"Necesitamos unha teora da ideoloxa" Author(s): Jorge Sacido and Slavoj iek Source: Grial, T. 45, No.

175, Ciencia e tecnoloxa na Galicia contempornea (xullo, agosto, setembro 2007), pp. 96-109 Published by: Editorial Galaxia S.A. Stable URL: http://www.jstor.org/stable/29752950 . Accessed: 29/01/2014 06:38
Your use of the JSTOR archive indicates your acceptance of the Terms & Conditions of Use, available at . http://www.jstor.org/page/info/about/policies/terms.jsp

.
JSTOR is a not-for-profit service that helps scholars, researchers, and students discover, use, and build upon a wide range of content in a trusted digital archive. We use information technology and tools to increase productivity and facilitate new forms of scholarship. For more information about JSTOR, please contact support@jstor.org.

Editorial Galaxia S.A. is collaborating with JSTOR to digitize, preserve and extend access to Grial.

http://www.jstor.org

This content downloaded from 160.45.152.64 on Wed, 29 Jan 2014 06:38:40 AM All use subject to JSTOR Terms and Conditions

?mm

Necesitamos

unha

/
This content downloaded from 160.45.152.64 on Wed, 29 Jan 2014 06:38:40 AM All use subject to JSTOR Terms and Conditions

Slavoj

Zizek recibiunos nun hotel de Santia?

go de Compostela concorrida ao dia seguinte da s?a da no Consello como

conferencia sobre a

Cultura ria

Galega

tolerancia de Madrid ese mesmo

catego

ideol?xica. para

Chegara Frankfurt desta

o dia anterior dia. Como di

e partia

nun momento n?made. Profesor dres, Zizek dunha obra das

entrevista,

leva unha

vida de

universidades

de Lubliana conferenciante que indue

e Lon e autor

e un solicitado considerable

titulos como

O sublime obxecto da ideoloxia (1989), Goza

teu sintoma! (1992), A voltas co negativo (1993), As met?stases do goce (1994), O acoso das fanta? sias (1997), O (2006).
Calquera estilo claw prendentes ideoloxia. deste na detalle serve a Zizek argumentos para elaborar nun e ameno, sobre Teorizar moitas veces sor como a de

suxeito espinoso (1999), Iraq: a teteira emprestada (2004) ou Vision de paralaxe

ideas fundamentals a ideoloxia accesible

e restituir a validez a Lacan ilustrado e situalo e reler a

concepto, facer do

tradici?n

racionalismo

Hegel foron os tres principals cara como metas na

intereses que se mar a O sublime d posi? ocupa. seu

introduci?n

obxecto

da ideoloxia,

libro que o catapultou que afnda

tion de pensador Esta

fundamental

trfade segue a constituir intelectual

o fin ultimo do

esforzo

Jorge

Sacido
E TRADUCI?N PACO VlLA EVA ALMAZAN BARROS

TRANSCRICION FOTOGRAFIAS

This content downloaded from 160.45.152.64 on Wed, 29 Jan 2014 06:38:40 AM All use subject to JSTOR Terms and Conditions

A vostede
mente

ch?manlle

normal

na

economia.

Marx

non

sente

a xista. pregunta F?golle cl?sica: por que le Lacan con Marx? E en que se distingue a e s?a mestura de psican?lise marxismo, se me permite cha mala asi, de Althusser, por outro dos grandes exemplo, teoricos da ideoloxia? En primeiro lugar, ainda que as veces me defino a min mesmo
como

pensador

lacamano-mar

un verdadeiro interese por pro ducir unha teoria s?lida da efi unha ciencia da ideoloxia, como funciona a de explicaci?n isto explica un ideoloxia. E
curioso

cos sintomas que padece. Por iso o sintoma constit?e unha perder fica. E mesmo eu coido que ocorre o coa cntica da ideoloxia: unha persoa pode conecer todas a as explications marxistas, pero ideoloxia non desaparece, por que a persoa goza da ideoloxia
como sintoma social. se Isto non se pode entender recorremos experiencia devastadora, terrori

interesante de ceptual m?is ? teoria da ideoloxia e Marx fetichismo da mercadona, pre sentado riO capital, ainda que nin unha soa vez utiliza o termo ideoloxia para se referira el. Ch? malle ilusi?m Pero por que non o cualifica
estragaria seguramente o seu concepto do

paradoxo:

achega

con?

?e

terceiro elemento que falta nesta ecuacion: Hegel. O que verda deiramente me importa e Hegel e o que mais me interesa de Marx e o Marx hegeliano, non o Marx dos primeiros tempos, sen?n o Marx da critica da eco nomia politica. Calquera que lese O capital como e debido sabe que e imposible entendelo sen conecer a l?xica hegeliana en detalle. Por exemplo, a pasaxe do dineiro ao capital e comprensible se o e exclusivamente ?nica lemos a partir de par?grafos moi determinados de Hegel; moitas veces incluso a terminoloxia esta tomada directamente de Hegel. Por iso conven deixalo claro desde o primeiro momento. Isto
e tarnen, ou iso creo, o aqui mesmo cito a Lenin?

lacaniano-marxista,

hai

un

de
a

ideoloxia?

s?a

Porque
es

mesma mico,

t?ndar da ideoloxia como teatro secundario das sombras. O feti? e unha chismo da mercadona estrana ideoloxia operativa na
cerna do non est? proceso no alto, econo superes

concepci?n

exclusivamente ao discurso dos intereses economicos. A ideolo? xia non e a rationalization dunha serie de intereses.O para doxo da ideoloxia e que por de? ir en contra, finition adoita non a intere? dos propios prol, ses. O misterio da ideoloxia e
por

con paixon, disposta incluso a arriscar a vida, de maneiras que

claramente van en contra do seu

que

a xente

act?a,

as

veces

truturada.

Relaci?nao coa metafisica, non? Si, ?s veces Marx fala en ton ir? nico da teoloxta da mercadoria. Como e sabido, Marx nos seus textos afirma que a cn primeiros tica da relixion e o punto de par tida de todas as demais cnticas. a relixion ? Empezou reducindo
economia, ?

a mina focaxe da de tingue Althusser. Para Althusser, que aqui seguia unha idea bastante tradicional, a psican?lise e o mar? xismo ou materialismo hist?rico eran d?as ciencias especificas.
Mais eu non as vexo como d?as

que

dis?

final atopou na economia unha l?xica teol?xica e fala das bonda des teoloxicas que caracterizan a
mercadona. Non hai marxismo

polftica...

Pero

ao

non me propio interese.Asi que semella en absoluto afortunada esa vision ilustrada de, por exem? a relixi?n como montaxe dos plo, curas que estan a soldo dos ricos para produciren unha ideoloxia que seduza a xente do com?n, coma se puidese instrumentali zarse por completo, cousa que non e posible, por outro lado. nos di e que a O que Marx nunca ideoloxia verdadeira
constit?e un

ciencias totalmente independen tes. Penso que para chegar a un no marxismo integral ?integral sentido de que abranga o seu necesi obxecto por completo? tamos unha teoria da ideoloxia. lembramos que Etienne Todos Balibar escribiu que un dos pun tos fracos de Marx era a ausencia dunha teoria solida da ideoloxia. Marx proponia un modelo de ideoloxia como un simple teatro secundario de sombras, de ilu de ocorren noutros ?mbitos, na loita politica ou especialmente 9?
sions, cando as cousas de verda

sen unha boa teoria da ideoloxia e afirmar que e o seguinte paso para comprender de verdade como funciona a psican?lise non se pode prescindir da ideoloxia de maneira ningunha. Penso que os criticos inxenuos da ideoloxia
se mono enfrontan ao que ao mesmo tarnen punto chegou

mos

te. A xente acaba efectivamente enganada pola ideoloxia. E volve

ao

engano

conscien

se
do

co simple argumento explica

interese, asi que teremos que

punto

anterior:

isto non

Freud. O primeiro Freud era o Freud da Ilustracion. A idea era que se se lie explica ao paciente o este des significado do sintoma, aparece. M?is tarde decatouse do casos o paradoxo de que nalg?ns
sintoma que

falar do goce da ideoloxia, do beneficio libidinal que se tira dela. E e ai onde entra a psican?? lise como ?nica maneira de com e esta realidade. explicar prender Doutra banda e evidente que, se non se se levanta sobre os firmes alicerces dunha teoria social (que
na mina se focaxe volve ser marxis

ta), a psican?lise corre o perigo de

converter ela mesma nunha ideoloxia.

to levouno ? idea do goce especi fico, do beneficio libidinal que

entrana o sintoma. A xente goza

non desaparecia, estranamente persistia.

sen?n E

is?

En que sentido? Vou propor un exemplo. Pense

mos no concepto lacaniano

da

identification simbolica, o que

This content downloaded from 160.45.152.64 on Wed, 29 Jan 2014 06:38:40 AM All use subject to JSTOR Terms and Conditions

nos d- a nosa identidade, o que Althusser chamarfa a interpe laci6n ideol6xica: vostede 6 in na calidade de terpelado
alumno, galego, a cerse pai, home, dem6crata, recofne interpela o que for, e, ao nesa si mesmo

[or

identidade ci6n, asume unha biol6xica ou simb6lica. Isto 6 asf,

mais, como Lacan

identidade vdn sempre condicio nada socialmente. Non s6 ocorre que cada sociedade ofrece unhas identidades distintas (agora xa non ser interpelado pode vostede
como escravo, ou como cabalei

argue,

esta

ro, por exemplo), sen6n tamdn da identidade que a modalidade en por si tamen muda. Que oco rre no fen6meno que se conece habitualmente co nome de crise de Edipo? Hoxe en dia o proce estandar de demento edipico identificarse co Nome do Pai como autoridade simb6lica est4 a ser substitu desintegrarse para fdo por unha identificaci6n cun superego de natureza mais hedo
nista. Con outras

mordial analizado pola psicanili se?A histeria, claro esta. E que 6 a histeria? A histeria 6 a resisten cia a interpelaci6n, a asunci6n da Lacan identidade simb6lica. apunta que a cuesti6n bdsica da histeria 6 a da causa: "Son tal cousa na identidade social. Son muller, escrava, ama, alumna, mestta, pero ... pot que son tal cousa? Son esa cousa de vetdade? Ti disme quxe son nai, que son mullet: que clase de obxecto son?" Asf que a histetia 6 en certo modo unha tesistencia elemental 4 identidade, peto a identidade ideoloxica est4 condicionada mente. Pot iso coido eu que xorde ese xogo de palabras tan claro: histetia-histotia. B certo. Todas as histerias vefien condi cionadas pola histotia, potque a histeria reacciona ao modo pre dominanre de identidade social.

sosten'o que a historicidade ou historia social est4 inscrita na mesma cerna da psicanilise. Por que? Vouno explicar as: cal 6 o Urphinomen, o fen6meno pri

palabras,

eu

Hai lacanianos que non acaban de entender o caricter hist6rico da histeria. Borderline ou iso que hoxe se considera borderline e a forma actual da histeria, unha 'i histeria que non responde identificaci6n patriarcal tradi cional, sen6n i identificaci6n narcisista, hedonista do superego. A histeria de hoxe e borderline, cos seus desinvestimentos libidi resistencia a aceptar a identidade do eu como suxeito hedonista cuxo deber e atopar a satis facci6n, o gozo e demais. Por iso penso que a psicanAlise en si mesma precisa inherentemente unha referencia a unha ciencia
social. nais, estrafias melancolfas: e a

marxismo.

Lacan

era moi

claro

nesta cuesti6n; dixo por exem inventou o sfnto plo que Marx moi unha afirmaci6n ma, construfu a stia noci6n crucial de plus-de-jouir, o plus-do-goce, se queremos traducilo asf, sobre a base do a plus-value de Marx, en Lacan hai plusvalfa. Asi, decote un diUlogo subterrineo, non sempre visible, con Marx. Lacan sempre distinguiu entre Marx e o marxismo vulgarizado,
progresista, humanista. paradoxal. Como sabemos,

E 6 aqui onde entraria en xogo

o marxismo.

Certo. A referencia fundamen tal de Lacan neste punto era o

hai atgfins anos esti de (mesmo en circulos aca tanto o considerar d6micos) como a psicanitise marxismo cousa do pasado. Como respon de vostede a isto? Despois da decadencia dos rdxi mes comunistas non s6 se decla Desde moda
rou a morte do marxismo, sen6n

99

This content downloaded from 160.45.152.64 on Wed, 29 Jan 2014 06:38:40 AM All use subject to JSTOR Terms and Conditions

ansiedade de hoxe consiste en sabermos

que podemos facer o que nos pete, mais nada diso que fagamos nos vai reportar goce ning?n
incluso se criminalizou. que Recordemos, por exemplo, o 6dto de vendas frances, O libro negro do comunismo> que ofreda unha lista de todos os delitos do comunismo. Pois ben, hai un par de anos houbo un exito de ven? das en Francia titulado O libro os negro da psicandlise. Vela! temos unidos outra vez. ? pre gunta 6:6 certo que xa pasaron os pasaron os do marxismo? Direi ao respecto que a totalidade da mina obra descansa nunha res posta a esta preg^uita: non. Non s6 non quedaron superados, sen?n que estamos entrando pre cisamente na verdadeira era da o psican?lise. Porque paradoxo a Freud non era que preocupaba o simple paradoxo da represidn. Ai non hai paradoxo ning?n. A persoa ten desexos sexuais que a persoa se reprimen de xeito que trata de encontrar a satisfaccion
nos sintomas, coma se fosen un

e que curiosamente opresi?n forte. A mellor ainda m?is maneira de sabotar o pracer e dicir: "Es libre, fai o que queiras".
E nese

mos

da psican?lise,igualque tempos

hoxe. A ansiedade de hoxe consiste en sabermos que pode mos facer o que nos pete, mai$ nada diso que fagamps nos vai reportar goce ningun. E por iso coido que precisa mente hoxe, nesta sociedade per misiva e postedfpica, a psican?lise atopa o seu verdadeiro reto.Hoxe x?stamente e cando estamos, en efecto, nunha epoca freudiana. A min non me asusta est? crise da como todos que psican?lise, sabemos esta a ter lugar agora mesmo sobre todo no pais que en tempos foi a primeira potencia os EUA. O que non psicanalftica, debemos esquecer e que Freud era un dialectico xenulno, no sentido de que xa en Freud a teo ria emais a practica psicanaliticas non estan conectadas nunha re laci?n simple en que a teorfa e a a teoria da practica. Para Freud teoria psicanalftica e unha teorfa

punto

exactamente

esta

da practica psicanalitica, mais ao mesmo tempo 6 paradoxalmente unha teoria de por que a practica est? sempre condenada ao fraca so. Freud expresao moi ben cando di que a psican?lise so fun cionaria ben nunha sociedade que xa non tivese necesidade dela. Asi que o gran fracaso do tratamento e sometido a un pro ceso de teorizaci?n por parte de Freud. Freud non prop?n a psi? can?lise como soluci?n. A psica? n?lise fracasa pola estrutura da sociedade, o que por certo expli? ca por que Freud introduciu o termo ?hoxe mais actual ca nunca? do Unbehagen in der Kultur, isto e, o desgusto, a inco modidade coa civilizaci?n. Signi fica que para un verdadeiro freudiano os nosos smtomas non nosa son simplemente sinais da nos de individual incapacidade e ? Non sociedade. adaptarmos presupor unhas que poidamos normas sociais e a ai se partir de un non consegue integrarse e un individuo patol?xi daquela co. Non, hai un elemento patol? xico no proceso de socialization en por si.A sociedade como tal e a sociedade en por si patol?xica,
e un sintoma. Esa e a cerna criti

suced?neo. O verdadeiro parado? xo que atopamos en Freud 6 que a permisividade produce unha

mutuamente.

ca da teoria freudiana, e por iso volvo ao principio: necesltanse

Diria vostede/

como superego e a ansiedade produto dun exceso de permi sividade, que e falsa, seria a o fun formula que explicase da ideoloxia hoxe rionamento en dia? Sen d?bida, ? algo falso...

identification hedonista do

daquela,

que

Seria esa a formula que expli? case o funcionamento da ideo? loxia hoxe en dia? ser Pode dicirse asL Deberiamos no sentido de sempre leninistas, que Lenin dixo: "liberdade si, tarnen". Que pero concrecion liberdade? Para quen? Para facer o eu falo do hedonis que? Cando mo, sobra dicir que non adopto o

This content downloaded from 160.45.152.64 on Wed, 29 Jan 2014 06:38:40 AM All use subject to JSTOR Terms and Conditions

est?pido discurso conservador de "o pracer e pecado, non se pode e gozar". O que afirmo que non
se trata nunca dun

posturas e falsa. Eu non penso de crer; de que deix?semos creamos m?is ca talvez feito,
nunca. nosas e as O penso que que crenzas estan hoxe mate

mos

De que tipo de goce en concreto estamos a falar? Que clase de sub este goce? xectividade implica Neste punto penso que fenome nos coma a nosa obsesi?n pola o acoso correction politica,
sexual, dencian a tolerancia, que etcetera, ante evi estamos un

goce

en xeral.

rializadas nas practicas sociais. Falase da fin das ideoloxias. Cando se fala da fin das ideolo? xias, a referencia e ? fin dos gran des proxectos ideoloxicos. A politica actual e pragm?tica. O modelo de predominant^
hoxe en dia e o

modo extremadamente solipsista de subxectividade. Penso que o noso ideal secreto,mesmo cando
estamos a facer orxias, e o

masturbatorio. Para min a forma de sexualidade que talvezmellor

sintetiza o

goce

do a chamar unha politica do medo. Esta e unha actitude Temos un goberno de persoas con formation, eficaz, pero se introducir a pai pretendemos
xon na defensiva, mesmo na esquerda.

que

estou

tenta

do

achamos hoxe e o masturbat?n: un evento de masturbation colectiva (normalmente con fins beneficos) no que esta prohibi
tocarse. As

punto

en

que

nos

mente

mina opinion, a marabillosa lec? tion, v?lida ainda hoxe, da teo? riamarxista do fetichismo. Cando Marx fala do fetichis? mo da mercadona, onde est? ese fetichismo?Marx non di que en tanto formamos parte dunha sociedade capitalista o fetichismo reside na nosa perception das mercadorias. Non, o que diMarx e que o suxeito ser burgues adoita un racionalista utilitarista: non hai misterio ning?n nas merca? dorias... A ilusi?n fetichista est? na realidade en por si, na realida de social. A persoa pon en escena esa ilusi?n. A idea non e simple
"as minas crenzas "hin cinico est?n equivocadas", son sei cales penso que son mais un sequera crenzas; ilustra

pensamos.

esta

e,

na

tas, mais
Non

cada tin deles esta so.

o mesmo para

persoas

estan

xun

doxo ?que poderiamos chamar o en solipsismo colectivizado?

internet? A

atopamos

trata de proxectos positivos. son os Quen politicos m?is de hoxe en dia? apaixonados e xente que mili Normalmente ta nas filas da dereita a que fai
soar a alarma. E

politica

actual

nunca

se

as minas

do, pero na mina realidade social, na interaction social, sigo unhas

crenzas". E a atinada idea, E e como

conectada co mundo enteiro. Asi que unha vez mais a pregunta que nos debemos formular e: e isto ideoloxia? E ideoloxia este e tipo de subxectividade? Porque ben doado imaxinar clases total mente diferentes de hedonismo. Supon este solipsismo onanista que xa non cremos en nada? Sup?n a ruina, o abandono de valores crenzas, ideas, que a efectivamente estruturan sociedade? Este e un punto ainda m?is ir con importante. Debemos moito tento cando oimos iso de que vivimos nunha epoca en
que rals, mos a xente xa non ere etcetera;

persoa

esta

soa,

pero

a ecoloxia, o Estado, os gration, beneficios, o que for: a cuestion e terlle medo a algo. Asi que hoxe (e ben triste que e, na mifia opinion) a lexitimaci?n da non e un proxecto politica posi tivo, senon que polo xeral e unha defensa. "Imos defender
America do

sempre

a Emi?

expresou Marx, da ilusi?n obxec

tivamente necesaria. unha

ilusi?n que estrutura a realidade en por si. Permitame que o expli que no modo marxista traditio? nal: coa liberdade. Non abonda con declarar que a liberdade e unha ilusi?n, como reza o t?pico "coidamos que somos libres,pero na realidade somos escravos do ter todas as d?bidas Podemos nos sobre a liberdade, pareza que dicir "estamos manipu podemos
lados...", votamos; contas ao pero se nos a dan seguir unha Todas imos e mallei estas capital..." E xusto ao contrario!

defender
cat?strofe

terrorismo",

"Imos

humanidade
o

da
que

sexa. E unha politica do medo. Ponennos medo. O medo e o

que colectivo. mente hoxe E un nos aqui converte tornamos nun ao

ecoloxica",

que

na mina

fenomeno

opinion

e clara

ra, imos ao xulgado e pedimoslle ideas implican que somos seres libres; os seres libres votan, os seres libres son responsables dos
seus actos... Practicamos coma a liber? agresor.

ideoloxico.

podemos
creamos

contentos en

como gabar isto

de que

libe?
non

xa

actuar temos

ou pode? dogmas, como conservadores

Vaiamos m?is lonxe: a idea est?ndar da psican?lise e "ofi cialmente ti eres nisto ou naqui lo, pero no m?is privado sabotas as propias crenzas"; pois ben, coido que hoxe a forma predo? minante e a contraria: finximos
que somos uns que so cinicos, nos uns preocu hedonistas,

dade.

Actuamos

se f?semos

mundo.

libres.Tanto ten que un se g?be de ser o cinico m?is grande do

E este e, tal e como eu o

e escandalizarnos
que que

e propugnar
a un siste

vexo, o gran misterio de como funciona a ideoloxia. Como podemos iluminar, clari ficar, isto que vostede chama "o gran misterio da ideoloxia"? Vostede diagnostica a situation IOI

volver

ma de crenzas firmes e de valo? res s?lidos e demais. Na mina a presuposici?n de opinion, fondo en que se basean as d?as

pamos
cremos mente

de pasalo
en nada, nosas nas

ben, que non

pero pr?eticas velada cada

un de nos e testemuna de que cremos moito m?is do que dici

This content downloaded from 160.45.152.64 on Wed, 29 Jan 2014 06:38:40 AM All use subject to JSTOR Terms and Conditions

A ideoloxia non se limita a ser un problema falso,

e a presentaci?n terxiversada

dun problema que existe de verdade

pero, cal e a l?xica que a anima? Penso que neste punto o tema fantasia pode freudiano da con toda lexitimidade ampliarse ao campo social. No m?is funda?
mental, a ideoloxia ten a estrutu

ra da fantasia, a fantasia como presuposicion que determina os

nosos actos, como a fantasia de

a problemas mellores. Refirome que a esquerda de hoxe esta en crise e eu non penso que poida mos (menos ainda os filosofos) ofrecer solutions mellores, pero o que si e demostrar podemos lles como a formulation que eles fan do problema e proble m?tica de seu.

sermos libresou mesmo da fanta? sia de termos un inimigo. Coido que a operation b?sica (e aqui estou a falar de dialectica) e pre como funciona a gunt?rmonos ideoloxia, especialmente nestes tempos do medo. Normalmente dise que a ideoloxia e unha defen sa contra un perigo determinado; ponse o exemplo do nazismo, que xurdiu nun momento de crise como econ?mica resposta ? coa promesa de que poboaci?n, a podian restaurar harmonia da antes sociedade... Pero de ofrecer unha solution, a ideoloxia ten

primeira clase; flutuo libremente no espazo e non teno problema ao lado deste existe ning?n. Mais un nomadismo moito m?is trau m?tico: o que imp?n unha gue rra civil, unha fame, un estalido racista, cando a poboaci?n se ve a fuxir do pafs. Para obrigada min e unha indecencia darlies o
mesmo tratamento a estes dous

Vou ilustralo cun exemplo. tan de O concepto de Deleuze, moda hoxe, do suxeito n?made posmoderno (estamos desterrito rializados, flutuamos no espazo, estamos todos no exilio etcetera) e unha notion ideoloxica porque existen dous modos distintos e radicalmente opostos de noma dismo. Un e aquel do que pode mos chamar as clases simb?licas, o nomadismo do (imos ser ir?ni cos) intelectual dexenerado de clasemedia-alta, coma min. A min res?ltame moi doado ser n?ma? de. P?ganme por viaxar,movome por todo o mundo, as veces en

fen?menos e unilos na categorfa de nomadismo en xeral, porque desdebuxa a distinci?n crucial. A te?rica estadounidense do poscolonialismo Gayatri Spivak (malia que en xeral non e santa da mina devotion) prop?n neste sentido unha met?fora que con sidero marabillosa: afirma que e
como meter no mesmo saco

moderno

ou, nalgiins casos, incluso crear o a solu? problema de maneira que ci?n que logo van achegar sexa razoable e factible. No caso dos nazis, non se limitaron a ofrecer o fascismo como solution; antes tiveron terxiversar o problema, que que deixou de ser o capitalismo
e converteuse na con

que

facer

outra

cousa:

estruturar

6. W. Friedrich Hegel

E esta e a mensaxe cando falei en contra da tolerancia. A to lerancia e un problema falso. Non quero dicir que non haxa intolerancia no mundo (ben sabe Deus que hai racismo, des cousas igualdades, exploration, formularmos todas estas cousas e en termos de intolerancia unha terxiversaci?n. Asi fun ciona a ideoloxia, por certo; temos outra lecci?n. velaqui A ideoloxia non se limita a ser e a presenta? un problema falso, tion terxiversada dun problema que existe de verdade. Penso que (e aqui son un leninista duro) o crucial e trazar a verda deira lina de delimitation que a ten como funci?n ideoloxia
escurecer ou borrar. horribles...), o que ocorre e que

unha muller pobre do terceiro mundo que morre de fame por? que non ten nada que levar ? boca e unha senora gorda que se pon a nos Estados Unidos dieta para adelgazar. Si, e certo est?n a comer menos do que debian, pero e indecente xunta
las na mesma que tanto a unha coma a outra

xura xudia. Para poder ofrecer a soluci?n, antes c?mpre for mular asf o problema. Eu diria que a ideoloxia non e nunca unha soluci?n falsa, sen?n que antes diso e a terxiversaci?n do que normalmente problema, constitute a parte m?is intere
sante.

mellores.
que non,

Hoxe en dia os centristas, os conformistas son todos a pre guntarnos se temos solutions Debemos
o que que temos

responder
son

casos imponse sermos precisos. E aquf vexo o problema, por exemplo, do concepto da multi? m?is ben tude proposto ?ou por Negri. Pen popularizado? se ve so que, tal e como Negri vez a recone m?is cada obrigado cer, o que hoxe en dfa funciona a modo de multitude e o capitalis mo actual. O capitalismo actual xa non e un capitalismo edfpico

categorfa.

Nestes

I02

This content downloaded from 160.45.152.64 on Wed, 29 Jan 2014 06:38:40 AM All use subject to JSTOR Terms and Conditions

e un xer?fquico; capitalismo absolutamente postedipico, se se quere, antiedipico. E volvemos ao de antes: o que quero son noci?ns xerais versar as distinci?ns cruciais, sen?n que pola contra as clarifi mente o problema da maioria das definitions que se venen do lugar en que proponendo nos achamos hoxe en dia: a sociedade postindustrial, a so? ciedade do risco, a sociedade da reflexion, a sociedade da infor? mation... Son definitions ideo ante estamos l?xicas. Non conceptos. ? unha sorte de titu? lar xornalistico que terxiversa o verdadeiro tema. A hora da ver dade non nos define a sociedade actual. Eu quedei apampado cando vin que incluso alg?ns dos meus mellores amigos, como e o caso de Fredric Jame?
son, a quen. E para min ese e xusta que non so se abstenan de terxi

Bush son fundamentalmente sin causen ceros. Iso explica que unha cat?strofe en que eles mes mos sucumben. So uns idiotas sinceros puideron dar o paso de invadir Iraq e provocar o desastre
en

nan

tes, cousas que ignoramos que sabemos e que afnda asi determi
a nosa actuation.

como Unidos resultado desa invasion. Desde o punto de vista politico, Iraq ?chase agora baixo a influencia iraniana; e de domi nio publico que, se os Estados se retirasen agora, Iraq Unidos habia quedar sometida a Iran, cando menos politicamente. Por que erraron de semellante manei

que

se meteron

os

Estados

mente

eu coido que a clave da a os seguir politica que est?n radica precisa Estados Unidos E
ai, no

voceiro

que o saben. Por iso sempre me ridiculo gusta recordar aquel anterior guerra de Iraq tina o rexime de Sadam, que negaba a facia declarations realidade, tolas... Pero nunha ocasion dixo
para a prensa que na

que

saben

sen

saber

unha taronlle

cousa se

fantastica. era certo

Pregun que

os

americanos tinan o control do aeroporto de Bagdad e el contes

tou: "Os americanos non tenen

control nin deles mesmos". Pois ben, a min pareceme unha verda
de coma unha casa: non se con

trolan nin a elesmesmos. Por esta raz?n, cando critico os Estados Unidos non e porque eu sexa antiamericano en sentido nin
giin, est?n senon a buscar vexo porque a ruina e que que se van

nunha recente entrevista afir mou que hoxe xa non hai espa zo para a critica da ideoloxia porque quen ocupa os gober
nos, as

quen

tanto

admiro,

n?s, son cinicos confesos; non lies importa nada. Resulta evi? dente, por exemplo, que os est?n metidos Estados Unidos no que estan metidos por puro interese econ?mico e xeopoliti co. Asi que e ridiculo investir tempo en buscar explications: nin sequera paga a pena consi derar a ideoloxia en serio. Pois ben, eu op?nome radicalmente a esta opinion. Certamente hai cinismo, sen d?bida, pero eu afirmo que a ideoloxia sempre levou aparellada certa dose de
afastamento cinico.

persoas

que

mandan

en

Jacques Lacan

acabar por conseguila. Outro erro marabilloso foi o do presidente Bush naquela oca? sion en que quixo presentar retorica entre unha oposici?n
"n?s, os americanos" e "o inimi

go", nosos
ceros.

e comezou
a loita...

ra? Porque a derradeira eran sin

Eu non creo a teoria de

"Os dicindo: est?n avi?ndose inimigos

e n?s tarnen"; des

Pero se un observa o que fai a administration Bush, pareceria que Jameson ten raz?n, que as intentions verdadeiras son ben visibles tras unha transparente pantalla de cinismo. Non. Eu penso que, malia todas os as s?as cinicas manipulations, membros da administraci?n

que o malefico Bush levou a cabo absoluta. unha manipulation Teno a mina propia teoria ba seada na fant?stica actuation do ex-secretario de defensa Donald Rumsfeld (faleidela no meu libro sobre Iraq). Refirome ao famoso discurso das cousas que sabemos que non sabemos...; falaba sobre tres clases Iraq e distinguiu entre de conecemento: o que sabemos que sabemos, o que sabemos que
non

nosos inimigos pois seguiu: "Os est?n dispostos a loitar ata a fin... e n?s tarnen". E ao final deixou se levar por esa retorica e afir mou: "Os nosos inimigos est?n a facer todo canto poden para aca? e n?s bar cos Estados Unidos...
tarnen".

para

mos que non sabemos (as cousas que nin sequera concibimos). Pero esqueceu un cuarto tipo de
conecemento: sen que mos sabemos, saber o que as cousas que ignoramos sabe? que as sabemos.

sabemos,

e o

que

non

sabe?

Tratase dos prexuizos inconscien

Sosteno que en cuesti?n de cinco ou dez anos a historia vai demos trarque Bush efectivamente est? a facer todo o posible para arrui nar os intereses a longo prazo dos Estados Unidos. Velai o prezo que se paga pola ideoloxia. E vol vemos ao de antes: a lection fun? damental que debemos aprender hoxe en dia e que non se debe aceptar o slogan de "Olio, todo e cinismo, nin sequera paga a pena tomalo en serio, tr?tase de forza

E,

por

desgraza,

e certo.

IO3

This content downloaded from 160.45.152.64 on Wed, 29 Jan 2014 06:38:40 AM All use subject to JSTOR Terms and Conditions

bruta e m?is nada". Non, nunca se trata so de forza bruta. Coido que Alain Badiou o expresou
moi nosos ideas ben unha termos existen... vez nos seus enxe platonicos: e dominan "As o

que non

non teno

son

antiamericano. minima

Eu simpa

a m?is

tia por Sadam nin son un deses

esquerdistas cousas insensatos

tenen que ao mellor

horrendas contra

Sadam

que

sos

fixo

E unha afirmacion mundo". marabillosa para un materialista,

pero penso que e acertada.

resistencia

a sua pero que os Estados

cion americana a que lie abriu as portas ? enema fundamentalista. Estamos ante o que Hegel cha mou List der as Vernunfi, mafias da razon. Agora estan a loitar contra un inimigo fundamenta?
lista que eles mesmos crearon.

Ent?n, semella que volvemos ? concepci?n de ideoloxia como ideas, non? As ideas son a ideoloxia. A ide? oloxia existe, ten a s?a eficacia e domina o mundo, para desgraza nosa. Acabo de ler unha boa historia do stalinismo en que se sosten que Stalin e a s?a nomen? klatura non eran un grupo de cinicos, senon manipuladores que en certomodo crian no que estaban a facer, polo cal a pobo acion sufriu ainda m?is. A hi e que se Stalin fose p?tese
verdadeiramente como o acusan

igualmente non antiimperialista. Eu semellante discurso. O acepto que si acepto e que paradoxalmente os Estados Unidos querian levar a a Iraq democracia liberal occi? o rexime de cando dental, Sadam, comparado cos reximes doutros paises ?rabes e isl?micos era (talvez de Oriente Medio con Siria) o m?is secularizado. Vese, por exemplo, se se analiza a situation das mulleres: vota ban, ocupaban cargos p?blicos, tinan postos oficiais de impor
tancia. Era un caso totalmente

Unidos nun

o convene

Non hai ningunha saida, logo, nada positivo ou salvable na situation actual de Iraq?
O

distinto,
ranza nin

sen punto de compa

sequera con paises

que temo que peco de a pesar da gue optimista, e que rra, dos atentados coti?ns, dos asasinatos que hai todos os dias, a certo nivel, se miramos os datos da explosion que agora mesmo hai en Iraq con internet, unha prensa relativamente libre, o e DVD, alugueiro de videos os libros que se estan a traducir, con todo podena parecer que ainda
esta a se crear unha sorte de

que

eu

desexo

secretamente,

coma a Arabia
etcetera.

de ser os historiadores anti como comunistas Robert Conquest ?un manipulador desapiadado que sabia perfecta mente que a s?a ideoloxia era o unha falsification?, daquela terfa sufrimento que ca?sou sido moitisimo menor. A ?nica maneira de explicar a loxica das purgas e de todo o demais e aceptando que a pesar de todas as no nivel b?si manipulations, co eles crian naquilo. A lection que compre tirar e ben triste: ?s
veces, cos

Saudita, Exipto

o analizamos desde o e a condi? de vista cal de punto tion que permite a democracia, a condition real, e respondemos que o e a existencia, dunha clase Se
media relativamente seculariza

espazo p?blico que talvez pode? a o na chegar mudar equilibrio de xeito que ao fundamenta lismo radical lie resulte imposi ble facerse co pais. Porque neste tema non me limito a atacar aos liberais; de feito con cordo cos liberais que afirman bes isl?micos e crear un espazo civil de debate independente. Iso e do que carecen historica mente. A unica exception (fora de Alxeria, que poderia estar ao limite), o unico pais que disp?n dunha verdadeira sociedade civil con debate politico intelec
tual que o crucial para os paises ?ra

temos que afirmar que o de importante logro m?is Sadam (sobre todo na primeira cando ainda era un decada, da, nal) foi crear esa clase media. Abriu as universidades e os pos tos oficiais ?s mulleres, para empezar. O problema paradoxal e que desde o p?nto de vista desta vida coti? hai un claro a caida de retroceso; desde a iniciativa Sadam, politica est? nas mans dos primordialmente relixiosos ?xiitas, partidos
sunitas ou o gobernante relativamente ratio?

sincero e incorrupto politico ser unha cat?strofe moiti? pode simo maior ca un politico realis ta e cinico. En ocasions, o m?is catastr?fico son os politicos sin ceros. Cos politicos corruptos os p?dese razoar, pero politicos tenan sinceros que (sempre
unhas cima crenzas erroneas, claro

conservadores,

un

por debaixo da superficie do rexime islamita de Ahmadinez had en Iran esta a ter lugar un incrible debate intelectual. No Iran son moi conecidos Haber?
mas, Rorty, Hannah Arendt...

E de dominio p?blico que

e, paradoxalmente,

Iran.

poden

ser unha
ao cabo.

cat?strofe da

e)

concreto da politica da muller, dos dereitos femininos, da secu? enorme involution. A ironia e o paradoxo e que o rexime de Sadam era laico (no aspecto b?sico e fundamental o
seu era un rexime nacionalista e larization, estamos ante una

que

for?

e no

caso

Como ve a situation en Iraq? Ao de Iraq eu non He vexo solu? tion. Vouno explicar asi, cunha
afirmacion marcadamente con

nome que se lie ocorra. Calquera un debate Hai incriblemente din?mico, mesmo hai debates filosoficos. E ocorre unha cousa marabillosa, segundo me contan, os algo incrible. Sabe que incluso
conservadores, e mesmo

formista, para que quede

claro

laico) e que tivo que ser a ocupa

relixiosos, estan versados na filo sofia occidental e defenden a s?a

alg?ns

io4

This content downloaded from 160.45.152.64 on Wed, 29 Jan 2014 06:38:40 AM All use subject to JSTOR Terms and Conditions

?se

conforme a ela? Por un dos persoeiros m?is exemplo, destacados, creo recordar que o (un presidente do parlamento conservador de Ahmadinezhad), e experto en Kant e defende a sua postura cun discurso kantia no. E outra o figura sobranceira, do Tribunal presidente Supremo postura
non me

131 II1
^

resulta ser hei conservador?, e trata de conxugar o deggeriano Islam e Heidegger. Temos, xa que logo, un deba? mo.

engano,

tamin

E e sintom?tico que en non lie prestemos a Occidente m?is minima atenci?n. Por que? a non Porque esquerda occidental confla neles, porque afirma que, de calquera modo, Ahmadinez? had est? a resistir contra os Esta? dos Unidos e se estes intelectuais atacan o rexime establecido desde o punto de vista da democracia liberal e porque son axentes ame? ricanos. Pero eu coido que este son tipo de fen?menos progresis tas. Eu non son dos que se limi
tan a atacar,

tefilos?fico de incrible dinamis

aspectos negativos da ocupacion americana de Iraq. Por exemplo, conece o dato ir?nico de que c? primeiro goberno de coalition, antes das elections, unha das cou sas que as forzas de lograron americanas foi que o ocupacion se e Parrido Comunista legalizase se nesa coalition? Con integrase cibe vostede maior ironfaque ver como o exercito americano lie da a no posibilidade de entrar gober? no ao Partido Comunista? Eu teno escrito moitas criti cas contra os Estados Unidos, pero non acepto a l?xica de que meu os fundamen amigo. Que talistas isl?micos loiten contra os Estados Unidos non os con? vene nos meus aliados. O que debemos facer 6 demostrar que ? hora de combater o funda o que os Estados mentalismo, est?n a facer en gran Unidos 6 combater o resultado medida ultimo das s?as propias politi cas. en Engan?ronse Iraq de

que

so

ven

os

forma clamorosa. En Iraq habla un rexime laico crudelisimo e ao eles intervi desapiadado; ren... adeus! Outro tanto ocorre con se vive a Afganistan, onde mesma son os traxedia. Quen o mundo talibans? Todo sabe en orixe foron creados que polo servizo secreto paquistam. E quen

das catastr?ficas politicas occi? cousas asf de dentals. Ocorren estranas, ese e problema. E para volver ao tema orixinal, Jacques Lacan afirma que nunha comu

e Bin Laden? Todo o mundo

o inimigodo meu inimigo6 o

tinan talmedo dos r6dmes laicos esquerdistas do Oriente Medio que preferiron apoiar os funda mentalistas relixiosos. Por exem isto que He vou dicir lino plo?e no Haa? importante diario israeli retz, non nunha publicaci?n sabe vos? esquerdista exaltada?, tede que ata hai seis ou sete anos Israel financiaba en segredo a Hamas? E sabe por que? Porque o seu era primeiro obxectivo debilitar a Arafat, asf que para a dividir as forzas dedicabanse a Hamas. darlle apoio financeiro Velal os verdadeiros resultados

sabe que hai quince, vinte anos, en contra os sovie plena guerra estaba financiado directa ticos, mente Estados Unidos. polos Na mina opinion, os Estados est?n pagando agora o Unidos prezo da politica deficiente e desastrosa que puxeron en practi? ca durante a Guerra Fria, cando

nicaci?n verdadeira recibes do interlocutor a t?a propia mensa xe invertida. Pois ben, o mundo occidental est? a recibir do fun damentalismo isl?mico a sua mensaxe propia perfectamente inveftida. Como lacaniano e como fil?so fo, gustariame que se pronun a dase sobre d?as cuesti?ns: primeira e o estilo de Lacan, e tan dis que aparentemente tinto do seu propio. Temos que sermoi precisos nesta os seus seminarios, cuesti?n: cando menos o XI, son moito m?is doados de 1er. Hai un para doxo quq a min me chama a atencion. Jean-Claude moito Milner no seu libro Loeuvre clai re sobre Lacan un gran achega numero de observaci?ns fantas ticas. Unha delas explica que Lacan He deu a volta ? distinci?n habitual entre as funci?ns da escrita e do oral, segundo a cal o escrito 6 para o publice en xeral e o oral e a ensinanza secreta e esoterica. Con Lacan e ao outro

105
This content downloaded from 160.45.152.64 on Wed, 29 Jan 2014 06:38:40 AM All use subject to JSTOR Terms and Conditions

xeito: o seminario oral e para o publico, mentres que o texto

escrito e o

dificil de ler. Nunha pequena obra que acabo de publicar, How

to Read Lacan, trato de 'como ler Lacan', teorizar e o esta rela

que

resulta

esotrrico,

A segunda cuesti6n que como fil6sofo me gustaria que trata se e a postura expresamente antifilos6fica de Lacan. A antifilosofia de Lacan e un
terreo extremadamente

ci6n
entre

coma
o

a que

se establece
analista.

analizando

The Fragile Absolute - or. chriscian why isthe worth for? lcgacy fighting

O propio Lacan afirma que o seu seminario pu'blico foi unha espe cie de sesi6n de anMlise en que el
actua como analizando analistas. Moitas e os offn veces un tes como

mesmo

cado. En primeiro lugar, penso que a antifilosofia de Lacan debe ria lerse como un xuizo infinito. Non e que el non sexa un fil6so fo, sen6n que e un non-fil6sofo, o que estamos ante significa que unha negaci6n inherente, do
modo os mais que vivos en os mortos viventes, non-mortos, tanto estin que

compli

SLAVOJ

colle un camin-o e despois outro, dos seus grandes textos e unha

sorte de experimenta, perdese... de Cada

mortos,

to dun seminario; por exemplo, a etica con Kant avec emparella Sade, o Seminario XI, con Posi
VI" tion de Eu os do I'inconscient... sosteio, que daquela, son asociacions os seus se

peza

acompaiamen

mortos. A antifilosofia de Lacan segue a ser filosofia.Non esque

zamos,

seminarios analizando,

e filosofia occidental pai S6crates, o fil6sofo de grao cero. Percibiu vostede que, na marabi Ilosa lectura do Simposio plat6ni da
co

poren,

que

para

Lacan

textos

unha

achegar unha f6rmula Isto por gn6mica, enigmitica.

banda, pola outra coinci

tratan de

PTO

do con Jacques-Alain Miller en que esta forma de expresarse foi a que escolleu Lacan, e que e imitala idiota. quen pretenda O que me gusta de Miller ea obsesi6n coa claridade; quere
tratar a Lacan como un autor

S6crates foi o primeiro que prac ticou, coma quen di, a posici6n de analista? Non nos di algo? A figura paterna, o fil6sofo de
grao cero, a tam'n

que presenta sobre a transferencia,

no

seminario e

a tese

que

primeiro en encarnar a posici6n

subxectiva do analista. Para res

para

Lacan

en cuxa obra non hai segredos

esotericos nin

un escritor que ser tradu pode cido e parafraseado con suma claridade. 0 mesmo tento facer
eu, si6n. case 0 ata estilo o da punto de Lacan obse e, na

inciaticos,

como

con miis concreci6n, o ponderile me deixa primeiro que perplexo ea sua antifilosofia.Mais non e certo que toda a filosofia poste
rior mo a

por dicir que posterior ao idealis

alemanse autodefine co

Hegel

--ou

mesmo

estou

mo talvez non antifilosofia,mais si como non-filosofia? A cousa

comeza fisica, con Kant: sen6n xa non e meta a critica transcenden

The

Sublime of Object Ideology

Slavoi 2itek

mifia opini6n, unha especie de protccci6n ir6nica, unha dcfcn sa; non crco quc scxa partc da stias cnsinanzas. cscncial Ncstc punto son bastantc tradi cional c contradigo a idca dc quc o scu cstilo 6 parte inhcrcn tc da siia cnsinanza. Non o 4 Dcsdc unha pcrspcctiva moi mctafisica afirmo quc c6mprc distinguir cntrc forma c fondo. 0 mcsmo contido poderia prc sentarsc cunha forma totalmcn tc distinta.

tal da metafisica. Con Hegel xa non falamos de filosofia,sen6n de clencia. Outro tanto ocorre con a ciencia Fichte: Wissenschafslehre, do cofiecemento, non a fllosofia. BEa partir de ai, todos os demais. Nietzsche, sen lugar a ddlbidas, 6 antifilosofia. Marx, quen dixo que a filosofia d i vida real o que a masturbaci6n 4i sexualidade. Kier kegaard: antifilosofia. Heidegger: no sentido de filosofia antifilosofl'a

io6

This content downloaded from 160.45.152.64 on Wed, 29 Jan 2014 06:38:40 AM All use subject to JSTOR Terms and Conditions

perigo dun dano exterior, sen?n o dano, a catastrofe, o exceso louco do propio xesto. se Neste sentido coido ?se me usar o termo permite antigo extimo [neoloxismo lacaniano nomear o exterior ultimo, para co manten certa relation que

pasa por autodefinirse en contra? position coa filosofia. E neste sentido sosteno que a tese de Lacan emoito m?is precisa. Exis te o que chamar un podemos exceso interno da filosofia. A filo? sofia 6, por asf dicilo, un intento de dominar, reprimir, borrar o xesto excesivo. Para seu propio min o modelo desta lectura (ma lia que aprecio afinesse da an?lise de Michel Foucault) e a polemica entre Foucault e Lacan, e Derri da. Recordemos Lecriture et la un dos tres primeiros difference, textos de Derrida, e a s?a grandes critica de Foucault en "Cogito et Fhistoire de la folie". Foucault pensa que o cogito cartesiano se define a simesmo en contraposi? tion coa loucura, en exclusion da loucura; Derrida argue que a lou? cura e un exceso inherente do en por si, que o xesto fun cogito dacional do cogito '? a loucura e que toda a filosofia cartesiana racionalista e un intento (por e medio da hipotese de Deus ou de limitar controlar, demais) por asi dicilo, o dano, pero non o

Hegel a definitiondo filosofo

moderna? Si. A actitude de Lacan non ten nada de abraiante xa que desde

A antifilosofia lacaniana est?, en Una coa filosofia daquela,

Compostela)
no. Sempre,

san Tome

de Aqui?

constantemente,

os

moderna (Derrida inclufdo) que

e o de someter todas a filosofias a unha violenta xenerali previas e afirmar, como zacion por

Unheimliche de Freud]? que para Lacan a psicanalise, a antifi? losofia e a cerna extima da filoso? fia como tal. Non e de estranar que os interlocutores de Lacan sexan filosofos, malia a s?a anti? filosofia, moito m?is ca cientifi cos, e incluso moito m?is ca non e psicanalistas. Por exemplo, certo que practicamente todos os anos da s?a carreira docente se centrou nun filosofo? Por exem?

seus interlocutores son fil?sofos, non cienrificos nin outros psica nalistas. Si menciona aKritik der ou o outro, mais Egotherapie, isto todos os grandes dialogos esta con fil?sofos. Cando bleceos quere explicar a dialectica do tra tamento analitico, a dialectica da transferencia, recorre a Piat?n e a non a textos clinicos; Hegel, cando quere elaborar o papel da na recorre repetition psicanalise a citar dous dos por Kierkegaard, moitos exemplos. Asf que penso que as cousas son un pouco mais paradoxais neste punto, que nesta animosi dade, nisto que o propio Lacan mesmo expresa nun dos seus tex? tos como contra a filo? "ergome sofia", e cando Lacan alcanza o nivel mais filos?fico. Erguerse contra a filosofia e precisamente existe un xesto fundamental filosofia, particularmente

exemplo fai Kant, que todas elas son (tanto as empiricas coma as acriti racionalistas) metaflsicas cas. "Quero facer cri ?nico, algo tica transcendental". Ou, por a exemplo, Marx, para quen toda filosofia anterior e metaflsica. Ou Heidegger, para quen 6 todo do metaflsica, o esquecemento Ser: ?nica. unha position Mesmo para Derrida, toda a his toria da filosofia e historia da metaflsica da presenza, e el cons tit?e o punto de inflexion. Penso, polo tanto, que Lacan act?a na mesma lina. E aqui tal vez conviria ler a Lacan en con? con Lacan mesmo e traposition o Lacan que se de relevo p?r con ao que fai Deleuze, achega neste eu punto, quen simpatizo xa que neL non atopamos ese xesto de xeneralizaci?n de "o tinico que me di a filosofia e tal

plo: Piat?n, Kierkegaard, Kant, mesmo (xa que estamos aquf en

a definitionda filosofia! Porque

da da

107
This content downloaded from 160.45.152.64 on Wed, 29 Jan 2014 06:38:40 AM All use subject to JSTOR Terms and Conditions

derradeira

non

son nin marxista,

nin lacaniano: a idea en que traballo e como ler e como actualizar Hegel Hegel
cousa". Para Deleuze cada filosofo e case un novo milagre. A historia da filosofia non e unha gran histo? ria da metafisica, senon unha his? toria de milagres. Podese atopar en Kant, algo podese atopar algo en Platon, en Spinoza, enNietzs? che: hai milagres por todas as par?
tes. Lemolos un mo dicilo...? o noso se o a nosa vitima expia imaxina

Hoxe minant^

hai unha doxa predo? verbo da parte do pensamento de Hegel que ver dadeiramente resulta ?til:, son as siias analises esteticas historico -politicas (a s?a an?lise do Esta?
do, da modernidade, da arte...).

toria,

rio: resulta facilisimo oporse

Hegel presentamos como

oponente

a
un

idiota que pensaba que a historia remataba con el, que el o sabia
todo... Pero Hegel non era asi.

descubrimos unha perla en todos e cada un deles. Penso que Lacan, a pesar de todo, est? a facer o mesmo de facto. Atopa unha perla en outra en Platon, en Spi? Hegel,
noza,

por

un

Hai outro Hegel por redescubrir. De feito penso que o gran miste rio actual segue a ser Hegel. E hei de dicir sinceramente que o mesmo que fixo Lacan en Kant avec Sade ?no sentido que pre
tendia

mente

en... A leccion que debemos tirar de todo isto,penso eu, e que real
Lacan non sabia o que esta

en Marx,

en

Kierkegaard,

Kant a Sade, sen?n valerse de Sade para descubrir os puntos verdadeiramente subversivos do facelo nun Hegel avec Lacan, pois uso a Lacan para illar un novo un Hegel, para traer ? superficie novo a mifia idea Hegel, que para ainda ten moito que nos dicir hoxe, ainda non foi superado, non e parte do pasado. Por iso cando a xente me fai
esa pensamento de Kant? estou a

Lacan,

que

non

era reducir

momento.

ba a facer. Literalmente. Sobre todo no que respecta ? filosofia. Cando semostra m?is comprensi vo con Hegel ?especialmente nos textos de arredor de 1950? incl?e un bo n?mero de afirma cions a prol de Hegel. Nun momento dado a afirmar chega o analista que representa a figura do conecemento absoluto, que o analista e algo asi como o filosofo e o que hegeliano. Non Hegel vemos ai; cando Lacan fala de nese momento adoitase Hegel, a ou aAlexander referir Hyppolite Kojeve; eumesmo dubido de que Lacan tivese lido a Hegel nese

Dise tarnenque a loxica hegeliana non e moi lograda, talvez ?til pero demasiado idealista; e dise por fin que a filosofia da natureza de Hegel non ten xeito nin derei to. Pois ben, eu estou tentado de darlle a volta ? cuesti?n: afirmar que as analises politicas concretas de Hegel non son moi logradas, que a s?a loxica est? m?is ou menos ben, pero que o que de verdade haberia que rehabilitar e a s?a filosofiada natureza. Non so est? aNaturphilosophie exaltada e rom?ntica: hai tarnen perlas marabillosas de entendemento. E unha tendencia actual. Sobre todo en Alemana estanse a dar
intentos de

surda de corte evolutivo acerca de que parte do pensamento de segue viva hoxe e que Hegel atr?s, penso no parte quedou no comezo da di Adorno que obra titulada Tres estu pequena dos sobre Hegel. Ali Adorno explica que en realidade a pre? gunta debe formularse doutro
xeito: non

pregunta

case

sempre

ab

a plo, critica hegeliana do espazo tempo de Newton. E asombroso como nun nivel b?si comprobar co inventou a argumentation que m?is tarde iria usar Einstein na s?a critica de Newton. En Hegel at?panse verdadeiras xoias. Asi que volvo afirmarque amina idea de fondo e Hegel. A derradeira
non son

actualizar,

por

exem

niano: a idea en que traballo e como ler e como actualizar Hegel Hegel. V?llome de Lacan para ler a non me vallo de Hegel, Hegel
para ler a Lacan.

nin marxista,

nin

laca

Cando aparece verdadeiramente Hegel na obra de Lacan? Mais tarde, cando o critica.Nese a momento achegase Hegel moito mais ca antes. Vela! o pro blema con que pelexo en todos os meus libros. Trato de probar unha
e outra vez

que Hegel nos pode dicir ainda hoxe, o que Hegel e para nos, sen?n inquirirmos que somos n?s para Hegel. A verdadeira mos n?s a olios de Hegel. Gus
tame esta inversion. Non pregunta seria como e que seria

preguntarmonos

en que Lacan naqueles puntos pensa que e antihegeliano e cando m?is se lie achega. Como e natu? ral, para tal facer compre unha lectura non traditional de Hegel.
Coido que Hegel e o noso... co

que

precisamente

arrogancia historicista de "hoxe podemos dicir que tal cousa de xa est? e que tal Hegel superada outra ainda ten a s?a utilidade". Mais incluso se nos facemos a pregunta, o que debemos facer e darlle volta.

Seguindo con Hegel, Lacan afir mou que era un verdadeiro con tinuador das ensinanzas de na mais obra de vostede Freud, Hegel faille sombra a Freud en relation con Lacan. Si, pero imos ser cinicos: da mesma maneira Lacan faille sombra a Freud. En que sentido? Miller apuntou con suma preci? sion un dato: Lacan tornou a retour? Freud?, pe? Freud?le ro que utilizou como medio, en que se apoiou para voltar a Freud? A resposta e: fragmentos de teorias externas a Freud. En

io8

This content downloaded from 160.45.152.64 on Wed, 29 Jan 2014 06:38:40 AM All use subject to JSTOR Terms and Conditions

a s?a teoria do primeiro lugar, Stadedu miroir, tirada da psicolo non per xia evolutiva, algo que tence a Freud. En segundo lugar, a tarnen ling?istica estruturalista, allea a Freud. En terceiro lugar, a filosofia hegeliana, outra vez algo
que non e Freud.

en Lacan se deu logo, que de que propugnaba paradoxo Freud

mente que regreso a

Vemos,

xa

que

o o
a

tal e como
era, ? s?a

Freud,

mais

non

verdadeira
teoria, senon que use

opinion constit?e unha parte fundamental da teoria lacaniana da repetition e que xa se atopa en Walter Benjamin. Deleuze, seu mellor no que eu teno polo libro,Diferenza e repetition,des envolve moi atinadamente este paradoxo, que para min consti? t?e un paradoxo dialectico en toda regra (por mais que Deleu ze pense que e antidialectico):
como e

obxecto que orixina a pegada. Lacan recorre a este exemplo para como na psican?lise se explicar da o par?doxo de que o sintoma se presenta antes c? realidade que sintomatiza. Nun sentido medi?
co o sintoma e o sintoma, e

punto; por exemplo, se eu fago e un sintoma detras asi [funga], do cal hai unha alerxia. Pero na
psican?lise aparece non primeiro. e asi: Lacan o sintoma expresao

ao esta simplicidade? aqui Freud mais Freud que habia en do terreo freudiano, compre ler Freud cos olios, por exemplo, da a dia ling?istica estruturalista, etcetera. lectica hegeliana Coido que debemos facer o con Lacan. Pode que mesmo tarnen con soste Hegel; de feito a lin? no que o mesmo que papel tivo para o g?istica estruturalista retorno de Lacan a Freud, des volvermos a Hegel.
Pero empenao agora Lacan Freud, e para ver iso compre sair

volvia?permitame

dades so poden xurdir pola via da repetition. Na repetition hai algo mais c? reiteration do vello. O mellor exemplo e o capitalis mo actual, no cal non se leva a senon que hai que repetition, ofrecer novidades seguido: novas
mercadorias, tendencias repugnante novas teorias, coma que interna" me novas artisticas, "arte esa se en

que

as verdadeiras

novi

moi ben: no caso da represion non e que exista unha realidade a reprimible que procedemos senon q?e e precisa reprimir, mente ao reprimirmola cando
creamos esta realidade.

puxo
anos,

de moda
segundo

hai un par de
contan,

Nova York: a idea era mostrar o

que modas, esta se ve nunha

Pois ben, o fant?stico e que se lemos a Benjamin veremos que utiliza nun par de ocasi?ns a met?fora. Afirma mesmisima son as revolutions que pasadas ciencia, pero unha ciencia cara ao
futuro, ante unha

E a mesma
traba

para

nos

Agora

todo e dar con novas

avanzar... Pero constante non e

colonoscopia.

procedentes do futuro. Estamos

sorte de

que

conten

mensaxes

certo que precisamente mediante

renovation repro

manobra.

debemos

Uar sen ilusions. A tese de Lacan e que todos os grandes invento res (entendidos como aquelas novos cami figuras que abren nos) por definition ignoran o que fixeron. Todas as inventions son histericas, no sentido de que como sin a persoa produce algo
toma e non sabe o

ducimos sempre o mesmo? Hai unha perla da sabedoria conser vadora que a min me gusta moito e que di: "para que todo como est?, c?mpre cambiar siga v?lido o contrario: para mudar as cousas de verdade, c?mpre que Velai est? a ironia da cuesti?n. A revolution xenuina e sempre
unha sigan sendo as mesmas. algunha cousa". Se cadra tarnen e

activo, invertido. E isto e o que a min me gusta facer; por iso a Se? rie de libros que estou a editar Press se titula agora para MIT Short Circuits: collemos dous autores totalmente opostos que
aparentemente o mesmo curtocircuito non tenen nada un sem

tempo

retro

en com?n e xunt?molos. Ocorre

ca cando electrico; facemos non

malmente unha ilusion. Eu creo que e certo incluso a un nivel asi. empirico, por dicilo Pensemos, por exemplo, no
invento, a transformation, a

que

e, nor

revolution mais grande do cris tianismo: Martin Lutero. El ta? rnen nun retour? Freud pensaba
no seu caso un retorno ao ver

o que dadeiro Xes?s Cristo; est? claro e que trouxo unha modernization radical, que o
seu cristianismo non e o cristianis

mo historico, nin un cristia? nismo orixinal, ou como se Ue queira chamar. Verdadeiramente

inventou mos algo novo. E

de en forma de repetition. E unha lection que xa aprendemos con me Walter Sempre Benjamin. a entre existe relation que gustou com e a Benjamin psican?lise; xa nun existia dos prendin que feito seminarios ?de primeiros creo recordar que no primeiro, Les ecrits techniques de Freud?, cando para explicar a orde do sin toma e a s?a retroactividade
Lacan usa un interesante exem?

repetition.

novo

so xor

pre, claro est?, pero se o facemos ben, obtemos unha chispa, a eu gusto chispa de algo novo. E de desta manobra, precisamente ler en conxuncion o m?is alto co m?is baixo. Por exemplo, unha das mellores criticas (e das m?is ir?nicas) que recibiu un libro meu foi cando, en referencia ao

indice tem?tico do final, dixeron "Miremos a letraH, e en Zizek encontramos a Hegel, Hitch? cock, Hitler". E seica son o ?nico estes tres en que se poden atopar nomes un detr?s do outro. Para
isto e xustamente igual o novo, ca na electri e o curtocircuito, ricamente

min

ilusion estrutural, que na mina

perante

unha

esta aqui interesante

o plo tirado da fiction cientifica: en inver sentido discorre tempo so, de maneira que primeiro o e temos a despois pegada

cidade, coller elementos que teo

non van xuntos

xuntalos, e facer que sake a chis? pa de algo novo ?

109

This content downloaded from 160.45.152.64 on Wed, 29 Jan 2014 06:38:40 AM All use subject to JSTOR Terms and Conditions