2.

POMIARY MOCY CZYNNEJ W SIECI 3-fazowej

1. Wprowadzen e Moc czynna obwodu trjfazowego jest sum mocy poszczeglnych faz, czyli P = PA + P + P! = "A #A cosA + " # cos + "! #! cos! $ %e&eli sie' i obci&enie jest symetryczne, to P = ( "f #f cos = ( " #f cos , gdzie) " = ( "f * napi+cie mi+dzyfazowe$ ,ale&nie od rodzaju obwodu trjfazowego -trjprzewodowy, czteroprzewodowy. oraz od rodzaju zasilania sieci, ja/ te& obci&enia -symetryczne, niesymetryczne. * moc mierzy si+ u/0adami pomiarowymi z jednym, dwoma lub trzema watomierzami$ "/0ady z ( watomierzami "/0ady z ( watomierzami, przedstawione na rys$ 1$, poprawnie mierz moc 2 niezale&nie od rodzaju zasilania i obci&enia$ 3u& zalet u/0adw jest te& pomiar poszczeglnymi watomierzami mocy przep0ywajcej przez /a&d faz+$ Moc ca0/owita jest rwna sumie ws/aza4 watomierzy) P = P51 + P56 + P56$
A 51 56 ! 7 5( 8db$

P =P51 +P5 6 +P5 (

A 51 56 ! 5( 8db$

P = P51 +P5 6 +P5 (

9ys$ 1$ Pomiar mocy ( watomierzami w sieci czteroprzewodowej i trjprzewodowej

"/0ad z jednym watomierzem -rys$ 6. 5 sieciach trjprzewodowych z zasilaniem i obci&eniem symetrycznym moce wszyst/ich faz s jedna/owe, wystarczy wi+c mierzy' moc jednej fazy, a wyni/ powi+/szy' trzy razy, czyli P = ( P51$

51 8db$

! 9 7 9
9=9
P =(P51
5 ,"

9ys$ 6$ "/0ady pomiarowe z 1 watomierzem w sieci trjprzewodowej: sztuczny pun/t zerowy 7 tworzy po0czenie w symetryczn gwiazd+ obwd napi+ciowy watomierza i dwa oporni/i o rezystancjach 9 = 9",5$ "/0ad z dwoma watomierzami -u/0ad Arona. 5 sieci trjprzewodowej z dowolnym zasilaniem i obci&eniem cz+sto stosuje si+ u/0ad z 6 watomierzami -rys$ ($.
"A! "A "A

51 56 8db$

A "!A #!
!

#A "
!

P =P51 +P5 6
9ys$ ($"/0ad Arona

# "! "
!

"

9ys$ =$ 5y/res ws/azowy dla u/0adu Arona

"zasadnienie mo&liwo;ci pomiaru mocy u/0adem z dwoma watomierzami jest nast+pujce) zwy/le w sieci trjprzewodowej jest spe0niony warune/) # A + # + # ! = < ! a z wy/resu ws/azowego na rys$ =$ wyni/aj relacje) "A * "! = "!A, " * "! = " !A $ ,godnie z definicj mocy, moc chwilowa sieci trjfazowej opisuje wyra&enie p-t. = uA iA + u i + u! i! $

"wzgl+dniajc w powy&szym wzorze podane wcze;niej relacje - w zapisie warto;ci chwilowych., uzys/uje si+ p"#$ = iA -uA 2 u!. + i -u 2 u!. = iA -2u!A. + i u ! % A &AC ' ( &(C$ Po przeprowadzeniu na powy&szej zale&no;ci operacj+ u;rednienia, /tr w u/0adzie wy/onuj watomierze, uzys/uje si+ zale&no;' na mierzona moc P = P51 + P56 = #A "A! cos-(< 2 A. + # "
!

cos-(< + .

%e&eli zasilanie i obci&enie sieci s symetryczne, to ws/azania obu watomierzy w fun/cji /ata fazowego zachowuj si+ chara/terystycznie, zgodnie z zale&no;ci P % I ) *o+"3, - $ ' I ) *o+"3, ' $ 3la = >< jeden z watomierzy ws/azuje <$ 3la > >< watomierz ten b+dzie odchyla0 si+ w lewo -poza podzia0/+., co interpretujemy ja/o ws/azanie ujemne$ 5 pra/tyce, zwy/le zmienia si+ /ierune/ przep0ywy prdu przez obwd napi+ciowy watomierza, a uzys/ane po tym ws/azanie notuje si+ ze zna/iem ?minus@$ WNIOSKI: "/0ad z 1 watomierzem, ze wzgl+du na wymg pe0nej symetrii sieci i obci&enia, mo&e by' stosowany w tych w pomiarach, w /trych /ryterium do/0adno;ci pomiarw nie jest najwa&niejsze$ 7p$ nie powinien by' stosowany w pomiarach s0u&cym celom rozrachun/w finansowych$ Analiza metrologiczna u/0adw z 6 i ( watomierzami prowadzi do wnios/w, ze dla cos<<,( do/0adniejszym jest u/0ad z ( watomierzami$ %e&eli celem pomiaru jest te& wyznaczenie mocy w poszczeglnych fazach, to jedynie przydatny jest u/0ad z ( watomierzami$

2. -a./ *e po0 arowe AA $ 1$ P8M#A9 M8!B !,B77C% "DEA3CM , ( 5AA8M#C9,AM# 2 , ,AFA8F85A7#CM P9,CDEA37#DG5 P9H385B!I$ "DEA3 P8M#A985B , P8P9A57#C M#C9,87BM 7AP#J!#CM
O1CZY-Y
5A9"7D# P8M#A9G5

#1

#6 A

#(

"1

"6 K

"(

Pw,n 5

cw 5Ldz

1 dz

6 dz

( dz

nPw #

bez obci&enia z obci&enie m

*.d. #a.. 1.

WYNI2I O(3ICZE4
# "f #

P51

P56 5

P5(

-P51+P56+P5(. # 5

pw 5

PP "( P )
p = $$$$$$

" r ( P)

PM -

O.ja5n en a6 P5 ,n = # n " n - za/res pomiarowy watomierzy: prdw i napi+' fazowych: watomierzy:

n P5 =
PM = ("f #

#, " f

- warto;ci ;rednie

pw = (U -1L RW ,U + 1L RV . ;redni

6 f

- popraw/a na ws/azania mocy odbiorni/a:

P1 + P6 + P(

wsp0czynni/

P5 , maO P5 ,min 6

- graniczny b0d niesta0o;' ws/aza4 watomierzy$

-A(. 2. P8M#A9 M8!B !,B77C% 6 5AA8M#C9,AM# , ,AFA8F85A7#CM P9,CDEA37#DG5 P9H385B!I$ "DEA3 P8M#A985B , P8P9A57#C M#C9,87BM 7AP#J!#CM$
O1CZY-Y
5A9"7D# P8M#A9"

#1 A

#6

"1 K

"6

P5,n 5

cw 5Ldz

1 dz

6 dz

nP5 5

bez obci&enia z obci&enie m

*.d. #a.. 2.
WYNI2I O(3ICZE4
" # #

P51
5

P5 6

-P51+P56. #
5

pw
5

PP " ( P ) p =$$$$$$
5

" r ( P)
N

PM
-

O.ja5n en a6

P5 ,n = # n " n - za/res pomiarowy watomierzy:

6

#, "

- warto;ci ;rednie

prdw i napi+' mi+dzyfazowych: pw = 6 U -1L RW ,U + 1L RV .

- popraw/a na ws/azania

watomierzy:
n P5 = 6

PF =

P 1+P 6 (U I

;redni

wsp0czynni/

mocy

odbiorni/a:

P5 , maO P5 ,min

- graniczny b0d niesta0o;' ws/aza4 watomierzy$

3. O*ena n epewno5* w78onan7*9 po0 ar:w 5 ocenie niepewno;ci wy/onanych pomiarw mocy czynnej nale&y uwzgl+dni') 1$ niedo/0adno;ci stosowanych narz+dzi pomiarowych -watomierzy i prze/0adni/w., 6$ pobr mocy przez przyrzdy pomiarowe -b0d metody., ($ niesta0o;ci ws/aza4 przyrzdw wywo0ane chwilowymi zmianami napi+' sieci i wahaniami mocy pobieranej przez silni/$ Ad$ 1$ 7a niepewno;ci pomiarw wy/onywanych w warun/ach laboratoryjnych w g0wnej mierze wp0ywaj b0+dy podstawowe narz+dzi pomiarowych$ 3la przyrzdw ws/azw/owych b0+dy podstawowe wyni/aj z ich /las do/0adno;ci$ Podobnie b0+dy graniczne dopuszczalne prze/0adni/w pomiarowych zale& od ich /lasy do/0adno;ci$ 3la prze/0adni/w prdowych b0+dy prdowe przedstawia tab$ ( -wycig z normy P72C7 ><<==21 Prze/0adni/i$ Prze/0adni/i prdowe$ PD7 6<<<.$ Aab$ ($ Praniczny b0d prdowy prze/0adni/w prdowych$ Procentowy b0d prdowy przy podanych poni&ej procentowych Dlasa warto;ciach prdu znamionowego do/0adno;ci ;< 2,< ;,< 1,,< 12,< <$1 <,6 ,!= ,!>; ,.2 ,!3; ,.1 ,!2 ,!1 ,!2

<,Q 1!; ,!>; ,!; ,!; 1 3!, 1!; 1!, 1!, ( 3!, 3!, Q ;!, ;!, Uwaga do korzystania tablicy: W przypadku prdu przekadnika odbiegajcego od wymienionych w tab icy! warto"# przyna e$nego mu b%du prdowego na e$y okre" i# ob iczajc warto"# "redni z podanych warto"ci& Ad$ 6$ 5 u/0adzie pomiarowym z poprawnie mierzonym napi+ciem b0d metody wyni/a z poboru mocy przez woltomierze i obwody napi+ciowe watomierzy$ 3la przyrzdw ws/azw/owych moc ta zwy/le nie jest wi+/sza od 1< 5$ !zyli w przypad/u pomiaru odbiorni/w o mocy rz+du /il/uset watw wprowadzenie popraw/i jest /onieczno;ci, gdy& inaczej uzys/any wyni/ pomiaru b+dzie ma0o wiarygodny$ Ad$ ($ 5 realizowanych pomiarach wyst+puj stosun/owo szyb/ie i oscylacyjne zmiany ws/aza4 przyrzdw, /tre nie pozwalaj na wy/onanie prawid0owych odczytw z przyrzdw o /lasach do/0adno;ci <,Q$ 5 tych warun/ach odczyty nale&y u;redni', a do/0adno;' odczytu nie mo&e by' lepsza od warto;ci odpowiadajcej po0owie elementarnej dzia0/i podzia0/i mierni/a$ Przedstawione warun/i pomiarw maj cz+sto miejsce w pomiarach przemys0owych, czyli w ;rodowis/u niesprzyjajcym do/0adnym pomiarom$

5p0yw niesta0o;ci ws/aza4 watomierzy na do/0adno;' pomiarw mocy mo&na najszybciej oszacowa' na drodze wyznaczenie za/resu zmian ws/aza4 i podania b0+du granicznego, zgodnie z zale&no;ci nP5 = - Pw,maO 2 Pw,min.L6 , gdzie) Pw,maO i Pw,min * obserwowane podczas pomiaru graniczne ws/azania watomierzy 8szacowan warto;' nP5 nale&y uwzgl+dni' w obliczeniu niepewno;ci standardowej watomierzy$ N epewno5? po0 ar& 0o*7 od. orn 8a +70e#r7*zne@o &8Aade0 z 3 wa#o0 erza0 1. N epewno5? +#andardowa AB*zna pomiaru mocy czynnej wyni/a z rwnania pomiaru)
P=P 1 + P 6 +P ( , wkt'rym P 1 = I P W 1 , $$$$

8glna zale&no;' na obliczenie warto;ci bezwzgl+dnej niepewno;ci standardowej 0cznej ma posta')

P 6 P 6 P 6 u ( P ) = u ( P( ) , u (P u ( P6 ) + 1) + 1 P P6 P(
6 6 6

a poniewa& zachodzi relacja) to i

P P P = = =1, P P6 (P( 1

6 6 u ( P) = u6 ( P 1) + u ( P 6) +u ( P () ,

P P P6 6 6 u ,r ( P ) = - 1 . 6 ur6 ( P . u r ( P6 ) + - ( . 6 u r6 ( P( ) $ 1) + P P P

3la odbiorni/a symetrycznego, ja/im jest silni/ trjfazowy, ws/azania poszczeglnych watomierzy s podobne, a w zwiz/u z tym, mo&na z wystarczajcym przybli&eniem przyj' rwno;' ich wz@/Cdn7*9 n epewno5* 6 ur ( (1 ) = ur -(6 . = ur -(( . , i obliczenia wy/ona' dla ws/aza4 pojedynczego watomierza$ 5tedy
u ,r ( P ) = ( P 1 ur - P 1 ., P
6 g I 6 6 + - n P W . + - a) . ,

gdzie) ur ( P1 ) = a g PW 1 = k W 1

1 (

g W1

) +( )
6

n P Pz W , gI patrz tab ica , n P 1<<N , as * b0d asymetrii sieci$ W = P P W1 W1

u ,r ( ( ) , N epewno5? roz+zerzona po0 ar& D6 U r ( ( ) = k gdzie wsp0czynni/ rozszerzenia / = 6 2 dla poziomu ufno;ci <,RQ$
N epewno5? roz+zerzona .ezwz@/Cdna6 U ( ( ) = Ur ( () ( 1<<N

N epewno5? po0 ar& 0o*7 od. orn 8a

>

&8Aade0 z 2 wa#o0 erza0 2. N epewno5? +#andardowa AB*zna pomiaru mocy czynnej wyni/a z rwnania pomiaru)
P=P 1 + P 6 , wkt'rym P 1 = I P W 1 , $$$$

8glna zale&no;' na obliczenie warto;ci bezwzgl+dnej niepewno;ci standardowej 0cznej ma posta')

P 6 P 6 u ( P ) = u (P u ( P6 ) , 1) + 1 P P6
6 6

a poniewa& zachodzi relacja) to i

P P P = = =1, P P6 (P( 1

6 u ( P) = u6 ( P 1) + u ( P 6) ,

P P6 6 6 u ,r ( P ) = - 1 . 6 ur6 ( P . ur ( P6 ) $ 1) + P P

5 oglnym przypad/u ws/azania watomierzy nie s podobne, a w zwiz/u z tym, nale&y obliczy' niepewno;ci standardowe dla /a&dego z watomierzy, czyli
6 6 1 6 6 g P ( W 1 ) + ( gI 1 ) + - n P W 1 . + - a) . , ( 6 6 1 6 6 ur ( P6 ) = g PW 6 ) + ( gI 6 ) + - n P ( W 6 . + - a) . , ( n P P Pz Pz W g P , g P : gI 1 , gI 6 patrz tab ica : n P 1<<N, n = n w 1<<N W1 = k W1 W6 = k W6 W1 = P P P P W1 W6 W1 W6

ur ( P 1) =

as * b0d asymetrii sieci$ u , r ( P ) , N epewno5? roz+zerzona po0 ar& D6 U r ( P ) = k gdzie wsp0czynni/ rozszerzenia / = 6 2 dla poziomu ufno;ci <,RQ$ N epewno5? roz+zerzona .ezwz@/Cdna6 U ( P ) = U r ( P ) P 1<<N

N epewno5? po0 ar& 0o*7 &8Aade0 z 1 wa#o0 erze0 Pomiar mocy u/0adem z 1 watomierzem jest z zasady pomiarem wy/onanym metod bezpo;redni$ , rwnania pomiaru) P = ( P51, wyni/a) ur*P+ , ur*PW-+& 7iepewno;' rozszerzon nale&y liczy' stosujc wsp0czynni/ rozszerzenia /= ( p $ 3o zmierzonej warto;ci mocy u/0adem z 1 watomierzem 2 uwzgl+dniajc w obliczeniach niepewno;ci tyl/o wymienione b0+dy 2 nale&y podchodzi' z du&a rezerw, gdy& nawet niewiel/ie odst+pstwo od warun/u symetrycznej sieci i symetrycznego odbiorni/a rwnanie pomiaru nie daje poprawnego wyni/u pomiaru mocy$ 5 wy/onanym 'wiczeniu mo&na to zauwa&y', porwnujc wyni/ pomiaru u/0adem z 1 watomierzem z wyni/ami uzys/anymi przez poszczeglne watomierze w u/0adzie z ( watomierzami$ SPRAWOZ1ANIE pow nno zaw era?6 spis przyrzdw w formie tabeli

dane obie/tu pomiarowego rysun/i u/0adw pomiarowych przy/0adowe obliczenia wszyst/ich wiel/o;ci mierzonych omwienie wy/onanych pomiarw m$in$ pod wzgl+dem ich niepewno;ci i zgodno;ci wyni/w uzys/anych w stosowanych u/0adach pomiarowych$