Holland Casino Jaarverslag 2008

Jaarverslag en
Jaarrekening
Holland Casino april 2009

Jaarverslag 2008
Holland Casino, april 2009 • 3

Inhoudsopgave
Jaarverslag 2008 Pagina
Mission Statement 5
Kerncijfers 7
Profiel van het bedrijf 8
Het bestuur 9
Organisatie 10
Organogram 11
Bericht van de raad van commissarissen 12
Raad van commissarissen, commissariaten en bestuursfuncties 14
Corporate governance 15
Risicomanagement 17
Verslag van het bestuur 21
Jaarrekening 2008 Pagina
Balans per 31 december 2008 32

Rekening van baten en lasten 33
Kasstroomoverzicht 34
Toelichting op de balans, de rekening van baten en lasten en het kasstroomoverzicht 35
Grondslagen voor de waardering van activa en passiva 36
Grondslagen voor resultaatbepaling 39
Grondslagen voor de opstelling van het kasstroomoverzicht 39
Toelichting op de balans 40
Toelichting op de rekening van baten en lasten 49
Ondertekening door de raad van commissarissen en het bestuur 54
Overige gegevens Pagina
Bepaling inzake winstbestemming 56

Accountantsverklaring 57
Vijf jaaroverzicht Pagina
Vijf jaaroverzicht 2004-2008 60
Colofon 64
4 • Holland Casino, april 2009

Mission Statement
van Holland Casino
Holland Casino heeft ambitie. De ambitie om een toonaangevend casinobedrijf in

Europese context te worden. Daar geloven we in. We geloven ook dat dat alleen
gerealiseerd kan worden als we iedere dag, met elkaar, betekenis en inhoud geven
aan ons Mission Statement:
Wij brengen Spel & Glamour met Plezier!

(vervolg Mission Statement)
Onze missie en onze gasten

Wij brengen spel en glamour met plezier. Dat doen we voor onze gasten. In onze casino’s draait het natuurlijk om het spel.
Maar wij brengen dit met passie en plezier. Door ons spel, onze service en ons entertainment bieden wij onze gasten iedere
keer weer een unieke en sprankelende ervaring met allure.
Onze missie en onze samenleving

Wij zijn een bijzonder bedrijf dat midden in de samenleving staat. Holland Casino is er voor iedereen. Wij brengen het spel
op een professionele en integere manier. En we bieden het spel op een veilige manier aan. Onze gasten verwachten dat
ook van ons. Daarnaast beseffen we ook dat we bepaalde verantwoordelijkheden hebben en daar handelen we ook naar.
Door middel van ons preventiebeleid beperken we de risico’s van het spel.
Onze missie en onze toekomst

Wij zijn een eigentijds bedrijf. Continu bezig om ons te ontwikkelen en om onze gasten optimale kwaliteit te bieden.
We investeren in onze medewerkers, in onze producten en in onze casino’s. We willen onze gasten het nieuwste op het
gebied van kansspelen en uitgaan bieden. Zo houden we ons bedrijf stabiel en gezond. En zijn we goed voorbereid op de
toekomst. Holland Casino is een bijzonder bedrijf, met bijzondere mensen, dat een bijzondere beleving creëert.
Een bedrijf om trots op te zijn.
Onze missie en onze collega’s

Wij vinden het leuk om in een wereld van spel en glamour te werken. Samen willen we van Holland Casino een plek
maken waar iedereen met plezier werkt. Waar iedereen goed tot zijn recht komt. En waar iedereen oprecht betrokken is.
Want alleen samen kunnen we onze gasten een bijzondere ervaring bieden. Holland Casino, dat zijn wij.

Kerncijfers
bedragen in miljoenen euro, tenzij anders aangegeven
Rekening van baten en lasten 2008 2007
Bruto baten 700,1 756,7

Belastingen 173,5 182,3
Netto baten 526,6 574,4
Bedrijfslasten 508,9 485,0
Bruto bedrijfsresultaat 17,7 89,4
Interest 3,4 3,8
Netto bedrijfsresultaat 14,3 85,6

Kasstroom uit operationele activiteiten 97,9 154,3

Winstmarge (in procenten)
((netto bedrijfsresultaat / netto baten) x 100) 2,7 14,9

Bezoeken
Aantal bezoeken in duizenden 6.917 7.459
Besteding per bezoek in euro 101 101

Medewerkers ultimo jaar
Aantal medewerkers (exclusief stand-by medewerkers en stagiaires) 4.795 5.134
Op basis volledige dagtaak (fte) 3.751 3.927

Personeelskosten (in procenten van bedrijfslasten excl.
bijzondere lasten) 58,7 60,3

Netto baten per fte (in duizenden euro) 140 146
Balans 2008 2007

Eigen Vermogen 49,4 51,2

Balanstotaal 262,7 284,2

Investeringen in het jaar
• Immateriële vaste activa 2,4 3,3
• Materiële vaste activa 39,8 28,3

Aantal speeltafels 519 544
Aantal speelautomaten 7.385 7.225

Profiel van het bedrijf
Holland Casino is opgericht met speciale toestemming van Holland Casino geeft bij haar bedrijfsvoering invulling
de Nederlandse overheid, die een exclusieve vergunning aan de doelstellingen van het Nederlands kansspelbeleid,
verleende. Het doel van Holland Casino is het organiseren waarvan de uitgangspunten zijn geformuleerd in de
van een of meer casino’s met inachtneming van de geldende Wet op de kansspelen. Deze zijn in drie kernpunten samen
wettelijke bepalingen, de op grond daarvan verleende te vatten:
vergunningen en de daarbij gestelde voorwaarden. De eerste • het beschermen van de consument;
vestiging van Holland Casino is in 1976 geopend in Zandvoort. • het tegengaan van gokverslaving;
In de jaren daarna volgden nog dertien vestigingen: • het tegengaan van illegaliteit en criminaliteit.
Amsterdam, Breda, Eindhoven, Enschede, Groningen,
Leeuwarden, Nijmegen, Rotterdam, Scheveningen, Schiphol In de ontwikkeling en uitvoering van haar beleid is
Airport (alleen voor luchtvaartreizigers), Utrecht, Holland Casino continu op zoek naar de juiste balans
Valkenburg en Venlo. tussen optimaal rendement en maatschappelijke
verantwoordelijkheid met een uniek aanbod van spel en
In voorbereiding zijn de verhuizingen van Holland Casino speelsheid.
Zandvoort naar Haarlem en van Schiphol Airport naar
Amsterdam Zuidoost. Holland Casino Utrecht bereidt zich Dit betekent voor Holland Casino onder meer:
voor op een verhuizing binnen de stadsgrenzen. • een eerlijk, aantrekkelijk, concurrerend en met
waarborgen omgeven spel voor al haar gasten, door te
Holland Casino staat onder overheidstoezicht. De raad werken met goed opgeleide, oplettende medewerkers
van commissarissen wordt benoemd door de minister van en cameratoezicht;
Financiën. Het adviserend en toezichthoudend orgaan • een toonaangevend en internationaal erkend preventie-
namens de Rijksoverheid is het College van toezicht op de beleid;
kansspelen, bestaande uit zeven door de Kroon benoemde • het aanbieden van eersteklas spelmaterialen, die regel-
onafhankelijke leden. Het College heeft tot taak de minis- matig op hun betrouwbaarheid worden getoetst door
ter van Justitie en ook andere betrokken departementen verschillende toezichthoudende c.q. toetsende
op hun verzoek of uit eigen beweging advies te geven met instanties namens de overheid;
betrekking tot de uitvoering van de Wet op de kansspelen. • het waarborgen van de veiligheid van gasten en mede-
Holland Casino draagt de volledige netto winst af aan de werkers en het stellen van hoge eisen aan kwaliteit en
Staat, behoudens toevoegingen aan het Eigen Vermogen. service.
Maandelijks wordt aan de Staat kansspelbelasting over de
opbrengst van de tafelspelen afgedragen, evenals BTW over Holland Casino draagt zorg voor continu teit ten behoeve
de opbrengst van de speelautomaten en over een deel van van de vele gasten op zoek naar een gezellige middag of
de entreeontvangsten. Per 1 juli 2008 is de BTW-heffing avond uit, met casinospelen die met alle waarborgen zijn
op speelautomaten vervallen en is de belastingafdracht omgeven. Continu teit ten behoeve van de overheid vindt
voor zowel tafelspelen als speelautomaten gebaseerd op de zijn weerslag in het uitvoeren van het kansspelbeleid en
kansspelbelasting van 29% over de bruto omzet. het realiseren van de daaruit voortkomende afdracht in de
vorm van belasting en winst. De continu teitsdoelstelling
Vanuit de overheid treedt de minister van Financiën op is belangrijk voor het borgen van het publieke belang en
als ‘aandeelhouder’ van Holland Casino. De minister van de werkgelegenheid van de medewerkers die zorgdragen
Justitie treedt op als vergunningverlener en is verantwoor- voor een effectieve en efficiënte operatie in de veertien
delijk voor de wettelijke regulering van het kansspel. casino’s.

Het bestuur
Per 1 januari 2009
D.F. Flink (1953) drs. W.G. Kooijman (1949)

chief executive officer chief financial officer

Organisatie
Per 1 januari 2009
Raad van commissarissen Ondernemingsraad 2006-2010

mr. B. Staal, voorzitter R.J.C. van der Broeck, Valkenburg, voorzitter
W.J.M. van den Dijssel J.J.L.C. Roovers, Eindhoven, secretaris/vicevoorzitter
F.I.M. Houterman G.J.M. Beelen, Venlo
mevr. drs. A.E.J.M. Schaapveld MA A.P.G. Brokken, Nijmegen
drs. A. Schouwenaar, vicevoorzitter F.L. Eradus, Groningen
mr. W.F.C. Stevens mevr. J. Gijswijt-Giacomini, Amsterdam
J. van Hulst, Utrecht
Bestuur J.C. Keereweer, Enschede
D.F. Flink, chief executive officer G.J.W. Mulder, Scheveningen
drs. W.G. Kooijman, chief financial officer P.N.J. Stut RA, Hoofdkantoor
vacature, chief operating officer R.M. Vaske, Breda
R.P.T. Vermeulen, Leeuwarden
R.J. Goudsmit, bestuurssecretaris mevr. J.C.J. Vos-Hasert, Zandvoort & Schiphol Airport
M.P. van der Wal, Rotterdam
Regiodirecteuren mevr. C. Sitton, ambtelijk secretaris
drs. J.A.P. van Kastel, regio Midden
N.M.A.M. Leise, regio Zuid
J.J.M. Philippen, regio Noord-West
F. Tichelaar MBA, regio Noord-Oost
B.C.M. van Vliet, regio Zuid-West

Stafdirecteuren
A.W.G.M. Appels, Security & Legal (m.i.v. 1 april 2009)
J.P. van Heemskerck van Beest, Marketing
(m.i.v. 1 juni 2009)
mevr. N.M.A.C. Lamberts RM, Corporate Identity & Public
Affairs
P.J.W.M. Peeters, Human Resources
G. Prins, Business Development
drs. F.P. Salverda RA, Finance & Control
vacature, Business Information Management
vacature, Real Estate & Facilities
F. van Dijk, manager ICT

mevr. K.S.M. Hubert RA, manager Corporate Audit
R. Middendorp, manager Operations Support

Organogram
Met ingang van 1 januari 2009
Organogram nieuwe organisatiestructuur
Raad van commissarissen
Bestuur
Business Development Operations Support
Corporate Identity & Public Affairs Marketing
Human Resources Security & Legal
Finance & Control Real Estate & Facilities
Business Information Management Information & Communication Technology
Corporate Audit
Regio’s
Regio Noord-Oost Regio Noord-West Regio Midden Regio Zuid-West Regio Zuid
Schiphol Airport
Scheveningen
Leeuwarden
Amsterdam
Groningen
Valkenburg
Zandvoort
Rotterdam
Eindhoven
Enschede
Nijmegen
Utrecht
Breda
Venlo

Bericht van de raad
van commissarissen
Het jaar 2008 was voor Holland Casino een bewogen jaar; voor ‘Socially Responsible Casino Operator of the Year’.
zowel in- als externe factoren speelden hierbij een rol. Opnieuw een erkenning voor het hoogstaande preventie-
Intern had de invoering van het nieuwe model voor bestu- beleid op het gebied van kansspelen en daarmee een
ring en organisatie een grote impact. Extern speelden de erkenning voor alle medewerkers van Holland Casino.
invoering van de gewijzigde belastingen op de kansspelen
en de introductie van het rookverbod een grote rol, beide Bijeenkomsten en commissies
per 1 juli 2008. Tel daarbij op de financiële crisis, die De raad van commissarissen is in 2008 zes maal bijeen
ook Holland Casino raakt en de resultaten zeer negatief geweest voor reguliere vergaderingen. Een belangrijk deel
be nvloedt vanaf medio 2008. van de vergaderingen werd besteed aan de bespreking van
Dat op 1 april 2008 de Eerste Kamer het wetsvoorstel dat de nieuwe strategie van Holland Casino en het al genoemde
een legaal aanbod op internet mogelijk moest maken, nieuwe model voor besturing en organisatie. Ook de gevol-
afstemde (nadat dit in september 2006 was goedgekeurd gen voor de personele bezetting van deze plannen en de
in de Tweede Kamer), is niet alleen voor het beleid een daaraan verbonden kosten zijn door de raad besproken.
tegenslag. Het is ook een tegenslag die de komende jaren Buiten aanwezigheid van het bestuur is de raad twee maal
negatief zal doorwerken in de resultaten van Holland bijeen geweest om het eigen functioneren, dat van de
Casino, omdat het illegale en buitenlandse aanbod audit commissie en van het bestuur te evalueren.
kannibaliseert op het fysieke aanbod van Holland Casino.
In dit verband spreekt de raad zijn zorg uit over het sterk Gedurende het verslagjaar was meerdere malen een
groeiende illegale en ongecontroleerde aanbod van kans- vertegenwoordiger van de raad aanwezig bij overleg tussen
spelen via het internet en dringt er bij de overheid op het bestuur en de ondernemingsraad.
aan om naar nieuwe wegen te zoeken die een legaal en Medio 2008 heeft een evaluatiebijeenkomst plaats gevon-
betrouwbaar internetaanbod mogelijk zullen maken. den met de voorzitter van de raad van commissarissen, de
Hiervoor zouden immers dezelfde overwegingen moeten werknemerscommissaris, de voorzitter van het bestuur en
gelden die indertijd van kracht waren bij de oprichting het dagelijks bestuur van de ondernemingsraad van
van Holland Casino: reguleren en kanaliseren in plaats van Holland Casino.
verbieden. De raad is blij om te vernemen dat de minister
van Justitie opnieuw gaat kijken naar de mogelijkheden De raad van commissarissen heeft de jaarrekening 2008
van een gereguleerd aanbod van kansspelen via internet. met de externe accountant, Deloitte Accountants B.V.,
besproken nadat deze door haar was gecontroleerd.
Waardering
De hiervoor vermelde factoren deden een extra beroep op De goedkeurende verklaring van de externe accountant
de veerkracht van de organisatie. Genoemde invloeden van maakt onderdeel uit van de jaarrekening.
buiten en de ingezette kanteling van de organisatie, heb- Vervolgens heeft de raad een positief advies uitgebracht
ben veel gevraagd van de flexibiliteit, creativiteit en inzet over de jaarstukken 2008 ten behoeve van de minister van
van zowel de leiding als de medewerkers. Het eindresultaat Financiën en hem verzocht het bestuur décharge te
onderaan de streep is dan ook geen juiste afspiegeling van verlenen voor het gevoerde beleid in dit verslagjaar en de
de inzet die iedereen zich heeft getroost en de prestaties raad van commissarissen voor het toezicht.
die zijn geleverd.
De raad spreekt zijn dank uit en complimenteert een ieder De audit commissie, bestaande uit de heren
met de wijze waarop zaken zijn aangepakt onder moeilijke drs. A. Schouwenaar, W.J.M. van den Dijssel en mevrouw
omstandigheden. Dit geeft veel vertrouwen voor de toe- drs. A.E.J.M. Schaapveld MA, heeft in 2008 drie maal
komst. vergaderd. De commissie besprak de auditrapportages van
Dit vertrouwen wordt nog eens extra ondersteund door de afdeling Corporate Audit en bracht adviezen uit aan de
het feit dat Holland Casino in januari 2009 voor de raad over de jaarstukken, de begroting, het controleplan
tweede maal op rij de internationale prijs heeft gewonnen en het accountantsverslag van de externe accountant.

In separate bijeenkomsten werd buiten aanwezigheid van neming wijst de raad op het belang van een constructieve
het bestuur overlegd met de externe accountant en de discussie over dit beleidsplan op korte termijn.
interne auditor.
Wij stellen met waardering vast dat het bestuur vanaf een
De bezoldigingscommissie bestond uit de heren vroeg stadium op een open manier met de medezeggen-
mr. B. Staal, F.I.M. Houterman en mr. W.F.C. Stevens. schap heeft gecommuniceerd over de nieuwe strategie, de
In zijn vergadering heeft de commissie voorstellen uit- nieuwe aansturing en vooral over de personele gevolgen,
gewerkt met betrekking tot het bezoldigingsbeleid en de in voorbereiding op de officiële adviesaanvragen begin
targets van het bestuur en deze ter besluitvorming oktober 2008.
voorgelegd aan de raad van commissarissen. De ondernemingsraad adviseerde reeds op 13 november
2008 over de hoofdstructuur, waaronder de nieuwe
To deal or not to deal organisatie van het hoofdkantoor, de indeling in regio’s en
Het afstemmen van het wetsontwerp over internet in het principe van het inrichten van shared service centers,
de Eerste Kamer, de invoering van het rookverbod, de evenals het aanzoeken van een chief operating officer.
wijziging van de kansspelbelasting en de financiële crisis, Het sociaal plan dat daarbij met de bonden werd overeen-
speelden zich af tegen een achtergrond waarbij Holland gekomen, betekende dat op verantwoorde wijze arbeids-
Casino bezig was met het ontwerpen van een nieuwe, contracten konden worden beëindigd. De raad realiseert
toekomstbestendige strategie en het invoeren van een zich dat het afscheid van Holland Casino grotendeels een
nieuw model voor besturing en organisatie. onvrijwillig einde is van vaak lange carrières met een grote
inzet voor de organisatie en spreekt langs deze weg zijn
Het bestuur heeft begin 2008 vastgesteld dat de continu teit waardering uit naar de betreffende mensen. Inmiddels
op langere termijn bedreigd wordt door de volgende staat vast dat dit leidt tot contractbeëindiging van ruim
factoren: achterblijvende c.q. teruglopende bestedingen 200 mensen.
en bezoekaantallen, een dalende gasttevredenheid en een
productaanbod dat onvoldoende concurrerend dreigt te Bij het adviseren over de begroting voor 2009 heeft de
worden in de kansspelsector en in de uitgaanswereld. raad moeten vaststellen dat ten gevolge van de recessie
aanzienlijk verdergaande bezuinigingen nodig zijn in
Onder de noemer To deal or not to deal werden de volgende de operationele kosten alsook in de personele sfeer. Het
drie activiteiten opgestart: bestuur heeft daarvoor adequate plannen ontwikkeld en
1. Het ontwikkelen van een nieuwe strategie, die een deel al ge mplementeerd.
Holland Casino concurrerender houdt, met behoud van
de overheidsdoelstellingen. Voor Holland Casino vormen de modernisering van het
2. Het ontwerpen van een nieuw aansturingsmodel, waardoor producten- en dienstenpalet, de gewijzigde organisatie-
de organisatie minder topzwaar en efficiënter wordt. structuur, het nieuwe elan onder het management en
3. Een kostenbesparingsoperatie, die in eerste instantie medewerkers en de slagen die zijn gemaakt in efficiency
noodzakelijk was geworden door de belastingverhoging en kostenreductie, de basis voor een gezondere toekomst.
en het aangekondigde rookverbod. Ondanks dat het einde van de financieel economische crisis
nog niet in zicht is, heeft de raad het volste vertrouwen dat
Het bestuur heeft een en ander met de raad besproken en de genomen maatregelen effectief zullen blijken. Voor de
de raad heeft zijn volledige instemming verleend aan deze langere termijn echter, is het zeer noodzakelijk dat de stake-
voornemens, omdat de plannen zowel bedrijfseconomische holders in Den Haag de noodzaak tot een strategische
versteviging opleveren, als de publieke taak dienen. Deze verandering onderkennen en daartoe de ruimte bieden.
voornemens zijn in een beleidsplan neergelegd en ter
bespreking voorgelegd aan de bewindslieden van Financiën Namens de raad van commissarissen,
en Justitie. Met het oog op de continu teit van de onder- Mr. B. Staal, voorzitter, Hoofddorp, 7 april 2009

Raad van commissarissen,
commissariaten en bestuursfuncties
Per 1 januari 2009
Belangrijkste commissariaten en bestuursfuncties van drs. A. Schouwenaar (1946)

voorzitter en leden van de raad van commissarissen. Lid raad van commissarissen Brunel nv;
Lid raad van commissarissen Stage Entertainment;
Voorzitter Voorzitter raad van commissarissen Talpa
mr. B. Staal (1947), voorzitter Nederlandse Media Holding nv;
Vereniging van Banken Voorzitter raad van commissarissen Asito bv.
Lid raad van commissarissen The Nielsen Company; Voor het eerst benoemd op 26 november 2004.
Lid raad van commissarissen De Boer Structures; Laatste zittingsperiode loopt af op 26 november 2016.
President Commissaris ONVZ Zorgverzekeraar;
Voorzitter Koninklijke Nederlandse Toeristenbond ANWB; mr. W.F.C. Stevens (1938), advocaat
Voorzitter raad van commissarissen Twijnstra Holding; Vice-voorzitter raad van commissarissen Nederlandse
Lid van Nationaal Comité 4 en 5 mei; Staatsloterij;
Voorzitter Comité Nederlandse Veteranendag; Lid raad van commissarissen Aegon nv;
Lid bestuur Liszt Concours. Lid raad van commissarissen NV Luchthaven Schiphol;
Voor het eerst benoemd op 24 november 2004. Lid raad van commissarissen TBI Holdings bv;
Laatste zittingsperiode loopt af op 24 november 2016. Lid raad van toezicht NIVRA;
Voorzitter raad van toezicht ‘Onze Lieve Vrouwe Gasthuis’
Leden Amsterdam;
W.J.M. van den Dijssel (1959), ondernemer Vicevoorzitter Stichting het Concertgebouw Fonds.
Partner First Dutch Capital bv; Voor het eerst benoemd op 1 november 2006.
Directie voorzitter Pan-European Hotel Acquisition Laatste zittingsperiode loopt af op 1 november 2018.
Company nv;
Directeur European Hotel Management bv.
Voor het eerst benoemd op 15 september 2001.
Laatste zittingsperiode loopt af op 15 september 2013.
F.I.M. Houterman (1949), management consultant

President commissaris Carré;
Lid raad van commissarissen RAI;
Lid raad van commissarissen Zenitel;
Lid raad van commissarissen Philip Morris;
Lid raad van commissarissen Eden Hotel Group;
Voorzitter VVV-ATCB Amsterdam.
Voor het eerst benoemd op 11 oktober 2004.
Laatste zittingsperiode loopt af op 11 oktober 2016.
mevrouw drs. A.E.J.M. Schaapveld M.A. (1958)

Lid Commissie Centraal Planbureau;
Lid Raad van Advies Plan Nederland;
Lid Raad van Toezicht Windesheim, VU, VUMC.
Voor het eerst benoemd op 2 november 2007.
Laatste zittingsperiode loopt af op 2 november 2019.


Corporate governance
Nederlandse corporate governance code als een gewone onderneming, welke als staatsdeelneming
De Nederlandse corporate governance code geldt voor gelieerd is aan de overheid. Het bestuur van Holland Casino
beursvennootschappen. Holland Casino heeft er voor heeft aan het einde van ieder jaar, samen met de voorzitter
gekozen om de code waar mogelijk te volgen. Afwijkingen van de raad van commissarissen, overleg met de minister
van de code worden hierna toegelicht. Als Holland Casino van Financiën over de begroting en de plannen voor de
al afwijkt van de best-practice bepalingen, dan is dat om komende periode en rond mei een verantwoordend gesprek
reden van de juridische structuur van de onderneming. De over de jaarrekening van het jaar ervoor.
onderneming heeft een stichtingsvorm en kent als zodanig
geen formele aandeelhouders of een algemene vergadering Bestuur
van aandeelhouders. De bepalingen uit de code met Het bestuur bestaat momenteel uit twee leden (chief exe-
betrekking tot aandeelhouders (hoofdstuk IV) zijn dan cutive officer en chief financial officer), die, na consultatie
ook niet van toepassing. van de minister van Justitie en van de minister van Econo-
mische Zaken en met instemming van de minister van
De overige afwijkingen: Financiën, zijn benoemd door de raad van commissarissen.
• Holland Casino voelt zich gehouden aan de bestaande De raad van commissarissen keurt de taakverdeling binnen
arbeidsvoorwaarden met de leden van het bestuur. Deze het bestuur goed. De voorzitter van het bestuur coördineert
arbeidsvoorwaarden wijken deels af van de code wat het bestuursbeleid en is verantwoordelijk voor het doel-
betreft de benoemingsperiode (II.1.1) en ontslagvergoe- matig functioneren van het bestuur.
ding (II.2.7). Holland Casino heeft tot nu toe als beleid Een derde bestuurslid (chief operating officer) wordt naar
gehanteerd dat een schadevergoeding wordt betaald verwachting in de eerste helft van 2009 benoemd.
die redelijk is op grond van de contractuele situatie, de
reden voor ontslag, de maatschappelijke ontwikkeling en Commissariaten en bestuursfuncties van de ceo:
de jurisprudentie. Er zijn geen concrete regelingen met • lid raad van toezicht Daelzicht.
bestuurders.
Commissariaten en bestuursfuncties van de cfo:
Structuur • lid raad van commissarissen Gaming Support B.V.;
Holland Casino is, sinds december 1975, door de Neder- • l id raad van commissarissen Ultra Centrifuge Nederland nv;
landse overheid aangewezen als enige vergunninghouder • lid raad van commissarissen HVC Groep;
voor het aanbieden van casinospelen in Nederland. De • lid hoofdbestuur AWVN.
minister van Financiën is verantwoordelijk voor het beheer
en treedt op als ware hij aandeelhouder. De minister van Honorering van het bestuur
Justitie heeft de beleidsmatige bevoegdheden. Holland Op advies van de bezoldigingscommissie stelt de raad van
Casino wordt behandeld als een staatsdeelneming. In de commissarissen de honorering vast van de leden van het
statuten van de stichting zijn de bijzondere rechten van de bestuur. Het beloningsbeleid is gericht op het aantrekken
minister van Financiën vastgelegd. Deze rechten betreffen en behouden van goed management en op het positioneren
met name het benoemen, schorsen en ontslaan van leden van het beloningspakket op een marktconform niveau in
van de raad van commissarissen, het recht op bezwaar relatie tot de algemene bestuurdersmarkt in Nederland.
tegen benoemingen van bestuursleden en het vaststellen Het beloningspakket wordt gebenchmarked met behulp
van het bezoldigingsbeleid voor leden van het bestuur. van het Hay-beloningssysteem. Deze benchmark geeft een
Verder kan de minister van Financiën het bestuur aanwij- hoge mate van zekerheid dat het marktbeeld niet berust
zingen geven ten aanzien van de algemene lijnen van het op de toevalsfactor van de waarneming. De honoraria van
te voeren financiële beleid. Holland Casino functioneert het bestuur liggen op mediaanniveau.

De bezoldiging van het bestuur bestaat uit: In 2006 vond een benchmark plaats met behulp van Hay.
• een vast deel: jaarsalaris; Een overzicht van de vergoedingen 2008 staat op pagina 51.
• een variabel deel;
• pensioen en overige secundaire arbeidsvoorwaarden. Externe accountant
De raad van commissarissen verleent op voordracht van het
Ieder lid van het bestuur komt in aanmerking voor een bestuur aan een accountant als bedoeld in artikel 2:393,
variabele beloning bij het realiseren van vooraf afgesproken eerste lid, Burgerlijk Wetboek, opdracht tot onderzoek van
doelstellingen. Deze doelstellingen worden aan het begin de jaarrekening. Volgens de statuten stelt de minister van
van ieder jaar door de bezoldigingscommissie in overleg Financiën de jaarrekening vast en benoemt hij op voor-
met het bestuur geformuleerd en vastgesteld door de raad dracht van de raad van commissarissen ook de accountant.
van commissarissen. Het variabele deel, dat gecontroleerd
wordt door de audit commissie, is begrensd tot een maxi-
mum percentage van het vaste salaris. In het contract met
de chief executive officer is als maximum 30% variabel
salaris opgenomen, in plaats van 50% zoals opgenomen
in het lopende contract met de chief financial officer. Het
bestuur heeft een op het middelloonsysteem gebaseerde
pensioenvoorziening conform de CAO van Holland Casino.
De premieverdeling ten aanzien van de zogenaamde exce-
dentregeling is ook overeenkomstig de CAO. Een overzicht
van de individuele beloning van de leden van het bestuur
staat op pagina 51.
Raad van commissarissen

De raad van commissarissen bestaat uit zes leden. Zij
worden benoemd door de minister van Financiën. De raad
houdt toezicht op het beleid van het bestuur en de alge-
mene gang van zaken betreffende Holland Casino. De raad
van commissarissen staat het bestuur met advies terzijde
en richt zich bij de vervulling van zijn taak naar het belang
van Holland Casino. De raad van commissarissen heeft een
reglement en een profielschets welke beide zijn gepubli-
ceerd op de website van Holland Casino. De profielschets
wordt jaarlijks geëvalueerd en zo nodig aangepast.
De raad van commissarissen heeft drie commissies:

• de selectie- en benoemingscommissie;
• de bezoldigingscommissie;
• de audit commissie.
De vergoedingen van de raad van commissarissen behoeven
voorafgaande toestemming van de minister van Financiën.

Risicomanagement
Intern risicobeheersings- en controlesysteem processen en bijbehorende risico’s. Over de uitkomsten

Het bestuur is verantwoordelijk voor de inrichting en de van deze audits rapporteert Corporate Audit aan de audit
werking van passende risicobeheersings- en controlesyste- commissie;
men. Daaronder wordt niet alleen de interne beheersing • het stelsel van Letters of Assessment (LOA’s) waarin de
van een betrouwbare verslaglegging begrepen, maar ook regio- en de stafdirecteuren de betrouwbaarheid van
de interne beheersing van andere belangrijke risico’s en de de financiële rapportages en de verantwoordelijkheid
naleving van relevante wet- en regelgeving. Het huidige voor de interne risicobeheersings- en controlesystemen
systeem van interne risicobeheersing van Holland Casino bevestigen;
kent een sterke focus op een betrouwbare financiële • Holland Casino kent een reglement ‘melden misstanden’.
verslaglegging en de naleving van wet- en regelgeving. Dit reglement verzekert dat inbreuken op het bestaande
beleid en procedures gemeld kunnen worden zonder dat
Het systeem van interne risicobeheersing en degene die hier melding van doet negatieve consequen-
controle van Holland Casino bestaat onder meer uit de ties ondervindt.
volgende componenten:
• de corporate governancestructuur vastgelegd in statuten, In 2008 is verdere invulling gegeven aan gestructureerd
reglementen voor raad van commissarissen en bestuur, en proactief risicomanagement. Zo is het risico- en het
alsmede procedures voor interne besluitvorming, goed- controle raamwerk, gebaseerd op het model van COSO,
keuringsvereisten en advies- c.q. informatieverplichtingen; verder verfijnd en is er een duidelijke focus aangebracht
• planning & control cyclus bestaande uit: op financiële verslaggevingsrisico’s. De vestigingen en
- een driejarenbeleidsplan dat aan de minister van stafafdelingen hebben aan de hand van dit raamwerk een
Financiën en de minister van Justitie wordt aangeboden systematisch en uitgebreid proces doorlopen om risico’s
conform de vereisten uit de Beschikking casinospelen en controls te identificeren, te evalueren en waar nodig
en de statuten van Holland Casino. Op basis hiervan verbeteringen in de beheersing aan te brengen. Daarnaast
worden jaarplannen opgesteld en budgetten gealloceerd. is de werking van de in het raamwerk opgenomen key
- periodieke rapportages over de financiële en operati- controls getest.
onele performance van de vestigingen en de onderne-
ming in haar geheel, mede gebaseerd op de balanced In 2008 werd over de voortgang en bevindingen van
score card met KPI’s (Key Performance Indicators). risicomanagement iedere zes weken gerapporteerd aan
- kwartaalreviews door het bestuur met de regiodirecteu- de risicomanagement stuurgroep, voorgezeten door de
ren en de centrale afdelingen; chief financial officer. De belangrijkste tekortkomingen en
• Key Control Framework waarin de belangrijkste beheers- actieplannen om deze tekortkomingen op structurele wijze
maatregelen zijn opgenomen met name gericht op de op te lossen zijn gedurende 2008 gerapporteerd aan de
financiële verslaggevingsrisico’s inclusief ‘general audit commissie. Ook vond regelmatig afstemming plaats
computer controls.’ Deze beheersmaatregelen worden van de aanpak en bevindingen met Corporate Audit.
periodiek getest op hun werking;
• een ‘Code of business conduct’, welke is gepubliceerd op In 2009 zal verder gewerkt worden aan de harmonisatie en
de website; het verder integreren van risicomanagement in de plan-
• interne en externe audits op de belangrijkste bedrijfs- ning & control-cyclus en het bewaken van de effectiviteit

van de beheersingsmaatregelen. Daarnaast zal specifiek Politiek
aandacht worden besteed aan veranderingen in de proces- Holland Casino is opgericht met speciale toestemming van
sen ten gevolge van de organisatieverandering en de de Nederlandse overheid, die een exclusieve vergunning
gewijzigde strategie. verleende. De Staat als ‘aandeelhouder’ en vergunning-
verlener kan afstand nemen van het door Holland Casino
gevoerde beleid. Ook kunnen noodzakelijke bedrijfseco-
De belangrijkste risico’s voor Holland Casino en nomische wijzigingen niet (tijdig) toegestaan worden,
de maatregelen ter beheersing omdat de urgentie niet onderkend wordt. Holland Casino
beschouwt beide als het grootste risico.
De activiteiten van Holland Casino bestaan hoofdzakelijk Belastingmaatregelen hebben significante invloed op de
uit het aanbieden van kansspelen (Tafelspelen en winstgevendheid. Daarnaast kunnen maatschappelijke
Speelautomaten) en voor een beperkter deel uit horeca en en politieke veranderingen leiden tot wijzigingen in het
entertainment. In de veertien vestigingen in Nederland beleid van de overheid (zoals liberalisering van de markt):
worden nagenoeg dezelfde activiteiten aangeboden. factoren die alle van grote invloed kunnen zijn op de
Hierdoor vertoont de organisatie een hoge mate van continu teit. Holland Casino probeert op proactieve wijze
samenhang, vergelijkbaarheid en standaardisatie, hetgeen de diverse stakeholders uitgebreid te informeren over de
het risicoprofiel gunstig be nvloedt. belangen van de organisatie.
Economische ontwikkelingen Criminaliteit en fraude

De besteding per bezoek kent bij Holland Casino een sterke De aard van de bedrijfsactiviteiten brengt met zich mee dat
relatie met het consumentenvertrouwen. De ingezette Holland Casino alert moet zijn dat gasten, medewerkers of
recessie kan ernstige gevolgen hebben voor de winstge- andere personen – al dan niet in georganiseerd verband
vendheid en continu teit. Reeds vroeg in het jaar 2008 zijn – niet de gelegenheid krijgen op onrechtmatige wijze
plannen ontwikkeld om de lasten aan te passen. Latere waarden te onttrekken aan de organisatie. Holland Casino
aanpassingen zijn het gevolg van het inzicht dat de recessie dient daarnaast een eerlijk en betrouwbaar spel voor de
zich zal verdiepen. De financiële informatievoorziening is gast te garanderen. Daartoe is er een uitgebreide set van
voldoende adequaat om tijdig bij te sturen. beheersings- en toezichtmaatregelen.
Concurrentie Compliance
Holland Casino ervaart in toenemende mate concurrentie Holland Casino dient zich te houden aan een veelheid van
van de speelautomatenhallen, die een breder palet aan specifieke wet- en regelgeving, alsmede de vergunnings-
activiteiten kunnen aanbieden. Tevens krijgt het aanbod voorwaarden. Met name identificatieplicht, antiwitwas-
op internet dusdanig volume dat een verschuiving van beleid en het preventiebeleid kansspelen zijn hierbij
bestedingen naar dit medium zichtbaar wordt. Het bestuur relevant. Onzorgvuldige naleving kan grote gevolgen
is in gesprek met de vergunninggever om meer armslag te hebben voor Holland Casino. Er zijn ‘key-compliance
krijgen. controls’ ontwikkeld om te monitoren of de operatie in
controle is. Op kwartaalbasis vindt uitgebreide rapportage
plaats.

Veiligheid terrorisme). Citizenship duidt op maatschappelijk verant-
Holland Casino wil een gastvrije uitgaansgelegenheid woord ondernemen, zowel waar het gaat om de organisatie
bieden aan haar gasten. Veiligheid voor haar gasten en van de interne bedrijfsprocessen, als de wijze waarop de
medewerkers is een blijvend aandachtsgebied. Zo is er onderneming extern uiting geeft aan haar maatschappelij-
onder meer een uitgebreid crisismanagementbeleid. ke betrokkenheid, door middel van bijvoorbeeld sponso-
ring of het steunen van goede doelen.
Informatie en communicatie technologie (ICT)
Eind 2007 zijn tekortkomingen geconstateerd in het auto- Twee belangrijke mijlpalen werden bereikt:
risatiebeheer van het ERP informatiesysteem. Hiervoor zijn - Holland Casino is trots op de goede wijze waarop zij
compenserende maatregelen getroffen en zijn vervolgens invulling geeft aan haar compliancebeleid. Eind 2008
passende structurele oplossingen ge mplementeerd. werd Holland Casino hiervoor beloond met een tweede
In 2008 zijn de ‘general computer controls’ geëvalueerd, plaats bij de uitreiking van de Compliance Award van het
gebaseerd op het raamwerk van COBIT (Control Objectives Nederlands Compliance Instituut;
for Information and related Technology). Deze bevindin- - Holland Casino kent een internationaal toonaangevend
gen zullen worden meegenomen in het project Informatie beleid op het gebied van de preventie van kansspelver-
Beveiliging dat in 2009 wordt gestart om de vertrouwelijk- slaving. Erkenning daarvoor kwam zowel in 2008 als in
heid en integriteit van de informatievoorzieningen en 2009, met het winnen van de award voor de ‘Socially
het autorisatiebeheer over de gehele linie structureel te Responsible Casino Operator of the Year’ bij de uitreiking
verbeteren. van de jaarlijkse internationale Gaming Awards in Londen.
Reputatierisico Overig
In de Nederlandse samenleving neemt Holland Casino Waar risico’s niet kunnen worden geëlimineerd of voor-
als ’s lands enige legale aanbieder van casinospelen een komen, zijn de maatregelen gericht op het beheersen van
unieke plaats in. Een goede reputatie is van fundamenteel de risico’s. De financiële gevolgen van een aantal risico’s
belang voor zowel de interne als externe stakeholders. worden verder afgedekt door verzekeringen, zoals die
Holland Casino is zich in haar beleid hiervan voortdurend met betrekking tot aansprakelijkheid, brand- en bedrijfs-
bewust en monitort haar reputatie volgens de internati- schade, geld en fraude en Constructie All Risk.
onale methodiek van het Reputation Institute, Erasmus Holland Casino wordt incidenteel betrokken in gerechtelijke
Universiteit Rotterdam. Deze meting vindt plaats onder procedures. In dergelijke situaties wordt ondersteuning
het Nederlandse publiek, 18 jaar en ouder. geboden door zowel externe als eigen advocaten, teneinde
Met name de scores op ‘governance’ en ‘citizenship’ zijn de eventuele financiële gevolgen te mitigeren.
bepalend voor de reputatie. Governance duidt op de wijze
waarop een onderneming zich – in de perceptie van de Verklaring bestuur
respondenten – houdt aan vigerende wet- en regelgeving. Aan de hand van risicobeheersings- en controlesystemen
In het geval van Holland Casino betreft dit onder meer wordt ernaar gestreefd de kans op fouten, op het nemen
wet- en regelgeving op het gebied van identificatie en van verkeerde beslissingen en op het verrast worden
registratie van bezoekers en het voorkomen van witwassen door onvoorziene omstandigheden zo veel mogelijk te
(Wet ter voorkoming van witwassen en financieren van reduceren. Volledigheid valt daarbij niet te garanderen.

Geen enkel systeem van risicobeheersing en controle zal
absolute zekerheid kunnen geven ten aanzien van het
realiseren van de ondernemingsdoelstellingen, noch zal
dit een absolute garantie geven dat materiële fouten,
verliezen, fraude of overtreding van wet- en regelgeving
in het geheel niet voor zullen komen in processen en/of
financiële verslaggeving.
Met inachtneming van het bovenstaande is het bestuur

van mening dat, ten aanzien van de financiële verslagleg-
gingsrisico’s, de risicobeheersings- en controlesystemen
een redelijke mate van zekerheid bieden dat de financiële
verslaglegging geen onjuistheden van materieel belang
bevat. De risicobeheersings- en controlesystemen hebben
in 2008 naar behoren gewerkt.

Verslag van het bestuur
Ontwikkeling netto bedrijfsresultaat

Het netto bedrijfsresultaat daalde ten opzichte van 2007 met 83,3% tot € 14,3 miljoen (2007: € 85,6 miljoen). De winstmarge,
gedefinieerd als de winst uitgedrukt in een percentage van de netto baten, daalde in het verslagjaar tot 2,7% (2007: 14,9%).
Naast de winstafdracht per kwartaal wordt maandelijks aan de Staat kansspelbelasting (eerste halfjaar: 40,85%, tweede
halfjaar: 29%) afgedragen over de opbrengst van Tafelspelen en vanaf 1 juli 2008 ook over de opbrengst van Speelautomaten.
Verder wordt er omzetbelasting (19%) afgedragen over de opbrengst van Speelautomaten (voor wat betreft het eerste
halfjaar van 2008), een deel van de entreeontvangsten en overige ontvangsten.
De totale afdracht aan de Staat over het verslagjaar 2008 is als volgt te specificeren (in miljoenen euro):
2008 2007

Kansspelbelasting Tafelspelen 98,9 121,8
Kansspelbelasting Speelautomaten 43,8 -
Omzetbelasting 30,8 60,5
173,5 182,3

Af te dragen winst 14,3 85,6
Mutatie wettelijke reserve 1,8 0,3
189,6 268,2
De feitelijke afdracht over enig boekjaar wijkt af van bovenstaande cijfers aangezien de belastingen een maand later en de
winst in het volgende kwartaal worden afgedragen.
Verder zijn in het boekjaar 2008 alleen de winsten van het vierde kwartaal 2007 en het eerste kwartaal 2008 afgedragen.
Het resultaat over het hele jaar 2008 is lager dan het resultaat van het eerste kwartaal 2008. Het verschil tussen het bedrag
dat is afgedragen en het bedrag dat over 2008 afgedragen zou moeten worden op basis van het werkelijke resultaat en de
mutaties in de wettelijke reserve, zal van de Staat teruggevorderd worden.

Ontwikkeling netto bedrijfsresultaat en belastingen 2004-2008
in miljoenen euro
300
250 144,8 174,4 182,3

143,3
200
173,5
150
123,7
100 114,4
89,3 85,6
50
belastingen
netto bedrijfsresultaat
0 14,3
2004 2005 2006 2007 2008
Voornamelijk door de invoering van het rookverbod per 1 juli 2008, de wijziging in het kansspelbelastingbeleid,
de financiële crisis en de kosten voor de reorganisatie, is het resultaat fors gedaald.
Door middel van de volgende grafiek wordt zichtbaar welk effect deze gebeurtenissen in het tweede halfjaar 2008
hebben gehad:
400
350 375,6
300 324,5
250 275,3
237,0
200
150
100
90,4 83,1
50
48,2 1e halfjaar
0 2e halfjaar
-33,9
-50
netto
bruto baten belastingen totale lasten bedrijfsresultaat

Het verloop exclusief bijzondere lasten:
300
285,2
250
241,4 246,3
232,6
200
150
100
50
52,6 1e halfjaar
0 2e halfjaar
-4,9
-50
totale lasten netto bedrijfsresultaat
netto baten (excl. bijz. lasten) (excl. bijz. lasten)
Baten
De bruto baten ad € 700,1 miljoen (2007: € 756,7 miljoen) betekenen een daling van 7,5% ten opzichte van het voorgaande
jaar. De gemiddelde besteding per bezoek is gelijk gebleven, namelijk € 101. Het aantal bezoeken daalde met 542.376
(7,3%) naar een totaal van 6.916.618 in 2008 (2007: 7.458.994).
Zowel de opbrengst Tafelspelen als Speelautomaten daalde in het boekjaar met respectievelijk € 17,9 miljoen en
€ 30,6 miljoen.
De troncopbrengst daalde met € 3,7 miljoen (inclusief ontvangen fooien voor horeca- en Front Office-activiteiten).
De horecaopbrengsten daalden over 2008 met 9,1% tot € 25,7 miljoen. De ‘overige baten’ namen met circa 18,1% (€ 1,9
miljoen) af, hetgeen met name komt doordat er geen buitenlandse adviesactiviteiten meer waren in het verslagjaar (in 2007
was dit nog € 1,6 miljoen). Onder de overige baten zijn ook de entreeontvangsten van € 2,5 miljoen (2007: € 2,1 miljoen)
verantwoord.
In het tweede halfjaar daalden de bruto baten met 14,0 % (€ 53,0 miljoen) ten opzichte van het tweede halfjaar van 2007.

Batencategoriëen
in miljoenen euro

2008 % 2007 %

Opbrengst Tafelspelen 280,3 40 298,2 39
Opbrengst Speelautomaten 346,6 49 377,2 50
Troncopbrengst/tips 39,6 6 43,3 6
Horecaopbrengst 25,7 4 28,2 4
Overige baten 7,9 1 9,8 1
Totaal 700,1 100 756,7 100
Lasten
De totale bedrijfslasten stegen in het verslagjaar met € 23,9 miljoen (4,9%) naar € 508,9 miljoen. De personeelskosten
daalden met € 8,2 miljoen ten opzichte van 2007 (-2,9%) en zijn met name het gevolg van een lagere personeelsbezetting
en een lagere pensioenlast van € 7,0 miljoen.
In 2008 is een reorganisatievoorziening gevormd van € 29,0 miljoen, welke is opgenomen onder bijzondere lasten.
In de bijzondere lasten is ook de afboeking van Holland Casino Digitaal verantwoord. Deze afboeking is het gevolg van het
feit dat de Eerste Kamer niet instemde met de wetswijziging die legale kansspelen via internet moest regelen
(€ 3,7 miljoen).
De stijging in de afschrijvingskosten wordt met name veroorzaakt door de afboeking van eerder geactiveerde ontwikke-
lingskosten voor de verhuizing van Holland Casino Utrecht (€ 4,7 miljoen). In de afschrijvingskosten zit een bedrag aan
bijzondere waardevermindering op de immateriële activa van € 0,5 miljoen (2007 € 2,6 miljoen). De aanloopkosten in 2007
betreffen met name personeelskosten voor Holland Casino Digitaal.
Lastencategoriëen
in miljoenen euro

2008 % 2007 %

Personeelskosten 279,3 55 287,5 59
Operationele kosten 133,5 26 132,2 27
Afschrijving en bijzondere waardevermindering 62,7 12 55,0 11
Aanloopkosten - - 1,9 1
Bijzondere lasten 33,4 7 8,4 2
Bedrijfslasten 508,9 100 485,0 100
Interest 3,4 3,8
Totaal 512,3 488,8

Bijdrage per vestiging aan het netto bedrijfsresultaat
in procenten

2008 2007

Amsterdam 19 17
Breda 9 11
Eindhoven 6 6
Enschede 1 2
Groningen 0 3
Leeuwarden 0 0
Nijmegen 4 5
Rotterdam 20 18
Scheveningen 10 10
Schiphol Airport -1 0
Utrecht 18 16
Valkenburg 6 6
Venlo 7 4
Zandvoort 1 2
Totaal Holland Casino 100 100

Financiële positie
Solvabiliteit
De winst over 2008 wordt geheel aan de Staat afgedragen inclusief de afname van de wettelijke reserve (€ 1,8 miljoen).
Door een dalend balanstotaal steeg het solvabiliteitspercentage naar 18,8% (2007: 18,0%).
Financiële instrumenten
Teneinde het renterisico op bankleningen te beheersen, zijn renteswaps afgesloten (zie pagina 35 en 39).
Kasstromen
in miljoenen euro

2008 2007

Bruto bedrijfsresultaat 17,7 89,4
Kasstroom uit overige operationele activiteiten 80,2 64,9
Kasstroom uit investeringsactiviteiten -41,8 -32,7
Kasstroom uit financieringsactiviteiten -65,9 -119,7
Mutatie liquide middelen -9,8 1,9


Terugblik 2008
Overheidsmaatregelen
De bedrijfsvoering van Holland Casino wordt in sterke mate be nvloed door het overheidsbeleid ten aanzien van kansspelen
en de daarmee samenhangende wet- en regelgeving. De impact daarvan was groot in het verslagjaar.
De Eerste Kamer heeft niet ingestemd met een wetswijziging om (een proef met) kansspelen via internet door Holland
Casino mogelijk te maken, waardoor de initiële investeringen afgeschreven moesten worden. Het uitblijven van een legaal
alternatief voor kansspelen via internet is volgens Holland Casino zorgwekkend. Het huidige illegale aanbod kent nauwelijks
of geen enkele vorm van preventie en iedereen kan eenvoudig en zonder enige controle spelen om geld. Volgens onder-
zoeksbureau Motivaction, dat in 2008 onderzoek deed naar de omvang van illegale online kansspelen in Nederland, is het
aantal mensen dat online speelt de afgelopen jaren verdubbeld naar 485.000 betalende spelers. Ook de uitgaven van online
spelers zijn fiks gestegen naar gemiddeld € 985 per jaar. Dit resulteert in een geschatte omzet van ruim € 475 miljoen per
jaar. Holland Casino verliest hierdoor steeds meer omzet aan een zonder waarborgen omgeven spelaanbod.
Vanaf 1 juli is het rookverbod van toepassing in de horeca. Ook dit heeft geleid tot beduidend lagere bruto baten, wat het
sterkst zichtbaar is bij Speelautomaten. Daarnaast moest er voor ruim € 3 miljoen ge nvesteerd worden aan rookvoorzienin-
gen in de vestigingen.
Per 1 juli is de BTW-heffing op Speelautomaten vervangen door een kansspelbelasting van 29% en is het geldende tarief voor
Tafelspelen hieraan gelijk gesteld (dit was 40,85%). Omdat er voor het overige weinig BTW-plichtige omzet is, is bovendien
het grootste deel van de mogelijkheid om BTW te compenseren, vervallen.
Per 1 augustus 2008 trad in werking de Wet ter voorkoming van witwassen en financieren van terrorisme (Wwft). Dit is een
samenvoeging van de tot 1 augustus geldende Wet identificatie bij dienstverlening (Wid) en de Wet Melding Ongebruike-
lijke Transacties (Wet MOT). In de Wwft zijn tevens nieuwe elementen opgenomen die het antiwitwasbeleid van Holland
Casino raken. De belangrijkste is het (verscherpte) gastenonderzoek. Het beleid van Holland Casino om gasten te volgen
met behulp van een gastrisicoprofiel is hierbij zeer handzaam. Opleidingen, systemen en procedures zijn inmiddels aange-
past. De gevolgen van de veranderingen zijn opgenomen in de zogenaamde Antiwitwaswijzer van Holland Casino. Verder
is ter vervanging van de e-learningprogramma’s voor Wid/Wet MOT een Wwft-workshop ontwikkeld, die zal worden ingezet
in het inwerkprogramma van alle nieuwe medewerkers. Over al deze wijzigingen heeft er overleg plaatsgevonden met de
toezichthouder De Nederlandsche Bank.
Holland Casino nu en in de toekomst

Het jaar 2008 stond ook in het teken van herbezinning op de toekomst. Holland Casino stelt het borgen van een optimale
balans tussen publieke belangen, consumentenbelangen, de continu teit van de onderneming en een goed aanstuurbaar en
besluitvaardig bedrijf centraal in haar bedrijfsvoering.
Die balans tussen publieke taak en commerciële bedrijfsvoering blijkt steeds precairder te worden. Hierbij komt nog dat
Holland Casino niet kan uitsluiten dat (binnen afzienbare tijd) door Europese regelgeving de casinomarkt in Nederland
opengesteld zal worden, waarbij krachtige partijen de concurrentie zullen aangaan.

Preventiebeleid kansspelen
In 2008 zijn 6.917.000 bezoeken gebracht aan de vestigingen van Holland Casino. Het gaat daarbij om 1.297.000
personen uit binnen- en buitenland, die gemiddeld 5,3 keer naar het casino kwamen. Het gros van de gasten komt
incidenteel; 731.500 personen in het verslagjaar slechts één keer en 76,7 procent bezocht Holland Casino een,
twee of drie keer per jaar. Voor hen volstaat het preventiebeleid kansspelen met het beschikbaar stellen van de
brochure ‘Laat spelen een spel bijven’.
Jongvolwassenen (18 tot 24 jaar) ontvangen een ‘harten-zes’ kaart bij het zesde bezoek in een maand en bezoekers
vanaf 24 jaar een ‘harten-tien’ kaart bij het tiende bezoek in een maand. Zij wijzen de gast nog eens nadrukkelijk
op diens bezoekgedrag en de risico’s van het spel.
Aantal bezoekbeperkingen:
7.000
Door de identificatieplicht en de landelijk gekoppelde bezoekersregistratie beschikt Holland Casino over exacte
6.000
gegevens van bezoekgedrag. Een belangrijk hulpmiddel om gasten – naast het voorlichtingsmateriaal - ook aan te
5.000
spreken over hun bezoekgedrag en de risico’s van het spel met hen te bespreken. Dat gebeurt in een gesprek.
4.000 4.556 4.563
Na acht bezoeken in één maand wordt de jongvolwassene voor een gesprek uitgenodigd. Bij personen 3.885vanaf 24 jaar
3.000 3.167 3.384
is dat bij 15 bezoeken of meer per maand. In 2008 vonden in het kader van het preventiebeleid circa 35.000 gesprek
2.000
ken plaats (2007: 31.000).
1.000
0
Voor beide leeftijdscategorieën geldt dat de bezoekfrequentie na zo’n preventief gesprek 2004meestal
2005 aanzienlijk
2006 2007 2008
afneemt. Wordt in het gesprek een verslavingsprobleem vermoed, dan volgt een extra gesprek. Dat leidt in de regel
Aantal entreeverboden:
Aantal bezoekbeperkingen:
tot een bezoekbeperking of een entreeverbod. 7.000
7.000
6.000
6.000
Gasten wacht altijd een persoonlijk gesprek wanneer zij na afloop van een bezoekbeperking
5.000 of entreeverbod
5.209 weer
5.340
5.000 4.718 4.893
4.000 4.468
voor het eerst naar het casino komen. Veel van deze gesprekken 4.556
4.000
eindigen
4.563 met een nieuwe beperkende maatregel.
Van degenen die geen beperkende maatregel nemen, bestaat
3.885de mogelijkheid om 3.000
de bezoekfrequentie te volgen.
3.000 3.167 3.384
2.000
Als er hier aanleiding toe bestaat, wordt2.000
de gast uitgenodigd voor een vervolggesprek.
1.000
1.000
0
0 2004 2005 2006 2007 2008
2004 2005 2006 2007 2008
Preventieve gesprekken inclusief
Aantal bezoekbeperkingen: Aantal entreeverboden: gastheergesprekken:
7.000 7.000 35.000
34.842
6.000 6.000 30.000 30.847
5.000 5.000 5.209 5.340 25.000
4.718 4.893 24.166
4.000 4.556 4.563 4.000 4.468 20.000 21.230 21.495
3.885
3.000 3.167 3.384 3.000 15.000
2.000 2.000 10.000
1.000 1.000 5.000
0 0 0
2004 2005 2006 2007 2008 2004 2005 2006 2007 2008 2004 2005 2006 2007 2008
Aantal entreeverboden: Preventieve gesprekken inclusief

gastheergesprekken:
7.000
35.000
6.000 34.842
30.000
30.847
5.000 5.209 5.340
4.718 4.893 25.000
4.000 4.468 24.166
20.000 21.230 21.495
3.000
15.000
2.000 237,0
10.000
Alle medewerkers die in contact komen met gasten volgen een cursus van externe instellingen voor hulpverlening.
De floormanagers, die fungeren als gastheer of –vrouw in de speelzaal, krijgen bovendien een aanvullende training
waarin achtergronden, aanpak, signalering en preventie nog verder worden uitgediept. Een nog zwaardere training
is er voor medewerkers Security, aangezien zij de preventiegesprekken met gasten voeren. Periodieke opfriscursus-
sen zijn verplicht. Met de verslavingszorg heeft Holland Casino periodiek overleg om het beleid en zijn resultaten
te monitoren en wanneer nodig verder te verfijnen. Holland Casino verwijst in voorkomende gevallen naar instel-
lingen voor verslavingszorg, zoals Tactus, Agog, HANDS en Jellinek/Assisa.
Het betreft hier zowel ambulante hulpverlening, 24-uurs telefonische hulpdiensten, als mogelijkheden voor online
ondersteuning.
(vervolg Terugblik 2008)
Feit is dat al enige tijd zichtbaar wordt dat de bezoekaantallen en bestedingen onvoldoende zullen zijn om op lange termijn
een gezonde bedrijfsvoering mogelijk te blijven maken. Dit staat los van de effecten van het rookverbod, de kansspelbelas-
ting en de kredietcrisis.
Om die reden heeft in 2008 een strategische heroriëntatie plaatsgevonden. Het meerjarenplan dat daaruit is voortgekomen,
is aan de bewindslieden van Justitie en Financiën aangeboden ter bespreking.
Juist ook ter borging van het publieke belang beoogt Holland Casino modernisering van haar producten- en dienstenpalet.
Immers Holland Casino wordt geacht een aantrekkelijk legaal aanbod aan de markt aan te bieden. In haar bedrijfsvoering
zal Holland Casino zich structureel moeten (kunnen) voorbereiden op het aanbieden van een maatschappelijk verantwoord
product in een meer concurrerende omgeving.
Holland Casino’s langere termijn strategie gaat, in tegenstelling tot veel andere modellen, niet uit van maximale rendemen-
ten, maar redeneert vanuit een maatschappelijke context en gaat uit van twee gedachtelijnen:
• de inbedding van het spel in een omgeving met gevarieerde uitgaansmogelijkheden, waardoor de kwetsbaarheid van
Holland Casino in meerdere opzichten afneemt;
• maatschappelijke relevantie en een meer optimale verwevenheid van de organisatie met de samenleving.
‘Structure follows strategy’, wat betekent dat Holland Casino in 2008 besloten heeft haar organisatiestructuur platter te
maken en haar besturingsprincipe te herformuleren om op deze wijze de strategie beter te kunnen faciliteren en om adequater
op veranderende marktomstandigheden te kunnen inspelen. De effecten van deze reorganisatie waarborgen een financieel
gezonde toekomst echter onvoldoende. Om die reden is ook gewerkt aan een set van maatregelen die kostenreductie dan
wel opbrengstenverhoging als resultante dienen te hebben. Alle zijn zij gericht op het realiseren van een positieve wig;
kosten die minder hard groeien dan dat de baten toenemen. Sommige maatregelen kunnen direct worden ingezet, andere
komen ter advisering c.q. onderhandeling bij de ondernemingsraad of vakbonden (CAO). Met medezeggenschap en vakbon-
den wordt hierover op zeer constructieve wijze overleg gevoerd.

Vooruitzichten
Markt
De uitgaansmarkt heeft in de afgelopen jaren een groei te zien gegeven. De economische vooruitzichten zijn echter zo, dat
zeker voor 2009 en mogelijk ook voor 2010 rekening moet worden gehouden met een sterke daling in de bestedingen.
Holland Casino bereidt zich daarop voor. De ontwikkelingen op de lange termijn zijn voor Holland Casino bedreigend.
Toenemende concurrentie, zowel in de uitgaanswereld als in de kansspelbranche en op het internet, dreigen te leiden tot
een stagnerende omzet. Daar bovenop dient Holland Casino ermee rekening te houden dat het monopolie op de tafelspelen
op enig moment zal worden afgebroken.
Rookbeleid
Aanvankelijke inschattingen waren dat het rookverbodeffect na twee jaar zou zijn ingelopen. De vrees bestaat dat dit langer
gaat duren, ook omdat een deel van de gasten uitwijkt naar het internetaanbod.
Investeringen
De vervangingsinvesteringen zullen getemporiseerd worden, evenals voorgenomen nieuwbouwprojecten.
Financiering
Doordat er geen nieuwbouwprojecten lopen in 2009, zijn er geen substantiële wijzigingen in de financieringsopzet van de
onderneming voorzien. Alhoewel de huidige kredietfaciliteit voldoende is, wordt er gekeken naar het aantrekken van een
tweede bankier.
Personeelsbezetting
Naast de ingezette reorganisatie ten gevolge van de gewijzigde aansturingsuitgangspunten, wordt er van uit gegaan dat er
in de loop van het jaar 2009 verdere personeelsreducties alsmede herijking van arbeidsvoorwaarden noodzakelijk zijn om
de gevolgen van de recessie op te vangen.
Winstgevendheid
De ingezette personeelsreducties en kostenbesparingen zijn er op gericht om 2009 af te sluiten met ‘zwarte cijfers’.
Winstherstel tot het niveau van 2007 wordt niet verwacht.
Het bestuur
D.F. Flink, chief executive officer
W.G. Kooijman, chief financial officer
Hoofddorp, 7 april 2009

Jaarrekening 2008

Balans per 31 december 2008
in duizenden euro, na winstbestemming
Activa 2008 2007

Vaste activa
Immaterieële vaste activa1 5.489 7.117
Materieële vaste activa2 187.416 208.394
Financiële vaste activa3 4.550 4.550
197.455 220.061

Vlottende activa
Voorraden4 728 684
Vorderingen en overlopende activa5 8.263 9.284
Te vorderen netto bedrijfsresultaat6 11.952 -
Liquide middelen7 44.295 54.141
65.238 64.109

262.693 284.170
Passiva 2008 2007

Eigen Vermogen8 49.401 51.165

Voorzieningen9 71.403 41.580

Langlopende schulden
Schulden aan kredietinstellingen10 19.935 35.638

Kortlopende schulden
Af te dragen netto bedrijfsresultaat6 - 17.793
11
Belastingen 28.992 30.598
Schulden aan kredietinstellingen12 29.953 30.953
Diverse schulden13 63.009 76.443
121.954 155.787

262.693 284.170

Rekening van baten en lasten
in duizenden euro
Baten 2008 2007

Opbrengst Tafelspelen 280.258 298.213
Opbrengst Speelautomaten 346.594 377.236
Troncopbrengst/tips14 39.574 43.328
Entreeontvangsten 2.451 2.140
Horecaopbrengst15 25.681 28.237
Overige opbrengsten16 5.489 7.549

Bruto baten 700.047 756.703
Belastingen17 -173.455 -182.272

Netto baten 526.592 574.431
Lasten 2008 2007

Personeelskosten18 279.263 287.495
Operationele kosten 19 133.457 132.170
Afschrijving en bijzondere waardevermindering20 62.714 54.973
Aanloopkosten - 1.920
Bijzondere lasten21 33.432 8.454

Bedrijfslasten 508.866 485.012

Bruto bedrijfsresultaat 17.726 89.419
22
Interest 3.420 3.842

Netto bedrijfsresultaat 14.306 85.577


Kasstroomoverzicht
in duizenden euro
2008 2007
Kasstroom uit operationele activiteiten

Bruto bedrijfsresultaat 17.726 89.419
Aanpassing voor:
Afschrijving materiële vaste activa 49.952 52.034
Boekverlies desinvesteringen materiële vaste activa 10.465 -922
Afschrijving en bijzondere waardevermindering immateriële
vaste activa 4.016 3.861
Terugneming bijzondere waardevermindering financiële activa - -500
Aanloopkosten Holland Casino Digitaal - 1.920

Mutatie in:
Vorderingen en voorraden 977 10
Voorzieningen 29.823 7.124
Kortlopende schulden -15.040 1.385
80.193 64.912
Totaal kasstroom uit operationele activiteiten 97.919 154.331

Kasstroom uit investeringsactiviteiten
Investeringen in immateriële vaste activa -2.388 -3.334
Investeringen in materiële vaste activa -39.798 -28.333
Opbrengst desinvesteringen in materiële vaste activa 359 922
Aanloopkosten Holland Casino Digitaal - -1.920
Totaal kasstroom uit investeringsactiviteiten -41.827 -32.665

Kasstroom uit financieringsactiviteiten
Opgenomen bankkrediet 14.000 15.000
Aflossing bankkrediet -30.703 -51.696
Interest -3.420 -3.842
Betaalde winstafdrachten -45.815 -79.238
Totaal kasstroom uit financieringsactiviteiten -65.938 -119.776

Mutatie liquide middelen -9.846 1.890
Gelden onderweg 2.954 2.719
Kasgeld 36.150 40.666
Speelgeld 4.111 3.809
Vreemde valuta 185 200
Banktegoeden 895 6.747

Liquide middelen per 31 december 44.295 54.141

Toelichting op de balans,
de rekening van baten en lasten
en het kasstroomoverzicht
Activiteiten
De Nationale Stichting tot Exploitatie van Casinospelen in Nederland (Holland Casino), statutair gevestigd te ’s-Gravenhage
in Nederland, exploiteert casinospelen.
Algemene grondslagen voor de opstelling van de jaarrekening

De jaarrekening is opgesteld volgens de Nederlandse verslaggevingsrichtlijnen zoals vermeld in de bepalingen van Titel 9
Boek 2 BW.
De waardering van activa en passiva en de bepaling van het resultaat vinden plaats op basis van historische kosten. Tenzij
bij het desbetreffende balanshoofd anders wordt vermeld, worden de activa en passiva opgenomen tegen nominale waarde.
Baten en lasten worden toegerekend aan het jaar waarop ze betrekking hebben. Winsten worden slechts opgenomen
voorzover zij op balansdatum zijn gerealiseerd. Verliezen die hun oorsprong vinden voor het einde van het verslagjaar,
worden in acht genomen indien zij voor het opmaken van de jaarrekening bekend zijn geworden.
Financiële instrumenten en renterisico

Financiële instrumenten worden gebruikt ter afdekking van onderliggende transacties.
Het renterisico is het risico dat de waarde van een financieel instrument fluctueert als gevolg van veranderingen in de
marktrente. Het renterisicobeleid is gericht op het minimaliseren van het risico waaraan de activiteiten worden blootge-
steld door rente.
Gebruik van schattingsposten

Bij het opstellen van de jaarrekening is het noodzakelijk dat Holland Casino schattingen maakt en van bepaalde veronder-
stellingen uitgaat die van invloed kunnen zijn op de waardering van de activa, passiva en de uitkomsten van de rekening
van baten en lasten. De werkelijke uitkomsten kunnen afwijken van deze schattingen en veronderstellingen.
Belangrijke schattingsposten zijn:

• levensduur van de materiële vaste activa;
• waardering van de deelneming;
• voorziening WAO Eigen Risicodragerschap;
• voorziening pensioenen personeelsbeloningen;
• voorziening reorganisatie.
Omrekening van vreemde valuta

De activa en passiva in vreemde valuta worden omgerekend tegen de per balansdatum geldende koersen. Transacties
die luiden in vreemde valuta, worden omgerekend tegen de wisselkoers op het moment van de transactie. De koers-
verschillen worden in de rekening van baten en lasten verwerkt. Koersverschillen en provisies die het gevolg zijn van
wisseltransacties worden verantwoord onder overige opbrengsten.

Grondslagen voor de waardering
van activa en passiva
Immateriële vaste activa
Onder immateriële vaste activa zijn ontwikkelingskosten en software opgenomen. Ontwikkelingskosten, waarvan verwacht
wordt dat deze dienstbaar zullen zijn aan de toekomstige resultaten, worden geactiveerd. Immateriële vaste activa worden
gewaardeerd op het bedrag van bestede kosten, verminderd met cumulatieve afschrijvingen en indien van toepassing met
bijzondere waardeverminderingen.
Immateriële vaste activa worden in drie jaar lineair afgeschreven. Conform regelgeving wordt ten bedrage van de geactiveerde
ontwikkelingskosten een wettelijke reserve gevormd.
Materiële vaste activa

Materiële vaste activa worden gewaardeerd tegen aanschafwaarde, verminderd met de cumulatieve afschrijvingen en,
indien van toepassing, met bijzondere waardeverminderingen. De lineaire afschrijvingen geschieden overeenkomstig de
geschatte economische levensduur en zijn berekend op basis van de aanschafwaarde, verminderd met de geschatte rest-
waarde. Er wordt afgeschreven vanaf het moment van ingebruikneming. Op terreinen wordt niet afgeschreven. De geschatte
economische levensduur is in het algemeen voor:
Gebouwen 40 jaar
Verbouwingen 8 - 12 jaar
Installaties 5 - 12 jaar
Andere vaste bedrijfsmiddelen 3 - 10 jaar
Jaarlijks wordt de geschatte economische levensduur van de materiële vaste activa getoetst. Zonodig worden de afschrij-
vingen aangepast op basis van de resterende levensduur. Een verlenging/verkorting van de geschatte economische
levensduur zal vooral plaatsvinden als gevolg van renovatie en verplaatsing van casino’s.
Materiële vaste activa in uitvoering worden gewaardeerd tegen vervaardigingsprijs of lagere directe opbrengstwaarde.
De vervaardigingsprijs bestaat uit materiaalkosten, directe arbeidskosten, een toerekenbaar deel van de indirecte produc-
tiekosten gebaseerd op een normaal niveau van bedrijfsactiviteit en toegerekende interestkosten. De directe opbrengst-
waarde is gebaseerd op een verwachte verkoopprijs onder aftrek van nog te maken kosten voor voltooiing en verkoop.
De kosten die verband houden met het opleveren van huurpanden in oorspronkelijke staat worden geactiveerd en
afgeschreven over de resterende huurperiode.
Verbouwingen aan panden waarvan Holland Casino de huurder is, worden geactiveerd. Rente bij bouwactiviteiten wordt
niet geactiveerd. Kosten voor periodiek groot onderhoud worden ten laste gebracht van het resultaat op het moment dat
deze zich voordoen.
Financiële vaste activa

Deelnemingen waarin geen invloed op het zakelijke en financiële beleid wordt uitgeoefend, worden gewaardeerd tegen
verkrijgingsprijs of, indien van toepassing, onder aftrek van bijzondere waardevermindering. De vorderingen en schulden
op deelnemingen alsmede de overige vorderingen en schulden worden opgenomen tegen nominale waarde, onder aftrek
van noodzakelijk geachte voorzieningen.

Voorraden
De voorraden worden gewaardeerd tegen de verkrijgingsprijs of lagere netto opbrengstwaarde. Deze lagere netto opbrengst-
waarde wordt bepaald door individuele beoordeling van de voorraden.
Vorderingen, liquide middelen en schulden

De vorderingen worden opgenomen voor hun nominale waarden onder aftrek van de noodzakelijk geachte voorzieningen
voor het risico van oninbaarheid. De liquide middelen en de schulden zijn opgenomen voor hun nominale waarden.
De bedrijfskleding wordt afgeschreven over een periode van tweeënhalf jaar.
Voorziening pensioenen
De netto verplichting van Holland Casino uit hoofde van toegezegde pensioenregelingen wordt voor iedere regeling
afzonderlijk berekend door een schatting te maken van de pensioenaanspraken die werknemers hebben opgebouwd in ruil
voor hun diensten in de verslagperiode en voorgaande perioden. Deze pensioenaanspraken worden verdisconteerd om de
contante waarde te bepalen, en de reële waarde van de fondsbeleggingen wordt hierop in mindering gebracht. De discon-
teringsvoet is het rendement per balansdatum op hoogwaardige bedrijfsobligaties met een AA-rating, waarvan de looptijd
de termijn van de verplichtingen van Holland Casino benadert. De berekening wordt uitgevoerd door een erkende actuaris
volgens de ‘projected unit credit’-methode.
Wanneer de pensioenaanspraken uit hoofde van een regeling worden verbeterd, wordt het gedeelte van de verbeterde
pensioenaanspraken dat betrekking heeft op de verstreken diensttijd van werknemers lineair als last in de rekening van
baten en lasten opgenomen over de gemiddelde periode totdat de pensioenaanspraken onvoorwaardelijk worden. Voor
zover de aanspraken onmiddellijk onvoorwaardelijk worden, wordt de last onmiddellijk in de rekening van baten en lasten
opgenomen.
Met betrekking tot de actuariële winsten en verliezen die na 1 januari 2005 ontstaan bij het berekenen van de verplichting
van Holland Casino uit hoofde van een pensioenregeling, wordt jaarlijks dat gedeelte in de rekening van baten en lasten
opgenomen, gespreid over de verwachte gemiddelde resterende diensttijd van werknemers die aan de regeling deelnemen,
startend vanaf het boekjaar volgend op de balansdatum.
Dit voor zover eventuele niet-opgenomen cumulatieve actuariële winsten of verliezen meer bedragen dan 10% van de con-
tante waarde van de bruto verplichting uit hoofde van de toegezegde pensioenregeling, dan wel van de reële waarde van de
fondsbeleggingen indien deze hoger is. Voor het overige wordt de actuariële winst of het actuariële verlies niet opgenomen.
Voorziening personeelsbeloningen
De netto verplichting van Holland Casino uit hoofde van lange termijn personeelsbeloningen, met uitzondering van
pensioenregelingen, is het bedrag van de toekomstige beloning dat werknemers hebben verdiend in ruil voor hun dien-
sten in de verslagperiode en voorgaande perioden. Deze verplichting wordt ingeschat met behulp van de ‘projected unit
credit’- methode en wordt verdisconteerd tot de contante waarde. De disconteringsvoet is het rendement per balansdatum
op hoogwaardige bedrijfsobligaties met een AA-rating, waarvan de looptijd de termijn van de verplichtingen van Holland
Casino benadert.

Voorziening WAO Eigen Risicodragerschap/Ziekengeld
In de eerste twee jaren van ziekte verzorgt Holland Casino de loondoorbetaling volgens de CAO. Holland Casino heeft dit
risico niet door een verzekering afgedekt. Voor medewerkers die ziek uit dienst gaan en normaliter in het vangnet terecht
komen, is Holland Casino Eigen Risicodrager. Dat betekent dat zij gedurende de resterende periode van twee jaren de
ziektewetuitkeringen verzorgt, zoals die anders door het UWV zouden zijn betaald. Enkele groepen zijn van deze betalings-
verplichting uitgezonderd, zoals uitval door zwangerschap. Deze groepen blijven ten laste van het UWV komen. Vanaf 1
januari 2007 heeft Holland Casino het eigenrisicodragerschap voor de WGA/WIA ondergebracht bij een verzekeringsmaat-
schappij. Er komen geen nieuwe WAO’ers en de daarvoor bestaande voorziening zal daarom in 2009 vervallen.
Voorziening ontmantelingskosten
In deze voorziening zijn de verwachte contractuele ontmantelingskosten opgenomen voor het in oorspronkelijke staat
brengen van gehuurde gebouwen en terreinen. In verband met de eventuele verhuizing naar het nieuwe pand in Utrecht is
een voorziening getroffen voor de verwachte ontmantelingskosten van het huidige pand. Ook is er een voorziening getrof-
fen voor het pand in Venlo, dat is gehuurd, om het weer in oorspronkelijke staat op te kunnen leveren.
Voorziening reorganisatie
Deze voorziening heeft betrekking op kosten in verband met de reorganisatie van activiteiten en wordt gevormd indien
voor Holland Casino een feitelijke of juridische verplichting is ontstaan en een betrouwbare schatting kan worden gemaakt
van de omvang van de verplichting. Deze kosten bestaan uit beëindigingsvergoedingen, nog te betalen salarissen tijdens
de opzegtermijn gedurende welke tijd geen werkzaamheden meer worden verricht en overige kosten gerelateerd aan
personeel.
Mancoverplichting
De verplichtingen met betrekking tot de niet ingewisselde jetons, chips en tokens worden opgenomen tegen hun nominale
waarde, onder aftrek van dat deel van de jetons, chips en tokens waarvan verwacht wordt dat de bezoekers ze niet meer ter
omwisseling aanbieden.

Grondslagen voor resultaatbepaling
Het netto bedrijfsresultaat is het verschil tussen de netto baten en de lasten. De opbrengst Tafelspelen is het verschil
tussen de ontvangen inzetten en de uitkeringen. De opbrengst Speelautomaten is het verschil tussen de inworpen in en de
uitbetalingen van de speelautomaten, gecorrigeerd voor nog uit te betalen progressive jackpots.
Troncopbrengst en tips
Het betreft hier de bij Tafelspelen en Speelautomaten ontvangen troncopbrengst, alsmede fooien ontvangen door horeca-
personeel, Front Office-personeel, etc.
Aanloopkosten
De aanloopkosten betreffen kosten die zijn verbonden aan de periode vóór opening van nieuwe casino's en kosten die
voorafgaan aan het exploiteren van nieuwe activiteiten. Zij worden direct ten laste van het resultaat gebracht.
Onder financiële instrumenten worden zowel primaire financiële instrumenten, zoals vorderingen en schulden, als
financiële derivaten verstaan. Voor de grondslagen van primaire financiële instrumenten wordt verwezen naar de
behandeling per balanspost.
Financiële derivaten waarbij de onderliggende waarde niet beursgenoteerd is, worden tegen kostprijs opgenomen.
De vennootschap past kostprijshedge-accounting toe: het effectieve deel van financiële derivaten die zijn toegewezen voor
kostprijshedge-accounting, wordt tegen kostprijs gewaardeerd en het ineffectieve deel wordt tegen reële waarde gewaardeerd.
De waardeveranderingen van de reële waarde van het ineffectieve deel worden direct in de winst-en-verliesrekening verwerkt.
Resultaat
Baten worden in het algemeen verantwoord in het jaar waarin ze zijn ontvangen; lasten worden toegerekend aan de jaren
waarop ze betrekking hebben.
Belasting Toegevoegde Waarde (omzetbelasting)/ kansspelbelasting

Voor kansspelen in de zin van de Wet op de Kansspelbelasting is Holland Casino vrijgesteld van omzetbelasting. Hierover
wordt kansspelbelasting geheven. De exploitatie van speelautomaten (tot en met 30 juni 2008) en de horeca-activiteiten van
Holland Casino zijn betrokken in de heffing van omzetbelasting. Vanaf 1 juli 2008 is de exploitatie van speelautomaten
onderhevig aan kansspelbelasting. De aftrek van voorbelasting voor de gemengde lasten is daarom nog maar in beperkte
mate mogelijk. De investeringen en kosten, voor zover de aftrek van voorbelasting geheel of gedeeltelijk is uitgesloten,
worden daarom inclusief omzetbelasting geactiveerd, dan wel in de rekening van baten en lasten opgenomen.
Vennootschapsbelasting
Holland Casino is vanaf de oprichtingsdatum niet onderworpen aan vennootschapsbelasting.
Grondslagen voor de opstelling

van het kasstroomoverzicht
Het kasstroomoverzicht wordt opgesteld op basis van de indirecte methode.

Toelichting op de balans
in duizenden euro, tenzij anders aangegeven
Vaste Activa

1 Immateriële vaste activa
Ontwikkelings-
kosten Software Totaal
Stand per 31 december 2007

Aanschafwaarde 6.944 1.470 8.414
Cumulatieve afschrijving -1.157 -140 -1.297
Boekwaarde 5.787 1.330 7.117

Mutaties
Investeringen 1.492 896 2.388
Bijzondere waardevermindering -1.834 -367 -2.201
Afschrijvingen -1.422 -393 -1.815
Totaal van de mutaties -1.764 136 -1.628

Aanschafwaarde 6.602 1.999 8.601
Cumulatieve afschrijving -2.579 -533 -3.112
Boekwaarde 4.023 1.466 5.489

2 Materiële vaste activa
Terreinen en Overige vaste Activa in
gebouwen Verbouwingen Installaties bedrijfsmiddelen uitvoering Totaal

Aanschafwaarde 102.452 97.954 119.811 228.964 6.401 555.582
Cumulatieve afschrijving -39.096 -64.731 -78.028 -165.333 - -347.188
Boekwaarde 63.356 33.223 41.783 63.631 6.401 208.394

Mutaties
Aanschafwaarde
• Investeringen - 4.137 4.532 27.294 3.835 39.798
Gereedgekomen activa - 480 39 2.187 -2.706 -
Desinvesteringen/activa niet
langer in gebruik -5 -16.947 -19.618 -46.408 -4.713 -87.691
Afschrijvingen
• Afschrijvingslast -4.862 -6.433 -7.642 -31.015 - -49.952
Desinvesteringen/activa niet
langer in gebruik 2 15.893 17.692 43.280 - 76.867
Totaal van de mutaties -4.865 -2.870 -4.997 -4.662 -3.584 -20.978

Aanschafwaarde 102.447 85.624 104.764 212.037 2.817 507.689
Cumulatieve afschrijving -43.956 -55.271 -67.978 -153.068 - -320.273
Boekwaarde 58.491 30.353 36.786 58.969 2.817 187.416

Onder ‘activa in uitvoering’ zijn uitgaven in investerings- en verbouwingsprojecten opgenomen. Overige verplichtingen
zijn verantwoord onder ‘niet uit de balans blijkende verplichtingen’. Onder de aanschafwaarde per 31 december 2008 is een
bedrag van € 107,7 miljoen aan volledig afgeschreven activa opgenomen. Subsidies op investeringsprojecten worden in
mindering gebracht op de desbetreffende vaste activa.
3 Financiële vaste activa

In 2002 is een 40% aandelenbelang verworven in Gaming Support B.V., statutair gevestigd te Rotterdam. De historische
kostprijs is € 4,55 miljoen. Er hebben geen mutaties plaatsgevonden in 2008.
De totale activa van Gaming Support B.V. bedragen € 9,1 miljoen, het Eigen Vermogen € 2,9 miljoen, de totale schulden
€ 6,1 miljoen, het behaalde resultaat in 2008 is € 0,7 miljoen en de omzet voor 2008 is € 16,6 miljoen.
De omzet van transacties met Holland Casino is € 14,8 miljoen inclusief BTW (2007: € 14,0 miljoen) tegen normale
leveringsvoorwaarden.
Holland Casino heeft geen invloed van betekenis op het zakelijke en financiële beleid van de deelneming.

Vlottende activa

4 Voorraden 2008 2007

728 684
De voorraden betreffen verbruiksartikelen en grondstoffen ten behoeve van de horeca-activiteiten, artikelen voor prijzen
in natura bij de speelautomaten en andere voorraden zoals brochures.
5 Vorderingen en overlopende activa 2008 2007

Te ontvangen van creditcardmaatschappijen 790 1.287
Diverse vorderingen 854 757
Vooruitbetaalde kosten 3.599 3.764
Bedrijfskleding 1.594 2.262
Debiteuren 1.176 1.206
Vordering op deelneming 60 8
Rekening courant Pensioenfonds 190 -
8.263 9.284
6 Te vorderen netto bedrijfsresultaat 2008 2007

Saldo vorig boekjaar 17.793 11.097
Netto bedrijfsresultaat boekjaar 14.306 85.577
Afdracht in boekjaar -45.815 -79.238
Mutatie wettelijke reserve 1.764 357
-11.952 17.793
Per ultimo 2008 resteert een vordering (€ 12 miljoen) op het ministerie van Financiën doordat de afdracht van de winst
over het eerste kwartaal het negatieve resultaat over de resterende kwartalen oversteeg. Deze vordering zal in 2009 worden
terug ontvangen.
7 Liquide middelen 2008 2007

Gelden onderweg 2.954 2.719
Kasgelden 40.261 44.475
Vreemde valuta 185 200
Banktegoeden 895 6.747
44.295 54.141
Ten behoeve van de voortgang van het spel wordt € 37 miljoen aangehouden als norm voor de benodigde kasgelden
(2007: € 41 miljoen). De ‘gelden onderweg’ zijn gelden die nog bijgeschreven moeten worden op de bankrekening.

Eigen Vermogen
8 Eigen Vermogen

Stichtings- Wettelijke Overige Resultaat
kapitaal reserve reserve boekjaar Totaal
Stand 31 december 2007 - 5.787 45.378 - 51.165

Resultaat boekjaar - - - 14.306 14.306
Vorming wettelijke reserve - 1.492 -1.492 - -
Vrijval wettelijke reserve - -3.256 3.256 - -
Vrijval overige reserve - - -1.764 1.764 -
Afdracht aan de Staat - - - -16.070 -16.070
Stand 31 december 2008 - 4.023 45.378 - 49.401
Het Eigen Vermogen van Holland Casino bestaat uit stichtingskapitaal en een winstreservering. Het stichtingskapitaal
betreft het bij de oprichting op 22 januari 1974 gestorte kapitaal van honderd gulden (€ 45). Conform artikel 17 van de per
1 april 2006 aangepaste Beschikking casinospelen alsmede artikel 14 van de eveneens per 1 april 2006 aangepaste Statuten
van Holland Casino is uit de netto opbrengst van de gezamenlijke speelcasino’s een reservering betreffende het Eigen
Vermogen gevormd, welke is geclassificeerd als 'overige reserve' ter hoogte van € 45,4 miljoen. In de periode 2005 tot en
met 2008 is in totaal een nettobedrag van € 4,0 miljoen toegevoegd aan de wettelijke reserve in verband met de opname van
immateriële activa (ontwikkelingskosten) in de balans. Dit bedrag zal evenredig met de afschrijvingen op de immateriële
activa afnemen.

Voorzieningen

9 Voorzieningen
Ontmantelings- Personeels
WAO kosten beloningen Pensioen Reorganisatie Totaal

Stand per 31 december 2007 613 2.800 4.100 34.067 - 41.580
Dotatie/vrijval - - 700 21.891 29.000 51.591
Onttrekkingen -410 - -300 -21.058 - -21.768
Stand per 31 december 2008 203 2.800 4.500 34.900 29.000 71.403
In verband met het WAO Eigen Risicodragerschap is Holland Casino verplicht een voorziening te treffen voor de WAO-uitke-
ringen. Deze voorziening vervalt in 2009.
De voorziening ontmantelingkosten is voor € 2,5 miljoen ten behoeve van het huidige pand van Holland Casino Utrecht.
De overige € 0,3 miljoen is bestemd voor het pand in Venlo. De voorziening personeelsbeloningen is gevormd voor toekom-
stige jubileumuitkeringen.
Ook is er een voorziening gecreëerd voor de te verwachten kosten voortvloeiend uit de ingezette reorganisatie (€ 29,0
miljoen). Deze voorziening bevat verwachte kosten voor de fasen van de reorganisatie waarvan op het moment van opmaken
van de jaarrekening bij degenen voor wie de reorganisatie gevolgen zal hebben de hoofdlijnen van de reorganisatie bekend
zijn.
De voorzieningen WAO en reorganisatie hebben een kortlopend karakter, de overige zijn langlopend.
Verplichting uit hoofde van toegezegde pensioenrechten

Holland Casino draagt bij aan een toegezegde pensioenregeling op grond waarvan aan werknemers na pensionering
pensioen wordt uitgekeerd.
Voorziening pensioenen 2008 2007

Contante waarde van gefinancierde verplichtingen 557.900 570.800
Reële waarde van fondsbeleggingen -502.900 -608.000
Contante waarde van netto verplichtingen 55.000 -37.200
Overgangsverplichting toegezegde pensioenrechten -47.100 -54.200
Niet-opgenomen actuariële winsten en verliezen 27.000 125.467
34.900 34.067
Het nog niet geamortiseerde deel van de overgangsverplichting toegezegde pensioenrechten bedraagt € 47,1 miljoen
(2007: € 54,2 miljoen).
Contante waarde van gefinancierde verplichtingen

Stand 31 december 2007 570.800
Pensioenlasten werkgever 20.091
Pensioenlasten werknemer 9.500
Interest 32.900
Actuariële resultaten -70.791
Uitkeringen -4.600

Reële waarde van fondsbeleggingen
Mutatie van de fondsbeleggingen -131.058
Werkgeversbijdrage 21.058
Werknemersbijdrage 9.500
Uitkeringen -4.600
Aannames voorziening pensioenen

De gewogen aannames die ten grondslag liggen aan de berekening van de pensioenverplichtingen per 31 december 2008:
31 december 2008 31 december 2007

Disconteringsvoet 5,50 % 5,50 %
Verwacht rendement op fondsbeleggingen 6,00 % 6,00 %
Toekomstige algemene loonsverhogingen 2,50 % 2,50 %
Toekomstige pensioenstijgingen 2,25 % 2,25 %
Gemiddelde toekomstige toeslagverwachting 75,00 % 100,00 %

Sterftetafel GBM/GBV 2000-2005 (-5/-2) GBM/GBV 2000-2005 (-5/-2)
De aannames voor het verwachte rendement op pensioenbeleggingen zijn tot stand gekomen op basis van beoordeling van de
historische rendementen van de diverse categorieën waarin de beleggingen zijn ge nvesteerd. De historische rendementen
op deze beleggingscategorieën zijn gewogen op basis van de verwachte lange termijn verdeling van de pensioenbeleggingen.
Als gevolg van de huidige omstandigheden op de financiële markten heeft het bestuur van Stichting Pensioenfonds
Holland Casino een continu teitsanalyse opgesteld en conform de uitkomsten de gemiddelde toekomstige toeslagverwach-
ting aangepast.

Langlopende schulden

10 Schulden aan kredietinstellingen

Vervallend 2008 Rente 2007 Rente
variatie variatie
Tussen 1 en 5 jaar 10.185 5,3 11.138 5,3
Na 5 jaar 9.750 4,1 24.500 4,1 – 4,7
19.935 35.638

Gemiddeld rentepercentage tussen 1 en 5 jaar 4,8 4,8
De aflossingsverplichtingen binnen 12 maanden na afloop van het boekjaar zijn niet inbegrepen in de hierboven genoemde
bedragen, maar zijn opgenomen onder de kortlopende schulden.
In 2005 is een lening met een hypothecaire zekerheid van € 10,9 miljoen (à 7,3%) vervroegd afgelost. Kosten verband
houdende met financieringen, voor zover geen reguliere rente, worden in aftrek gebracht op de verplichtingen van de
uitstaande leningen en afgeschreven over de resterende looptijd.
Het casinopand van de vestiging van Holland Casino in Scheveningen is als hypothecaire zekerheid gesteld ter dekking van
de hypothecaire lening ad € 12,4 miljoen met een looptijd tot en met het jaar 2011. Jaarlijks wordt € 0,9 miljoen afgelost en
in 2011 wordt de restschuld afgelost.
De kredietfaciliteit ultimo 2008 bedraagt € 220,0 miljoen (ultimo 2007: € 220,0 miljoen). Deze bedragen zijn exclusief de
reeds benutte hypothecaire faciliteiten. Deze kredietfaciliteit kent geen financiële convenanten en er zijn geen zekerheden
verstrekt.
De beschikbare kredietruimte ultimo 2008 bedraagt € 177,7 miljoen (ultimo 2007: € 167,6 miljoen).

Kortlopende schulden

11 Belastingen 2008 2007
Kansspelbelasting 13.941 11.406
Omzetbelasting 8.144 12.873
Loonheffing 6.907 6.313
Buitenlandse belastingen - 6
28.992 30.598
De verschuldigde kansspelbelasting heeft betrekking op de opbrengst Tafelspelen en Speelautomaten van december 2008.
Deze belasting wordt op aangifte betaald binnen één maand na het einde van het tijdvak waarover de belasting is verschul-
digd.
Ultimo 2007 is een extra schuld in de omzetbelasting opgenomen van € 8,4 miljoen inzake herziening vooraftrek op
investeringen als gevolg van de invoering van kansspelbelasting op speelautomaten per 1 juli 2008. In het eerste halfjaar
van 2008 is hier € 0,7 miljoen aan toegevoegd in verband met de investeringen in die periode. Van deze voorziening heeft
€ 3,9 miljoen een langlopend karakter. Voor het overige betreft de omzetbelasting de aangiftes van november (teruggaaf)
en december 2008.
12 Schulden aan kredietinstellingen 2008 2007

29.953 30.953

Het saldo van 2008 betreft een drietal kasgeldleningen van totaal € 29,0 miljoen die in 2009 vervallen en de jaarlijkse aflos-
sing op de hypothecaire lening ad € 0,9 miljoen. Het gewogen gemiddelde rentepercentage over deze leningen bedroeg 4,7%.
13 Diverse schulden 2008 2007

Premies sociale verzekeringen 2.311 2.965
Vakantiedagen, vakantietoeslag en salarissen 16.135 21.222
Crediteuren 18.283 21.688
Schulden aan Gaming Support B.V. 668 605
Jackpots Speelautomaten en Caribbean Stud 6.952 9.947
Nog te betalen investeringen 1.579 1.137
Mancoverplichting 2.519 2.687
Nog te ontvangen facturen 8.193 9.692
Overige schulden 6.369 6.500
63.009 76.443

Niet uit de balans blijkende verplichtingen
Huur
Het totaalbedrag van met derden aangegane huurverplichtingen (op basis van het huidige prijsniveau) van onroerende
zaken bedraagt in totaal € 84,5 miljoen. Hiervan vervalt binnen één jaar € 13,5 miljoen, tussen één en vijf jaar € 37,7
miljoen en na vijf jaar € 33,3 miljoen. De vervaldata van deze overeenkomsten lopen tot uiterlijk 31 december 2021.
Lease
Holland Casino maakt gebruik van leaseauto’s waarvoor operationele leaseverplichtingen worden aangegaan voor een
periode van vier jaar. De resterende verplichting van deze leaseauto’s bedraagt € 2,3 miljoen, waarvan € 1,0 miljoen binnen
één jaar vervalt.
Bankgarantie
Totaal is er voor € 4,2 miljoen aan bankgaranties afgegeven (inclusief € 3,5 miljoen op voorschrift van De Nederlandsche
Bank).
Investeringen
Voor investeringsprojecten zijn per balansdatum verplichtingen aangegaan voor circa € 5,2 miljoen (2007: € 15,7 miljoen).
Rente-instrumenten worden toegepast ter verkrijging van een gewenst risicoprofiel in vaste en variabele renteposities.
Holland Casino heeft de volgende renteswaps afgesloten om het variabel rentende karakter van de financiering te fixeren:
Afsluitdatum Afloopdatum Nominale Nominale Gefixeerde Reële Reële

waarde waarde rente waarde waarde
ultimo ultimo ultimo ultimo
2008 2007 2008 2007
(in miljoenen euro) (in miljoenen euro) (in procenten) (in miljoenen euro) (in miljoenen euro)
Juni 2003 Juni 2008 - 30 3,20 - 0,0
Mrt 2006 Mrt 2016 10 10 4,14 -0,3 0,1
Juli 2007 Juli 2017 15 15 4,72 -1,4 0,0
Dec 2007 Dec 2017 45 45 4,76 -4,5 -0,1
Juli 2008 Juli 2018 30 - 4,82 -3,0 -
100 100 -9,2 0,0
Van de bovenstaande contracten ad € 45,0 miljoen en € 15,0 miljoen is nog geen gebruik gemaakt. Het is zeer waarschijnlijk
dat er van deze contracten binnen afzienbare tijd gebruik zal worden gemaakt.

Toelichting op de rekening
van baten en lasten
in duizenden euro, tenzij anders aangegeven
Baten

14 Troncopbrengst/tips 2008 2007
Troncopbrengst 37.857 41.428
Tips 1.717 1.900
39.574 43.328
De ontvangen tronc en fooiengelden worden gestort op de bankrekening van Stichting Fooiengelden Holland Casino.
Na afloop van een kalendermaand wordt het saldo ten behoeve van de uitkering krachtens de fooienregeling zoals
opgenomen in de CAO, overgemaakt naar de bankrekening van Holland Casino.

15 Horecaopbrengst 2008 2007
Horeca (bruto) 34.895 37.089
Verstrekkingen aan gasten (tegen verkoopprijs) -9.214 -8.852
25.681 28.237
16 Overige opbrengsten 2008 2007

Fee en know how - 1.558
Parkeergelden 4.155 3.767
Koersresultaten 448 559
Netto resultaat licenties 575 1.277
Overige 311 388
5.489 7.549
Belastingen
17 Belastingen 2008 2007
Kansspelbelasting 142.657 121.819
Omzetbelasting 30.798 60.453
173.455 182.272
Voor het eerste halfjaar van 2008 bedraagt het tarief van de kansspelbelasting 40,85% van de opbrengst van Tafelspelen.
Het tarief van de omzetbelasting bedraagt 19%; de afdracht van omzetbelasting is effectief 16% van de Speelautomatenop-
brengst. Voorts is omzetbelasting verschuldigd over een deel van de entreeontvangsten.
Vanaf 1 juli 2008 is ook de Speelautomatenopbrengst onderhevig aan kansspelbelasting en is het tarief verlaagd naar 29%
van de opbrengst Tafelspelen en Speelautomaten.

Lasten

18 Personeelskosten 2008 2007
Salarissen 212.794 216.154
Verloning WAO/WIA 388 -243
Sociale lasten 25.663 22.261
Pensioenlasten 21.891 28.910
Indirecte personeelskosten 17.827 19.613
Kosten jubileumuitkeringen 700 800
279.263 287.495
Pensioenlasten 2008 2007

Kosten van rechten opgebouwd in het boekjaar 20.091 24.310
Rentekosten 32.900 29.300
Verwacht rendement op pensioenbeleggingen -37.200 -31.800
Amortisatie overgangsverplichting pensioenen 7.100 7.100
Niet opgenomen winsten/verliezen -1.000 -
21.891 28.910


Bezoldiging bestuurders en commissarissen Holland Casino 2008 2007

Bestuurders
D.F. Flink (vanaf 1 oktober 2007) vast salaris 278,5 67,5
variabel salaris * 20,3 -
pensioenlasten ** 40,5 10,3
339,3 77,8
H.P.M. Kivits (tot 1 september 2007) vast salaris - 194,5

variabel salaris * 91,4 135,3
pensioenlasten ** - 29,9
91,4 359,7

W.G. Kooijman vast salaris 218,9 212,2
variabel salaris * 99,7 98,4
pensioenlasten ** 31,4 32,0
350,0 342,6
Commissarissen
B. Staal commissarisvergoeding 28,5 28,5
W.J.M. van den Dijssel commissarisvergoeding 20,5 20,5
commissievergoeding 2,0 1,5
F.I.M. Houterman commissarisvergoeding 20,5 20,5
A.E.J.M. Schaapveld (vanaf 2 november 2007) commissarisvergoeding 20,5 3,4
A. Schouwenaar commissarisvergoeding 20,5 20,5
W.F.C. Stevens commissarisvergoeding 20,5 20,5

Afgetreden
C.S. Bos (tot 1 april 2007) commissarisvergoeding - 5,1
M.C. Koster (tot 1 april 2007) commissarisvergoeding - 5,1
commissievergoeding - 0,5
137,8 129,4

* Variabele salarissen zijn gebaseerd op het voorgaande boekjaar
** Pensioenlasten zijn inclusief het CAO-deel werkgeversbijdrage
De commissarisvergoeding is inclusief onkostenvergoeding.

Sociale lasten
Hieronder is opgenomen het werkgeversaandeel sociale lasten voor € 15,2 miljoen (2007: € 13,5 miljoen). Verder vallen
hieronder de kosten voor de zorgwet voor € 10,5 miljoen (2007: € 8,8 miljoen).
Personeelsbezetting
Gedurende het jaar waren er gemiddeld 4.965 medewerkers (2007: 4.924) in dienst van Holland Casino (exclusief stand-by
medewerkers en stagiaires). De verdeling over de afdelingen was als volgt:
Personeelsbezetting per afdeling 2008 2007

Tafelspelen 2.066 2.200
Speelautomaten 354 392
Horeca 574 585
Overige 1.971 1.747
4.965 4.924
19 Operationele kosten 2008 2007

Bedrijfskosten 55.568 60.918
Overige ontwikkelingskosten 406 533
Huisvestingskosten 31.587 31.419
Marketingkosten1 24.813 27.986
Automatiseringskosten 12.582 9.670
Terugneming bijzondere waardevermindering financiële
vaste activa - -500
Overige 8.501 2.144
133.457 132.170

In de bedrijfskosten is het honorarium van Deloitte Accountants B.V. begrepen voor een bedrag van € 280 duizend (2007:
€ 413 duizend), waarvan € 257 duizend voor de controle van de jaarrekening (2007: € 249 duizend) en € 23 duizend voor
andere controleopdrachten (2007: € 113 duizend). Het honorarium voor andere niet-controleopdrachten van Deloitte is
in 2008 nihil (2007: € 51 duizend).
20 Afschrijving en bijzondere waardevermindering 2008 2007

Afschrijving materiële vaste activa 49.952 52.034
Boekwaarde desinvesteringen materiële vaste activa 10.824 -
Opbrengst verkopen materiële vaste activa -359 -922
Afschrijving immateriële vaste activa 1.815 1.247
Bijzondere waardevermindering immateriële vaste activa 482 2.614
62.714 54.973
1 De marketinguitgaven van Holland Casino bedragen in het boekjaar 2008 € 24,8 miljoen. Ten opzichte van 2007 is dit een vermindering met 11,3% van de totale marketing-
kosten. Met minder financiële middelen heeft Holland Casino getracht om het legale casinoaanbod onder de aandacht van de consument te brengen, wat betekent dat het
steeds belangrijker wordt om met de juiste middelen het hoofd te bieden aan de groeiende stroom reclame vanuit de illegale en digitale kansspelmarkt.
De onderverdeling van de uitnutting van de marketingkosten is de laatste jaren constant geweest en de procentuele verdeling van de marketingkosten over de verschillende
middelen is vrijwel gelijk aan die van 2007 en 2006.

21 Bijzondere lasten 2008 2007
Herziening BTW vooraftrek op investeringen 713 8.454
Afboeking Holland Casino Digitaal 3.719 -
Kosten voor reorganisatie 29.000 -
33.432 8.454
Ultimo 2007 is een extra schuld in de omzetbelasting opgenomen van € 8,4 miljoen inzake herziening vooraftrek op
investeringen als gevolg van invoering kansspelbelasting op speelautomaten per 1 juli 2008. In het eerste halfjaar van 2008
is hier € 0,7 miljoen aan toegevoegd in verband met de investeringen in die periode.
22 Interest 2008 2007

Lasten 3.866 4.272
Baten -446 -430
Per saldo last 3.420 3.842
Kosten met betrekking tot de vervroegde aflossing in 2005 van een hypothecaire lening worden jaarlijks geamortiseerd
(over de looptijd van de nieuwe lening) opgenomen onder de interestlasten.

Ondertekening
De raad van commissarissen

B. Staal, voorzitter
W.J.M. van den Dijssel
F.I.M. Houterman
A.E.J.M. Schaapveld
A. Schouwenaar
W.F.C. Stevens
Het bestuur
D.F. Flink, chief executive officer
W.G. Kooijman, chief financial officer
Hoofddorp, 7 april 2009

Overige gegevens

Bepaling inzake winstbestemming
Per 1 april 2006 zijn de Beschikking casinospelen 1996 en de Statuten van Holland Casino gewijzigd. Een en ander vormt het
sluitstuk van de overdracht van beleidsverantwoordelijkheid voor casinospelen door de minister van Economische Zaken
alsmede het door de ministeries van Justitie en Financiën gewenste onderscheid tussen beheer en beleid. Ten aanzien van
de winstbestemming zijn de artikelen 17 van de Beschikking casinospelen en 14 van de Statuten relevant.
Artikel 17 Beschikking casinospelen

17.1 De netto opbrengst van alle krachtens deze vergunning georganiseerde activiteiten, zijnde het verschil tussen de
bruto opbrengst en de som van de voor prijzen bestemde bedragen en de exploitatiekosten, wordt, nadat ten laste
daarvan nog een eventuele door de minister van Financiën goed te keuren reservering ten behoeve van het Eigen
Vermogen is gebracht en voor zover de liquiditeit zulks toelaat, afgedragen aan de Staat.
17.2 De stichting zendt binnen één maand na het einde van elk kwartaal aan de minister van Financiën en aan het College
een verslag betreffende het financiële verloop, alsmede andere door de minister noodzakelijk geachte gegevens.
17.3 De stichting verstrekt desgevraagd aan de minister alle gevraagde inlichtingen, desgewenst voorzien van een
accountantsverklaring.
Artikel 14 Statuten
14.1 Uit de netto opbrengst van de gezamenlijke speelcasino’s kan ten behoeve van de continu teit van de exploitatie een
reservering ter vorming van een Eigen Vermogen worden gevormd. De omvang van het Eigen Vermogen wordt aan de
hand van een voorstel van de raad van commissarissen door de minister van Financiën vastgesteld.
14.2 De aan de Staat der Nederlanden toekomende netto opbrengst van de gezamenlijke speelcasino’s, waarin de resul-
taten van de onderscheidende speelcasino’s zijn gecompenseerd, wordt, voor zover de liquiditeit dit toelaat, binnen
zes weken na het einde van elk kalenderkwartaal afgedragen. De hoogte van de afdracht wordt, met inachtneming
van de conform het bepaalde in lid 1 vastgestelde omvang van het Eigen Vermogen van de stichting, aan de hand van
een voorstel van de raad van commissarissen, door de minister van Financiën vastgesteld. De aan het einde van het
boekjaar nog niet afgedragen netto opbrengst over dat boekjaar wordt uiterlijk binnen één maand na de vaststelling
van de jaarrekening afgedragen, met inachtneming van de conform het bepaalde in lid 1 vastgestelde omvang van het
Eigen Vermogen.
14.3 Het bestuur zendt binnen één maand na het einde van elk kwartaal aan de minister van Financiën een verslag betref-
fende het financiële verloop, alsmede andere door hem noodzakelijk geachte gegevens, over dat kwartaal.
Een regeling in verband met verliezen is niet opgenomen in deze statuten. In geval van verliezen worden deze in mindering
op het Eigen Vermogen gebracht. Een eventueel negatief Eigen Vermogen wordt jaarlijks verminderd met het positieve
netto bedrijfsresultaat over het boekjaar.
In 2005 is na afstemming met de staatssecretaris van Financiën bepaald dat de activering van immateriële activa leidend
tot toevoeging aan de wettelijke reserve, in mindering wordt gebracht op de winstafdracht die plaatsvindt over het vierde
kwartaal van het boekjaar. De omvang van de reservering betreffende het Eigen Vermogen is bepaald op € 45,4 miljoen,
exclusief de, in 2005 tot en met 2008 toegevoegde, wettelijke reserve van € 4,0 miljoen.

Accountantsverklaring
Aan het bestuur en de raad van commissarissen van de Nationale Stichting tot Exploitatie van Casinospelen in Nederland.
Verklaring betreffende de jaarrekening

Wij hebben de (in dit rapport opgenomen) jaarrekening 2008 van de Nationale Stichting tot Exploitatie van Casinospelen in
Nederland te ‘s-Gravenhage, bestaande uit de balans per 31 december 2008 en de rekening van baten en lasten over 2008
met de toelichting, gecontroleerd.
Verantwoordelijkheid van het bestuur

Het bestuur van de entiteit is verantwoordelijk voor het opmaken van de jaarrekening die het vermogen en het resultaat
getrouw dient weer te geven, alsmede voor het opstellen van het jaarverslag, beide in overeenstemming met Titel 9 Boek
2 BW. Deze verantwoordelijkheid omvat onder meer: het ontwerpen, invoeren en in stand houden van een intern beheer-
singssysteem relevant voor het opmaken van en getrouw weergeven in de jaarrekening van vermogen en resultaat, zodanig
dat deze geen afwijkingen van materieel belang als gevolg van fraude of fouten bevat, het kiezen en toepassen van aan-
vaardbare grondslagen voor financiële verslaggeving en het maken van schattingen die onder de gegeven omstandigheden
redelijk zijn.
Verantwoordelijkheid van de accountant

Onze verantwoordelijkheid is het geven van een oordeel over de jaarrekening op basis van onze controle. Wij hebben onze
controle verricht in overeenstemming met Nederlands recht. Dienovereenkomstig zijn wij verplicht te voldoen aan de voor
ons geldende gedragsnormen en zijn wij gehouden onze controle zodanig te plannen en uit te voeren dat een redelijke mate
van zekerheid wordt verkregen dat de jaarrekening geen afwijkingen van materieel belang bevat. Een controle omvat het
uitvoeren van werkzaamheden ter verkrijging van controle-informatie over de bedragen en de toelichtingen in de jaarre-
kening. De keuze van de uit te voeren werkzaamheden is afhankelijk van de professionele oordeelsvorming van de accoun-
tant, waaronder begrepen zijn beoordeling van de risico’s van afwijkingen van materieel belang als gevolg van fraude of
fouten. In die beoordeling neemt de accountant in aanmerking het voor het opmaken van en getrouw weergeven in de
jaarrekening van vermogen en resultaat relevante interne beheersingssysteem, teneinde een verantwoorde keuze te kunnen
maken van de controlewerkzaamheden die onder de gegeven omstandigheden adequaat zijn, maar die niet tot doel hebben
een oordeel te geven over de effectiviteit van het interne beheersingssysteem van de entiteit. Tevens omvat een controle
onder meer een evaluatie van de aanvaardbaarheid van de toegepaste grondslagen voor financiële verslaggeving en van de
redelijkheid van schattingen die het bestuur van de entiteit heeft gemaakt, alsmede een evaluatie van het algehele beeld
van de jaarrekening. Wij zijn van mening dat de door ons verkregen controle-informatie voldoende en geschikt is als basis
voor ons oordeel.
Oordeel
Naar ons oordeel geeft de jaarrekening een getrouw beeld van de grootte en de samenstelling van het vermogen van de
Nationale Stichting tot Exploitatie van Casinospelen in Nederland per 31 december 2008, en van het netto bedrijfsresultaat
over 2008 in overeenstemming met Titel 9 Boek 2 BW.
Verklaring betreffende andere wettelijke voorschriften en/of

voorschriften van regelgevende instanties
Op grond van de wettelijke verplichting ingevolge artikel 2:393 lid 5 onder f BW melden wij dat het jaarverslag, voor zover
wij dat kunnen beoordelen, verenigbaar is met de jaarrekening zoals vereist in artikel 2:391 lid 4 BW.
Amsterdam, 7 april 2009

Deloitte Accountants B.V.
M.J. van der Vegte RA
Vijf jaaroverzicht

Vijf jaaroverzicht
bedragen in miljoenen euro tenzij anders aangegeven
2008 2007 2006 2005 2004

Bruto baten 700,1 756,7 721,5 680,5 681,7
Belastingen 173,5 182,3 174,4 143,3 144,8
Netto baten 526,6 574,4 547,1 537,2 536,9
Bedrijfslasten (exclusief bijzondere lasten) 475,5 476,6 452,6 416,9 406,8
Bijzondere lasten 33,4 8,4 - - -
Interestlasten 3,4 3,8 5,2 5,9 6,4
Totaal lasten 512,3 488,8 457,8 422,8 413,2
Netto bedrijfsresultaat 14,3 85,6 89,3 114,4 123,7

Balans
Eigen Vermogen 49,4 51,2 51,5 47,6 45,4
Langlopende schulden 19,9 35,6 51,3 61,6 98,8
Balanstotaal 262,7 284,2 306,0 272,9 274,8
Investeringen in materiële vaste activa in het jaar 39,8 28,3 69,2 37,4 27,9
Kasstroom uit operationele activiteiten 97,9 154,3 179,4 178,4 153,5
EBITDA* 80,4 144,4 142,3 167,0 180,1

Omzetcategorieën (in procenten van totaal)
Opbrengst Tafelspelen 40 39 40 40 41
Opbrengst Speelautomaten 49 50 49 49 48
Troncopbrengst/tips 6 6 6 6 7
Horecaopbrengst 4 4 4 4 3
Overige baten 1 1 1 1 1

Verhoudingsgetallen
Winstmarge (in procenten) 2,7 14,9 16,3 21,3 23,0
Personeelskosten (in procenten van bedrijfslasten
excl. bijzondere lasten) 58,7 60,3 61,1 61,5 59,8

Vergelijking met vorig jaar
Bruto baten (in procenten) -7,5 4,9 6,0 -0,2 -2,5
Bedrijfslasten (in procenten) 4,9 7,2 8,6 2,5 -2,1
Bedrijfslasten exclusief bijzondere lasten (in procenten) -0,2 5,3 8,6 2,5 -2,1
* Wettelijk geen vennootschapsbelasting verschuldigd.

2008 2007 2006 2005 2004
Aantal bezoeken per vestiging (in duizenden)
Amsterdam 941 1000 951 902 899
Breda 613 650 615 603 607
Eindhoven 415 455 451 461 429
Enschede 363 407 375 328 324
Groningen 308 342 351 347 340
Leeuwarden (1 december 2006 geopend) 182 195 21 - -
Nijmegen 449 503 483 477 463
Rotterdam 869 928 902 874 868
Scheveningen 805 873 836 799 781
Schiphol Airport 146 177 185 235 271
Utrecht 615 659 611 576 560
Valkenburg 531 575 550 546 528
Venlo (8 maart 2006 geopend) 385 371 277 - -
Zandvoort 295 324 323 301 306
Totaal aantal bezoeken 6.917 7.459 6.931 6.449 6.376
Besteding per bezoek in euro 101 101 104 106 107
Aantal medewerkers (ultimo jaar)

(excl. stand-by medewerkers en stagiaires) 4.795 5.134 4.714 4.435 4.489

Op basis volledige dagtaak (ultimo jaar)
Amsterdam 459 466 439 457 483
Breda 345 353 339 338 340
Eindhoven 212 216 210 217 213
Enschede 170 183 168 165 169
Groningen 178 194 193 195 198
Nijmegen 246 268 240 257 278
Rotterdam 421 445 428 435 443
Scheveningen 398 413 379 351 381
Utrecht 288 298 287 270 273
Valkenburg 274 295 286 298 310
Venlo (8 maart 2006 geopend) 203 187 162 39 -
Zandvoort / Schiphol Airport 221 244 232 237 233
ICT 74 78 80 81 82
Hoofdkantoor 170 185 164 155 146
Totaal Holland Casino 3.751 3.927 3.686 3.495 3.549

2008 2007 2006 2005 2004
Aantal speeltafels per vestiging (ultimo jaar)
Amsterdam 89 91 57 56 58
Breda 47 46 39 40 38
Eindhoven 27 29 24 23 21
Enschede 49 49 27 29 25
Groningen 24 25 21 19 19
Nijmegen 30 30 26 28 27
Rotterdam 52 60 54 53 51
Scheveningen 49 54 39 38 42
Utrecht 56 56 44 43 43
Valkenburg 31 33 30 30 32
Zandvoort 15 19 17 15 17
Totaal aantal speeltafels 519 544 420 380 379

Aantal speelautomaten per vestiging (ultimo jaar)
Amsterdam 714 741 746 773 754
Breda 660 662 703 706 703
Eindhoven 447 454 446 443 421
Enschede 526 579 558 587 639
Groningen 444 445 435 393 393
Nijmegen 522 513 497 503 466
Rotterdam 808 725 700 689 700
Scheveningen 676 647 614 613 618
Utrecht 766 744 730 721 706
Valkenburg 500 531 486 464 445
Zandvoort 324 285 278 266 307
Totaal aantal speelautomaten 7.385 7.225 7.097 6.278 6.278

Colofon
Jaarverslag en Jaarrekening is een corporate uitgave van Holland Casino.
Verspreiding geschiedt tezamen met Holland Casino Inzicht in ‘controlled circulation’.
Holland Casino Inzicht informeert over ontwikkelingen en trends in de kansspelmarkt.
Redactieadres:
Holland Casino
Afd. Corporate Identity & Public Affairs
Postbus 355
2130 AJ Hoofddorp
E-mail: corporate.identity@hollandcasino.nl
Website: www.hollandcasino.com
Aan-/afmeldingen en adreswijzigingen:
Holland Casino
t.a.v. secretariaat Corporate Identity & Public Affairs
Postbus 355
2130 AJ Hoofddorp
of via e-mail: corporate.identity@hollandcasino.nl
Druk: Gianotten, Tilburg

Concept: TBWA\Designers Company, Amstelveen
Productie: Werk in Uitvoering, Amsterdam
Fotografie: Reinoud Klazes, Amsterdam
De statutaire naam van Holland Casino is ‘Nationale Stichting tot Exploitatie van
Casinospelen in Nederland’ en is gevestigd in Den Haag.
Handelsregister KvK te Amsterdam, nr. 33 294 603

Holland Casino Jaarverslag 2008

Enviado por

Dados do documento

Direitos autorais

Formatos disponíveis

Compartilhar este documento

Compartilhar ou incorporar documento

Opções de compartilhamento

Você considera este documento útil?

Este conteúdo é inapropriado?

Direitos autorais:

Formatos disponíveis

Holland Casino Jaarverslag 2008

Enviado por

Direitos autorais:

Formatos disponíveis

Jaarverslag en

Holland Casino april 2009

Holland Casino, april 2009 • 3

Jaarrekening 2008 Pagina

Balans per 31 december 2008 32

Overige gegevens Pagina

Bepaling inzake winstbestemming 56

Vijf jaaroverzicht Pagina

Vijf jaaroverzicht 2004-2008 60

4 • Holland Casino, april 2009

Holland Casino heeft ambitie. De ambitie om een toonaangevend casinobedrijf in

Wij brengen Spel & Glamour met Plezier!

Holland Casino, april 2009 • 5

Onze missie en onze gasten

Onze missie en onze samenleving

Onze missie en onze toekomst

Onze missie en onze collega’s

6 • Holland Casino, april 2009

Rekening van baten en lasten 2008 2007

Bruto baten 700,1 756,7

Balans 2008 2007

Holland Casino, april 2009 • 7

8 • Holland Casino, april 2009

D.F. Flink (1953) drs. W.G. Kooijman (1949)

Holland Casino, april 2009 • 9

Raad van commissarissen Ondernemingsraad 2006-2010

F. van Dijk, manager ICT

10 • Holland Casino, april 2009

Organogram nieuwe organisatiestructuur

Raad van commissarissen

Business Development Operations Support

Corporate Identity & Public Affairs Marketing

Human Resources Security & Legal

Finance & Control Real Estate & Facilities

Business Information Management Information & Communication Technology

Holland Casino, april 2009 • 11

12 • Holland Casino, april 2009

Holland Casino, april 2009 • 13

Belangrijkste commissariaten en bestuursfuncties van drs. A. Schouwenaar (1946)

F.I.M. Houterman (1949), management consultant

mevrouw drs. A.E.J.M. Schaapveld M.A. (1958)

14 • Holland Casino, april 2009

Holland Casino, april 2009 • 15

Raad van commissarissen

De raad van commissarissen heeft drie commissies:

16 • Holland Casino, april 2009

Intern risicobeheersings- en controlesysteem processen en bijbehorende risico’s. Over de uitkomsten

Holland Casino, april 2009 • 17

Economische ontwikkelingen Criminaliteit en fraude

18 • Holland Casino, april 2009

Holland Casino, april 2009 • 19

Met inachtneming van het bovenstaande is het bestuur

20 • Holland Casino, april 2009

Ontwikkeling netto bedrijfsresultaat

Holland Casino, april 2009 • 21

250 144,8 174,4 182,3

22 • Holland Casino, april 2009

Holland Casino, april 2009 • 23

24 • Holland Casino, april 2009

Holland Casino, april 2009 • 25

Holland Casino nu en in de toekomst

26 • Holland Casino, april 2009

2.000 2.000 10.000

1.000 1.000 5.000

Personeelsbezetting per afdeling 2008 2007