J.U.

Srednja medicinska kola Tuzla Meliha Begi II-e

Ultrazvuk Primjena ultrazvuka u medicini

Tuzla 27.09.2013.god.

Sadraj:
Uvod...............................................................................................................................................1 Ultrazvuk-opti fiziki pojmovi.....................................................................................................2 Dobijanje ultrazvuka......................................................................................................................3 Primjena ultrazvuka.......................................................................................................................5 Zakljuak.......................................................................................................................................7 Literatura.......................................................................................................................................8

Uvod:
Ultrazvuk je zvuk ija je frekvencija iznad gornje granice ujnosti za normalno ljudsko uho, a koja iznosi 20 000 Hz. Ultrazvuna tehnika je prvo nala primjenu u otkrivanju i lociranju podmornica. Ti prvobitni ureaji su nazivani sonari. Na slian nain danas ribari otkrivaju jata riba u moru.Ultrazvuk u medicini danas koristi isti princip.Prve primjene ultrazvuka u medicini su zabiljeene jo 1937.god. ali je stvarna primjena poela 1945.godine. U biomedicinskoj dijagnostici i terapiji posljednjih godina sve je vea primjena ultrazvuka. On se koristi za detekciju poloaja pojedinih organa u tijelu, poloaja stranih tijela, kretanje nekih organa u tijelu, mjerenje brzine protoka krvi, razbijanje kamena u bubregu, itd. Prema savremenim saznanjima ultrazvuk nema tetna dejstva na organizam, a ako i postoje ona su sasvim mala,pa se kad je to mogue koriste kao zamjena za rentgenska i nuklearna snimanja. U medicinskim primjenama objekat posmatranja je ljudsko tijelo. Ono se sastoji od tkiva i organa koji su u osnovi kombinacija tenosti, gasova i vrstih tijela. Zahvaljujui tome to kosti,mehko tkivo koje se sastoji uglavnom od vode i gasova, u upljinama tijela imaju razliite koeficijente slabljenja za ultrazvuk u mogunosti smo da ultrazvunim mjerenjem formiramo potpunu sliku o unutranjoj konfiguraciji ljudskog tijela.

Ultrazvuk-opti fiziki pojmovi

Pod mehanikim talasima podrazumijevamo elastina treperenja djelia u gasovitim,tenim i vrstim sredinama. Poto se u ovim sredinama djelii medjusobno povezani elastinim silama,poremeaj djelia iz ravnotenog poloaja dovodi do dvije osnovne pojave: 1) djeli osciluje oko svog ravnotenog poloaja; 2) pomjeranje jednog djelia izaziva isto pomijeranje iz susjednih djelia te nastaje treperenje djelia kroz sredinu u pravcu prostiranja ove pojave dok se ne utroi sva energija talasanja. Uestalost treperenja ili frekvencija predstavlja broj oscilacija koje izvodi djelie u jedinici vremena,npr. u sekundi. Jedinica za uestalost je 1 cikl za sekundu (C/S) ili 1Hertz (Hz),za jednu potpunu oscilaciju. Vrijeme treperenja (T), sa uestalou ( ) vezana je Zakonom koji vai za sva talasanja u prirodi: =1/T (C/S) Mehaniki talasi se na osnovu uestalosti dijele na: -infrazvuk -zvuk -ultrazvuk

Dobijanje ultrazvuka
Ultrazvuk niskih frekvencija ( do 80 KHz ) emituju neke ivotinje ( delfin,slijepi mi ). Ultrazvuk visokih frekvencija dobija se vjetaki. Osnovni dio ureaja za dobijanje ultrazvuka je generator elektrinih oscilacija odgovarajue frekvencije.Pretvaranje tih oscilacija u ultrazvune talase vri se na dva naina. Magnetostrikcija je efekat koji je zasniva na injenici da se feromagnetni materijali skrauju i produuju u promjenjivom magnetnom polju i tako proizvode mehanike oscilacije. Reciproni piezoelektrini efekat se zasniva na tome da kvarc, pod djelovanjem naizmjenine struje,proizvodi oscilacije iste frekvencije.

Jedan dio primjene ultrazvuka poiva na jednoj osobini ultrazvuka,na dobrom prostiranju kroz guste sredine. Drugi dio primjene ultrazvuka u industriji i drugim granama(u medicini i biologiji)poiva na iskoriavanju energije ultrazvunih talasa. Postoje tri energetska dejstva ultrazvuka: 1. dejstvo kavitacije 2. dejstvo koagulacije 3. termiko dejstvo

Koje e se dejstvo ispoljiti i u kojoj mjeri zavisi od vie faktora: sredina djelovanja ultrazvuka uestalost snaga zraenja i povrina pod dejstvom talasa,odnosno intenzitet zraenja vrijeme zraenja i dr.

Primjena ultrazvuka:
Ultrazvuna dijagnostika predstavlja veoma modernu i rasprostranjenu dijagnostiku proceduru kojom se, na potpuno bezbolan i nekodljiv nain, mogu dijagnostikovati razliita oboljenja. Primjena UZ u kardiologiji, gastroenterologiji, urologiji, endokrinologiji,ginekologiji, onkologiji, reumatologiji, ortopediji, itd. olakava postavljanje pravilne dijagnoze. Primjena Doppler tehnike, pomou koje se mjere brzine protoka krvi kroz arterijskei venske krvne sudove I upljine srca, omoguava rano postavljanje dijagnoze poremeene ishranjenosti odgovarajuih organa. S obzirom da posjeduju veliku energiju,koriste se u tehnici za dobivanje fine emulzije isitnjavanjem, npr. Zrnca za fotografske ploe, za sterilizaciju ivotnih namirnica itd. Koriste se za tkz. Ultrazvunu defektoskopiju, tj. Otkrivanje nedostataka u metalnim odlivcima. Posebno je vana primjena ultrazvuka u medicini. U posljednje vrijeme se sve vie koristi za snimanje unutranjih organa, jer ne unitava zdrave elije. Te metode se zasnivaju na razliitoj refleksiji ultrazvuka na zdravom i oboljelom tkivu. U hirurgiji ultrazvuk velikog intenziteta koristi se za spajanje ili sijeenje kostiju.

Rad aparata Osnovni elementi UZ uredjaja su: pretvara i sonda. Pretvara je naprava koja elektrike signale pretvara u mehanike (ultrazvune vibracije) i obratno. Medicinska ultrazvuna sonda (ehoskopska sonda) je naprava koja se prislanja uz tijelo pacijenta i sadri jedan ili vie ultrazvunih pretvaraa. U veini sluajeva, sonda automatski,i to najee bre od tromosti oka, pretrauje unutranjost tijela (oko 20 slika u sekundi). Ureaj se primjenjuje kod: abdominalnog, sranog, porodiljskog, ginekolokog,urolokog i cerebrovaskularnog pregleda, pregleda dojki, te malih dijelova tkiva, kao i kod pedijatrijskih i operativnih pregleda.

Zakljuak:
Ultrazvuk je naao svoju primjenu u svim dijelovima tehnike i ima veoma vaan domen u medicini.Revolucija koju je izazvao u nauci veoma je vana za ljudski rod.Svi mi znamo za ta se sve koristi i gdje se sve primjenjuje, ali rijetko ko zna kako tano nastaje, bez obzira na to mi danas ne moemo zamisliti svoj ivot bez ultrazvuka.

Literatura:
Ing Branko Cerovac i Ing. Djordje Kovaevi ''ULTRAZVUK I NJEGOVA PRIMJENA U TEHNICI I MEDICINI''
http://sr.wikipedia.org/wiki/%D0%97%D0%B2%D1%83%D0%BA

https://www.google.ba/search?q=ultrazvucni+aparati&source=lnms&tbm=isch&sa=X&ei=BkxEUtuxJofO sgaMhAE&ved=0CAcQ_AUoAQ&biw=1024&bih=677&dpr=1

Udbenik za 2.razred tehnikih i srednjih kola Fizika A.oli