z mczyzn. W tej samej chwili zdaa sobie spraw, e nie ma ju nikogo, zupenie nikogo na wiecie, komu mogaby si wyali: jest sama jak palec, w obcym kraju, ze swymi w miar dobrze przeytymi dwudziestoma dwoma latami. Te w miar dobrze przeyte lata teraz nie pomagay jej jednak w wyborze najlepszej odpowiedzi. Poprosz jeszcze troch wina. Arab napeni jej kieliszek, podczas gdy jej myli mkny szybciej ni May Ksi pomidzy odlegymi planetami. Przyjechaa w poszukiwaniu przygd, pienidzy i by moe ma. Zdawaa sobie wprawdzie spraw, e bdzie otrzymywa i takie propozycje nie bya niewinitkiem i wiedziaa czego zwykle oczekuj mczyni. Ale agencje modelek, sukces i powodzenie, bogaty m, rodzina, dzieci, wnuki, wytworne stroje, powrt do rodzinnego kraju w nimbie sawy, to byo co, w co jeszcze chciaa wierzy. Miaa nadziej, e dziki wasnej inteligencji, urokowi oraz sile woli pokona wszelkie trudnoci. Jej wiat leg wanie w gruzach. Wybuchna paczem. Towarzyszcy jej mczyzna, rozdarty pomidzy obaw przed skandalem i czysto mskim instynktem opiekuczym, nie wiedzia, co pocz. Da znak kelnerowi, by szybko przynis rachunek, lecz Maria go powstrzymaa: Niech pan tego nie robi. Prosz mi nala jeszcze wina i pozwoli troch popaka. Przypomniaa sobie chopca, ktry poprosi j o owek, modzieca, ktry pocaowa j w zamknite usta, rado z odkrywania Rio de Janeiro, mczyzn, ktrzy wykorzystali j, nie dajc nic w zamian, wygase namitnoci, utracone nadzieje. Tylko pozornie cieszya si

29

wolnoci, jej ycie byo nieskoczonym pasmem dni spdzonych w oczekiwaniu na cud, prawdziw mio, romans z happy endem, ktry znaa z filmw i ksiek. Kto kiedy napisa, e ani czas, ani mdro nie zmieniaj czowieka bo odmieni istot ludzk zdolna jest wycznie mio. Co za bzdura! Ten pisarz zna tylko jedn stron medalu. To prawda, e mio jest w stanie w okamgnieniu cakowicie przeobrazi ludzkie ycie. Ale i to jest ta druga strona medalu istnieje inne uczucie, ktre potrafi skierowa ludzkie losy na zgoa odmienne tory: rozpacz. Tak, mio zapewne moe odmieni czowieka, ale rozpaczy udaje si to znacznie szybciej. I co teraz? Wybiec std, wrci do Brazylii, zosta nauczycielk francuskiego, wyj za dawnego pracodawc? Czy posun si o krok dalej? To przecie tylko jedna noc, a Maria nie zna w tym miecie nikogo i nikt nie zna jej. Czy jedna jedyna noc i atwe pienidze mogy pchn j jeszcze dalej, do punktu, skd ju nie ma odwrotu? O co chodzio w tej jednej chwili: czy by to niespodziewany umiech losu, czy te prba, na jak wystawiaa j Najwitsza Panienka? Wzrok Araba bdzi po obrazie Joana Mir, po stoliku, przy ktrym siadywa Fellini, po modej szatniarce, po twarzach klientw. Pani si tego nie spodziewaa? Poprosz jeszcze wina zdoaa wykrztusi Maria przez zy. Modlia si w duchu, by kelner nie podszed i nie spostrzeg, co si dzieje. A kelner, ktry obserwowa sal ktem oka, modli si, by mczyzna z t smarkul szybko uregulowa rachunek i wyszed, bo restauracja bya pena, a nowi gocie ju czekali na wolny stolik. Wreszcie po czasie, ktry wyda si jej wiecznoci, spytaa: Drink za tysic frankw? To pan powiedzia sama zdziwia si tonem swego gosu. Tak odpar Arab, aujc, e w ogle zoy jej t propozycj. Lecz nie chc w aden sposb... Prosz zapaci rachunek i chodmy na tego drinka do paskiego hotelu. Wydaa si sobie obca. Dotd, jako dobrze wychowana grzeczna panienka, nigdy nie zdobyaby si na podobny ton w rozmowie z nieznajomym. Jednak najprawdopodobniej ta grzeczna panienka umara przed Mari otwierao si inne ycie. ycie, w ktrym drinki warte byy tysic frankw szwajcarskich. Wszystko odbyo si dokadnie tak, jak mona byo przewidzie: posza do hotelu z Arabem, wypia butelk szampana, zaszumiao jej w gowie, rozoya nogi, poczekaa na jego orgazm (nawet nie przyszo jej do gowy, by udawa, e te ma), umya si w wykadanej marmurem azience, wzia pienidze i pozwolia sobie na luksus powrotu takswk. Rzucia si na ko i zasna kamiennym snem.

30

Dziennik Marii, pisany nazajutrz: Pamitam wszystko, poza chwil, w ktrej podjam decyzj. To dziwne, ale nie mam poczucia winy. Do tej pory uwaaam, e dziewczyny id do ka za pienidze, bo ycie nie pozostawio im adnego innego wyboru. Teraz widz, e to nieprawda. Mogam powiedzie tak lub nie, nikt mnie do niczego nie zmusza. Przygldam si przechodniom na ulicy. Czy oni wybrali swoje ycie? Czy te, podobnie jak w moim przypadku, ycie wybrao za nich? Gospodyni domowa, ktra marzya kiedy o karierze modelki; urzdnik bankowy, ktry myla, e bdzie muzykiem; dentysta, ktry wolaby powici si literaturze; dziewczyna, ktra pragna pracowa w telewizji, a dzi jest kasjerk w supermarkecie... Wcale nie ualam si nad sob. Nie jestem ofiar, skoro mogam wyj z restauracji zachowujc godno i pusty portfel. Mogam wygosi temu mczynie wykad o moralnoci albo pokaza mu, e ma przed sob ksiniczk, ktr lepiej zdoby, ni kupi. Mogam zachowa si na wiele rnych sposobw, lecz jak wikszo ludzi pozwoliam, by los wybra za mnie. Pewnie, e mj los moe wyda si bardziej przyziemny i mniej wany ni los innych ludzi. Lecz w pogoni za szczciem wszyscy mamy rwne szanse urzdnik-muzyk, dentystapisarz, kasjerka-spikerka, gospodyni-modelka i nikt z nas nie jest szczliwy. A wic byo to a tak atwe? Maria znajdowaa si w obcym miecie, w ktrym nikogo nie znaa, i to, co wczoraj byo dla niej koszmarem, dzi dawao jej bezgraniczne poczucie wolnoci nie musiaa si przed nikim tumaczy. Po raz pierwszy od wielu lat postanowia powici cay dzie sobie. Dotd zawsze martwia si, co powiedz inni: matka, koleanki z klasy, ojciec, pracownicy agencji modelek, nauczyciel francuskiego, kelner z restauracji, bibliotekarka, obcy ludzie na ulicy. A tak naprawd nikt niczego specjalnego sobie nie myla o biednej cudzoziemce, ktr bya, i nikt, nawet policja, nie zauwayby, gdyby nagle znikna. Do. Wysza wczenie z domu, zjada niadanie tam gdzie zawsze, pospacerowaa troch wok jeziora, mina manifestacj uchodcw. Jaka kobieta z maym pieskiem powiedziaa jej, e to Kurdowie, a Maria, jak zwykle, zamiast udawa bardziej wyksztacon i inteligentniejsz, ni bya, spytaa: Skd si tutaj wzili Kurdowie? Ku jej zaskoczeniu, kobieta nie umiaa odpowiedzie. Taki jest wiat. Ludzie zachowuj si tak, jakby zjedli wszystkie rozumy, a jeeli przyjdzie wam do gowy zada im proste pytanie, okae si, e nie wiedz nic. Maria wesza do pobliskiej kawiarenki internetowej i sprawdzia, e Kurdowie pochodz z Kurdystanu, kraju nieuznawanego przez nikogo i podzielonego pomidzy Turcj i Irak. Wrcia, by odnale kobiet z pieskiem, ale tamtej ju nie byo.

31

Oto kim jestem. Lub raczej kim byam: osob, ktra udawaa, e wszystko wie, dobrze ukryt za murem milczenia, a ten Arab sprawi, e odwayam si powiedzie mu o tym, co wiedziaam, czyli o rnicy pomidzy col i pepsi. Czy by zaskoczony? Czy zmieni zdanie na mj temat? Ale skd! Uzna, e moja spontaniczno jest fantastyczna! Zawsze traciam, gdy udawaam sprytniejsz, ni jestem. Dosy tego, basta!. Przypomniaa sobie o agencji modelek. Czy dzwonic do niej, znali zamiary Araba wtedy po raz kolejny wyszaby na niewinitko czy te naprawd myleli, e chce zaproponowa jej pokaz mody w ktrym z krajw arabskich? Tak czy inaczej, czua si mniej samotna tego szarego ranka w Genewie. Temperatura bya bliska zeru, Kurdowie protestowali, tramwaje przyjeday punktualnie co do minuty, wykadano biuteri w witrynach sklepw jubilerskich, otwierano banki, ebracy spali, Szwajcarzy szli do pracy. Czua si mniej samotna, bo u jej boku staa inna kobieta, zapewne niewidzialna dla przechodniw. Maria nigdy dotd nie spostrzega jej obecnoci, ale ona tu bya. Umiechna si do niej. Kobieta podobna do Najwitszej Panienki, matki Jezusa, odpowiedziaa jej umiechem i poprosia, by miaa si na bacznoci, bo sprawy nie s takie proste, jak sdzi. Maria nie zwrcia w ogle uwagi na t rad. Odpara, e jest ju dorosa, wiadoma swoich wyborw i nie wierzy, by istnia jaki niedorzeczny spisek przeciwko niej. Odkrya, e s na wiecie ludzie gotowi zapaci tysic frankw szwajcarskich za wieczr w jej towarzystwie, za p godziny pomidzy jej nogami, musiaa tylko zdecydowa w najbliszych dniach, czy za te tysic frankw kupi bilet na samolot i wrci do domu, czy te zatrzyma si w Genewie na duej, by zarobi na wymarzony dom dla rodzicw, pikne stroje i podre do odlegych zaktkw wiata. Niewidzialna kobieta powtrzya z naciskiem, e sprawy nie s wcale takie proste, jak by si mogo wydawa na pierwszy rzut oka, lecz Maria, zadowolona wprawdzie z tego nieoczekiwanego towarzystwa, poprosia o chwil do namysu. Musiaa podj wane decyzje. Po raz kolejny wzia pod rozwag, tym razem na serio, moliwo powrotu do Brazylii. Jej szkolne koleanki, ktre nigdy nie wytkny nosa ze swej dziury, z pewnoci bd plotkowa jak najte, e wrcia, gdy nie miaa dosy talentu, by sta si gwiazd wiatowego formatu. Matka bdzie zawiedziona i smutna, bo nigdy nie dostanie obiecanych pienidzy mimo gorcych zapewnie Marii, e przekazy giny na poczcie. Ojciec bdzie si jej przyglda do koca ycia z cichym wyrzutem: wiedziaem, e tak bdzie. A ona wrci do pracy w sklepie tekstylnym i wyjdzie za m za jego waciciela... Ale przecie leciaa ju samolotem, jada szwajcarski ser w Szwajcarii, nauczya si francuskiego i chodzia po niegu! Z drugiej strony tutaj byy drinki za tysic frankw. By moe, nie potrwa to dugo wszak uroda nie jest wieczna lecz przez rok zarobi do pienidzy, by tym razem sama

32

moga dyktowa reguy gry. Jedyny problem polega na tym, e nie wiedziaa, jak si do tego zabra. Kiedy pracowaa jeszcze jako tancerka samby, jedna z dziewczyn przebkiwaa co o ulicy Berneskiej. Maria przystana przed wielk tablic, jakich wiele przy gwnych ulicach Genewy. Po jednej stronie bya reklama, po drugiej plan miasta. Zapytaa o ulic Bernesk przygodnego przechodnia. Spojrza na ni ze zdziwieniem, chcia upewni si, czy rzeczywicie szuka okrytej z saw ulicy Berneskiej, czy te chodzi jej o drog prowadzc do Berna, stolicy Szwajcarii. Nie odpara szukam ulicy, ktra znajduje si gdzie tutaj w pobliu. Mczyzna zmierzy j od stp do gw i oddali si bez sowa w przekonaniu, e jest filmowany z ukrytej kamery do jednego z owych programw telewizyjnych, w ktrych ku uciesze gawiedzi omiesza si przypadkowych ludzi. Maria studiowaa plan okoo kwadransa miasto nie byo znw takie due a wreszcie odkrya miejsce, ktrego szukaa. Jej niewidzialna przyjacika, dotd milczca, zacza do niej mwi nie tyle o moralnoci, ile o grobie wejcia na drog prowadzc donikd. Maria odpara, e skoro udao si jej znale rodki, by wyjecha do Szwajcarii, to jest w stanie znale wyjcie z kadej sytuacji. Poza tym nikt spord ludzi, z ktrymi si zetkna, nie wybiera tego, co chciaby robi. Taka jest rzeczywisto. yjemy na padole ez powiedziaa niewidzialnej przyjacice. Mona marzy do woli, ale ycie jest trudne i pene puapek. Co chcesz mi powiedzie? e zostan potpiona? Nikt si nie dowie, zreszt to nie potrwa dugo. Kobieta znikna, z umiechem agodnym, lecz smutnym. Maria posza do wesoego miasteczka, kupia bilet na diabelski myn, wrzeszczaa jak wszyscy wniebogosy, w peni wiadoma, e skoro jest to tylko rozrywka, nie grozi jej adne niebezpieczestwo. Zjada obiad w japoskiej restauracji, nie wiedzc wprawdzie, co je, ale byo to bardzo drogie. Teraz ju moga pozwoli sobie na kady luksus. Rozpieraa j rado, nie musiaa czeka na telefon ani liczy si z kadym groszem. Pod koniec dnia zadzwonia do agencji, powiedziaa, e spotkanie przebiego pomylnie, i na poegnanie podzikowaa. Jeeli bya to powana agencja zapytaj o pokaz mody. Jeeli nie umwi j na dalsze spotkania. Postanowia, e pod adnym pozorem nie kupi telewizora, nawet jeli bdzie j na to sta. Powinna zastanowi si nad sob, wykorzysta cay wolny czas na rozmylania. Pamitnik Marii pisany tego samego wieczoru (z adnotacj na marginesie: Nie jestem do koca przekonana): Zrozumiaam, w jakim celu mczyzna paci za towarzystwo kobiety: chce by szczliwy.

33

Nie paci si przecie tysica szwajcarskich frankw tylko po to, by mie orgazm. On chce by szczliwy. Ja te tego chc, wszyscy tego chc, lecz nikomu si to nie udaje. C mam do stracenia, jeeli postanowi na jaki czas zosta... trudno to sowo wypowiedzie czy napisa... C mam do stracenia, jeeli postanowi by prostytutk przez jaki czas? Honor? Godno? Szacunek do siebie? Gdyby dobrze si nad tym zastanowi, nigdy tego nie miaam. Nie prosiam si na wiat, nikt mnie nie pokocha, zawsze podejmowaam bdne decyzje teraz pozwol yciu zadecydowa za mnie. Nastpnego dnia oddzwoniono z agencji modelek: pytali j o zdjcia, chcieli dowiedzie si o termin pokazu mody, gdy od kadej transakcji pobierali prowizj. Maria powiedziaa, e Arab ma si z nimi skontaktowa, i wywnioskowaa od razu, e jednak o niczym nie mieli pojcia. Posza do biblioteki i zayczya sobie ksiek o seksie. Jeeli rzeczywicie zamierzaa pracowa tylko przez jeden rok, jak sobie obiecaa w dziedzinie, na ktrej si nie znaa, przede wszystkim powinna nauczy si, jak dawa rozkosz i jak bra w zamian pienidze. Przeya gbokie rozczarowanie, gdy bibliotekarka wyjania jej, e jako instytucja publiczna maj tylko nieliczne rozprawy czysto naukowe. Maria przeczytaa spis treci jednej z nich i od razu oddaa j z powrotem. Bya tam tylko mowa o erekcji, penetracji, impotencji, antykoncepcji... Zacza zastanawia si nad wypoyczeniem Psychologicznych przyczyn oziboci u kobiet, gdy sama osigaa orgazm tylko dziki masturbacji, cho bywao, e stosunek z mczyzn sprawia jej przyjemno. Jednak nie szukaa przecie rozkoszy, tylko intratnego zajcia. Poegnaa si z bibliotekark, wesza do sklepu i po raz pierwszy zainwestowaa w rysujc si w oddali karier kupia stroje, ktre wyday si jej wystarczajco seksowne, by rozpali mskie zmysy. Nastpnie udaa si na ulic Bernesk, ktra braa swj pocztek tu przy kociele (dziwnym trafem, nieopodal japoskiej restauracji, w ktrej poprzedniego dnia jada obiad!). Po obu stronach cigny si sklepy z tandetnymi zegarkami, a na drugim kocu znajdoway si nocne lokale, zamknite o tej porze dnia. Pospacerowaa wok jeziora, kupia sobie bez cienia skrpowania pi pism pornograficznych, poczekaa do zmierzchu i ponownie skierowaa si na ulic Bernesk. Wybraa na chybi trafi bar o dwicznej brazylijskiej nazwie: Copacabana. Nic nie jest jeszcze przesdzone mwia sobie. To tylko prba. Odkd przyjechaa do Szwajcarii, nigdy nie czua si tak dobrze i tak swobodnie. Szukasz pracy skonstatowa mczyzna zmywajcy kieliszki za barem. Na lokal skadao si par stolikw, zaktek z czym w rodzaju tanecznego parkietu i kilka sof pod cianami. To nieatwe. Przestrzegamy prawa. Aby pracowa tutaj, musisz mie przynajmniej pozwolenie na prac.

34

Maria pokazaa swoje pozwolenie. Mczynie wyranie poprawi si humor. Masz jakie dowiadczenie? Nie wiedziaa, co odpowiedzie: jeeli przytaknie, zapyta j, gdzie je zdobya. Jeeli zaprzeczy, moe odmwi. Pisz ksik. Pomys pojawi si znikd, jakby jaki gos przyby jej z odsiecz. Mczyzna, cho wiedzia, e to kamstwo, uda, e jej wierzy. Zanim podejmiesz decyzj, pogadaj z dziewczynami. Jest tu co najmniej sze Brazylijek, dowiedz si od nich, co ci czeka. Maria chciaa powiedzie, e nie potrzebuje niczyich rad, e klamka jeszcze nie zapada, ale mczyzna przeszed ju na drugi koniec kontuaru, pozostawiajc j sam sobie. Przyszy dziewczyny. Waciciel poprosi kilka Brazylijek, by porozmawiay z nowo przyby. adna si do tego nie kwapia, z czego Maria wywnioskowaa, e jak ognia boj si konkurencji. W lokalu wczono muzyk, popyno kilka brazylijskich przebojw (przecie nie od parady lokal nazywa si Copacabana). Potem weszy dziewczyny o azjatyckich rysach i inne, ktre wydaway si pochodzi z zanieonych gr lecych w okolicach Genewy. Po dwch godzinach i kilku wypalonych papierosach, straszliwie spragniona, z kad chwil coraz bardziej pewna, e le postpuje, z pytaniem co ja tutaj waciwie robi? powracajcym jak refren, poirytowana brakiem zainteresowania zarwno ze strony waciciela, jak i pracujcych tu dziewczyn, Maria spostrzega, e jedna z Brazylijek idzie w jej stron. Dlaczego wybraa to miejsce? Moga wykorzysta pretekst ksiki lub podobnie jak w przypadku Kurdw i Joana Mir powiedzie prawd. Ze wzgldu na nazw. Nie wiem, od czego zacz, i szczerze mwic, nawet nie wiem, czy w ogle chc zaczyna. Dziewczyna wydaa si zaskoczona t szczer i bezporedni odpowiedzi. Wypia yk whisky, rzucia kilka zdawkowych uwag o tsknocie za krajem, oznajmia, e tego wieczoru bdzie may ruch, gdy odwoano wielki midzynarodowy kongres, ktry mia odbywa si w pobliu Genewy. Na koniec, gdy zobaczya, e Maria nadal jej sucha, powiedziaa: To bardzo proste, musisz tylko przestrzega trzech podstawowych regu. Po pierwsze, nie zakochaj si w kliencie. Po drugie, nie wierz obietnicom i zawsze ka sobie paci z gry. Po trzecie, nie bierz narkotykw... zawiesia gos ...i zacznij od razu. Jeeli wrcisz do siebie dzi wieczr i nie uda ci si znale faceta, dopadn ci wtpliwoci i nie wystarczy ci odwagi, by tu wrci. Maria, ktra przygotowana bya na wysuchanie prostej porady na temat ewentualnego czasowego zatrudnienia, poja, e zostaa przyparta do muru przez uczucie, ktre kae podejmowa decyzj bez namysu rozpacz.

35

 Dobrze. Zaczynam od dzi. Nie przyznaa si, e zacza ju poprzedniego wieczoru. Podesza do waciciela baru. Czy masz na sobie adn bielizn? spyta j bez ceregieli. Do tej pory nikt nie omieli si jej zada tak intymnego pytania. Ani kochankowie, ani przyjaciki, a ju tym bardziej kto obcy. Lecz ycie w tym lokalu byo wanie takie: bez ceregieli. Mam bkitne majtki i nie nosz stanika rzucia prowokacyjnie. Jutro w czarne majtki, stanik i poczochy. Seksowna bielizna bdzie ci tutaj niezbdna. Pewien ju, e ma do czynienia z nowicjuszk, Milan wyjania jej dalej: Copacabana to przytulny lokal, nie burdel. Mczyni chc wierzy, e spotkaj tu kobiety samotne, bez pary. Jeeli ktry podejdzie do jej stolika, z pewnoci spyta, czy czego si napije. Na co Maria bdzie moga odpowiedzie tak lub nie. Do niej naley decyzja o doborze towarzystwa, cho lepiej nie odmawia wicej ni raz jednego wieczoru. Jeeli przyjmie propozycj, zamwi koktajl owocowy, notabene najdroszy napj w karcie. Nie ma mowy o alkoholu, nie ma mowy, by klient wybiera za ni. Nastpnie moe przyj zaproszenie do taca. Wikszo mczyzn to stali bywalcy i poza szczeglnymi klientami, nad ktrymi Milan si zbyt dugo nie rozwodzi, aden nie stanowi najmniejszego ryzyka. Policja i Ministerstwo Zdrowia wymagay comiesicznych bada krwi, by mie pewno, e dziewczyny nie s nosicielkami chorb wenerycznych. Uywanie prezerwatyw jest obowizkowe, cho nie ma adnego sposobu, by sprawdzi, czy zasada ta jest przestrzegana. Pod adnym pozorem nie wolno im wywoywa skandalu Milan mia on i dzieci; jako gowa rodziny dba o reputacj zarwno swoj, jak i Copacabany. Po tacu wracaj do stolika, a klient, zupenie jakby proponowa co zaskakujcego, zaprasza j do hotelu. Zwyka stawka wynosi trzysta pidziesit frankw, z czego pidziesit wdruje do kieszeni Milana za wynajem stolika (wybieg prawny, by unikn kopotw sdowych i zarzutw o czerpanie zysku z nierzdu). Ale ja zarobiam tysic frankw za... usiowaa wtrci Maria. Waciciel da jej znak, by si oddalia. Brazylijka, ktra przysuchiwaa si rozmowie, wtrcia szybko: Ona tylko artuje. I po portugalsku zwrcia si do Marii stanowczo: To najdrosze miejsce w Genewie (tutaj miasto nazywao si Genewa, a nie Genebra). Nigdy wicej nie opowiadaj takich bzdur. On zna cen rynkow i wie, e nikt nie paci za pjcie do ka tysic frankw, oprcz jeeli masz szczcie i co potrafisz klientw specjalnych. Wzrok Milana, ktry, jak si pniej okazao, by Jugosowianinem i mieszka w Szwajcarii od dwudziestu lat, nie pozostawia cienia wtpliwoci.

36

 Stawka wynosi trzysta pidziesit frankw. Tak, taka jest stawka powtrzya Maria upokorzona. Najpierw pyta o kolor jej bielizny, potem decyduje o cenie jej ciaa. Ale nie miaa czasu na dsy. Milan udziela dalszych instrukcji: nie wolno przyjmowa zaprosze do prywatnych rezydencji ani do hoteli poniej piciu gwiazdek. Jeeli klient nie wie, dokd j zabra, to ona ma wybra hotel o par przecznic std, zawsze z dojazdem takswk, aby kobiety z innych lokali przy ulicy Berneskiej nie zaczy rozpoznawa jej twarzy. Maria nie uwierzya w to, pomylaa, e prawdziwym powodem bya raczej obawa, e konkurencja zaoferuje jej prac na korzystniejszych warunkach. Ale zatrzymaa dla siebie swoje uwagi wysoko stawki bya dla niej nauczk. Powtarzam: tak jak policjanci w filmach, nigdy nie pij w pracy. Zostawi ci teraz, zaczyna si ruch. Podzikuj mu szepna Brazylijka po portugalsku. Maria podzikowaa. Milan umiechn si. Jeszcze jedno powiedzia na odchodne czas, jaki upynie od chwili zamwienia koktajlu do wyjcia, nie moe w adnym wypadku przekroczy czterdziestu piciu minut. W Szwajcarii, kraju zegarkw, nawet Jugosowianie i Brazylijczycy ucz si przestrzega czasu. Pamitaj, e ja z twojej prowizji musz wyywi dzieci. Bdzie o tym pamita. Poda jej szklank wody mineralnej z plasterkiem cytryny co mogo spokojnie uchodzi za gin z tonikiem i poprosi, by cierpliwie czekaa. Stopniowo lokal si zapenia. Mczyni wchodzili, rozgldali si wok, siadali samotnie przy stolikach. Obsuga pojawiaa si bez ocigania, jakby to byo przyjcie, na ktrym wszyscy si znaj i przyszli tu, by troch odsapn po cikim dniu pracy. Za kadym razem, gdy jaki mczyzna znajdowa sobie towarzyszk, Maria wzdychaa z ulg, cho czua si ju swobodniej ni na pocztku wieczoru. Moe dlatego, e bya to Szwajcaria, a moe dlatego, e wierzya, e wczeniej czy pniej spotka j przygoda, zdobdzie majtek lub ma, tak jak zawsze o tym marzya. Moe dlatego z czego zdaa sobie wanie spraw e po raz pierwszy od tygodni wysza wieczorem do baru, gdzie graa muzyka i gdzie moga usysze portugalski. artowaa z dziewczynami, ktre tu pracoway, miaa si i pia koktajle owocowe. adna z nich nie gratulowaa jej decyzji ani nie yczya szczcia, ale to byo normalne: czy w pewnym sensie nie staa si ich rywalk? Wszystkie walczyy o to samo trofeum. Maria poczua si dumna nie ustpia z pola bitwy. Gdyby tylko chciaa, moga wsta, otworzy drzwi i odej std na zawsze. Nigdy nie zapomni, e miaa odwag dotrze na ulic Bernesk, negocjowa i dyskutowa o sprawach, o ktrych wczeniej nie omieliaby si nawet pomyle. Nie bya ofiar losu: podejmowaa ryzyko, zaskakiwaa sam siebie, przeywaa co, co na stare lata, w skrytoci ducha, bdzie moga wspomina z nostalgi.

37

Bya pewna, e nikt do niej nie podejdzie. Jutro wszystko to wyda jej si szalonym snem, ktry nigdy si nie powtrzy. Tysic frankw za jedn noc moe zdarzy si tylko raz. Czy nie byoby rozsdniej kupi bilet powrotny do Brazylii? Zacza liczy, ile moe zarobi kada z dziewczyn jeeli ma trzech klientw, to w jeden wieczr zarabia rwnowarto jej dwch dawnych miesicznych pensji w sklepie tekstylnym. A tyle? Ona dostaa wprawdzie tysic frankw za jedn noc, ale by to zapewne ut szczcia pocztkujcej. W kadym razie dochody prostytutki byy o wiele wysze ni pensja prywatnej nauczycielki francuskiego w Brazylii. W zamian musiaa jedynie przesiadywa w barze, taczy, rozkada nogi i po wszystkim. Rozmowa nie bya nawet konieczna. Pienidze to nieza motywacja. Ale czy jedyna? A moe dla ludzi, ktrzy tu przychodzili, dla klientw i kobiet, to swoista rozrywka? Jeeli bdzie uywaa prezerwatywy, nic jej nie grozi. Nie grozi jej take, e rozpozna j kto z jej kraju. Nikt stamtd nie przyjeda do Genewy, poza biznesmenami, ktrzy wol odwiedza banki. Brazylijczycy maj sabo do zakupw, ale wybieraj raczej Pary czy Miami. Dziewiset frankw dziennie przez pi dni w tygodniu! To to majtek! Co te dziewczyny jeszcze tu robi, skoro w miesic zarabiay do, by kupi dom swym matkom? A moe one tu pracuj dopiero od niedawna? A moe Maria przerazia si samego pytania to im si podoba? Znw miaa ochot si napi. Szampan bardzo jej pomg poprzedniego dnia. Czy mog postawi pani drinka? Przed ni sta trzydziestoletni mczyzna w mundurze pilota. Maria zobaczya t scen w zwolnionym tempie. Odniosa wraenie, e wychodzi ze swego ciaa i przyglda si sobie z zewntrz. Umierajc ze wstydu, walczc z rumiecem, skina gow, umiechna si i zrozumiaa, e wraz z t chwil jej ycie zmienio si na zawsze. Koktajl owocowy, zdawkowa rozmowa: Co pani tu robi? Ale zimno, prawda? Podoba mi si ta muzyka, ale wol Abb. Szwajcarzy s chodni. Czy pani pochodzi z Brazylii? Niech mi pani opowie co o swoim kraju. Macie bajeczny karnawa. Brazylijki s pikne. Czy wie pani o tym? Umiechn si i przyj komplement, czy moe uda lekko speszon? Zataczy, lecz zwraca bacznie uwag na spojrzenie Milana, ktry raz po raz drapie si po gowie i wymownie wskazuje zegarek na nadgarstku. Zapach mczyzny. Natychmiast pojmuje, e musi si przyzwyczai do zapachw. To jest przynajmniej zapach dobrej wody koloskiej. Tacz mocno przytuleni. Jeszcze jeden koktajl owocowy, czas mija nieubaganie, czy Milan nie mwi o czterdziestu piciu minutach? Spojrzaa ukradkiem na zegarek, mczyzna zapyta j, czy na kogo czeka, odpowiedziaa, e za godzin maj przyj znajomi. Zaprasza j do wyjcia. Hotel, trzysta pidziesit frankw, prysznic po stosunku. To nie jest Maria, to jaka inna osoba, ktra mieszka w jej ciele. Osoba ta nic nie czuje, odprawia mechanicznie

38

pewnego rodzaju rytua. Jest aktork. Milan nauczy j wszystkiego, nie powiedzia tylko, jak egna si z klientem: dzikuje mu, on take czuje si niezrcznie, jest picy. Maria walczy ze sob. Chciaaby pojecha do siebie, ale musi wrci do lokalu, by da pidziesit frankw Milanowi. Potem kolejny mczyzna, kolejny koktajl, pytanie o Brazyli, hotel, znw prysznic, powrt do baru, waciciel pobiera sw prowizj i zwalnia j do domu tego wieczoru jest may ruch. Maria nie apie takswki, przemierza pieszo ulic Bernesk, patrzy na inne nocne lokale, wystawy sklepw zegarmistrzowskich, koci na rogu (zamknity, cigle zamknity...). Nikt jej nie zaczepia jak zwykle. Noc jest mrona. Maria nie czuje chodu, nie pacze, nie myli o zarobionych pienidzach, jest niczym w transie. Niektrzy ludzie przyszli na wiat, by samotnie boryka si z losem, ani to dobre, ani ze, takie jest ycie. Maria jest jedn z nich.

Zmusza si jednak, by pomyle o tym, co si wydarzyo. Wanie zadebiutowaa, a mimo to ju uwaa si za profesjonalistk, wydaje si jej, e pracuje od bardzo dawna, e nic innego nie robia przez cae ycie. Odczuwa dziwn tkliwo dla samej siebie, cieszy si, e nie ucieka. Musi teraz zdecydowa, czy bdzie robi to nadal. Jeeli tak, to stanie si w tym fachu najlepsza. Pamitnik Marii pisany tydzie pniej: Nie jestem ciaem, w ktrym mieszka dusza, jestem dusz, ktra ma widzialn cz zwan ciaem. Przez ostatnie dni ta dusza obserwowaa moje ciao bez chwili przerwy. Nie mwia nic, nie krytykowaa, nie litowaa si po prostu mu si przygldaa. Od bardzo dawna nie mylaam o mioci. Mam wraenie, e mio ode mnie ucieka, jakby nie czua si mile widziana. A jednak jeeli przestan myle o mioci, bd niczym. Gdy nazajutrz przyszam do Copacabany, patrzono ju na mnie z wikszym szacunkiem zapewne wiele dziewczt pojawia si tam na jeden wieczr i nie wraca nigdy wicej. Ta, ktra wraca, staje si kim w rodzaju sprzymierzeca, towarzysza podry, bo moe zrozumie powody a raczej brak powodw dla ktrych wybrao si taki sposb na ycie. Wszystkie te dziewczyny marz o mczynie, ktry odkryby w nich prawdziw kobiet, zmysow przyjacik. Ale wiedz, e to ponne nadzieje.

39

Musz pisa o mioci. Musz myle, myle i pisa o mioci inaczej moja dusza tego nie zniesie. Oczywicie Maria powtarzaa sobie, e mio jest najwaniejsza, ale nie zapominaa te rady, ktrej udzielono jej pierwszego dnia, i o mioci pisaa wycznie na kartach pamitnika. Poza tym desperacko szukaa sposobu, by sta si najlepsz w swoim fachu i w krtkim czasie zarobi fur pienidzy. Chciaa te znale jakie usprawiedliwienie dla tego, kim si staa. To byo jednak najtrudniejsze, bo jaki miaa tak naprawd powd, by robi to, co robia? Z koniecznoci? To nie byo do koca tak wszyscy chc zarabia pienidze, ale nie wszyscy decyduj si y na marginesie spoeczestwa. Z potrzeby nowych dowiadcze? Doprawdy? To czemu nigdy nie sprbowaa jedzi na nartach, czy pywa odzi po Jeziorze Genewskim? Robia to, co robia, poniewa nie miaa ju nic do stracenia, a jej ycie byo codziennym, nieustajcym pasmem frustracji? Nie, adna z tych odpowiedzi nie pasowaa. Lepiej byo nie myle i cieszy si tym, co przynosi los. Dzielia pragnienia wszystkich prostytutek, ktre dotd spotkaa, a szczytem ich marze byo zampjcie i dostatnie ycie. Te, ktre o tym nie mylay, albo ju miay ma (co trzecia jej koleanka bya zamna), albo dopiero co si rozwiody. Aby lepiej zrozumie sam siebie, Maria staraa si poj, dlaczego jej koleanki wybray ten zawd: a) Musiay pomc mowi w utrzymaniu rodziny. (A zazdro? A gdyby w Copacabanie pojawi si znajomy ma? Przerazia j ta myl). b) Chciay zbudowa dom swym matkom (szczytny cel, ale tak naprawd naduywany, rwnie przez ni, pretekst). c) Musiay zarobi na powrt do kraju. (Kolumbijki, Tajki, Peruwianki i Brazylijki uwielbiay powoywa si na ten argument, ale nawet kiedy zebray ju wielokrotno ceny biletu, natychmiast wydaway te pienidze, z obawy e ich marzenie si urzeczywistni). d) Dla przyjemnoci (to mijao si z prawd i brzmiao faszywie). e) Nie udao si im znale adnego innego zajcia (to te bya nieprawda, Szwajcaria obfitowaa w oferty pracy dla sprztaczek, opiekunek, kucharek...). Krtko mwic, nie znalaza adnego przekonujcego uzasadnienia i daa sobie z tym spokj. Stwierdzia, e Milan, waciciel Copacabany, mia racj: nikt ju nigdy nie zaproponowa jej tysica frankw szwajcarskich za noc. Natomiast aden klient nie protestowa, gdy daa trzystu pidziesiciu frankw, jakby mczyni dobrze znali stawk, a jeli stawiali pytanie: ile? to tylko po to, by j upokorzy lub unikn przykrej niespodzianki. Jedna z dziewczyn owiadczya jej pewnego dnia:

40

 Prostytucja nie jest zawodem jak inne. Ta, ktra zaczyna, zarabia wicej, ta, ktra ma dowiadczenie, zarabia mniej. Zawsze udawaj, e jeste debiutantk. Maria nie wiedziaa jeszcze, kim byli klienci specjalni, usyszaa o nich tylko pierwszego wieczoru. Poznaa kilka sztuczek zawodowych. Na przykad, nigdy nie pyta klienta o jego ycie prywatne, umiecha si i mwi jak najmniej, nigdy nie umawia si poza godzinami pracy. Najwaniejsz rad daa jej Nyah, Filipinka: Musisz jcze podczas orgazmu. W ten sposb klient pozostanie ci wierny. Ale po co? Pac, by mie przyjemno. Mylisz si. Erekcja to jeszcze nie dowd, e mczyzna jest stuprocentowym samcem. Jest nim, jeeli potrafi da rozkosz kobiecie. A jeeli potrafi da rozkosz prostytutce, uwaa si za najlepszego spord wszystkich samcw. Tak mino sze miesicy. Copacabana bya jednym z najdroszych lokali przy ulicy Berneskiej. Klientela skadaa si gwnie z dyrektorw firm i wysoko postawionych urzdnikw, ktrym wolno byo wraca do domu pno ze wzgldu na subowe kolacje, jednak nie pniej ni o dwudziestej trzeciej. Wiek pracujcych tu prostytutek waha si midzy osiemnastym a dwudziestym drugim rokiem ycia. Pozostaway w lokalu rednio przez dwa lata, potem przechodziy do Neon, nastpnie do Xenium; w miar jak przybywao im lat, cena ich usug spadaa, a czas pracy si kurczy. Potem prawie wszystkie ldoway w Tropical Extasy, gdzie przyjmowano kobiety po trzydziestce. Tam, dziki jednemu lub dwm studentom dziennie, udawao im si jako wiza koniec z kocem. Maria spaa z wieloma mczyznami. Nigdy nie interesowa jej ich wiek ani marka garniturw, ktre nosili. Jej tak lub nie zaleao od ich zapachu. Nie miaa nic przeciwko papierosom, lecz nie znosia tanich wd toaletowych, niechlujstwa i odoru przetrawionego alkoholu. Copacabana bya spokojnym lokalem, a Szwajcaria by moe najlepszym miejscem na wiecie dla prostytutki, o ile posiadaa kart pobytu, pozwolenie na prac i skrupulatnie pacia skadk na ubezpieczenie spoeczne. Milan powtarza, e ze wzgldu na dzieci nie chce, by jego nazwisko pojawio si w prasie brukowej. Mg si okaza bardziej rygorystyczny ni policjant, gdy chodzio o sprawdzenie, czy jego podopieczne s w porzdku z prawem. A podopieczne ciko pracoway i walczyy z konkurencj. Byway zestresowane, uskaray si na zbyt duy ruch. Odpoczyway tylko w niedziele. Wikszo z nich bya wierzca. Chodziy na msz, modliy si, spotykay z Bogiem. Tymczasem Maria, by nie zatraci si z kretesem, zmagaa si ze swym pamitnikiem. Odkrya ze zdumieniem, e jeden klient na piciu nie przychodzi wcale po to, by si z ni kocha, lecz by cho troch porozmawia. Tacy klienci pacili za konsumpcj, szli do hotelu, a gdy chciaa si rozebra, mwili, e to zbyteczne. Chcieli poskary si na presj w pracy,

41

na on, ktra ich zdradza, opowiedzie o tym, e czuj si samotni i nie maj przed kim si otworzy (dobrze znaa ten stan ducha). Na pocztku wydawao jej si to dziwne. A do dnia, gdy usyszaa od pewnego Francuza, owcy gw zajmujcego si wyszukiwaniem kandydatw na kierownicze stanowiska: Czy wiesz, kto jest najbardziej samotny na wiecie? Facet, ktry robi karier. wietnie mu pac, cieszy si zaufaniem szefa, spdza wakacje z rodzin, pomaga dzieciom odrabia lekcje. I oto pewnego dnia staje przed nim taki typ jak ja i proponuje: Czy chce pan zmieni prac i zarabia dwa razy wicej?. Facet ma wszystko, czego do szczcia potrzeba, a tu nagle staje si najnieszczliwsz istot pod socem. Dlaczego? Bo nie ma z kim porozmawia. Moja propozycja jest dla niego kuszca, ale wie, e nie moe jej przedyskutowa z kolegami z pracy, gdy bd prbowali odwie go od tego zamiaru. Nie moe o tym porozmawia z on, ktra przez lata, gdy by zajty robieniem kariery, bya dla niego podpor, bo ona pragnie tylko poczucia bezpieczestwa i nie chce sucha o jakimkolwiek ryzyku. Nie ma si komu zwierzy, cho stoi przed tak wanym yciowym wyborem. Czy moesz sobie wyobrazi, co czuje taki czowiek? Nie, to nie taki czowiek by najsamotniejsz istot pod socem. Maria znaa bardziej osamotnion osob na wiecie: bya ni ona sama. Jednak skwapliwie przyznaa mu racj, liczc na sowity napiwek, ktry rzeczywicie dostaa. Tego dnia poja, e musi znale sposb na uwolnienie swych klientw od ogromu przytaczajcych ich ciarw. Miao to podnie jako jej usug i da moliwo dodatkowego zarobku. Gdy zdaa sobie spraw, e rozadowywanie stresw jest co najmniej tak samo popatne jak uwalnianie od napi fizycznych, znw zagldaa czsto do biblioteki. Prosia o ksiki dotyczce problemw maeskich, psychologii, polityki. Bibliotekarka odetchna z ulg. Ta mia dziewczyna wreszcie przestaa interesowa si seksem i zaja powaniejszymi sprawami. Maria zacza regularnie czyta gazety, ledzc strony powicone gospodarce, bo jej klienci byli w wikszoci ludmi biznesu. Dopytywaa si o literatur na temat osobistego rozwoju, poniewa wszyscy lub prawie wszyscy klienci oczekiwali od niej jakiej rady. Przestudiowaa rozmaite rozprawy o emocjach, gdy kady cierpi z takiego bd innego powodu. Maria bya prostytutk z klas, nie miaa sobie rwnych. Po szeciu miesicach pracy zdobya liczn i wiern klientel, co budzio zawi, ale take podziw koleanek. Sam seks jak dotd w aden sposb nie wzbogaci jej ycia. Rozkadaa nogi, domagaa si, by klient zaoy prezerwatyw, troch jczaa (dziki Nyah odkrya, e jki mogy przynie nawet pidziesit frankw napiwku) i zaraz po stosunku braa prysznic, bo chciaa, by woda cho troszk obmya jej dusz. adnych pocaunkw pocaunek to dla prostytutki wito. Nyah uzmysowia jej, e powinna zachowa pocaunek dla wielkiej mioci, jak

42

pica Krlewna. Pocaunek wyrwie j ze snu, pozwoli wrci do krainy bani. Sprawi, e Szwajcaria znw stanie si krajem czekolady, krw i zegarkw. adnych orgazmw, rozkoszy ani podniecenia. W deniu do doskonaoci Maria obejrzaa kilka filmw pornograficznych z zamiarem nauczenia si czego, co mogoby si jej przyda. Odkrya wiele interesujcych rzeczy, ktrych nie miaa odwagi zaproponowa swym klientom. Wymagay czasu, a Milanowi zaleao, aby dziewczyny miay po trzech klientw co wieczr. Po szeciu miesicach Maria odoya szedziesit tysicy frankw, zacza jada w lepszych restauracjach i myle o przeprowadzce do przestronniejszego mieszkania. Moga pozwoli sobie na kupno ksiek, lecz wolaa chodzi do biblioteki, ktra bya jej jedynym cznikiem ze wiatem rzeczywistym, pewniejszym i trwalszym. Cenia sobie krtkie pogawdki z bibliotekark. Ta dyskretna kobieta nigdy nie zadawaa jej zbyt wielu pyta. Szwajcarzy s z natury raczej powcigliwi i dyskretni (nieprawda w Copacabanie i w ku pozbywali si zahamowa, odzyskiwali werw, ujawniali swe kompleksy, jak wszyscy inni ludzie na wiecie). Pamitnik Marii z pewnego ponurego niedzielnego popoudnia: Wszyscy mczyni, wysocy czy niscy, pewni siebie czy niemiali, sympatyczni czy wynioli, maj jedn wspln cech: gdy przekraczaj prg Copacabany, boj si. Bardziej dowiadczeni ukrywaj swj strach, zaguszajc go haaliwoci. Ci, ktrzy maj zahamowania, zaczynaj pi w nadziei, e alkohol pozwoli im si rozluni. Ale ja nie mam adnych wtpliwoci: poza nielicznymi wyjtkami specjalnymi klientami, ktrych Milan mi jeszcze nie przedstawi wszyscy si boj. Czego si waciwie boj? Tak naprawd to ja powinnam dre ze strachu. To ja wychodz, id w nieznane miejsce, jestem sabsza fizycznie, nie mam adnej broni. Mczyni s bardzo dziwni. Nie tylko ci, ktrzy przychodz do Copacabany, lecz wszyscy, ktrych dotychczas spotkaam. Mog bi, krzycze, grozi, ale kobieta napawa ich miertelnym lkiem. Moe nie ta, z ktr si oenili, ale zawsze jest jaka, ktra przepenia ich strachem i umie podporzdkowa wszystkim swoim kaprysom. Choby ich wasna matka. Mczyni, ktrych poznaa po przyjedzie do Genewy, prbowali za wszelk cen okaza pewno siebie, jakby byli panami wiata i wasnego ycia. Lecz Maria widziaa w ich oczach paniczny strach przed on, popoch, e nie stan na wysokoci zadania, e nie bd mieli erekcji, e nie oka si stuprocentowymi samcami, nawet przy prostytutce, za ktrej usugi pacili. Gdyby kupili w sklepie par za ciasnych butw, daliby zwrotu pienidzy. Gdy jednak nie mieli erekcji przy opaconej kobiecie, nigdy wicej nie pojawiali si w tym samym lokalu z obawy, e historia si rozniesie a to byaby haba! Jakie to dziwne! To ja powinnam si wstydzi, a wstydz si oni.

43

Dlatego staraa si, by czuli si w jej towarzystwie swobodnie, a gdy ktry by zbyt pijany lub niemiay, skupiaa si na pieszczotach. Takich klientw zadowalao to w peni cho Marii nie miecio si to w gowie, bo rwnie dobrze mogli onanizowa si za darmo. Trzeba byo cigle uwaa, by nie poczuli si zawstydzeni. Ci mczyni, tak potni i pewni siebie na zawodowym gruncie, gdzie dzielnie stawiali czoo szefom i podwadnym, klientom, dostawcom, uprzedzeniom, sekretom, kamstwom, hipokryzji, lkom, przeciwnociom, koczyli dzie w nocnym lokalu i wydawali trzysta pidziesit frankw, by przesta by sob przez jeden wieczr. Przez jeden wieczr? To chyba przesada. Tak naprawd jakie czterdzieci pi minut, a jeeli odliczy czas przeznaczony na rozbieranie si, zdawkowe pieszczoty, na kilka mao oryginalnych zda, na ubranie si, sprowadzao si to waciwie do jedenastu minut. Jedenacie minut. O, wok ktrej krci si wiat, to zaledwie jedenacie minut. I z powodu tych jedenastu minut na dob (zakadajc, e kochaj si ze swymi kobietami codziennie, co cakowicie mijao si z prawd) enili si, walczyli o byt, znosili pacz niemowlt, gubili si w kamstwach, gdy wracali pno do domu, patrzyli podliwie na dziesitki, setki kobiet, z ktrymi chtnie umwiliby si na randk, wydawali majtek na garderob swoj i ony, fundowali sobie prostytutki, by zaspokoi seksualne fantazje, nakrcali gigantyczny przemys kosmetyczny, dietetyczny, gimnastyczny, pornograficzny, a gdy spotykali innych mczyzn, wbrew temu, co si na og twierdzi, nigdy nie rozmawiali o kobietach. Mwili o pracy, pienidzach i sporcie. Chorob cywilizacji nie by wyrb lasw Amazonii, dziurawa powoka ozonowa, zagada pand, trujca nikotyna, rakotwrcza ywno, sytuacja w wizieniach, chocia o tym gownie trbiy gazety. Chorob cywilizacji by seks, dziedzina, z ktrej utrzymywaa si Maria. Jednake Maria miaa w nosie ratowanie ludzkoci, chciaa tylko napeni konto w banku, przetrwa sze kolejnych miesicy, borykajc si z wasn samotnoci i konsekwencjami tego wyboru, i regularnie wspomaga finansowo matk w Brazylii (do tej pory udawao si jako j przekona, e nie dostaje pienidzy, poniewa szwajcarska poczta nie dziaa tak dobrze jak brazylijska). Chciaa zdoby wszystko to, o czym zawsze marzya, a czego nigdy nie miaa. Przeprowadzia si do wygodniejszego mieszkania z centralnym ogrzewaniem (cho nastao ju lato). Z jej okna rozpociera si widok na koci, japosk restauracj, supermarket i sympatyczn kawiarenk, gdzie zazwyczaj czytywaa gazety. A zreszt, jak sobie obiecaa, zostao jej jeszcze tylko sze miesicy tej monotonii: Copacabana, czy napije si pani drinka, zataczymy, co sdzi pan o Brazylii, hotel, zapata z gry, rozmowa, dotyka cile okrelonych miejsc zarwno ciaa, jak i duszy, szczeglnie duszy, pomc rozwiza intymne problemy, by powiernic przez trzydzieci minut, z czego jedenacie zajmie rozoenie ng, pojkiwanie, udawanie rozkoszy. Dzikuj, mam nadziej, e zobacz pana w przyszym tygodniu, jest pan prawdziwym mczyzn, wysucham dalszej czci

44

paskiej historii, gdy spotkamy si nastpnym razem, jaki hojny napiwek, ale nie, nie trzeba, byo mi z panem tak dobrze... Nade wszystko dbaa o to, by si nie zakocha. Doradzia jej to pewna Brazylijka, prawdopodobnie dlatego, e sama si zakochaa i musiaa odej z Copacabany. Bya to bardzo sensowna rada. W cigu ostatnich dwch miesicy Maria otrzymaa wiele propozycji maestwa, z czego przynajmniej trzy byy powane: od dyrektora firmy ksigowej, od pilota, z ktrym spdzia pierwszy wieczr, i od waciciela sklepu specjalizujcego si w sprzeday scyzorykw i biaej broni. Wszyscy trzej obiecali, e wycign j std, dadz jej przyzwoity dom, przyszo, a nawet dzieci i wnuki. Za jedyne jedenacie minut dziennie! Po prostu niewiarygodne! A jednak moliwe, bo czowiek moe wytrzyma tydzie bez picia, dwa tygodnie bez jedzenia, cae lata bez dachu nad gow, ale nie moe znie samotnoci. To najgorsza udrka, najcisza tortura. Tym mczyznom i wszystkim ludziom, ktrych spotkaa, samotno dotkliwie dawaa si we znaki. I oni mieli poczucie, e nie licz si dla nikogo. Aby unikn pokusy mioci, Maria wkadaa cae serce w pisanie pamitnika. Przychodzia do Copacabany, majc za or tylko swoje ciao i swj umys, coraz bystrzejszy, przenikliwszy. Udao jej si przekona sam siebie, e do Genewy i na ulic Bernesk przywioda j jaka wysza racja. Za kadym razem, gdy wypoyczaa ksik w bibliotece, upewniaa si w tym przekonaniu: nikt nie napisa niczego sensownego o tych jedenastu najistotniejszych w cigu caego dnia minutach. Moe to byo jej przeznaczenie: napisa o tym ksik, opowiedzie sw histori, swoj przygod. Tak, to byo to. Przygoda. Cho to sowo dzi rzadko uywane i wikszo ludzi wolaa oglda przygody na telewizyjnym ekranie ona wanie tego szukaa. Dla niej przygod byy pustynie, podr w nieznane, studia filmowe, indiaskie plemiona, lodowce, Afryka... Spodoba si jej pomys napisania ksiki. Nadaa jej ju nawet tytu: Jedenacie minut. Podzielia klientw na trzy kategorie. Terminatorzy (z powodu filmu, ktry ogldaa) od nich czu byo alkohol ju od progu, udawali, e nie widz nikogo, przekonani, e wszyscy im si przygldaj; mao taczyli i szli prosto do celu: hotel. Pretty Woman (od tytuu innego filmu) starali si by eleganccy, mili, czuli, jakby losy wiata zaleay od takiej obudnej dobroci. Udawali, e do lokalu weszli przypadkowo podczas spaceru. Na pocztku byli agodni, niepewni siebie gdy wchodzili do hotelu, ale w sumie byli bardziej wymagajcy od Terminatorw. I wreszcie Ojcowie chrzestni (take od filmu), ktrzy ciao kobiety traktowali jak towar. Ci byli najbardziej autentyczni. Taczyli, rozmawiali, nie zostawiali napiwku, znali cen towaru, ktry kupowali. Nie daliby si nigdy wcign w rozmow z kobiet, ktrej pacili za usugi. Oni jedyni w nieuchwytny sposb pojmowali sens sowa przygoda. Pamitnik Marii z dnia, gdy miaa okres i nie moga pracowa:

45

Gdyby przyszo mi dzisiaj opowiedzie komu o moim yciu, mogabym to zrobi w taki sposb, e uznano by mnie za kobiet niezalen, odwan i szczliw. A przecie tak wcale nie jest. Nie wolno mi wymawia jedynego sowa waniejszego od jedenastu minut mio. Przez cae ycie uwaaam mio za co w rodzaju przyzwolonego niewolnictwa. To kamstwo: nie istnieje mio bez wolnoci i na odwrt. Tylko ten, kto czuje si wolny, kocha bezgranicznie. A ten, kto kocha bezgranicznie, czuje si wolny. Dlatego wszystko, co teraz mog przeywa, robi, odkrywa, nie ma sensu. Mam nadziej, e ten czas szybko minie i bd moga na nowo podj poszukiwanie samej siebie, e spotkam mczyzn, ktry mnie zrozumie, przez ktrego nie bd cierpie. Ale c ja wypisuj za gupstwa? W mioci nie mona si wzajemnie rani, bo przecie kady odpowiada za wasne uczucia i nie ma prawa potpia drugiego. Czuam si zraniona, gdy traciam mczyzn, ktrych kochaam. Dzi jestem przekonana, e nikt nikogo nie traci, bo nikt nikogo nie moe mie na wasno. I to jest prawdziwe przesanie wolnoci: mie najwaniejsz rzecz na wiecie, ale jej nie posiada. Miny trzy kolejne miesice, nadesza jesie. Od powrotu do Brazylii dzielio Mari ju tylko dziewidziesit dni. Wszystko mija tak szybko, a zarazem tak powoli pomylaa, dochodzc do wniosku, e czas pynie inaczej zalenie od stanu jej ducha. Ale niezalenie od tego, jak pynie, wielka przygoda dobiegaa koca. Oczywicie Maria moga cign to dalej. Nie zapominaa jednak o zasmuconym umiechu niewidzialnej kobiety, ktra towarzyszya jej podczas spaceru wok jeziora, ostrzegajc, e sprawy nie s takie proste, jak to si mogo wydawa. Cho kusio j, by dalej robi to, co robia, i przygotowana bya na walk z przeciwnociami, dugie miesice samotnoci sprawiy, e poja oto zblia si moment, kiedy trzeba bdzie z tym skoczy. Za dziewidziesit dni powrci na brazylijsk prowincj, kupi ma farm (zarobia wicej, ni si spodziewaa), kilka krw (brazylijskich, nie szwajcarskich), wemie rodzicw pod swj dach, zatrudni dwch pracownikw i bdzie prowadzi wasny interes. Uwaaa, e mio jest dowiadczaniem prawdziwej wolnoci i nikt nie moe posiada na wasno drugiego czowieka. Mimo to w skrytoci ducha obmylaa zemst. Gdy tylko zadomowi si jako tako na swojej farmie, uda si do miasta, do banku, gdzie pracowa w chopak, ktry zdradzi j z jej najlepsz przyjacik, i wpaci tam swoje oszczdnoci. Cze, co sycha, nie poznajesz mnie? zapyta j. Maria uda, e z wielkim trudem usiuje go sobie przypomnie, i w kocu odpowie, e niestety, nie pamita. Spdzia cay ostatni rok w Eu-ro-pie (wymwi to sowo bardzo wolno, aby wszyscy jego koledzy mogli usysze), a dokadnie w Szwaj-ca-rii (to zabrzmi jeszcze egzotyczniej ni chociaby Francja), gdzie maj swoje siedziby najlepsze banki na wiecie... Kim jeste?

46

Kiedy on zacznie wspomina szkolne lata, ona powie: Aha, to ty z min osoby, ktra nic nie pamita. No dobrze, gdy zaspokoi ju dz zemsty, bdzie musiaa zakasa rkawy i zabra si ostro do pracy, a gdy interes zacznie si krci, powici si temu, co byo dla niej najwaniejsze: znalezieniu wielkiej mioci, mczyzny, ktry przez te wszystkie lata czeka wanie na ni. Poegnaa si z myl o napisaniu ksiki zatytuowanej Jedenacie minut. Teraz musi skupi si na farmie, na swojej przyszoci, bo inaczej nigdy nie wrci do Brazylii. Po poudniu spotkaa si ze sw najlepsz i jedyn przyjacik, bibliotekark. Powiedziaa, e interesuje j hodowla oraz uprawa ziemi, i poprosia o ksiki na ten temat. Wie pani wyznaa bibliotekarka kiedy kilka miesicy temu przysza pani po ksiki o seksie, niepokoiam si o pani. W kocu wiele adnych, modych dziewczt ulega czarowi atwych pienidzy. Zapominaj, e pewnego dnia zestarzej si i nie bd ju miay okazji spotka mczyzny swojego ycia. Mwi pani o prostytucji? To mocne sowo. Jak pewnie pani wspominaam, pracuj w firmie importujcej miso. Zreszt gdybym nawet postanowia zosta prostytutk, umiaabym z tym w por skoczy. Przecie w modoci czsto popenia si bdy. Wszyscy narkomani tak mwi: wystarczy w por si zatrzyma. Ale jako niewielu si zatrzymuje. Bya pani bez wtpienia bardzo pikn kobiet. Urodzia si pani w kraju, w ktrym yje si bezpiecznie i dostatnio. Czy to wystarcza do szczcia? Jestem dumna, e udao mi si pokona przeszkody i omin puapki. Czy powinna opowiedzie Marii swoj histori? Chyba tak, bo ta moda dziewczyna musi dowiedzie si czego o yciu. Miaam szczliwe dziecistwo, skoczyam jedn z najlepszych berneskich szk. Znalazam prac w Genewie. Spotkaam mczyzn, ktrego pokochaam, i pobralimy si wkrtce potem. Robiam dla niego wszystko, on te robi wszystko dla mnie. Miny lata i nadesza emerytura. M, gdy wreszcie mg powici si temu, na co mia od dawna ochot, posmutnia moe dlatego, e przez cae ycie wcale nie myla o sobie? Nigdy nie kcilimy si powanie, nigdy nie byo midzy nami wikszych napi, nigdy mnie nie zdradzi i nigdy nie omieszka okazywa mi szacunku przy innych. Nasze ycie byo normalne, tak normalne, e bez pracy poczu si niepotrzebny, straci sens ycia i zmar na raka rok pniej. Mwia prawd, ale obawiaa si, e jej sowa mog mie zy wpyw na t mod dziewczyn.

47

 Tak czy inaczej lepsze jest ycie bez niespodzianek zakoczya. Moe mj m umarby szybciej, gdyby nasze ycie potoczyo si inaczej? Maria wysza z biblioteki z ksikami pod pach, zdecydowana pogbi swoj wiedz na temat rolnictwa. Miaa wolne popoudnie, wybraa si wic na spacer. Na starym miecie zobaczya t tabliczk z rysunkiem soca i napisem: Droga witego Jakuba. C to takiego? Maria nauczya si ju pyta o to, czego nie wiedziaa. Niewiele mylc, wesza do baru naprzeciwko, by zasign jzyka. Nie mam bladego pojcia odpowiedziaa jej dziewczyna za barem. By to ekskluzywny lokal i wszystko tu byo trzykrotnie drosze ni gdzie indziej. Ale Maria miaa pienidze, zamwia wic espresso i postanowia nastpne godziny powici na zarzdzanie farm. Ochoczo otworzya pierwsz ksik, nie moga si jednak skupi na lekturze ksika okazaa si niebywale nudna. O wiele bardziej interesujce byoby porozmawia na ten temat z ktrym z klientw oni wiedzieli, jak naley gospodarowa pienidzmi. Zapacia za kaw, wstaa, podzikowaa kelnerce, zostawia suty napiwek (miaa taki przesd: jeeli sama da duo, dostanie duo od klienta), skierowaa si ku wyjciu i nie zdajc sobie sprawy z doniosoci tej chwili, usyszaa sowo, ktre na zawsze miao odmieni jej plany na przyszo, jej wyobraenie o szczciu, jej kobiec dusz, jej mskie podejcie do ycia, jej sposb widzenia wiata. Chwileczk. Odwrcia si zaskoczona. By to porzdny bar, nie Copacabana, gdzie mczyni mieli prawo mwi do kobiety chwileczk. Ju miaa zamiar zignorowa t chwileczk, lecz ciekawo bya silniejsza. Maria spojrzaa w kierunku, skd dochodzi gos. Ujrzaa osobliw scen: jaki dugowosy, moe trzydziestoletni mczyzna (raczej powinna powiedzie chopak, jej wiat przedwczenie si postarza), klczc na ziemi pord rozrzuconych wok pdzli, szkicowa portret czowieka ze szklaneczk anywki. Nie zauwaya ich, wchodzc tutaj. Nie odchod. Za chwil kocz, a potem chciabym namalowa take ciebie. Nie jestem zainteresowana. Masz w sobie wiato. Pozwl mi przynajmniej zrobi szkic. Co to jest szkic? O jakie wiato mu chodzi? Jednak prno zacza bra gr. A jeeli to jaki znany malarz? Zostanie uwieczniona po wsze czasy na ptnie wystawianym w Paryu lub w Salvador de Bahia! Stanie si legend! Z drugiej strony co robi ten czowiek z caym tym baaganem w tak snobistycznym barze? Jakby czytajc Marii w mylach, kelnerka szepna jej do ucha: To bardzo znany artysta. Przychodzi tu od czasu do czasu i zawsze przyprowadza jak znan osobisto. Twierdzi, e podoba mu si tutejsza atmosfera, e czerpie z niej

48

natchnienie. Podobno na zamwienie miasta maluje obraz, na ktrym ma uwieczni genewskie znakomitoci. Maria spojrzaa na mczyzn, ktrego malowa. Kelnerka znowu odgada jej myli. A to chemik, ktry dokona jakiego rewolucyjnego odkrycia i dosta za to Nagrod Nobla. Nie odchod powtrzy malarz. Kocz za pi minut. Zamw sobie, co chcesz, na mj rachunek. Jak zahipnotyzowana usiada przy barze, zamwia anywk (poniewa zazwyczaj nie pia alkoholu, jedyne co jej przyszo do gowy, to pj za przykadem noblisty) i zacza si przyglda malarzowi. Jestem w Genewie nikim, musiao go wic zaintrygowa co innego. Ale on nie jest w moim typie pomylaa mimo woli, powtarzajc to, co mwia sobie zawsze, odkd pracowaa w Copacabanie. Byo to jej koo ratunkowe, wiadoma rezygnacja z sercowych puapek. Ale przecie moga chwil zaczeka. Nic j to nie kosztowao. Moe ten mczyzna otworzy przed ni drzwi do nieznanego wiata, o ktrym zawsze marzya. Czy nie mylaa o karierze modelki? Przygldaa si, jak zrcznie i szybko koczy swoj prac. Moe oto staje przed now szans? Malarz nie wyglda na takiego, ktry skada tego rodzaju propozycje tylko po to, by spdzi z ni noc. Pi minut pniej, tak jak obieca, odoy pdzle. Dzikuj, moe si pan ju poruszy rzek do zdajcego budzi si ze snu chemika. Nastpnie bez ceregieli zwrci si do Marii: Usid tu w rogu i rozgo si. wiato jest idealne. Maria wzia sw szklaneczk anywki, torebk, ksiki i podesza do wskazanego stolika przy oknie, jakby to bya najnaturalniejsza rzecz pod socem, jakby znaa tego czowieka od zawsze. Przynis pdzle, ptno, mnstwo soiczkw wypenionych rnobarwnymi farbami, paczk papierosw i uklk przy niej. Sprbuj si teraz nie rusza powiedzia. Zbyt wiele pan ode mnie wymaga, moje ycie to cigy ruch. Ta riposta wydaa jej si bardzo byskotliwa, ale on puci j mimo uszu. Silc si na naturalno, cho spojrzenie mczyzny byo krpujce, Maria wskazaa przez okno tabliczk po przeciwlegej stronie ulicy: Co to jest Droga witego Jakuba? Szlak pielgrzymki. W redniowieczu ptnicy z caej Europy szli tdy, by doj do miasta Santiago de Compostela w Hiszpanii. Rozwin cz ptna i przygotowa pdzle. Maria wci nie wiedziaa, co ze sob pocz. Wic jeeli poszabym t uliczk prosto przed siebie, to dotarabym do Hiszpanii? Po dwch czy trzech miesicach. Czy mog ci o co prosi? Nic nie mw, to nie potrwa duej ni dziesi minut. Zdejm te rzeczy ze stolika.

49

 To s ksiki powiedziaa lekko zirytowana jego wadczym tonem. Niech wie, e ma do czynienia z wyksztacon kobiet, ktra chodzi raczej do bibliotek ni po sklepach. Ale on jej torb z ksikami bezceremonialnie postawi na ziemi. Nie wywara na nim dobrego wraenia. Zreszt nie miaa najmniejszego zamiaru wywiera na nim jakiegokolwiek wraenia. Przysza tutaj w czasie wolnym od pracy, a swj powab wolaa zachowa dla mczyzn, ktrzy szczodrze wynagradzali jej trud. Po co wiza z tym malarzem jakie nadzieje? Moe nawet nie sta go, by postawi jej kaw? Trzydziestoletni facet nie powinien nosi dugich wosw, to mieszne. Ale skd wiadomo, e on nie ma pienidzy? Kelnerka powiedziaa, e jest znany. A moe mwia tylko o tym chemiku? Przyjrzaa si ubraniu malarza, ale niewiele to dao: ycie nauczyo j, e mczyni ubrani w sposb niedbay jak on mogli by bogatsi od tych w garniturach i pod krawatem. Czemu o nim myl? Interesuje mnie tylko obraz. Dziesi minut to niewiele, by zosta uwiecznion na ptnie. Ktem oka spostrzega, e umieci jej posta obok noblisty w dziedzinie chemii, i gowia si, czy bdzie da od niej jakiej zapaty. Obr twarz do okna. Bez dyskusji wykonaa jego polecenie, cho wcale nie byo to w jej zwyczaju. Patrzya na przechodniw, na tabliczk z nazw Drogi witego Jakuba, mylc, e droga ta istnieje tutaj od wiekw, e przetrwaa wszelkie zmiany, jakie niesie ze sob postp, przeobraenia czowieka i przemiany wiata. Moe bya to dobra wrba? Moe i ten obraz przetrwa i kiedy znajdzie si w muzeum? Malarz zacz j rysowa i w miar jak praca postpowaa, Maria czua si coraz bardziej nijaka, tracia entuzjazm. Wchodzc do tego baru, bya kobiet pewn siebie, zdoln do podjcia trudnej decyzji porzucenia zawodu, ktry przynosi jej znaczne dochody by stawi czoo trudniejszemu wyzwaniu: zaoy wasn farm w ojczystym kraju. A teraz tracia pewno siebie, na co adna prostytutka nie moe sobie pozwoli. Wreszcie odkrya przyczyn tej niepewnoci: po raz pierwszy od wielu miesicy kto patrzy na ni nie jak na przedmiot, nie jak na pikn kobiet, lecz w sposb nieuchwytny, jakby przenika na wskro jej dusz, jej strach, jej krucho, jej niezdolno do walki ze wiatem, nad ktrym pozornie dominowaa, cho tak naprawd niczego o nim nie wiedziaa. To mieszne, znowu zaczynaa sobie roi w gowie Bg wie co. Chciaabym... Prosz, nic nie mw przerwa jej malarz. Widz twoje wiato. Jeszcze nikt nigdy czego takiego jej nie powiedzia. Widz twoje jdrne piersi, widz twoje ksztatne biodra, widz t egzotyczn urod tropikw albo co najwyej widz, e chcesz si wyrwa z tego pieka, daj mi szans, a pomog ci, kupi ci pikny apartament i nie bdziesz ju musiaa o nic si martwi. Zwykle to syszaa, ale... jej wiato?

50

 Twoje wewntrzne wiato doda, kiedy zda sobie spraw, e Maria nie rozumie. Wewntrzne wiato. No nie, nikt nie mg by bardziej oderwany od rzeczywistoci ni ten naiwny malarz, ktry pomimo trzydziestki na karku wcale nie zna ycia. Powszechnie wiadomo, e kobiety dojrzewaj szybciej ni mczyni, a Maria cho nie spdzaa bezsennych nocy na filozoficznych rozwaaniach wiedziaa przynajmniej jedno: nie miaa w sobie tego, co malarz nazywa wiatem, a co ona na wasny uytek okrelaa jako blask. Bya taka jak wszyscy, znosia samotno bez sowa skargi, staraa si znale uzasadnienie dla swoich poczyna, przywdziewaa mask silnej, gdy bya saba, udawaa sabo, gdy czua si silna. Wyrzeka si wszelkich namitnoci w imi ryzykownej pracy, a teraz bya ju blisko celu, miaa plany na przyszo i wyrzuty sumienia z powodu przeszoci nie moga nosi w sobie ani troch blasku. Pewnie ten malarz mami j opowieciami o wewntrznym wietle, eby, jak idiotka, siedziaa nieruchomo bez sowa. Wewntrzne wiato. Te co! Mg wymyli co bardziej oryginalnego. Na przykad, e ma adny profil. Jakim sposobem wiato dociera do wntrza domu? Poprzez okna otwarte na ocie. A jak dociera do ludzkiej duszy? Przez wrota mioci, o ile s otwarte. A jej wrota z ca pewnoci byy zatrzanite na amen. To musia by bardzo marny malarz, skoro tego nie wyczu. Ju skoczyem! oznajmi zadowolony. Maria nawet nie drgna. Chciaa obejrze obraz, ale obawiaa si, e nie wypada. Ciekawo wzia jednak gr. Poprosia, a on chtnie si zgodzi. By to tylko szkic jej twarzy, ale odnalaza w nim jaki cie podobiestwa. Gdyby zobaczya ten obraz nie znajc modela, powiedziaaby, e jest to osoba silniejsza od niej, pena wiata, ktrego nie dostrzegaa na co dzie w lustrze. Nazywam si Ralf Hart. Jeli nie masz nic przeciw temu, postawi ci drinka. Nie, dzikuj. Wszystko wskazywao na to, e spotkanie stawao si aonie przewidywalne mczyzna prbowa uwie kobiet. Jeszcze dwie anywki zamwi, nie zwaajc na jej protesty. C lepszego miaa do roboty? Czyta nudne rozprawy o gospodarce rolnej? Przechadza si samotnie nad jeziorem, jak to robia ju setki razy? A moe jednak porozmawia z tym modym mczyzn, bo on dojrza w niej wiato w dniu, ktry mia by pocztkiem koca jej yciowego eksperymentu. Czym si zajmujesz? Oto pytanie, ktrego najbardziej si obawiaa, pytanie, ktre prowadzio na manowce zawsze, ilekro kto je zadawa (co zdarzao si nader rzadko, bo Szwajcarzy z natury s powcigliwi). Co miaa powiedzie? Pracuj w nocnym lokalu.

51

I ju. Ogromny ciar spad jej z serca. Poczua wdziczno za to, czego nauczya j Szwajcaria: stawia pytania (Skd si tutaj wzili Kurdowie? Co to jest Droga witego Jakuba?) i odpowiada (Pracuj w nocnym lokalu), gwidc sobie na to, co sobie o niej pomyl. Wydaje mi si, e ju ci gdzie widziaem. Maria wyczua, e nieznajomy chce posun si dalej, i ucieszya si swoim maym zwycistwem: malarz, ktry jeszcze przed chwil wydawa jej polecenia i sprawia wraenie kogo, kto wie dokadnie, czego chce, sta si na powrt mczyzn takim jak inni, oniemielonym w obliczu nieznajomej kobiety. A te ksiki? Podaa mu je. Rolnictwo. Zarzdzanie. Jego pewno siebie saba z kad minut. Robisz w seksie? Zaryzykowa. Czy dlatego, e ubieraa si zbyt prowokacyjnie? Gra zaczynaa by interesujca, a Maria nie miaa ju nic do stracenia. Dlaczego mczyni nie potrafi myle o niczym innym? Odoy ksiki na stolik. Ciekawe: seks i zarzdzanie w rolnictwie. Dwie bardzo nudne dziedziny. Co? Poczua si gboko uraona. Jak mia tak pogardliwie mwi o jej profesji? No dobrze, tak naprawd nie mg wiedzie, na czym polega jej praca, zapewne myla jakimi stereotypami. Nie moga pozostawi tego bez komentarza. A mnie si wydaje, e nie ma nic nudniejszego od malarstwa: zastygy przedmiot, zatrzymany ruch, fotografia, ktra nigdy nie jest wierna oryginaowi. Martwa dyscyplina, ktr nikt ju si nie interesuje poza malarzami i ludmi z brany. Wydaje im si, e s lepsi i bardziej wyksztaceni od reszty wiata. Syszae o Joanie Mir? Bo ja dowiedziaam si o nim dopiero par tygodni temu i absolutnie niczego nie zmienio to w moim yciu. Chyba troch si zagalopowaa. Na szczcie przyniesiono zamwione drinki i rozmowa zostaa przerwana. Milczeli przez chwil. Maria poczua, e czas ju i, a moe i Ralf Hart pomyla o tym samym. Ale na stoliku stay dwie pene szklanki anywki dobry pretekst, by zosta razem. Po co ci ta ksika o rolnictwie? A czemu pytasz? Przypominam sobie, e ci widziaem na ulicy Berneskiej w jakim ekskluzywnym lokalu. Ale gdy ci rysowaem, nie zdawaem sobie z tego sprawy, wiato byo za mocne. Maria poczua, e grunt usuwa si jej spod ng. Po raz pierwszy zawstydzia si swojej profesji, cho nie byo po temu powodu. Przecie pracowaa, by zapewni byt sobie i najbliszej rodzinie. To on powinien si wstydzi, e bywa na ulicy Berneskiej. W jednej chwili cay czar prys.

52

 Prosz posucha, panie Hart. Jestem Brazylijk. Mieszkam w Szwajcarii od dziewiciu miesicy i nauczyam si, e Szwajcarzy s dyskretni, bo yj w malekim kraju, gdzie wszyscy albo prawie wszyscy si znaj, jak wanie mielimy okazj si przekona. Dlatego nikt tu nie zadaje intymnych pyta. Paska uwaga jest niedelikatna i nie na miejscu, ale jeeli ma pan zamiar mnie poniy, eby poczu si lepiej, traci pan czas. Dzikuj za anywk. Jest wprawdzie ohydna, ale wypij j do koca. Potem wypal papierosa, a nastpnie wstan i pjd sobie. Ale pan moe wyj od razu, gdy nie uchodzi, by znany malarz dosiada si do stolika prostytutki. Bo ni wanie jestem, wie pan? Prostytutk. Mwi to bez cienia wstydu. I to moja zaleta: nie oszukuj ani siebie, ani pana. Bo nie warto, nie zasuguje pan na kamstwa. Prosz sobie wyobrazi, co by byo, gdyby ten sawny chemik siedzcy tam w kcie dowiedzia si, kim jestem? Prostytutk! podniosa gos. I wie pan co? Jestem wolna, bo wiem, e opuszcz ten cholerny kraj dokadnie za dziewidziesit dni, z pen kies, o wiele mdrzejsza ni w dniu przyjazdu, a tak naprawd to bardziej wiadoma ludzkiej natury! Kelnerka przysuchiwaa si jej wystraszona. Chemik zdawa si nie zwraca na ni uwagi. Moe sprawi to alkohol, moe pewno, e wkrtce na powrt stanie si Brazylijk z Nordeste, ale odczua ulg, e wreszcie moe mwi swobodnie o swojej profesji i kpi sobie ze zgorszonych spojrze i witego oburzenia porzdnych obywateli. Czy pan dobrze zrozumia, panie Hart? Jestem prostytutk i to moja zaleta, moja cnota! Nie odezwa si. Nie poruszy. Maria poczua, e wraca jej pewno siebie. Pan natomiast jest malarzem, ktry nie ma pojcia o swoich modelach. Moe si okaza, e siedzcy tam, na wp picy chemik tak naprawd jest kolejarzem. A pozostae postacie z paskiego obrazu nie zawsze s tymi, na kogo wygldaj. Inaczej nigdy by pan si nie upiera, e dostrzega pan wewntrzne wiato u kobiety, ktra jest tylko pros-ty-tut-k! Ostatnie sowo wypowiedziaa bardzo wolno i dobitnie. Chemik otrzsn si z drzemki, a kelnerka przyniosa rachunek. Ralf nie zwrci na ni uwagi i odpowiedzia Marii stanowczo, cho ciszonym gosem: To nie ma nic wsplnego z profesj, jak uprawiasz, tylko z kobiet, jak jeste. Jest w tobie wiato, niezomno czowieka, ktry potrafi powici sprawy wane dla spraw najwaniejszych. To wiato bije z twoich oczu. Rozbroi tym Mari. Mimo to postanowia twardo wierzy w to, e malarz chce j tylko uwie, i zabronia sobie myle przynajmniej przez nastpne dziewidziesit dni e istniej na tym wiecie mczyni godni uwagi. Widzisz t anywk przed sob? cign. Ty pewnie widzisz tylko zwyk anywk. Ja natomiast musz widzie wicej. Widz rolin, ktra nadaje jej charakterystyczny aromat, rce, ktre zebray jej ziarna, przepraw statkiem na drugi kontynent, smak, zapach i barw, jakie miaa, zanim zetkna si z alkoholem. Gdybym pewnego dnia malowa t scen, prbowabym zawrze w niej to wszystko cho widzc mj

53

obraz sdziaby, e masz przed sob banaln szklaneczk anywki. Gdy ty patrzya na ulic i mylaa o Drodze witego Jakuba bo wiem, e o tym mylaa malowaem twoje dziecistwo, twoj modo, twoje marzenia, ktre spezy na niczym, twoje plany na przyszo, tw niezomno to wanie najbardziej mnie intryguje. Gdy zobaczya swj portret... Maria opucia tarcz, cho wiedziaa, e bdzie jej bardzo trudno skry si za ni ponownie. Zobaczyam to wiato... ...cho bya tam tylko kobieta, ktra jest do ciebie odrobin podobna. Znw zapado kopotliwe milczenie. Maria spojrzaa na zegarek. Musz ju i. Dlaczego mwisz, e seks jest nudny? Na pewno wiesz to lepiej ode mnie. To prawda. Kady dzie jest taki sam. Ale ty jeste trzydziestoletnim mczyzn... Mam dwadziecia dziewi lat. ...modym, pocigajcym, sawnym. Nie musisz chodzi na ulic Bernesk w poszukiwaniu towarzystwa. Potrzebowaem tego. Spaem z kilkoma twoimi koleankami, ale nie dlatego, e trudno mi byo znale kobiet. Mam pewien problem. Problem fizyczny? Nie. Tylko seks mi zobojtnia. Co podobnego! Zapa rachunek i przejdmy si troch. Myl, e tak naprawd wielu ludzi czuje to samo, tyle e nikt si do tego nie przyznaje. Mio porozmawia z kim tak szczerym jak ty. Ruszyli Drog witego Jakuba, ktra prowadzia ku rzece wpadajcej do jeziora, potem wioda przez gry i koczya si gdzie w odlegej Hiszpanii. Mijali przechodniw, ktrzy wracali z obiadu, matki z wzkami, turystw fotografujcych fontann tryskajc ze rodka jeziora, muzumanki zasonite chustami, modych ludzi uprawiajcych jogging, pielgrzymw, ktrzy podaj w stron mitycznego, by moe nigdy nieistniejcego miasta, Santiago de Compostela, miasta-legendy. Legendy, w ktr ludzie potrzebuj wierzy, by swemu yciu nada jaki sens. T drog uczszczan od dawien dawna teraz szed dugowosy mczyzna obadowany cik torb pen pdzli, soikw z farbami, pcien, owkw i troch modsza od niego dziewczyna z ksikami o rolnictwie pod pach. adnemu z nich nie przyszo do gowy zastanawia si, dlaczego pielgrzymuj razem. Bya to najnaturalniejsza rzecz pod socem on wiedzia o niej wszystko, cho ona nie wiedziaa o nim niczego. Dlatego postanowia pyta przecie nauczya si pyta bez skrpowania. Z pocztku zasania si niemiaoci, ale ona umiaa t msk niemiao przeama. W kocu wyzna jej, e by dwukrotnie onaty, wiele podrowa, obraca si w krgach koronowanych gw i

54

sawnych aktorw, bywa na wielkich przyjciach. Urodzi si w Genewie, jaki czas mieszka w Madrycie, Amsterdamie, Nowym Jorku i w Tarbes, niewielkim miecie na poudniu Francji z dala od wanych szlakw turystycznych. Uwielbia to miasteczko zagubione w grach, bo tamtejsi ludzie byli bardzo otwarci i serdeczni. Jego talent artystyczny zosta odkryty bardzo wczenie. Pewien znany marszand zatrzyma si przypadkowo w japoskiej restauracji w Genewie i zachwyci wystrojem zaprojektowanym przez Ralfa. Ten umiech losu pozwoli pocztkujcemu artycie szybko dorobi si fortuny. By mody i peen energii, cay wiat stan przed nim otworem, pozna wszystkie przyjemnoci, o ktrych moe marzy mczyzna. Lubi swj zawd, ale pomimo sawy, pienidzy, kobiet i egzotycznych podry czu si niespeniony. Naprawd by szczliwy tylko wtedy, gdy malowa. Czy cierpiae przez kobiety? zapytaa i od razu uwiadomia sobie, e byo to idiotyczne pytanie, jakby ywcem wyjte z podrcznika O tym, co kobieta wiedzie powinna, by zdoby mczyzn. Nigdy nie cierpiaem przez kobiety. Byem bardzo szczliwy w kadym z moich zwizkw. Zdradzaem i byem zdradzany, jak to czasem bywa w maestwie, jednak po pewnym czasie seks przesta mnie interesowa. Nadal kochaem i tskniem za moj partnerk, ale seks... A waciwie to dlaczego mwimy o seksie? Bo jak sam wiesz, jestem prostytutk. Moje ycie nie jest jako specjalnie ciekawe. Jestem artyst, ktry odnis sukces bardzo wczenie, co zdarza si rzadko, a w malarstwie niemal nigdy. Mog dzi malowa, co mi si podoba, i za kady obraz otrzymam dobr cen, cho krytycy bd wciekli, bo wydaje im si, e tylko oni znaj si na sztuce. Uchodz za kogo, kto ma gotow odpowied na kade pytanie, a im mniej mwi, tym bardziej ludzie rozpywaj si nad moj inteligencj. Kadego tygodnia jestem gdzie zapraszany. W Barcelonie mam agentk, ktra zajmuje si wszystkim, co dotyczy moich finansw, zaprosze, wystaw, ale nigdy nie nagli mnie do robienia tego, na co nie mam ochoty. Po latach pracy udao nam si osign wysokie notowania na rynku sztuki. Czy to ci nie nudzi? Powiedziaabym, e to niebanalna historia. Wielu ludzi chciaoby by na twoim miejscu. Ralf pragn dowiedzie si czego o Marii. S we mnie trzy osoby, w zalenoci od tego, kto do mnie przychodzi. Jest maa Niewinna Dziewczynka, ktra patrzy na mczyzn z podziwem i udaje zachwycon jego opowieciami o wadzy, sawie i bogactwie. Jest Femme Fatale, ktra z miejsca atakuje niemiaych, niepewnych, przejmuje kontrol nad sytuacj, dziki czemu w jej towarzystwie znajduj relaks i nie musz si ju niczym niepokoi. Jest wreszcie Wyrozumiaa Matka. Ona dopieszcza mczyzn potrzebujcych rad. Cierpliwie wysuchuje ich zwierze, chocia wpadaj jej jednym uchem, a wypadaj drugim. Ktr z nich chcesz pozna? Ciebie.

55

Po raz pierwszy od przyjazdu z Brazylii Maria otworzya si przed mczyzn. Potrzebowaa tego. W miar jak opowiadaa mu o sobie, zrozumiaa, e cho uprawiaa niezbyt konwencjonalny zawd, oprcz tygodnia spdzonego w Rio i pierwszego miesica w Szwajcarii jej ycie byo bardzo monotonne. Dom, praca, dom, praca i nic poza tym. Gdy skoczya, znw siedzieli w barze tym razem na drugim kracu miasta, daleko od Drogi witego Jakuba. C wicej mog ci powiedzie? zapytaa. Na przykad do widzenia. Tak. To popoudnie nie byo takie jak inne. Maria bya poruszona. Czua si niezrcznie, otworzya bowiem drzwi swojej duszy i teraz nie wiedziaa, jak je zamkn. Kiedy bd moga zobaczy obraz? Ralf poda jej wizytwk swej agentki w Barcelonie. Zadzwo do niej za sze miesicy, jeeli bdziesz jeszcze w Europie. Portrety genewczykw sawnych i nikomu nieznanych bd najpierw wystawione w Berlinie, a potem objad ca Europ. Maria przypomniaa sobie o kalendarzu, o dziewidziesiciu dniach, ktre dzieliy j od powrotu do Brazylii, o zagroeniu, jakie niosa jakakolwiek znajomo, jakakolwiek wi. Co jest w yciu waniejsze? pomylaa. y peni czy udawa, e si yje? Czy powinnam zdoby si na odwag i powiedzie, e to popoudnie, kiedy kto mnie zechcia wysucha bez krytyki i zoliwoci, jest najpikniejszym popoudniem, jakie tu przeyam? Czy raczej skry si za pancerzem niezomnej, obdarzonej wiatem kobiety i odej bez sowa?. Kiedy szli Drog witego Jakuba, kiedy opowiadaa o swym yciu, bya szczliwa. Moga si tym zadowoli dostaa ju pikny prezent od ycia. Wpadn ci odwiedzi powiedzia Ralf Hart. Nie rb tego! Niedugo wracam do Brazylii. Nie mamy sobie ju nic wicej do powiedzenia. Przyjd do ciebie jako klient. Upokorzyby mnie. Przyjd wic, by mnie ocalia. Wyzna jej, e straci zainteresowanie seksem. Chciaa powiedzie, e odczuwa to samo, lecz ugryza si w jzyk posuna si ju za daleko w swych zwierzeniach, mdrzej bdzie zachowa milczenie. To byo takie aosne! Znw sta naprzeciw niej may chopiec tylko ten nie prosi o owek, lecz potrzebowa bliskoci. Tamtemu chopcu zabrako pewnoci siebie, zrezygnowa po pierwszej nieudanej prbie. A ona nie umiaa temu zaradzi. Byli dziemi, a dzieciom to si przytrafia adne z nich nie popenio bdu. Ta myl niosa wielk ulg. Maria poczua

56

si lepiej. Wcale nie zaprzepacia wtedy pierwszej w swym yciu okazji. To przydarza si wszystkim, w ten sposb kady z nas rozpoczyna poszukiwania swojej drugiej poowy. Lecz teraz wygldao to inaczej. Cho miaa zrozumiae powody, by si wycofa (wraca do Brazylii, jest prostytutk, nie mieli czasu si pozna, seks jej nie interesuje, nie chce nic wiedzie o mioci, musi nauczy si zarzdzania farm, nie zna si na malarstwie, pochodz z dwch rnych wiatw), poczua, e ycie rzuca jej wyzwanie. Nie bya ju dzieckiem i musiaa wybiera. Nie odezwaa si ani sowem. W milczeniu ucisna mu rk, zgodnie z tutejszym zwyczajem, i wrcia do domu. Jeeli naprawd jest takim mczyzn, jakiego pragna, jej milczenie nie powinno go odstraszy. Fragment pamitnika Marii napisany jeszcze tego samego dnia: Dzi, gdy szlimy brzegiem jeziora, mczyzna, ktry mi towarzyszy malarz yjcy na antypodach mojego wiata wrzuci do wody may kamyk. Tam gdzie wpad kamyk, na wodzie pojawiy si krgi, ktre dotary do przepywajcej obok kaczki. Nie sposzya si, tylko zakoysaa radonie na tej nieoczekiwanej fali. Par godzin wczeniej weszam do kawiarni, usyszaam czyj gos i to byo tak, jakby Bg wrzuci tam kamyk. Fale energii dotary do mnie i do mczyzny, ktry malowa w kcie jaki portret. On wyczu wibracje i ja je wyczuam. Co dalej? Malarz wie, kiedy znajduje odpowiedni model. Muzyk wie, kiedy jego instrument jest nastrojony. A ja mam wiadomo, e pewnych zda w tym pamitniku nie napisaam ja, lecz kobieta pena wiata, ktr jestem, ale ktrej nie godz si w sobie uzna. Mog przy tym twardo obstawa. Ale mog rwnie, jak ta kaczka, zabawi si i cieszy fal, ktra nagle pomarszczya tafl jeziora. Ten kamie ma swoj nazw: namitno. Moe to pikno spotkania dwojga ludzi, mio od pierwszego wejrzenia, ale nie tylko take emocje, jakie wzbudza to, co nieoczekiwane, robienie czego z entuzjazmem, wiara, e uda si speni marzenia. Namitno wysya sygnay, jak mam pokierowa swoim yciem, i musz nauczy si te sygnay rozszyfrowywa. Wolaabym wierzy, e jestem zakochana w kim, kogo nie znam i kogo nie uwzgldniaam w moich planach. W cigu ostatnich miesicy za wszelk cen usiowaam panowa nad sob, wzbraniaam si przed mioci. Odnioso to przeciwny skutek: podbi moje serce pierwszy mczyzna, ktry spojrza na mnie inaczej. Na szczcie nie poprosiam go o numer telefonu, nie wiem, gdzie mieszka, mog go straci, nie czujc si winna, e przepuciam okazj. A nawet jeli tak jest, jeli ju go straciam, zyskaam jeden dzie szczcia. wiat jest, jaki jest, i kady dzie szczcia graniczy niemal z cudem.

57

Gdy wesza tego wieczoru do Copacabany, ju na ni czeka. By jedynym klientem. Milan, ktry przyglda si Marii z pewn ciekawoci, pomyla, e dziewczyna przegraa bitw. Napijesz si drinka? Musz pracowa. Nie chc straci tej posady. Jestem klientem. To propozycja zawodowa. Mczyzna, ktry ledwie par godzin temu wydawa si tak pewny siebie, wprawnie posugiwa si pdzlem, obraca si wrd wanych osobistoci, mia agentk w Barcelonie i zarabia fortun, okazywa teraz sw krucho. Znalaz si w scenerii, do ktrej nie pasowa. To nie bya romantyczna kawiarnia przy Drodze witego Jakuba. Czar popoudnia prys. No wic zgadzasz si? Zgadzam si, ale nie teraz. Dzi mam ju umwionych klientw. Czekaj na mnie. Milan dosysza koniec zdania: myli si, ta maa nie wpada w sida mioci. Chocia pod koniec mao ruchliwego wieczoru zdziwi si, dlaczego wybraa towarzystwo starca, podrzdnego ksigowego i agenta ubezpieczeniowego... Zreszt to bya jej sprawa. Dopki pacia mu prowizj, nie mia zamiaru decydowa, z kim ona ma sypia.

Pamitnik Marii pisany po wieczorze spdzonym ze starcem, ksigowym i agentem ubezpieczeniowym: Czego ten malarz chce ode mnie? Czy nie widzi, e wszystko nas dzieli: narodowo, kultura, jzyk? Moe sdzi, e wiem wicej od niego o rozkoszy, i chce si czego nauczy? Czemu powiedzia: Jestem klientem? Mg przecie szepn mi do ucha: Tskniem za tob albo Spdzilimy razem cudowne popoudnie. Odpowiedziaabym w ten sam sposb (jestem profesjonalistk). Powinien by zrozumie mj niepokj i to, e w Copacabanie nie jestem sob. Powinien by pamita, e jestem tylko kruch kobiet, ktr atwo zrani. To mczyzna. I artysta. Musi wiedzie, e kady pragnie mioci absolutnej, a takiej mioci nie trzeba szuka w innych, lecz w sobie. Ona drzemie w nas i tylko my moemy j w sobie rozbudzi. Ale do tego potrzeba nam drugiego czowieka. ycie ma sens tylko wtedy, gdy mamy u swego boku kogo, kto odwzajemnia nasze uczucia.

58

Ma do seksu? Ja te cho adne z nas nie wie dlaczego. Pozwalamy, by umara jedna z najwaniejszych sfer naszego ycia. Potrzeba mi jego pomocy, jemu potrzeba mojej, ale nie pozostawi mi adnego wyboru.

Maria baa si. Intuicyjnie czua, e po latach wyrzecze, tumienia wszelkich emocji, lada chwila nastpi eksplozja, trzsienie ziemi w jej wiecie a jeli to nastpi, nie zdoa zapanowa nad uczuciami. Kime, u licha, by ten artysta? Kto wie? Moe nie by z ni szczery, moe wszystko, co mwi, jest stekiem kamstw? Spdzia z nim zaledwie kilka godzin, nie dotkn jej, nie prbowa uwie czy mogo j spotka co gorszego? Dlaczego jej serce bio przy nim na alarm? Dlaczego sdzia, e on czu to samo? A moe mylia si cakowicie? Moe po prostu szuka kobiety, ktra potrafiaby wskrzesi w nim wygasy ogie? Moe Ralf Hart potrzebowa bogini seksu, obdarzonej szczeglnym wiatem (w tym przynajmniej by szczery), gotowej wzi go za rk i przywoa na powrt do ycia. Nie by w stanie poj, e Mari mao to obchodzi, e ma wasne problemy (nigdy nie miaa orgazmu, cho sypiaa z wieloma mczyznami), e snuje plany na przyszo i przygotowuje triumfalny powrt do ojczyzny. Dlaczego jej myli kryy wok niego bez ustanku? Dlaczego mylaa o kim, kto moe w tej chwili malowa ju portret innej kobiety, czarujc j bajkami o wewntrznym wietle, proszc, by odegraa przed nim rol bogini seksu? Myl o nim w kko, poniewa udao mi si przed nim otworzy. aosne! Czy mylaa o bibliotekarce? Czy mylaa o Nyah, Filipince, jedynej spord wszystkich kobiet Copacabany, ktrej moga si czasem zwierzy? Nie, a przecie byy to osoby, w ktrych towarzystwie czua si dobrze. By oderwa si od natrtnych myli, skupia si na upale, na zakupach, ktrych nie zrobia wczoraj. Napisaa dugi list do ojca, peen szczegw na temat ziemi, ktr miaa zamiar kupi. Nie podaa wprawdzie dokadnej daty powrotu, ale napomkna, e to ju niedugo. Zasna, obudzia si, znw zasna i znw si obudzia. Uwiadomia sobie, e ksika o rolnictwie, uyteczna dla Szwajcarw, nie ma adnej wartoci dla Brazylijczykw wiaty te s zbyt odlege. Po poudniu spostrzega, e huragan szalejcy w jej wiecie przycich, a wewntrzne napicie opado. Odetchna z ulg. Po takich nagych pasjach zazwyczaj nazajutrz nie byo ladu. W jej yciu na szczcie nic si nie zmienio. Miaa kochajc rodzin i mczyzn z Nordeste, ktry ostatnimi czasy czsto do niej pisywa i zapewnia, e na ni czeka. Nawet gdyby jeszcze dzi wsiada do samolotu, sta j byo na kupno kawaka ziemi w Brazylii. Najgorsze ju przesza: pokonaa barier jzykow, samotno, przeya pierwsz noc za pienidze, udao jej si nakoni sw dusz, by nie uskaraa si na to, co robi ciao. Doskonale wiedziaa, o czym marzy, i gotowa bya zapaci kad cen, by to osign.

59

Zreszt w tych marzeniach nie byo miejsca na mczyzn. A szczeglnie takich, ktrzy nie mwi w jej ojczystym jzyku i nie mieszkaj w jej rodzinnym miecie. Gdy wszystko wrcio do rwnowagi, zrozumiaa, e powinna bya wyzna wwczas Ralfowi: Jestem samotna, tak samo przegrana jak ty. Wczoraj dostrzege moje wiato i powiedziae pierwsze pikne i szczere sowa, jakie usyszaam od mczyzny, odkd tu przyjechaam. W radiu leciaa stara piosenka: Moja mio zawsze umiera, zanim si zacznie. I taki by jej los. Fragment pamitnika Marii, pisany dwa dni po tym, jak wszystko powrcio do normy: Namitno sprawia, e przestajemy je, spa, pracowa. Burzy nasz spokj. Obraca wniwecz ca przeszo. Nikt nie lubi, kiedy jego wiat rozsypuje si na kawaki. Dlatego ludzie zwykle staraj si przewidzie zagroenie i go unika, bo dziki temu udaje im si podeprze kruch konstrukcj, ktra i tak ledwo stoi. To inynierowie minionych spraw. S tacy, ktrzy postpuj inaczej: rzucaj si na olep w wir namitnoci, w nadziei e ona rozwie wszystkie problemy. Skadaj na barki innych ca odpowiedzialno za wasne szczcie i ca win za ewentualne niepowodzenia. S rozdarci midzy eufori, bo przydarzyo im si co cudownego, a rozpacz, bo jakie niespodziewane zdarzenie wszystko zniszczyo. Broni si przed namitnoci, czy lepo jej ulec? Co jest mniej niszczycielskie? Nie wiem Na trzeci dzie Ralf Hart zjawi si w Copacabanie i o may wos si nie spni. Maria rozmawiaa ju z jakim klientem, gdy go spostrzega. Na szczcie udao jej si delikatnie pozby tego towarzystwa. Dopiero wtedy uwiadomia sobie, e kadego dnia czekaa na Ralfa. A gdy zdaa sobie z tego spraw, pogodzia si ze wszystkim, co przyniesie jej los. Nie skarya si. Bya zadowolona, moga sobie pozwoli na ten luksus, bo niebawem i tak opuci to miasto. Wiedziaa, e ta mio nie ma racji bytu, a poniewa przestaa si udzi, moga dosta to, czego potrzebowaa na tym etapie ycia. Ralf zaproponowa jej drinka, wic Maria zamwia koktajl owocowy. Milan przyglda si Brazylijce zza baru, nic nie rozumiejc. Czemu zmienia zdanie? Odetchn z ulg, gdy zacigna mczyzn na parkiet. Wszystko odbywao si zgodnie z rytuaem, nie byo powodu do niepokoju. Maria czua do Ralfa na swej talii, jego twarz przytulon do swej twarzy. Bardzo gona muzyka dziki Bogu uniemoliwiaa jakkolwiek rozmow. Teraz to ju tylko kwestia czasu: pjd do hotelu, bd si kocha. Nic takiego, zawodowa rutyna. Dziki temu zdusi w sobie resztki uczucia. Zastanawiaa si, dlaczego tak bardzo cierpiaa po ich pierwszym spotkaniu.

60

Tego wieczoru bdzie Wyrozumia Matk. Ma przed sob zrozpaczonego mczyzn, podobnego do tysicy innych. Jeeli dobrze odegra swoj rol, jeeli uda si jej postpi zgodnie ze scenariuszem, jaki wypracowaa sobie w Copacabanie, nie ma si czego obawia. Ale ten mczyzna nis wielkie ryzyko, szczeglnie teraz, gdy czua i lubia jego zapach, gdy odkrywaa i lubia dotyk jego skry. W czterdzieci pi minut dopenili rytualnych obrzdkw i Ralf zwrci si do waciciela lokalu: Pac za trzech klientw i zabieram j na ca noc. Milan wzruszy ramionami i pomyla, e moda Brazylijka wpada jednak w sida mioci. Natomiast Maria bya zaskoczona tym, e Ralf Hart tak dobrze zna tutejsze zasady gry. Chodmy do mnie. Moe to najlepsza decyzja pomylaa i cho byo to wbrew wszystkim zaleceniom Milana, postanowia zrobi wyjtek. Dowie si wreszcie, czy jest onaty, i zobaczy, jak yj znani malarze. Moe kiedy napisze na ten temat artyku w lokalnej gazecie w ten sposb wszyscy si dowiedz, e podczas pobytu w Europie obracaa si w krgach intelektualnych i artystycznych. C za niedorzeczny pretekst! P godziny pniej dotarli do miasteczka Cologny na przedmieciach Genewy. Koci, ratusz, piekarnia, wszystko na swoim miejscu. Ralf mieszka w dwupitrowej willi. A wic rzeczywicie by zamony. Maria wysnua jeszcze jeden wniosek: gdyby by onaty, nie omieliby si zaprosi jej do siebie z obawy przed plotkami ssiadw. A wic by bogaty i wolny. W przestronnym holu minli schody prowadzce na pitro i weszli do dwch poczonych ze sob pokoi, ktrych okna wychodziy na ogrd. Pierwszym bya jadalnia zawieszona obrazami. W drugim staa kanapa, kilka foteli i pki uginajce si od ksiek. Napijesz si kawy? Maria pokrcia przeczco gow. Nie, nie moesz robi mi kawy. Nie moesz traktowa mnie inaczej ni klient. Rozgniewam wszystkie moje duchy opiekucze, jeeli zami zoone sobie obietnice. Ale spokojnie, dzisiaj zagram rol prostytutki, przyjaciki albo Wyrozumiaej Matki, cho w gbi duszy jestem spragniona czuoci. Dopiero kiedy ju bdzie po wszystkim, bdziesz mg mi zrobi kaw. Tam, w gbi ogrodu jest moja pracownia i caa moja dusza. Tutaj, pord tych obrazw i ksiek mieszka mj mzg i tu rodz si wszystkie nowe pomysy. Maria pomylaa o mieszkaniu, ktre wynajmowaa. Nie byo tam ogrodu. Ani ksiek, poza tymi, ktre wypoyczaa z biblioteki, bo szkoda jej byo wydawa pienidze na co, co moga mie za darmo. Nie miaa te adnych obrazw poza plakatem cyrku akrobatw z Szanghaju marzya, eby zobaczy kiedy ich wystp na ywo.

61

Ralf zaproponowa jej whisky. Nie, dzikuj. Nala sobie i oprni szklank jednym haustem. Zacz mwi z zapaem i cho to, co mwi, byo interesujce, wiedziaa, e on zagaduje lk przed intymnoci. Przejmowaa panowanie nad sytuacj. Ralf nala sobie ponownie whisky i rzuci jakby od niechcenia: Jeste mi potrzebna. Przerwa. Duga cisza. Maria nie staraa si przerwa tej ciszy, ciekawa, jak on wybrnie z sytuacji. Potrzebuj ciebie, Mario. Jest w tobie wiato. Nie masz jeszcze do mnie zaufania, sdzisz, e prbuj ci tylko oczarowa. Nie pytaj: Dlaczego mnie wybra? Co jest we mnie takiego szczeglnego?. Nie ma w tobie niczego szczeglnego, niczego, co potrafibym opisa sowami. A jednak oto tajemnica ycia odkd ci zobaczyem, nie mog myle o niczym innym, tylko o tym, e ci potrzebuj. Wcale nie miaam zamiaru stawia ci takich pyta skamaa. Jeeli chciabym znale jakie wytumaczenie, powiedziabym, e udao ci si pokona cierpienie i uczyni je czym pozytywnym, twrczym. Ale to nie wyjania wszystkiego. A ja? Jestem kreatywny, o moje obrazy walcz galerie z caego wiata, speniy si moje marzenia, ciesz si peni si, jestem do przystojny, mam wszystko, czego mczyzna moe zapragn... I nagle wyznaj kobiecie spotkanej przypadkowo w kawiarni, kobiecie, z ktr spdziem zaledwie jedno popoudnie: Potrzebuj ciebie... Czy wiesz, czym jest samotno? Wiem. Ale nie wiesz, co to znaczy by samotnym, kiedy kadego dnia dostajesz zaproszenia na przyjcia, koktajle, premiery w teatrze, kiedy telefon si urywa, a wielbicielki twojego talentu proponuj wspln kolacj. Kobiety pikne, inteligentne, wyksztacone, a jednak co ci powstrzymuje i mwi ci: Nie id tam. Nie bdziesz si dobrze bawi. Spdzisz kolejn noc, prbujc zrobi dobre wraenie, roztrwonisz energi, starajc si udowodni samemu sobie, e potrafisz oczarowa kadego. Wic zostaj w domu, siadam w pracowni i szukam wiata, ktre dostrzegem w tobie, a ktre udaje mi si zobaczy jedynie wtedy, kiedy maluj. Co mog ci da, czego by jeszcze nie mia? spytaa troch uraona tym, e mwi o innych kobietach, ale w por przypomniaa sobie, e w kocu zapaci za jej towarzystwo. Wypi trzeci szklaneczk whisky. Maria towarzyszya mu w mylach, alkohol pali jej gardo, odek, pulsowa w krwiobiegu, dodawa jej odwagi. Czua si pijana... Gos Ralfa sta si bardziej stanowczy: No dobrze. Nie mog kupi twojej mioci, ale powiedziaa mi, e wiesz wszystko o seksie. No wic naucz mnie tego. Albo opowiedz mi o Brazylii. Wszystko mi jedno, bylebym mg by blisko ciebie.

62

 Znam w Brazylii tylko dwa miasta. To, gdzie si urodziam, i Rio de Janeiro. Jeli za chodzi o seks, nie sdz, abym ci moga czegokolwiek nauczy. Mam prawie dwadziecia trzy lata, ty zaledwie sze lat wicej, ale wiem, e ye intensywniej ode mnie. Mczyni, ktrych spotykam, pac mi za robienie tego, czego oni chc, a nie za to, czego ja chc. Prbowaem ju seksu z jedn, dwoma, trzema partnerkami naraz. I niewiele mi to dao. Znw zapada cisza. Teraz kolej na Mari. Jestem ci potrzebna jako prostytutka? Potrzebuj ciebie, na twoich warunkach. Nie, to niemoliwe, e tak odpowiedzia. Dokadnie to pragna usysze. I znw trzsienie ziemi, wybuch wulkanu, huragan. Jeszcze chwila i wpadnie w zastawione sida. Straci tego mczyzn, zanim naprawd go zdobdzie. Ty wiesz, Mario. Naucz mnie. Moe to uratuje mnie, uratuje ciebie, pozwoli nam odnale sens ycia. Masz racj, jestem tylko o sze lat od ciebie starszy, ale czuj si wypalony, jakby moje ycie ju si skoczyo. Rni nas dowiadczenia, ale oboje pogramy si w rozpaczy. Tylko razem moemy znale ukojenie. Dlaczego tak mwi? Nie do wiary! Widzieli si jeden jedyny raz, a ju potrzebowali siebie nawzajem. Gdyby mieli si nadal spotyka, do jakiego spustoszenia mogoby to doprowadzi! Maria bya kobiet inteligentn, ostatnimi czasy wiele czytaa i bacznie obserwowaa ludzi. Wprawdzie postawia przed sob jasny cel i zawzicie do niego dya, ale miaa te dusz. Dusz, ktra moga obnay jej wiato. Nie chciaa by duej tym, kim bya, lecz jeszcze nie wiedziaa o sobie wszystkiego. Czemu ten czowiek prosi j, prostytutk, by go ratowaa? To czysty absurd! A jednak inni mczyni zachowywali si wobec niej podobnie. Wielu miao trudnoci z erekcj, inni chcieli by traktowani jak dzieci, jeszcze inni zapewniali j, e marz o takiej onie jak ona, gdy podniecaa ich myl, e miaa wielu kochankw. Cho dotd nie poznaa adnego spord specjalnych klientw, zdya ju odkry szeroki wachlarz mskich fantazji seksualnych. Jednak aden z tych mczyzn nigdy jej nie prosi, by wyrwaa go z pieka. Przeciwnie, to raczej oni chcieli j wyrwa z jej pieka. Dawali jej pienidze, ale odbierali energi. Czy tylko tyle od nich dostawaa? Przecie niektrzy z nich naprawd szukali mioci, nie tylko seksu. Czego waciwie od nich chciaa? C takiego wanego miao si sta na pierwszym spotkaniu? Co chciaaby naprawd dosta? Nagle pod wpywem impulsu wzia Ralfa za rk i poprowadzia do salonu. Chciaabym dosta prezent powiedziaa. Prezent? Nie wiedzia, o co jej chodzi. Przecie ju w takswce, zgodnie z rytuaem, zapaci za ca noc z gry. Zgasia wszystkie wiata, usiada na dywanie i poprosia, by usiad naprzeciw niej. Rozpal ogie w kominku. Ale przecie jest lato.

63

 Rozpal ogie. Chcesz, bym to ja bya dzi przewodnikiem, wic spenij moj prob. Wyszed do ogrodu, przynis kilka wilgotnych polan, dorzuci stare gazety na podpak i roznieci ogie. Potem ruszy do kuchni po nastpn butelk whisky, lecz Maria go powstrzymaa. Czy zapytae mnie, na co mam ochot? Nie. A wic nie zapominaj, e osoba, ktra jest tu z tob, istnieje. Pomyl o niej. Zastanw si, czy chce whisky, ginu czy kawy. Zapytaj, na co ma ochot. Czego si napijesz? Wina. I chciaabym, eby napi si ze mn. Kiedy wrci z butelk czerwonego wina, ogie trzaska ju wesoo w kominku. Maria zachowywaa si tak, jakby od zawsze wiedziaa, jaki jest pierwszy krok: dostrzec drugiego czowieka, uwiadomi sobie, e on istnieje, jest obok. Otworzya torebk i wyja piro kupione niedawno w supermarkecie. To dla ciebie. Kupiam je z myl o moim pamitniku. Suyo mi przez dwa dni, a teraz daj je tobie. Daj ci w prezencie co, co naprawd naley do mnie. To wyraz szacunku wobec czowieka, ktry siedzi naprzeciw, sposb, by powiedzie mu, jakie to wane, e jest blisko. Masz teraz malutk czstk mnie samej, czstk, ktr podarowaam ci z wasnej, nieprzymuszonej woli. Ralf wsta, podszed do etaerki i przynis jaki przedmiot, ktry poda Marii. To wagonik kolejki elektrycznej, ktr dostaem w dziecistwie. Nie wolno mi si byo ni bawi samemu, bo, jak twierdzi mj ojciec, zostaa sprowadzona z Ameryki i kosztowaa majtek. Musiaem zawsze cierpliwie czeka, a ojcu przyjdzie ochota rozoy kolejk na rodku salonu. On jednak zazwyczaj w niedziele wola sucha arii operowych. Tak wic ta droga zabawka nie daa mi w dziecistwie adnej radoci i jak widzisz, nawet dzi wyglda na nieuywan. Schowaem na strychu wszystkie tory, lokomotyw, stacje kolejowe, a nawet instrukcj obsugi. Miaem kolejk, ktra tak naprawd nie bya moja, ktr si wcale nie bawiem. Ta nietykalna kolejka kojarzy mi si zawsze z utracon czci mojego dziecistwa. Zabawka bya zbyt droga albo ojciec zbyt pochonity swoimi sprawami. Zreszt sam nie wiem, moe po prostu ba si okaza mi czuo? Oboje sczyli czerwone wino, przypatrujc si w milczeniu pomieniom taczcym w kominku. Wcale nie musieli rozmawia. Liczyo si tylko to, e byli tutaj razem, patrzyli na ten sam ogie. W moim yciu wiele jest nietykalnych kolejek powiedziaa wreszcie Maria. Jedn z nich jest moje serce. I ja bawiam si moimi kolejkami tylko wtedy, gdy inni rozoyli tory nie zawsze w odpowiedniej chwili. Ale ty przynajmniej kochaa.

64

 Tak, kochaam. Bardzo kochaam. Tak bardzo, e gdy mj ukochany poprosi o prezent, przestraszyam si i uciekam. Nie rozumiem. Nie warto do tego wraca. Odkryam co, o czym nie miaam pojcia, a czego teraz chc nauczy ciebie: trzeba da prezent, co od siebie, zanim poprosisz o co wicej. Ty masz mj skarb piro, ktrym zapisaam par moich marze, a ja mam twj wagonik, cz utraconego dziecistwa. Trzymam teraz w doniach cz twojej przeszoci, a ty cz mojej teraniejszoci. To fantastyczne! Podniosa si, zdja z wieszaka kurtk i pocaowaa go w policzek. Ralf nie wsta zapatrzony w ogie, wspomina ojca. Nigdy tak naprawd nie rozumiaem, po co trzymam tu ten wagonik. Dzi to ju jasne: aby podarowa go komu pewnego wieczoru, gdy w kominku bdzie pon ogie. Teraz jest mi w tym domu jako lej. Oznajmi, e jeszcze w tym tygodniu odda dzieciom z sierocica wszystkie tory, wagoniki i lokomotywy. To moe by dzi wielka rzadko, bo takich kolejek ju si nie produkuje odezwaa si Maria. I natychmiast poaowaa swoich sw. Jemu nie chodzio przecie o pozbycie si kolejki, ale o uwolnienie si od uczu z ni zwizanych. Nie chcc si znowu wyrwa z czym niestosownym, pocaowaa go raz jeszcze w policzek. Poprosia, by otworzy jej drzwi. W Brazylii panowa bowiem osobliwy przesd: wychodzc po pierwszej wizycie z czyjego domu, nie naleao samemu otwiera drzwi, bo to mogoby znaczy, e ju si nigdy do tego domu nie powrci. ...a ja chc tu wrci. Nawet ci nie dotknem, a jednak si kochalimy. Maria rozemiaa si. Chcia j odwie, ale odmwia. Odwiedz ci jutro w Copacabanie. Nie przychod jutro. Poczekaj par dni. Nie ma nic trudniejszego od czekania. Musz si z tym oswoi, poczu, e jeste ze mn, nawet jeli nie ma ci w pobliu. Nie po raz pierwszy wdrowaa noc przez Genew. Zwykle jednak te spacery kojarzyy si jej ze smutkiem, z samotnoci i tsknot za Brazyli. Lecz tego wieczoru sza na spotkanie samej siebie, na spotkanie kobiety, ktra przez trzy kwadranse siedziaa przy kominku w towarzystwie drogiego jej mczyzny, kobiety penej wewntrznego blasku, mdroci, dowiadcze i zachwytu nad wiatem. Marii migna ju ta twarz owego dnia, gdy przechadzaa si nad jeziorem i gowia nad tym, co ze sob pocz. Wtedy na twarzy tej goci smutny umiech. Po raz drugi zobaczya t kobiet na ptnie malarza. Teraz czua znowu jej obecno. Zapaa takswk dopiero wtedy, gdy ta tajemnicza posta znikna.

65

Fragment pamitnika Marii napisany tej nocy, kiedy Ralf podarowa jej wagonik elektrycznej kolejki: Co sprawia, e wanie ta kobieta i wanie ten mczyzna chc si do siebie zbliy? Co sprawia, e budzi si w nich podanie? To tajemnica. Kiedy ich podanie jest jeszcze niczym nie skalane, przeywaj kad sekund z namaszczeniem, w peni wiadomi, wyczekujc najbardziej dogodnej chwili, by przyj bogosawiony dar losu. Ci, ktrzy zaznali takiego podania w stanie czystym, nie przypieszaj pochopnie biegu wypadkw. Wiedz, e to, co nieuniknione, nadejdzie, e to, co sta si musi, zawsze znajdzie sposb, by zaistnie. A kiedy ten moment nadchodzi, nie wahaj si, nie trac okazji, nie pozwalaj umkn ani jednej cudownej chwili, potrafi uszanowa donioso kadej sekundy. Maria zdaa sobie spraw, e znw wpada w puapk. A przecie tak dugo si woli udawao jej si unika podobnych niebezpieczestw. Teraz, gdy to si stao, nie bya jednak ani smutna, ani zaniepokojona. Przeciwnie, poczua si wolna nie miaa ju nic do stracenia. Cho ich spotkanie byo bardzo romantyczne, wiedziaa, i pewnego dnia Ralf Hart przypomni sobie, e ona jest tylko prostytutk, a on szanowanym artyst; e ona pochodzi z kraju pooonego na drugim kracu wiata, wiecznie pogronego w kryzysie gospodarczym, a on mieszka w raju, w ktrym ycie kadego obywatela jest zorganizowane i chronione, poczwszy od chwili jego przyjcia na wiat. On chodzi do najlepszych szk, zwiedzi najwiksze muzea wiata, a ona ledwie ukoczya szko redni. Wiedziaa te, e sny pryskaj jak baki mydlane. ya dostatecznie dugo, by przekona si, e marzenia i rzeczywisto to dwie sfery trudne do pogodzenia. Teraz cieszyo j najbardziej to, i moe powiedzie rzeczywistoci, e ju jej nie potrzebuje, a jej szczcie nie zaley od tego, co si wydarzy. Boe, ale staa si romantyczna! Przez cay tydzie zastanawiaa si, w jaki sposb uszczliwi Ralfa. Przywrci jej godno i wiato, ktre uznaa za stracone na zawsze, lecz jedynym sposobem, by mu si za to odwdziczy, by seks, ktry on uwaa za jej specjalno. W Copacabanie wpada ju w rutyn i teraz postanowia j przeama. Wybraa si na kilka filmw pornograficznych, ale nie znalaza w nich niczego ciekawego moe z wyjtkiem pewnych wariantw dotyczcych liczby partnerw. Poniewa filmy w niczym jej nie pomogy, po raz pierwszy od przyjazdu do Genewy postanowia kupi kilka ksiek, cho uwaaa, e nie powinna zagraca swego mieszkania, ktre ju wkrtce opuci. Wesza do odkrytej podczas spaceru z Ralfem ksigarni i poprosia o ksiki na temat seksu. Wybr jest ogromny powiedziaa sprzedawczyni. Mona odnie wraenie, e ludzie nie interesuj si niczym innym. Jest peno przernych specjalistycznych poradnikw, a w kadej powieci na tych pkach znajdzie pani opis co najmniej jednej sceny erotycznej.

66

Dowiadczenie podpowiedziao Marii, e ta moda kobieta si myli. Chcemy wierzy, e cay wiat krci si wok seksu. Ludzie odchudzaj si, kupuj peruki, spdzaj dugie godziny u fryzjera lub na siowni, wkadaj obcise ubrania, by wznieci u kogo podanie. I co z tego? Kiedy dochodzi co do czego jedenacie minut i po wszystkim. adnej inwencji, nic, co pomogoby znale si w sidmym niebie. Maria podesza do dziau specjalistycznego i znalaza tam wiele opasych tomw o gejach, lesbijkach, zakonnicach wyjawiajcych gorszce tajemnice Kocioa oraz ilustrowane poradniki o technikach erotycznych Wschodu. Zaciekawia j tylko jedna ksika zatytuowana Seks sakralny i wanie j kupia. Wrcia do domu, nastawia spokojn muzyk, otworzya ksik i obejrzaa ilustracje przedstawiajce pozycje, ktre byby w stanie wykona tylko cyrkowy akrobata. Dwie godziny pniej zdaa sobie spraw, e po pierwsze, powinna co zje, bo musi wkrtce i do pracy, i po drugie, e autor, a waciwie autorka tej ksiki nie zna si wcale na rzeczy. Byo tam duo teorii, orientalny nastrj, zbdne rytuay, dziwaczne porady. Wida byo, e ta kobieta medytowaa w Himalajach (Maria pomylaa, e musi sprawdzi na mapie, gdzie to jest), praktykowaa jog (o tym ju syszaa) i e duo czytaa na ten temat, gdy cytowaa wielu autorw, lecz nie rozumiaa sedna sprawy. Seks to nie jest kwestia teorii, woni kadzida, czuych punktw, wygibasw i innych dziwactw. Jak mona pisa na temat, w ktrym nawet Maria, pracujca w tej brany, ledwie si rozeznaje? Moe bya to wina Himalajw, czy te potrzeby komplikowania czego, czego urokiem jest prostota i uczucie. Jeeli tej kobiecie udao si wyda tak gupie dzieo, Maria moga powanie myle o wasnej ksice, zatytuowanej Jedenacie minut, w ktrej bez cienia cynizmu czy hipokryzji opowie po prostu swoj histori, nic wicej. Ale teraz nie miaa ani czasu, ani ochoty, by myle o pisaniu. Musiaa skupi ca swoj energi na tym, jak uczyni Ralfa Harta szczliwym, i dowiedzie si jak najwicej o zarzdzaniu gospodarstwem rolnym, ktre ju wkrtce zamierzaa naby. Pamitnik Marii, pisany zaraz po tym, jak odoya nudn ksik: Spotkaam mczyzn i zakochaam si w nim. Pozwoliam sobie na to z prostego powodu: niczego od niego nie oczekuj. Wiem, e za par miesicy bd daleko std, a on stanie si tylko odlegym wspomnieniem, ale nie mogam ju duej znie ycia bez mioci, dusiam si. Pisz opowiadanie dla Ralfa Harta. Nie wiem, czy przyjdzie jeszcze kiedykolwiek do Copacabany, ale po raz pierwszy w yciu jest mi wszystko jedno. Wystarczy, e go kocham, e myl o nim i e jego sowa, jego czuo dodaj uroku temu miastu. Gdy opuszcz ten kraj, bdzie on dla mnie mia konkretn twarz i imi, zabior ze sob wspomnienie ognia igrajcego w kominku.

67

Zanim wyjad, chciaabym mc zrobi dla Ralfa to, co on uczyni dla mnie. Wiele o tym mylaam i zrozumiaam, e nie znalazam si w tej kawiarni przez przypadek. Najwaniejsze spotkania odbywaj si w duszy, na dugo przed tym, nim spotkaj si ciaa. Zwykle do takich spotka dochodzi wwczas, gdy dotykamy dna, gdy mamy ochot umrze i narodzi si ponownie. Kady potrafi kocha, to wrodzony dar. Jednym przychodzi to spontanicznie, lecz wikszo z nas musi si tego ponownie nauczy. Musimy przypomnie sobie, jak si kocha, i wszyscy bez wyjtku spali si w ogniu minionych namitnoci, przey raz jeszcze radoci i udrki, wzloty i upadki, a w kocu uda nam si dostrzec tajemnicz ni, ktra czy wszystkie nasze spotkania. Wtedy ciao uczy si mwi jzykiem duszy mona to nazwa te seksem. I tym wanie chciaabym obdarowa mczyzn, ktry przywrci mi dusz. O to mnie poprosi i to dostanie. Chc, by by szczliwy. ycie potrafi by skpe: mijaj dni, tygodnie, miesice, lata i nic si nie wydarza. A potem uchylamy jakie drzwi tak byo z Mari i Ralfem i nagle przez szczelin wdziera si istna lawina. W jednej chwili nie mamy nic, a ju w nastpnej a tyle, e trudno sobie z tym poradzi. Gdy Maria zjawia si w Copacabanie, Milan spyta, jak jej poszo z tym malarzem. Ralf musia by tu kiedy czstym bywalcem. Maria zrozumiaa to, gdy zapaci stawk bez pytania o jej wysoko. Wzruszya ramionami. Ale Milan nie da si zwie. Zna ycie lepiej ni ona. Chyba jeste ju gotowa do nastpnego etapu. Pewien klient od jakiego czasu pyta o ciebie. Mwiem mu, e nie masz dowiadczenia. Ale ju czas sprbowa. Klient specjalny? A co to ma wsplnego z tym malarzem? To rwnie specjalny klient. A wic Ralf bywa wczeniej u jej koleanek? Przygryza wargi i nie odezwaa si miaa za sob wspaniay tydzie, nie chciaa tego zmarnowa. Czy mam robi to samo co z malarzem? Nie wiem, co robilicie, ale odmw dzi, jeli kto zaproponuje ci drinka. Klienci specjalni dobrze pac. Nie bdziesz aowaa. Wieczr zacz si jak zwykle. Tajki usiady razem, Kolumbijki robiy zblazowane miny, trzy Brazylijki (cznie z ni) udaway roztargnienie, jakby nie dziao si nic godnego uwagi. Bya te Austriaczka, dwie Niemki, kilka kobiet z Europy Wschodniej, wysokich, o jasnych oczach, adnych one najszybciej wychodziy za m. Weszli mczyni Rosjanie, Szwajcarzy, Niemcy, gwnie przepracowani szefowie duych firm. Sta ich byo na usugi najdroszych prostytutek w jednym z najdroszych miast wiata. Gdy kierowali si do stolika Marii, zerkaa dyskretnie na Milana, a on za kadym razem dawa jej znak, by odmawiaa. Cieszyo j to: dzisiejszego wieczoru nie bdzie musiaa

68

rozkada ng, znosi cudzych zapachw, bra prysznica w hotelowych azienkach. Jedyne, co ma zrobi, to nauczy znuonego seksem mczyzn, jak odnale w tym na nowo przyjemno. Zastanawiaa si, dlaczego tacy klienci, skoro sprbowali ju wszystkiego, chc od nowa uczy si mioci. No, ale to ju nie jej sprawa. Skoro pacili, bya do ich dyspozycji. Wszed przystojny brunet wygldajcy modziej ni Ralf Hart; lnice biae zby, garnitur w chiskim stylu. Nie mia krawata. Zamieni par sw z Milanem i podszed do niej. Napijesz si czego? Milan skin gow, wic pozwolia, by mczyzna przysiad si do jej stolika. Zamwia koktajl owocowy i oczekiwaa na zaproszenie do taca. Przedstawi si: Nazywam si Terence, pracuj w wytwrni pytowej w Anglii. Licz na twoj dyskrecj. Milan powiedzia mi, e wiesz, czego chc. Nie wiem wprawdzie, czego chcesz, ale znam swj fach. Zapaci rachunek, wzi j za rk. Wsiedli do takswki, gdzie od razu wrczy jej tysic frankw. Przez chwil pomylaa o Arabie, z ktrym bya w restauracji ozdobionej reprodukcjami znanych obrazw. Po raz drugi otrzymaa tak wysok stawk, ale zamiast zadowolenia ogarn j niepokj. Takswka zatrzymaa si przed jednym z najdroszych genewskich hoteli. Mczyzna pozdrowi portiera jak stay bywalec. Poszli prosto do apartamentu z widokiem na rzek. Terence otworzy butelk dobrego wina i nala jej kieliszek. Sczc wino, przygldaa mu si uwanie. Czego bogaty, przystojny mczyzna mg szuka w ramionach prostytutki? Nie by zbyt rozmowny, wic milczaa, zastanawiajc si, co mogoby zadowoli specjalnego klienta. Czua, e nie do niej naley inicjatywa, ale miaa zamiar wczy si do gry, na ile bdzie to konieczne. W kocu nie kadego wieczoru zarabiaa tysic frankw szwajcarskich. Nie musimy si pieszy powiedzia Terence. Mamy tyle czasu, ile chcemy. Moesz tu spa, jeli masz ochot. Niepokj chwyci j za gardo. Mczyzna zachowywa si swobodnie, mwi spokojnym gosem, inaczej ni inni klienci. Wiedzia, czego chce. Nastawi doskona muzyk, o doskonaym nateniu dwiku, w doskonaym pokoju wychodzcym na jezioro w doskonaym miecie. Jego garnitur by nieskazitelnie skrojony, w kcie staa maa walizka, jakby nie potrzebowa zbyt wielu rzeczy w podry albo przylecia do Genewy tylko na t jedn noc. Nie bd tu spaa odpowiedziaa Maria. Uprzejme dotd spojrzenie mczyzny stao si lodowate. Usid tu powiedzia, wskazujc krzeso obok sekretarzyka. To by rozkaz! Naprawd rozkaz. Maria posuchaa go i o dziwo, podniecio j to. Sied prosto. No, wyprostuj si jak kobieta z klas. Inaczej bd musia ci ukara.

69

Ukara!? W okamgnieniu wszystko stao si jasne. Zerwaa si na rwne nogi, chwycia torebk i wyjwszy z niej tysic frankw, pooya na sekretarzyku. Wiem, czego chcesz rzeka, patrzc mu prosto w lodowato niebieskie oczy. Nie jestem gotowa. Mczyzna jakby si ockn, zrozumia, e dziewczyna nie artuje. Napij si jeszcze wina. Nie mam zamiaru zmusza ci do niczego. Moesz chwil zosta albo wyj od razu, jeeli taka twoja wola. Poczua si pewniej. Mam dobr prac. Mj szef chroni mnie i ma do mnie zaufanie. Prosz ci, eby mu o tym nie opowiada powiedziaa gosem, w ktrym nie byo proby. Po prostu stwierdzia fakt. Terence by ju znw sob ani agodny, ani grony, po prostu mczyzna, ktry w przeciwiestwie do innych klientw sprawia wraenie kogo, kto dokadnie wie, czego chce. Wydawa si wychodzi z transu, z teatralnego przedstawienia, ktre nawet si nie zaczo. Czy warto byo tak po prostu odej, nie dowiedziawszy si, co kryje si pod tajemnicz nazw klienta specjalnego? Czego dokadnie chcesz? Dobrze wiesz. Blu, cierpienia i duo rozkoszy. Bl i cierpienie nie id w parze z rozkosz pomylaa Maria, cho gorco pragna, by wanie szy ze sob w parze, bo to dawao nadziej, e rwnie to, co w jej yciu byo ze, co przynosio cierpienie i bl, moe przeobrazi si w rado, rozkosz i dobro. Wzi j za rk i poprowadzi do okna. Po drugiej stronie jeziora wida byo wie katedry Maria przypomniaa sobie, e przechodzia tamtdy Drog witego Jakuba u boku Ralfa Harta. Widzisz t rzek, to jezioro, domy, koci? Piset lat temu musiao to wyglda mniej wicej podobnie. Tyle tylko, e miasto byo zupenie wyludnione. W Europie szerzya si nieznana, zbierajca miertelne niwo choroba. Nazwano j dum, czarn mierci, kar, ktr Bg zesa na ludzi za ich grzechy. Byli wrd nich i tacy, ktrzy postanowili powici si dla dobra ludzkoci, skadajc Bogu w przebagalnej ofierze to, czego obawiano si najbardziej: fizyczny bl. Przemierzali dniem i noc drogi i gocice, biczujc si i kaleczc acuchami. Cierpieli w imi Boga i poprzez swj bl oddawali cze Bogu. Wnet jednak odkryli, e ten bl przesta by dla nich udrk, a przerodzi si w rozkosz i rado, ktr czerpali ze swego powicenia. Sta si sensem ich ycia. Byli wwczas szczliwsi ni wtedy, gdy piekli chleb, uprawiali ziemi, pdzili stada na pastwiska. W jego oczach znw zatli si ten lodowaty blask, jaki widziaa kilka minut wczeniej. Wzi pienidze, ktre pooya na sekretarzyku, odliczy sto pidziesit frankw i wsun jej do torebki.

70

 Nie martw si o szefa. Oto jego prowizja i obiecuj, e nie pisn mu ani sowa. Moesz ju i. Odebraa mu banknoty. Nie odejd! W tym okrzyku byo wszystko: wino, ktre szumiao jej w gowie, pierwsza noc z Arabem, kobieta o zasmuconym umiechu, myl, e nigdy ju nie wrci w to przeklte miejsce, strach przed mioci, ktra przybieraa posta konkretnego mczyzny, listy, w ktrych pisaa matce o wiatowym yciu penym perspektyw, pierwsza mio, zmaganie z sam sob, poczucie winy, ciekawo, pienidze, poszukiwanie wasnych granic, okazje, ktre przeszy jej koo nosa. Staa tu inna Maria: nie dawaa podarkw, skadaa sam siebie w ofierze. Pokonaam lk. Moemy przej do nastpnego etapu. Jeli trzeba, ukarz mnie, bo na to zasuyam. Kamaam, zdradzaam, le traktowaam tych, ktrzy mnie kochali. Wesza w rol. Mwia to, co naleao mwi. Uklknij! rozkaza Terence gosem guchym, niepokojcym. Posuchaa. Nikt jej dotd tak nie potraktowa, ciekawio j, co bdzie dalej. Zreszt godna bya ponienia za wszystkie swoje ze uczynki. Wczuwaa si w now posta, w posta kobiety, ktrej wcale nie znaa. Zostaniesz ukarana. Jeste gupia, nie masz pojcia o seksie, o yciu, o mioci. Miaa wraenie, e jest dwch Terencew: jeden spokojnie wyjania jej zasady, drugi powodowa, e czua si jak najndzniejsza istota pod socem. Wiesz, dlaczego to robi? Bo nie ma chyba wikszej przyjemnoci ni wprowadza kogo w nieznany mu wiat. Odbiera mu niewinno nie cielesn, lecz duchow, rozumiesz? Rozumiaa. Dzi jeszcze wolno ci zadawa pytania. Ale nastpnym razem, gdy kurtyna naszego teatru pjdzie w gr, nie bdzie ju odwrotu. Chyba e nasze dusze si nie zgraj, wtedy przerwiemy przedstawienie. Pamitaj, to teatr. Musisz wej w rol osoby, ktr nigdy nie miaa odwagi by. Z czasem odkryjesz, e ta posta to ty sama, ale dopki sobie tego w peni nie uwiadomisz, udawaj, staraj si improwizowa. A jeli nie wytrzymam blu? Nie ma blu, jedynie doznanie, ktre powoli przeradza si w rozkosz, w misterium. Sowa Nie rb mi tego, to bardzo boli i Przesta, nie wytrzymuj ju! s czci tego widowiska. Nie patrz na mnie! Maria, klczc, opucia gow i wbia wzrok w podog. Aby unikn cielesnych obrae, bdziemy mieli dwa hasa. Gdy jedno z nas powie ty, znaczy to, e tortur naley nieco zagodzi. Na haso czerwony trzeba j natychmiast przerwa.

71

 Powiedziae jedno z nas? Bdziemy zamienia si rolami. Jedno nie istnieje bez drugiego. Kto sam nie zazna ponienia, nie potrafi poniy. Byy to straszne sowa, pynce ze wiata ciemnoci, bagna i zgnilizny. A jednak miaa ochot podda si tej prbie jej ciao drao zarwno ze strachu, jak i z podniecenia. Pogaska j po policzku z nieoczekiwan czuoci. Koniec. Poprosi, by wstaa, nie jako szczeglnie delikatnie, ale te nie ostro. Wci drc, Maria woya kurtk. Terence dostrzeg to drenie. Przed wyjciem zapal papierosa. Przecie nic si nie stao. To nie byo konieczne. To, co ma si sta, zacznie si dzia w twojej duszy. Wiem, e gdy spotkamy si nastpnym razem, bdziesz gotowa. Czy ten wieczr wart by tysica frankw? Milcza. Zapali papierosa, dopili wino. Suchali muzyki, smakujc razem milczenie, ktre Maria przerwaa, dziwic si wasnym sowom: Nie rozumiem, dlaczego mam ochot pawi si w tym bagnie. Tysic frankw. To nie to. Terence wydawa si zachwycony jej odpowiedzi. Nieraz si nad tym zastanawiaem. Markiz de Sade mawia, e najwaniejszym dowiadczeniem czowieka jest poznanie granic wasnej wytrzymaoci. Tylko w ten sposb jestemy w stanie czego si nauczy, ale to wymaga pewnej odwagi. Kiedy silniejszy ponia sabszego, jest zwykym tchrzem albo mci si za nieudane ycie. Tacy ludzie nie odwaaj si nigdy spojrze w gb siebie, nie chc wiedzie, skd si bierze potrzeba uwolnienia w sobie dzikiej bestii. Nie pojmuj, e seks, bl, mio to ludzkie granice. Tylko ten, kto pozna te granice, moe pozna ycie. Caa reszta to zabijanie czasu, powielanie tych samych schematw, starzenie si i umieranie bez wiadomoci, po co waciwie yjemy. Znw ulica, chd i nieprzeparta ochota, by wczy si samotnie po miecie. Terence myli si niekoniecznie trzeba pozna swoje demony, by spotka si z Bogiem. Mina grup lekko podchmielonych studentw wychodzcych z baru. Byli pikni, rozemiani, tryskali energi. Niebawem skocz studia i rozpoczn prawdziwe ycie: praca, lub, dzieci, rutyna codziennoci, gorycz, staro, poczucie przemijania, frustracje, choroby, niedono, uzalenienie od innych, samotno i mier. O co jej waciwie chodzio? Te chciaa skosztowa prawdziwego ycia, a pobyt w Szwajcarii i zawd, ktrego nigdy wczeniej nie miaa zamiaru wykonywa, traktowaa jak trudny epizod, ktry mg si przytrafi kademu. To prawda, chodzia do Copacabany, oddawaa si mczyznom za pienidze, zachowywaa si jak Niewinna Dziewczynka,

72

Femme Fatale albo Wyrozumiaa Matka, zalenie od okolicznoci. Ale przecie to tylko praca, w ktrej staraa si by w stu procentach profesjonalistk (w nadziei na sute napiwki), a jednoczenie minimalnie zaangaowana (z obawy, e wcignie j to na dobre). Przez dziewi miesicy udawao jej si panowa nad sytuacj. A teraz, na krtko przed powrotem nagle odkrya, e potrafi kocha, nie dajc niczego w zamian, i moe cierpie bez powodu. Jakby ycie wybrao ten ohydny sposb, by odkry przed ni cz swych tajemnic, swoje wiato i swj cie. Pamitnik Marii pisany tego wieczoru, gdy spotkaa si z Terenceem: Cytowa de Sadea. Nigdy wprawdzie nie przeczytaam ani jednej linijki z de Sadea, ale nieraz syszaam o tym, e nie mona pozna samego siebie, dopki nie pozna si wasnych granic. Ale czy musimy koniecznie wszystko o sobie wiedzie? Czowiek istnieje nie tylko po to, by poszerza granice swego poznania, lecz rwnie po to, by uprawia ziemi, sia, , wypieka chleb. S we mnie dwie kobiety. Jedna pragnie namitnoci i przygd. Druga natomiast chce by niewolnic rutyny, ycia rodzinnego, drobnych spraw, ktre mona zaplanowa i wykona. Zmagaj si we mnie przykadna pani domu i prostytutka. Spotkanie tych dwch kobiet w jednym ciele jest bardzo ryzykown spraw. Bo to wspistnienie dwch boskich energii, dwch przeciwstawnych wiatw i moe si zdarzy, e jeden wiat zniszczy drugi. I znw salon Ralfa Harta, ogie w kominku. Pij czerwone wino, siedz na pododze. Dyrektor wytwrni pytowej i wydarzenia poprzedniego wieczoru s ju tylko odlegym snem lub koszmarem, w zalenoci od nastroju. Maria uzmysowia sobie, e yje waciwie po to tylko, by zoy komu siebie, swoje serce w szaleczej ofierze, nie spodziewajc si niczego w zamian. W oczekiwaniu na t chwil zrobia spore postpy. Zrozumiaa, e prawdziwa mio nie ma nic wsplnego z jej dotychczasowymi wyobraeniami, to znaczy z caym acuchem nastpstw, ktre wynikay ze stanu zakochania: zaloty i obietnice, owiadczyny, lub, dzieci, oczekiwanie, wsplna staro, koniec czekania, a potem ju tylko emerytura, choroby i bezsilno poczucie, e na wszystko jest ju za pno. Patrzya na mczyzn, ktremu postanowia si odda. By pogodny i rozpromieniony, jakby dobrze mu si w yciu wiodo. Opowiada ze swad o swoim spotkaniu z dyrektorem duego muzeum w Monachium. Pyta mnie, jak si posuwaj prace nad obrazem genewczykw. Powiedziaem mu, e poznaem pewn osob, ktr chciabym namalowa. Kobiet pen wiata. Ale nie chc o tym teraz mwi, mam ochot ci pocaowa. Pragn ci.

73

Pragnie. Poda? Podanie! Tak, ju wie, jak rozpocz ten wieczr, na podaniu niele si znaa! Na przykad: rozbudzi podanie, ale nie od razu je zaspokoi. No wic podaj mnie. Siedzisz ode mnie na wycignicie rki, poznae mnie w nocnym barze, zapacie z gry za moje usugi, wiesz, e masz prawo do mojego ciaa. Ale brak ci miaoci, by mnie dotkn. Spjrz na mnie. Spjrz na mnie i pomyl, e moe ja nie chc, by na mnie patrzy. Sprbuj wyobrazi sobie, co kryje si pod moim ubraniem. Zawsze miaa na sobie czarn sukienk. Nie rozumiaa, dlaczego inne dziewczyny z Copacabany nosiy wyzywajce dekolty i krzykliwie kolorowe stroje. Uwaaa, e mona uwie mczyzn, ubierajc si jak kada inna kobieta, ktr mg spotka w biurze, w pocigu czy na przyjciu u przyjaci ony. Ralf patrzy na ni i Maria czua, e rozbiera j wzrokiem. Lubia by podana w ten sposb, na odlego jak w restauracji lub w kolejce do kina. Jestemy na dworcu mwia dalej. Czekam obok ciebie na pocig, nie znasz mnie. Ale nasze oczy przez przypadek si spotykaj, a ja nie odwracam wzroku. Nie wiesz, co to znaczy, cho jeste inteligentny i potrafisz dostrzec w czowieku wewntrzny blask. Nie potrafisz jednak dojrze, co ten blask rozwietla. Nie zapomniaa o teatrze. Chciaa jak najszybciej wymaza z pamici tego Anglika, ale jego obraz tkwi w niej uparcie, kierujc jej wyobrani. Patrz ci prosto w oczy i zapewne zadaj sobie pytanie: Czy gdzie go ju widziaam?. A moe to tylko roztargnienie albo nie chc wyj na osob antypatyczn? Zostawiam ci przez kilka sekund w niepewnoci, zanim zdecyduj, czy znamy si, czy nie. Ale mog rwnie chcie najprostszej rzeczy pod socem: spotka kogo. Moe wanie uciekam od zej mioci albo szukam zemsty za niedawn zdrad i przyjechaam na dworzec, by pozna kogokolwiek. Mog chcie przedzierzgn si w prostytutk na jedn jedyn noc, tylko po to, by uciec od codziennej monotonii. Albo mog by prostytutk polujc na jakiego klienta. Cisza. Myli Marii nagle si rozpierzchy. Przypomnia si jej Anglik, hotel z widokiem na rzek, upokorzenie ty, czerwony, bl i wielka rozkosz. Ralf spostrzeg to od razu i prbowa przycign j z powrotem na dworzec: Czy kiedy stoimy na peronie, ty te mnie podasz? Nie wiem odpara. Nic nie mwimy, nie moesz tego wiedzie. Jest nieuwana, rozkojarzona. W kadym razie pomys z teatrem by pomocny: wreszcie staa si sob, znikny maski, ktre zakadaa na co dzie. Nie odwracam wzroku, a ty nie wiesz, co pocz. Podej? Odezwa si? Mog zby ci byle czym, zawoa policjanta albo zaprosi ci na kaw. Nie mam pojcia, co zrobi. Wracam wanie z Monachium powiedzia Ralf Hart, jakby naprawd stali na dworcowym peronie i widzieli si po raz pierwszy. Mam zamiar namalowa seri obrazw

74

o seksie, a waciwie o rozlicznych maskach, za ktrymi skrywaj si ludzie, by uciec przed prawdziw bliskoci z drug osob. Zna ten teatr, przecie Milan mwi, e on rwnie naley do specjalnych klientw. Ogarna j trwoga. Dyrektor muzeum spyta mnie: Na czym chce pan oprze si w swojej pracy?. Odparem: Na kobietach, ktre czuj si na tyle wolne, by uprawia mio za pienidze. Co te pan opowiada! achn si. Te kobiety to prostytutki. Tak, to prostytutki odpowiedziaem. Mam zamiar pozna ich ycie i na moich obrazach pokaza ich wymiar duchowy, co z pewnoci przypadnie do gustu rodzinom, ktre odwiedzaj paskie muzeum. Jak sam pan wie, to kwestia ogady, pewnej konwencji. Przedstawi w ciepy, ujmujcy sposb to, co tak trudno nam przekn. Ale seks to ju nie tabu! zaprotestowa. To temat tak oklepany, e dzi trudno w tej materii powiedzie co sensownego. A czy wie pan, skd si bierze popd seksualny?, spytaem. Z instynktu, odpar bez wahania. Tak, z instynktu, o tym wiedz wszyscy. Ale trudno stworzy interesujce dzieo, poprzestajc jedynie na naukowych frazesach. Ja chciabym opowiedzie o tym, jak zwyky miertelnik tumaczy sobie odwieczne przyciganie pci, spojrze na to z punktu widzenia chociaby filozofii. Poprosi, bym da na to jaki przykad. Wtedy powiedziaem mu, e jeli wracajc do Genewy spotkam na dworcu wzrok jakiej nieznajomej, to podejd do niej i powiem, e skoro si nie znamy, moemy bez przeszkd zrobi to, na co dotychczas brakowao nam odwagi, i urzeczywistni wszystkie nasze erotyczne fantazje, a potem kade z nas pjdzie w swoj stron i nigdy ju si nie spotkamy. No i na tym dworcu widz ciebie. Twoja historia jest tak ciekawa, e tumi podanie. Ralf rozemia si. Poszed do kuchni po nastpn butelk wina. Maria patrzya na ogie, znajc ju cig dalszy. Cakiem zapomniaa o Angliku i zacza si rozkoszowa bog atmosfer tego domu. Z czystej ciekawoci zapytam: jak zakoczysz t rozmow z dyrektorem muzeum? Ralf napeni dwa kieliszki. Jest intelektualist, wic zacytuj mu greckiego filozofa. Wedug Platona, u zarania dziejw istniay tylko istoty dwupciowe, ktre w niczym nie przypominay dzisiejszych kobiet i mczyzn. Jedna szyja podtrzymywaa jedn gow o dwch twarzach, z ktrych kada patrzya w innym kierunku. Byy niczym bracia syjamscy zronici plecami. Miay dwa narzdy pciowe, cztery nogi i cztery rce. Lecz pewnego dnia zazdroni bogowie zdali sobie spraw, e czterorkie stworzenie jest zadziwiajco pracowite, e dwie pary oczu nieustannie czuwaj i trudno podej je podstpem, cztery nogi bez wikszego wysiku mog dugo sta i daleko zaj. Ale najgorsze byo to, e istota obdarzona zarwno mskim, jak i eskim narzdem pciowym bya samowystarczalna w rozmnaaniu. Wtedy Zeus, wadca Olimpu, rzek: Mam pomys, jak

75

odebra moc tym miertelnikom. Cisn piorun i rozpata owo stworzenie na p. Tak narodzili si kobieta i mczyzna. Wprawdzie liczba ludnoci na ziemi si podwoia, ale jednoczenie ludzie poczuli si sabi i zagubieni. Odtd musieli przemierza wiat w poszukiwaniu swej utraconej poowy, w poszukiwaniu czuego ucisku, w ktrym mogliby odnale dawn moc, umiejtno obrony przed podstpem, odporno na zmczenie i wytrwao w pracy. I ten ucisk, w ktrym dwa ciaa zlewaj si na powrt w jedno, nazywamy dzi seksem. Czy to jest prawdziwa historia? Tak twierdzi Platon. Maria bya zauroczona. Widziaa przed sob mczyzn penego tego samego blasku, ktry on dojrza w niej. Opowiada ze swad t osobliw histori, jego oczy lniy entuzjazmem. Czy mog ci o co poprosi? spytaa. Odpar bez wahania, e speni kad jej prob. Chciaabym, aby odkry, dlaczego odkd bogowie rozdzielili te czterorkie stworzenia niektrym ludziom seks spowszednia. Dlaczego uwaaj, e ten ucisk nie ma znaczenia, e zamiast ich wzmacnia, odbiera im energi. Od kiedy przesta by rzecz wit? Zrobi to, jeli ci na tym zaley. Szczerze mwic, nigdy si nad tym nie zastanawiaem i o ile wiem, nikt tego nie zrobi, bo nie ma wiele publikacji na ten temat. Czy przyszo ci kiedy do gowy, e kobiety, a zwaszcza prostytutki, potrafi kocha? Tak. Zdarzyo mi si to, gdy siedzielimy po raz pierwszy przy stoliku w kawiarni. Proponujc ci drinka, zrozumiaem, e godz si tym samym na wszystko, nawet na to, e przywoasz mnie znw do wiata, ktry porzuciem dawno temu. Nie byo ju odwrotu. Ta druga Maria, panujca nad sob, musiaa przyby natychmiast z odsiecz, gdy inaczej rzuciaby mu si na szyj i bagaa, by nigdy jej nie opuszcza. Wrmy na dworzec powiedziaa. Albo raczej powrmy do dnia, kiedy przyszlimy po raz pierwszy do tego pokoju, kiedy uznae, e istniej, i podarowae mi prezent. To bya pierwsza prba zajrzenia w moj dusz, a przecie nie wiedziae, czy bdziesz tam mile widziany. Jak wynika z twojej historii, ludzi rozdzielono i od tamtej pory poszukuj tego mocnego ucisku, ktry poczyby ich na nowo. To instynkt. Lecz dziki niemu atwiej nam znie wszystkie przeciwnoci losu podczas tych poszukiwa. Pragn, by na mnie patrzy, a jednoczenie wolaabym nie widzie tych spojrze. Pierwszy dreszcz podania jest tak wany, wanie dlatego e chcemy go stumi, bronimy si przed nim. Nie masz adnej pewnoci, czy ta osoba to twoja utracona powka. Ona te tego nie wie, lecz co was do siebie przyciga i trudno si temu oprze. Skd mi to wszystko przychodzi do gowy? pomylaa. Chyba z gbi serca, bo z caych si pragn, eby tak wanie byo.

76

Opucia odrobin ramiczko sukienki, tak by odsoni jedynie maleki skrawek swojej piersi. Podasz nie tego, co widzisz, lecz tego, co sobie wyobraasz. Ralf patrzy na brunetk w czarnej sukience siedzc na pododze w jego salonie, pen ekstrawaganckich pomysw, jak choby ogie w kominku w rodku lata. Tak, mia ochot wyobraa sobie, co kryje si pod cienk tkanin, mg odgadn ksztat piersi, ktre nie byy ani due, ani mae, za to mode i jdrne. Niczego nie mg wyczyta z jej spojrzenia. C ona waciwie tu robi? Czemu podtrzymywa ten niebezpieczny, niedorzeczny zwizek, skoro mg przebiera w kobietach do woli? By bogaty, mody, sawny, przystojny. Uwielbia swoj prac, kocha z wzajemnoci kobiety, ktre polubi. Waciwie kadego dnia powinien gono i dononie obwieszcza caemu wiatu: Jestem szczliwy!. Lecz nie by szczliwy. Inni ludzie z trudem zdobywali kawaek chleba, dach nad gow, prac, ktra pozwalaaby im jako wiza koniec z kocem, a Ralf Hart to wszystko mia i moe dlatego czu si jeszcze bardziej podle. Ostatnimi czasy zdarzyy si takie dwa czy trzy dni, kiedy budzi si rano, patrzy przez okno i cieszy si, e yje, po prostu cieszy si, niczego nie pragnc, niczego nie planujc, niczego nie oczekujc w zamian. Poza tym spala si w ponnych marzeniach i frustracjach, w pragnieniu przecignicia samego siebie, w podrach, ktrych byo dla niego za wiele, jakby prbowa co udowodni, cho nie wiedzia co, ani komu. Przyglda si piknej, ubranej w dyskretn czer kobiecie, ktr spotka przez przypadek, cho widzia j kiedy w Copacabanie. Ju wtedy wydao mu si, e nie pasuje do tamtego miejsca. Teraz prosia, by jej poda, i poda jej bardziej, ni moga to sobie wyobrazi lecz nie tyle jej ciaa, ile jej obecnoci. Wystarczyoby mu wzi j w ramiona, przytuli si do niej, przyglda si pomieniom taczcym w kominku, popijajc wino i palc papierosa. ycie skada si z prostych rzeczy. Zmczyy go te wszystkie lata pogoni za Bg wie czym. Nie mia pewnoci, czy ona wie, jak dobrze mu blisko niej. Zapaci za to? Tak, i bdzie paci tak dugo, a zjedna j sobie na tyle, e bd mogli usi przytuleni do siebie nad jeziorem i mwi o mioci. Teraz jednak jej nie dotknie. Lepiej nie przypiesza biegu wypadkw. I nie skada obietnic. Przesta o tym rozmyla i skupi si na grze, ktr wanie wymylili. Kobieta siedzca naprzeciw niego miaa racj: wino, ogie, czyja obecno to nie wszystko. Potrzebny by inny rodzaj upojenia, inny pomie. Miaa na sobie sukienk na cieniutkich ramiczkach, odsonity dekolt, widzia jej ciao, lekko niade. Poda jej kad komrk swego ciaa. Maria dostrzega zmian w oczach Ralfa. Nic bardziej jej nie podniecao ni myl, e jest podana. Nie miao to nic wsplnego z konwencj: chc si z tob kocha, chc, by mia

77

orgazm, chc wyj za ciebie, mie dziecko, zobowizania. Nie, podanie powinno dawa poczucie wolnoci, wzbogaca ycie, przenosi gry. Tsknota za tym pchna j do wyjazdu z ojczyzny, odkrywania nowego wiata. Dziki niej nauczya si francuskiego, przezwyciya wasne przesdy, marzya o farmie, kochaa, nie oczekujc nic w zamian. Przy tym mczynie czua si kobiet. Powolnym ruchem zsuna drugie ramiczko, sukienka opada jej na biodra. Zastyga w bezruchu na wp naga, niepewna, czy on rzuci si na ni, pochwyci j w ramiona i zacznie skada miosne przysigi, czy te okae si na tyle wraliwy, by odczu rozkosz w samym podaniu. Wszystko wok nich ucicho, znikny obrazy, kominek i ksiki. Ogarno ich uczucie bogoci. Sprawy tego wiata straciy znaczenie. Dostrzega oniemielenie w jego oczach, ale trwao to uamek sekundy. Nawet nie drgn. Patrzy tylko i w wyobrani j pieci. Kochali si, caowali, czyli na przemian czule i gwatownie, krzyczeli i dyszeli z rozkoszy. Ale tak naprawd nie pado ani jedno sowo, oboje nie uczynili adnego gestu. Rozbudzio to jej zmysy i moga swobodnie puci wodze fantazji. Prosia go, by pieci j delikatnie, rozchylaa nogi, masturbowaa si, szeptaa sowa tkliwe i wulgarne, czua dotyk jego ust na swojej skrze, miaa wiele orgazmw, budzia ssiadw, jej krzyk stawia na nogi cay wiat. Naprzeciw niej siedzia mczyzna, ktry dawa jej rozkosz i poczucie spenienia, mczyzna, przy ktrym moga zrzuci wszystkie maski i by sob, mwi bez wstydu o swoich fantazjach seksualnych, mczyzna, ktremu moga powiedzie, jak bardzo chciaaby z nim spdzi reszt nocy, tygodni, ycia... Pot spywa im po czoach. To przez ogie w kominku, tumaczyli sobie wzajemnie w mylach. Ale oboje przekroczyli wasne granice, pucili wodze wyobrani, wsplnie przeyli wieczno cudownych chwil. Musieli powstrzyma si, przerwa ten seans, by rzeczywisto nie przymia magii tej chwili. Bardzo powoli bo koniec jest zawsze trudniejszy ni pocztek zasonia piersi. Wszystko wrcio na swoje miejsce, pojawi si kominek, regay z ksikami. Podcigna zsunit na biodra sukienk, umiechna si i delikatnie pogadzia go po twarzy. Przycisn jej do do swojego policzka, niepewny, jak dugo moe j zatrzyma przy sobie. Miaa ochot wyzna mu mio. Ale to popsuoby wszystko, mgby si wystraszy lub co gorsza zapewnia o wzajemnoci. Nie chciaa tego: wolno w mioci to o nic nie prosi ani niczego nie oczekiwa. Ten, kto odkrywa czowieka, o ktrym marzy od dawna, pojmuje, e zmysy si budz, zanim spotkaj si ciaa. Sowa, spojrzenia, czue gesty, w tym tkwi tajemnica taca mioci. Lecz pocig nadjecha, kady idzie w swoj stron. Mam nadziej towarzyszy ci w tej podry a do... dokd? Do powrotu do Genewy odpar Ralf.

78

 Najwiksz rozkosz nie jest sam seks, ale pasja, ktra mu towarzyszy. Wtedy seks tylko uzupenia taniec mioci, lecz nigdy nie jest istot sprawy. Mwisz o mioci jak profesjonalistka. Maria postanowia mwi, bo bya to jej obrona, sposb, by mu si odda, nie zobowizujc si do niczego. Czowiek zakochany uprawia mio bez przerwy, nawet wtedy, gdy tego nie robi. To nie ma nic wsplnego z jedenastoma minutami. Co? Kocham ci. Ja te ci kocham. Przepraszam. Nie wiem, co mwi. Ja te nie wiem. Wstaa, pocaowaa go i wysza. Pamitnik Marii z nastpnego dnia rano: Wczoraj wieczorem, gdy Ralf Hart patrzy na mnie, uchyli drzwi niczym zodziej. Ale wychodzc, nic mi nie zabra. Przeciwnie, pozostawi po sobie zapach r to ju nie by zodziej, lecz ukochany, ktry mnie odwiedzi. Kady czowiek yje wasnym podaniem, to cz jego bogactwa, i cho to uczucie powinno waciwie oddala od ukochanej istoty, tak naprawd przyblia. Moja dusza wybraa uczucie tak potne, e mog podzieli si nim z caym wiatem. Kadego dnia wybieram, jaka chc by: praktyczna, skuteczna, profesjonalna w kadym calu. Ale chciaabym mc wybra podanie za towarzysza. Nie z obowizku ani po to, by osodzi wasn samotno, ale dlatego, e to co dobrego. Tak, co bardzo dobrego. Spord trzydziestu omiu kobiet pracujcych w Copacabanie jedyn przyjacik Marii bya Filipinka Nyah. Zazwyczaj kobiety pracoway tu sze miesicy, a najwyej trzy lata, bo wychodziy za m, staway si utrzymankami albo nie przycigay ju uwagi klientw i Milan delikatnie dawa im do zrozumienia, by poszukay sobie pracy gdzie indziej. Naleao wic liczy si z klientel koleanek i pod adnym pozorem nie uwodzi mczyzn, ktrzy przychodzili specjalnie do ktrej z nich. Byoby to nielojalne, a na dodatek mogo okaza si niebezpieczne. Nie dalej jak w ubiegym tygodniu jedna z Kolumbijek wycigna z torebki brzytw, przystawia j do nosa Serbki i spokojnym gosem ostrzega, e j oszpeci, jeeli bdzie nadal przyjmowa awanse pewnego dyrektora banku, jej staego klienta. Serbka bronia si, e ten czowiek jest wolny i skoro j wybra, nie moga mu odmwi. Tego samego wieczoru w mczyzna pojawi si w Copacabanie. Przywita si wprawdzie z Kolumbijk, lecz skierowa si prosto do stolika, przy ktrym siedziaa ta druga

79

dziewczyna. Zamwili co, zataczyli i Serbka mrugna do Kolumbijki Maria uwaaa, e to przesada jakby mwia z satysfakcj: Widzisz? Woli mnie!. W tym mrugniciu kryo si wiele uszczypliwoci: wybra mnie, bo jestem adniejsza od ciebie; bo poszam z nim w zeszym tygodniu i spodobao mu si; bo jestem modsza. Kolumbijka nie odezwaa si ani sowem. Gdy po dwch godzinach Serbka wrcia, Kolumbijka usiada przy jej stoliku, wycigna brzytw i zadrasna jej twarz przy uchu: ani gboko, ani gronie, lecz wystarczajco, by pozostawi blizn, trwa pamitk tej nocy. Polaa si krew, przeraeni klienci w popochu opucili lokal. Kiedy przyjechaa policja, Serbka owiadczya, e skaleczy j spadajcy z pki kieliszek (w Copacabanie nie byo pek). Obowizywaa tu cicha zmowa milczenia czy te omert, jak mawiay woskie prostytutki: przy ulicy Berneskiej wszystko mona byo jako zaatwi, byle bez ingerencji strw prawa. Tutaj panowao inne prawo. Policjanci dobrze znali zasady omert. Wiedzieli, e Serbka kamie, ale dali za wygran zbyt drogo kosztowaoby szwajcarskiego podatnika aresztowanie prostytutki, proces, wizienny wikt i opierunek. Milan podzikowa im za szybk interwencj, bagatelizujc spraw. Gdy tylko za policjantami zamkny si drzwi, poprosi obie dziewczyny, by nigdy ju nie wracay do jego baru. W kocu Copacabana bya lokalem rodzinnym (Maria nie bardzo wiedziaa, co to znaczy), a on musi broni swej reputacji (to intrygowao j jeszcze bardziej). Tu nie mogo by mowy o ktniach. Poza tym naleao trzyma si podstawowej zasady: klient jest tu panem i naley mu si bezwzgldny szacunek. Drug zasad bya absolutna dyskrecja, niczym w szwajcarskim banku, jak mawia. U Milana mona byo rwnie ufa klientom, dobieranym rwnie starannie jak w banku, w zalenoci od zasobnoci portfela, przykadnego trybu ycia i dobrych obyczajw. Wprawdzie wynikay czasem drobne nieporozumienia, ale nigdy si nie zdarzyo, by klient nie zapaci za usug czy by agresywny wobec ktrej z dziewczyn. Przez lata, odkd otworzy Copacaban, Milan nauczy si rozpoznawa w okamgnieniu niepodanych goci. adna z pracujcych tu kobiet nie wiedziaa, jakimi dokadnie kryteriami si kierowa, lecz nieraz widziay, jak grzecznie informowa mczyzn w porzdnym garniturze i pod krawatem, e lokal jest przepeniony tego wieczoru (cho by pusty) i e bdzie przepeniony przez nastpne wieczory (innymi sowy: nie ma si pan co tu pokazywa). Widziay te mczyzn ubranych na sportowo, z kilkudniowym zarostem na twarzy, ktrych Milan zaprasza serdecznie na kieliszek szampana. Waciciel Copacabany nie ocenia po pozorach i nigdy si nie myli. Z dobrej transakcji handlowej kada ze stron powinna by zadowolona. Tutejsi klienci byli w wikszoci onaci, zajmowali wysokie stanowiska. Niektre z pracujcych tu kobiet rwnie miay mw i dzieci, chodziy na wywiadwki. Mogy czu si bezpiecznie, bo

80

gdyby spotkay w szkole jakiego ojca, bywalca Copacabany, milczenie leao w interesie obojga. Na tym opieraa si omert. Istniao tu swego rodzaju koleestwo, ale nie przyja. Nikt nie rozwodzi si zbyt dugo nad swoim yciem prywatnym. Z paru zdawkowych rozmw Maria moga wywnioskowa, e w jej koleankach nie ma ani goryczy, ani poczucia winy, ani smutku, jedynie pewien rodzaj rezygnacji, pogodzenia si z losem. Dostrzega w ich spojrzeniach co osobliwego, wyzywajcego. Miay oczy kobiet dumnych z tego, e odwayy si stawi czoo wiatu, niezalenych i pewnych siebie. Po tygodniu kada nowo przybya uwaana bya za profesjonalistk i miaa sta na stray witej instytucji maestwa (prostytutka pod adnym pozorem nie powinna stanowi zagroenia dla stabilnoci rodzinnego stada), nie umawia si na randki poza godzinami pracy, wysuchiwa zwierze klientw i nie wygasza swojego zdania, jcze podczas orgazmu, kania si policjantom na ulicy, mie wane pozwolenie na prac i aktualne wyniki bada lekarskich. No i wreszcie nie stawia sobie zbyt wielu pyta na temat aspektw moralnych bd prawnych tej profesji. Zanim wieczr si rozkrci, zawsze mona byo zobaczy Mari z ksik, szybko wic zacza uchodzi za intelektualistk. Na pocztku dziewczyny byy ciekawe, czy czyta romanse, ale gdy okazao si, e zazwyczaj bya to nudna ekonomia, psychologia, a ostatnio rolnictwo day jej spokj. Maria miaa wielu staych klientw i przychodzia do Copacabany kadego dnia, nawet wtedy, gdy ruch by niewielki, dziki czemu zdobya zaufanie Milana i cigna na siebie zazdro koleanek. Mwiy midzy sob, e jest ambitna, zarozumiaa, e chodzi jej tylko o pienidze. To ostatnie nie do koca mijao si z prawd, cho nieraz miaa ochot zapyta, czy nie s tu z tych samych pobudek. Tak czy inaczej plotki nikogo jeszcze nie zabiy to tylko cena, jak paci si za sukces. Lepiej byo puszcza je mimo uszu i skupi si na dwch celach: na powrocie do Brazylii w ustalonym terminie i kupnie farmy. Jednak jej myli od rana do wieczora zajmowa teraz Ralf Hart. Po raz pierwszy potrafia si cieszy mioci, cho zarazem obawiaa si, e j utraci. Ale waciwie c miaa do stracenia, skoro o nic nie prosia w zamian? Przypomniaa sobie, jak jej serce zabio szybciej, gdy Milan da do zrozumienia, e malarz jest lub by specjalnym klientem. Co to znaczyo? Czua si zdradzona, zazdrosna. Nawet jeeli ycie j nauczyo, e nikt nikogo nie moe mie na wasno a ten, kto tak uwaa, oszukuje sam siebie i tak nie potrafia zapanowa nad zazdroci. Na temat zazdroci mona snu dugie, mdre wywody albo uzna j za oznak saboci, ale chyba nigdy nie uda si czowiekowi zazdroci poskromi. Najsilniejsza jest taka mio, ktra nie walczy ze swoj saboci. Tak czy inaczej, jeeli to prawdziwa mio (a nie tylko sposb, by si rozerwa, oszuka, zabi czas, ktry w tym miecie duy si niemiosiernie), to wczeniej czy pniej poczucie wolnoci wemie gr

81

nad zazdroci i mczarniami, jakie ze sob niesie. Kady, kto uprawia sport, wie, e dla osignicia dobrych wynikw trzeba pogodzi si z codzienn dawk blu. Na pocztku cierpienie zniechca, ale z czasem okazuje si, e to tylko pewien etap na drodze do dobrego samopoczucia, a w kocu staje si oczywiste, e bez blu nie sposb nic osign. Niebezpieczne jest natomiast nastawi si na ten bl, w kko o nim myle ale t puapk, dziki Bogu, udao si Marii omin. A jednak przyapywaa si czasem na tym, e niepokoi si o Ralfa, dlaczego si nie pojawia, czy po tej historii z dworcem i tumionym podaniem uzna, e jest gupia, czy moe wystraszy si i uciek, bo wyznaa mu mio. Nie chcc, by to pikne uczucie przerodzio si w cierpienie, znalaza pewn metod: ilekro przychodzio jej na myl jakie mie wspomnienie o Ralfie ogie w kominku, pomys, ktry chciaaby z nim przedyskutowa, lub po prostu nieodparta ch, by znw go zobaczy przerywaa to, co akurat robia, umiechaa si do niebios i dzikowaa, e yje i e niczego nie oczekuje od ukochanego mczyzny. I przeciwnie, gdy jej serce zaczynao uskara si z tsknoty lub zadrcza gupstwami, jakie popenia, gdy byli razem, mwia sobie: Aha! Wic to o tym zachciewa ci si rozmyla? Dobrze, rb, co chcesz, ja zajm si czym innym!. Jeli bya akurat w domu, zabieraa si do lektury ksiki, na ulicy natomiast skupiaa ca swoj uwag na tym, co j otaczao na barwach, twarzach ludzi, a zwaszcza na dwikach: na odgosach krokw, warkocie samochodw, skrawkach rozmw. I ze myli w kocu si rozpraszay. Jedn z owych zych myli by niepokj, e ju nigdy wicej go nie zobaczy. Jednak si woli i cierpliwoci udao jej si przeksztaci te rozterki w myl pozytywn: po powrocie do Brazylii Genewa bdzie miaa dla niej ludzkie oblicze, twarz mczyzny o niemodnie dugich wosach, dziecinnym umiechu i dwicznym gosie. A gdy po latach kto j zapyta, jaka jest ta Genewa, bdzie moga powiedzie: Pikna, zdolna kocha i by kochan. Pamitnik Marii, pisany w dniu, gdy w Copacabanie by may ruch: Obcujc na co dzie z ludmi, ktrzy tu przychodz, coraz czciej dochodz do wniosku, e seks, podobnie jak narkotyki, jest ucieczk od rzeczywistoci, pozwala zapomnie o kopotach, odpry si. I jak wszystkie uywki szkodzi i wyniszcza. Jeeli kto ma ochot si odurza za pomoc seksu czy jakiejkolwiek innej substancji, to jego sprawa. Skutki bd mniej czy bardziej opakane, w zalenoci od dokonanego wyboru. Ale gdy mowa o postpie w yciu, istnieje wielka przepa pomidzy do dobrym, a lepszym. W przeciwiestwie do tego, co sdz moi klienci, seksu nie uprawia si byle kiedy. W kadym z nas istnieje wewntrzny zegar i aby dwie osoby mogy si kocha, trzeba, by w danej chwili oba zegary pokazyway t sam godzin, a to nie zdarza si codziennie. Ten, kto

82

kocha, nie musi uprawia seksu, by poczu si dobrze. Dwie osoby, ktre si kochaj i s ze sob, musz cierpliwie i wytrwale ustawia wskazwki swoich zegarw za pomoc gier miosnych i przedstawie teatralnych, i zrozumie, e uprawianie mioci to co wicej ni spotkanie dwojga ludzi. To ucisk pci. Czowiek, ktry yje intensywnie, cay czas doznaje rozkoszy. Jeeli uprawia seks, to dlatego, e jest rozkosz przesycony, jego kielich a si przelewa, jest to nieuniknione, czowiek taki odpowiada na wyzwanie ycia i w tym momencie tylko w tym momencie traci kontrol nad sob. PS Przeczytaam wanie, co napisaam. Na Boga, ale staj si uduchowiona! Niedugo po napisaniu tych sw, gdy Maria siedziaa przy swoim stoliku w Copacabanie gotowa spdzi kolejny wieczr w charakterze Wyrozumiaej Matki lub Niewinnej Dziewczynki, do lokalu wszed Terence. Milan by zadowolony. Najwyraniej si na niej nie zawid. Przypomniaa sobie sowa Terencea: Bl, cierpienie i duo rozkoszy. Przyjechaem z Londynu specjalnie, by si z tob spotka. Ostatnio duo o tobie mylaem. Umiechna si niezbyt zachcajco. I tym razem nie przestrzega rytuau: nie zaprosi jej na drinka ani do taca, po prostu si przysiad. Gdy ucze osiga co dziki nauczycielowi, nauczyciel rwnie czego si uczy powiedzia. Wiem, o czym mwisz odrzeka Maria, mylc o Ralfie. Bya za na siebie, e nie moe o nim zapomnie. Szczeglnie teraz, gdy naprzeciw niej siedzia klient, ktremu nalea si szacunek i powinna zrobi wszystko, by go zadowoli. Czy masz ochot na cig dalszy? zapyta. Tysic frankw. Ukryty, nieznany wiat. Szef, ktry jej si przyglda zza baru. Pewno, e moe si wycofa w kadej chwili. Ustalony termin powrotu do Brazylii. Inny mczyzna, ktry si nie pojawia. pieszy ci si? Nie pieszyo mu si. Ale o co jej chodzi? Chc wypi drinka, zataczy, chc szacunku dla mojego zawodu. Zawaha si, ale dominacja i ulego stanowiy cz tego spektaklu. Zapaci za drinka, zataczy, przywoa takswk, wrczy jej pienidze, kiedy jechali przez miasto. Poszli do tego samego hotelu. Terence pozdrowi woskiego portiera, jak tamtego wieczoru, gdy si poznali, i wynaj ten sam pokj z widokiem na rzek. Potar zapak i dopiero wtedy Maria zauwaya, e w pokoju ustawiono mnstwo wiec. Zacz je kolejno zapala.

83

 Co chcesz wiedzie? Dlaczego jestem taki? Dlaczego chyba si nie myl tak bardzo spodoba ci si nasz wsplny wieczr? Chcesz wiedzie, dlaczego ty te taka jeste? W Brazylii mwi, e nie wolno zapala wicej ni trzech wiec t sam zapak. A ty tego nie przestrzegasz. Zignorowa t uwag. Jeste taka jak ja. Nie przychodzisz tu dla tysica frankw, lecz z poczucia winy, uzalenienia, kompleksw i braku wiary w siebie. Ani to dobre, ani ze, taka jest ju ludzka natura. Wczy telewizor i zmienia kanay, a znalaz stacj, gdzie w wiadomociach nadawano akurat relacj o ucieczce uchodcw z jakiego ogarnitego wojn kraju. Popatrz na to. Widziaa programy, gdzie ludzie na oczach milionw widzw opowiadaj o swoich osobistych tragediach? Musiaa czyta sensacyjne nagwki gazet. Wszyscy czerpiemy swoist przyjemno z cudzego nieszczcia, z cudzej rozpaczy. To sadyzm, gdy wczuwamy si w rol oprawcw. I masochizm, gdy identyfikujemy si z ofiarami przemocy. Nala dwa kieliszki szampana, wyczy telewizor i spokojnie koczy zapala wieczki, nic sobie nie robic z przesdw Marii. Powtarzam, taka jest ludzka natura. Odkd zostalimy wypdzeni z raju, albo sami cierpimy, albo zadajemy cierpienie innym i przygldamy si ich udrkom. Nic na to nie moemy poradzi. W oddali zagrzmiao, nadcigaa burza. Ale ja tak nie potrafi powiedziaa Maria. Wydaje mi si to mieszne, e ty jeste moim panem, a ja twoj niewolnic. Nie potrzeba nam adnego teatru, by mie do czynienia z blem: ycie i tak nie szczdzi nam cierpie. Wszystkie wieczki byy ju zapalone. Terence wzi jedn z nich, ustawi porodku stou, znw nala do kieliszkw i poda kawior. Maria wypia duszkiem szampana, starajc si zapanowa nad wasnym strachem, mylc o tysicu frankw w torebce i o nieznajomym, ktry fascynowa j i oniemiela. Wiedziaa, e aden wieczr z tym mczyzn w niczym nie bdzie przypomina poprzedniego. Czua si wobec niego bezbronna. Usid! Jego ton by zarazem agodny i wadczy. Maria usiada posusznie, a fala ciepa przebiega przez jej ciao. Usyszaa rozkaz i poczua si troch pewniej. Teatr. Musz wej w swoj rol pomylaa. Dobrze byo poddawa si rozkazom. Nie musiaa myle, wystarczyo sucha. Poprosia jeszcze o szampana, ale przynis jej wdki, bo szybciej uderzaa do gowy, skuteczniej uwalniaa od zahamowa, lepiej pasowaa do kawioru.

84

Otworzy butelk. Maria pia waciwie sama. Zza okna dobiegay odgosy gwatownej burzy. Wspgray z tym, co si dziao w pokoju, jakby energie nieba i ziemi rwnie brutalnie dyy do zjednoczenia. Terence wyj z szafy ma walizeczk i pooy j na ku. Nie ruszaj si! Otworzy walizk i wyj dwie pary kajdanek z chromowanej stali. Rozchyl nogi! Poddaa si, bezsilna z wasnej woli, ulega, bo tego chciaa. Zobaczya, jak zaglda jej pod sukienk. Mg zobaczy jej czarne majtki, podwizki, uda, wyobraa sobie jej ono. A teraz wsta! Zerwaa si z krzesa. Z trudem utrzymaa rwnowag okazao si, e jest bardziej pijana, ni sdzia. Nie patrz na mnie! Opu gow, naucz si okazywa szacunek swemu panu! Ktem oka spostrzega, e wycign z walizeczki cieniutki pejcz i strzeli nim w powietrzu. Pij. Trzymaj gow nisko, ale pij. Wypia jeszcze jeden, dwa, trzy kieliszki wdki. To ju nie by teatr, to bya rzeczywisto. Czua si jak przedmiot i jakkolwiek mogo si to wydawa nieprawdopodobne, ta ulego dawaa jej poczucie cakowitej wolnoci. Nie bya ju pani sytuacji, t, ktra radzi, pociesza, wysuchuje zwierze, podnieca. Bya ma dziewczynk z gbokiej brazylijskiej prowincji, dziewczynk uleg wobec potnej wadzy mczyzny. Rozbierz si. By to rozkaz suchy, bez cienia zmysowoci a jednak niesamowicie erotyczny. Z opuszczon gow Maria potulnie rozpia sukienk i zsuna j na podog. Wiesz, e nie zachowujesz si przyzwoicie? Pejcz znw wisn w powietrzu. Zasugujesz na surow kar. Jak miesz mi si przeciwstawia?! Powinna pa przede mn na kolana! Miaa ju uklkn, ale pejcz jej w tym przeszkodzi. Pierwsze uderzenie zapieko, lecz chyba nie pozostawio ladu. Nie kazaem ci klka! A moe si myl? Nie. Znw smagnicie pejcza na poladku. Powiedz: Nie, mj panie. Znw uderzenie pejcza. Znw zapieko. Przez uamek sekundy przebiego jej przez myl, by natychmiast przerwa t fars. Ale moga przecie pj na cao, nawet nie dla pienidzy, tylko z powodw, o ktrych Terence mwi za pierwszym razem: czowiek poznaje siebie, dopiero gdy pozna wasne granice.

85

A to byo co nowego, to bya przygoda. Pniej zastanowi si, czy bdzie miaa ochot to cign dalej. Przestaa by dziewczyn, ktra ma w yciu cel, ktra sprzedaje swoje ciao, ktra poznaa mczyzn opowiadajcego ciekawe historie przy kominku. Teraz bya nikim, a bdc nikim, bya tym, kim zawsze chciaa by. Rozbierz si i pochod nago, ebym mg ci si przyjrze. Usuchaa pokornie, ze spuszczon gow, bez sowa protestu. Obserwujcy j mczyzna by cakowicie ubrany, niewzruszony, to nie by ju ten sam czowiek, ktrego spotkaa w nocnym lokalu to by Ulisses przybywajcy z Londynu, Tezeusz zstpujcy z niebios, zdobywca, ktry zawadn najbezpieczniejszym miastem wiata i najbardziej zamknitym sercem na ziemi. Zdja majtki, stanik. Poczua si zarazem bezbronna i bezpieczna. Pejcz wisn w powietrzu, ale nie sign jej ciaa. Gow masz mie opuszczon! Musisz by pokorna, posuszna kadej mojej zachciance, zrozumiano? Tak, panie. Chwyci j za nadgarstki i szybko zaoy kajdanki. Teraz dopiero zobaczysz, co ci czeka! Wreszcie nauczysz si posuszestwa. Otwart doni uderzy j w poladek. Maria krzykna, tym razem zabolao. Aha! Stawiasz si? No to zaraz ci poka, co naprawd jest dobre. Nim zdya wydusi z siebie cokolwiek, skrzany knebel zamkn jej usta. Daaby wprawdzie rad wymwi sowo ty lub czerwony, jednak Terence mg z ni teraz robi, co mu si podoba, a ona nie miaa szans, by mu si wymkn. Bya naga, zakneblowana, w kajdankach, odurzona wdk. Znw uderzenie w poladki. Przejd na drugi koniec pokoju! Maria posza posuszna rozkazom: Stj! Skr w prawo! Usid! Rozchyl nogi!. Od czasu do czasu, bez powodu, bi j. Czua bl i upokorzenie o wiele potniejsze i dotkliwsze ni bl. Miaa wraenie, e znalaza si w innym wiecie, w wiecie, w ktrym nie ma nic. Byo to doznanie niemal duchowe: unicestwi si, suy, zatraci wiadomo wasnego ja, swych pragnie, wasnej woli. Podniecio j to, jej ono byo wilgotne, a ona nie rozumiaa, co si dzieje. Na kolana! Na znak posuszestwa i pokory cay czas miaa spuszczon gow, nie moga wic dokadnie widzie, co si dziao. Dostrzega jednak, e w innym wiecie, na innej planecie mczyzna dyszy ciko, wyczerpany strzelaniem z pejcza i wymierzaniem jej ciosw, podczas gdy ona czuje si coraz silniejsza i coraz bardziej pena energii. Wyzbya si ju resztek wstydu, bez cienia skrpowania demonstrowaa, e jej si to podoba; zacza jcze, bagaa, by dotkn jej ona. Powali j na ko. Gwatownie lecz z gwatownoci kontrolowan rozchyli jej nogi i przywiza do obu stron ka. Rce miaa spite

86

kajdankami na plecach, nogi rozoone, knebel na ustach. Kiedy w ni wejdzie? Czy nie widzi, e jest ju gotowa, chce mu suy, jest jego niewolnic, jego wasnoci, e zrobi wszystko, czego tylko zada? Chcesz, bym da ci rozkosz? Trzonkiem pejcza zacz przyjemnie drani jej ono. Pociera nim z gry na d, a w chwili, gdy dotkn jej echtaczki, cakiem si zatracia. Nie wiedziaa, jak dugo to trwao, ale nagle miaa orgazm, orgazm, do ktrego dziesitki, setki mczyzn od tak wielu miesicy nie potrafio jej doprowadzi. Eksplozja wiate. Maria poczua, e zapada si w czarn otcha w samej gbi duszy, gdzie bl i strach mieszaj si z absolutn rozkosz, zrywajc wszystkie tamy i przekraczajc wszystkie granice. Jkna, wydaa okrzyk stumiony przez knebel, prya si na ku, poczua, e kajdanki wrzynaj si w jej nadgarstki, skrzane rzemienie rani kostki, krzyczaa jak nigdy dotd, bo miaa zakneblowane usta i nikt nie mg jej usysze. Tak wanie wyglda bl i rozkosz trzonek pejcza, ktry coraz silniej uciska echtaczk, a jej usta, ono, oczy, caa skra, kada komrka jej ciaa szczytoway. Wpada w trans, z ktrego teraz powoli si wynurzaa. Wosy miaa sklejone potem. Terence delikatnie zdj jej kajdanki i odwiza skrzane rzemyki krpujce stopy. Leaa bez ruchu, zmieszana, niezdolna spojrze w oczy temu mczynie. Wstydzia si siebie, swych jkw, krzykw, swego orgazmu. Gadzi jej wosy i take dysza ciko ale rozkosz bya wycznie jej udziaem, on nie dozna ekstazy. Nagim ciaem przylgna do kompletnie ubranego mczyzny. Nie wiedziaa, co ma powiedzie, co robi, ale czua si bezpieczna, otoczona opiek: nakoni j, by odzyskaa cz samej siebie, cz, ktrej nie znaa. By jej panem i opiekunem. Wybuchna paczem. Terence cierpliwie czeka, a si uspokoi. Co ty ze mn zrobi? spytaa przez zy. Tylko to, co chciaa, bym zrobi. Spojrzaa na niego i poczua, e rozpaczliwie go potrzebuje. Nie zmuszaem ci, nie przyparem do muru, nie usyszaem z twoich ust sowa protestu. Moj jedyna wadz bya ta, ktr sama mi daa. Z mojej strony nie byo adnego nacisku, adnego szantau. Nawet jeeli bya niewolnic, a ja panem, jedyne, na co sobie mogem pozwoli, to pchn ci ku twej wasnej wolnoci. Kajdanki. Rzemienie krpujce nogi. Knebel. Upokorzenie silniejsze i dotkliwsze ni bl. A jednak mia racj. Czua si cakowicie wolna, naadowana energi, pena wigoru i zdumiona: ona bya pena wiata, on natomiast wycieczony i saby. Moesz odej, kiedy zechcesz powiedzia. Nie chc odchodzi, chc zrozumie, co si stao. Podniosa si, pikna, naga, pewna siebie. Przyniosa dwa kieliszki wina. Zapalia dwa papierosy i jeden z nich mu podaa. Role si odwrciy, teraz ona bya pani usugujc niewolnikowi, nagradzaa go za doznan rozkosz.

87

 Ubior si, potem pjd. Ale chciaabym chwil porozmawia. Nie ma o czym mwi. Tego wanie chciaem, a ty bya cudowna. Jestem zmczony, jutro skoro wit musz wraca do Londynu. Wycign si na ku i zamkn oczy. Maria nie wiedziaa, czy pi, czy tylko udaje, ale niewiele j to obchodzio. Z przyjemnoci wypalia papierosa, powoli wypia kieliszek wina, stojc przy oknie. Chciaa, by j kto tak zobaczy nag, z poczuciem dosytu, zaspokojon. Ubraa si i wysza bez poegnania. Gdy zamykaa za sob drzwi, nie bya pewna, czy ma ochot jeszcze tu wrci. Terence usysza odgos zamykanych drzwi. Poczeka chwil i gdy by ju pewien, e Maria nie wrci, wsta i zapali papierosa. Ta dziewczyna ma klas pomyla. Wspaniale zniosa pejcz, klasyczn tortur, najstarsz i najlejsz. Przypomnia sobie ten pierwszy raz, gdy sam dozna owej tajemniczej wizi czcej dwie istoty spragnione bliskoci, ktr udao im si osign dopiero poprzez wzajemne zadawanie sobie blu. Miliony par na wiecie, nie zdajc sobie nawet z tego sprawy, kadego dnia uprawiay sadomasochizm. Ludzie szli do pracy, wracali do domu, uskarali si na swj los, m ponia on lub odwrotnie, oboje czuli si podle, lecz byli gboko przywizani do swojego nieszczcia, jakby nie wiedzieli, e wystarczyby jeden gest, jedno sowo: dosy!, by skoczy z tym raz na zawsze. Terence przey to ze swoj on, znan angielsk piosenkark. Drczony zazdroci, robi jej w kko sceny, w dzie faszerowa si rodkami uspokajajcymi, a nocami wypija morze alkoholu. Kochaa go i nie rozumiaa jego zachowania. On kocha j i take nie rozumia, czemu to robi. Tak jakby zadawanie sobie blu byo konieczne, niezbdne, by istnie. Pewnego dnia jeden z muzykw Terence uwaa go za dziwaka, gdy wydawa si zbyt normalny w rodowisku artystycznej bohemy zostawi w studiu nagra ksik Wenus w futrze Leopolda von Sacher-Masocha. Terence otworzy j i w miar lektury coraz lepiej rozumia siebie i swoje postpowanie. Pikna kobieta rozebraa si i wzia pejcz z krtkim trzonkiem. Prosi pan o to powiedziaa. A wic wychoszcz pana. Niech pani to zrobi wyszepta jej kochanek. Bagam pani!. Trwaa wanie prba i ona Terencea znajdowaa si po drugiej stronie przeszklonej ciany studia nagraniowego. W pewnej chwili wyczya mikrofon, by nikt nie mg sysze, co si dzieje za szyb. Terence pomyla z rozpacz, e wanie umawia si na randk z pianist. Zrozumia: chciaa doprowadzi go do szalestwa, a on przyzwyczai si ju do cierpienia i nie mg si bez niego oby. Wychoszcz pana mwia rozebrana kobieta w ksice, ktr trzyma w doniach. Niech pani to zrobi, bagam pani!

88

By przystojny, liczono si z nim w wytwrni pytowej. Czy naprawd musia prowadzi takie ycie? Lubi to. Zasugiwa na wielkie cierpienie, poniewa los okaza si dla niego zbyt askawy, nie by godzien tylu dobrodziejstw pienidzy, sawy, szacunku. Jego kariera osigna punkt, w ktrym czowiek uzalenia si od sukcesu, co niepokoio go, poniewa niejednokrotnie widzia ludzi, spadajcych z piedestau. Przeczyta ksik od deski do deski. Zacz studiowa wszystko, co wpado mu w rce na temat tajemniczego zwizku pomidzy blem i rozkosz. Pewnego dnia jego ona znalaza kasety wideo i ksiki, ktre przed ni ukrywa. Zapytaa, co si dzieje, czy jest chory. Terence zapewnia j, e wszystko z nim w porzdku, po prostu szuka inspiracji do projektu nowej pyty. I rzuci jakby od niechcenia: Moe i my powinnimy sprbowa. Sprbowali. Na pocztku bardzo niemiao, sigajc jedynie po podrczniki dostpne w sex-shopach. Z czasem rozwinli nowe techniki, przekraczali granice, podejmowali ryzyko ale czuli, e ich zwizek si umacnia. Stali si wsplnikami tej samej zakazanej, powszechnie potpianej tajemnicy. Ich dowiadczenie przerodzio si w sztuk. Wylansowali now mod na stroje ze skry i metalowe nity. Ona w wysokich botkach i czarnych podwizkach wchodzia na scen z pejczem w rku i doprowadzaa publiczno do szau. Jej nowa pyta zaja pierwsze miejsce na licie przebojw w Anglii, co pocigno za sob spektakularny sukces w caej Europie. Terence by zaskoczony, e moda publiczno tak atwo przeja styl zainspirowany jego osobistymi poszukiwaniami. Tumaczy to sobie tym, e stumiona agresja modych ludzi znalaza ujcie w tak ywioowej, acz nieszkodliwej postaci. Pejcz, ktry sta si symbolem kultowej grupy muzycznej, znalaz si na podkoszulkach, tatuaach, nalepkach, pocztwkach... A Terence postanowi dotrze do rda tego sukcesu, by lepiej pozna samego siebie. Wbrew temu, co powiedzia prostytutce, nie miao to nic wsplnego z pokutnikami pragncymi oddali widmo dumy. Od zarania dziejw ludzie wiedzieli, e bl, raz obaskawiony, jest przepustk do wolnoci. Ju w Egipcie, Rzymie i Persji wyobraano sobie, e czowiek, ktry sam siebie skada w ofierze, moe odwrci ze fatum od caego narodu. W Chinach, gdy dochodzio do klski ywioowej, powicano cesarza, gdy by uosobieniem boga na ziemi. W staroytnej Grecji najlepszych wojownikw Sparty biczowano raz do roku przez cay dzie w hodzie bogini Artemidzie, a tum gapiw gonymi okrzykami dopingowa ich, by z godnoci znosili bl, ktry hartowa ich na przysze wojny. Pod wieczr kapani ogldali rany na ich plecach i przepowiadali z nich przyszo miasta. W okolicach Aleksandrii Ojcowie Pustyni stare bractwo zakonne z IV wieku naszej ery samobiczowali si, by odegna od siebie demony albo dowie wyszoci ducha nad

89

ciaem. Historie witych obfituj w podobne podania wita Ra biegaa boso po ogrodzie penym kolczastych krzeww ranych, wity Dominik Opancerzony chosta si kadego wieczoru przed zaniciem, mczennicy wydawali si dobrowolnie na powoln mier na krzyu lub na poarcie dzikim zwierztom. Wszyscy twierdzili zgodnie, e bl, gdy ju zostanie pokonany, prowadzi do mistycznej ekstazy. Ostatnie badania, cho niepotwierdzone, ujawniy, i pewne odmiany mikroskopijnych grzybw o waciwociach halucynogennych mogy rozwija si na ranach, wywoujc wizje pono tak przyjemne, e praktyki te szybko opuciy mury klasztorw i rozprzestrzeniy si po caym wiecie. W 1718 roku ukaza si Traktat o samobiczowaniu, ktry instruowa, jak poprzez bl dotrze do rozkoszy. Pod koniec XVIII wieku w caej Europie istniay liczne orodki, gdzie ludzie szukali ekstazy w cierpieniu fizycznym. Wedug niektrych rde krlowie i ksiniczki kazali sucym chosta si, zanim odkryli, e przyjemno mona czerpa nie tylko z przyjmowania, lecz rwnie z zadawania blu cho ten drugi sposb wymaga wicej wysiku i daje mniej zadowolenia. Palc papierosa, Terence odczuwa swego rodzaju satysfakcj, e wikszo ludzkoci nie byaby w stanie poj jego myli. Nalea do elitarnego, zamknitego krgu, do ktrego wstp mieli tylko wybracy. Przypomnia sobie, w jaki sposb, przynajmniej w jego przypadku, maeska udrka przerodzia si w eufori. Jego ona wiedziaa, po co jedzi do Genewy, i nie robia mu wyrzutw wrcz przeciwnie, uwaaa, e jej mowi naleaa si nagroda po tygodniu cikiej pracy. Dziewczyna, ktra wysza z pokoju, wszystko zrozumiaa. Ich dusze byy pokrewne, czu to, lecz nie mia zamiaru si w niej zakocha kocha on. Ale przyjemnie byo mie poczucie wolnoci i niewinne mrzonki o nowym zwizku. Najtrudniejsza prba bya przed nim: przeistoczy Mari w Wenus w futrze, wadczyni, kochank potrafic upokorzy go i ukara bez cienia litoci. Jeeli dziewczyna przejdzie zwycisko t prb, gotw bdzie otworzy przed ni serce. Pamitnik Marii, upojonej jeszcze wdk i rozkosz: Kiedy nie miaam ju nic do stracenia, dostaam wszystko. Kiedy o sobie zapomniaam, odnalazam sam siebie. Kiedy poznaam upokorzenie i cakowit ulego, staam si wolna. Nie wiem, moe jestem obkana, moe wszystko to jest snem, a moe zdarza si to tylko raz. Wiem, e mog bez tego y, ale chciaabym spotka si z nim znw, powtrzy dowiadczenie, posun si jeszcze dalej. Troch obawiaam si blu, a jednak okaza si mniej dotkliwy od upokorzenia by to jedynie pretekst. Gdy przeyam orgazm, pierwszy od miesicy, po tyu mczyznach i po tym, co robili z moim ciaem, poczuam si czy to w ogle moliwe? blisza Bogu.

90

Przypomniaam sobie, co Terence mwi o czasach dumy. Biczownicy skadajcy swj bl na otarzu ludzkoci znajdowali w nim upodobanie. Nie miaam zamiaru zbawia ludzkoci, jego ani siebie. Ja po prostu tam byam. Sztuka seksu to zachowanie. To ju nie by teatr: naprawd byli na dworcu, na prob Marii lubia pizz, ktr podawano tylko tutaj. Moga pozwoli sobie na ten drobny kaprys. Ralf powinien zjawi si o jeden dzie wczeniej, gdy bya jeszcze kobiet, ktra marzya o mioci, podaniu i ogniu w kominku. Lecz ycie chciao inaczej. Teraz nie musiaa ju skupia si na chwili obecnej, z tego prostego powodu, e o Ralfie nie pomylaa ani razu i pochony j sprawy o wiele ciekawsze. Co pocz z tym mczyzn jedzcym obok niej pizz, ktra najwyraniej wcale mu nie smakuje? Gdy wszed do Copacabany i zaproponowa jej drinka, chciaa mu powiedzie, e to koniec, e moe pj z jak inn dziewczyn. Z drugiej strony czua ogromn potrzeb porozmawiania z kim o wydarzeniach poprzedniego wieczoru. Zagadywaa koleanki, ktre te miay styczno ze specjalnymi klientami, ale adna nie kwapia si do rozmowy. Spord znajomych mczyzn Ralf Hart by chyba jedynym, ktry mg j zrozumie, skoro zdaniem Milana i on zalicza si do grona klientw specjalnych. Jednak on patrzy na ni oczami penymi mioci, co bardzo utrudniao spraw. Lepiej byo da sobie z tym spokj. Co wiesz o blu, upokorzeniu i wielkiej rozkoszy? spytaa, gdy ciekawo wzia jednak gr. Ralf przesta je. Wiem wszystko. I nie interesuje mnie to. Odpowied pada byskawicznie. Maria bya zaskoczona. To znaczy, e wszyscy o tym wiedz oprcz niej? Co to za wiat, mj Boe! Poznaem swoje granice i mroczne strony, stoczyem walk z wasnymi demonami cign Ralf. Sprbowaem chyba wszystkiego, nie tylko w tej dziedzinie, lecz rwnie w paru innych. A jednak gdy widzielimy si ostatnio, dotarem do swoich granic poprzez podanie, a nie bl. Przejrzaem siebie na wylot, a jednak wci wierz, e w tym yciu spotka mnie jeszcze wiele, bardzo wiele dobrych rzeczy. Chcia doda: Ty jeste jedn z nich i zaklinam ci, nie id t drog, ale si na to nie zdoby. Przywoa takswk i poprosi kierowc, by zawiz ich nad jezioro spacerowali tu razem w dniu, kiedy si poznali, wieki temu. Maria zdziwia si, lecz instynkt jej podpowiada, e ma jeszcze wiele do stracenia, cho wci bya upojona tym, co stao si ubiegej nocy. Wysza z odrtwienia, dopiero gdy dotarli nad jezioro. Lato ju si koczyo, wieczr by chodny.

91

 Co my tu robimy? zapytaa, kiedy wysiedli z takswki. Wiatr taki zimny, nabawi si kataru. Wiele rozmylaem nad twoimi sowami: cierpienie i rozkosz. Zdejmij buty. Przypomniaa sobie jednego ze swoich klientw, ktry pewnego razu poprosi o to samo i podnieci go widok jej stp. Przezibi si. Po prostu rb, co ci mwi powiedzia z naciskiem. Nic ci nie bdzie, nie zostaniemy tu dugo. Zaufaj mi tak, jak ja ufam tobie. Maria zrozumiaa, e chcia jej pomc. Pewnie pragn jej oszczdzi smaku goryczy, ktry sam dobrze zna. Ale ona nie chciaa niczyjej pomocy. Bya zadowolona ze swojej nowej rzeczywistoci, gdzie cierpienie nie stanowio problemu. Pomylaa jednak o Brazylii, o tym, e nie znajdzie tam nikogo, kto zechce dzieli z ni wiat tak osobliwy, i zdja buty. Brzeg jeziora usiany by ostrymi kamykami, ktre natychmiast podary jej poczochy. Niewane, kupi sobie nowe. Zdejmij akiet. Moga odmwi, ale poprzedni dzie nauczy j pokornie godzi si na wszystko. Zdja akiet. Z pocztku tego nie czua, ale powoli chd sta si coraz bardziej dokuczliwy. Idmy przed siebie. I rozmawiajmy. Ale to niemoliwe! Tutaj jest peno piekielnie ostrych kamieni! No wanie. Chc, eby czua te kamienie pod stopami, chc, by sprawiay ci bl, raniy ci. Zapewne znasz ju cierpienie poczone z rozkosz. I ja je poznaem, dlatego pragn to wykorzeni z twej duszy. Niepotrzebnie, mnie si to podoba miaa na kocu jzyka. Jednak zacza powoli i. Bya zzibnita, a kamienie raniy jej bose stopy. Jedna z moich wystaw zawioda mnie do Japonii akurat wtedy, kiedy byem cakowicie pochonity tym, co nazywasz blem, upokorzeniem i wielk rozkosz. Mylaem wwczas, e nie ma ju dla mnie odwrotu, e mog tylko pogra si coraz bardziej i jedyne na co mam ochot, to przyjmowa i zadawa bl. Przychodzimy na wiat z poczuciem winy, wpadamy w panik, gdy szczcie puka do naszych drzwi, i udzimy si, e nasz mierci damy komu nauczk, bo wiecznie czujemy si bezsilni, podle traktowani, nieszczliwi. Odkupi wasne grzechy i ukara grzesznikw, czy to nie cudowne? Tak, to fantastyczne. Maria sza przed siebie. Bl i chd odwracay jej uwag od sw Ralfa. Zauwayem jakie lady na twoich nadgarstkach. Kajdanki. Woya dzi wiele bransoletek, eby to ukry, lecz nie umkny bystremu oku wtajemniczonego znawcy.

92

 Tak czy owak, jeeli wszystko, czego dowiadczya ostatnio, podoba ci si i chcesz uczyni nastpny krok, nie mam zamiaru ci od tego odwodzi. Musisz jednak wiedzie, e nie ma to nic wsplnego z prawdziwym yciem. Ten krok? Bl i rozkosz. Sadyzm i masochizm. Nazwij to, jak chcesz. Jeeli jeste naprawd przekonana, e to jest twoja droga, bd cierpia. Zapamitam na zawsze nasze spotkania, spacer Drog witego Jakuba, wiato, ktre jest w tobie, zachowam piro i za kadym razem, gdy bd rozpala ogie w kominku, pomyl o tobie. Ale nie bd ju zabiega o spotkanie. Maria wystraszya si. Trzeba byo przesta wreszcie udawa, e wie wicej od niego. Nigdy nie poddaam si takiej prbie jak ostatnio... jak wczoraj. Najbardziej przeraa mnie fakt, e na granicy upodlenia mogam odnale siebie. Coraz trudniej byo jej mwi dzwonia zbami, bolay j stopy. Na moj wystaw w regionie Kumano przyszed drwal podj Ralf, jakby jej w ogle nie sucha. Nie podobay mu si moje obrazy, ale potrafi z nich odczyta to, co wtedy przeywaem i czuem. Nastpnego dnia odwiedzi mnie w hotelu i spyta, czy jestem zadowolony ze swego ycia. Jeeli tak, to powinienem dalej robi to, co lubi. A jeeli nie, to poprosi, bym spdzi z nim kilka dni. I tak jak ja ciebie, zmusi mnie do chodzenia boso po ostrych kamieniach. Kaza mi znosi straszliwy chd. Nakoni, bym sprbowa zrozumie pikno blu. Tyle e byy to cierpienia zadane przez natur, a nie przez czowieka. To stara japoska praktyka Shugendo. Powiedzia mi, e jestem osob, ktra nie boi si blu, i e to bardzo dobrze, bo eby zapanowa nad dusz, trzeba rwnie nauczy si panowa nad ciaem. Ale ja posugiwaem si blem w bdny sposb, a to byo bardzo ze. Ten prosty, nieokrzesany drwal uwaa, e zna mnie lepiej ni ja sam, i to mnie irytowao. A jednoczenie byem dumny jak paw, e moje obrazy wyraay dokadnie mj stan ducha. Maria poczua, e jaki ostrzejszy kamie rozci jej stop, ale chd by bardziej dojmujcy, przeszywa j na wskro, dygotaa, coraz trudniej jej byo nady za sowami Ralfa. Dlaczego mczyznom na tym cholernym wiecie zaleao tylko na tym, by pokaza jej, czym jest bl? Bl sakralny, bl i rozkosz, bl z wyjanieniem lub bez, lecz zawsze bl, bl, bl... Zranion stop stana na innym kamieniu. Stumia okrzyk i posza dzielnie dalej. Na pocztku staraa si zachowa godno, spokj, to, co nazywa jej wiatem. Teraz sza powoli, odek podchodzi jej do garda, myli kbiy si w gowie. Chciaa zatrzyma si to wszystko nie miao sensu ale si nie zatrzymaa. Nie zatrzymaa si z szacunku dla siebie samej. W kocu ten spacer na bosaka nie bdzie trwa wiecznie. Nagle przeszya j inna myl. Co bdzie jutro? Na pewno dostanie grypy. I

93

zakaenia od ran na stopach. Z powodu wysokiej gorczki nie bdzie moga pj do Copacabany. Pomylaa o klientach, ktrzy na ni czekali, o Milanie, ktry liczy na ni, o pienidzach, ktrych nie zarobi, o swojej przyszej farmie, o rodzicach, ktrzy byli z niej dumni... Szybko jednak przestaa myle o czymkolwiek, bya obolaa i przemarznita do szpiku koci. Niech Ralf wreszcie doceni jej wysiki, powie w kocu do i pozwoli woy buty. On jednak wydawa si obojtny, odlegy, jakby by to jedyny sposb, by uwolni j od pokus, ktrym chciaa ulec, lecz wwczas ju na zawsze nosiaby na sobie lady o wiele gbsze ni od kajdanek. Ale bl j przeraa. Zastanawiaa si, czy uda jej si zrobi kolejny krok. A jednak sza dalej. Bl zawadn jej dusz, pozbawi si. Odegra swoj rol w piciogwiazdkowym hotelu, nago, przy wdce z kawiorem, ze wistem pejcza w powietrzu to jedno, ale stpa boso po ostrych kamieniach, drc z zimna, to cakiem co innego. Czua si zagubiona, nie zdolna zamieni nawet sowa z Ralfem Hartem. Jej wiat sprowadza si do maych, ostrych kamykw, ktrymi wysana bya cieka pomidzy drzewami. Miaa ju ochot si podda, gdy ogarno j dziwne uczucie. Dotara do granic swych moliwoci, poza nimi znalaza pustk. Zdawao si jej, e unosi si ponad sob. Nie czua ju blu. Czy wanie tego doznawali pokutnicy? Na drugim biegunie blu odkrya drzwi, ktre prowadziy na inny poziom wiadomoci, gdzie bya ju tylko przyroda okrutna i nieprzejednana. Wszystko wok stao si nierealnym snem: sabo owietlony park, ciemne jezioro, milczcy mczyzna, jedna czy dwie spacerujce pary, ktre nawet nie zauwayy, e jest bosa i ledwo trzyma si na nogach. Czy to z powodu przenikliwego chodu, czy rwcego blu w stopach, nagle przestaa czu swoje ciao. Teraz nie istniao ani podanie, ani strach, tylko niezrozumiay jak to nazwa? tajemniczy spokj. Granica blu nie bya granic jej moliwoci, moga j przeama i pj dalej. Pomylaa o wszystkich tych, ktrzy cierpieli w milczeniu nie z wasnej winy, podczas gdy ona sama zadawaa sobie bl ale to ju nie byo wane, przekroczya granice moliwoci ciaa. Teraz pozostawaa jej ju tylko dusza, wiato swoista pustka, ktr kto pewnego dnia nazwa rajem. Istniej takie cierpienia, o ktrych mona zapomnie dopiero wtedy, gdy umys odrywa si od ciaa. Nastpn scen, jak zapamitaa, by Ralf Hart biorcy j w ramiona. Otuli j swoj marynark. Zasaba z zimna, ale to nie byo istotne. Bya zadowolona, przestaa si ba wygraa. Nie upokorzya si przed tym mczyzn.

94

Minuty przemieniy si w godziny, musiaa zasn w jego ramionach, bo przebudzia si w jego sypialni. Stay tu jedynie ko i telewizor. Nic wicej. Ralf pojawi si z filiank gorcej czekolady. Doskonale powiedzia jeste tam, gdzie chciaa doj. Nie chc czekolady, chc wina. Chc i do naszego pokoju, do kominka, do pek z ksikami. Powiedziaa: naszego pokoju. Nie taki by jej zamiar. Obejrzaa swoje stopy. Poza drobnym skaleczeniem byy tylko lekko zaczerwienione, ale to zniknie do rana. Z pewnym trudem zesza po schodach i usiada na swoim miejscu, na dywanie przy kominku. Czua si dobrze, jakby jej miejsce byo w tym domu. Ten japoski drwal powiedzia mi, e gdy wykonuje si wiczenia fizyczne, gdy od ciaa wymaga si duo, umys zyskuje osobliw si duchow, zblion do wiata, ktre dojrzaem w tobie. Co czua? e bl jest przyjacielem kobiety. To niebezpieczne. e bl ma granic. I to jest zbawienne. Nie zapomnij o tym. Ralf wzi du tek z rysunkami i rozoy j na pododze. Oto dzieje prostytucji. Prosia, ebym si dowiedzia czego na ten temat. Tak, prosia o to, ale z nudw, by zwrci na siebie uwag. Dzi to ju nie miao znaczenia. Przez ostatnie dni eglowaem po nieznanych morzach. Nie wierzyem, e w ogle istnieje jaka historia, mylaem po prostu, e jest to najstarszy zawd wiata, jak to si mwi. Ale ta historia istnieje, a waciwie dwie historie. Co to za rysunki? Wyda si troch zawiedziony, e go nie zrozumiaa, lecz szybko wzi si w gar. To jest to, co przenosiem na papier, gdy czytaem, prowadziem poszukiwania i uczyem si. Porozmawiamy o tym kiedy indziej. Dzi nie chc zmienia tematu, musz zrozumie bl. Wczoraj odkrya, e prowadzi ci do rozkoszy. Dzisiaj odnalaza w nim spokj. Dlatego prosz, nie przyzwyczajaj si do niego, to potny, niebezpieczny narkotyk, ktry szybko uzalenia. Bl istnieje na co dzie, w skrywanym cierpieniu, w naszych wyrzeczeniach, w rezygnacji z marze. Bl przeraa, gdy pokazuje swoje prawdziwe oblicze, ale jest kuszcy, gdy stroi si w pirka powicenia. Albo tchrzostwa. Czowiek prbuje si przed nim broni, cho zawsze znajduje sposb, by jako z nim poflirtowa. Nie wierz w to. Nikt nie chce cierpie.

95

 Jeeli uda ci si zrozumie, e moesz y bez cierpienia, to i tak duo, ale nie wyobraaj sobie, e inni pjd tumnie w twoje lady. Nikt nie chce cierpie, a jednak wszyscy lub prawie wszyscy wiadomie lub nie poszukuj blu, powice, dziki czemu mog czu si usprawiedliwieni, oczyszczeni, godni szacunku w oczach wasnych dzieci, maonkw, ssiadw, Boga. Zreszt nie roztrzsajmy tego teraz, chc tylko, eby wiedziaa, e wiat napdza nie pogo za przyjemnociami, lecz rezygnacja ze wszystkiego, co istotne. Czy onierz rusza na wojn, by pokona wroga? Nie, on idzie zgin za ojczyzn. Czy ona okazuje mowi, e jest zadowolona? Nie, ona na kadym kroku stara si mu udowodni, jak bardzo si dla niego powica. Czy m idzie do pracy, by rozszerzy swoje horyzonty, rozwin si? Skde, dla dobra rodziny haruje wylewajc wiadra potu. I tak dalej... Dzieci wyrzekaj si swoich marze, by zadowoli rodzicw, rodzice powicaj wasne ycie, by zrobi przyjemno dzieciom, a bl i cierpienie staj si dowodem tego, co powinno przynosi wycznie rado: mioci. Przesta. Ralf zamilk. Postanowi zmieni temat. Wyciga swoje rysunki jeden po drugim. Na pocztku wszystkie wydaway si Marii niedorzeczne. Byy tam jakie postaci, ale take gryzmoy, barwne plamy, geometryczne figury. W miar opowieci Ralfa powoli zaczynaa rozumie. Kademu jego sowu towarzyszy gest, a kade zdanie wprowadzao j w wiat, do ktrego jak dotd sdzia wcale nie naleaa, wmawiajc sobie, e w jej przypadku to tylko tymczasowy sposb zarabiania pienidzy. Krtki epizod, nic wicej. Odkryem, e istnieje nie jedna, lecz dwie historie prostytucji. Pierwsz znasz, bo to jest take twoja historia: adna dziewczyna, z powodw, ktre wybraa lub ktre los wybra za ni, odkrywa, e jedynym sposobem, by przetrwa, jest sprzedawanie wasnego ciaa. Niektrym z tych kobiet, jak Mesalinie w Rzymie, udao si w ten sposb zapanowa nad caymi narodami. Inne stay si legend, jak pani du Barry. Jeszcze inne flirtoway z przygod i bardzo le si to dla nich skoczyo, jak dla Maty Hari, kobiety-szpiega. Lecz wikszoci z nich nie dane byo zakosztowa smaku sawy. Nigdy nie udao si im wyj z cienia, na zawsze pozostay skromnymi dziewczynami, ktre marzyy o splendorach, maestwie, wielkich przygodach, lecz rzeczywisto okazywaa si cakiem inna i traciy resztki zudze. Zanurzay si w prostytucj tylko na chwil, stopniowo przywykay, wydawao im si, e panuj nad sytuacj, cho tak naprawd nie potrafiy ju robi nic innego. Od paru tysicy lat artyci rzebi, maluj, pisz ksiki. Podobnie prostytutki od zawsze wykonuj swj zawd, pod tym wzgldem niewiele si zmienio. Chcesz pozna wicej szczegw? Maria skina gow, by zyska na czasie. Zdaa sobie spraw, e jaka bardzo niszczycielska energia opucia jej ciao, gdy sza boso przez park nad jeziorem. Wzmianki o prostytutkach pojawiaj si na egipskich papirusach, w tekstach sumeryjskich, w Starym i Nowym Testamencie. Lecz profesja zaczyna organizowa si

96

dopiero w VI wieku przed nasz er w Grecji, gdy prawodawca Solon ustanawia burdele kontrolowane przez pastwo i nakada podatek od handlu ciaem. Cieszy to ateskich przedsibiorcw, gdy dziki temu zakazany wczeniej proceder staje si legalny. Prostytutki s klasyfikowane wedug wysokoci podatkw, jakie pac. Najtasz zwie si porne. To niewolnica naleca do waciciela przybytku. Nastpna w kolejnoci jest peripattik, kobieta szukajca klientw na ulicy. I wreszcie najwyej stojca w hierarchii pod wzgldem ceny i jakoci usug hetaira, ktra podruje z ludmi interesu, bywa na najwspanialszych ucztach, gromadzi wielki majtek, udziela porad, bierze udzia w yciu politycznym. Jak widzisz to, co istniao dawniej, istnieje do dzi. W redniowieczu, z powodu chorb wenerycznych... Cisza, strach przed zakaeniem i gorczk, ciepo bijce z kominka niezbdne teraz, by rozgrza jej ciao i dusz. Maria nie chce duej sucha tej historii przygnioto j poczucie, e wiat zatrzyma si, e wszystko si powtarza, a czowiek nigdy w peni nie doceni seksu, nie obdarzy go szacunkiem, na jaki przecie zasuguje. Ale ty chyba nie jeste tym zainteresowana. Zdobya si na wysiek. W kocu przed tym mczyzn miaa zamiar otworzy serce, cho teraz nie bya ju tego tak bardzo pewna. Nie interesuje mnie to, co ju wiem to mnie tylko przygnbia. Mwie, e istnieje jaka inna historia. Druga historia jest diametralnie inna. To prostytucja sakralna. Maria nagle wynurzya si ze stanu upienia i zacza sucha z uwag. Sakralna prostytucja? Sprzedawa swoje ciao i na dodatek zblia si do Boga? Grecki historyk Herodot tak pisze na temat Babilonu: Panuje tu bardzo dziwny obyczaj. Kada kobieta, ktra przysza na wiat w Sumerze, ma obowizek przynajmniej raz w yciu uda si do wityni bogini Isztar i na znak gocinnoci odda swe ciao nieznajomemu za symboliczn opat. Maria poczua, e musi dowiedzie si czego wicej o tej bogini. Moe ona pomoe jej odnale to, co zgubia, cho sama nie zdawaa sobie sprawy, co to byo. Wpywy bogini Isztar rozcigay si na cay rodkowy i Bliski Wschd, sigay Sardynii, Sycylii i portw Morza rdziemnego. Pniej, za czasw cesarstwa rzymskiego inna bogini, Westa, daa cakowitej niewinnoci lub cakowitego oddania si. Aby podtrzyma wity ogie, kapanki z jej wityni pomagay modziecom zwykym miertelnikom i krlom stawia pierwsze kroki w yciu erotycznym. pieway erotyczne hymny, wpaday w trans, skaday sw ekstaz w ofierze wiatu, podczas swego rodzaju duchowego zespolenia z bstwem. Ralf Hart pokaza jej kopi staroytnego hymnu przetumaczonego na niemiecki. Wydeklamowa powoli:

97

Gdy siedz na progu tawerny, Ja, bogini Isztar, Jestem prostytutk, matk, on i bstwem. Jestem tym, co nazywa si yciem, Mimo e wy nazywalicie mnie mierci. Jestem tym, co nazywa si Cnot, Mimo e wy nazywalicie mnie Bezecnoci. Jestem t, ktrej szukacie I ktr znalelicie. Jestem t, ktr rozrzucilicie, A teraz zbieracie moje szcztki. [tum. Elbieta Janczur] Maria dostaa czkawki. Ralf rozemia si. Powracay jej yciowe siy, wiato rozbyso w niej na nowo. Snu dalej opowie o dziejach prostytucji sakralnej, pokazywa rysunki, stara si na wszelkie sposoby, by czua si kochana. Nikt nie wie, dlaczego sakralna prostytucja zanika, cho trwaa co najmniej przez dwa tysiclecia. Moe z powodu chorb lub jakich przemian spoecznych, moe dlatego, e zmieniy si religie. Tak czy inaczej, nie ma jej ju i nie bdzie. W naszych czasach wiatem rzdz mczyni, a okrelenie prostytutka suy wycznie do napitnowania kadej kobiety, ktra nie idzie prost drog. Czy moesz przyj do Copacabany jutro? Ralf nie rozumia dlaczego, ale zgodzi si bez wahania. Pamitnik Marii pisany tej nocy, gdy sza boso po parku w Genewie: Mao mnie obchodzi, czy kiedy byo to uwicone, czy nie, nienawidz tego, co robi. To niszczy moj dusz, sprawia, e trac kontakt ze sob, uczy mnie, e bl jest nagrod, e za pienidze mona kupi wszystko, wszystko usprawiedliwi. Wok mnie nie ma ludzi szczliwych. Moi klienci wiedz, e musz zapaci za co, co powinni mie za darmo, i jest to dla nich przygnbiajce. Kobiety wiedz, e musz sprzedawa to, co wolayby ofiarowa z radoci i czuoci, i jest to dla nich wyniszczajce. Stoczyam dug walk, zanim napisaam te sowa, zanim pogodziam si z myl, e jestem nieszczliwa, niespeniona musiaam i wci musz przetrwa jeszcze par tygodni. Nie mog jednak dalej postpowa tak, jakby wszystko to byo normalne, jakby mia to by tylko drobny epizod bez znaczenia. Chc o tym zapomnie. Potrzebuj mioci, tylko tyle, mioci. ycie jest za krtkie lub za dugie, bym moga pozwoli sobie na luksus a tak zego ycia.

98

To si nie dzieje ani u niego, ani u niej. To nie jest ani Brazylia, ani Szwajcaria. To po prostu hotel, ktry mgby znajdowa si gdziekolwiek na wiecie. Standardowe umeblowanie sprawia, e jest jeszcze bardziej bezosobowy. Nie jest to hotel z widokiem na jezioro, wspomnienie blu, cierpienia, ekstazy. Okna wychodz na Drog witego Jakuba, szlak pielgrzymki, ale nie pokuty. Na tej drodze ludzie spotykaj si w kawiarniach, odkrywaj w sobie wiato, rozmawiaj, zostaj przyjacimi, zakochuj si w sobie. Pada deszcz, w nocy ulica jest pusta moe droga odpoczywa od wszystkich tych krokw, ktre kadego dnia od stuleci stawiaj na niej ptnicy. Wyczy wiato. Zacign zasony. Poprosi go, by si rozebra. Jak dotd tylko ona odsonia przed nim swoje ciao. Kiedy jej oczy przywyky ju do ciemnoci, dojrzaa w pmroku nagiego mczyzn. Wyja dwie chusty starannie zoone, wyprane i wielokrotnie wypukane, by zmy lady perfum i myda. Podesza do niego i poprosia, by przewiza sobie oczy. Zawaha si, mwi o jakim piekle, przez ktre ju przeszed. Zapewnia go, e nie o to chodzi: chce po prostu cakowitej ciemnoci. Wczoraj uwiadomi jej, czym jest bl. Teraz jej kolej, by go czego nauczy. W kocu Ralf ustpuje, zakada opask. Ona robi to samo. Nie przebija ju adne wiato, s naprawd pogreni w ciemnoci. Trzymaj si za rce, by trafi do ka. Nie, nie musimy si ka. Usidziemy, tak jak dotd, naprzeciw siebie, moe tylko troch bliej jedno drugiego, by dotyka si kolanami. Zawsze chciaa to zrobi, tyle e nigdy nie miaa na to czasu. Ani z pierwszym kochankiem. Ani z Arabem, ktry wyoy tysic frankw, liczc by moe na co wicej, ni bya w stanie mu da. Ani z licznymi mczyznami, ktrzy kupowali jej ciao. Myli o swoim pamitniku. Ma ju do takiego ycia, chciaaby, aby dni, ktre pozostay do wyjazdu, miny szybko i wanie dlatego oddaje si temu mczynie. W tym tkwi wiato jej skrywanej mioci. Grzech pierworodny nie polega na tym, e Ewa zjada jabko, tylko e podzielia si z Adamem, aby ze swoim odkryciem nie czu si samotna. Ale pewnymi rzeczami nie mona si podzieli. Nie trzeba obawia si oceanw, w ktrych zanurzamy si z wasnej woli. Strach wszystkim miesza w kartach. Czowiek przechodzi pieko, zanim to zrozumie. Kochajmy si, ale nie prbujmy posi si nawzajem. Kocham tego czowieka, ktry siedzi przede mn, bo nie jest moj wasnoci ani ja nie nale do niego. Nic nie stoi na przeszkodzie, bymy oddali si sobie wzajemnie, musz powtarza sobie te sowa dziesitki, setki, miliony razy, a w kocu sama w nie uwierz. Myli o dziewczynach, ktre z ni pracuj. Myli o matce, o przyjacikach. Wszystkie s przewiadczone, e wiat mczyzn krci si tylko wok jedenastu minut dziennie. Ale to nie tak: w mczynie drzemie take co z kobiety pragnie spotka bratni dusz, by nada swemu yciu sens. Czy to moliwe, by jej matka udawaa orgazm przed ojcem, tak jak ona przed swoimi dotychczasowymi kochankami? A moe na brazylijskiej guchej prowincji kobiecie nie wolno

99

okazywa rozkoszy podczas stosunku? Tak mao wie o yciu, o mioci, a teraz z przewizanymi oczami odkrywa rdo wszystkiego: wszystko zaczyna si tam, gdzie ona chce, by si zaczynao. Dotyk. Tonc w zupenych ciemnociach zapomina o prostytutkach, klientach, matce i ojcu. Przez cae popoudnie zastanawiaa si, co mogaby ofiarowa mczynie, ktry przywrci jej godno i uprzytomni, e poszukiwanie szczcia jest waniejsze ni potrzeba blu. Chciaabym da mu okazj, by odkry przede mn co nowego. Wczoraj pokaza mi istot cierpienia, opowiedzia histori prostytucji. Skoro daje mu to rado, niechaj mnie prowadzi i wtajemnicza. Wyciga do niego rk i prosi, by da jej swoj. Szepcze kilka sw: tego wieczoru, w tym bezosobowym pokoju hotelowym chciaaby, by pozna jej skr, granic, ktra oddziela j od wiata. Prosi go, by jej dotyka, by poczu j swoimi domi. Ciaa rozumiej si nawet wtedy, gdy dusze nie s ze sob w zgodzie. On gadzi j delikatnie, a ona odwzajemnia pieszczot. Oboje unikaj miejsc intymnych, to niepisana, oboplna umowa. Opuszki jego palcw muskaj jej twarz, czuje zapach farby, ktrego nie da si zmy w aden sposb. Musia tak pachnie, gdy zobaczy pierwsze drzewo, pierwszy dom narysowany w marzeniach. On rwnie czuje zapach jej doni, nieuchwytny, nienazwany. W tej chwili wszystko jest ciaem, reszta milczeniem. Pieci ukochanego i czuje jego pieszczoty. Caa zamienia si w dotyk. Mogaby tak spdzi ca noc. Nagle, moe dlatego, e nie ma adnego przymusu, czuje ciepo pomidzy udami. Jest wilgotna. Czeka na chwil, kiedy on dotknie jej ona i poczuje, e jest mokre. Nie chce jednak nic przypiesza, nie ma zamiaru go prowadzi tu, tam, wolniej, szybciej... Donie mczyzny staj si coraz mielsze, meszek na jej ramionach podnosi si, jakby chcia go odepchn. Jego palce rysuj szerokie krgi wok jej piersi, skradaj si niczym czatujce zwierz. Chciaaby poczu je na swych sutkach, ale moe odgadujc jej myli, prowokujco odsuwa t chwil w nieskoczono. Gdy wreszcie gadzi jej napczniae sutki, przeszywa j dreszcz i znw topnieje z rozkoszy. Potem wolniutko opuszkami palcw wdruje po jej brzuchu, schodzi niej, wodzi domi po wewntrznej stronie ud. Teraz ona pieci jego ciao. Czuje ciepo bijce z jego podbrzusza. Dotyka jego czonka z nagle odzyskan niewinnoci. Nie jest tak nabrzmiay, jak to sobie wyobraaa a ona jest caa mokra, to niesprawiedliwe. Pieci go tak, jakby na nowo staa si dziewic. Jest coraz bardziej podniecony. Pragnie, by j obj, przytuli. Ale nie, dopiero odkrywaj swoje ciaa, maj czas, duo czasu przed sob. Mogliby kocha si ju teraz, byaby to najbardziej naturalna rzecz pod socem i zapewne najbardziej cudowna, ale przypomina sobie pierwszy wieczr spdzony razem,

100

kiedy powoli sczya wino, delektujc si kadym ykiem, ktry rozgrzewa jej dusz, otwiera przed ni nowe perspektywy, dawa jej wolno, przyblia do ycia. Pragnie bez popiechu, dogbnie smakowa tego mczyzn, by mc zapomnie na zawsze pode wina wypijane jednym haustem, ktre zamiast radosnego upojenia koczyy si kacem i chorob duszy. Przerywa, delikatnie splata swoje palce z palcami Ralfa, syszy jk i sama ma ochot jcze, lecz si powstrzymuje. Czuje ciepo rozlewajce si po caym jej ciele. On musi czu to samo. Nie ma orgazmu, ale miosna energia dociera do kadej komrki jej ciaa, odwiea umys. Znowu ma wraenie, e odzyskaa utracon niewinno. Zsuwa opaski i zapala lampk przy ku. Oboje s nadzy, nie umiechaj si do siebie, po prostu na siebie patrz. Jestem mioci, jestem muzyk pomylaa. Chodmy taczy. Ale nie mwi tego. Rozmawiaj o rzeczach banalnych. Kiedy znw si spotkamy? Ona proponuje jak dat, chyba za dwa dni. On mwi, e chciaby zaprosi j na wystaw. Ona waha si. To by oznaczao, e pozna jego rodowisko, jego przyjaci. Co powiedz? Co sobie o niej pomyl? Odmawia. A on wie, e miaa ochot przyj zaproszenie, wic delikatnie nalega, a Maria w kocu ustpuje. Umawiaj si w kawiarni, gdzie si poznali. Nie, Brazylijczycy s przesdni, nie wolno umawia si w miejscu pierwszego spotkania, moe to zamkn pewien cykl i pooy kres ich historii. Decyduj si wic na koci, z widokiem na pikn panoram miasta, przy Drodze witego Jakuba, na ktrej odbyli cz tajemniczej pielgrzymki, w dniu kiedy si poznali. Pamitnik Marii na dzie przed kupnem biletu powrotnego: By sobie ptak obdarzony par doskonaych skrzyde o bajecznie barwnych pirach, stworzony do swobodnego szybowania w przestworzach, ku radoci tych, ktrzy obserwowali go w locie. Pewnego dnia ptaka tego zobaczya moda kobieta i zakochaa si w nim bez pamici. Serce jej mocno zabio, oczy zalniy z zachwytu, gdy patrzya, jak z gracj szybuje po bkitnym niebie. Ptak poprosi j, by mu towarzyszya, i polecieli razem w penej harmonii. Kobieta podziwiaa, czcia, wielbia ukochanego ptaka. Lecz pewnego dnia pomylaa: A moe on zechce odkry dalekie krainy, pozna odlege zaktki wiata?. I przestraszya si wasnych myli. Przestraszya si, e ju nigdy nikogo tak mocno nie pokocha. I obudzia si w niej zazdro, zazdro o to, e ptak umie lata. Poczua si samotna. Zastawi na niego puapk pomylaa. Nastpnym razem, gdy si pojawi, ju ode mnie nie odleci.

101

Ptak, ktry rwnie by bardzo zakochany, przyfrun do niej nazajutrz. Wpad do klatki i nie mg si ju z niej wydosta sta si winiem. Kobieta napawaa si jego widokiem. By przedmiotem jej gorcej namitnoci, pokazywaa go przyjacikom, ktre wzdychay: Naprawd cudowny! Jaka jeste szczliwa!. Jednak z biegiem czasu zasza w niej zadziwiajca przemiana: poniewa ptak sta si jej wasnoci i nie musiaa ju go zdobywa, przesta j interesowa. A on, nie mogc ju lata, z dnia na dzie pogra si w coraz gbszym smutku, pira mu wyblaky, skrzyda opady a kobieta zwracaa na niego uwag tylko wtedy, kiedy przynosia mu jedzenie. Pewnego dnia, gdy podesza do klatki, okazao si, e ptak jest martwy. Wpada w rozpacz i odtd ani na chwil nie przestawaa o nim myle. Ale nie pamitaa o klatce, pamitaa tylko dzie, kiedy ujrzaa go po raz pierwszy, jak szybowa wysoko w obokach, swobodny i szczliwy. Gdyby moga przyjrze si sobie samej, zrozumiaaby, e tym, co tak naprawd wzruszao j w ukochanym, bya jego wolno, ciekawo wiata, energia jego silnych skrzyde. Utracia sens ycia i mier zapukaa do jej drzwi. Czemu przysza? zapytaa j udrczona kobieta. Abycie mogli by znw razem odpowiedziaa mier. Gdyby pozwolia mu odlatywa i wraca, kochaaby go i podziwiaa do dzisiaj. Teraz jestem ci potrzebna, by moga go odnale. Maria zacza dzie od zaatwienia sprawy, do ktrej przygotowywaa si przez ostatnie miesice. W biurze podry kupia bilet powrotny do Brazylii na dzie od dawna zapisany w kalendarzu. Za dwa tygodnie opuci Europ. Odtd Genewa bdzie miaa dla niej twarz mczyzny, ktrego kochaa i ktry kocha j, a ulica Berneska sprowadzi si do samej nazwy nadanej na cze stolicy Szwajcarii. Maria zapamita swj pokj, jezioro, jzyk francuski i szalestwa, ktre popenia dwudziestotrzyletnia dziewczyna (tak, poprzedniego dnia miaa urodziny), nim zrozumiaa, e istnieje pewna granica, ktrej przekracza nie warto. Nie miaa zamiaru uwizi ptaka z wasnej bani ani prosi go, by pojecha za ni do Brazylii. Sprawi, e bya zdolna do najczystszych i najpikniejszych uczu. Chciaa, eby cieszy si wolnoci. Ona te bya ptakiem. Obecno Ralfa Harta u jej boku przypominaaby jej czasy Copacabany. A to bya ju odlega przeszo, nie przyszo. Obiecaa sobie, e poegna si z nim dopiero w ostatniej chwili, tu przed odjazdem, by nie cierpie za kadym razem, gdy pomyli: Ju wkrtce mnie tu nie bdzie. I tak oszukiwaa swe serce, spacerujc tego ranka po Genewie. ledzia lot mew nad rzek, przygldaa si sklepikarzom porzdkujcym witryny, ludziom wychodzcym z biur na obiad, samolotom ldujcym w oddali, zwrcia uwag na barw i smak jabka, ktre jada, na tcz nad fontann tryskajc ze rodka jeziora, na pochliw, skrywan rado przechodniw, na

102

spojrzenia pene podania, na spojrzenia bez wyrazu, na spojrzenia. Niemal rok mieszkaa w tym miecie pord tysica innych miast na ziemi. Szczerze mwic, gdyby nie jego szczeglna architektura i mnstwo bankw, mogoby rwnie dobrze znajdowa si na brazylijskiej prowincji. By tu bazar, rynek, targujce si gosposie. Byy studenckie pary, ktre ucieky z zaj, tumaczc si pewnie chorob ojca lub matki, a teraz caoway si nad brzegiem jeziora. Byli ludzie, ktrzy czuli si tu jak u siebie, i tacy, ktrzy czuli si obco. Byy brukowce oraz szacowne pisma dla biznesmenw, ktrzy tak naprawd czytywali tylko pras brukow. Posza do biblioteki, by zwrci opase dzieo o rolnictwie. Nie zrozumiaa z niego nic, lecz ksika ta przypominaa jej o yciowym celu, w chwilach gdy wydawao si, e traci panowanie nad swoim losem. Bya jej milczcym towarzyszem, jasnym wiatekiem podczas ciemnych nocy tych ostatnich tygodni w Genewie. Zawsze robi plany na przyszo i zawsze zaskakuje mnie teraniejszo mylaa Maria. Zastanawiaa si, jak niezaleno, rozpacz, mio, cierpienie pozwoliy jej odkry sam siebie i na nowo odzyska mio wolaa, by tak zostao. Najdziwniejsze byo to, e niektre koleanki opowiaday o bogiej ekstazie doznanej z mczyzn. Jej osobicie seks nic nie da, ani dobrego, ani zego. Nie rozwizaa dotd swojego problemu nie udao si jej osign orgazmu podczas stosunku. Akt pciowy niewiele dla niej znaczy i zapewne nigdy ju nie dozna aru i rozkoszy w ucisku odnalezienia, o ktrym kiedy opowiada jej Ralf Hart. Bibliotekarka (Maria miaa w niej jedyn przyjacik, cho nigdy jej o tym nie powiedziaa), zwykle powana, bya tego dnia w dobrym humorze. Chciaa podzieli si z ni kanapk, ale Maria podzikowaa, mwic, e wanie zjada obiad. Dugo pani trzymaa t ksik. Szczerze mwic, nic z niej nie zrozumiaam. Czy pamita pani, o co mnie pani kiedy pytaa? Nie, nie pamitaa, ale gdy zobaczya znaczcy umiech, zrozumiaa: chodzio o seks. Sporzdziam wykaz wszystkiego, co na ten temat mamy w naszych zbiorach. Nie ma tego wiele, ale skoro trzeba ksztaci modych ludzi, ktrzy tu przychodz, zamwiam kilka nowych tytuw, by nie musieli si o tym dowiadywa w sposb najgorszy z moliwych, chociaby od prostytutek. Bibliotekarka wskazaa lec w kcie stert ksiek starannie oboonych pakowym papierem. Nie miaam jeszcze czasu ich posegregowa, ale przerzuciam je pobienie i to, co w nich odkryam, napenio mnie zgroz. No c, Maria moga si zaoy, o czym za chwil bdzie mowa: o wyszukanych pozycjach, sadomasochizmie i temu podobnym. Lepiej byo si jako wyga, powiedzie, e

103

musi wraca do pracy (nie pamitaa ju, czy mwia, e pracuje w banku, czy w sklepie kamstwa wymagaj dobrej pamici). Podzikowaa bibliotekarce, daa znak, e ju idzie, i wtedy usyszaa: Pani te byaby zgorszona. Na przykad czy wiedziaa pani, e echtaczka to odkrycie wieej daty? Odkrycie? wieej daty? Nie dalej jak wczoraj pewien mczyzna w cakowitej ciemnoci pieci jej echtaczk. Jej istnienie zostao oficjalnie ogoszone publicznie w 1559 roku przez lekarza Realda Colombo w ksice pod tytuem De re anatomica. Colombo opisuje j tam jako rzecz adn i przydatn, czy da pani wiar?! Obie wybuchny miechem. Dwa lata pniej, w 1561 roku, inny lekarz, Gabriele Falloppio, stwierdzi, e owo odkrycie zawdzicza naley jemu. Obaj mczyni oczywicie Wosi, oni si znaj na sprawie prowadzili dugie debaty, by ustali, ktry z nich pierwszy odkry echtaczk dla historii wiata! Ta rozmowa bya cakiem interesujca, ale Maria nie chciaa si nad tym duej rozwodzi znw poczua, jak jej ono wilgotnieje na samo wspomnienie pieszczot Ralfa, jego doni wdrujcych si po jej ciele. Nie, dla niej seks nie umar, ten mczyzna j na swj sposb rozbudzi. ycie byo cudowne! Ale bibliotekarka rozgadaa si na dobre. Po tych odkryciach dalej pogardzano t czci ciaa mwia niczym ekspert. Tyle si teraz pisze w prasie o stosowanych przez niektre plemiona afrykaskie okaleczeniach, ktre pozbawiaj kobiety prawa do rozkoszy, a wcale nie s nowoci. Na przykad w Europie w XIX wieku wycinano echtaczk, gdy panowao powszechne przekonanie, e ta nieistotna cz kobiecej anatomii to rdo histerii, epilepsji, bezpodnoci, skonnoci do cudzostwa. Maria wycigna rk na poegnanie, lecz bibliotekarka nie zwrcia na to uwagi. Co gorsza, nasz drogi Freud, ojciec psychoanalizy, twierdzi, e orgazm u normalnie zbudowanej dojrzaej kobiety powinien przemieszcza si od echtaczki ku pochwie. Jego najzagorzalsi zwolennicy, rozwijajc t tez, twierdzili, e odczuwanie rozkoszy seksualnej w okolicach echtaczki jest oznak niedojrzaoci lub, co gorsza, biseksualnoci. A przecie kada kobieta doskonale wie, e bardzo trudno przey orgazm jedynie dziki penetracji. Stosunek z mczyzn moe by cudowny, ale caa przyjemno mieci si w tym malekim zgrubieniu odkrytym przez ktrego z tych dwch Wochw, wszystko jedno ktrego! Maria uznaa, e jest cakowicie niedojrzaa z punktu widzenia Freuda. Jej seksualno, wci infantylna, nie przemiecia si od echtaczki ku pochwie. A moe Freud si myli? Co pani sdzi o punkcie G? A wie pani, gdzie on si znajduje? Bibliotekarka zarumienia si, odchrzkna, ale odpowiedziaa:

104

 Pierwsze pitro, okno w gbi. Genialne porwnanie! Zupenie jak w podrczniku wychowania seksualnego dla modych dziewczt. Za kadym razem, gdy Maria masturbowaa si, przedkadaa ten synny punkt G nad echtaczk, ktra dawaa rozkosz poczon z niepokojem. Zawsze wic wchodzia od razu na pierwsze pitro, do okna w gbi! Widzc, e bibliotekarka ani myli koczy swj wywd pomachaa jej rk na poegnanie i wysza. Czua si dziwnie, jakby lekko zasmucona moe dlatego, e pozostay jej tylko dwa tygodnie do wyjazdu z Europy? Nie miaa ochoty wraca do Copacabany. Jednak czua si w obowizku pracowa do koca pobytu, cho nie wiedziaa dlaczego. Zaoszczdzia ju do pienidzy i to popoudnie moga wykorzysta na zakupy albo umwi si z dyrektorem banku, staym klientem, ktry obieca, e jej doradzi, jak sensownie ulokowa oszczdnoci. Moga pj na kaw albo wysa poczt cz bagau. Moga te po prostu przej si po Genewie i spojrze na to miasto wieym okiem. Dosza do skrzyowania, ktre mijaa ju setki razy. Rozpociera si std widok na jezioro, na fontann i na klomby kwiatw w parku po drugiej stronie ulicy, ukadajce si w okazay zegar jeden z symboli Genewy. Nagle przystana. Odkrya powd swojego smutku: wcale nie miaa ochoty wyjeda! A skoro tak, musi std uciec jak najszybciej! Nie moe czeka dwch tygodni ani nawet dziesiciu dni. Przyczyn jej rozterek wcale nie by Ralf Hart ani nadzieja na przeycie w Szwajcarii jeszcze jednej przygody. Przyczyn byy pienidze! Pienidze! Owe skrawki papieru o nijakich barwach, ktre powszechnie uznawano za wartociowe wierzya w to, tak jak wszyscy. Ale gdyby ze stert skrawkw papieru zjawia si w banku, szacownym, tradycyjnym, bardzo dyskretnym szwajcarskim banku i zapytaa: Czy mog za nie kupi kilka godzin ycia?, usyszaaby w odpowiedzi: Nie, prosz pani, my ycia nie sprzedajemy, my tylko kupujemy. Pisk hamulcw. Kierowca samochodu gono wyrazi swoj dezaprobat, a jaki uprzejmy starszy pan poprosi j po angielsku, by si cofna dla przechodniw palio si czerwone wiato. Wydaje mi si, e odkryam co, o czym wszyscy bez wyjtku powinni wiedzie. Ale nikt nie wiedzia. Rozejrzaa si dookoa. Przechodnie pieszyli si do pracy, do szk, do biur porednictwa pracy, na ulic Bernesk, pocieszajc si w duchu: Moje marzenia mog jeszcze poczeka, dzisiaj powinienem jeszcze troch zarobi. Oczywicie jej zawd by potpiany, ale tak naprawd, jak we wszystkich innych zawodach, chodzio w nim o to, by sprzeda swj czas. Wszyscy jechali na tym samym wzku. Robia rzeczy, ktrych nie lubia jak wszyscy. Znosia ludzi, ktrych nie znosia jak wszyscy. Oddawaa swe drogocenne ciao i drogocenn dusz, udzc si na lepsz przyszo jak wszyscy. Sdzia, e nie zarobia jeszcze wystarczajco duo jak wszyscy. Musiaa by cierpliwa jak

105

wszyscy. Odkadaa marzenia na potem jak wszyscy. Teraz bya zbyt zajta, czekali na ni klienci, ktrzy mogli jej zapaci trzysta pidziesit albo tysic frankw szwajcarskich za noc. Tu i teraz, w peni wiadomie, zakazaa sobie myle o tym, co mogaby jeszcze sobie kupi, gdyby zostaa na ulicy Berneskiej, dajmy na to, rok duej. Ta ba o ptaku uwizionym w klatce, ktr napisaa w pamitniku, nie odnosia si do Ralfa Harta, lecz do niej samej! Jest godzina jedenasta jej pobyt w Genewie wanie dobieg koca! Poczekaa na zielone wiato, przesza na drug stron ulicy, zatrzymaa si przed kwietnym zegarem, pomylaa o Ralfie, znw poczua na sobie jego spojrzenie pene podania, wspomniaa wieczr, kiedy si przed nim obnaya. Poczua, jak jego rce czule gadz jej piersi, ono, twarz. Przeniosa wzrok na ogromny wodotrysk w oddali i bez masturbacji przeya orgazm, tu, na oczach wszystkich. Nikt tego nie zauway. Ledwie wesza do Copacabany, a ju zawoaa j Nyah, jedyna spord koleanek, z ktr Mari czyy wizy, mona by rzec, przyjacielskie. Siedziaa z jakim Azjat. Zamiewali si do rozpuku. Spjrz na to! Popatrz, do czego on mnie namawia! Z szelmowskim umiechem mczyzna unis wieko czego w rodzaju skrzyneczki na cygara. Maria zerkna do rodka i mimo obaw nie dostrzega tam strzykawek ani narkotykw. Ani adnego skarbu. W pudeku leaa pltanina zaworkw, korbek, obwodw elektrycznych, maych metalowych stykw i baterii, podobna do wntrznoci starego radioodbiornika, z dwoma przewodami, ktrych kocwki podczono do maej szklanej paeczki gruboci palca. Nic, co mogo by warte majtek. Zabawne, wyglda jak z ubiegego stulecia powiedziaa Maria. Bo jest z ubiegego stulecia! zaperzy si mczyzna, oburzony jej ignorancj. To urzdzenie ma ponad sto lat i kosztowao mnie fortun. Jak dziaa? Pytanie Marii wyranie nie przypado Nyah do gustu. Ufaa Brazylijce, ale obawiaa si, e zechce jej odbi klienta, bo czasem ludzie potrafi w jednej chwili zmieni si nie do poznania. Ju mi wyjani. I odwracajc si do mczyzny, zasugerowaa, by wyszli. Lecz on wydawa si zachwycony zainteresowaniem, jakie wywoaa jego zabawka. Okoo 1900 roku, gdy pierwsze baterie pojawiy si na rynku, medycyna tradycyjna robia dowiadczenia z prdem, by sprawdzi, czy da si nim leczy choroby psychiczne lub histeri. Wykorzystywano go rwnie do walki z trdzikiem i stymulacji witalnoci skry.

106

Widzicie te dwa zakoczenia? Przykadano je tutaj wskaza na skro a bateria powodowaa wyadowanie elektrostatyczne, jakie zdarzaj si czasem, gdy powietrze jest bardzo suche. To zjawisko byo niespotykane w Brazylii, za to w Szwajcarii do czste. Maria odkrya je pewnego dnia, otwierajc drzwi takswki usyszaa trzask i poczua silny wstrzs. Sdzc, e to defekt samochodu, oznajmia, e nie zapaci za kurs, a kierowca wyzwa j od idiotek i omal nie poturbowa. Mia racj, to nie bya wina samochodu, lecz suchego powietrza. Po paru takich incydentach unikaa dotykania metalowych przedmiotw, a wreszcie w supermarkecie kupia bransoletk, ktra w pewnej mierze pochaniaa adunek elektryczny nagromadzony w organizmie. Ale to okropnie nieprzyjemne! wykrzykna. Nyah, coraz bardziej zniecierpliwiona jej zachowaniem, obja klienta, by nie pozostawi adnej wtpliwoci, do kogo on naley. To zaley od miejsca, w ktre si to woy powiedzia mczyzna ze miechem. Pokrci korbk i obydwie paeczki stay si fioletowe. Dotkn nimi po kolei obu kobiet. Rozleg si suchy trzask, ale sam wstrzs przypomina raczej leciutkie swdzenie. Milan podszed do ich stolika. Bardzo prosz, nie uywa tego tutaj. Klient schowa instrument do pudeka. Filipinka skwapliwie wykorzystaa okazj i zasugerowaa, by od razu poszli do hotelu. Mczyzna wyglda na lekko rozczarowanego nowo przybya wykazywaa wiksze zainteresowanie jego cudown zabawk ni kobieta, ktra ponaglaa go teraz do wyjcia. Woy jednak marynark, schowa pudeko do skrzanej teczki i owiadczy: Teraz znw produkuj to urzdzenie. Jest modne w krgach tych, ktrzy poszukuj specyficznych rozkoszy. Ale ten model to unikat, mona go znale tylko w niezwykle rzadkich zbiorach medycznych, w muzeach lub u antykwariuszy. Milan i Maria zostali sami przy stoliku. Widzia pan ju kiedy co takiego? Nie. Taki model rzeczywicie musi kosztowa majtek. Ten facet zajmuje wysokie stanowisko w firmie naftowej, wic moe sobie na to pozwoli. Ale widziaem inne modele, troch nowoczeniejsze. A jak si tego uywa? Ludzie wkadaj to sobie do rodka... i partner krci korbk. Przyjmuj wstrzs od wewntrz. Nie mogliby tego robi sami? W tej dziedzinie niemal wszystko mona robi samemu. Tylko po co? Dla nas lepiej, eby chcieli dzieli z kim przyjemno, inaczej ja bym zbankrutowa, a ty poszaby

107

pracowa w sklepie warzywnym. A propos, na dzi zapowiedzia si twj specjalny klient. Prosz, nie przyjmuj adnych innych zaprosze. Nie przyjm. cznie z nim. Przyszam tylko si poegna, odchodz. Milan by zaskoczony. Malarz? Nie. Copacabana. Istnieje jaka granica a ja odkryam j dzi rano, przy kwietnym zegarze koo jeziora. Co to za granica? Cena farmy na brazylijskiej prowincji. Wiem, e mogabym zarobi jeszcze wicej, pracowa przez kolejny rok. C to za rnica? Ale ja znam t rnic. Zostaabym na zawsze w tej puapce, jak pan, jak moi klienci: bankierzy, piloci, owcy gw, dyrektorzy wydawnictw pytowych, wszyscy mczyni, ktrych poznaam, ktrym sprzedaam swj czas i ktrzy nie mog mi go zwrci. Jeeli zostan jeden dzie duej, zostan rok duej, a jeeli zostan rok duej, nigdy si z tego bagna nie wydostan. Milan pokiwa gow ze zrozumieniem, jakby zgadza si, ale nic nie powiedzia, bo Maria mogaby zarazi tym pomysem inne dziewczyny, ktre dla niego pracuj. By porzdnym czowiekiem i nawet jeeli nie da Marii swojego bogosawiestwa, nie stara si jej przekona, e popenia bd. Zamwia kieliszek szampana. Miaa ju po dziurki w nosie koktajlu owocowego. Teraz moga si napi tego, na co miaa ochot, nie bya w pracy. Milan zapewni j, e moe do niego dzwoni, gdyby czegokolwiek potrzebowaa, i e zawsze moe na niego liczy. Chciaa zapaci za drinka, ale odpowiedzia jej, e to na koszt firmy. Przyja prezent. Daa tej firmie o wiele wicej, ni jest wart jeden kieliszek szampana. Pamitnik Marii, pisany po powrocie do siebie: Nie pamitam ju, kiedy to byo, ale pewnej niedzieli postanowiam pj do kocioa na msz. Po jakim czasie si zorientowaam, e trafiam w nieodpowiednie miejsce: to by koci protestancki. Zbieraam si ju do wyjcia, gdy pastor rozpocz kazanie. Pomylaam, e bdzie niedelikatnie, jeli teraz wstan i chwaa Bogu, tego dnia bowiem usyszaam sowa, ktrych bardzo wtedy potrzebowaam. We wszystkich niemal jzykach wiata istnieje to samo przysowie: Czego oczy nie widz, tego sercu nie al. Twierdz, e nie ma nic bardziej faszywego. Im bardziej oczy nie widz, tym bardziej sercu al tych uczu, ktre staramy si w sobie stumi, o ktrych chcemy zapomnie. Gdy jestemy na wygnaniu, pielgnujemy najmniejsze wspomnienie o ojczynie, o naszych korzeniach. Gdy jestemy daleko od ukochanej istoty, kady mijany przechodzie przypomina nam o niej.

108

Ewangelie i wite teksty niemal wszystkich religii napisano na wygnaniu, podczas pielgrzymki dusz bkajcych si po ziemi w poszukiwaniu Boga. Nasi przodkowie nie wiedzieli i my nie wiemy, czego oczekuje od nas Bg. A my, by nie zapomnie, kim jestemy bo nie wolno nam tego zrobi piszemy ksiki lub malujemy obrazy. Po mszy podeszam do pastora i powiedziaam, e jestem cudzoziemk. Podzikowaam mu za to, e przypomnia mi t prawd czego oczy nie widz, tego sercu al. I wanie dlatego, e tak bardzo al, dzi std wyjedam. Maria wycigna z szafy dwie walizki i pooya je na ku. Wyobraaa sobie, e wypeni je prezentami, piknymi sukniami, zdjciami nienego krajobrazu i wielkich stolic Europy, pamitkami ze szczliwego okresu, gdy mieszkaa w najbardziej bezpiecznym, mlekiem i miodem pyncym kraju wiata. To prawda, miaa troch nowych ubra i kilka zdj niegu, ktry pewnego dnia spad w Genewie, ale poza tym nic nie stao si po jej myli. Przyjechaa tu, liczc na to, e zbije fortun, nauczy si ycia i odkryje, kim jest, znajdzie ma, sprowadzi rodzin, by pochwali si swoim szczciem. Jej oszczdnoci wystarcz tylko na kupno maej farmy w Brazylii, na nic wicej. Nie poznaa pobliskich gr i co gorsza pozostaa obca sama sobie, cho przynajmniej wiedziaa, kiedy trzeba si zatrzyma. Niewielu ludzi to wie. Bya tancerk w kabarecie, nauczya si francuskiego, pracowaa jako prostytutka i bezgranicznie pokochaa pewnego mczyzn. Jak na jeden rok, to niemao. Czua si szczliwa pomimo smutku. A smutek ten mia imi. Nie prostytucja, nie Szwajcaria ani pienidze, tylko Ralf Hart. Cho nigdy nie przyznaa si do tego sama przed sob, w gbi serca pragna polubi tego mczyzn, ktry za chwil bdzie czeka na ni w kociele, by pokaza jej swoje obrazy i przedstawi przyjaci. Zamierzaa nie i na spotkanie, tylko zatrzyma si w hotelu niedaleko lotniska. Skoro samolot odlatywa nazajutrz rano, kada dodatkowa minuta spdzona z nim zamieniaby si w lata cierpie w przyszoci z powodu tego, co powiedziaa, a czego nie powiedziaa, na wspomnienie jego dotyku, barwy gosu, sposobu, w jaki dodawa jej otuchy. Otworzya ponownie walizk, wyja z niej wagonik kolejki elektrycznej, przygldaa mu si chwil, zanim wyrzucia go do kosza. Nie zasugiwa na to, by pozna Brazyli: dziecko, ktre nim obdarowano, nie miao z niego adnej frajdy. Nie, nie pjdzie do kocioa. Ralf Hart moe j zacz wypytywa, a jeeli pozna prawd, bdzie baga, by zostaa, zasypie obietnicami, wyzna mio, ktr i tak okazywa przy kadej sposobnoci. A przecie spotykali si absolutnie bez zobowiza i aden zwizek oparty na innych zasadach nie mgby przetrwa. Moe dlatego si kochali? Bo wiedzieli, e nie potrzebuj siebie nawzajem. Mczyni zawsze boj si kobiet, ktre im mwi: Nie

109

mog bez ciebie y, a Maria wolaa zabra ze sob obraz Ralfa Harta zakochanego, bez lku, gotowego dla niej na wszystko. A zreszt miaa jeszcze czas, by ustali, czy pjdzie na spotkanie. Teraz musiaa zaj si sprawami praktycznymi. Przejrzaa wszystkie rzeczy, ktre adnym sposobem nie chciay zmieci si w walizkach, i po chwili namysu postanowia je zostawi. Waciciel mieszkania sam zdecyduje, co z tym dalej zrobi. Nie moga zabra wszystkiego do Brazylii, cho jej rodzice potrzebowaliby tego bardziej ni pierwszy lepszy szwajcarski ebrak. Zreszt z tymi przedmiotami (talerze, garnki, obrazki kupione na pchlim targu, rczniki i pociel) zwizanych byo wiele zych wspomnie. Posza do banku i wypacia wszystkie oszczdnoci. Dyrektor z ktrym czyy j intymne stosunki twierdzi, e to zy pomys, e franki szwajcarskie mogy nadal dla niej pracowa i dostawaaby odsetki w Brazylii. A poza tym, gdyby teraz kto j okrad, rok jej pracy poszedby na marne! Maria zawahaa si, pomylaa, e bankier ma racj, e naprawd chce jej pomc. Dosza jednak do wniosku, e pienidze te miay przeksztaci si w farm, dom dla rodzicw, kilka sztuk byda i perspektyw cikiej pracy. Nie chodzio jej o to, by zostay jedynie papierem wartociowym. Podja je co do centyma, schowaa do kupionej specjalnie na t okazj torebki, ktr przypia do paska pod ubraniem. Udaa si do agencji podry, modlc si w duchu, by zdoaa zrealizowa swe plany do koca. Okazao si, e lot nastpnego dnia mia midzyldowanie w Paryu, gdzie trzeba si przesi do innego samolotu. Trudno najwaniejsze, eby bya daleko std, zanim zdy si rozmyli. Dotara a do mostu, kupia lody cho znw zaczynao si ochadza i z zachwytem zacza si przyglda Genewie. Miasto wydao si jej dzi cakiem inne ni w dniu, w ktrym tu przybya. Miaa wraenie, jakby dopiero tu przyjechaa i zaczynaa poznawa tutejsze muzea, zabytki, modne bary, restauracje. To dziwne, gdy mieszka si w jakim miecie, zazwyczaj jego zwiedzanie odkada si na pniej i na og si go dobrze nie poznaje. Waciwie powinna cieszy si, e wraca do siebie, ale nie umiaa si cieszy. Pomylaa, e powinna by smutna, bo opuszcza miasto, ktre tak gocinnie j przyjo, ale smuci si te nie umiaa. Uronia kilka ez nad sob: dziewczyn inteligentn, ktra miaa wszelkie przesanki ku temu, by odnie sukces, tyle e na og podejmowaa bdne decyzje. arliwie wierzya, e tym razem si nie myli. Gdy wesza, koci by cakiem pusty. Moga w spokoju podziwia pikne witrae. Patrzya na otarz i pusty krzy: nie narzdzie tortur i mczeskiej mierci, lecz symbol zmartwychwstania. Ten krzy straci sw wymow, swe znaczenie, nie kojarzy si z mk i

110

rozpacz Tego, ktry na nim skona. Przypomniaa sobie pejcz uyty tego wieczoru, kiedy szalaa burza te straci swe znaczenie i wymow. Mj Boe, o czym ja myl?!. Bya zadowolona, e nie musi oglda obrazw witych mczennikw z otwartymi, krwawicymi ranami. Koci by tylko miejscem, gdzie ludzie spotykali si, by oddawa cze czemu, czego rozumem poj nie mona. Zatrzymaa si przed tabernakulum, gdzie przechowywane byo ciao Chrystusa, w ktrego jeszcze wierzya, cho niewiele powicaa Mu uwagi. Uklka i przyrzeka Bogu, Matce Boskiej, Chrystusowi i wszystkim witym, e bez wzgldu na to, co si wydarzy, nie zmieni postanowienia i jutro wyjedzie. Zoya obietnic, bo znaa dobrze puapki mioci, ktre potrafi skruszy wol kobiety. Nagle poczua, e kto dotyka jej ramienia. Za ni sta Ralf Hart. Jak si masz? Dobrze odpowiedziaa bez cienia niepokoju. Chodmy na kaw. Trzymali si za rce jak dwoje zakochanych, ktrzy odnaleli si po dugiej rozce. Caowali si na ulicy, kilku przechodniw spojrzao na nich z oburzeniem. miali si z powodu skrpowania, jakie wywoywali, i zazdroci, jak budzili wiedzieli, e ci zgorszeni ludzie wiele by dali, by mc si znale na ich miejscu. Weszli do kawiarni. Wydaa im si wyjtkowa, niepodobna do innych, tylko dlatego, e wanie do niej weszli, e si kochali. Zaczli rozmawia o Genewie, o pocztkowych kopotach Marii z jzykiem, o witraach w kociele, o zgubnym wpywie tytoniu oboje palili i nie mieli najmniejszego zamiaru wyrzeka si tego naogu. Upara si, by zapaci rachunek, i w kocu si zgodzi. Poszli na wystaw, poznaa rodowisko, w ktrym si obraca, artystw, ludzi bogatych, ktrzy wydawali si jeszcze bogatsi, ni byli w istocie, milionerw, ktrzy wydawali si biedni, publiczno dopytujc si o przerne detale, o ktrych nie miaa pojcia. Wszyscy chtnie rozmawiali z Mari, podziwiali jej znajomo francuskiego, pytali o karnawa w Rio, pik non i samb. Dobrze wychowani, mili, sympatyczni, otwarci. Zaproponowa, e przyjdzie do niej wieczorem do Copacabany. Powiedziaa, e ma wolne i chciaaby zaprosi go na kolacj. Zgodzi si, umwili si wic w sympatycznej restauracji przy niewielkim placyku Cologny. Wtedy Maria przypomniaa sobie o swojej jedynej tutejszej przyjacice i postanowia si z ni poegna. Ca wieczno tkwia uwiziona w korkach, czekajc, a Kurdowie (znowu!) zakocz demonstracj. Ale teraz, gdy bya pani swego czasu, to ju nie miao znaczenia. Gdy dotara na miejsce, bibliotek akurat zamykano.

111

 Moe wyda si to pani zbyt poufae, ale nie mam nikogo, komu mogabym si zwierzy powiedziaa bibliotekarka na widok Marii. Ta kobieta nie miaa adnej przyjaciki, spdzajc cae dnie w tym miejscu?! Nie miaa z kim porozmawia, spotykajc codziennie tylu ludzi?! Nareszcie Maria spotkaa kogo, kto by do niej podobny. Przemylaam to, co wczoraj przeczytaam o echtaczce... Czy nie moemy porozmawia o czym innym? ...i doszam do wniosku, e cho sprawy kowe z mem zawsze ukaday si nam dobrze i czerpaam z tego wiele przyjemnoci, trudno mi byo osign orgazm podczas stosunku. Czy uwaa pani, e to normalne? Czy uwaa pani za normalne, e Kurdowie manifestuj kadego dnia? e zakochane kobiety uciekaj od swych ksit z bajki? e ludzie sprzedaj swj cenny czas, ktrego adn miar nie mona odkupi? A jednak tak si dzieje. Mao istotne wic, co ja myl, wszystko i tak jest normalne. Wszystko, co jest w zgodzie z nasz natur i naszymi najskrytszymi pragnieniami, jest dla nas normalne, nawet jeeli jest wynaturzeniem w oczach Boga. Sami prosilimy si o pieko i budowalimy je przez tysiclecia. Teraz zatem nic nie stoi na przeszkodzie, bymy yli w sposb najgorszy z moliwych. Maria po raz pierwszy zapytaa bibliotekark o imi (znaa tylko jej nazwisko). Heidi. Bya zamna przez trzydzieci lat, a nigdy nigdy! nie zastanawiaa si, czy to normalne, e podczas stosunku z mem nie miaa orgazmu. Nie wiem, czy powinnam bya wszystko to czyta! Moe lepiej byoby y w niewiedzy, w przekonaniu, e wierny m, mieszkanie z widokiem na jezioro i stanowisko urzdnika pastwowego jest szczytem marze dla kobiety mojego pokroju. Odkd pani si tu zjawia i wziam si za te lektury, zaniepokoio mnie, co zrobiam z wasnym yciem. Czy dzieje si tak ze wszystkimi ludmi? Mog pani zapewni, e tak. Maria poczua si bardzo dowiadczona przy tej kobiecie, ktra prosia j o rady. Czy zechciaaby pani mnie wysucha? Maria kiwna gow zaintrygowana. Oczywicie jest jeszcze pani za moda, by zrozumie te sprawy, ale wanie z tego powodu o tym mwi. eby pani nie popenia tych samych bdw co ja. Dlaczego mj m nie widzia, z jakim trudem, z jak wielkim trudem przychodzio mi udawanie tego, co jego zdaniem powinnam bya odczuwa? Oczywicie, odczuwaam te rozkosz podczas stosunkw z nim, ale to bya rozkosz innego rodzaju, rozumie pani? Rozumiem. Teraz ju wiem dlaczego. Pisz o tym tutaj. Wskazaa ksik przed sob, lecz Marii nie udao si odczyta tytuu. Istnieje wizka nerww, ktra czy echtaczk z punktem o

112

kluczowym znaczeniu, punktem G. Ale mczyni uwaaj, e wszystko sprowadza si do penetracji. Czy wie pani, czym jest punkt G? Mwiymy ju o tym powiedziaa Maria. Pierwsze pitro, okno w gbi. Oczywicie! Spojrzenie bibliotekarki si rozjanio. To mieszne! Punkt G jest zdobycz naszego stulecia i trbi o nim wszystkie gazety. Czy zdaje sobie pani spraw, w jak rewolucyjnych czasach przyszo nam y? Maria spojrzaa na zegarek, a Heidi uwiadomia sobie, e powinna si popieszy, by powiedzie tej licznej dziewczynie, e kobiety maj pene prawo do szczcia i do spenienia, i e przysze pokolenia powinny korzysta z tych wspaniaych odkry nauki. Freud uwaa, e siedzib naszej rozkoszy moe by tylko pochwa, tak jak u mczyzn penis. Lecz trzeba cofn si do rda, do tego, co zawsze dawao nam rozkosz: do echtaczki i do punktu G! Niewiele kobiet szczytuje podczas stosunku. Jeeli tak si te dzieje w pani zwizku, mam jedn rad: zmiecie pozycj! Niech chopak si pooy na plecach, a pani na nim. W takiej pozycji echtaczka ociera si o czonek i osignie pani to, czego pani szuka i na co pani bez wtpienia zasuguje. Maria udawaa tylko, e rozmowa ta mao j obchodzi. Obchodzia j bardzo. A wic nigdy nie osigna satysfakcji seksualnej wycznie z powodu zej pozycji! Miaa ochot wycaowa bibliotekark. Ogromny kamie spad jej z serca! Heidi umiechna si z min spiskowca. Oni o tym nie wiedz, ale my take moemy mie wzwd! Oni to byli zapewne mczyni. Maria omielia si zapyta: Czy zdradzia pani kiedy ma? Tym pytaniem wywoaa szok. Bibliotekarka ciskaa oczami co w rodzaju witego ognia, poczerwieniaa, trudno jej byo co z siebie wydusi z wciekoci, a moe wstydu. Powrmy do naszego wzwodu. echtaczka staje si twarda, wiedziaa pani o tym? Od dziecka. Heidi bya wyranie rozczarowana, ale nie dawaa za wygran: I okazuje si, e jeeli pieci si pani, nie dotykajc czubka echtaczki, rozkosz moe by jeszcze wiksza. Niektrzy mczyni staraj si dotyka tego czubka, nie wiedzc nawet, e to bywa czasami bolesne, zgadza si pani ze mn? A poza tym szczera rozmowa z partnerem zawsze przynosi korzyci, wedug ksiki, ktr wanie czytam. Czy rozmawiaa pani szczerze z mem? Heidi znowu uchylia si od odpowiedzi. Maria spojrzaa na zegarek. Wyjania, e przyjechaa, by si poegna przed wyjazdem, gdy jej sta dobieg koca. Bibliotekarka nie suchaa. Nie chce pani wzi tej ksiki o echtaczce? Nie, dzikuj. I nie chce pani wypoyczy nic innego?

113

 Nie. Wracam do Brazylii, ale chciaabym pani podzikowa. Zawsze traktowaa mnie pani z szacunkiem i zrozumieniem. Do widzenia. Ucisny si serdecznie, yczc sobie wzajemnie wiele szczcia. Bibliotekarka poczekaa, a za Mari zamkn si drzwi, ale potem to byo silniejsze od niej uderzya pici w st. Bya wcieka na siebie. Dlaczego nie wykorzystaa okazji? Skoro dziewczyna omielia si zapyta j, czy kiedykolwiek zdradzia ma, czemu nie powiedziaa jej prawdy? Trudno, to ju zreszt nieistotne. W kocu wiat nie krci si tylko wok seksu, cho seks z pewnoci si liczy. Rozejrzaa si po pkach z ksikami, ktrych byo tu tysice. Wikszo opowiadaa o mioci. Zawsze takiej samej spotkanie dwojga ludzi, mio, rozstanie i nowe spotkanie. Bya w nich mowa o porozumieniu dusz, o dalekich krajach, przygodach, cierpieniach i rozterkach, lecz rzadko pojawia si kto, kto mwi: Drogi panie, niech pan si postara lepiej pozna kobiece ciao. Dlaczego w tych ksikach nie mwiono otwarcie o potrzebach seksualnych kobiet? Moe dlatego, e waciwie nikogo to nie interesowao. Mczyzna uparcie poszukiwa nowych wrae, wci jeszcze na swj sposb by jaskiniowym myliwym, ktrym kierowa instynkt zdobywcy. A kobieta? Heidi wiedziaa z wasnego dowiadczenia, e jej ochota na miosne igraszki w maeskim stadle przetrwaa zaledwie kilka lat, potem wyranie zmalaa i zesza na dalszy plan. Kobiety najczciej si do tego nie przyznaj, bo kada myli, e jej los jest odosobniony. I kamie, udaje, e j nu zapdy ma, ktry ma ochot na seks niemal kadej nocy. Kobiety do prdko zaczynaj zajmowa si czym innym: dziemi, porzdkami, gotowaniem, tolerowaniem mowskich skokw w bok, planowaniem wakacji, podczas ktrych bardziej myl o dzieciach ni o sobie, zajmuj si nawet mioci, ale nie seksem. Heidi wyrzucaa sobie, e nie bya bardziej otwarta wobec tej modej Brazylijki, najwyraniej naiwnej jeszcze dziewczyny, ktra bya w wieku jej crki i nie znaa jeszcze ycia. Dzielnie radzia sobie na emigracji, z dala od rodziny i bliskich, podja nieciekaw prac, by jako wiza koniec z kocem. Miaa nadziej, e spotka mczyzn, ktry poprosi j o rk, polubi go, uda kilka orgazmw, osignie poczucie bezpieczestwa, pozna tajemnicze dobrodziejstwo prokreacji i prdko zapomni o takich sprawach jak orgazm, echtaczka i punkt G. Stanie si przykadn on i troskliw matk, bdzie dba, by niczego w domu nie brakowao, od czasu do czasu masturbowa si po kryjomu, mylc o nieznajomym, ktry rzuci jej podliwe spojrzenie, gdy mijali si na ulicy. Bdzie zachowywaa pozory. Dlaczego wiat tak bardzo przejmowa si pozorami? Z tego wanie powodu nie odpowiedziaa na pytanie Marii, czy zdradzia ju kiedy ma.

114

Te tajemnice zabieramy ze sob do grobu pomylaa. M by zawsze mczyzn jej ycia, nawet kiedy seks z nim nalea ju do odlegej przeszoci. By wspaniaym czowiekiem, wiernym towarzyszem, uczciwym, wspaniaomylnym, zrwnowaonym, za wszelk cen stara si zapewni godziwy byt rodzinie i uszczliwi tych, za ktrych czu si odpowiedzialny. Mczyzna idealny, o takim marzy chyba kada kobieta. Wanie dlatego Heidi tak trudno byo pogodzi si z myl, e pewnego dnia zapragna innego mczyzny i posza za gosem instynktu. Przypomniaa sobie to spotkanie. Wracaa wanie z Davos, gdy niena lawina przerwaa na kilka godzin kursowanie pocigw. Heidi zadzwonia do domu, eby si nie martwili, kupia w kiosku kilka czasopism i przygotowaa si na dusze oczekiwanie na dworcu. Wtedy zobaczya obok siebie mczyzn z plecakiem, do ktrego przytroczony by piwr. Lekko szpakowaty, ogorzay od soca, by jedynym, ktremu opnienie pocigu zdawao si nie przeszkadza. Wrcz przeciwnie, umiecha si i wyranie szuka kogo chtnego do rozmowy. Heidi otworzya gazet, ale och! tajemnico przypadku! zanim zacza czyta, jej spojrzenie skrzyowao si ze wzrokiem podrnego i ju byo za pno, eby go zignorowa. Zagai rozmow. Okazao si, e jest pisarzem, bra udzia w jakim kongresie, ale lawina pomieszaa mu szyki i nie zdy ju na powrotny samolot. Poprosi j, by pomoga mu znale jaki hotel, gdy dotr do Genewy. Heidi przygldaa mu si z rosnc ciekawoci. Jak kto, kto spni si na samolot i musi czeka godzinami w niewygodnej dworcowej poczekalni, moe tryska humorem? Pisarz zacz rozprawia, jakby byli starymi przyjacimi. Opowiada jej o swych podrach, o tajnikach twrczoci literackiej i co j zdumiao, ale i oburzyo o kobietach, ktre kocha. Od czasu do czasu przeprasza za sw gadatliwo i prosi, by powiedziaa mu co o sobie. Jestem zwyk osob, niczym wyjtkowym si nie wyrniam zdoaa jedynie wydusi. Nagle przyapaa si na tym, e chciaaby, aby pocig nigdy nie przyjecha. Rozmwca by czarujcy, dowiadywaa si o rzeczach, ktre do jej wiata przenikay tylko za porednictwem powieci. A poniewa nigdy wicej ju miaa go nie zobaczy, omielia si (potem nie umiaa wytumaczy dlaczego) zapyta go o sprawy, ktre leay jej na sercu. Jej maestwo przechodzio trudny okres i chciaa si dowiedzie, jak temu zaradzi. Nieznajomy podsun jej kilka zrcznych pomysw, ale widziaa, e nie by zachwycony rozmow o jej mu. Jest pani bardzo interesujc kobiet powiedzia. Nie syszaa tego od lat i nie wiedziaa, jak zareagowa. Widzc jej zmieszanie, zmieni temat. Zacz opowiada o pustyniach, grach, zaginionych miastach, kobietach zakrywajcych twarze, o wojownikach, piratach i starych mdrcach.

115

Wreszcie nadjecha pocig. Usiedli obok siebie. Nie bya ju matk z trjk dzieci mieszkajc w willi nad jeziorem, lecz poszukiwaczk przygd. Patrzc na grskie szczyty, na rzek, czua si beztroska i szczliwa. Schlebiao jej, e siedzcy u jej boku mczyzna chce j zdoby (mczyni myl tylko o tym) i za wszelk cen stara si wywrze na niej dobre wraenie. Tego ranka wiat wyglda inaczej, bya mod trzydziestoomioletni kobiet obserwujc z zachwytem wysiki, jakie podejmowa mczyzna, by j uwie. W jesieni ycia (aczkolwiek przedwczesnej), gdy sdzia, e ma ju wszystko, czego moga oczekiwa, ten czowiek pojawi si na dworcu i wtargn w jej ycie, nie pytajc o pozwolenie. Wysiedli w Genewie. Wskazaa mu hotel (skromny, jak nalega, bo nie przewidzia, e przyjdzie mu spdzi jeszcze jeden dzie w kraju, gdzie ycie byo tak drogie) i poprosi, by towarzyszya mu do pokoju, eby sprawdzi, czy wszystko jest w porzdku. Heidi wiedziaa, co j czeka, a mimo to posza za nim. Zamknli drzwi, zaczli caowa si namitnie, zerwa z niej ubranie i... Mj Boe! Jak on zna kobiece ciao! Na kilka godzin przestaa by wiern on, pani domu, czu matk, przykadn urzdniczk, by na nowo sta si kobiet. Kochali si cae popoudnie, urok prys dopiero o zmierzchu. Powiedziaa wwczas zdanie, ktrego wolaaby nigdy nie wymwi: Musz wraca, m na mnie czeka. Zapali papierosa. Dugo milczeli. Ani jedno, ani drugie nie powiedziao egnaj. Heidi ubraa si i wysza, nie ogldajc si za siebie, wiedzc, e cokolwiek by powiedzieli, kade sowo, kade zdanie byoby pozbawione sensu. Przez kilka dni m zwraca jej uwag, e zmienia si, e jest bardziej radosna albo smutniejsza nie umia tego dokadnie okreli. Po tygodniu wszystko wrcio do normy. Szkoda, e nie opowiedziaam o tym tej dziewczynie pomylaa bibliotekarka. Zreszt i tak nic by z tego nie zrozumiaa. udzi si jeszcze, e ludzie s sobie wierni, a miosne przysigi wieczne. Pamitnik Marii: Nie wiem, co mg pomyle tego wieczoru, kiedy otworzy drzwi i zobaczy mnie z dwiema walizkami. Nie przejmuj si powiedziaam od razu. Nie wprowadzam si tutaj. Chodmy na kolacj. Bez sowa pomg mi wnie bagae. Nie zapyta Co to jest? ani nie powiedzia Ciesz si, e jeste, tylko porwa mnie w ramiona i zacz caowa, gadzi moje piersi, ono, jakby czeka na to od bardzo dawna i przeczuwa, e to ostatnia okazja. Zerwa ze mnie akiet, sukienk, i tam, w przedpokoju, bez adnych wstpw, kochalimy si po raz pierwszy. Moe powinnimy poszuka wygodniejszego miejsca, powici sobie

116

wicej czasu, ale przecie chciaam go czu w sobie, kocha go z caych si, mie bodaj przez jedn noc to, czego nigdy nie miaam i czego prawdopodobnie nie bd ju miaa. Pooy mnie na pododze, wszed we mnie, zanim staam si gotowa, ale bl mi nie przeszkadza wrcz przeciwnie, spodobao mi si to, musia poj, e nale ju do niego ca sob i nie musi mnie prosi o pozwolenie. Nie przyszam, by go czegokolwiek uczy ani by udowodni, e jestem bardziej wraliwa ni inne kobiety, tylko po to, by mu powiedzie, e go pragn, e ja rwnie na to czekaam, e na przekr wszystkim zasadom, ktre ustalilimy midzy sob, jestem szczliwa, a teraz niech nas prowadzi instynkt. Kochalimy si w najbardziej tradycyjnej pozycji ja pod nim, on nade mn. Kiedy patrzyam na niego, nie byo we mnie chci, by udawa czy jcze. Chciaam tylko mie oczy szeroko otwarte, by mc zapamita kad sekund, widzie mimik jego twarzy, donie, ktre chwytay moje wosy, usta, ktre mnie ksay i caoway. adnej gry wstpnej, adnych pieszczot, adnych wymysw, tylko on we mnie, a ja w jego duszy. Unosi si i opada, przypiesza lub zwalnia tempo, zatrzymujc si co jaki czas, by mi si przyjrze. Nie pyta, czy mi si to podoba, gdy wiedzia, e jest to jedyny sposb, by nasze dusze poczyy si w tej chwili. Kochalimy si coraz szybciej, wiedziaam, e jedenacie minut dobiega koca, chciaam, by trway wiecznie, byo cudownie ach, mj Boe! Jakie to byo cudowne! Oddawa si, nie biorc! wszystko z szeroko otwartymi oczami. Pamitam dokadnie moment, kiedy nasz wzrok sta si mglisty, jakbymy wchodzili w inny wymiar. Byam tam Wielk Matk, caym wszechwiatem, kobiet kochan, wit ladacznic dawnych rytuaw, o ktrych opowiada mi przy kieliszku wina i ogniu w kominku. Przeczuam jego orgazm, chwyci mnie za rce, jego ruchy stay si bardziej rytmiczne i nagle zawy nie jcza, nie przygryza warg, zawy jak zwierz! Przebiego mi przez myl, e ssiedzi pewnie wezw policj, ale nie miao to najmniejszego znaczenia, przeszy mnie dreszcz rozkoszy, bo tak musiao si dzia od zarania dziejw, od kiedy pierwszy mczyzna posiad po raz pierwszy kobiet: oni wyli. A potem przygnit mnie swoim ciarem i nie wiem, jak dugo leelimy mocno wtuleni w siebie. Gaskaam jego wosy, tak jak owego wieczoru, gdy zamknlimy si w ciemnoci hotelowego pokoju, czuam, jak uspokaja si rytm jego serca, jak jego donie wdruj delikatnie po moich ramionach i miaam gsi skrk. Musia zda sobie spraw z tego, jak jest ciki bo przewrci si na bok, uj moje donie i leelimy, wpatrujc si w siebie. Witaj szepnam. Przycign mnie, opar moj gow na swej piersi i gadzi mnie czule, zanim powtrzy Witaj. Ssiedzi pewnie wszystko syszeli powiedziaam, nie wiedzc, co robi, bo mwienie kocham ci w takiej chwili nie miao wikszego sensu: dla nas obojga byo to oczywiste. Cignie od drzwi szepn. Chodmy do kuchni.

117

Wstalimy i zobaczyam, e nawet si nie rozebra. Woyam akiet i poszlimy do kuchni. Zaparzy kaw, wypali dwa papierosy. Siedzc naprzeciw mnie przy stole, mwi wzrokiem dzikuj, a ja odpowiadaam i ja chc ci podzikowa, lecz nasze usta milczay. Wreszcie omieli si i spyta, co znacz te walizki. Wracam do Brazylii jutro w poudnie. Kobieta czuje, gdy jaki mczyzna jest dla niej wany. A czy mczyzna ma podobn intuicj? A moe powinnam bya raczej powiedzie: Kocham ci, chciaabym tu zosta z tob, popro, bym zostaa. Nie wyjedaj. Zrozumia, e moe mi to powiedzie. Wyjedam. Zoyam sobie obietnic. Gdybym tego nie zrobia, uwierzyabym jeszcze, e tak jak dzisiaj bdzie zawsze. A to by tylko wiat marze dziewczyny z gbokiej prowincji odlegego kraju, ktra przyjeda do wielkiego miasta (szczerze mwic, wcale nie a tak duego) na innym kontynencie, stawia czoo tysicom przeszkd i spotyka mczyzn, ktrego zaczyna kocha. To szczliwe zakoczenie mojego tutaj pobytu: za kadym razem, gdy pomyl o Europie, przypomn sobie zakochanego we mnie mczyzn, ktry bdzie mj na zawsze, bo poznaam najgbsze tajniki jego duszy. Ach, Ralf! Nawet nie wiesz, jak bardzo ci kocham. Sdz, e zakochujemy si od pierwszego wejrzenia, chocia rozsdek nam podpowiada, e to pomyka, i wtedy zaczynamy walczy z tym instynktownym uczuciem tak naprawd wcale nie chcc zwyciy. Ale nadchodzi chwila, gdy uczucie bierze gr, jak tego wieczoru, gdy szam boso po parku, przezwyciajc bl i przenikliwy chd, bo wiedziaam, e bardzo mnie kochasz. Tak, kocham ci, tak jak nigdy nie kochaam adnego mczyzny i wanie z tego powodu odchodz. Gdybym zostaa, marzenia przymiaby rzeczywisto, ch posiadania, pragnienie, by twoje ycie naleao do mnie... wszystko to, co przemienia mio w niewol. Tak jest lepiej, niech marzenie pozostanie marzeniem. Musimy troszczy si o to, co zabieramy z jakiego kraju albo z ycia. Nie miaa orgazmu powiedzia zatroskany. Ba si mnie straci, wydawao mu si, e ma ca noc przed sob, bym zmienia zdanie. Nie miaam, ale i tak byo mi cudownie. Wolabym, eby miaa orgazm. Mogam udawa tylko po to, eby ci sprawi przyjemno, ale zasugujesz na co wicej. Jeste mczyzn, z caym piknem i intensywnoci, ktra si w tym sowie zawiera. Przyszede mi z pomoc i dae wsparcie, pozwolie, bym ja ci wspieraa i pomoga tobie, i adne z nas nie czuo si z tego powodu ponione. Tak, chciaam mie orgazm, ale nie miaam. Jednak uwielbiaam zimn podog, twoje gorce ciao, gwatowno i si, z jak kochae si ze mn.

118

Poszam dzi poegna si z zaprzyjanion bibliotekark. Zapytaa mnie, czy rozmawiam o seksie z moim partnerem. Miaam ochot j spyta: Ktrym partnerem? O jakiego rodzaju seksie? Ale ona na takie pytania nie zasugiwaa, zawsze bya dla mnie anioem. Tak naprawd miaam tylko dwch partnerw, odkd przyjechaam do Genewy: jednego, ktry obudzi we mnie to, co najgorsze, bo mu na to pozwoliam wrcz go bagaam. Drugim bye ty. Dziki tobie znw czuj, e yj. Chciaabym mc nauczy ci, jak dotyka mojego ciaa, z jak si, jak dugo, bo wiem, e nie poczytaby tego za oskarenie czy skarg, lecz sposb, by pomc naszym ciaom i duszom peniej si zespoli. Sztuka mioci jest jak twoje malarstwo: wymaga techniki, cierpliwoci, a przede wszystkim eksperymentowania we dwoje. Wymaga odwagi, trzeba posun si dalej, poza to, co zwyko si nazywa uprawianiem mioci. No tak. Wcieliam si w rol nauczycielki nie chciaam tego, ale Ralf potrafi temu zaradzi. Zapali trzeciego papierosa w cigu pgodziny i zamiast wzi moje sowa za dobr monet, rzek: Po pierwsze, spdzisz noc tutaj. To nie bya proba, to by rozkaz. Po drugie, znw bdziemy si kocha, z mniejszym napiciem, za to z wikszym podaniem. I wreszcie chciabym, aby ty rwnie lepiej rozumiaa mczyzn. Lepiej rozumie mczyzn? Spdziam tutaj z nimi wszystkie noce, z biaymi, czarnymi, z Azjatami, ydami, muzumanami, buddystami! Czyby o tym zapomnia? Zrobio mi si lej na duszy. Dobrze, e rozmowa przybraa taki obrt. W pewnej chwili zaczam nawet si zastanawia, czy nie poprosi Boga o wybaczenie i jako wymiga si od obietnicy. Ale rzeczywisto przywoaa mnie do rozsdku nie miaam zamiaru wpada w puapki przeznaczenia. Tak, lepiej rozumie mczyzn powtrzy Ralf, widzc mj ironiczny umiech. Mwisz o wyraaniu swej seksualnoci, o pomaganiu mi w eglowaniu po twoim ciele, o cierpliwoci, o czasie. Dobrze, ale czy przyszo ci do gowy, e rnimy si, przynajmniej jeeli chodzi o czas? Dlaczego nie poskarysz si Bogu? Kiedy si spotkalimy, poprosiem, by nauczya mnie seksu, bo moje podanie umaro. A wiesz dlaczego? Bo po kilku latach wszystkie moje zwizki sprowadzay si do nudy i frustracji. Zrozumiaem, jak trudno jest da kobietom, ktre kochaem, t sam rozkosz, jak one daway mnie. Kobietom, ktre kochaem, to mi si nie spodobao, ale udaam obojtno, zapalajc papierosa. Nie miaem odwagi powiedzie adnej z nich: naucz mnie swego ciaa. Ale w tobie od razu zobaczyem wiato i pokochaem ci od pierwszego wejrzenia. Pomylaem sobie, e na tym etapie mojego ycia nie mam ju nic do stracenia i mog by wreszcie uczciwy wobec siebie i wobec kobiety, ktr chciabym mie u swego boku.

119

Papieros by cudowny, miaam ochot na lampk wina, ale wolaam nie zmienia tematu. Dlaczego mczyni myl tylko o seksie? Dlaczego nie traktuj kobiet tak jak ty mnie? Dlaczego nie zastanawiaj si, co one czuj? A kto powiedzia, e my mylimy tylko o seksie? Wrcz przeciwnie, za wszelk cen chcemy sprosta oczekiwaniom kobiet, cho tak naprawd niewiele o tych oczekiwaniach wiemy. Uczymy si mioci z prostytutkami i dziewicami, opowiadamy niestworzone historie o naszej potencji. Starzejc si, prowadzamy si pod rk z coraz modszymi kochankami, a wszystko po to, by udowodni sobie i innym, e potrafimy zaspokoi potrzeby kobiet. Ale to nieprawda! Nie rozumiemy nic! Sdzimy, e seks i wytrysk to jedno i to samo, a jak wiesz, wcale tak nie jest. Trudno si nam czegokolwiek nauczy, bo nie mamy odwagi powiedzie kobiecie: naucz mnie swojego ciaa. Ale kobiety rwnie nie maj odwagi powiedzie: staraj si mnie pozna. Zadowalamy si prymitywnym instynktem przetrwania gatunku, koniec, kropka. Cho moe ci si to wyda niedorzeczne, zgadnij, co dla mczyzny liczy si bardziej ni seks? Pomylaam, e moe pienidze albo wadza, ale nie odezwaam si ani sowem. Sport. Bo mczyzna rozumie ciao drugiego mczyzny. W sporcie moliwy jest dialog cia, ktre si rozumiej. Jeste szalony! By moe. Ale to ma sens. Czy zastanawiaa si, co czuj mczyni, z ktrymi sza do ka? Tak, brakowao im pewnoci siebie, bali si. To wicej ni strach, to bezbronno. Bali si, bo atwo ich zrani. Bo nic tak naprawd nie wiedz o seksie, cho wszyscy twierdz uparcie, e to takie wane. Seks, seks, i jeszcze raz seks oto sl ycia!, gosz reklamy, gazety, filmy, ksiki. Cho nikt nie wie, o co tak naprawd chodzi, wiadomo tylko bo instynkt jest od nas silniejszy e trzeba to robi. I tyle. Do. Wygaszalimy przemdrzae tyrady, jedno bowiem cigle starao si zrobi dobre wraenie na drugim. Byo to tak gupie, tak niegodne naszej mioci! Uklkam, rozebraam go. Jego czonek nie zareagowa. Ralf nie by tym zmieszany. Zaczam caowa wewntrzn stron jego uda. Jego czonek powoli nabrzmiewa. Pieciam go, wziam do ust. Caowaam go tak czule, jak kto, kto niczego nie oczekuje i wanie dlatego wszystko dostaje. Widziaam, e Ralf jest coraz bardziej podniecony, zacz pieci moje sutki. Nie zdj ze mnie akietu. Pooy mnie na brzuchu na kuchennym stole. Wszed we mnie powoli, tym razem bez napicia, bez obawy, e mnie straci bo w gbi duszy zrozumia ju, e to tylko sen, ktry na zawsze pozostanie snem. Czuam go w sobie i czuam jego donie na piersiach, na poladkach, dotyka mnie tak, jak potrafi jedynie kobieta. Zrozumiaam wtedy, e jestemy dla siebie stworzeni, bo on

120

potrafi sta si kobiet, tak jak ja mogam sta si mczyzn, gdy rozmawialimy, czy stawialimy pierwsze kroki na spotkanie zagubionych powek, dwch czsteczek, ktre musiay si poczy, by wiat sta si peni. Ralf obejmowa teraz nie tylko mnie, nie tylko mnie posiada, lecz cay wiat. Mielimy dla siebie czas, wiele czuoci i rozumielimy si wzajemnie. Znieruchomia we mnie, jego palce pieciy delikatnie moj echtaczk i przeyam pierwszy, potem drugi i wreszcie trzeci orgazm. Miaam ochot go odepchn. Rozkosz bya tak silna, e niemal bolesna, ale tego wanie chciaam... ...i nagle rozbyso we mnie szczeglne wiato. Byam w raju. Byam ziemi, grami, strumykami pyncymi ku rzekom, rzekami wpadajcymi do morza. Porusza si we mnie coraz szybciej, a bl miesza si z rozkosz, chciaam krzycze, e ju nie mam si, ale jak miaam to zrobi, skoro on i ja stalimy si jednoci? Pozwoliam, by by we mnie tak dugo, dopki chcia, a ja, lec pasko na brzuchu na kuchennym stole, mylaam, e nie ma lepszego miejsca na wiecie, by si kocha. I znw coraz szybszy oddech, paznokcie wpijajce si w moj skr, ciao przy ciele. Zmierzalimy oboje do kolejnego orgazmu i nie byo w tym cienia obudy. Lecimy! Oboje czulimy, e nadchodzi ta chwila. Moje ciao rozlunio si, nie byam ju sob nic ju nie syszaam, nic nie widziaam, nie miaam adnych pragnie, adnych oczekiwa byam tylko doznaniem. Lecimy! I poleciaam razem z nim. To nie byo jedenacie minut, ale caa wieczno, to byo tak, jakbymy oboje wyszli z naszych cia i przechadzali si po rajskich ogrodach, przepenieni radoci, zrozumieniem i gbok yczliwoci. Byam kobiet i mczyzn, on by mczyzn i kobiet. Nie wiem, ile czasu to trwao, lecz wszystko wydawao si bezgone, zatopione w modlitwie, wszechwiat i ycie stay si wite, bezimienne, ponadczasowe. Lecz wkrtce czas powrci, usyszaam krzyk Ralfa i krzyczaam wraz z nim, nogi stou stukotay z impetem o podog i adnemu z nas nie przyszo do gowy, by zastanawia si, co sdzi o tym reszta wiata. Wyszed ze mnie bez ostrzeenia. miaam si, odwrciam si do niego i widziaam, e on te si mia. Przylgnlimy do siebie mocno, jakbymy kochali si po raz pierwszy w yciu. Pobogosaw mnie powiedzia. Pobogosawiam. Poprosiam, by zrobi to samo, a on powiedzia: Bogosawiona niech bdzie ta kobieta, ktr bardzo kocham, jego sowa byy pikne, znw padlimy sobie w ramiona i tak trwalimy, nie rozumiejc, w jaki sposb jedenacie minut moe doprowadzi mczyzn i kobiet do takiej ekstazy. Nie bylimy zmczeni. Poszlimy do salonu, Ralf wczy muzyk i zrobi dokadnie to, na co czekaam: rozpali ogie w kominku i nala mi wina. Potem otworzy ksik i przeczyta:

121

Jest czas rodzenia i czas umierania, Czas sadzenia i czas wyrywania tego, co zasadzono, Czas zabijania i czas leczenia, Czas burzenia i czas budowania, Czas paczu i czas miechu, Czas zawodzenia i czas plsw, Czas rzucania kamieni i czas ich zbierania, Czas pieszczot cielesnych i czas wstrzymywania si od nich, Czas szukania i czas tracenia, Czas zachowania i czas wyrzucania, Czas rozdzierania i czas zszywania, Czas milczenia i czas mwienia, Czas miowania i czas nienawici, Czas wojny i czas pokoju. Brzmiao to jak poegnanie, lecz byy to najpikniejsze sowa poegnania, jakie kiedykolwiek w yciu syszaam. Objam go mocno ramionami, przytuli mnie, uoylimy si wygodnie na dywanie przed kominkiem. Uczucie bogoci trwao, jakbym od zawsze bya kobiet mdr, szczliw, spenion. Jak moge zakocha si w prostytutce? Z pocztku sam tego nie rozumiaem. Ale dzi, gdy si nad tym zastanawiam, myl tak: skoro wiedziaem, e twoje ciao nigdy nie bdzie naleao tylko do mnie, mogem si skupi na zjednaniu sobie twojej duszy. A zazdro? Nie mona powiedzie o wionie: Oby szybko nadesza i trwaa dugo, lecz tylko: Niech nadejdzie, pobogosawi mnie sw nadziej i zostanie, jak dugo bdzie moga. Sowa rzucone na wiatr. Ale ja chciaam je usysze, a on chcia je wypowiedzie. Zasnam i niam o ulotnej, delikatnej woni, ktra unosia si nad nami, o zapachu, ktry wypenia wszystko. Gdy Maria otworzya oczy, kilka promieni soca wdzierao si ju przez przymknite okiennice. Kochaam si z nim dwa razy pomylaa, patrzc na picego przy niej mczyzn. A jednak mam wraenie, jakbymy zawsze byli razem, jakby od zawsze zna moje ycie, moj dusz, moje ciao, moje wiato, mj bl. Wstaa i posza do kuchni zrobi kaw. Natkna si na dwie walizki w przedpokoju i w jednej chwili przypomniaa sobie wszystko: wasne postanowienie, modlitw w kociele, swoje marzenie, ktre domaga si, by sta si rzeczywistoci i utraci swj czar, idealnego mczyzn, mio, jedno ciaa i duszy.

122

Moga zosta. Nie miaa nic do stracenia, moe poza jeszcze jednym zudzeniem. Pomylaa o sowach: Czas paczu i czas miechu. Lecz byo te inne zdanie: Czas pieszczot i czas rozki. Zaparzya kaw, zamkna drzwi do kuchni i przez telefon zamwia takswk. Zebraa ca si woli, ktra zawioda j tak daleko. Jej wewntrzne wiato ochroni j teraz i pozwoli, by pozostao w jej pamici nieskalane wspomnienie tej nocy. Ubraa si, wzia walizki i wysza, majc cich nadziej, e on si obudzi i przekona j, by zostaa. Ale on si nie obudzi. Gdy czekaa na takswk, podesza do niej Cyganka z kwiatami. Maria kupia od niej may bukiet. Nadesza ju jesie, lato si skoczyo. Przez dugi czas nie bdzie ju w Genewie gwarnych stolikw w kawiarnianych ogrdkach ani zaludnionych parkw skpanych w socu. Nie miaa czego aowa. Odjedaa, bo taki by jej wybr, nie byo nad czym rozpacza. Dotara na lotnisko, zamwia kaw, czekaa cztery godziny na samolot do Parya, wci udzc si, e on zjawi si lada chwila, skoro tu przed zaniciem podaa mu godzin odlotu. Tak dziao si na filmach: w kocowej scenie, gdy kobieta wanie wsiada do samolotu, zjawia si zadyszany mczyzna, chwyta j w ramiona, cauje i zabiera do swojego wiata. Na ekranie pojawia si sowo koniec, ale wszyscy widzowie s pewni, e od tej pory kobieta i mczyzna y bd dugo i szczliwie. Filmy nigdy nie opowiadaj o tym, co dzieje si potem mwia sobie na pocieszenie. lub, kuchnia, dzieci, seks, ktry schodzi na coraz dalszy plan, odkrycie pierwszego miosnego liciku od kochanki, awantura, obietnica ma, e to si ju nie powtrzy, drugi licik miosny od innej kochanki znw awantura i groba rozwodu, ale tym razem m nic nie obiecuje, tylko zapewnia on, e j kocha. Przy trzecim miosnym liciku od trzeciej kochanki ona postanawia to przemilcze, udaje, e o niczym nie wie, z obawy e usyszy, e on ju jej nie kocha, e chce odej. Nie, filmy o tym nie opowiadaj. Kocz si wanie wtedy, kiedy zaczyna si prawdziwe ycie. Lepiej o tym nie myle. Przeczytaa jedno, dwa, trzy czasopisma. Wreszcie, po caej wiecznoci spdzonej w poczekalni, zapowiedziano jej lot. Wesza na pokad samolotu. Wyobrazia sobie jeszcze wspania scen, w ktrej, gdy ju zapnie pasy, poczuje na ramieniu czyj do, odwrci si i bdzie tam Ralf. Umiechnity od ucha do ucha. Ale nic takiego si nie wydarzyo. Przespaa cay lot z Genewy do Parya. Nie zastanawiaa si jeszcze nad tym, co powie rodzicom, ale na pewno bd szczliwi, e wrcia, e kupi gospodarstwo i zapewni im dostatni staro. Obudzi j wstrzs przy ldowaniu. Stewardesa wytumaczya jej, e musi zmieni terminal, gdy samolot leccy do Brazylii odlatuje z terminalu F, a przylecieli na C. Ale nie byo powodu do obaw, samolot wyldowa bez opnienia, miaa duo czasu, a jeeliby sobie tego yczya, obsuga pomoe jej odnale drog.

123

Zastanawiaa si, czy nie warto spdzi jednego dnia w Paryu, choby po to, by zrobi kilka zdj i mc pochwali si znajomym, e zwiedzia to miasto. Poza tym potrzebowaa czasu dla siebie i troch samotnoci musiaa gboko ukry wspomnienie poprzedniej nocy, by mc karmi si nim za kadym razem, gdy bdzie chciaa poczu, e na nowo yje. Tak, Pary to doskonay pomys. Zapytaa stewardesy o nastpny lot do Brazylii, na wypadek gdyby zdecydowaa si zosta w Paryu. Okazao si jednak, e jej bilet nie pozwala na przerw w podry. Maria pocieszaa si, e samotne zwiedzanie tak piknego miasta na pewno by j przygnbio. Udao si jej dotd zachowa spokj. Nie popsuje teraz wszystkiego tylko dlatego, e za kim tskni. Wysiada z samolotu i przesza kontrol paszportow. Jej baga mia by przewieziony bezporednio do drugiego samolotu. Pasaerowie ciskali witajcych: maonkw, rodzicw, dzieci. Maria udaa, e jej to nie obchodzi, cho znw, jak dawniej, poczua si bardzo samotna. Tylko e teraz miaa swoj tajemnic, marzenie, nie bya ju tak zgorzkniaa, ycie stanie si atwiejsze. Pary zawsze tu bdzie. To nie by przewodnik. To nie by takswkarz. Nogi ugiy si pod ni, gdy usyszaa jego gos. Pary zawsze tu bdzie? To zdanie z filmu, ktry uwielbiam. Chcesz zobaczy wie Eiffla? Tak, bardzo chciaa. Ralf trzyma w rku bukiet r, oczy mia pene blasku, tego samego, ktry dostrzega pierwszego dnia, gdy malowa jej portret. Jakim cudem znalaze si tu przede mn? spytaa zaskoczona. Jego odpowied nie miaa najmniejszego znaczenia, lecz potrzebowaa troch czasu, by wzi si w karby. Na lotnisku w Genewie widziaem, e co czytasz. Mogem podej do ciebie, ale jestem romantykiem, nieuleczalnym romantykiem i pomylaem, e lepiej bdzie skorzysta z pierwszego lotu do Parya, powasa si po lotnisku, poczeka trzy godziny, sprawdza w kko rozkad lotw, kupi ci kwiaty, wypowiedzie zdanie, ktre Ricky mwi swojej ukochanej w Casablance, zobaczy zaskoczenie na twojej twarzy, upewni si, e jednak na mnie czekaa. A poza tym nic nie szkodzi by tak romantycznym jak w kinie, prawda? Nie wiedziaa, szkodzi czy nie, ale teraz nie miao to adnego znaczenia. Wiedziaa natomiast, e kochali si po raz pierwszy kilka godzin wczeniej, e zostaa przedstawiona jego przyjacioom poprzedniego dnia, wiedziaa rwnie, e bywa w nocnym lokalu, gdzie pracowaa, i e by dwukrotnie onaty. Nie byy to nieskazitelne referencje. Ale te miaa pienidze, by kupi wymarzon farm, modo przed sob, spore yciowe dowiadczenie, du duchow niezaleno. A skoro do tej pory wyborw dokonywa za ni los, pomylaa, e moe zaryzykowa raz jeszcze.

124

Nie obchodzio jej ju, co dzieje si po tym, jak na ekranie pojawia si napis koniec. Pocaowaa Ralfa. Jeeli kiedy zechce opowiedzie histori swego ycia, zacznie j jak bajk: Bya sobie raz prostytutka...

OD AUTORA
Jak chyba wszystkim w tym akurat przypadku uoglniam bez wahania zajo mi troch czasu odnalezienie uwiconego sensu seksualnoci. Moja modo przypada na czasy skrajnej swobody seksualnej, odkry i wybrykw, po ktrych nastpi okres ascetyzmu i pokuty trzeba byo zapaci cen za lata rozpusty. W czasie tej dekady swawoli, przypadajcej na lata siedemdziesite, Irving Wallace wyda powie o cenzurze w Stanach Zjednoczonych. Opisa w niej machinacje wymiaru sprawiedliwoci majce doprowadzi do zakazu publikacji ksiki na temat seksu zatytuowanej Siedem minut. W powieci Wallacea rkopis ksiki stanowi jedynie pretekst do dywagacji na temat cenzury, motyw seksu jako takiego pojawia si rzadko. Czsto zadawaem sobie pytanie, jak mogoby wyglda to dzieo. A gdybym podj si jego napisania? Tak si jednak skada, e w swej powieci Wallace czsto przytacza ten fikcyjny rkopis, co sprawio, e wykonanie tego zadania stao si niemoliwe. W pamici zachowaem tylko tytu (notabene uwaam, e Wallace bardzo ograniczy ten czas, co pozwoliem sobie nieco zmieni) oraz pogld, e o seksie naley mwi powanie co zreszt zrobio ju wielu pisarzy. W 1997 roku, wkrtce po spotkaniu z czytelnikami w Mantui, w recepcji hotelu, w ktrym si zatrzymaem, kto zostawi dla mnie rkopis ksiki. Zazwyczaj nie czytuj rkopisw, ale ten przeczytaem jednym tchem. Bya to historia brazylijskiej prostytutki, jej perypetie, kopoty z prawem. W 2000 roku, bdc przejazdem w Zurychu, skontaktowaem si telefonicznie z t kobiet, ktra przybraa pseudonim Sonia. Powiedziaem jej, e tekst mi si spodoba, i poradziem, by wysaa go do mojego brazylijskiego wydawcy, ktry jednak nie zdecydowa si go opublikowa. Sonia przyjechaa do Zurychu i zaprosia nas mojego przyjaciela, reporterk z dziennika Blick, ktra wanie przeprowadzaa ze mn wywiad, i mnie na Langstrasse w tamtejszej dzielnicy czerwonych latarni. Nie miaem pojcia, e Sonia uprzedzia swoje koleanki o naszej wizycie, i ku mojemu wielkiemu zaskoczeniu przyszo mi podpisywa tam moje ksiki w wielu jzykach. Ju wtedy podjem decyzj pisania o seksie, ale nie miaem jeszcze ani fabuy, ani gwnego bohatera. Mylaem o historii ukierunkowanej na poszukiwanie witoci, lecz to spotkanie na Langstrasse olnio mnie: aby pisa o uwiconym wymiarze seksu, trzeba najpierw zrozumie, dlaczego jest tak czsto bezczeszczony. Zapytany przez dziennikarza szwajcarskiego pisma Lllustr, opowiedziaem mu anegdot o zaimprowizowanym podpisywaniu ksiek na Langstrasse, co zaowocowao

125

wielkim reportaem na ten temat. Po opublikowaniu tego reportau pewnego popoudnia w genewskiej ksigarni, gdzie rozdawaem autografy, pojawio si wiele prostytutek z moimi ksikami do podpisu. Jedna z nich szczeglnie przykua moj uwag i wraz z moj agentk i przyjacik, Mnic Antunes, zaprosilimy j na kaw, ktra przerodzia si w kolacj i w kolejne spotkania przez nastpne dni. Tak zrodzia si myl przewodnia Jedenastu minut. Chciabym podzikowa Annie von Planta, mojej szwajcarskiej wydawczyni, za niezmiernie wane informacje dotyczce sytuacji prawnej prostytutek w jej kraju, jak rwnie nastpujcym kobietom z Zurychu (s to oczywicie ich pseudonimy): Soni, ktr ju znaem z Mantui (moe pewnego dnia kogo zainteresuje jej ksika!), Marcie, Antenorze i Isabelli, oraz z Genewy (rwnie pseudonimy): Amy, Lucii, Andrei, Vanessie, Patrick, Theresie i Annie Christinie. Dzikuj take Antonelli Zara, ktra pozwolia mi wykorzysta fragmenty swej ksiki Nauka o namitnoci, by wzbogaci niektre partie pamitnika Marii. Wreszcie dzikuj Marii (pseudonim), ktra mieszka dzi w Lozannie, jest matk, ma dwie crki. To ona podzielia si ze mn i Mnic swoj histori, bdc kanw tej ksiki. Paulo Coelho

PAULO COELHO
Urodzi si 24 sierpnia 1947 r. w Rio de Janeiro. Studiowa prawo, ktre porzuci, by podrowa po obu Amerykach, Europie i pnocnej Afryce. Zanim sta si pisarzem, by scenarzyst, dyrektorem teatru, autorem tekstw piosenek. Na pocztku swojej kariery pisa teksty dla najbardziej znanych gwiazd brazylijskiej muzyki popularnej, takich jak : Elis Regina, Maria Betania czy Raul Seixas. By dyrektorem artystycznym wytwrni pytowych Polygram i CBS. Pracowa jako dziennikarz dla tygodnika O Globo, pisywa scenariusze dla telewizji O Globo. W brazylijskiej i wiatowej prasie ukazao si wiele jego artykuw. Od lat prowadzi swoje rubryki w rnych gazetach i magazynach na caym wiecie. W Polsce od maja 2002 roku jego felietony mona przeczyta w miesiczniku Zwierciado. W roku 1986, wiedziony wewntrzn potrzeb, przewdrowa tradycyjn drog pielgrzymw do Santiago de Compostela. Z tej wdrwki narodzia si pierwsza ksika Diario de urn Mago. Jego druga powie Alchemik sprawia, e w cigu niespena paru lat sta si jednym z pitnastu najbardziej poczytnych pisarzy wspczesnych (wedug Le Nouvel Economiste). W 155 krajach na caym wiecie sprzedano 43 miliony egzemplarzy jego ksiek. W Polsce od listopada 1995 czyli od ukazania si Alchemika sprzedano ju blisko ptora miliona egzemplarzy. Krytycy podziwiaj szczeglnie jego poetycki i filozoficzny styl oraz symboliczny jzyk, ktry przemawia nie do rozumu, lecz do serc.

126

Jest doradc UNESCO w programie Spiritual Convergences and Intercultural Dialogues, a w latach 1998-2004 by gociem specjalnym na wiatowym Szczycie Ekonomicznym w Davos, gdzie w roku 2000 zosta uhonorowany prestiow nagrod Crystal Award99.

127