Você está na página 1de 29

COMUNIDADES DE APRENDIZAJE MOMENTOS DIDCTICOS DE UN PROCESO ENSEANZAAPRENDIZAJE

ASIGNATURA: MATEMTICAS TUTOR: PROFR. ERNESTO JAIMES NIETO APRENDIZ O TUTORADO: PROFR. LZARO JAIR DAZ MONTERO 1.-ELECCIN DEL MATERIAL DE ESTUDIO: De entre varios temas o pro !emas p!antea"os en #n Cata!o$o "e O%ertas e!e$& este' LA VIDA DE DIOFANTO La (istoria )a *onserva"o po*os ras$os io$r+%i*os "e Dio%anto, nota !e matem+ti*o "e !a anti$-e"a". To"o !o .#e se *ono*e a*er*a "e /! )a si"o toma"o "e !a "e"i*atoria .#e %i$#ra en s# sep#!*ro, ins*rip*i0n *omp#esta en %orma "e e1er*i*io matem+ti*o. Repro"#*imos esta ins*rip*i0n' 2Caminante3 A.#& %#eron sep#!ta"os !os restos "e Dio%anto. 4 !os n5meros p#e"en mostrar, 2o) mi!a$ro3, *#+n !ar$a %#e s# vi"a, *#6a se7ta parte *onstit#60 s# in%an*ia. (a &a trans*#rri"o a"em+s #na "#o"/*ima parte "e s# vi"a, *#an"o ve!!o *# riose s# ar i!!a. 4 !a s/ptima parte "e s# e7isten*ia trans*#rri0 en #n matrimonio est/ri!. Pas0 #n .#in.#enio m+s 6 !e )i8o "i*)oso e! na*imiento "e s# pre*ioso primo$/nito, .#e entre$0 s# *#erpo, s# )ermosa e7isten*ia, .#e "#r0 tan s0!o !a mita" "e !a "e s# pa"re en !a tierra. 4 *on pro%#n"a pena "es*en"i0 a !a sep#!t#ra, )a ien"o so revivi"o *#atro a9os a! "e*eso "e s# )i1o. :;#/ e"a" ten&a Dio%anto *#an"o m#ri0< 2.- REALIZAR UN EJERCICIO DE ANTICIPACIN: =>?@=>AB@=>C@D@EFa ? G G = A AHAHGHDHCFEA A B G D C C = EAB I=>?JICBJ@ I=>ABJIA=J@I=>CJI?BJ@D@EFa CB>EAB@A=>EAB@?B>EAB@D@EFa =D=>EAB@KFa =D=>EAB@GCLB>EABFa GKG=>EABFa aFK.G= Este pro*e"imiento est#vo ma! p#es me %a!taron "atos 6 mis *ono*imientos "e !as propie"a"es "e !as i$#a!"a"es 6 "e !a reso!#*i0n "e e*#a*iones no esta an a*erta"os o %irmes. AB =B D D = C C C C EAB>?FCB EAB>CF?B EAB>ABFA=

3.- ESTUDIO DEL MATERIAL Y ELABORACIN DEL PRIMER ESCRITO: Los materia!es "e !os .#e se "isp#sieron para rea!i8ar !a investi$a*i0n "e !os temas +si*os para po"er reso!ver este pro !ema %#eron' materia! i !io$r+%i*o "e !a i !iote*a "e a#!a, i !iote*a es*o!ar 6 !i ros "e! a!#mnoM "e i$#a! %orma se apo6o !a investi$a*i0n en "i%erentes p+$inas "e internet, a"em+s "e ir re$istran"o !a in%orma*i0n en e! *#a"ernoM !a in%orma*i0n a"opta"a para *ompren"er e! pro*eso a se$#ir para reso!ver !a e*#a*i0n %#e !a si$#iente' D#o"/*imo' N#mera! or"ina!. ;#e si$#e inme"iatamente en or"en a! .#e est+ en e! !#$ar n5mero "o*e I=AJ. NMEROS ORDINALES Son !os n5meros .#e "enotan !a posi*i0n "e #n e!emento pertene*iente a #na s#*esi0n or"ena"a. = A G E D ? C L K =B Primero Se$#n"o Ter*ero C#arto ;#into Se7to S/ptimo O*tavo Noveno D/*imo == =A =G =E =D =? =C =L =K AB Nn"/*imo D#o"/*imo De*imoter*ero De*imo*#arto De*imo.#into De*imose7to De*imos/ptimo De*imo*tavo De*imonoveno Oi$/simo GB EB DB ?B CB LB KB =B B AB B GB B Tri$/simo C#a"ra$/simo ;#in*#a$/simo Se7a$/simo Sept#a$/simo O*to$/simo Nona$/simo Cent/simo D#*ent/simo Tri*ent/simo

FRACCIN Es !a "ivisi0n "e #n o 1eto o "e #na #ni"a" en varias partes i$#a!es, a *a"a #na "e e!!as, o a #n $r#po "e esas partes, !as %ra**iones representan #na "ivisi0nM 6 tam i/n representan parte "e #n entero.

En este e1emp!o, e! n5mero 3 se !!ama numerador 6 e! 4 denominador. E! n#mera"or in"i*a e! n5mero "e partes .#e se *onsi"eran a! "ivi"ir !a #ni"a"M e! "enomina"or in"i*a e! n5mero "e partes i$#a!es en .#e se "ivi"e !a #ni"a". TIPOS DE FRACCIONES F !""#$% & '&#!' %ra**i0n .#e tiene s# "enomina"or ma6or .#e s# n#mera"or' G>?, A>D, G>E F !""#$% #(& '&#!' %ra**i0n en "on"e e! n#mera"or es ma6or .#e e! "enomina"or' =G>?, =L>L, E>A F !""#$% !&! )%*) o )%*) !' %ra**i0n .#e representa *#a!.#ier n5mero pertene*iente a! *on1#nto "e !os enteros' G>GF= =A>EFG F !""#$% +)"#(!,' %ra**i0n *#6o "enomina"or es #na poten*ia "e "ie8 A>=B, L>=BB, KL>=BBB. Tam i/n p#e"e ser #na %ra**i0n e7presa"a en ase =B, G>DF B.? L>EF A.B SUMA DE FRACCIONES

Para s#mar "os %ra**iones, )a6 .#e tener en *#enta "e .#e e7isten A tipos "e %ra**iones' =. Fra**iones )omo$/neas I=, G, DJ E E E A. Fra**iones )etero$/neas I =, A, G J G D C Las %ra**iones )omo$/neas son !as %ra**iones .#e tienen e! mismo "enomina"orM 6 !as %ra**iones )etero$/neas son !as %ra**iones .#e tienen "i%erentes "enomina"ores. E1emp!o "e s#ma "e %ra**iones )omo$/neas' = @ G F E PSon %ra**iones )omo$/neas 6a .#e D D D tienen e! mismo "enomina"or. Las %ra**iones )omo$/neas, en s#ma, se s#man !os n#mera"ores 6 e! "enomina"or se .#e"a i$#a!.Q A @G FD C C C E1emp!o "e s#ma "e %ra**iones )etero$/neas' = @= E A PA.#& es "i%erente, !as %ra**iones son )etero$/neasM !os "enomina"ores son "i%erentes.Q Para s#mar %ra**iones )etero$/neas' =. Se m#!tip!i*an !os "enomina"ores. A. Se m#!tip!i*a *r#8a"o 6 se *o!o*a en e! n#mera"or. G. Se s#man !os pro"#*tos para o tener e! n#mera"or. = @= E A Paso =' A @ C F RRR E A L PSe m#!tip!i*aron !os "enomina"ores E S A F LQ

Paso A' A @ C F IA SAJ @ IE S CJ P Se m#!tip!i*0 *r#8a"oQ E A L Paso G' AE@AL F DA L L P Se s#man !os pro"#*tos para o tener e! n#mera"or.Q Paso E' DA T L F ? E P Se simp!i%i*a !a %ra**i0n si es posi !e.Q L RESTA DE FRACCIONES En !a resta "e %ra**iones, se #ti!i8an !as mismas re$!as "e !a s#ma "e %ra**ionesM pero en este *aso )a6 .#e restar. E1emp!o ='

DU= FE K K K E1emp!o A'

Resta "e Fra**iones (omo$/neas

A U = F I A S AJ U IG S =J F E U G F = G A ? ? ? O* ' (-*'+' ). ), .#/0#)%*):

Resta "e Fra**iones (etero$/neas

=. V#s.#e #n "enomina"or *om5n Ie! menor .#e sea posi !eJ .#e p#e"a ser "ivi"i"o entre to"os !os "enomina"ores "e !as %ra**iones. @ @ F En este *aso, nin$#no "e !os tres "enomina"ores I?, K 6 GJ "ivi"e a !os otros "os "e manera e7a*ta, por !o .#e se p#e"e pro ar *on e! pro"#*to "e !os tres I? 7 K 7 G F =?AJ o *on otro n5mero menor .#e p#e"a ser "ivi"i"o por !os tres Ise p#e"e pro ar *on e! =LJ, o se #s*a e! m&nimo *om5n m5!tip!o "e ?, K, G .#e es =L. ? K G G GHAHGF =L A G = A = G G = =L T ? F G =L T K F A =L T G F ? A#n *#an"o e! res#!ta"o ser&a e! mismo a! #sar *#a!.#iera "e !os "os n5meros I=L 0 =?AJ, es m+s %+*i! #ti!i8ar e! menor. A. O ten$a #na %ra**i0n e.#iva!ente "e *a"a #na "e !as tres .#e se van a s#mar, pero *on "enomina"or =L.

...... ...... G. A)ora, s#me !as tres %ra**iones e.#iva!entes .#e tienen e! mismo "enomina"or. @ @ F @ @ F F E. C#an"o ten$a %ra**iones *on n#mera"or ma6or .#e e! "enomina"or, *onvierta a #n n5mero mi7to.

............ O* ' (-*'+' ). ), .#/0#)%*): @

............

F=

P!.' 1 V#s.#e #n *om5n "enomina"or .#e sea "ivisi !e por to"os !os "enomina"ores "e !as %ra**iones a

s#mar. E! n5mero .#e es "ivi"i"o por !os "enomina"ores IC, D, GJ p#e"e ser e! pro"#*to "e tres "enomina"ores. C 7 D 7 G F =BD @ P!.' 2 O ten$a !as %ra**iones e.#iva!entes "e F , , 6 F *on "enomina"or =BD. 6 F @ F

..... ...... O serve .#e !os n5meros por !os .#e )a6 .#e m#!tip!i*ar a !os "os t/rminos "e !as %ra**iones I=D, A= 6 GDJ se o tienen a! "ivi"ir a! *om5n "enomina"or I=BDJ entre e! "enomina"or "e !a %ra**i0n *orrespon"iente. Por e1emp!o, =BD T C F =D. Es !a *anti"a" por !a .#e se "e e m#!tip!i*ar e! n#mera"or 6 "enomina"or "e !a primera %ra**i0n para o tener !a %ra**i0n e.#iva!ente. P!.' 3 Se s#man !as %ra**iones e.#iva!entes *on e! mismo "enomina"or. @ P!.' 4 Se o tiene e! n5mero mi7to. @ F @ @ F

...............

F=

FRACCIN E1UIVALENTE Si a #na %ra**i0n m#!tip!i*amos o "ivi"imos s# n#mera"or 6 s# "enomina"or por e! e! mismo n5mero se o tiene #na %ra**i0n e.#iva!ente. Por amp!i%i*a*i0n' E1emp!o' A>G. M#!tip!i*amos n#mera"or 6 "enomina"or C. E! res#!ta"o es' =E>A=. 4a tenemos "os %ra**iones e.#iva!entes 2 14 ------3 21 :C0mo *ompro amos .#e son e.#iva!entes< Po"emos m#!tip!i*ar en *r#8 6 e! res#!ta"o tiene .#e *oin*i"ir. Compro a*i0n anterior' A 7 A= F EA F G 7 =E Otra %orma "e *ompro ar!o si tienes a mano #na *a!*#!a"ora... es vien"o si tienen e! mismo va!or "e*ima!.

2 ---3 F

14 ---21 F B,????????????????

E1emp!o por simp!i%i*a*i0n' E1emp!o D>=B. E! n#mera"or se p#e"e "ivi"ir D, = 6 B. 4 e! "enomina"or se p#e"e "ivi"ir entre B, =, A, D 6 =B. Como tenemos .#e es*o$er #n "ivisor ma6or .#e !a #ni"a", es*o$emos e! D. La n#eva %ra**i0n es' =>A. Por tanto 6a tenemos "os %ra**iones e.#iva!entes. 2 ---- F 13 1 ---2

E! s&m o!o para se9a!ar .#e "os %ra**iones son e.#iva!entes es e! si$no F Ii$#a!J 6 *#an"o no son e.#iva!entes es e! s&m o!o W I"esi$#a!J. ECUACIN Nna e*#a*i0n es #na i$#a!"a" en !a .#e se !o*a!i8an #no o varios va!ores "es*ono*i"os, tam i/n p#e"en !!amarse e7presi0n a!$e rai*a. S#s propie"a"es son' C#an"o se )a !a "e i$#a!"a" en matem+ti*as, se esta !e*e #na *ompara*i0n "e va!ores representa"a por e! si$no i$#a!, .#e es e! .#e separa a! primer miem ro "e! se$#n"o. Primer miem ro F Se$#n"o miem ro En !a i$#a!"a" se "an *in*o propie"a"esM a sa er' 1. P '&#)+!+ #+-%*#"! ' )4,)5#6!: esta !e*e .#e to"a *anti"a" o e7presi0n es i$#a! a s& misma. E1emp!os' Aa F AaM C @ L F C @ LM 7F7

2. P '&#)+!+ .#(-* #"!: *onsiste en po"er *am iar e! or"en "e !os miem ros sin .#e !a i$#a!"a" se a!tere. E1emp!os' Si GK @ == F DB, enton*es DB F GK @ == Si a U F *, enton*es * F a U

Si 7 F 6, enton*es 6 F 7 3. P '&#)+!+ * !%.#*#6!: en#n*ia .#e si "os i$#a!"a"es tienen #n miem ro en *om5n, !os otros "os miem ros tam i/n son i$#a!es. E1emp!os'

Si E @ ? F =B 6 D @ D F =B, enton*es E @ ? F D @ D Si 7 @ 6 F 8 6 a @ F 8, enton*es 7 @ 6 F a @

Si m F n 6 n F p, enton*es m F p 4. P '&#)+!+ 0%#4' (): esta !e*e .#e si se a#menta o "ismin#6e !a misma *anti"a" en am os miem ros, !a i$#a!"a" se *onserva. E1emp!os' Si A @ D F C, enton*es IA @ DJ IGJ F ICJ IGJ Si a F , enton*es a @ 7 F @7

Si G6 F =A, enton*es 2. P '&#)+!+ "!%"),!*#6!: "i*e .#e en #na i$#a!"a" se p#e"en s#primir "os e!ementos i$#a!es en am os miem ros 6 !a i$#a!"a" no se a!tera. E1emp!os' Si IA 7 ?J U E F =A U E, enton*es A 7 ? F =A Si a @ F * @ , enton*es a F * Si IL > EJ IDJ F IAJ IDJ, enton*es L > E F A Estas propie"a"es 6 s# *orre*to mane1o ser+n %#n"amenta!es para !a so!#*i0n "e e*#a*iones. ECUACIONES E1UIVALENTES D'. )"0!"#'%). .'% )70#6!,)%*). .# *#)%)% ,! (#.(! .',0"#$%. A7 X G F G7 @ A 7 @ G F XA 7 F XD 7 F XD

C #*) #'. +) )70#6!,)%"#! +) )"0!"#'%).


=. Si a !os "os miem ros "e #na e*#a*i0n se !es s#ma o se !es resta #na misma *anti"a", !a e*#a*i0n es e.#iva!ente a !a "a"a. 7 @ G F XA 7 @ G X G F XA X G 7 F XD

A. Si a !os "os miem ros "e #na e*#a*i0n se !es m#!tip!i*a o se !es "ivi"e #na misma *anti"a", !a e*#a*i0n ). )70#6!,)%*) ! ,! +!+!. D7 @ =B F =D ID7 @ =BJ' D F =D ' D 7@AFG 7 @ A XAF G XA 7F= Los e!ementos .#e *omponen #na e*#a*i0n son' 7 @ G F XA 7@G Primer miem ro XA Se$#n"o miem ro Ca"a miem ro esta *omp#esto por #no o varios t/rminos .#e a"em+s se en*#entran "ivi"i"os por e! si$no F 6 p#e"e estar inte$ra"o por' N5meros Coe%i*ientes I*#an"o !a !itera! esta so!a, es por.#e s# *oe%i*iente es = 6 no se anotaJ Letras Litera!es I*#a!.#ier !etra "e! a e*e"ario, !a m+s *om5n es 7J Si$nos @ U .#e representan a #n n5mero entero E7ponentes Y Z p#e"e ser *#a!.#ier otro n5mero, *#an"o e! e7ponente es = no se anota x +7x = -10 Coe%i*ientes Litera!es Si$nos E7ponentes =, C 7 @ U .#e representan a #n n5mero entero Y CLASIFICACIN DE LAS E8PRESIONES ALGEBRAICAS Nna e7presi0n a!$e rai*a es #nas *om ina*iones "e !etras 6 n5meros !i$a"as por !os si$nos "e !as opera*iones' a"i*i0n, s#stra**i0n, m#!tip!i*a*i0n, "ivisi0n 6 poten*ia*i0n. M'%'(#' Nn monomio es #na e7presi0n a!$e rai*a en !a .#e !as 5ni*as opera*iones .#e apare*en entre !as varia !es son e! pro"#*to 6 !a poten*ia "e e7ponente nat#ra!. Vinomio Nn inomio es #na e7presi0n a!$e rai*a %orma"a por "os monomios. A7Y UK?6Z B#%'(#' Nn inomio es #na e7presi0n a!$e rai*a %orma"a por "os monomios. T #%'(#' Nn trinomio es #na e7presi0n a!$e rai*a %orma"a por tres monomios. D7ZU6@L P',#%'(#' LnYU?n@E UKnZ@A U8Y@Er

Nn po!inomio es #na e7presi0n a!$e rai*a %orma"a por m+s *#atro monomios. C7ZU?7Y@7UA GRADO DE UN POLINOMIO E! / !+' "e #n po!inomio PI7J es e! (!9' )5&'%)%*) a! .#e se en*#entra e!eva"a !a 6! #!:,) 7 o *#a!.#ier otra .#e sea. P',#%'(#' +) / !+' ") ' PI7J F A P',#%'(#' +) & #() / !+' PI7J F G7 @ A P',#%'(#' +) .)/0%+' / !+' PI7J F A7Y@ G7 @ A P',#%'(#' +) *) ") / !+' PI7J F 7Z U A7Y@ G7 @ A P',#%'(#' +) "0! *' / !+' PI7J F 7E @ 7Z U A7Y@ G7 @ A R).',0"#$% +) )"0!"#'%). +) & #() / !+' Da"a !a e*#a*i0n'

1- T !%.&'.#"#$%' Primero, se a$r#pan !os monomios .#e poseen !a varia !e 5 en #no "e !os miem ros "e !a e*#a*i0nM norma!mente, en e! i8.#ier"o. Po"emos )a*er!o tenien"o en *#enta .#e' S# .0(!('. ;' ).*!('.< 0% (#.(' ('%'(#' ;' %=() '< )% ,'. +'. (#)(: '.> ,! #/0!,+!+ %' 6! ?!. En t/rminos *o!o.#ia!es, se s#e!e "e*ir' si el nmero est sumando IE1' @KJ, pasa al otro lado restando IUKJM 6 si el nmero est restando IE1.' U?J, pasa al otro lado sumando I@?J La e*#a*i0n .#e"ar+ as&'

Como p#e"e verse, to"os !os t/rminos .#e poseen !a varia !e 5 )an .#e"a"o en e! primer miem ro Ia !a i8.#ier"a "e! si$no i$#a!J, 6 !os .#e no !a poseen, por ser s0!o *onstantes n#m/ri*as, )an .#e"a"o en e! se$#n"o miem ro Ia !a "ere*)aJ. 2- S#(&,#4#"!"#$%'

E! si$#iente paso es *onvertir !a e*#a*i0n en otra e.#iva!ente m+s simp!e 6 *orta. Rea!i8amos !a simp!i%i*a*i0n "e! primer miem ro'

4 simp!i%i*amos e! se$#n"o miem ro' La e*#a*i0n simp!i%i*a"a ser+'

3- D).&)@! ' A)ora es *#an"o !!e$amos a! o 1etivo %ina!' .#e !a varia !e .#e"e en #n t/rmino "e !a i$#a!"a". S# (0,*#&,#"!('. &' 0% (#.(' ('%'(#' ;' %=() '< )% ,'. +'. (#)(: '.> ,! #/0!,+!+ %' 6! ?!. En t/rminos *o!o.#ia!es' si el nmero est multiplicando IE1' SAJ, pasa al otro lado dividiendo (en forma fraccionaria) In>AJ Ie! n5mero pasar+ sin *am iar s# si$noJ. S# +#6#+#('. )%* ) 0% (#.(' ('%'(#' ;' %=() '< )% ,'. +'. (#)(: '.> ,! #/0!,+!+ %' 6! ?!. En t/rminos *o!o.#ia!es' si el nmero est dividiendo (expresado en forma fraccionaria) IE1' n>DJ, pasa al otro lado multiplicando ISDJ Ie! n5mero pasar+ sin *am iar s# si$noJ. Co!o.#ia!mente' en la ecuacin, debemos pasar el nmero 95 al otro lado y, como est multiplicando, pasa dividiendo (sin cambiar de signo):

Se *ompr#e a .#e e! e1er*i*io est+ te0ri*amente res#e!to, 6a .#e tenemos #na i$#a!"a" en !a .#e 5 e.#iva!e a! n5mero DAD>KD. Sin em ar$o, "e emos simp!i%i*ar. Reso!vemos !a %ra**i0n In#mera"or "ivi"i"o entre "enomina"orJ en *aso "e .#e e! res#!ta"o "iera e7a*toM si "iera "e*ima!, simp!i%i*amos !a %ra**i0n 6 /se es e! res#!ta"o. En !a e*#a*i0n, vemos .#e e! res#!ta"o "e !a %ra**i0n es "e*ima! IDAD'KD F D,DA?G=DCLKECGCJ Por tanto, simp!i%i*an"o, !a so!#*i0n es'

E@)(&,': & ':,)(!


Pon$amos e! si$#iente pro !ema' n5mero "e *ani*as .#e ten$o m+s tres es i$#a! a! "o !e "e !as *ani*as .#e ten$o menos "os. :C#+ntas *ani*as ten$o< E! primer paso para reso!ver este pro !ema es e7presar e! en#n*ia"o *omo #na e7presi0n a!$e rai*a'

Se po"r&a !eer as&' [ n5mero "e *ani*as @ G *ani*as es i$#a! a A por e! n5mero 7 "e *ani*as menos A *ani*as.

E! en#n*ia"o est+ e7presa"o, pero no po"emos ver *!aramente *#+! es e! va!or "e 7M para e!!o se si$#e este pro*e"imiento'

=G=G Primero se pasan to"os !os t/rminos .#e "epen"en "e 7 a! primer miem ro 6 !os t/rminos in"epen"ientes a! se$#n"o. Para e!!o tenemos en *#enta .#e *#a!.#ier t/rmino .#e se *am ia "e miem ro *am ia tam i/n "e si$no. As& o tenemos'

;#e, simp!i%i*a"o, res#!ta'

Esta e7presi0n nos !!eva a #na re$!a m#6 importante "e! +!$e ra, .#e "i*e .#e si mo"i%i*amos i$#a!mente am os miem ros "e #na e*#a*i0n, e! res#!ta"o es e! mismo. Esto si$ni%i*a .#e po"emos s#mar, restar, m#!tip!i*ar, "ivi"ir, e!evar 6 ra"i*ar !os "os miem ros "e !a e*#a*i0n por e! mismo n5mero, sin .#e /sta s#%ra *am ios. En este *aso, si m#!tip!i*amos am os miem ros por U= o ten"remos'

E! pro !ema est+ res#e!to. SISTEMA DE NUMERACIAN DECIMAL Caractersticas Principales S#.*)(! +) :!.) 13 Esto .#iere "e*ir .#e e! prin*ipio "e a$r#pamiento "e este sistema es "ie8, en "on"e *a"a =B #ni"a"es se %orma otra "e *ar+*ter s#perior, !a *#a! se es*ri e a !a i8.#ier"a "e !a primera "e !as #ni"a"es. Esto es i!#stra"o en e! + a*o, en "on"e *a"a ve8 .#e tenemos =B %i*)as en #na vari!!a, !as trans%ormamos en #na "e !a vari!!a inme"iatamente i8.#ier"a 6 !a # i*amos en /sta, *on !o *#a! o tenemos .#e =B #ni"a"es e.#iva!es a #na "e*ena, .#e =B "e*enas e.#iva!en a = *entena 6 as& s#*esivamente. P'.)) 13 +?/#*'. Estos son e!' B, =, A, G, E, D, ?, C, L, K 6 s# *om ina*i0n p#e"e %ormar in%initos n5meros. V!,' &'.#"#'%!, 9 ),!*#6' +) "!+! +?/#*' Esto .#iere "e*ir .#e "epen"ien"o "e !a posi*i0n en "on"e se # i.#e *a"a "&$ito e! va!or .#e /ste ten"r+. As& por e1emp!o, vemos .#e e! va!or "e! n5mero A en G.AED no es e! mismo .#e en e! GGA, esto "e i"o a .#e !os "&$itos a*t5an *omo m#!tip!i*a"ores "e !as poten*ias "e !a ase. As& tenemos .#e en e! n5mero G.AED e! A se # i*a en !as *entenas, por !o .#e s# va!or posi*iona! ser+ "e AH=BB, es "e*ir ABB. Sin em ar$o, en e! n5mero GGA s# va!or e.#iva!"r+ a !a m#!tip!i*a*i0n "e AH=, es "e*ir A, 6a .#e e! A se en*#entra en !a posi*i0n "e !as #ni"a"es. Por otro !a"o, si re*or"amos *#+! es e! va!or "e *a"a ase ten"remos'

Nni"a"es De*enas Centenas Nni"a"es "e Mi! De*enas "e Mi! Centenas "e Mi!

= =B =BB =.BBB =B.BBB =BB.BBB

E! si$#iente *#a"ro m#estra !a posi*i0n "e !os n5meros GA= 6 KA=.BBE' CM DM NM C G K A = B D A B N = E

Si ana!i8amos !os n5meros .#e se en*#entran en !a ta !a, vemos .#e en e! n5mero GA=, e! G se en*#entra # i*a"o en !as *entenas, e! A en !as "e*enas 6 e! = en !as #ni"a"es, por !o .#e e! va!or re!ativo "e /stos ser+ GBB, AB 6 =, 6a .#e e! G se en*#entra # i*a"o en !as *entenas Is# va!or re!ativo es GH=BBJ, e! A se en*#entra en !as "e*enas Is# va!or re!ativo es AH=BJ 6 e! = en !as #ni"a"es Is# va!or re!ativo es =H=J. A! i$#a! .#e *on e! n5mero anterior, po"emos ana!i8ar e! n5mero KA=.BBE, "on"e e! K se en*#entra # i*a"o en !a posi*i0n "e !as *entenas "e mi! 6 s# va!or re!ativo es KBB.BBB IKH=BB.BBBJ, e! A se en*#entra en !a posi*i0n "e !as "e*enas "e mi! 6 s# va!or re!ativo es AB.BBB IAH=B.BBBJ, e! = en !a posi*i0n "e !as #ni"a"es "e mi! 6 s# va!or re!ativo es =.BBB I=H=.BBBJ 6 e! E se en*#entra en !a posi*i0n "e !as #ni"a"es, por !o .#e s# va!or re!ativo ser+ E IEH=J. Como po"emos ver, e! va!or "e #n n5mero es !a s#ma "e !os pro"#*tos "e !as *i%ras por e! va!or "e posi*i0n .#e tiene, ta! *omo !o )i*imos *on !os n5meros anteriores NMEROS DECIMALES Los n5meros %ra**ionarios "e*ima!es p#e"en e7presarse en otra %orma !!ama"a n5mero "e*ima!. A s# ve8, !os n5meros "e*ima!es po"r+n tam i/n e7presarse *omo %ra**iones. Las %ra**iones impropias est+n %orma"as por #na parte entera 6 #na parte %ra**ionaria. En *am io, !as %ra**iones propias s0!o ten"r+n parte %ra**ionaria 6a .#e s# parte entera es i$#a! a *ero

C'%6) *# F !""#'%). ! D)"#(!,). E, (-*'+' (B. .#(&,) ). 0.! 0%! "!,"0,!+' !.

2Na"a m+s "ivi"e !a parte "e arri a "e !a %ra**i0n por !a "e a a1o 6 !ee !a resp#esta3 E emplo: :C#+nto es D>L *omo %ra**i0n< ... toma t# *a!*#!a"ora 6 pon \D > L F\, !a resp#esta "e e ser B,?AD P! ! "'%6) *# 0%! F !""#$% )% D)"#(!, (!%0!,()%*)> .#/0) ).*'. &!.'.: Paso =' En*#entra #n n5mero .#e p#e"as m#!tip!i*ar por ,! &! *) +) !:!@' +) ,! 4 !""#$% para )a*er .#e sea =B, o =BB, o =BBB, o *#a!.#ier = se$#i"o por varios Bs. Paso A' M#!tip!i*a tam i/n !a parte "e arri a por ese n5mero. Paso G' Enton*es es*ri e e! n5mero "e arri a, ponien"o !a *oma en e! !#$ar *orre*to I#n espa*io "es"e !a "ere*)a por *a"a *ero en e! n5mero "e a a1oJ Ejemplo 1: Expresar 3/4 como Decimal Paso =' Po"emos m#!tip!i*ar E por 22 para .#e sea =BB Paso A' M#!tip!i*a e! n5mero "e arri a tam i/n por AD' C22 3 D 4 133 E2

C22 Paso G' Es*ri e CD *on !a *oma a A espa*ios "es"e !a "ere*)a Ipor.#e =BB tiene A *erosJM R).&0).*! D 3>E2 Ejemplo 2: Expresar 3/16 como Decimal Paso =' Tenemos .#e m#!tip!i*ar =? por ?AD para .#e se v#e!va =B.BBB Paso A' M#!tip!i*a e! n5mero "e arri a tam i/n por ?AD' CF22 3 1 F D 13.333 1.GE2

CF22 Paso G' Es*ri e =LCD *on !a *oma E espa*ios "es"e !a "ere*)a Ipor.#e =B.BBB tiene E *erosJM R).&0).*! D 3>1GE2 Ejemplo 2: Expresar 1/3 como decimal Paso =' No )a6 manera "e m#!tip!i*ar G para .#e se v#e!va =B o =BB o *#a!.#ier poten*ia "e =B, pero po"emos *a!*#!ar #n "e*ima! !& '5#(!+' e!i$ien"o #n m5!tip!o, *omo por e1emp!o, GGG Paso A' M#!tip!i*a e! n5mero "e arri a tam i/n por GGG' C333 1 D 333

HHH

C333 Paso G' A)ora, KKK est+ cerca "e =.BBB, as& .#e es*ri iremos GGG *on !a *oma a G espa*ios "es"e !a "ere*)a Ipor.#e =.BBB tiene G *erosJ' R).&0).*! D 3>333 ;II& )"#.' .$,' J!.*! 3 +)"#(!,).KK< C'%6) *# D)"#(!,). ! F !""#'%). P! ! "'%6) *# 0% D)"#(!, ! 0%! F !""#$% .#/0) ).*'. &!.'.:
Paso =' Es*ri e e! "e*ima! "ivi"i"o por =. Paso A' M#!tip!i*a !os n5meros "e arri a 6 a a1o por =B #na ve8 por *a"a n5mero !#e$o "e !a *oma. IPor e1emp!o, si )a6 "os n5meros !#e$o "e! "e*ima!, m#!tip!&*a!os por =BB, si )a6 tres #sa e! =BBB, et*.J Paso G' Simp!i%i*a Ire"#*eJ !a %ra**i0n

Ejemplo 1: Expresar 0,7 como !racci"n


Paso =' Es*ri e'

B,CD =
Paso A' M#!tip!i*a e! n#mero "e a a1o 6 e! "e arri a por =BB Ipor.#e )a6 A "&$itos !#e$o "e !a *omaJ'

] =BB B,CD F = ] =BB


(!"es como el nmero de arriba se convierte en un entero#)

CD =BB

Paso G' Simp!i%i*a !a %ra**i0n'


T AD CD F =BB E G

T AD R).&0).*! D 3L4
$ota: %&5'()) se llama una !racci"n decimal y *'+ es llamada una !racci"n com#n ,

Ejemplo 2: Expresa 0,62 como $na !racci"n Paso =' es*ri e'
B,?AD

= Paso A' m#!tip!i*a e! n5mero "e arri a 6 e! "e a a1o por =,BBB I)a &a G "&$itos !#e$o "e !a *oma as& .#e es =B]=B]=BF=,BBBJ ?AD =.BBB

Paso G' simp!i%i*a !a %ra**i0n Ime !!ev0 "os pasos a.#&J'


T AD TD

?AD F =,BBB

AD F EB

D L

T AD TD R).&0).*! D 2LG

Ejemplo 3: Expresa 0,333 como !racci"n Paso =' Es*ri e a a1o'


B,GGG = Paso A' M#!tip!i*a e! n5mero "e arri a 6 e! "e a a1o por =BBB I)a &a tres "&$itos !#e$o "e !a *oma as& .#e es =B]=B]=BF=BBBJ GGG =.BBB

Paso G' Simp!i%i*a !a Fra**i0n' IN' .) &0)+) .#(&,#4#"! K R).&0).*! D 333L1333 Pero $na %ota Especial:
Si en rea!i"a" .#ieres e7presar B,GGG... Ien otras pa!a ras !os G repiti/n"ose para siempre !o .#e se !!ama * peridicoJ enton*es ne*esitas se$#ir #n ar$#mento espe*ia!. En este *aso es*ri imos'

B,GGG.. . =

4 enton*es MNLTIPLICAMOS am os !a"os por G'


]G B,GGG.. F B,KKK... .

= ]G

4 B,KKK... F =, as& .#e' R).&0).*! D 1L3 BIOGRAFMA DE DIOFANTO DE ALEJANDRMA Por 'Li erto Vr#n Compte -iofanto, a menudo conocido como el ./padre del lgebra./, es me or conocido por su 0ritm1tica, un traba o sobre la solucin de ecuaciones algebraicas y sobre la teor2a de los nmeros3 N!"#(#)%*': a!re"e"or "e! ABB ".C. M0 #$: a!re"e"or "e! ALE ".C. Sin em ar$o, esen*ia!mente no se sa e na"a "e s# vi"a 6 )a e7isti"o m#*)o "e ate respe*to "e !a %e*)a en .#e vivi0. E7isten po*os !&mites .#e p#e"en *o!o*arse en !as %e*)as "e !a vi"a "e Dio%anto. Por #na parte, Dio%anto *ita !a "e%ini*i0n "e #n n5mero po!i$ona!= a partir "e! tra a1o "e (ipsi*!es, "e mo"o .#e "e e )a er es*rito esto "esp#/s "e! =DB a.C. Por !a otra, Te0n "e A!e1an"r&a, e! pa"re "e (ipatia, *ita #na "e !as "e%ini*iones "e Dio%anto, !o *#a! si$ni%i*a .#e Dio%anto !o es*ri i0 antes "e! GDB ".C. Sin em ar$o, esto nos "e1a #n !apso "e DBB a9os, "e mo"o .#e no )emos estre*)a"o en "emas&a !as %e*)as "e Dio%anto *on estos "atos in%ormativos. E7iste otra in%orma*i0n .#e )a &a si"o a*epta"a "#rante m#*)os a9os a! respe*to para "ar %e*)as m+s apro7ima"as. (eat) ^G_ *ita "e #na *arta "e Mi*)ae! Pse!!#s .#ien vivi0 en !a 5!tima mita" "e! si$!o [I. Pse!!#s es*ri i0 Itra"#**i0n "e (eat) en ^G_J' -iofanto la mane aba ms 4la aritm1tica Egipcia5 acertadamente, pero el instruido 0natolio reun2a las partes ms esenciales de la doctrina segn lo mencionaba -iofanto de una manera distinta y de una forma ms sucinta, dedicando su traba o a -iofanto3 Pse!!#s tam i/n "es*ri e en s# *arta e! )e*)o .#e Dio%anto "io "i%erentes nom res a poten*ias "e !o "es*ono*i"o "e !as .#e "ieron !os E$ip*ios. Esta *arta %#e p# !i*a"a ini*ia!mente por Pa#! Tanner6 en ^C_ 6 en ese tra a1o *omenta .#e /! *ree .#e Pse!!#s est+ *itan"o a partir "e #n *omentario so re Dio%anto .#e se en*#entra per"i"o en !a a*t#a!i"a" 6 .#e posi !emente %#ese es*rito por (ipatia. Sin em ar$o, !a *ita men*iona"a m+s arri a )a si"o #ti!i8a"a para %e*)ar a Dio%anto #san"o !a teor&a "e .#e e! Anato!io a! .#e se re%er&a a.#&, es e! o ispo "e Lao"i*ea .#e %#e #n es*ritor 6 maestro "e matem+ti*as .#e vivi0 en si$!o ter*ero. A partir "e esto se "e"#1o .#e Dio%anto es*ri i0 a!re"e"or "e! ADB ".C. 6 !as %e*)as .#e )emos men*iona"o se )an asa"o en este ar$#mento. Sin em ar$o, `norr en ^=?_ *riti*a esta interpreta*i0n' 6ero uno sospec7a inmediatamente 8ue algo est incorrecto: es peculiar 8ue alguien recopile una condensacin del traba o de otra persona y despu1s se lo dedi8ue, mientras 8ue la condicin /de manera diferente/, es vacua en s2 misma, deber2a ser redundante, en vista de los t1rminos /lo ms esencial/ y /ms sucinta/3 `norr o%re*e #na tra"#**i0n "i%erente "e! mismo pasa1e I"an"o m#estras "e !o "i%&*i! .#e es e! est#"io "e !as matem+ti*as arie$as para *#a!.#iera .#e no sea #n e7perto en arie$o *!+si*oJ .#e tiene #n si$ni%i*a"o notoriamente "istinto'

-iofanto procesaba 4la aritm1tica Egipcia5 ms correctamente, pero el muy estudioso de 0natolio, 7abiendo recogido las partes ms esenciales de la doctrina del 7ombre, la dirigi muy sucintamente a un -iofanto muy diferente3 La *on*!#si0n "e `norr re%erente a !as %e*)as "e Dio%anto es ^=?_' 333 debemos contemplar la posibilidad 8ue -iofanto vivi antes del tercer siglo, posiblemente 7asta ms al principio de lo 8ue 9ern lo 7i:o en el primer siglo3 Las ma6ores "eta!!es .#e tenemos so re !a vi"a "e Dio%anto I6 p#e"en ser tota!mente %i*ti*iosJ provienen "e !a Anto!o$&a arie$a, re*opi!a"a por Metro"oro a!re"e"or "e! DBB ".C. Esta *o!e**i0n "e a*erti1os *ontiene #no a*er*a "e Dio%anto .#e "i*e' 333 su infancia dur ('; de su vida< se cas despu1s de otro ('& ms< su barba creci despu1s ('(= ms y su 7i o naci 5 a>os despu1s< el 7i o vivi la mitad del los a>os del padre y el padre muri + a>os despu1s del 7i o3 De mo"o .#e se *as0 a !a e"a" "e A? 6 t#vo #n )i1o .#e m#ri0 a !a e"a" "e EA, *#atro a9os antes "e .#e e! propio Dio%anto m#riese a !a e"a" "e LE a9os. La 0ritm1tica es #na *o!e**i0n "e =GB pro !emas "an"o so!#*iones n#m/ri*as "e "etermina"as e*#a*iones I/sas *on #na so!#*i0n 5ni*aJ 6 "e e*#a*iones in"etermina"as. E! m/to"o para reso!ver estas 5!timas es *ono*i"o *omo e! an+!isis Dio%antino A. Se *ree .#e s0!o seis "e !os =G !i ros ori$ina!es se *onservaron 6 tam i/n se *ree .#e !os otros "e en )a erse per"i"o m#6 pronto "esp#/s "e )a er si"o es*ritos. E7isten m#*)as tra"#**iones Ar+ i$as, por e1emp!o "e A #b!Uca%a, pero 5ni*amente e! materia! "e estos seis !i ros apare*i0. (eat) es*ri e en ^E_ en =KAB' ?os libros faltantes evidentemente se perdieron en fec7as muy tempranas3 6aul @annery sugiere 8ue los comentarios de 9ipatia solamente 7acen referencia a los primeros seis libros, y 8ue ella de sin tocar a los otros siete, los cuales, parte como consecuencia de esto, fueron olvidados y despu1s se perdieron3 Sin em ar$o, #n man#s*rito en ra e en !a i !iote*a AstanUi ;#"s ILa i !iote*a "e! Temp!o Sa$ra"oJ en Mes)e", Ir+n !!eva #n t&t#!o reivin"i*an"o 6 .#e es #na tra"#**i0n )e*)a por ;#sta i n L#.a, .#ien m#ri0 en e! K=A, "e !os !i ros IO a! OII "e 0ritm1tica "e Dio%anto "e A!e1an"r&a. F Se8$in )i8o este nota !e "es*# rimiento en =K?L. En ^=K_ 6 ^AB_ Ras)e" *ompara !os *#atro !i ros en esta tra"#**i0n a! +ra e *on !os seis !i ros arie$os *ono*i"os 6 sostiene .#e este te7to es #na tra"#**i0n "e !os !i ros per"i"os "e Dio%anto. Ro8en%e!", a! estar revisan"o estos "os art&*#!os, no se .#e"a "e! to"o *onven*i"o' El revisor, familiari:ado con el texto Arabe de este manuscrito, no duda 8ue sea la traduccin del texto Briego escrito en 0le andr2a pero la gran diferencia entre los libros griegos de la 0ritm1tica de -iofanto, combinando preguntas de lgebra con preguntas profundas de la teor2a de los nmeros, y estos libros 8ue solo contienen material algebraico, 7acen 8ue sea muy probable 8ue este texto fuese escrito no solo por -iofanto, sino tambi1n por alguno de sus comentaristas (!9ipatia 8ui:#) Es e! momento "e "ar #na revisa"a a este e7*e!ente tra a1o so re +!$e ra en !as matem+ti*as $rie$as. E! tra a1o a ar*a !a so!#*i0n "e m#*)os pro !emas *on*ernientes a !as e*#a*iones !inea!es 6 *#a"r+ti*as G, pero so!o toma en *#enta so!#*iones positivas ra*iona!es E para estos pro !emas. Las e*#a*iones .#e *on"#*ir&an a so!#*iones .#e son ne$ativas o ra&*es *#a"ra"as irra*iona!esD son *onsi"era"as *omo in5ti!es por Dio%anto. Para "ar #n e1emp!o espe*&%i*o, /! "enomina a !a e*#a*i0n E F Ex @ AB ba s#r"ab por.#e *on"#*ir&a a #na resp#esta sin senti"o. En otras pa!a ras :*0mo po"r&a #n pro !ema !!evarnos a #na so!#*i0n "e UE !i ros< No e7isten evi"en*ias para s#$erirnos .#e Dio%anto *ompren"iese .#e #na e*#a*i0n *#a"r+ti*a po"&a tener "os so!#*iones. Sin em ar$o, e! )e*)o "e .#e siempre esta a satis%e*)o *on #na so!#*i0n ra*iona! 6 no re.#er&a #n n5mero entero, es a!$o m+s so%isti*a"o "e !o .#e po"r&amos "es*# rir )o6 "&a. = = = Dio%anto *onsi"er0 estos tres tipos "e e*#a*iones *#a"r+ti*as ax @ bx F c, ax F bx @ c 6 ax @ c F bx. La ra80n por !a *#a! e7isten tres *asos para Dio%anto, mientras .#e )o6 en "&a so!o tenemos #no, es .#e /! no ten&a nin$#na no*i0n "e! *ero 6 evita a !os *oe%i*ientes ne$ativos *onsi"eran"o !os n5meros "a"os a, b, c *omo positivos to"os e!!os en *a"a #no "e !os tres *asos men*iona"os.

Sin em ar$o e7isten m#*)os otros tipos "e pro !emas toma"os en *onsi"era*i0n por Dio%anto. Reso!vi0 pro !emas *omo pares "e e*#a*iones *#a"r+ti*as sim#!t+neas. Consi"eremos y @ : F =B, y: F K. Dio%anto reso!ver&a esto *rean"o #na so!a e*#a*i0n *#a"r+ti*a en x. Pon$amos Ax F y U : por tanto, a$re$an"o y @ : F =B 6 y U : F Ax, tenemos y F D @ x, enton*es rest+n"o!os nos "a : F D U x. A)ora K F y: F ID @ xJID U xJ F AD U x=, por tanto x= F =?, x F E !o .#e nos !!eva a y F K, : F =. En e! Li ro III, Dio%anto res#e!ve pro !emas "e en*ontrar va!ores .#e *on%ormen "os e7presiones !inea!es sim#!t+neamente en *#a"ra"os. Por e1emp!o /! ense9a *omo en*ontrar x para reso!ver =Bx @ K 6 Dx @ E am os *#a"ra"os Ien*#entra xFALJ. Otros pro !emas #s*an va!ores "e x ta!es .#e !as *!ases parti*#!ares "e po!inomios en x )asta e! $ra"o ? sean *#a"ra"os. Por e1emp!o /! res#e!ve en e! !i ro OI e! pro !ema "e en*ontrar e! va!or "e x ta! .#e x* U Gx= @ Gx @ = sea #n *#a"ra"o. N#evamente en e! !i ro OI res#e!ve pro !emas *omo e! "e en*ontrar x en !os *#a!es sim#!t+neamente Ex @ A es #n *# o 6 Ax@ = es #n *#a"ra"o Ipara !o *#a! en*#entra %+*i!mente !a resp#esta .#e x F G>AJ Otro tipo "e pro !ema .#e est#"ia Dio%anto, esta ve8 en e! !i ro IO, es en*ontrar poten*ias entre !&mites "a"os. Por e1emp!o para en*ontrar e! *#a"ra"o entre D>E 6 A /! m#!tip!i*a am os por ?E, !o*a!i8a e! *#a"ra"o "e =BB entre LB 6 =AL, o tenien"o as& !a so!#*i0n AD>=? "e! pro !ema ori$ina!. En e! !i ro O res#e!ve pro !emas ta!es *omo es*ri ir =G *omo !a s#ma "e "os *#a"ra"os *a"a #no ma6or .#e ? I6 "a !a so!#*i0n ??BEK>=BAB= 6 ??D?E>=BAB=J Tam i/n es*ri e =B *omo !a s#ma "e tres *#a"ra"os ma6ores .#e G, en*ontran"o !os tres *#a"ra"os. =CEDBE=>DBDDA=, =?D=AAD>DBDDA=, =?DLKEE>DBDDA=. (eat) se %i1a en !os res#!ta"os "e !a teor&a "e n5meros ? "e !a *#a! Dio%anto esta a *!aramente *ons*iente, a5n as& no est+ *!aro si ten&a #na pr#e a "e e!!o. Por s#p#esto .#e estos res#!ta"os p#e"en )a er si"o "emostra"os en otros !i ros es*ritos por Dio%anto o p#e"e )a er senti"o .#e eran bo viamenteb ver"a"eros $ra*ias a s# evi"en*ia e7perimenta!. Entre seme1antes res#!ta"os tenemos ^E_' 333 ningn nmero de forma En @ G o En U = puede ser la suma de dos cuadrados< 333 un nmero de la forma AEn @ C no puede ser la suma de * cuadrados3 Tam i/n pare*e .#e Dio%anto "a !a impresi0n "e *ono*er .#e *a"a n5mero p#e"e ser es*rito *omo !a s#ma "e *#atro *#a"ra"os. Si rea!mente *ono*&a este res#!ta"o ser&a ver"a"eramente impresionante a5n para e! propio Fermat, .#ien espe*i%i*0 e! res#!ta"o, %a!!0 e! propor*ionar pr#e as "e e!!o 6 no se esta !e*i0 )asta .#e La$ran$e !o "emostr0 #san"o res#!ta"os "e E#!er. A#n.#e Dio%anto no #so anota*iones a!$e rai*as so%isti*a"as, s& intro"#1o #n sim o!ismo a!$e rai*o .#e #ti!i8a a #na a reviat#ra para !o "es*ono*i"o 6 para !as poten*ias "e !o "es*ono*i"o. Como es*ri e Oo$e! en ^=_' El simbolismo 8ue introdu o -iofanto por primera ve: y 8ue sin duda lo obtuvo por s2 mismo, suministraba una manera corta y fcilmente comprensible de expresar una ecuacin333 Como tambi1n se utili:a una abreviatura para la palabra /igual a/, -iofanto dio un paso fundamental del lgebra verbal 7acia el lgebra simblica3 Nna *osa .#e"ar+ *!ara por !os e1emp!os .#e )emos *ita"o 6 es .#e Dio%anto esta a preo*#pa"o *on !os pro !emas parti*#!ares m+s a men#"o .#e *on !os m/to"os $enera!es. La ra80n "e esto es .#e a pesar "e .#e )i8o importantes avan*es en e! sim o!ismo, a5n !e %a!ta a !a nota*i0n ne*esaria para e7presar m/to"os m+s $enera!es. Por e1emp!o, /! 5ni*amente ten&a nota*i0n para #na in*0$nita 6 *#an"o !os pro !emas invo!#*ra an m+s "e #na simp!e in*0$nita, Dio%anto se ve&a !imita"o a e7presar bprimera in*0$nitab, bse$#n"a in*0$nitab, et*.,

en pa!a ras. Tampo*o ten&a #n s&m o!o para #n n5mero $enera! n. En "on"e nosotros es*ri ir&amos I=A @ ? nJ> In= UGJ, Dio%anto ten&a .#e es*ri ir!o *on pa!a ras' 333 un nmero por un factor de seis aumentado ms doce, el cual se divide por la diferencia entre el cuadrado del nmero menos tres3 A pesar "e !a anota*i0n me1ora"a .#e intro"#1o Dio%anto, e! +!$e ra a5n ten&a #n !ar$o *amino por "e!ante antes "e .#e !os pro !emas ver"a"eramente "e tipo $enera! p#"ieran ser es*ritos 6 res#e!tos s#*intamente. Nos )an so revivi"o %ra$mentos "e otro "e !os !i ros "e Dio%anto so re n5meros po!i$ona!es, #n t0pi*o "e $ran inter/s para Pit+$oras 6 s#s se$#i"ores. En ^=_ se men*iona .#e este tra a1o *ontiene' 333poco 8ue sea original, 4y5 se ve diferenciado inmediatamente de la 0ritm1tica por el uso de pruebas geom1tricas3 E! mismo Dio%anto )a*e re%eren*ia a otro tra a1o .#e *onsiste "e #na *o!e**i0n "e !emas C "enomina"os ?os 6orismos, pero este !i ro se en*#entra per"i"o irreme"ia !emente. Cono*emos tres "e estos e!ementos 6a .#e Dio%anto )a*e re%eren*ia "e e!!os en !a 0ritm1tica. Nno "e estos !emas es .#e !a "i%eren*ia "e !os *# os "e "os n5meros ra*iona!es es i$#a! a !a s#ma "e !os *# os "e otros "os n5meros ra*iona!es, i.e. "a"os "os n5meros *#a!es.#iera a 6 b enton*es e7isten otros "os n5meros c 6 d "e ta! %orma .#e a* U b* F c* @ d*. Otro tra a1o s#perviviente, 6reliminares a los elementos geom1tricos, .#e )a si"o atri #i"o a (eron, )a si"o est#"ia"o re*ientemente en ^=?_ "on"e se s#$iere .#e s# atri #*i0n a (eron es in*orre*ta 6 .#e e! tra a1o se "e i0 a Dio%anto. E! a#tor "e! art&*#!o ^=E_ *ree .#e p#e"e )a er i"enti%i*a"o a5n otro tra a1o "e Dio%anto. Es*ri e' Duponemos la existencia de un tratado terico perdido de -iofanto, titulado /Ense>an:a de los elementos de la aritm1tica/3 $uestras pretensiones se basan en una anotacin marginal de un comentador annimo Ei:antino3 Los matem+ti*os e#ropeos no apren"ieron !as 1o6as en !a 0ritm1tica "e Dio%anto )asta .#e Re$iomontan#s es*ri i0 en =E?G' $adie 7a traducido an del Briego al ?at2n los trece libros de -iofanto, en los cuales descansa escondida la verdadera flor de todas las matemticas333 Vom e!!i tra"#1o m#*)o "e! tra a1o en =DCB pero n#n*a se p# !i*0. Vom e!!i tom0 presta"os m#*)os "e !os pro !emas "e Dio%anto para s# propia Algebra. La tra"#**i0n !atina m+s %amosa "e !a 0ritm1tica "e Dio%anto se "e e a Va*)et en e! =?A= 6 es esa e"i*i0n !a .#e est#"i0 Fermat. Ciertamente Fermat se inspir0 en este tra a1o .#e se )a v#e!to %amoso en a9os re*ientes "e i"o a s# *one7i0n *on e! 5!timo teorema "e FermatL. Comen8amos este art&*#!o *on e! *omentario .#e Dio%anto es *onsi"era"o m#6 a men#"o *omo e! bpa"re "e! +!$e rab, pero no )a6 "#"a .#e m#*)os "e !os m/to"os para reso!ver e*#a*iones !inea!es 6 *#a"r+ti*as se remontan a !as matem+ti*as Va i!0ni*as. Por esta ra80n es .#e Oo$e! es*ri e ^=_' 333 -iofanto no fue, como se le 7a llamado a menudo, el padre del lgebra3 0n as2, su asombrosa, aun8ue no sistemtica, coleccin de problemas indeterminados es un logro singular 8ue no fue totalmente reconocido y 8ue se desarroll de forma ms amplia muc7o ms tarde3 A *?"0,' +): F F G/Connor y E H Iobertson M!"T0*' N#.*' 9 '4 M!*J)(!*#". A "J#6) G,'.! #' =. Nn nmero poligonal es e! n5mero "e p#ntos .#e p#e"en a*omo"arse en #n po!&$ono re$#!ar *omo, por e1emp!o, !os n5meros trian$#!ares I=, G, ?, =B, ...J o !os n5meros *#a"ra"os I=, E, K, =?, ...J. A. Nna ecuacin diofantina es a.#e!!a .#e tiene so!amente *oe%i*ientes enteros 6 *#6as so!#*iones son tam i/n n5meros enteros.

G. Nna ecuacin cuadrtica es a.#e!!a en .#e !a ma6or poten*ia a !a .#e est+ e!eva"a !a varia !e es A. En $enera!, ax= @ bx @ c F B. E. Nn nmero racional es #n n5mero rea! .#e p#e"e es*ri irse *omo e! *o*iente I"ivisi0nJ "e "os n5meros enteros. E1emp!os' A>D, B.GGGGGG..., A, B.D, et*. D. Nn nmero irracional es #n n5mero rea! .#e no es ra*iona!, es "e*ir, .#e no p#e"e es*ri irse *omo e! *o*iente I"ivisi0nJ "e "os n5meros enteros. E1emp!os' d, e, eA. ?. La teor2a de nmeros es !a rama "e !as matem+ti*as .#e est#"ia !as propie"a"es "e !os n5meros nat#ra!es N. In*!#6e temas *omo !os n5meros primos Iin*!#6en"o e! teorema "e !os n5meros primosJ, !a re*ipro*i"a" "e *#a"ra"os, !as %ormas *#a"r+ti*as, !a apro7ima*i0n "io%antina 6 !as e*#a*iones "io%antinas, !os *ampos "e n5meros a!$e rai*os, e! 5!timo teorema "e Fermat 6 !os m/to"os "esarro!!a"os para "emostrar!o. C. Nn lema es #na proposi*i0n "emostra"a o a*epta"a para s# #so inme"iato en pr#e a "e a!$#na otra proposi*i0n IteoremaJ. No )a6 #na "istin*i0n t/*ni*a entre !ema 6 teorema, sino .#e es m+s ien ar itraria. L. E! ltimo teorema de Hermat I!!ama"o as& por ser e! 5!timo "e !os res#!ta"os .#e Fermat se atri #&a pero no )a &a si"o "emostra"oJ a%irma .#e si n J A, enton*es !a e*#a*i0n xn @ yn F :n no tiene so!#*iones enteras positivas.

B#:,#'/ !4?! =. Vio$ra%&a en -ictionary of Dcientific Eiograp7y INef 4org =KCBU=KKBJ. A. Vio$ra%&a en Encyclopaedia Eritannica. G. T L (eat), Diop)ant#s o% A!e7an"ria' A St#"6 in t)e (istor6 o% areeg A!$e ra INef 4org, =K?EJ. E. T L (eat), 0 7istory of BreeK mat7ematics A IO7%or", =KG=J. C. P Tanner6, -iop7anti 0lexandrini Gpera omnia cum graecis commentariis IA vo!s.J ILeip8i$, =LKGUKDJ. =E. J C)ristiani"is, bEnsei$nement "es /!/ments "e !barit)m/ti.#eb ' #n trait/ per"# "e Diop)ante "bA!e7an"rie<, 9istoria Lat73 =L IGJ I=KK=J, AGKUAE?. =D. ` Jos)i, Notes on Diop)ant#s, Current Dci. ?C I=AJ I=KKEJ, KDCUK??. =?. c R `norr, bArit)metige stoi*)eiosisb ' on Diop)ant#s an" (ero o% A!e7an"ria, 9istoria Lat7. AB IAJ I=KKGJ, =LBU=KA. AB. R Ras)e", Les trava#7 per"#s "e Diop)ante. II, Iev3 9ist3 Dci3 AL I=KCDJ, GUGB. A=. E I S!av#tin, aeometri* interpretation o% t)e met)o"s %or so!vin$ b"o# !e e.#ationsb in Diop)ant#s o% A!e7an"riabs bArit)meti*ab IR#ssianJ, Mstor3NLat3 Mssled. A? I=KLAJ, =CAU=CL.

FORMAS EN 1UE RESOLVM EL PROBLEMA:

I.U Para po"er reso!ver e! pro !ema "e Dio%anto es ne*esario tener presente !os "atos 6 p!antear #na e*#a*i0n "e !a si$#iente %orma' a a a @ D @ @ E F a = @ ? C A A II.U A! tener !a e*#a*i0n se 1#ntan t/rminos seme1antes' a a a a @ = @ @ @ D @ E F a ? C A A III.U Se rea!i8a !a s#ma "e enteros 6 "e !as %ra**ionesM para rea!i8ar !a s#ma "e %ra**iones se en*#entra e! m&nimo *om5n m5!tip!o "e !os "enomina"ores' ? =A C A A G ? C = A G G C G = = C C = G4 IO.U Tras )a er en*ontra"o e! ("( se "ivi"e entre *a"a #no "e !os "enomina"ores' LE T ? F =E LE T =A F C LE T C F =A LE T A F EA O.U A)ora se m#!tip!i*a *a"a %ra**i0n por e! *oe%i*iente en*ontra"o en !a "ivisi0n "e ("( entre s# "enomina"or' IaJ IaJ IaJ IaJ I=E IC I=A IEA @ I=A @ IC @ IA F a I? J J J J J J J J @ =Ea LE OI.U Se rea!i8a !a s#ma "e %ra**iones' CDa @ K F a LE OII.U Se 1#ntan t/rminos seme1antes #ti!i8an"o !a propie"a" #ni%orme "e !as i$#a!"a"es' CDa U a @ K U K F a U a U K LE CDa U a F UK LE OIII.U E! *oe%i*iente entero = "e! t/rmino hai se *onvierte en %ra**i0n *om5n "e !a otra para po"er rea!i8ar !a resta' CDa LEa U F UK LE LE UKa F UK LE I[.U Se rea!i8a e! "espe1e "e !a !itera! #ti!i8an"o !as propie"a"es "e !as i$#a!"a"es' IUKaJ ILE ILE F IUKJ J J ILEJ Ca =Aa EAa @ L @ @ @ K F a LE LE E a

UKa UKa

F F F a F a F

IUKJ

ILEJ UCD? UCD? UK UCD? UK LE

UKa UK

[.U Se rea!i8a !a *ompro a*i0n s#stit#6en"o e! va!or en*ontra"o en !a e*#a*i0n ori$ina!' L L L L E E E E L @ @ @ D @ @ E F E = ? C A A = E @ C @ = A @ D @ E A @ E F L E

L L F E E =.U Para po"er reso!ver e! pro !ema "e Dio%anto es ne*esario tener presente !os "atos 6 p!antear #na e*#a*i0n "e !a si$#iente %orma' a a a @ = @ @ D @ @ E F a ? C A A A.U A! tener !a e*#a*i0n se 1#ntan t/rminos seme1antes' a a a a @ = @ @ @ D @ E F a ? C A A G.U Se rea!i8a !a s#ma "e enteros 6 "e !as %ra**ionesM para rea!i8ar !a s#ma "e %ra**iones se rea!i8a e! m/to"o "e pro"#*tos "ire*tos para en*ontrar e! *om5n "enomina"or' =A.C.A.a ?.=A.C. A ?.C.A.a =A.?.C. A ?.=A.A.a C.?.=A. A LEa =BB L ?.=A.C.a A.?.=A. C a

@ =?La =BB @ L

=EEa DBEa @ =BB @ =BB @ K F L L

KBBa =BB @ K F A L E.U Se 1#ntan t/rminos seme1antes #ti!i8an"o !a propie"a" #ni%orme "e !as i$#a!"a"es' KBBa U a @ K U K F a U a U K =BB

L KBBa =BB U a F UK L D.U E! *oe%i*iente entero = "e! t/rmino hai se *onvierte en %ra**i0n *om5n "e !a otra para po"er rea!i8ar !a resta' KBBa =BBLa F UK =BB U =BBL L U=BLa F UK =BBL ?.U Se rea!i8a e! "espe1e "e !a !itera! #ti!i8an"o !as propie"a"es "e !as i$#a!"a"es' IU=BBLaJ I=BBL F IUKJ I=BBLJ J I=BBLJ U=BBLa F F F IUKJ I=BBL J UKBCA UKBCA U=BL UKBCA U=BL LE

U=BBLa U=BBLa U=BL a F

a F

E.- Se rea!i8a !a *ompro a*i0n s#stit#6en"o e! va!or en*ontra"o en !a e*#a*i0n ori$ina!' L L L L E E E E L @ @ @ D @ @ E F E = ? C A A = E @ C @ = A @ D @ E A @ E F L E

L L F E E AJ Para po"er reso!ver e! pro !ema "e Dio%anto es ne*esario tener presente !os "atos 6 p!antear #na e*#a*i0n "e !a si$#iente %orma' a a a @ D @ @ E F a = @ ? C A A VJ Se "ivi"en !os n#mera"ores entre !os "enomina"ores para en*ontrar !as %ra**iones "e*ima!es )asta mi!/simos 6 po"er rea!i8ar !as s#mas' = T ? F B.=?? = T =A F B.BLG @ a

= T C F B.=E = T A F B.DBB CJ Se rea!i8a !a s#ma "e !os n5meros "e*ima!es 6 !os enteros' B.=??a @ B.BLGa @ B.=EAa @ B.DBBa @ K F B.LK=a @ K F B.LK=a @ K U K F a U a F F UK UK UB.=BK U a a UK U K a

B.LK=a

UB.=BKa a F a F

LA.D? L NOTA' Por e! )e*)o "e no )a er #ti!i8a"o to"as !as *i%ras "e*ima!es "esp#/s "e! p#nto !a *i%ra no sa!i0 e7a*ta 6 so!amente es #na apro7ima*i0n. DJ Se rea!i8a !a *ompro a*i0n s#stit#6en"o e! va!or en*ontra"o en !a e*#a*i0n ori$ina!' L L L L E E E E L @ @ @ D @ @ E F E = ? C A A = E @ C @ = A @ D @ L E 4.-ASESORIA PERSONALIZADA: Mi t#tor si$#i0 paso a paso e! pro*e"imiento ne*esario para po"er reso!ver e! pro !ema' Reviso e! e1er*i*io "e anti*ipa*i0n 6 "ete*to !os errores .#e ten&a. T#vo !a *apa*i"a" "e )a*er .#e 6o me per*atara "e mis errores sin "e*&rme!os a iertamente. Me *#estiono a*er*a "e !os *ono*imientos .#e "e er&a tener *omo ase para po"er reso!ver e! pro !ema. Me motivo a investi$ar !os temas ne*esarios .#e son %#n"amenta!es para reso!ver !as e*#a*iones !inea!es. E7amino !as notas .#e se $eneraron "e !a investi$a*i0n rea!i8a"a. F L E E A @ E F L E

Desp#/s "e esto me vo!vi0 a *#estionar a*er*a "e *0mo reso!ver&a e! pro !ema 6 *)e*o e! pro*e"imiento .#e rea!i*e. Me motivo a reso!ver e! pro !ema me"iante otros m/to"os 6 a re"a*tar paso a paso !os pro*e"imientos .#e rea!i*e. Inspe**iono min#*iosamente to"o e! pro*eso se$#i"o para reso!ver este pro !ema me"iante e! m/to"o "e Com#ni"a"es "e Apren"i8a1e. Rea!i*e !a "emostra*i0n p5 !i*a "e !o .#e apren"& a! reso!ver este pro !ema 6 "e mi $#i0n "e t#tor&a. 2.-REGISTRO DE DIFICULTADES: En #n primer momento e! pro*eso .#e rea!i*e para reso!ver !a e*#a*i0n %#e err0neo p#es me %a!taron "atos 6 e! pro*e"imiento .#e rea!i*e no %#e e! *orre*to, sin em ar$o *on !a a6#"a "e mi t#tor me p#"e per*atar "e esto 6 *omen*/ a ana!i8ar *#a!es %#eron !as %a!!as 6 me "i *#enta .#e no ten&a ien *imenta"os !os *onteni"os +si*os para po"er reso!ver !a e*#a*i0n .#e s#r$e a! ana!i8ar e! pro !ema 6 "e%inimos *#a!es eran !os temas a investi$ar. A! rea!i8ar !a investi$a*i0n "e !os *onteni"os tem+ti*os +si*os para reso!ver e! pro !ema no )a &a *ontemp!a"o to"os !os temas .#e investi$#e 6 me )i8o )in*api/ e! t#tor "e !as posi !es !a$#nas "e *ono*imiento .#e po"&a en%rentar sino !os investi$a a, as& .#e pro*e"& a ir investi$an"o !os pertinentes e ir *oment+n"o!os *on mi t#tor. A! rea!i8ar !a reso!#*i0n "e! pro !ema na"a m+s !o )a &a *ontemp!a"o me"iante #n m/to"o, sin em ar$o me "i *#enta .#e po"&a rea!i8arse me"iante otras %ormas .#e 6o no )a &a e7amina"o, as& .#e *on !as o serva*iones "e mi t#tor "e%in& *#a!es eran !os otros m/to"os o %ormas para "ar!e so!#*i0n. No ten&a ien *!aro *omo se rea!i8a a e! $#i0n "e t#tor&a 6 e! t#tor me in"i*o *#a! era e! pro*e"imiento *orre*to "esp#/s "e *omentar!o 6 "is*#tir!o, enton*es pro*e"& a rea!i8ar !a *apt#ra "e! $#i0n 6 posteriormente me !o reviso 6 reestr#*t#re !o .#e esta a ma!. F.- ESCRIBIR EL PROCESO DE APRENDIZAJE DEL APRENDIZ =. E!e$& e! tema a partir "e varias op*iones. A. Rea!i*e e! primer e1er*i*io para reso!ver e! pro !ema 6 no %#e *orre*to, sin em ar$o *on !a a6#"a "e mi t#tor me in*entivo para .#e investi$ara !os *ono*imientos ne*esarios para rea!i8ar e! pro*eso "e reso!#*i0n. G. Investi$#e en "i%erentes %#entes i !io$r+%i*as "e !a i !iote*a "e a#!a, i !iote*a es*o!ar, !i ros "e! a!#mno, !i ros "e! maestro e internetM to"a !a tem+ti*a inmis*#i"a para po"er reso!ver este pro !emaM a"em+s .#e "esp#/s "e *omparar !a in%orma*i0n e!e$& !a .#e *onsi"ere m+s *omp!eta. E. F#i re$istran"o !as "i%i*#!ta"es .#e t#ve "#rante to"o e! pro*eso. D. Reso!v& !a e*#a*i0n $enera"a "e! pro !ema me"iante tres %ormas "i%erentes, !!e$an"o siempre a! mismo res#!ta"o. ?. E!a ore mi in%orme "e! pro*eso .#e rea!i*e a! reso!ver este pro !ema me"iante Com#ni"a"es "e Apren"i8a1e Ia#i0n "e T#tor&aJ. C. Prepare 6 rea!i*e !a "emostra*i0n p5 !i*a "e !o .#e apren"& en este pro*eso .#e se$#& "#rante e! tra6e*to se$#i"o para po"er reso!ver e! pro !ema. E.- EVALUACIN CONJUNTA DEL PROCESO DE APRENDIZAJE: A! estar reso!vien"o e! pro !ema !!e$amos a !a *on*!#si0n It#tor 6 apren"i8J .#e !os *onteni"os ases, )a i!i"a"es matem+ti*as 6 !as *ompeten*ias para e! mane1o "e sit#a*iones para reso!ver pro !emas esta an ien *imenta"as, a"em+s "e .#e !as *ompeten*ias para e! mane1o "e !a in%orma*i0n est+n ien estr#*t#ra"as. La eva!#a*i0n *on !a imp!ementa*i0n "e este m/to"o es *ontin#a 6 no )a6 #n momento espe*&%i*o para rea!i8ar!a.

G.- LOCALIZACIN DE CONTENIDOS TRABAJADOS: =. N5meros or"ina!es. A. Fra**i0n *on*epto 6 tipos. G. S#ma 6 resta "e %ra**iones. E. Fra**iones e.#iva!entes. D. E*#a*iones. ?. Propie"a"es "e !a I$#a!"a". C. E*#a*iones e.#iva!entes. L. E!ementos "e #na e*#a*i0n. K. C!asi%i*a*i0n "e !as e7presiones a!$e rai*as. =B. ara"o "e #n po!inomio. ==. Reso!#*i0n "e e*#a*iones "e primer $ra"o. =A. Sistema "e n#mera*i0n "e*ima!. =G. N5meros "e*ima!es. =E. Conversi0n "e %ra**iones a "e*ima!es. =D. Conversi0n "e "e*ima!es a %ra**i0n. =?. Vio$ra%&a "e Dio%anto. H.- ELABORACIN DEL GUIN DE TUTORMA: :;Nj< :PARA ;Nj< :CkMO<

=.U Tener ien "e%ini"o e! pro*eso aCon e! "esarro!!o "e !as a*tivi"a"es=.U Por me"io "e! an+!isis "e! se$#ir para reso!ver e! pro !emap!antea"as para reso!ver estepro !ema. p!antea"o. pro !ema aspiro estim#!ar e!A.U Apo6o motiva*iona! "#rante to"o A.U E!i1a !os temas a investi$ar .#e !e "esarro!!o "e !as si$#ientese! pro*eso. sirvan "e %#n"amento a! reso!ver e!)a i!i"a"es 6 *ompeten*ias' G.U Re*or"an"o t/*ni*as "e pro !ema. =.U Competen*ias para e! apren"i8a1ere*opi!a*i0n "e in%orma*i0n 5ti!es en G.UN5meros or"ina!es. permanente. Imp!i*an !a posi i!i"a" e! a!#mno *omo investi$a"or "e! E.U Fra**i0n *on*epto 6 tipos. "e apren"er, as#mir 6 "iri$ir e!tema. D.U S#ma 6 resta "e %ra**iones. propio apren"i8a1e a !o !ar$o "e s#E.U Ense9an8a "e materia!es ?.U Fra**iones e.#iva!entes. vi"a, "e inte$rarse a !a *#!t#ra i !io$r+%i*os !i ros, "i**ionarios, C.U E*#a*iones. es*rita 6 matem+ti*a, as& *omo "einternetM .#e !e sirvan en s# L.U Propie"a"es "e !a I$#a!"a". movi!i8ar !os "iversos sa eres investi$a*i0n. K.U E*#a*iones e.#iva!entes. *#!t#ra!es, *ient&%i*os 6 D.U Estrate$ia "e 5s.#e"a, =B.U E!ementos "e #na e*#a*i0n. te*no!0$i*os para *ompren"er !aor$ani8a*i0n, se!e**i0n "e !a ==.U C!asi%i*a*i0n "e !as e7presionesrea!i"a". in%orma*i0n 6 e!a ora*i0n "e %i*)as a!$e rai*as. A.U Competen*ias para e! mane1o "e i !io$r+%i*as o "e res#men. =A.U ara"o "e #n po!inomio. !a in%orma*i0n. Se re!a*ionan *on'?.U Compara*i0n "e in%orma*i0n en =G.U Reso!#*i0n "e e*#a*iones "e!a 5s.#e"a, eva!#a*i0n 6 "i%erentes tipos "e materia!es. primer $ra"o. sistemati8a*i0n "e C.U C#estionan"o "#rante to"o e! =E.U Sistema "e n#mera*i0n "e*ima!. in%orma*i0nM e! pensar, re%!e7ionar,pro*eso !as "i%erentes posi i!i"a"es =D.U N5meros "e*ima!es. ar$#mentar 6 e7presar 1#i*ios .#e tiene e! apren"i8 =?.U Conversi0n "e %ra**iones a*r&ti*osM ana!i8ar, sinteti8ar 6L.U Vrin"an"o "i%erentes panoramas 6

#ti!i8ar in%orma*i0nM e! *ono*imiento 6 mane1o "e "istintas !0$i*as "e *onstr#**i0n "e! *ono*imiento en "iversas "is*ip!inas 6 en !os "istintos +m itos *#!t#ra!es. G.U Competen*ias para e! mane1o "e sit#a*iones. Son a.#e!!as "e*ima!es. vin*#!a"as *on !a posi i!i"a" "e =C.U Conversi0n "e "e*ima!es aor$ani8ar 6 "ise9ar pro6e*tos "e post#ras "e reso!#*i0n "e! pro !ema. %ra**i0n. vi"a, *onsi"eran"o "iversos aspe*tos K.U C)e*an"o min#*iosamente to"o e! =L.U Vio$ra%&a "e Dio%anto. *omo !os so*ia!es, *#!t#ra!es, pro*eso a rea!i8ar. =K.U Rea!i8ar #na s&ntesis "e !osam ienta!es, e*on0mi*os, temas .#e investi$o. a*a"/mi*os 6 a%e*tivos, 6 "e tener AB.U ;#e res#e!va *#a!.#ier e*#a*i0nini*iativa para !!evar!os a *a oM "e primer $ra"o. a"ministrar e! tiempoM propi*iar *am ios 6 a%rontar !os .#e se presentenM tomar "e*isiones 6 as#mir s#s *onse*#en*iasM en%rentar e! ries$o 6 !a in*erti"#m reM p!antear 6 !!evar a #en t/rmino pro*e"imientos o a!ternativas para !a reso!#*i0n "e pro !emas, 6 mane1ar e! %ra*aso 6 !a "esi!#si0n.

13.- RELACION DE CONTENIDOS TEMOTICOS:

aRADO

ASIa.

TEMA
ARTCNLO DE DIONLaACIkN ORaANIZACIkN DE MESAS REDONDAS

SEC.

SESION

DEBO$-G

= A G E = = G = = =

= E L == = A =K = = A

=AK =AK =AK =AK =AD =AE =AE ?AL =A G4E

ESPAlOL

SEaNIMIENTO DE NNA TEMTICA EN TE[TOS LITERARIOS LEER 4 ESCRIVIR NN REPORTAJE LOS NmMEROS CON SIaNO PROVLEMAS ADITIOOS CON E[PRESIONES ALaEVRAICAS ECNACIONES DE PRIMER aRADO

MATEMTICAS

(ISTORIA

RENACIMIENTO LA ECNELA COMO ESPACIO PARA EL APRENDIZAJE 4 EL ESARROLLO INDIOIDNAL 4 aRNPAL RECONOCIMIENTO DE LA LIVERTAD PARA EL DESARROLLO PERSONAL NSO DEL INTERNET

FORMACIkN COICA 4 jTICA

TECNOLOaA

11.-BIBLIOGRAFMA =. hDi**ionario A*a"emia "e !a !en$#a espa9o!ai. E"it. Fern+n"e8 A. hLi ros "e! a!#mno 6 "e! maestro "e Te!ese*#n"ariai E"it. SEP G. hCon*eptos V+si*os "e Se$#n"o ara"o Oo!#men II 6 IIIi E"it. SEP E. fff.pro%esoren!inea.*! D. fff.figipe"ia.or$ ?. fff.pon*e.inter.e"# C. fff.ap!i*a*iones.in%o L. fff.est#"iantes.in%o K. fff.*#rsospr.inea.$o .m7 =B. fff.es*o!ar.*om ==. fff."is%r#ta!asmatem+ti*as.*om

12.- PREPARACIN DE LA DEMOSTRACIN PBLICA: Se e!a or0 #na presenta*i0n en e! pro$rama "e *0mp#to Pofer Point en !a .#e se presento !a in%orma*i0n investi$a"a 6 e! pro*eso rea!i8a"o para po"er reso!ver e! pro !ema p!antea"o, se pro*e"i0 a rea!i8ar #n ensa6o "e !a "emostra*i0n p5 !i*a para i"enti%i*ar posi !es "i%i*#!ta"es 6 po"er s# sanar!as antes "e en%rentarme a! $r#po "e *ompa9eros.

Você também pode gostar