Proxecto Curricular

1 BACHARELATO
GALICIA PROXECTO CURRICULAR Matemticas I Modalidade de Ciencias e Tecnoloxa
De acordo co DECRETO 126/2008, de 19 de xuo DOGA de !" de x#$o%&
1 CURSO BACHARELATO. MATEMTICAS I. Mod !"d de de C"e#$" % e

Te$#o!ox& . 'RO(ECTO CURRICULAR DECRETO 126/2008, de 19 de xuo (DOGA de 23 de xuo)
'& PROXECTO CURRICULAR PARA (AC)ARELATO
A etapa de Bacharelato constite un marco formativo esencial. Acceden a esta etapa posto ri!atoria os alumnos "ue est#n en posesi$n do t%tulo de Graduado en &ducaci$n 'ecundaria O ri!atoria ou nos supostos "ue marca o arti!o ( do )D *(+,-2..,/ puntos 2 e 3.
acharelato ten como finalidade proporcionar aos alumnos formaci$n/ madure0
intelectual e humana/ coecementos/ ha ilidades e destre0as "ue lles permitan pro!resar no seu desenvolvemento persoal e social e incorporarse # vida activa con responsa ilidade e competencia. As% mesmo/ capacita os alumnos para acceder # educaci$n superior. O acharelato forma parte da educaci$n secundaria posto ri!atoria e comprende dous cursos acad1micos. Desenv$lvese en modalidades diferentes2 Artes/ 3iencias e 4ecnolox%a e 5umanidades e 3iencias 'ociais. Or!an%0ase de modo flexi le e/ no seu caso/ en distintas v%as dentro de cada modalidade/ con materias comns/ materias de modalidade e materias optativas/ "ue se orientan # consecuci$n dos o xectivos/ comns a todas as modalidades/ recollidos na 6ei Or!#nica 2-2..+/ de 3 de maio de &ducaci$n (6O&). As modalidades or!an%0anse en relaci$n cos !randes #m itos do sa er e coas ensinan0as "ue constiten a educaci$n superior/ tanto universitaria como non universitaria/ a fin de "ue poida ofrecer unha preparaci$n especiali0ada ao alumnado acorde coas sas perspectivas e intereses de formaci$n "ue pode cursarse despois do acharelato ou permita a incorporaci$n # vida activa unha ve0 finali0ado este. A finalidade das ensinan0as m%nimas no Bacharelato 1 ase!urar unha formaci$n comn a todos os alumnos e alumnas dentro do sistema educativo espaol e !arantir a valide0 dos t%tulos correspondentes. A devandita formaci$n facilita a continuidade/ pro!resi$n e coherencia da aprendi0axe en caso de mo ilidade xeo!r#fica do alumnado. 7esta etapa educativa os centros docentes xo!an un papel activo na determinaci$n do curr%culo/ posto "ue/ se!undo a citada 6ei/ a eles corresponde desenvolver e completar/

no seu caso/ o curr%culo esta lecido polas 3omunidades Aut$nomas. 8sto responde ao principio de autonom%a peda!$xica/ de or!ani0aci$n e de xesti$n "ue a devandita lei atri e aos centros educativos/ co fin de "ue o curr%culo sexa un instrumento v#lido para dar resposta #s caracter%sticas e # realidade educativa de cada centro. Os o xectivos do acharelato def%nense para o conxunto da etapa. &n cada materia descr% ense os seus o xectivos espec%ficos/ contidos e criterios de avaliaci$n. 7o proceso de validaci$n das aprendi0axes/ os alumnos poder#n repetir o primeiro curso en determinadas condici$ns/ pero podendo/ # sa ve0/ avan0ar contidos do se!undo curso9 deste xeito pret1ndese optimi0ar o esfor0o do alumnado recoecendo as aprendi0axes demostradas. Os alumnos e as alumnas poder#n permanecer cursando acharelato en r1xime ordinario durante catro anos/ consecutivos ou non. &stas previsi$ns/ "ue supoen unha maior flexi ilidade/ ache!an as% o r1xime acad1mico desta etapa ao doutros estudos superiores. O cumprimento de tan am iciosos o xectivos esixe asumir compromisos de acordo cos principios de formaci$n xeral s$lida e de resposta #s crecentes necesidades e demandas dos alumnos en funci$n de intereses !radualmente m#is diferenciados. As distintas Administraci$ns educativas competentes re!ular#n as medidas de atenci$n # diversidade/ medidas or!ani0ativas e curriculares/ "ue permitan aos centros/ no exercicio da sa autonom%a/ a or!ani0aci$n flexi le destas ensinan0as. 4ales medidas desenvolveranse nos :roxectos educativos e contemplar#n as adaptaci$ns e desenvolvementos do curr%culo/ a inte!raci$n e relaci$n entre materias e a oferta de materias optativas/ sempre no marco do disposto na normativa. !& O PROXECTO EDUCATI*O E O+ E,UIPO+ DOCE-TE+ Os centros docentes dispoen/ se!undo as 6eis Or!#nicas (6OD& e 6O&) e os )e!ulamentos de Or!ani0aci$n e ;uncionamento/ de autonom%a para definir o modelo de xesti$n or!ani0ativa e peda!$xica. A 6O& identifica/ no arti!o 2.2/ o tra allo en e"uipo e a autonom%a peda!$xica como factores "ue favorecen a calidade do ensino.
O :roxecto &ducativo 1 o documento "ue materiali0a o proceso de toma de decisi$ns "ue definen a identidade dun centro e das etapas "ue nel se desenvolven. 7o :roxecto educativo/ o profesorado dunha etapa/ a trav1s de diferentes canles de coordinaci$n docente/ determina as concreci$ns do curr%culo oficial para as diferentes materias9 1 dicir/ os acordos so re os prop$sitos/ as estratexias/ os medios e os contidos de intervenci$n did#ctica "ue vai utili0ar. 4ales medidas responder#n #s caracter%sticas e necesidades do

contexto e ase!urar#n a coherencia e a calidade da sa pr#ctica docente. As% pois/ as concreci$ns do curr%culo de Bacharelato/ "ue formar#n parte do :roxecto &ducativo/ desenvolven e contextuali0an as prescrici$ns das Administraci$ns educativas competentes/ tendo en conta as peculiaridades de cada centro. 'upoen o se!undo nivel de concreci$n do curr%culo. Os seus elementos #sicos son2 Directrices e decisi$ns xerais. &ntre elas/ a adecuaci$n dos o xectivos xerais da etapa/ principios did#cticos/ orientaci$ns so re os contidos de car#cter comn<transversal e criterios para or!ani0ar a atenci$n # diversidade dos alumnos. O plan de orientaci$n e de acci$n titorial. As pro!ramaci$ns did#cticas dos departamentos "ue incluir#n/ para as diferentes materias2 Os o xectivos/ os contidos e os criterios de avaliaci$n para cada un dos cursos. A forma en "ue se incorporan os contidos comns<transversais. A metodolox%a did#ctica "ue se vai aplicar. Os materiais e outros recursos did#cticos/ inclu%dos os li ros para uso dos alumnos. Os procedementos de avaliaci$n da aprendi0axe. As medidas de atenci$n # diversidade.
A apertura e flexi ilidade do curr%culo supoen unha do re implicaci$n2 por unha anda/ de e responder # realidade do centro educativo/ xa "ue nin os alumnos nin o claustro de profesores nin/ en definitiva/ o contexto escolar 1 o mesmo para todos eles9 por outra/ o adxectivo flexi le aplicado ao curr%culo suxire a idea de revisi$n permanente/ xa "ue as realidades escolar/ social e cient%fica non permanecen inmuta les no tempo. :olo tanto/ este documento e os seus pro!ramas outor!an unha maior autonom%a aos centros e de en reflectir o conxunto de decisi$ns "ue van definir o modelo formativo polo "ue opta cada un deles. &stas decisi$ns son potestade do e"uipo docente e re"uiren unha reflexi$n previa "ue valore as diferentes opci$ns e criterios "ue se nos presentan. &stamos/ pois/ ante un documento "ue poderiamos cualificar de transcendental .ara a /ida do centro. !&'& 0#nci1ns dos Proxectos C#rric#lares res.ecto da concreci1n dos c#rrc#los 7o :roxecto 3urricular material%0anse as decisi$ns e acordos do e"uipo de profesores dun centro e/ m#is concretamente nunha etapa/ so re as f$rmulas de intervenci$n educativa "ue se van utili0ar con o xecto de !arantir a coherencia na pr#ctica docente.

O tra allo en e"uipo aumenta de forma considera le a ri"ue0a da acci$n educadora. O intercam io de opini$ns/ estudos e experiencias9 a reflexi$n so re a pr#ctica individual e colectiva derivada dese tra allo conxunto son factores "ue contri en de forma decisiva # calidade do ensino. De todo iso despr1ndense o sentido e as funcins das concreci$ns do curr%culo2 Co#)ex)u !"* + ou adecuar ao contexto do centro as prescrici$ns e orientaci$ns da Administraci$n &ducativa. , + #)"+ $o+do% "ue ase!uren a coherencia da pr#ctica educativa. 8so ser# facti le a trav1s da toma de decisi$ns "ue expresen soluci$ns conxuntas para esta lecer a continuidade e o e"uili rio nos elementos do curr%culo para os distintos cursos. -o+. +. O desenvolvemento e concreci$n do curr%culo contri e ao aumento das competencias docentes do profesorado/ "ue reflexiona so re os seus coecementos e so re a sa pr#ctica para xustificar as decisi$ns "ue se plasmar#n no documento. O+"e#) + o )+ / !!o d u! & As concreci$ns curriculares/ a trav1s dun dos seus elementos/ as pro!ramaci$ns did#cticas dos departamentos e/ nelas/ as pro!ramaci$ns did#cticas das materias/ conv1rtense no referente m#is inmediato para o tra0ado das decisi$ns espec%ficas das pro!ramaci$ns de aula.
!&!& Ela2oraci1n de .roxectos c#rric#lares e as s3as concreci1ns As orientaci$ns "ue a Administraci$n ela orou para facilitar aos centros o deseo dos seus :roxectos advirten so re a necesidade de consideralos como un proceso/ complexo na sa ela oraci$n e/ ademais/ necesitado dunha revisi$n peri$dica "ue !aranta a sa mellora e adaptaci$n constante a unha realidade educativa cam iante. 7a confi!uraci$n da estratexia ou p an de actuacin ser# necesario contemplar os diferentes tipos de recursos "ue poden ser utili0ados2 Os recursos persoais e or!ani"ati#os, identificando os $r!anos responsa les da confi!uraci$n do :roxecto nas sas distintas fases. Os recursos $ateriais "ue facilitar#n o la or de concreci$n e adaptaci$n-contextuali0aci$n propia destes documentos.
!&"& Rec#rsos .ersoais4 1r5anos res.onsa2les

A identificaci$n dos $r!anos responsa les do :roxecto nas sas diferentes fases v1n determinada na sa ase na 6O&. Os )e!ulamentos Or!#nicos concretar#n as funci$ns de cada un deles. Desta forma/ apreciaremos "ue - O C austro de profesores esta lece os criterios/ apro a e aval%a as concreci$ns do curr%culo e todos os aspectos educativos dos :roxectos. Decide as posi les modifica< ci$ns posteriores. - A Co$isin ou e%uipo t&cnico de coordinacin peda!xica supervisa a ela oraci$n e revisi$n as concreci$ns do curr%culo. - Os Departa$entos de coordinacin did'ctica ela oran as propostas # 3omisi$n de coordinaci$n peda!$xica relativas # confi!uraci$n das concreci$ns do curr%culo. !&6& Rec#rsos materiais A determinaci$n da estratexia ou plan de tra allo tam1n de e definir os recursos materiais "ue se poden utili0ar para ela orar as concreci$ns do curr%culo. &ntre eles2 - (ateriais nor$ati#os/ como o 3urr%culo oficial e o )e!ulamento Or!#nico de 3entros para identificar os elementos concretos "ue de e conter un :roxecto &ducativo e os responsa les do seu proceso de ela oraci$n/ apro aci$n e revisi$n. - )ropostas de desen#o #e$ento e/ou adaptacin. *esta se!unda opcin inscr+,ese o presente docu$ento- )ecollemos nesta pu licaci$n al!ns dos criterios e respostas "ue !uiaron a ela oraci$n dos materiais "ue confi!uran o Proxecto +M .ara (ac7arelato. Os devanditos criterios est#n amplamente desenvolvidos nos diferentes li ros de :ro!ramaci$n e Did#ctica de cada unha das materias. O noso compromiso de servi0o permanente ao profesorado e a nosa aposta pola mellora da calidade do ensino son os o xectivos "ue nos moven a ofrecer ao profesorado esta proposta/ "ue esperamos resulte de utilidade. "& O+ PRI-CIPIO+ DID8CTICO+ Os novos curr%culos para Bacharelato especifican "ue pretenden dar resposta e actua i"ar os pro!ra$as desde un.a perspecti#a cient+fica, socia e did'ctica. Anali0ando as orientaci$ns xerais desta etapa de Bacharelato e as espec%ficas para cada materia/ extr#ese un conxunto de principios >marco? "ue !arantir#n a coherencia entre cursos e tramos do :roxecto &ducativo. &stes principios son2 a. 8mpulsar o nivel de desenvolvemento do alumno.

. :romover o desenvolvemento das competencias #sicas e espec%ficas. c. ;avorecer a transferencia e as conexi$ns entre os contidos. d. &stimular a cooperaci$n. "&'& Im.#lsar o ni/el de ca.acidade do al#mno e estim#lar no/os ni/eis de ca.acidade &ste principio esixe considerar os tra0os psicol$xicos xenerais caracter%sticos dun !rupo de idade e/ tam1n/ os coecementos "ue os alumnos constru%ron con anterioridade e "ue condicionan a asimilaci$n dos novos contidos. A investi!aci$n psicopeda!$xica desenvolvida neste terreo demostrou "ue as capacidades caracter%sticas do pensamento a stracto se manifestan de xeito moi diferente dependendo dos coecementos previos de "ue parten os alumnos. :or iso o est%mulo ao desenvolvemento do alumno esixe compaxinar o sentido ou si!nificaci$n psicol$xica e epistemol$xica. 4r#tase de harmoni0ar o nivel de capacidade/ os coecementos #sicos e a estrutura l$xica da disciplina. :ara iso ser# necesario "ue os contidos sexan relevantes e se presenten or!ani0ados. Desta forma o Bacharelato poder# cooperar decididamente ao desenvolvemento do pensamento formal/ ao afian0amento de h# itos de esfor0o/ tra allo e disciplina/ # conformaci$n dunha conciencia persoal e social construtiva/ participativa/ solidaria e cr%tica.
"&!& Promo/er o desen/ol/emento de com.etencias 2sicas e es.ec9icas 7unha sociedade na "ue os coecementos se atopan en permanente transformaci$n/ o mellor le!ado "ue podemos dar aos alumnos 1 o da transmisi$n dos mecanismos necesarios "ue lles permitan inte!rarse efica0 e construtivamente na sociedade en "ue viven para "ue/ finalmente/ incluso poidan cooperar de xeito persoal nesas transformaci$ns. Os curr%culos actuais/ a%nda destacando a vertente conceptual nos contidos/ su lian nos o xectivos xerais da &tapa/ nos o xectivos das materias e nos criterios de avaliaci$n/ a importancia da ad"uisici$n de referentes do se!uinte tipo2 ;erramentas de tra allo instrumental (an#lise/ es"uemas/ usca e selecci$n de informaci$n si!nificativa etc.). 5a ilidades e destre0as de relaci$n interpersoal (tra allo en !rupo/ exposici$ns orais). 5a ilidades hol%sticas ou inte!radoras "ue articulen estratexias de aprendi0axe aut$noma.
8so materiali0a unha das dimensi$ns da educaci$n vinculadas ao desenvolvemento da

,

funci$n titorial e orientadora a trav1s da docencia2 ensinar a pensar e tra allar e ensinar a emprender/ mostrar iniciativas e decidir. A preocupaci$n polas competencias educativas en &uropa 1 resultado da influencia da sa utili0aci$n no mundo la oral/ pero de forma m#is espec%fica das a#a iacins rea i"adas po a /E0 1/nternaciona 0ssociation for Educationa 0c.ie#e$ent2 de Estados 3nidos e das a#a iacins )/40 da OCDE- A 6O& xa identifica/ nos compoentes do curr%culo/ as competencias. A determinaci$n dos elementos esenciais do Espa"o Europeo de &ducaci$n 4uperior 1)roxecto Tunin! na 3nin Europea2 e en /,eroa$&rica 10 fa Tunin!2, tam1n supuxo considerar e orientar o tra allo educativo desde a perspectiva dun enfo"ue competencial. As competencias van constitu%r un referente de capacidade nos alumnos para sa er facer/ para o rar9 ser#n concretadas nas distintas materias e confi!urar#n un dos eixes esenciais para !uiar o proceso de ensino<aprendi0axe e o proceso avaliador. "&"& Estim#lar a trans9erencia e as conexi1ns entre os contidos &n Bacharelato 1 a materia a forma #sica de estruturaci$n dos contidos. &sta forma de or!ani0aci$n curricular facilita/ por unha anda/ un tratamento profundo e ri!oroso dos contidos e contri e ao desenvolvemento da capacidade de an#lise dos alumnos. 7on o stante/ a fra!mentaci$n do coecemento pode dificultar a sa comprensi$n e aplicaci$n pr#ctica. De ido a iso 1 conveniente mostrar os contidos relacionados/ tanto entre os diversos lo"ues compoentes de cada unha delas como entre as distintas materias. 8so pode facerse to$ando co$o referente o desen#o #e$ento das co$petencias ,'sicas 's %ue xa a udi$os9 tam1n/ e m#is concretamente/ por medio dos contidos comns<transversais/ constru%ndo conceptos comns e su liando o sentido dal!unhas t1cnicas de tra allo "ue permitan soluci$ns conxuntas a certos pro lemas de coecemento. "&6& Contri2#r ao esta2lecemento d#n clima de ace.taci1n m#t#a e de coo.eraci1n 8nvesti!aci$ns so re a aprendi0axe su lian o papel do medio socionatural/ cultural e escolar no desenvolvemento dos alumnos. 7este proceso/ o la or do docente 1 esencial como mediador entre os contidos e a actividade do alumno. A interacci$n entre alumnos infle decisivamente no proceso de sociali0aci$n/ na relativi0aci$n de puntos de vista/ no incremento das aspiraci$ns e no rendemento acad1mico. Os o xectivos da etapa/ os o xectivos das materias e os criterios de avaliaci$n insisten neste aspecto. 'er# necesario desear experiencias de ensino<aprendi0axe orientadas a crear e manter un clima de aceptaci$n mutua e de cooperaci$n/ promovendo a or!ani0aci$n de e"uipos de tra allo e a distri uci$n de tarefas e responsa ilidades entre eles.

6& A A*ALIACI:- E- (AC)ARELATO A 6O&/ os decretos do curr%culo e as ordes de avaliaci$n constiten o marco de referencia o ri!ado para o desenvolvemento do proceso avaliador nos centros e nas aulas de Bacharelato. 7o proceso de validaci$n das aprendi0axes introdcese unha novidade si!nificativa ao esta lecer a posi ilidade de "ue os alumnos poidan repetir o primeiro curso en determinadas condici$ns/ pero podendo/ # sa ve0/ avan0ar contidos do se!undo curso9 deste xeito l$!rase optimi0ar o esfor0o do alumnado recoecendo as aprendi0axes demostradas. Os alumnos e as alumnas/ as% mesmo/ poder#n permanecer cursando acharelato en r1xime ordinario durante catro anos/ consecutivos ou non. &stas previsi$ns/ "ue supoen unha maior flexi ilidade/ ache!an as% o r1xime acad1mico desta etapa ao doutros estudos superiores. O marco normativo determina "ue a avaliaci$n de e a arcar tanto a actividade de ensino como a de aprendi0axe e "ue de e constitu%r un proceso continuo/ sistem#tico/ flexi le e inte!rador. &ste proceso ten como o xectivos2 3oecer a situaci$n de partida dos compoentes "ue inciden no proceso no momento en "ue se prop$n a avaliaci$n. ;acilitar a formulaci$n dun modelo de actuaci$n adecuado ao contexto/ en funci$n dos datos anteriores. 'e!uir a evoluci$n do desenvolvemento e aprendi0axe dos alumnos. 4omar as decisi$ns necesarias para adecuar o deseo e desenvolvemento da nosa acci$n educadora #s necesidades e lo!ros detectados nos alumnos nos seus procesos de aprendi0axe.
;& A*ALIACI:- DO PROCE+O DE APRE-DI<AXE ;&'& Os criterios de a/aliaci1n De acordo coa 6O&/ os criterios de avaliaci$n son un dos compoentes do deseo curricular prescritivo "ue ase!ura unha formaci$n comn e !arante a homolo!aci$n dos t%tulos9 son/ ademais/ un referente fundamental para o desenvolvemento da avaliaci$n do proceso de ensino<aprendi0axe "ue permite valorar a consecuci$n dos o xectivos e competencias #sicas definidas no curr%culo das diferentes ensinan0as. O curr%culo oficial esta lece uns criterios "ue constiten enunciados "ue indican "ue se de e avaliar para cada $ateria. Os centros de er#n esta lecer a concreci$n e adaptaci$n destes criterios nas sas

concreci$ns curriculares. Este docu$ento de 4( inc 5e un.a propostaOs criterios de avaliaci$n fan posi le a acci$n educadora ao permitir o se!uimento dos procesos de ensino<aprendi0axe/ axustando os itinerarios "ue se percorren en funci$n dos o xectivos previstos. A"u% #chase a sa !ran finalidade ou funci$n formativa. ;&!& Procedementos e instr#mentos de a/aliaci1n 'e a avaliaci$n constite un proceso flexi le tam1n os procedementos ha er#n de ser variados. :ara recoller datos podemos servirnos de diferentes .rocedementos de a/aliaci1n2 A o servaci$n sistem#tica de comportamentos. &ntrevistas. :ro as. 3uestionarios orais e escritos.
Os datos rec$llense en diversos instr#mentos .ara a a/aliaci1n& :odemos clasificalos en o9iciais/ cuxo formato foi determinado pola administraci$n/ ou .ersoais/ de formato li re/ seleccionados ou constru%dos polo profesor ou e"uipo de profesores. 'on documentos de rexistro o9icial2 os infor$es de a#a iacin indi#idua i"ados, o expediente acad&$ico do a u$no, o i,ro de esco aridade e as actas de a#a iacin. &ntre os instrumentos de rexistro do .ro9esor o# e=#i.o poden ser utili0adas esca as de #a oracin (para contidos de tipo actitudinal e procedemental) e istaxes de contro (para o xectivos e contidos vinculados ao dominio conceptual). >& A*ALIACI:- DO PROCE+O DE E-+I-O As normas de avaliaci$n esta lecen "ue os profesores avaliar#n os procesos de ensino e a sa propia pr#ctica docente en relaci$n co lo!ro dos o xectivos educativos do curr%culo. &sta avaliaci$n ter# tam1n un car#cter continuo e formativo e incluir# referencias a aspectos tales como2 - A or!ani0aci$n da aula. - O aproveitamento dos recursos do centro. - A relaci$n entre profesor e alumnos. - A relaci$n entre profesores. - A convivencia entre alumnos.
*.

ELEME-TO+ +IG-I0ICATI*O+ -A CO-CRECI:- CURRICULAR& ALG?-+ PU-TO+ DE RE0LEXI:Os diferentes aspectos "ue inte!ran as concreci$ns do curr%culo de &diciones 'B para Bacharelato exp$ense e expl%canse con detalle nos li ros de :ro!ramaci$n e Did#ctica de cada un dos cursos e materias. :resentamos/ a continuaci$n/ a informaci$n m#is relevante dos devanditos li ros/ co fin de "ue sirva de !u%a aos e"uipos docentes "ue neste momento acometen a e a,oracin dos seus proxectos curriculares de acordo coa nova normativa. A adaptaci$n do curr%culo ao medio sociocultural 1 tarefa de cada un dos centros. 3on todo/ pareceunos de interese ofrecer aos e"uipos docentes al!ns puntos de an#lises e valoraci$n. '& O(XECTI*O+ XERAI+ DE (AC)ARELATO 3onstiten uns enunciados "ue definen/ en termos de capacidades/ o tipo de desenvolvemento "ue esperamos "ue alcancen os alumnos ao termo da etapa. &stas capacidades orientar#n e verte rar#n a actuaci$n educativa en todas as materias e atenden a unha evoluci$n inte!ral da personalidade/ pois ref%rense # sa dimensi$n intelectual/ comunicativa/ est1tica/ socioafectiva e mot$rica. !& +ELECCI:- E +ECUE-CIA DE O(XECTI*O+ E CO-TIDO+ A concreci$n dos o xectivos e contidos tivo en conta os se!uintes principios2 a) Adecuaci$n ao desenvolvemento evolutivo dos alumnos nos dous cursos. ) 3onsideraci$n dos o xectivos da &tapa/ o xectivos das materias e a sa relaci$n coas competencias clave. c) Aprendi0axes previas "ue os alumnos e alumnas teen como consecuencia da sa historia educativa. d) 3oherencia coa l$xica interna de cada unha das materias # "ue pertencen os contidos de ensino e aprendi0axe. e) 'elecci$n de contidos de acordo cos lo"ues do curr%culo oficial. f) &"uili rio entre contidos e tratamento c%clico dos m#is si!nificativos. !) 8nterdisciplinariedade.
**

h) )elevancia e consideraci$n das competencias #sicas e os contidos comns transversais en funci$n das caracter%sticas das materias en "ue se inte!ran. "& A IMPORTA-CIA DA+ COMPETE-CIA+ (8+ICA+ E A +?A CO-CRECI:3omo sinalamos anteriormente/ diferentes propostas de tra allo (recomendaci$ns do 3onsello e :arlamento &uropeo de decem ro de 2..+/ informes da O3D& CDe'e3oC/ e definici$n do &spa0o &uropeo e 8 eroamericano de &ducaci$n 'uperior C4unin!C) apostan por un enfo"ue competencial en todos os tramos formativos/ en lia co concepto de curr%culo disposto no arti!o + da 6O&/ destacan o valor das competencias clave. 4odo iso implica "ue a ensinan0as "ue se esta lecen no curr%culo oficial e a sa concreci$n nos centros han de !arantir o desenvolvemento das competencias #sicas polos alumnos. A% $o.0e)e#$" % /1%"$ % def%nense (&scamilla e 6a!ares/ 2..+) como capacidades relacionadas/ de xeito prioritario/ co sa er facer9 a consideraci$n de funcionalidade e practicidade da competencia non a reduce a un car#cter puramente mec#nico9 o % /e+ 2 $e+ pos5e, ta$&n, un.a d".e#%"3# de $ +1$)e+ )e3+"$o4$o.0+e#%"5o (compoentes/ claves/ tarefas/ formas de resoluci$n) e tam1n un.a d".e#%"3# de $ +1$)e+ $)")ud"# ! ("ue permite dispor a a!axe de coecementos/ a sa mo ili0aci$n e a valoraci$n das opci$ns). 'up$n/ pola sa complexidade/ un e e$ento de for$acin ao "ue hai "ue ache!arse de xeito $o#5e+xe#)e (desde distintas materias) e 6+ du ! (desde distintos momentos e situaci$ns de aprendi0axe<cursos/ etapasD). O desenvolvemento destas competencias #sicas constite/ nas nosas concreci$ns do curr%culo/ unha o ri!a9 pero de eremos materiali0alas en enunciados m#is concretos "ue/ desde cada materia/ definan medios operativos "ue identifi"uen a corresponsa ilidade de cada #m ito do curr%culo para a sa ad"uisici$n e desenvolvemento. Deste xeito mostraremos unhas co$petencias espec+ficas como elementos de desempeo en contextos determinados de ensino<aprendi0axe9 "uedar#n supeditadas/ pois/ #s #sicas.
6& DECI+I:-+ +O(RE A METODOLOX@A EDUCATI*A 7os li ros de :ro!ramaci$n e Did#ctica de cada unha das materias explic%tanse detalladamente as estratexias e t1cnicas m#is adecuadas para o proceso de ensino e aprendi0axe. Enha das p#xinas do documento recolle as lias metodol$xicas xerais para a materia. Desde un punto de vista xen1rico/ o :roxecto de &diciones 'B/ as% como as pro!ramaci$ns did#cticas de cada unha das unidades/ as1anse nos principios de intervenci$n educativa xa
*2

sinalados e "ue sinteti0amos e concretamos da se!uinte forma2 a. :#rtese do nivel de desenvolvemento do alumno/ nos seus distintos aspectos/ para constru%r/ a partir de a%/ outras aprendi0axes "ue favore0an e melloren o devandito nivel de desenvolvemento. . 'u l%ase a necesidade de estimular o desenvolvemento de capacidades xerais e de competencias #sicas e espec%ficas por medio do tra allo das materias. c. D#se prioridade # com.rensi1n dos contidos "ue se tra allan fronte # sa a.rendiAaxe mecnica. d. :rop%cianse oportunidades para p$r en pr#ctica os novos coecementos/ de modo "ue o alumno poida compro ar o interese e a #tilidade do aprendido. e. ;om1ntase a re9lexi1n .ersoal so re o reali0ado e a ela oraci$n de conclusi$ns con respecto ao "ue se aprendeu/ de modo "ue o alumno poida anali0ar o seu pro!reso respecto dos seus coecementos. 4odos estes principios teen como finalidade "ue os alumnos sexan/ !radualmente/ capaces de aprender de 9orma a#t1noma. ;& DECI+I:-+ ACERCA DA A*ALIACI:A avaliaci$n constite o elemento clave para orientar as decisi$ns curriculares/ definir os pro lemas educativos/ acometer actuaci$ns concretas/ emprender procesos de investi!aci$n did#ctica/ xerar din#micas de formaci$n permanente do profesorado e/ en definitiva/ re!ular o proceso de adaptaci$n e contextuali0aci$n do curr%culo en cada comunidade educativa. A avaliaci$n ent1ndese como unha actividade asicamente valorativa e investi!adora e/ por iso/ facilitadora de cam io educativo e desenvolvemento profesional docente. Afecta non s$ aos procesos de aprendi0axe dos alumnos/ sen$n tam1n aos procesos de ensino desenvolvidos polos profesores e aos proxectos curriculares de centro nos "ue a"ueles se inscri en. A actividade avaliadora de er tomar en consideraci$n a totalidade de elementos "ue entran a formar parte do feito educativo/ considerado como fen$meno complexo e influ%do por mltiples factores previstos e non previstos. 4am1n atender# !lo almente a todos os #m itos da persoa/ e non s$ aos aspectos puramente co!nitivos. A avaliaci$n educativa ha de ter en conta a sin!ularidade de cada individuo/ anali0ando o seu propio proceso de aprendi0axe/ as sas caracter%sticas e as sas necesidades espec%ficas.
*3

:or todas estas ra0$ns/ o proceso avaliador de e ser primordialmente un proceso cualitativo e explicativo/ ofrecendo datos e interpretaci$ns si!nificativas "ue permitan entender e valorar os procesos se!uidos por todos os participantes. &sta calidade da informaci$n posta en xo!o/ "ue afecta dunha ou outra forma # vida das persoas/ re"uire considerar outro principio #sico da avaliaci$n "ue 1 o de respectar a intimidade dos participantes no proceso avaliador/ en canto # utili0aci$n "ue poida facerse de cal"uera informaci$n "ue lles afecte. A actividade avaliadora de e formar parte dun proceso m#is xeral de %ndole social/ "ue persi!a a mellora da calidade de vida de cada comunidade escolar/ as% como promover o desenvolvemento profesional dos docentes e a investi!aci$n educativa. &n suma/ para "ue os criterios de avaliaci$n poidan realmente cumprir esta funci$n formativa 1 preciso "ue se utilicen desde o comeAo do .roceso de a.rendiAaxe9 polo tanto/ B 9#ndamental contar cos criterios .ara cada c#rso e, nel, .ara as #nidades didcticas / xa "ue canto antes se identifi"uen posi les dificultades de aprendi0axe/ antes se poder# reaxustar a intervenci$n peda!$xica. >& MEDIDA+ DE ATE-CI:- 8 DI*ER+IDADE A mesma definici$n do proxecto curricular e das sas concreci$ns constite unha medida de atenci$n # diversidade. :or outra anda/ o seu desenvolvemento nas pro!ramaci$ns did#cticas e nas unidades did#cticas xerar# un conxunto de propostas "ue favore0an a adaptaci$n aos intereses/ capacidades e motivaci$ns dos alumnos respectando sempre un tra allo comn de ase e intenci$n formativa !lo al "ue permita a consecuci$n das competencias clave e dos o xectivos de cada curso e da etapa. C& O+ CO-TIDO+ COM?-+DTRA-+*ER+AI+ O curr%culo oficial recoece a importancia de promover o desenvolvemento de novas actitudes e valores. De e ser o suficientemente flexi le para recoller as novas necesidades formativas caracter%sticas dunha sociedade plural e en permanente cam io. :or iso cont1n un conxunto de ensinan0as "ue/ inte!radas no propio pro!rama das materias/ o percorren ou o impre!nan. )eci en a denominaci$n xen1rica de ensinan0as comns ou transversais. A 6O&/ no arti!o 3=/2 esta lece "ue 6nas distintas $aterias desen#o #eranse acti#idades %ue esti$u en o interese e o .',ito da ectura e a capacidade de expresarse correcta$ente en p5, ico- 0s acti#idades educati#as no ,ac.are ato fa#orecer'n a capacidade do a u$no para aprender por si $es$o, para tra,a ar en e%uipo e para ap icar os $&todos de in#esti!acin apropiados7-
*(

As% pois/ compro amos "ue respecto das ensinan0as transversais "ue se refer%an # educaci$n en valores de car#cter persoal/ interpersoal<social (moral e c%vica/ pa0 e a convivencia/ am iental/ do consumidor/ i!ualdade de oportunidades entre os sexos/ sexual/ educaci$n sade e viaria)/ deuse unha ampliaci$n relacionada coas necesidades "ue o contexto sociocultural e econ$mico<la oral demanda. A ampliaci$n refl%ctese en contidos aos "ue hoxe se concede un !ran valor e teen un car#cter instrumental2 a comprensi$n e expresi$n oral escrita/ a comunicaci$n audiovisual e as tecnolox%as da informaci$n e comunicaci$n. O presente documento mostra a inte!racin das ensinan0as comns<transversais nos o xectivos/ nas competencias/ nos diferentes lo"ues de contido e nos criterios de avaliaci$n. As orientaci$ns metodol$xicas para cada materia inclen referencias espec%ficas so re a sa vinculaci$n cos contidos transversais.
*=

MATEM8TICA+ -O (AC)ARELATO& PER+PECTI*A METODOL:XICA '& *alor 9ormati/o da materia 7o Bacharelato/ as (ate$'ticas constiten un en formativo e cultural "ue os alumnos han de apreciar. &lementos de tra allo como a estruturaci$n das noci$ns espaciais e temporais/ a previsi$n e control da incerte0a ou o manexo da tecnolox%a dixital/ son expoentes do seu valor. (ate$'ticas // como materia de modalidade de 3iencias e 4ecnolox%a en primeiro de Bacharelato de e permitir desenvolver no alumno a capacidade de ra0oamento e o sentido cr%tico/ dotalo das ferramentas adecuadas para o estudo doutras ciencias/ proporcionarlle unha opini$n favora le so re a sa propia capacidade para a actividade matem#tica e preparalo para a sa inserci$n na vida adulta. :or tanto/ o coecemento matem#tico consiste no dominio da Fsa forma de facerG. &ste sa er Ffacer matem#ticasG 1 un proceso la orioso "ue come0a por unha intensa actividade so re elementos concretos/ con o xecto de crear intuici$ns previas necesarias para a formali0aci$n. O alumno de e ser consciente de "ue a estrutura do sa er matem#tico se acha en continua evoluci$n/ tanto pola incorporaci$n de novos coecementos como pola sa constante interrelaci$n con outras disciplinas/ especialmente no #m ito da ciencia e a t1cnica. A preparaci$n para desenvolverse adecuadamente no medio acad1mico/ familiar/ sociocultural e profesional fai necesaria a ad"uisici$n de ha ilidades e destre0as asociadas # materia. &n primeiro curso de Bacharelato/ a diferenciaci$n e o !rao de profundidade en conceptos/ procedementos e relaci$ns 1 maior "ue na etapa anterior. Os contidos de (ate$'ticas / xiran so re dous eixes fundamentais2 a xeometr%a e a an#lise. &stes contan co necesario apoio instrumental da aritm1tica/ a #lxe ra e as estratexias propias da resoluci$n de pro lemas. &n (ate$'ticas /, os contidos relacionados coas propiedades xerais dos nmeros e a sa relaci$n coas operaci$ns/ m#is "ue nun momento determinado/ de en ser tra allados en funci$n das necesidades "ue xurdan en cada momento concreto. H sa ve0/ estes contidos complem1ntanse con novas ferramentas para o estudo da estat%stica e a pro a ilidade/ culminando as% todos os campos introducidos na &ducaci$n 'ecundaria O ri!atoria/ independentemente de "ue se curse a materia de Batem#ticas 88.
*+

A ache!a da materia 1 esencial para a consecuci$n dos o xectivos da &tapa. 8sto manif1stase en varios aspectos "ue pasamos a destacar2 3oopera no desenvolvemento e consolidaci$n de h# itos de disciplina/ estudo e tra allo individual e en e"uipo como condici$n necesaria para unha reali0aci$n efica0 das tarefas da aprendi0axe e como medio de desenvolvemento persoal. &stimula a asumir responsa lemente os seus de eres/ coecer e exercer os seus dereitos no respecto aos demais/ practicar a tolerancia/ a cooperaci$n e a solidariedade. )eali0a unha efica0 ache!a # consecuci$n de destre0as #sicas na utili0aci$n das
fontes de informaci$n para/ con sentido cr%tico/ ad"uirir novos coecementos. ;acilita a ad"uisici$n dunha preparaci$n #sica no campo das tecnolox%as/ especialmente as da informaci$n e a comunicaci$n. 8mpulsa o desenvolvemento do esp%rito emprendedor e a confian0a en si mesmo/ a participaci$n/ o sentido cr%tico/ a iniciativa persoal e a capacidade para aprender a aprender/ planificar/ tomar decisi$ns e asumir responsa ilidades. ;avorece o aprecio da creaci$n art%stica e a comprensi$n da lin!uaxe das distintas manifestaci$ns representaci$n. art%sticas/ utili0ando diversos medios de expresi$n e
;orma na resoluci$n de pro lemas xenu%nos/ 1 dicir/ a"ueles onde a dificultade est# en encadralos e atopar unha estratexia de resoluci$n/ xeran h# itos de investi!aci$n e proporcionan t1cnicas tiles para enfrontarse a situaci$ns novas.
Desta forma/ podemos afirmar "ue as Batem#ticas desenvolven un la or fundamental para a evoluci$n dunha personalidade formada e e"uili rada "ue inte!ra o est%mulo de capacidades do se!uinte tipo2 Capacidades co!niti#as, ao mellorar o pensamento reflexivo incorporando # lin!uaxe e modos de ar!umentaci$n as formas de expresi$n e ra0oamento matem#tico e recoecendo/ expoendo e resolvendo/ por medio de diferentes estratexias/ situaci$ns suscepti les de seren formuladas en termos matem#ticos. Capacidades persoais e interpersoais/ ao estimular ao alumno a manifestar unha actitude positiva ante a resoluci$n de pro lemas/ mostrando confian0a na
*,

capacidade para enfrontarse a eles con 1xito e valorando as Batem#ticas como parte inte!rante da nosa cultura/ desde un punto de vista hist$rico e desde o seu papel na sociedade actual/ aplicando as competencias matem#ticas ad"uiridas para anali0ar e valorar fen$menos sociais como a diversidade cultural/ o respecto ao medio am iente/ a sade/ o consumo/ a i!ualdade de x1nero ou a convivencia pac%fica. !& Rec#rsos didcticos :olo "ue respecta aos recursos metodol$xicos/ a materia contemplar# os principios de car#cter psicopeda!$xico "ue constiten a referencia esencial para unha formulaci$n curricular coherente e inte!radora entre todas as materias dunha etapa "ue de e reunir un car#cter comprensivo # ve0 "ue respectuoso coas diferen0as individuais. 'on os se!uintes2 < A nosa actividade como profesores ser# considerada como mediadora e !u%a para o desenvolvemento da actividade construtiva do alumno. < :artiremos do nivel de desenvolvemento do alumno/ o "ue si!nifica considerar tanto as sas capacidades como os seus coecementos previos. < Orientaremos a nosa acci$n a estimular no alumno o desenvolvemento de competencias #sicas. :romoveremos a ad"uisici$n de aprendi0axes funcionais e si!nificativas. < Buscaremos formas de adaptaci$n na axuda peda!$xica #s diferentes necesidades do alumnado. < 8mpulsaremos un estilo de avaliaci$n "ue sirva como punto de referencia # nosa actuaci$n peda!$xica/ "ue proporcione ao alumno informaci$n so re o seu proceso de aprendi0axe e permita a participaci$n do alumno neste a trav1s da autoavaliaci$n e a coavaliaci$n. < ;omentaremos o desenvolvemento da capacidade de sociali0aci$n/ de autonom%a e de iniciativa persoal. Os contidos da materia pres1ntanse or!ani0ados en conxuntos te$'ticos de car#cter anal%tico e disciplinar. 7on o stante/ estes conxuntos inte!raranse na aula a trav1s de unidades did#cticas "ue favorecer#n a materiali0aci$n do principio de inter e intradiscip inariedade por $edio de procede$entos ta es co$o8 :lanificaci$n/ an#lise/ selecci$n e empre!o de estratexias e t1cnicas variadas na
*@

resoluci$n de pro lemas. A resoluci$n de pro lemas de e servir para ampliar a visi$n cient%fica da realidade/ para estimular a creatividade e a valoraci$n das ideas alleas/ para desenvolver a ha ilidade para expresar as ideas propias con ar!umentos adecuados e recoecer os posi les erros cometidos. 6ectura comprensiva de textos relacionados coa formulaci$n e resoluci$n de pro lemas. O desenvolvemento da materia desde unha perspectiva inter e intradiscip inar ta$&n se e#ar' a ca,o a tra#&s de actitudes, e #a ores como o ri!or/ a curiosidade cient%fica/ a perseveran0a/ a cooperaci$n e a responsa ilidade. O desenvolvemento das experiencias de tra allo na aula/ desde unha fundamentaci$n te$rica a erta e de s%ntese uscar# a alternancia entre os dous !randes tipos de estratexias2 expositivas e de inda!aci$n. De !ran valor para o tratamento dos contidos resultar#n tanto as aproximaci$ns intuitivas coma os desenvolvementos !raduais e c%clicos dal!ns contidos de maior complexidade. :ara facilitar a asimilaci$n dos contidos/ a metodolox%a apoiarase en recursos materiais9 entre eles a ca cu adora !r'fica, fo as de c' cu o e diferentes ferra$entas infor$'ticas 1Deri#e, Ca,ri, Exce 92-
"& Os contidos com3nsDtrans/ersais O presente documento mostra inte!rados os contidos co$5ns: trans#ersais nos o,xecti#os, nas co$petencias espec+ficas, nos diferentes , o%ues de contido e nos criterios de a#a iacin. Deste xeito entendemos "ue o fomento da lectura/ o impulso # expresi$n oral e escrita/ as tecnolox%as da informaci$n e a comunicaci$n e a educaci$n en valores/ son o xectos de ensino<aprendi0axe a cuxo impulso de eremos contri u%r. 3onstiten exemplos disto os se!uintes2 6ectura comprensiva de textos continuos relacionados coa formulaci$n e resoluci$n de pro lemas. Descrici$n ver al axustada de relaci$ns cuantitativas e espaciais e procedementos de resoluci$n utili0ando a terminolox%a precisa. &xpresi$n escrita de diferentes informaci$ns manexando termos/ notaci$ns e
*A

representaci$ns matem#ticas. Ialoraci$n positiva do tra allo en e"uipo # hora de planificar e desenvolver actividades relacionadas coa estat%stica. Etili0aci$n dos recursos ache!ados polas tecnolox%as da informaci$n e a comunicaci$n para a o tenci$n de informaci$n e como ferramenta na resoluci$n de pro lemas.
6& Relaci1n da materia coas com.etencias 2sicas A contri uci$n das Batem#ticas # consecuci$n das competencias Baterial%0ase nos v%nculos concretos "ue mostramos a continuaci$n. #sicas 1 esencial.
A co$petencia $ate$'tica at$pase/ pola sa propia nature0a/ intimamente asociada #s aprendi0axes "ue se a ordar#n no proceso de ensino-aprendi0axe da materia. O empre!o de distintas formas de pensamento matem#tico para interpretar e descri ir a realidade e actuar so re ela/ e a ha ilidade para utili0ar o m1todo cient%fico e as ferramentas matem#ticas na comprensi$n de distintos fen$menos e a transformaci$n da realidade a trav1s das t1cnicas/ forman parte do propio o xecto de aprendi0axe. 4odos os lo"ues de contidos est#n orientados a aplicar ha ilidades/ destre0as e actitudes "ue fan posi le comprender ar!umentos e expresar e comunicar na lin!uaxe matem#tica. Ademais incle actitudes como a disposici$n para utili0ar o pensamento cr%tico/ para mostrar unha actitude flexi le e a erta ante outras ar!umentaci$ns e opini$ns e para utili0ar procedementos ri!orosos de verificaci$n e precisi$n.
3o$petencia socia e cidad', vinculada #s Batem#ticas a trav1s do empre!o das ferramentas matem#ticas para estudar e descri ir fen$menos sociais do medio de Galicia e do &stado. '1rvese/ polo tanto/ das ache!as e modelos de pensamento/ an#lise e interpretaci$n das matem#ticas e do procedemento e estratexias cient%ficas para a ordar a an#lise dos fen$menos humanos. O uso das ferramentas propias da materia mostrar# o seu papel para coecer e valorar pro lemas da sociedade actual/ fen$menos sociais como a diversidade cultural/ o respecto ao medio am iente/ a sade/ o consumo/ a i!ualdade de oportunidades entre os sexos ou a convivencia pac%fica. A participaci$n/ a cola oraci$n/ a valoraci$n da existencia de diferentes puntos de vista e a aceptaci$n do erro de xeito construtivo constiten tam1n contidos de actitude "ue
2.

cooperar#n no desenvolvemento desta competencia. Coece$ento e interaccin co $undo f+sico- Enha si!nificativa representaci$n de contidos matem#ticos teen "ue ver con ela& 'on destaca les/ neste sentido/ a discriminaci$n de formas/ relaci$ns e estruturas xeom1tricas/ especialmente co desenvolvemento da visi$n espacial e a capacidade para transferir formas e representaci$ns entre o plano e o espa0o do medio de Galicia e o &stado. 4am1n son aprecia les as ache!as da modeli0aci$n9 esta re"uire identificar e seleccionar as caracter%sticas relevantes dunha situaci$n real/ representala sim olicamente e determinar pautas de comportamento/ re!ularidades e invariantes/ a partir das "ue poder facer predici$ns so re a evoluci$n/ a precisi$n e as limitaci$ns do modelo. Os conceptos matem#ticos de funci$n/ estat%stica e pro a ilidade e os econ$micos de produtividade/ mercado ou divisi$n do tra allo/ cooperan activamente no desenvolvemento desta competencia. Trata$ento da infor$acin e co$petencia dixita , co$petencia para aprender a aprender e autono$+a e iniciati#a persoa . &stas tres competencias desenv$lvense por medio da utili0aci$n de recursos variados tra allados no desenvolvemento da materia. 3omunicarse/ solicitar informaci$n/ retroalimentala/ simular e visuali0ar situaci$ns/ o ter e tratar datos/ entre outras situaci$ns de ensino aprendi0axe/ constiten v%as de tratamento da informaci$n/ desde distintos recursos e soportes/ "ue contri uir#n a "ue o alumno desenvolva maiores cotas de autonom%a e iniciativa e aprenda a aprender9 tam1n a perseveran0a/ a sistemati0aci$n/ a reflexi$n cr%tica e a ha ilidade para comunicar con eficacia os resultados do propio tra allo. :or suposto/ os propios procesos de resoluci$n de pro lemas reali0an unha ache!a si!nificativa por"ue se utili0an para planificar estratexias/ asumir retos e contri en a convivir coa incerte0a controlando ao mesmo tempo os procesos de toma de decisi$ns. Co$petencia en comunicaci$n in!;+stica- As Batem#ticas constiten un #m ito de reflexi$n e tam1n de comunicaci$n e expresi$n. Ap$ianse e ao mesmo tempo fomentan a comprensi$n e expresi$n oral e escrita na resoluci$n de pro lemas (procesos reali0ados e ra0oamentos se!uidos "ue axudan a formali0ar o pensamento). A lin!uaxe matem#tica 1 un veh%culo de comunicaci$n de ideas "ue destaca pola precisi$n nos seus termos e pola sa !ran capacidade para comunicar !ra0as a un l1xico propio de car#cter sint1tico/ sim $lico e a stracto. 7as matem#ticas de Bacharelato ten unha importancia clave o desenvolvemento de ha ilidades e destre0as "ue permitan expresarse ver almente e por escrito en lin!ua castel# e !ale!a en diferentes situaci$ns/ comprendendo e manexando termos/ notaci$ns e representaci$ns matem#ticas.
2*

0 co$petencia en expresin cu tura e art+stica tam1n est# vinculada aos procesos de ensino-aprendi0axe das matem#ticas. &stas constiten unha expresi$n da cultura. A xeometr%a 1/ ademais/ parte inte!ral da expresi$n art%stica da humanidade ao ofrecer medios para descri ir e comprender o mundo "ue nos rodea e apreciar a ele0a das estruturas "ue creou. 3ultivar a sensi ilidade e a creatividade/ o pensamento diverxente/ a autonom%a e o apaixonamento est1tico son o xectivos desta materia. O cultivo desta competencia vese favorecido pola usca de relaci$ns entre a arte e as matem#ticas (arte e xeometr%a) no contexto de Galicia e o &stado.
22

O(XECTI*O+ XERAI+ PARA A ETAPA DE (AC)ARELATO
a) &xercer a cidadan%a democr#tica/ desde unha perspectiva !lo al/ e ad"uirir unha conciencia c%vica responsa le/ inspirada polos valores da 3onstituci$n espaola e do &statuto de autonom%a de Galicia/ as% como polos dereitos humanos/ "ue fomente a corresponsa ilidade na construci$n dunha sociedade xusta e e"uitativa e favore0a a sustenta ilidade. ) 3onsolidar unha madure0 persoal e social "ue lles permita actuar de xeito responsa le e aut$nomo e desenvolver o seu esp%rito cr%tico. 'er capaces de prever e resolver pacificamente os conflitos persoais/ familiares e sociais. c) ;omentar a i!ualdade efectiva de dereitos e oportunidades entre homes e mulleres/ anali0ar e valorar criticamente as desi!ualdades existentes e impulsar a i!ualdade real e a non discriminaci$n das persoas con discapacidade. d) )efor0ar os h# itos de lectura/ estudo e disciplina/ como condici$ns necesarias para aproveitar efica0mente as aprendi0axes e como medio para o desenvolvemento persoal. e) Dominar/ tanto na expresi$n oral como na escrita/ a lin!ua !ale!a e a lin!ua castel#. f) &xpresarse con fluide0 e correcci$n nunha ou m#is lin!uas estranxeiras. !) Etili0ar efica0mente e con responsa ilidade as tecnolox%as da informaci$n e da comunicaci$n. h) 3oecer e valorar criticamente as realidades do mundo contempor#neo/ os seus antecedentes hist$ricos e os principais factores da sa evoluci$n. :articipar de forma solidaria no desenvolvemento e avance do seu medio social. i) Acceder aos coecementos cient%ficos e tecnol$xicos fundamentais e dominar as ha ilidades #sicas propias da modalidade de acharelato elixida. l) 3omprender os elementos e procedementos fundamentais dos m1todos cient%ficos e da investi!aci$n. 3oecer e valorar de forma cr%tica a contri uci$n da ciencia e da tecnolox%a ao cam io das condici$ns de vida/ as% como afian0ar a sensi ilidade e o respecto polo medio natural e a ordenaci$n sustenta le do territorio/ con especial referencia ao territorio !ale!o. m) Afian0ar o esp%rito emprendedor con actitudes de creatividade/ flexi ilidade/ iniciativa/ tra allo en e"uipo/ autoconfian0a e sentido cr%tico. n) Desenvolver a sensi ilidade art%stica e literaria/ as% como o sentido est1tico/ como fontes de formaci$n e enri"uecemento cultural. ) Etili0ar a educaci$n f%sica e o deporte para favorecer o desenvolvemento persoal e
23

social e impulsar condutas e h# itos sauda les. o) )efor0ar actitudes de respecto e de prevenci$n no #m ito da se!uridade viaria. p) Ialorar/ respectar e afian0ar o patrimonio material e inmaterial de Galicia e contri u%r # sa conservaci$n e avance no contexto dun mundo !lo ali0ado.
2(

PROXECTO CURRICULAR +M 'E CUR+O DE (AC)ARELATO, MATERIA MATEM8TICA+ I O(XECTI*O+ DA MATERIA *. Aplicar os conceptos/ procedementos e estratexias propias das matem#ticas a situaci$ns diversas/ comprendendo as a undantes conexi$ns internas entre os seus contidos/ de maneira "ue permitan avan0ar no estudo das propias matem#ticas e doutras ciencias e ad"uirir unha formaci$n cient%fica xeral. 2. Etili0ar as estratexias caracter%sticas da investi!aci$n cient%fica e as destre0as propias das matem#ticas (formulaci$n de pro lemas/ planificaci$n e ensaio/ experimentaci$n/ aplicaci$n da induci$n e da deduci$n/ formulaci$n e aceptaci$n ou rexeitamento das conxecturas/ compro aci$n dos resultados o tidos) para reali0ar investi!aci$ns/ explorar fen$menos e resolver pro lemas e situaci$ns provenientes de actividades coti#s ou de diferentes #m itos do sa er. 3. Ad"uirir ri!or no pensamento cient%fico expoendo acertadamente os pro lemas/ esta lecendo definici$ns precisas/ mostrando interese polo tra allo cooperativo/ xustificando procedementos/ encadeando coherentemente os ar!umentos/ comunic#ndose con eficacia e precisi$n/ detectando incorrecci$ns l$xicas/ cuestionando aseveraci$ns intuitivas ou carentes de ri!or e mostrando unha actitude flexi le/ a erta e cr%tica ante outros xu%0os e ra0oamentos. (. &mpre!ar os actuais recursos tecnol$xicos para o ter e procesar informaci$n/ facilitar a comprensi$n de conceptos e propiedades matem#ticas/ reali0ar c#lculos e representaci$ns !r#ficas e servir como ferramenta na resoluci$n de pro lemas. =. )elacionar as matem#ticas con outras #reas do sa er/ valorando as ache!as "ue se fan entre elas para o seu respectivo desenvolvemento. +. &xpresarse ver almente e por escrito en situaci$ns suscepti les de seren tratadas matematicamente/ comprendendo e manexando termos/ notaci$ns e representaci$ns matem#ticas.
2=

O(XECTI*O+ DO PROXECTO CURRICULAR *. Anali0ar diferentes feitos e informaci$ns da vida coti#/ das propias matem#ticas e doutras ciencias "ue re"uiran o uso das distintas formas de expresi$n matem#tica2 num1rica/ alx1 rica/ !r#fica/ xeom1trica/ anal%tica/ l$xica e pro a il%stica. 2. 8ncorporar diversas estratexias # resoluci$n de pro lemas como son a planificaci$n e ensaio/ a experimentaci$n/ a aplicaci$n da induci$n e deduci$n/ a formulaci$n e aceptaci$n ou rexeitamento das conxecturas e a compro aci$n dos resultados o tidos sendo capa0 de modificar o punto de vista persoal. 3. 'im oli0ar/ se!undo os formalismos matem#ticos ha ituais/ enunciados ver ais de pro lemas propios das ciencias e a t1cnica e empre!ar a lin!uaxe !r#fica de funci$ns para transmitir informaci$n de fen$menos da vida real no contexto de Galicia e o &stado. (. Descri ir situaci$ns e fen$menos procedentes de cal"uera #m ito cient%fico e da vida coti# mediante a lin!uaxe alx1 rico/ para mellorar a capacidade de ra0oamento l$xico matem#tico e formali0ar o pensamento a stracto. =. &ntender o coecemento matem#tico como unha parte do coecemento cient%fico sometido a continuas modificaci$ns e avances e intimamente relacionado co doutras #reas do sa er. +. Desenvolver actitudes relacionadas coa investi!aci$n matem#tica/ como a visi$n cr%tica/ a necesidade de verificaci$n/ o interese polo tra allo cooperativo e os distintos tipos de ra0oamento/ o cuestionamento das apreciaci$ns intuitivas e a apertura a novas ideas. ,. Aplicar o voca ulario espec%fico de notaci$ns e termos matem#ticos para expresar de forma oral e escrita diferentes informaci$ns extra%das da vida coti# e doutras ciencias suscepti les de ser tratadas matematicamente. @. )ecoecer a evoluci$n hist$rico<cultural das matem#ticas e a sa contri uci$n actual # resoluci$n de pro lemas vinculados co #m ito f%sico/ sanitario/ social/ cultural e econ$mico de Galicia e do &stado. A. Etili0ar con certo ri!or a lin!uaxe num1rica/ alx1 rica/ !r#fica/ xeom1trica/ anal%tica/ l$xica e pro a il%stica para expoer os pro lemas/ xustificar procedementos e estratexias encadear coherentemente os ar!umentos e detectar incorrecci$ns l$xicas. *.. &xplicar o coecemento cient%fico/ do "ue forma parte o matem#tico/ como unha interacci$n de diversas disciplinas "ue profundan en distintos aspectos da realidade e "ue ao mesmo tempo se atopa en continua ela oraci$n/ exposta a
2+

revisi$ns e modificaci$ns. **. Aplicar o coecemento matem#tico # reali0aci$n de investi!aci$ns/ valorando as estratexias se!uidas para enfrontarse a situaci$ns novas con eficacia/ elixindo as ferramentas matem#ticas adecuadas en cada caso. *2. )esolver pro lemas utili0ando m1todos "ue contri an a ad"uirir h# itos de tra allo/ creatividade e confian0a nas propias capacidades.
2,

COMPETE-CIA+ E+PEC@0ICA+ E A +?A RELACI:COA+ COMPETE-CIA+ (8+ICA+ A materia de (ate$'ticas / mant1n unha vinculaci$n esencial coa competencia #sica n.J 22 competencia matem#tica. As%/ todos os nosos enunciados a incorporan de for$a i$p +cita. :ero a sa contri uci$n 1 decisiva para o desenvolvemento das restantes. Destacamos/ a continuaci$n/ as relaci$ns coas competencias #sicas recollidas nos curr%culos oficiais. COMPETE-CIA+ (8+ICA+ COMPETE-CIA+ E+PEC@0ICA+ DO PROXECTO CURRICULAR *. Aplicar/ na lin!uaxe escrita e oral/ o voca ulario/ os termos e os formalismos matem#ticos/ con coherencia/ claridade e precisi$n/ para interpretar diferentes co informaci$ns da vida coti# e doutras ciencias. (3. B. */ 2/ 3/ ,/ @) 2. )esolver pro lemas aplicando e estratexias e procedementos heur%sticos "ue estimulen a creatividade/ a ha ilidade para expresar as ideas propias con ar!umentos adecuados e o recoecemento dos posi les erros cometidos. (3. B. 2/ =/ ,/ @) 3. Etili0ar de forma aut$noma as ferramentas tecnol$xicas/ en particular a calculadora !r#fica e aplicaci$ns inform#ticas/ para a mellor comprensi$n de conceptos/ a resoluci$n de pro lemas complexos e para o procesamento de c#lculos. (3. B. 2/ (/ ,/ @) (. 8nvesti!ar os conceptos matem#ticos "ue su xacen no interior dun
*. 3omunicaci$n 6in!K%stica !& Matemtica 3. 3oecemento mundo f%sico e interacci$n
(. 4ratamento da informaci$n competencia dixital =. 'ocial e cidad# +. 3ultural e art%stica ,. Aprender a aprender @. Autonom%a e iniciativa persoal
2@

COMPETE-CIA+ (8+ICA+
COMPETE-CIA+ E+PEC@0ICA+ DO PROXECTO CURRICULAR pro lema aplicando a reflexi$n l$xico<dedutiva/ os modelos de ar!umentaci$n propios das matem#ticas e os procedementos matem#ticos ad"uiridos no curso. (3. B. 2/ ,/ @) =. )a0oar matematicamente feitos utili0ando os nmeros reais/ a #lxe ra/ a xeometr%a/ as funci$ns e a estat%stica e a pro a ilidade/ anali0ando a importancia da diversidade de ideas e opini$ns como fonte de mellora e enri"uecemento do modo de facer matem#tico. +. ;ormular conxecturas so re o comportamento e a evoluci$n dun fen$meno do medio natural/ social ou cultural representado nunha !r#fica a partir dunha funci$n/ valorando a importancia de reali0ar a stracci$ns a partir de datos concretos. (3. B. 2/ 3/ (/ =/ ,/ @) ,. Aplicar as ferramentas estat%sticas e pro a il%sticas precisas # an#lise de informaci$ns so re diferentes fen$menos e feitos valorando de forma cr%tica as informaci$ns emitidas a trav1s dos medios de comunicaci$n. (3. B. 2/ 3/ (/ =/ ,/ @) @. )eflexionar so re o coecemento matem#tico como compoente esencial da cultura na sa an#lise de situaci$ns e fen$menos procedentes do medio natural/ social/ cultural e
2A

COMPETE-CIA+ (8+ICA+
COMPETE-CIA+ E+PEC@0ICA+ DO PROXECTO CURRICULAR econ$mico de Galicia e do &stado (3. B. 2/ 3/ =/ +/ ,/ @)
3.

CO-TIDO+ CURR@CULO O0ICIAL
AritmBtica e lxe2ra <7meros reais. Ialor a soluto. Desi!ualdades. Distancias na recta real. 8ntervalos e vecian0as. <)esoluci$n e interpretaci$n !r#fica de ecuaci$ns e inecuaci$ns. <Etili0aci$n das ferramentas alx1 ricas na resoluci$n de pro lemas. Xeometra <Bedida dun #n!ulo en radi#ns. )a0$ns tri!onom1tricas dun #n!ulo. <Etili0aci$n da tri!onometr%a na resoluci$n de tri#n!ulos e pro lemas xeom1tricos diversos. <Iectores no plano. Operaci$ns. :roduto escalar2 interpretaci$n xeom1trica. B$dulo dun vector. <&cuaci$ns da recta. :osici$ns relativas de rectas. Distancias e #n!ulos. <Etili0aci$n das t1cnicas da xeometr%a anal%tica para a resoluci$n de pro lemas m1tricos no plano. <8dea de lu!ar xeom1trico no plano. 8dentificaci$n e o tenci$n das ecuaci$ns das c$nicas. Anlise <;unci$ns reais de varia le real2 clasificaci$n e caracter%sticas #sicas das funci$ns polinomiais/ racionais sinxelas/ valor a soluto/ parte enteira/ tri!onom1tricas/ exponenciais e lo!ar%tmicas. <Dominio/ percorrido/ crecemento e decrecemento/ extremos relativos e convexidade e concavidade. <Operaci$ns con funci$ns. <Aproximaci$n/ num1rica e !r#fica/ ao concepto de l%mite dunha funci$n/ tendencias e continuidade. <4axa de variaci$n media. Aproximaci$n/ num1rica e !r#fica/ ao concepto de derivada dunha funci$n nun punto. <;unci$ns derivadas das funci$ns elementais. )e!ras de derivaci$n2 suma/ produto e cociente. <Aplicaci$n da derivada ao estudo do crecemento e decrecemento e dos extremos relativos das funci$ns polinomiais sinxelas. 4ra0ado das sas !r#ficas. <8nterpretaci$n e an#lise de funci$ns sinxelas/ expresadas de xeito anal%tico ou !r#fico/ "ue descri an situaci$ns reais.
3*

Estatstica e .ro2a2ilidade <Distri uci$ns idimensionais. 3orrelaci$n e re!resi$n linear. <:ro a ilidade2 propiedades. :ro a ilidade condicionada/ pro a ilidade total e de BaLes. <Distri uci$ns inomial e normal.
re!ra
do
produto/
da
32

CO-TIDO+ DO PROXECTO CURRICULAR '& AritmBtica e lxe2ra4 7meros racionais. 3#lculo da fracci$n xeratri0 dun nmero decimal peri$dico. 3lasificaci$n de nmeros racionais e nmeros irracionais. 7meros reais. Operaci$ns. Ordenaci$n en ). Desi!ualdades. 3omparaci$n de nmeros reais. )esoluci$n de inecuaci$ns e desi!ualdades. O tenci$n de aproximaci$ns por exceso e por defecto. 3ontrol do erro cometido. )epresentaci$n/ na recta real/ de nmeros enteiros/ racionais/ nmeros radicais sinxelos/ e de intervalos/ semirrectas e vecian0as dun punto. Definici$n de su conxuntos de nmeros reais coa axuda do valor a soluto dun nmero. A recta real. )epresentaci$n de nmeros reais. Ialor a soluto. 8ntervalos e vecian0as. Aproximaci$ns e erros. 7otaci$n cient%fica. )adicais. 3#lculo do produto e cociente de radicais e da potencia e ra%0 dun nmero radical. 3#lculo con radicais mediante a sa notaci$n potencial. 7meros com inatorios. Binomio de 7eMton. 6o!aritmos. &xtracci$n de lo!aritmos nunha expresi$n alx1 rica. 3#lculo do lo!aritmo dun nmero. Aplicaci$ns das potencias e dos lo!aritmos. ;ormulaci$n e resoluci$n de pro lemas das ciencias da nature0a e da vida real coti# "ue involucren nmeros reais. 3uriosidade polo coecemento dos nmeros racionais e irracionais.
33

4oma de conciencia so re a necesidade da destre0a no c#lculo num1rico de uso coti#n. Ialoraci$n positiva da necesidade de utili0ar a calculadora cient%fica para achar aproximaci$ns decimais dos nmeros reais e dos seus lo!aritmos. Operaci$ns con polinomios. ;actori0aci$n dun polinomio. ;racciones alx1 ricas. Operaci$ns. Operaci$ns con fracci$ns alx1 ricas. Determinaci$n das ra%ces enteiras e racionais dun polinomio. 3#lculo da suma/ o produto e o cociente de das ou m#is fracci$ns alx1 ricas ou expresi$ns con radicais. Ialoraci$n positiva da utilidade das expresi$ns alx1 ricas para descri ir situaci$ns relacionadas coas propias matem#ticas ou con outras ciencias. &cuaci$ns polin$micas. &cuaci$ns racionais. &cuaci$ns con radicais. &cuaci$ns lo!ar%tmicas e exponenciais. 'istemas de tres ecuaci$ns lineares. B1todo de Gauss. 'istemas de ecuaci$ns de 2J !rao. 'istemas de ecuaci$ns exponenciais e lo!ar%tmicas. 8necuaci$ns. )esoluci$n de ecuaci$ns mediante a aplicaci$n das re!ras da suma e do produto. )esoluci$n de ecuaci$ns por factori0aci$n. )esoluci$n de ecuaci$ns irracionais. )esoluci$n de ecuaci$ns lo!ar%tmicas ou exponenciais. Aplicaci$n do m1todo de Gauss para a resoluci$n de sistemas de ecuaci$ns. )esoluci$n de situaci$ns mediante a formulaci$n de ecuaci$ns/ inecuaci$ns ou sistemas de ecuaci$ns. 8nterpretaci$n !r#fica das soluci$ns de ecuaci$ns/ sistemas de ecuaci$ns e inecuaci$ns. Ialoraci$n positiva da formulaci$n e resoluci$n de ecuaci$ns/ inecuaci$ns e sistemas de ecuaci$ns como ferramenta efica0 "ue se pode aplicar a numerosos pro lemas en diversos contextos e/ en particular/ relacionados
3(

coas propias matem#ticas e as outras ciencias. Gusto pola resoluci$n de situaci$ns matem#ticas utili0ando a #lxe ra como un m1todo perfectamente l$xico e ordenado. )ecoecemento da importancia de compro ar a veracidade ou falsidade das soluci$ns achadas ao resolver unha ecuaci$n/ so re todo en situaci$ns radicais ou lo!ar%tmicas. !& Xeometra4 Bedida de #n!ulos. O radi#n. )a0$ns tri!onom1tricas dun #n!ulo a!udo. )a0$ns tri!onom1tricas dun #n!ulo cal"uera. )educi$n ao primeiro cuadrante das ra0$ns tri!onom1tricas. )elaci$ns entre as ra0$ns tri!onom1tricas. )a0$ns tri!onom1tricas da suma e a diferen0a de #n!ulos. )a0$ns tri!onom1tricas do #n!ulo do re e do #n!ulo metade. 4ransformaci$n de sumas en produtos. &xpresi$n da medida dun #n!ulo en radi#ns cando se coece a sa medida en !raos e viceversa. 3#lculo das ra0$ns tri!onom1tricas dun #n!ulo a!udo dun tri#n!ulo rect#n!ulo. 3#lculo das ra0$ns tri!onom1tricas dun #n!ulo utili0ando a calculadora cient%fica. 3#lculo/ con axuda da calculadora cient%fica/ de todos os #n!ulos positivos e menores "ue 3+.J "ue presentan un mesmo valor para unha das sas ra0$ns tri!onom1tricas. 3#lculo das ra0$ns tri!onom1tricas dun #n!ulo coecendo unha delas. &cuaci$ns e sistemas de ecuaci$ns tri!onom1tricas. 4eoremas do seno e do coseno. )esoluci$n de tri#n!ulos cal"uera coecidos os tres lados/ dous lados e un #n!ulo ou un lado e dous #n!ulos. 3#lculo da #rea dun tri#n!ulo coecidas a ase e a altura correspondente. )epresentaci$n !r#fica dos datos e inc$!nitas de tri#n!ulos correspondentes a situaci$ns xeom1tricas e topo!r#ficas. )esoluci$n num1rica das devanditas situaci$ns.
3=

Ialoraci$n positiva da necesidade de utili0ar relaci$ns matem#ticas "ue li!uen as medidas dos lados dun tri#n!ulo coas dos seus #n!ulos. )ecoecemento da utilidade das relaci$ns tri!onom1tricas dun #n!ulo para poder resolver situaci$ns relacionadas coas propias matem#ticas/ as outras ciencias e a vida coti# no contexto de Galicia.
)especto polas t1cnicas diferentes das propias e utili0adas por outros compaeiros para resolver situaci$ns relacionadas coas medidas an!ulares. Iectores fixos en )2 e vectores li res en )2. Operaci$ns con vectores. Dependencia linear. O tenci$n !r#fica do vector suma de dous vectores li res. O tenci$n !r#fica do vector "ue resulta de multiplicar un nmero real por un vector li re dado. Base can$nica. 3oordenadas dun vector. Operaci$ns de vectores con coordenadas. B$dulo e ar!umento. :untos e vectores. 'istema de referencia eucl%deo. 3#lculo do produto escalar de dous vectores li res dados polas sas coordenadas cartesianas. 3#lculo do #n!ulo formado por dous vectores dados polas sas coordenadas. 3#lculo do m$dulo dun vector dado polas sas coordenadas. O tenci$n de vectores orto!onais a un dado. Ialoraci$n positiva do c#lculo vectorial como unha ferramenta m#is "ue favorece a resoluci$n de numerosas situaci$ns de tipo xeom1trico. An#lise da importancia do concepto de vector e da sa aparici$n en numerosas situaci$ns de tipo f%sico e coti#n. &cuaci$ns vectorial e param1tricas da recta. &cuaci$ns continua e xeral da recta. &cuaci$n normal da recta. &cuaci$n expl%cita da recta. :osici$ns relativas de rectas no plano. Distancia entre puntos e rectas. Hn!ulo de das rectas. :untos e rectas sim1tricos. 6u!ares xeom1tricos. Bediatri0 e isectri0. 3#lculo das ecuaci$ns vectorial e param1tricas dunha recta da cal se coecen
3+

as coordenadas dun dos seus puntos e dun vector da sa mesma direcci$n. 3#lculo das ecuaci$ns vectorial/ param1tricas/ continua/ xeral/ expl%cita e en forma se!mentaria dunha recta da cal se coecen certos elementos "ue a definan. 3#lculo de ecuaci$ns de rectas paralelas. &studo da posici$n relativa de das rectas dadas polas sas ecuaci$ns. Ialoraci$n da importancia da lin!uaxe alx1 rica como lin!uaxe universal e v#lida para xenerali0ar certas formulaci$n de certos pro lemas. propiedades/ operaci$ns num1ricas e
Ialorar os ra0oamentos dedutivos da xeometr%a anal%tica. Gusto pola investi!aci$n e demostraci$n de propiedades xeom1tricas elementais coa axuda das ferramentas "ue a xeometr%a anal%tica proporciona. Etili0aci$n das t1cnicas propias da xeometr%a anal%tica para o ter lu!ares xeom1tricos sinxelos. 'ecci$ns c$nicas. A circunferencia. :osici$ns relativas de puntos/ rectas e circunferencias. 3#lculo da ecuaci$n dunha circunferencia cando se coece o seu centro e o seu raio. 3#lculo do centro e do raio dunha circunferencia determinada pola sa ecuaci$n. :otencia dun punto respecto dunha circunferencia. &ixe radical de das circunferencias. A par# ola/ a elipse e a hip1r ole. O tenci$n de elementos e medidas dunha elipse/ hip1r ole ou par# ola a partir do coecemento dal!ns deles ou da sa !r#fica. 8nterpretaci$n da excentricidade dunha c$nica. 3#lculo da ecuaci$n dunha c$nica da cal se coecen suficientes elementos "ue a determinan. Ialoraci$n positiva da presen0a dos lu!ares xeom1tricos/ e en particular das c$nicas/ na nature0a/ na tecnolox%a e na vida coti#. 8nterese polo estudo das propiedades das c$nicas e as aplicaci$ns "ue delas se derivan. :ro lemas non resolu les en ). 7meros complexos.
3,

Operaci$ns con nmeros complexos en forma in$mica. ;orma polar e tri!onom1trica dun nmero complexo. :roduto/ cociente e potencias en forma polar. )a%ces de nmeros complexos en forma polar. )a%ces dunha ecuaci$n. 4eorema fundamental da #lxe ra. )epresentaci$n dos nmeros complexos no plano xeom1trico. 3#lculo do m$dulo e o ar!umento principal dun nmero complexo. &xpresi$n tri!onom1trica e polar de nmeros complexos dados na sa forma in$mica/ e viceversa. Gusto polo c#lculo ordenado/ e coa axuda de representaci$ns !r#ficas/ de expresi$ns nas "ue interveen nmeros complexos. 8nterese pola investi!aci$n de estratexias "ue precisen da utili0aci$n de nmeros complexos e "ue condu0an # soluci$n de pro lemas relacionados con situaci$ns de tipo xeom1trico.
Etili0aci$n de pro!ramas de xeometr%a din#mica para constru%r e investi!ar relaci$ns xeom1tricas.
"& Anlise4 3oncepto de funci$n. Dominio e percorrido. ;ormas de definir unha funci$n. Operaci$ns con funci$ns. 6%mite dunha funci$n nun punto. 6%mites no infinito. 6%mites infinitos. 3#lculo de l%mites. As%ntotas. 3ontinuidade dunha funci$n nun punto e nun intervalo. 'ucesi$ns de nmeros reais. 6%mites. 3#lculo de l%mites de sucesi$ns. O nmero e.
0 k
)esoluci$n de indeterminaci$ns do tipo l%mites de funci$ns.
e N < N no c#lculo de
Determinaci$n da continuidade dunha funci$n expresada de forma !r#fica.
3@

8dentificaci$n dos posi les puntos de descontinuidade dunha funci$n racional ou definida a anacos. )ecoecemento e valoraci$n da utilidade das distintas lin!uaxes (ver al/ !r#fica e sim $lica) para representar e resolver pro lemas da vida coti# e doutras ciencias.
'ensi ilidade e !usto pola precisi$n/ a orde e a claridade "ue proporciona a lin!uaxe de funci$ns no tratamento da informaci$n. :untos de corte cos eixes e si!no dunha funci$n. 'imetr%a. ;unci$ns polin$micas/ racionais/ con radicais/ peri$dicas/ exponenciais e lo!ar%tmicas/ tri!onom1tricas e tri!onom1tricas inversas. 3onstruci$n de funci$ns por translaci$n e dilataci$n. &studo das funci$ns polin$micas/ racionais/ con radicais/ peri$dicas/ exponenciais e lo!ar%tmicas/ tri!onom1tricas e tri!onom1tricas inversas. &la oraci$n de hip$teses so re a evoluci$n dun fen$meno "ue representa !raficamente feitos de diferente nature0a (social/ econ$mica/ am ientalD) presentes en Galicia. )epresentaci$n !r#fica de funci$ns. Descrici$n cuantitativa e cualitativa de !r#ficas "ue representan fen$menos da vida coti# e dos #m itos social/ cient%fico e do mundo f%sico de Galicia. Aprecio polos m1todos de ache!amento # !r#fica dunha funci$n e a sa correspondente interpretaci$n. 4axa de variaci$n instant#nea. Derivada dunha funci$n nun punto. Aplicaci$ns da interpretaci$n xeom1trica da derivada. &sta lecemento da relaci$n entre derivada e continuidade. A funci$n derivada. Derivadas das operaci$ns con funci$ns. Derivada da funci$n composta. )e!ra da cadea. Aplicaci$n das t1cnicas de transformaci$n alx1 rica na simplificaci$n da expresi$n da derivada dunha funci$n. 3recemento e decrecemento. &xtremos relativos. :ro lemas de optimi0aci$n. Aplicaci$n dos m1todos de c#lculo da taxa de variaci$n media e a taxa de variaci$n instant#nea # resoluci$n de pro lemas sinxelos relacionados coa vida
3A

coti# ou con outras ciencias nos "ue se precise avaliar a velocidade de variaci$n dunha determinada funci$n. Ialoraci$n positiva da utilidade e eficacia dos procedementos "ue permiten o c#lculo de derivadas para resolver situaci$ns relacionadas coas propias matem#ticas ou coas outras ciencias. 8nterese polo coecemento de novos procedementos matem#ticos "ue dan soluci$n a situaci$ns relacionadas co c#lculo de funci$ns derivadas. Derivada da funci$n rec%proca/ da funci$n potencial/ da funci$n exponencial/ da funci$n lo!ar%tmica/ das tri!onom1tricas inversas funci$ns tri!onom1tricas e das funci$ns
Aplicaci$ns da derivada se!unda. )epresentaci$n de funci$ns polin$micas/ de funci$ns racionais e doutras funci$ns. 3#lculo dos m#ximos e m%nimos de funci$ns dadas/ como aplicaci$n a situaci$ns da vida real ou de diversos #m itos cient%ficos. 8nterpretaci$n das caracter%sticas dunha funci$n se!undo a !r#fica da sa funci$n derivada. Hrea aixo unha curva. 4eorema fundamental do c#lculo. Hrea entre das curvas. :rimitivas dunha funci$n. A inte!ral indefinida. Outras primitivas inmediatas. 8nte!ral definida. )e!ra de BarroM. 3#lculo de #reas encerradas aixo unha curva mediante a aplicaci$n do m1todo de BarroM. Ialoraci$n positiva da utilidade e eficacia dos procedementos "ue permiten o c#lculo de primitivas de funci$ns sinxelas para resolver situaci$ns relacionadas coas propias matem#ticas ou coas outras ciencias.
6& Estatstica e Pro2a2ilidade4 &stat%stica unidimensional. Iaria les estat%sticas idimensionais. Distri uci$ns marxinais. 8dea intuitiva de correlaci$n. 3oeficiente de correlaci$n linear.
(.

&studo anal%tico da re!resi$n linear. 3oeficiente de determinaci$n. 6ineari0aci$n de modelos. )ecta de 4uOeL. &la oraci$n de dia!ramas de dispersi$n. &xpresi$n de datos mediante t# oas idimensionais de frecuencias. 3#lculo do coeficiente de correlaci$n. O tenci$n do coeficiente de re!resi$n e das rectas de re!resi$n dun conxunto de datos. An#lise da dependencia e do tipo de correlaci$n en conxuntos de datos e mediante dia!ramas de dispersi$n. Ialoraci$n da fia ilidade das predici$ns aseadas nas rectas de re!resi$n. Ialoraci$n da utilidade da estat%stica como instrumento para o estudo de diferentes aspectos da realidade de Galicia. 8nterese e valoraci$n cr%tica das informaci$ns referidas a relaci$ns estat%sticas. 'ensi ilidade e !usto pola precisi$n/ a orde e a claridade no tratamento da informaci$n de tipo estat%stico. Iariaci$ns ordinarias e con repetici$n. :ermutaci$ns ordinarias e con repetici$n. 3om inaci$ns ordinarias e con repetici$n. Binomio de 7eMton. Aplicaci$n da f$rmula das variaci$ns/ permutaci$ns e com inaci$ns con e sen repetici$n. Etili0aci$n das t1cnicas da com inatoria para a resoluci$n de pro lemas de reconto. )ecoecemento da funcionalidade das matem#ticas na interpretaci$n/ a descrici$n e a resoluci$n de situaci$ns aleatorias e relacionadas co #m ito cient%fico ou social de Galicia. 'ucesos. 4ipos e operaci$ns. ;recuencia e pro a ilidade. 6ei dos !randes nmeros. Definici$ns cl#sica e axiom#tica da pro a ilidade. :ro a ilidade da uni$n de sucesos. :ro a ilidade condicionada. 8ndependencia de sucesos. :ro a ilidade composta. 4eorema da pro a ilidade total.
(*

4eorema de BaLes. Determinaci$n do espa0o de mostra dun experimento aleatorio simple ou composto. Aplicaci$n da re!ra de 6aplace para a asi!naci$n de pro a ilidades. 8dentificaci$n de situaci$ns en "ue a pro a ilidade dun suceso est# condicionada pola pro a ilidade de ocorrencia previa dun suceso relacionado. Asi!naci$n de pro a ilidades a sucesos resultantes dunha sucesi$n de pro as homox1neas distin!uindo os casos de dependencia e independencia dos sucesos simples "ue o compoen.
3#lculo da pro a ilidade dun suceso resultante dun experimento composto mediante o teorema da pro a ilidade total. Aplicaci$n do teorema de BaLes. )ecoecemento e valoraci$n da utilidade das matem#ticas para interpretar e descri ir situaci$ns relacionadas co a0ar. 3uriosidade e interese por coecer estratexias diferentes das propias para a resoluci$n de pro lemas de c#lculo de pro a ilidades. Iaria le aleatoria. ;unci$n de pro a ilidade. Bedia e varian0a. Distri uci$n inomial. Bedia e varian0a da distri uci$n inomial. ;unci$n de densidade. Bedia e varian0a. Distri uci$n normal. 4ipificaci$n da varia le. Eso de t# oas. Aproximaci$n da inomial pola normal. 3#lculo da media/ a varian0a e a desviaci$n t%pica dunha varia le aleatoria discreta. 8dentificaci$n e descrici$n de modelos de pro a ilidade "ue se!uen unha distri uci$n inomial. Asi!naci$n de pro a ilidades mediante a funci$n de pro a ilidade dunha distri uci$n inomial. 3#lculo da media/ a varian0a e a desviaci$n t%pica nunha distri uci$n inomial. O tenci$n dos par#metros da distri uci$n normal "ue aproxima unha distri uci$n inomial. )ecoecemento e valoraci$n da utilidade das matem#ticas para interpretar e
(2

descri ir situaci$ns da vida coti# e de car#cter cient%fico. 3uriosidade e interese por coecer estratexias diferentes das propias para a resoluci$n de pro lemas. Ialoraci$n cr%tica das informaci$ns de tipo pro a il%stico e estat%stico "ue se transmiten a trav1s dos medios de comunicaci$n.
(3

CRITERIO+ DE A*ALIACI:- DO CURR@CULO O0ICIAL *. Etili0ar correctamente os nmeros reais/ as ecuaci$ns/ os sistemas de ecuaci$ns e as inecuaci$ns no contexto da resoluci$n de pro lemas xeom1tricos ou extra%dos da realidade social e da nature0a/ as% como na representaci$n !r#fica de funci$ns/ interpretando os resultados o tidos. 2. )epresentar xeometricamente unha situaci$n real pro lem#tica e aplicar diferentes t1cnicas de resoluci$n de tri#n!ulos para resolvela/ valorando e interpretando as soluci$ns atopadas. 3. 8dentificar as formas correspondentes a al!ns lu!ares xeom1tricos do plano/ anali0ar as sas propiedades m1tricas e constru%los a partir delas. (. Etili0ar os vectores e as sas operaci$ns no plano para resolver pro lemas extra%dos de situaci$ns da xeometr%a dando unha interpretaci$n das soluci$ns. =. )ecoecer as funci$ns elementais dadas a trav1s de enunciados/ expresi$ns anal%ticas/ t# oas ou !r#ficas/ e utili0ar as sas caracter%sticas no estudo de fen$menos naturais e tecnol$xicos. +. Atopar e interpretar caracter%sticas destacadas de funci$ns expresadas anal%tica e !raficamente/ as% como representar !raficamente funci$ns sinxelas. ,. 8nterpretar e utili0ar a taxa de variaci$n media en contextos naturais e tecnol$xicos/ as% como o ter a derivada por m1todos num1ricos e !r#ficos en casos sinxelos. @. 8nterpretar a posi le relaci$n entre as varia les dunha distri uci$n idimensional utili0ando a recta de re!resi$n e o coeficiente de correlaci$n. A. Asi!nar pro a ilidades a sucesos correspondentes a fen$menos aleatorios simples/ compostos e a situaci$ns "ue se axusten a unha distri uci$n de pro a ilidade inomial ou normal. *.. Etili0ar tanto as ferramentas como os modos de ar!umentaci$n propios das matem#ticas na resoluci$n de pro lemas e para enfrontarse a situaci$ns novas.
((

CRITERIO+ DE A*ALIACI:- DO PROXECTO CURR@CULAR
*. Etili0ar os nmeros reais de forma "ue sexa capa0 de comparalos/ operar con eles e producir e reci ir informaci$ns en situaci$ns ha ituais resolvendo pro lemas relacionados coas propias matem#ticas ou as outras ciencias. 2. 'implificar expresi$ns en "ue apare0an operaci$ns com inadas con sumas/ diferen0as/ produtos e cocientes de fracci$ns alx1 ricas. 3. )esolver pro lemas relacionados coa vida coti# no contexto de Galicia e outras ciencias mediante a formulaci$n de ecuaci$ns/ inecuaci$ns ou sistemas de ecuaci$ns. (. )esolver ecuaci$ns lo!ar%tmicas e exponenciais e pro lemas "ue re"uiran a sim oli0aci$n e resoluci$n destas ecuaci$ns interpretando a soluci$n e compro ando a valide0 desta. =. )esolver sistemas de tres ecuaci$ns de primeiro !rao con tres inc$!nitas aplicando o m1todo de Gauss. +. )epresentar nmeros complexos anali0ando relaci$ns fundamentais como a oposici$n e conxu!aci$n/ as% como analox%as co plano vectorial. ,. 'implificar e compro ar expresi$ns tri!onom1tricas resolvendo ecuaci$ns sinxelas. @. )esolver tri#n!ulos cal"uera mediante a utili0aci$n do teorema dos senos e do teorema do coseno e co apoio da calculadora cient%fica. A. )esolver situaci$ns xeom1tricas sinxelas co apoio "ue as ferramentas propias da xeometr%a anal%tica proporcionan/ en particular co apoio das coordenadas de puntos e vectores e das ecuaci$ns de rectas. *.. )epresentar e calcular a ecuaci$n anal%tica dunha circunferencia/ dunha elipse/ dunha hip1r ole ou dunha par# ola da "ue se coecen condici$ns/ de tipo anal%tico ou xeom1trico/ "ue a determinan. **. Etili0ar os nmeros complexos para resolver situaci$ns xeom1tricas relacionadas coas transformaci$ns no plano. *2. &studar as funci$ns polin$micas/ racionais/ con radicais/ peri$dicas/ exponenciais e lo!ar%tmicas/ tri!onom1tricas e tri!onom1tricas inversas anali0ando a representaci$n !r#fica destas. *3. Aplicar os m1todos de c#lculo da taxa de variaci$n media e a taxa de variaci$n instant#nea # resoluci$n de pro lemas sinxelos relacionados coa vida coti# ou con outras ciencias. *(. Aplicar a re!ra da cadea para a o tenci$n da derivada dunha funci$n composta por das funci$ns elementais.
(=

*=. Aplicar o c#lculo de derivadas # o tenci$n de funci$ns e valores num1ricos en contextos relacionados con pro lemas xeom1tricos e doutras ciencias. *+. O ter as ecuaci$ns das rectas de re!resi$n dunha varia le estat%stica idimensional para predicir os valores dunha varia le en funci$n da outra/ anali0ando a fia ilidade dos resultados as% o tidos. *,. )esolver pro lemas de reconto "ue re"uiran o uso com inado de distintas t1cnicas da com inatoria. *@. Asi!nar pro a ilidades a sucesos expresados en funci$n doutros de pro a ilidade coecida utili0ando as propiedades estudadas. *A. 3alcular a pro a ilidade condicionada dun suceso en experimentos aleatorios simples e mediante os teoremas da pro a ilidade total e de BaLes. 2.. Asi!nar pro a ilidades a sucesos aleatorios en modelos de pro a ilidade "ue se!uen unha distri uci$n inomial. 2*. )ecoecer pro lemas de distri uci$ns inomiais "ue se poidan aproximar mediante unha distri uci$n normal. 22. &mpre!ar de forma adecuada diferentes medios tecnol$xicos e inform#ticos para anali0ar informaci$ns de diferente tipo (alx1 rica/ xeom1trica/ pro a il%stica/ so re relaci$nsD) e reducir o tempo de c#lculo.
(+

CRITERIO+ DE A*ALIACI:- DO PROXECTO CURRICULAR E O +EU DE+E-*OL*EME-TO F *I-CULACI:- COA+ COMPETE-CIA+ E+PEC@0ICA+ COMPETE-CIA+ E+PEC@0ICA+ DO PC CRITERIO+ DE A*ALIACI:- DO PC *. Aplicar/ na lin!uaxe escrita e oral/ o *. Etili0ar os nmeros reais de forma "ue voca ulario/ os termos e os sexa capa0 de comparalos/ operar con formalismos matem#ticos/ con eles e producir e reci ir informaci$ns coherencia/ claridade e precisi$n/ en situaci$ns ha ituais/ resolvendo para interpretar diferentes pro lemas relacionados coas propias informaci$ns da vida coti# e doutras matem#ticas ou as outras ciencias. (3. ciencias. (3. B. */ 2/ 3/ ,/ @) &. */ 2/ 3/ (/ =/ @) 2. )esolver pro lemas aplicando 2. 'implificar expresi$ns en "ue estratexias e procedementos apare0an operaci$ns com inadas con heur%sticos "ue estimulen a sumas/ diferen0as/ produtos e creatividade/ a ha ilidade para cocientes de fracci$ns alx1 ricas. (3. expresar as ideas propias con &. */ 2/ 3/ (/ =) ar!umentos adecuados e o 3. )esolver pro lemas relacionados coa recoecemento dos posi les erros vida coti# no contexto de Galicia e cometidos. (3. B. 2/ =/ ,/ @) outras ciencias mediante a formulaci$n 3. Etili0ar de forma aut$noma as de ecuaci$ns/ inecuaci$ns ou sistemas ferramentas tecnol$xicas/ en de ecuaci$ns. (3. &. */ 2/ 3/ (/ =/ @) particular a calculadora !r#fica e (. )esolver ecuaci$ns lo!ar%tmicas e aplicaci$ns inform#ticas/ para a exponenciais e pro lemas "ue re"uiran mellor comprensi$n de conceptos/ a a sim oli0aci$n e resoluci$n destas resoluci$n de pro lemas complexos ecuaci$ns interpretando a soluci$n e e para o procesamento de c#lculos. compro ando a valide0 desta. (3. &. */ (3. B. 2/ (/ ,/ @) 2/ 3/ (/ =/ @) (. 8nvesti!ar os conceptos =. )esolver sistemas de tres ecuaci$ns de matem#ticos "ue su xacen no primeiro !rao con tres inc$!nitas interior dun pro lema aplicando a aplicando o m1todo de Gauss. (3. &. */ reflexi$n l$xico<dedutiva/ os 2/ 3/ (/ =) modelos de ar!umentaci$n propios +. )epresentar nmeros complexos das matem#ticas e os anali0ando relaci$ns fundamentais procedementos matem#ticos como a oposici$n e conxu!aci$n/ as% ad"uiridos no curso. (3. B. 2/ ,/ @) como analox%as co plano vectorial. (3. =. )a0oar matematicamente feitos &. */ 2/ 3/ (/ =) utili0ando os nmeros reais/ a ,. 'implificar e compro ar expresi$ns
(,

COMPETE-CIA+ E+PEC@0ICA+ DO PC CRITERIO+ DE A*ALIACI:- DO PC #lxe ra/ a xeometr%a/ as funci$ns e tri!onom1tricas resolvendo ecuaci$ns a estat%stica e a pro a ilidade/ sinxelas. (3. &. */ 2/ 3/ (/ =) anali0ando a importancia da @. )esolver tri#n!ulos cal"uera mediante a diversidade de ideas e opini$ns utili0aci$n do teorema dos senos e do como fonte de mellora e teorema do coseno e co apoio da enri"uecemento do modo de facer calculadora cient%fica. (3. &. */ 2/ 3/ (/ matem#tico. ;A64A 3.B. =) +. ;ormular conxecturas so re o A. )esolver situaci$ns xeom1tricas comportamento e a evoluci$n dun sinxelas co apoio "ue as ferramentas fen$meno do medio natural/ social propias da xeometr%a anal%tica ou cultural representado nunha proporcionan/ en particular co apoio das !r#fica a partir dunha funci$n/ coordenadas de puntos e vectores e valorando a importancia de reali0ar das ecuaci$ns de rectas. (3. &. */ 2/ 3/ a stracci$ns a partir de datos (/ =/ @) concretos. (3. B. 2/ 3/ (/ =/ ,/ @) *.. )epresentar e calcular a ecuaci$n ,. Aplicar as ferramentas estat%sticas e anal%tica dunha circunferencia/ dunha pro a il%sticas precisas # an#lise de elipse/ dunha hip1r ole ou dunha informaci$ns so re diferentes par# ola da "ue se coecen fen$menos e feitos/ valorando de condici$ns/ de tipo anal%tico ou forma cr%tica as informaci$ns emitidas xeom1trico/ "ue a determinan. (3. &. */ a trav1s dos medios de 2/ 3/ (/ =) comunicaci$n. (3. B. 2/ 3/ (/ =/ ,/ @) **. Etili0ar os nmeros complexos para A. )eflexionar so re o coecemento resolver situaci$ns xeom1tricas matem#tico como compoente relacionadas coas transformaci$ns no esencial da cultura na sa an#lise plano. (3. &. */ 2/ 3/ (/ =) de situaci$ns e fen$menos *2. &studar as funci$ns polin$micas/ procedentes do medio natural/ racionais/ con radicais/ peri$dicas/ social/ cultural e econ$mico de exponenciais e lo!ar%tmicas/ Galicia e do &stado. (3. B. 2/ 3/ =/ +/ tri!onom1tricas e tri!onom1tricas ,/ @) inversas anali0ando a representaci$n !r#fica destas. (3. &. */ 2/ 3/ (/ +) *3. Aplicar os m1todos de c#lculo da taxa de variaci$n media e a taxa de variaci$n instant#nea # resoluci$n de pro lemas sinxelos relacionados coa vida coti# ou con outras ciencias. (3.
(@

COMPETE-CIA+ E+PEC@0ICA+ DO PC
CRITERIO+ DE A*ALIACI:- DO PC &. */ 2/ 3/ (/ +) *(. Aplicar a re!ra da cadea para a o tenci$n da derivada dunha funci$n composta por das funci$ns elementais. (3. &. */ 2/ 3/ (/ +) *=. Aplicar o c#lculo de derivadas # o tenci$n de funci$ns e valores num1ricos en contextos relacionados con pro lemas xeom1tricos e doutras ciencias. (3. &. */ 2/ 3/ (/ +) *+. O ter as ecuaci$ns das rectas de re!resi$n dunha varia le estat%stica idimensional para predicir os valores dunha varia le en funci$n da outra/ anali0ando a fia ilidade dos resultados as% o tidos. (3. &. */ 2/ 3/ (/ ,) *,. )esolver pro lemas de reconto "ue re"uiran o uso com inado de distintas t1cnicas da com inatoria. (3. &. */ 2/ 3/ (/ ,) *@. Asi!nar pro a ilidades a sucesos expresados en funci$n doutros de pro a ilidade coecida/ utili0ando as propiedades estudadas. (3. &. */ 2/ 3/ (/ ,) *A. 3alcular a pro a ilidade condicionada dun suceso en experimentos aleatorios simples e mediante os teoremas da pro a ilidade total e de BaLes. (3. &. */ 2/ 3/ (/ ,) 2.. Asi!nar pro a ilidades a sucesos aleatorios en modelos de pro a ilidade "ue se!uen unha distri uci$n inomial. (3. &. */ 2/ 3/ (/ ,/ @) 2*. )ecoecer pro lemas de distri uci$ns inomiais "ue se poidan aproximar
(A

COMPETE-CIA+ E+PEC@0ICA+ DO PC
CRITERIO+ DE A*ALIACI:- DO PC mediante unha distri uci$n normal. (3. &. */ 2/ 3/ (/ ,/ @) 22. &mpre!ar de forma adecuada diferentes medios tecnol$xicos e inform#ticos para anali0ar informaci$ns de diferente tipo (alx1 rica/ xeom1trica/ pro a il%stica/ so re relaci$nsD) e reducir o tempo de c#lculo. (3. &. 3/ +/ @)
=.

Proxecto Curricular

Enviado por

Dados do documento

Direitos autorais

Formatos disponíveis

Compartilhar este documento

Compartilhar ou incorporar documento

Opções de compartilhamento

Você considera este documento útil?

Este conteúdo é inapropriado?

Direitos autorais:

Formatos disponíveis

Proxecto Curricular

Enviado por

Direitos autorais:

Formatos disponíveis

1 BACHARELATO

GALICIA PROXECTO CURRICULAR Matemticas I Modalidade de Ciencias e Tecnoloxa

De acordo co DECRETO 126/2008, de 19 de xuo DOGA de !" de x#$o%&

1 CURSO BACHARELATO. MATEMTICAS I. Mod !"d de de C"e#$" % e