RESUME ANATOMI DAN FISIOLOGI SISTEM KARDIOVASKULER

Kelompok SGD 5 I B Gde Mustika Lu& Gita E'(a(da Sukma)ati +utu Na(ik Me',astuti Lu& N,oma( S'i A'iasti(i De)i E.a Rosea(a +ut'i +utu A'i I(d'a)ati I De)e Gede D)i/a 0asa Ni +utu Nu' I(da& 1a(d'ade)i Ni Made E'a)ati I +utu Se(a +'atama Made Dia( K&a'isma +ut'a !"#"!#5#!$% !"#"!#5#"*% !"#"!#5#$-% !"#"!#5#55% !"#"!#5#-#% !"#"!#5#-$% !"#"!#5#--% !"#"!#5#-2% !"#"!#5#22% !"#"!#5#23% !"#"!#5#3$%

PROGRAM STUDI ILMU KEPERAWATAN FAKULTAS KEDOKTERAN UNIVERSITAS UDAYANA 2014

I. JANTUNG A4 A(atomi 5a(tu(6 !4 Letak 5a(tu(6 +osisi /a(tu(6 te'letak dia(ta' kedua pa'u da( 7e'ada dite(6a& te(6a& dada8 7e'tumpu pada dia9'a6ma t&o'a:is da( 7e'ada ki'a;ki'a 5 :m diatas p'o:essus <ip&oideus4 +ada tepi ka(a( :'a(ial 7e'ada pada tepi :'a(ialis pa's :a'tila6i(is :osta III de<t'a8 ! :m da'i tepi late'al ste'(um4 +ada tepi ka(a( :audal 7e'ada pada tepi :'a(ialis pa's :a'tila6i(is :osta VI de<t'a8 ! :m da'i tepi late'al ste'(um4 Tepi ki'i :'a(ial /a(tu(6 7e'ada pada tepi :audal pa's :a'tila6i(is :osta II si(ist'a di tepi late'al ste'(um8 tepi ki'i :audal 7e'ada pada 'ua(6 i(te':ostalis 58 ki'a;ki'a * :m di ki'i li(ea medio:la.i:ula'is4

Gam7a' !4 letak /a(tu(6 "4 Uku'a( 5a(tu(6 Uku'a( /a(tu(6 ki'a;ki'a pa(/a(6 !" :m8 le7a' 3;* :m seta te7al ki'a; ki'a - :m4 Be'at /a(tu(6 sekita' 2;!5 o(s atau "## sampai ="5 6'am da(

sedikit le7i& 7esa' da'i kepala( ta(6a(4 Setiap &a'i(,a /a(tu(6 7e'detak !##4### kali da( dalam masa pe'iode itu /a(tu(6 memompa "### 6alo( da'a& atau seta'a de(6a( 2452! lite' da'a&4 $4 St'uktu' /a(tu(6 5a(tu(6 me'upaka( o'6a( utama dalam sistem ka'dio.askule'4 5a(tu(6 di7e(tuk ole& o'6a(;o'6a( mus:ula'8 ape< da( 7asis :o'dis8 at'ium ka(a( da( ki'i se'ta .e(t'ikel ka(a( da( ki'i4 Selaput ,a(6 mem7u(6kus /a(tu(6 dise7ut pe'i:a'dium dima(a te'di'i a(ta'a lapisa( 9i7'osa da( se'osa8 dalam :a.um pe'i:a'di 7e'isi 5# :: ,a(6 7e'9u(6si se7a6ai pelumas a6a' tidak ada 6eseka( a(ta'a pe'i:a'dium da( epi:a'dium4 Di(di(6 /a(tu(6 te'di'i da'i $ lapisa( ,aitu > Epi:a'dium adala& lapisa( pali(6 lua' da'i /a(tu(68 lapisa( 7e'ikut(,a adala& lapisa( mioka'dium dima(a lapisa( i(i adala& lapisa( ,a(6 pali(6 te7al4 Lapisa( te'ak&i' adala& lapisa( e(do:a'dium4 Ada = 'ua(6a( dalam /a(tu(6 dima(a dua da'i 'ua(6 itu dise7ut at'ium da( sisa(,a adala& .e(t'ikel4 +ada o'a(6 a)a( at'ium dike(al de(6a( se'am7i da( .e(t'ikel dike(al de(6a( 7ilik4 Dia(ta'a at'ium ka(a( da( .e(t'ikel ka(a( ada katup ,a(6 memisa&ka( kedua(,a ,aitu katup t'i:uspidalis8 seda(6ka( pada at'ium ki'i da( .e(t'ikel ki'i /u6a mempu(,ai katup ,a(6 dise7ut de(6a( katup mit'al4 Kedua katup i(i 7e'9u(6si se7a6ai pem7atas ,a(6 dapat te'7uka da( te'tutup pada saat da'a& masuk da'i at'ium ke .e(t'ikel4

Gam7a' "4 St'uktu' /a(tu(6

B4 Fisiolo6i /a(tu(6 !4 +e'eda'a( da'a& 7esa' si'kulasi sistemik% Da'a& ,a(6 me(6a(du(6 1O" diali'ka( ole& .e(a :a.a supe'io' da( .e(a :a.a i(9e'io' ke at'ium ka(a( /a(tu(6 kemudia( diali'ka( ke .e(t'ikel ka(a( melalui katup t'i:uspidalis8 kemudia( da'i .e(t'ikel ka(a( da'a& diali'ka( ke pa'u ole& a'te'i pulmo(a'is melalui katup pulmo(a'is4 Di pa'u; pa'u da'a& me(6alami di9usi8 da'a& ,a(6 me(6a(du(6 O" di ali'ka( da'i pa'u; pa'u ke at'ium ki'i /a(tu(6 ole& .e(a pulmo(a'is kemudia( diali'ka( ke .e(t'ikel ki'i melalui katup 7i:uspidalis katup mit'al%4 Da'i .e(t'ikel ki'i da'&a diali'ka( ke selu'u& tu7u& ole& ao'ta melalui katup ao'ta4 SIRKULASI SISTEMIK Me(6ali'ka( da'a& ke 7e'7a6ai o'6a( Meme(u&i ke7utu&a( o'6a( ,6 7e'7eda Meme'luka( teka(a( pe'mulaa( ,a(6 7esa' Ba(,ak me(6alami ta&a(a( Kolom &id'ostatik pa(/a(6 "4 +e'eda'a( da'a& ke:il si'kulasi pulmo(al% Da'a& ,a(6 me(6a(du(6 1O" da'i .e(t'ikel ka(a( diali'ka( ke pa'u ole& a'te'i pulmo(a'is melalui katup pulmo(a'is4 Di pa'u;pa'u da'a& me(6alami di9usi8 da'a& ,a(6 me(6a(du(6 O" di ali'ka( da'i pa'u;pa'u ke at'ium ki'i /a(tu(6 ole& .e(a pulmo(a'is4

Gam7a' $4 pe'eda'a( da'a& 7esa' da( ke:il

Gam7a' $4 +e'eda'a( da'a' 7esa' da( ke:il $4 +e'eda'a( da'a& /a(i( +ada /a(i(8 ali'a( da'a& tidak me(6ikuti 'ute ,a(6 sama de(6a( 'ute setela& la&i'4 +e'7edaa( utama a(ta'a si'kulasi /a(i( da( si'kulasi setela& la&i' adala& pe(,esuaia( te'&adap ke(,ataa( 7a&)a /a(i( tidak 7e'(a9as8 se&i(66a pa'u tidak 7e'9u(6si4 5a(i( mempe'ole& O" dea( me(6elua'ka( 1O" melalui pe'tuka'a( de(6a( da'a& i7u me(em7us plase(ta4 Ka'e(a da'a& tidak pe'lu me(6ali' ke +a'u u(tuk me(,e'ap O" da( me(6elua'ka( 1#" pada si'kulasi /a(i( te'dapat dua /ala( pi(tas !% Foramen ovale8 suatu lu7a(6 di septum a(ta'a at'ium ka(a( da( ki'i8 da( "% Duktus arteriosus8 suatu pem7ulu& ,a(6 me(6&u7u(6ka( a'te'i pulmo(alis da( ao'ta ketika kedua(,a kelua' da'i /a(tu(64 +e'a( /ala(;/ala( pi(tas i(i dapat di6am7a'ka( de(6a( /elas apa7ila kita me(6ikuti ali'a( da'a& melalui /a(tu(6 /a(i(4 Da'a& 7e'oksi6e( ti(66i di 7a)a da'i plase(ta melalui .e(a um7ilikalis da( dite'uska( kedalam .e(a ka.a i(9e'io' /a(i(4 De(6a( demikia(8 ketika dikem7alika( keat'ium ka(a( da'i si'kulasi sistemok8 da'a& adala& :ampu'a( da'i da'a& 7e'oksi6e( ti(66i da'i .e(a um7ilikalis da( da'a& .e(a ,a(6 7e'oksi6e( 'e(da& ,a(6 kem7ali da'i /a'i(6a( /a(i(4 Selama masa /a(i( 8 ka'e(a ti(66i(,a 'esiste(si ,a(6 diaki7atka( ole& pa'u ,a(6 kolaps8 teka(a( di sepa'u& ka(a( /a(tu(6 da( si'kulasi pa'u le7i& ti(66i da'ipada disepa'u& ki'i /a(tu(6 da( si'kulasi sistemik8 situasi ,a(6 te'7alik di 7a(di(6ka( de(6a( setela& la&i'4 Ka'e(a pe'7edaa( teka(a( a(ta'a at'ium ka(a( da( ki'i8 se7a6ia( da'a& :ampu'a( ,a(6 7e'oksi6e( :ukup ,a(6 kem7ali keat'ium ka(a( se6e'a disalu'ka( keat'ium ki'i melalui 9o'ame( o.ale4 Da'a& i(i kemudia( me(6ali' kedalam .e(t'ikel ki'i da( di pompa ke lua' si'kulasi sistemik4 Selai( mempe'da'a&i /a'i(6a(8 si'kulasi sistemik /a(i( /u6a me(6ali'ka( da'a& melalui a'te'i

um7ilikalis a6a' te'/adi pe'tuka'a( de(6a( da'a& i7u melalui plase(ta4 Sisa da'a& di at'ium ka(a( ,a(6 tidak se6e'a diali&ka( keat'ium ki'i me(6ali' ke .e(t'ikel ka(a(8 ,a(6 memompa da'a& ke dalam a'te'i pulmo(alis4 Ka'e(a teka(a( di a'te'i pulmo(alis le7i& 7esa' da'ipada teka(a( diao'ta8 da'a& diali&ka( da'i a'te'i pulmo(alis kedalam ao'ta melalui duktus a'te'iosus me(6ikuti pe(u'u(a( 6'adie(t teka(a( de(6a( demikia( se7a6ia( da'a& ,a(6 dipompa kelua' da'i .e(t'ikel ka(a( ,a(6 ditu/uka( ke si'kulasi pa'u se6e'a diali&ka( kedalam ao'ta da( disalu'ka( kesi'kulasi sistemik8 me(6a7aika( pa'u ,a(6 (o(9u(6sio(al4 Saat la&i'8 9o'ame( o.ale me(utup da( me(/adi /a'i(6a( pa'ut ke:il ,a(6 dike(al se7a6ai fosa ovalis di septum at'ium4 Duktus a'te'iosus kolaps da( ak&i'(,a 7e'de6e(e'asi me(/adi u(tai li6ame(tosa tipis ,a(6 dike(al se7a6ai ligamentum arteriosum. Kada(6;kada(6 kedua /ala( pi(tas te'se7ut tidak me(utup sempu'(a setela& la&i'4 Fo'ame(o.ale pate( te'7uka% 7iasa(,a tidak me(im7ulka( 7a(,ak masala& ka'e(a te'dapat dau( mi'ip katup disisi ki'i septum4 Dau( i(i me(utup lu7a(6 se)aktu teka(a( at'ium ki'i le7i& 7esa' da'ipada teka(a( at'ium ka(a(4 Ka'e(a teka(a( di sepa'u& ka(a( /a(tu(6 da( si'kulasi pa'u tu'u( pada 7a,i 7a'u la&i' se6e'a setela& p'oses 7e'(a9as dimulai da( pa'u me(6em7a(68 teka(a( di sepa'u& ki'i /a(tu(6 da( si'kulasi sistemik le7i& 7esa' da'ipada teka(a( di pa'u setela& la&i'4 De(6a( demikia(8 teka(a( at'ium ki'i le7i& 7esa' da'ipada teka(a( at'ium ka(a( pada (eo(atus8 7e'la)a(a( de(6a( se7elum la&i'4 +e'7edaa( teka(a( i(i me(utup dau( pada 9o'ame( o.ale da( me(:e6a& te'/adi(,a pe(:ampu'a( a(ta'a kedua at'ium )alaupu( 9o'ame( o.ale tidak me(utup sempu'(a4 Duktus a'te'iosus pate( adala& keadaa( ,a(6 le7i& se'ius4 Se)aktu te'/adi pe(u'u(a( 'esiste(si pa'u saat p'oses 7e'(a9as dimulai8 teka(a( di a'te'i pulmo(alis tu'u( di 7a)a& teka(a( di ao'ta8 suatu keadaa( ,a(6 me(etap seumu' &idup4 Ka'e(a teka(a( ao'ta seka'a(6 le7i& 7esa' da'ipada teka(a( a'te'i pulmo(alis 8 se7a6ia( da'a& aka( diali'ka( da'i ao'ta ke dalam a'te'i pulmo(alis melalui duktus a'te'iosus ,a(6 tetap te'7uka8 ,aitu 7e'la)a(a( de(6a( a'a& ali'a( da'a& melalui duktus i(i se7elum la&i'4 Aki7at pe(6ali&a( ,a(6 a7(o'mal i(i8 tidak semua da'a& ,a(6 dipompa ole& .e(t'ikel ki'i masuk ke si'kulasi sistemik4 Apa7ila keadaa( i(i tidak di

pe'7aiki se:a'a 7eda& de(6a( me(6ikat duktus a'te'iosus ,a(6 te'7uka te'se7ut8 .e(t'ikel ki'i aka( melakuka( kompe(sasi de(6a( &ipe't'o9i mem7esa' da( me(/adi le7i& kuat%8 se&i(66a dapat di pompa le7i& 7a(,ak da'a&4 1u'a& /a(tu(6 tam7a&a( i(i me(6&asilka( si'kulasi sistemik ,a(6 adekuat )alaupu( se7a6ia( da'i da'a& ,a(6 kelua' .e(t'ikel ki'i diali&ka( kesi'kulasi pa'u4 Ve(t'ikel ka(a( /u6a me(6alami &ipe't'opi 8 ,a(6 memu(6ki(ka( pemompaa( da'a& mela)a( teka(a( a'te'i pulmo(alis ,a(6 me(i(6kat8 dise7a7ka( ole& 7a(,ak(,a da'a& ,a(6 me(6ali' kedalam si'kulasi pa'u4 Be7a( ke'/a tam7a&a( pada /a(tu(6 i(i ak&i'(,a me(,e7a7ka( 6a6al /a(tu(6 da( kematia( p'ematu' /ika kelai(a( te'se7ut tidak diko'eksi4

Gam7a' =4 Sistem pe'eda'a( da'a& /a(i(

=4 Sistem +e'sa'a9a( 5a(tu(6 5a(tu(6 dipe'sa'a9i ole& se'a7ut;se'a7ut sistem sa'a9 oto(om4 Sistem sa'a9 oto(om dapat di7a6i me(/adi dua 7a6ia( sistem pa'asimpatis da( simpatis de(6a( e9ek;e9ek ,a(6 sali(6 7e'la)a(a(8 da( 7eke'/a 7e'tolak

7elaka(64 1o(to&(,a8 sistem stimulasi sistem simpatis 7iasa(,a di7a'e(6i ole& &am7ata( sistem pa'asimpatis4 Se7alik(,a stimulasi pa'asimpatis da( &am7ata( simpatis me'upaka( dua ke/adia( ,a(6 te'/adi se'e(tak4 Ke6iata( ,a(6 7e'tolak 7elaka(6 i(i mempe'ti(66i ketelitia( pe(6atu'a( sa'a9 ole& sistem sa'a9 oto(om4 +e(6atu'a( sa'a9 oto(om te'&adap sistem ka'dio.askula' mem7utu&ka( kompo(oe(;kompo(e( se7a6ai 7e'ikut > !% se(so'8 "# li(tasa( a9e'e(8 $% pusat i(te6'asi8 =% li(tasa( e9e'e(8 5% 'esepto'4 Ada dua 7ua& kelompok se(so' utama ,aitu baroreseptor da( kemo'esepto'4 Ba'o'esepto' atau p'esso'e:ep,o'%8 te'letak di le(6ku(6 ao'ta da( si(us ka'otikus4 Resepto' i(i peka sekali te'&adap pe'e6a(6a( atau pe'u7a&a( 7e(tuk di(di(6 pem7ulu& da'a& aki7at pe'u7a&a( teka(a( a'te'ia4 Stimulasi 'esepto' i(i pada pe(i(6kata( teka(a( a'te'ia mem7e'ika( a7a a7a pada pusat pe(6atu'a( /a(tu(6 u(tuk me(6&am7at ke6iata(/a(t(64 Se7alik(,a pe(6u'a(6a( teka(a( a'te'iamemulai 'e9leks ke6iata( /a(tu(64 Kemo'esepto' te'letak di dalam 7ada( ka'otis da( le(6ku(6 ao'ta4 Resepto' i(i te'a(6sa(6 ole& pe(u'u(a( kada' oksi6e( dalam a'te'ia8 pe(i(6kata( teka(a( ka'7o(dioksida da( pe(i(6kata( kada' kada' io( &,d'o6e( p& da'a& ,a(6 me(u'u(%4 +e(6akti9a( kemo'esepto' aka( me'a(6sa(6 pusat pe(6atu'a( /a(tu(6 u(tuk me(i(6katka( ke6iata( /a(tu(64 Resepto' lai( ,a(6 peka te'&adap 'e6a(6a( aki7at pe'u7a&a( .olume da'a& te'letak pada pe'temua( .e(a;.e(a ,a(6 7esa' da( a'te'ia4 Apa7ila 'esepto' i(i te'a(6sa(6 aka( tim7ul dua /e(is 'espo( 'e9leks > pe(i(6kata( ke:epata( de(,ut /a(tu(6 'e9leks Bai(7'id6e% da( deu'esis4 Li(tasa( a9e'e( le)at sa'a9 .a6us da( 6loso9a'i(6eus me(,alu'ka( i(puls sa'a9 da'i 'esepto' ke otak44 +usat i(te6'asi atau pusat pe(6atu'a( otak ka'dio'e6ulato'% te'letak pada 7a6ia( atas medula o7lo(6ata da( po(s 7a)a&4 +uat ka'dio'e6ulato' i(i me(e'ima impuls da'i 7a'o'esepto' da( kemo'esepto' da( me(e'uska(,a ke /a(tu(6 da( pem7ulu& da'a& melalui se'a7ut sa'a9 pa'asimpatis da( simpatis4 +usat;pusat otak ,a(6 le7i& ti(66i sepe'ti ko'teks se'e7'i da( &ipotalamus dapat /u6a mempe(6a'u&i akti.itas sa'a9 oto(om melalui medulla o7lo(6ata4 LI(tasa( e9e'e( se'a7ut;se'a7ut pa'asimpatis da'i pusat ka'dio'e6ulato' me(u/u ke/a(tu(6 te'utama melalui sa'a9 .a6us8

seda(6ka( se'a7ut;se'a7ut simpatis disalu'ka( melalui sa'a9 ka'diakus4 Respto' te'letak pada sistem pe(6&a(ta' /a(tu(68 mioka'dium da( otot polos pem7ulu& da'a&4 Stimulasi 'esepto' aka( me(6u7a& ke:epata( de(,ut /a(tu(68 kekuata( ko(t'aksi mioka'dium da( diamete' pem7ulu& da'a&4 Se'a7ut;se'a7ut pa'asimpatis mempe'sa'a9i (odus SA8 otot;otot at'ium8 da( (odus AV melalui sa'a9 .a6us4 Se'a7ut pa'asimpatis /u6a meluas sampai ke otot .e(t'ikel8 tetapi mak(a da'i li(tasa( i(itampak(,a te'7atas4 Stimulasi da'i se'a7ut pa'a simpatis aka( me(,e7a7ka( pelepasa( asetilkoli(4 Asetikoli( me'upaka( pe'a(ta'a 7a6i t'a(smisi i(puls sa'a9 pada 'esepto' /a(tu(64 SAtimulasi pa'asimpatis me(6&am7at ke6iata( /a(tu(6 de(6a( me(6u'a(6i ke:epata( de(,ut /a(tu(68 ke:epata( ko(duksi impuls melalui (odus AV8 da( me(i(6katka( kekuata( ko(t'aksi mioka'dium4 Respo( simpatis i(i dise7ut /u6a 'espo( ade(e'6ik4 Respo( /a(tu(6 te'&adap stimulasi simpatis disalu'ka( melalui 'esepto' /a(tu(6 ,a(6 dike(al se7a6ai 'esepto' 7eta4 +em7ulu& da'a& memiliki dua 'esepto'8 al9a da( 7eta4 Ra(6sa(6a( simpatis pada 'esepto' al9a aka( me(6&asilka( .aseko(t'iksi4 Seda(6ka( 'a(6sa(6a( pada 'esepto' 7eta dapat me(im7ulka( .asedilatasi4 Resepto' 7eta pem7ulu& da'a& da( /a(tu(6 dapat di7edaka( me(/adi 'esepto' 7eta! da( 7eta"4 Stimulasi sele'kti9 pada 'esepto'; 'esepto' i(i8 7e'sama de(6a( .a'iasi dalam i(te(sitas ke6iata( simpatis8 dapat me(6atu' de'a/at pe(,empita( pem7ulu& da'a&4 De(6a( demikia( dapat me(6atu' /u6a kapasitas /a'i(6a( pem7ulu& da'a&8 se'ta mempe(6a'u&i 'esiste(si pem7ulu& da'a& te'&adap ali'a( da'a&4 Aki7at(,a /u6a mempe6a'u&i teka(a( a'te'ia4 Misal(,a pe(,empita( a'te'ia aka( me(i(6katka( teka(a( a'te'ia da( 'esiste(si pe'i9e' te'&adap ali'a( da'a&4 +e(,empita( .e(a aka( me(6u'a(6i kapasitas /a'i(6a( .e(a8 da( de6a( demikia( me(i(6katka( ali' 7alik .e(a me(u/u /a(tu(64 Le(6ku(6 'e9leks ka'dio.askula' 7eke'/a u(tuk me(sta7ilka( teka(a( a'te'ia da( :u'a& /a(tu(68 da( u(tuk me(6atu' pe'u7a&a(;pe'u7a&a( sesuai de(6a( ke7utu&a( tu7u&4 1u'a& /a(tu(6 da( teka(a( a'te'ia dapat diti(6katka( le)at 'a(6sa(6 simpatis da( &am7ata( pa'asimpatis4 De(6a( demikia( ke:epata( de(,ut /a(tu(6 diti(6katka(8 kekuata( ko(t'aksi me(i(6kat da( tim7ul .aseko(t'iksi4 Se7alik(,a pe(i(6kata( teka(a( da'a&

,a(6 tidak (o'mal aka( 7e'aki7at tim7ul(,a 'e9leks u(tuk me(6u'a(6i ke:epata( de(,ut /a(tu(68 ko(t'aktilitas8 da( te'/adi(,a .asedilatasi4 54 Sistem Ko(duksi?@a(ta'a( 5a(tu(6 +ada o'a(6 (o'mal 'a(6sa(6a( list'ik /a(tu(6 7e'a)al di (odus si(oat'ial si(oat'ial (ode%4 Ra(6sa(6 itu kemudia( di&a(ta'ka( ke selu'u& /a(tu(6 melalui /a'i(6a( ko(duksi te'te(tu4 Da'i (odus SA ke (odus AV at'io.e(t'i:ula' (ode%8 'a(6sa(6 di&a(ta'ka( melalui t'aktus i(t'a (odal a(te'io'8 medial8 da( poste'io'%4 Be'kas @is mulai da'i (odus AV8 mele)ati :e(t'al 9i7'ous 7od, se&i(66a me(:apai tepi atas septum i(te'.e(t'ikule'4 Da'i si(i 7e'/ala( pada sisi ki'i pa's mem7'a(osa4 Be'kas :a7a(6 ka(a( RBB A right bundle branch% 7iasa(,a me'upaka( te'usa( 7e'kas @is8 ia 7e'/ala( se7a6ai st'uktu' tu(66al di lapisa( su7e(doka'd di sisi ka(a( se&i(66a me(:apai dasa' muskulus papila'is a(te'io'4 Da'i si(i ia te'7a6i me(/adi $8 ,ak(i :a7a(6 a(te'io'8 poste'io' da( late'al4 0a(6 te'ak&i' i(i me(u/u di(di(6 late'al .e(t'ikel ka(a( RV% da( 7a6ia( 7a)a& septum mem7e(tuk 7a(6u(a( sepe'ti kipas8 ,a(6 ak&i'(,a se7a6ai a(,ama( +u'ki(/e4 1a7a(6 ki'i LBB A le9t 7u(dle 7'a(:&% umum(,a mempu(,ai .a'iasi ,a(6 le7i& 7a(,ak4 Se6e'a setela& 7e':a7a(6 da'i 7e'kas @is8 ia te'7a6i dua atau le7i&8 ,a(6 7e'/ala( di su7e(doka'd da( masi(6;masi(6 mem7e(tuk 7a(6u(a( sepe'ti kipas4 Biasa(,a te'dapat &u7u(6a( satu sama lai(4 Fasikulus a(te'io' supe'io'% te'di'i da'i 7a(6u(a( pa(/a(6 da( tipis7e'/ala( me(u/u muskulus papila'is a(te'io'4 Seda(6 9asikulus poste'io' i(9e'io'% 7iasa(,a le7i& pe(dek da( le7i& le7a' me(u/u ke septum 7a6ia( poste'io'4 Kada(d;kada(6 ditemuka( 9asikulus septal4 +asoka( da'a& ke sistem ko(duksi i(t'a.e(t'ikule' sa(6at 7e'.a'iasi4 +ada sem7ila( pulu& pe'se( populasi8 pasok da'a& (odus AV 7e'asal da'i R1A 'i6&t :o'o(a', a'te',%8 seda(6 !# pe'se( 7e'asal da'i L1B le9t :i':um9le< a'te',4 Atrioventricular artery /u6a memasok da'a& ke 7e'kas &is maupu( :a7a(6 7e'kas 7a6ia( p'oksimal4 Se7a6ia( 7esa' 7a6ia( p'oksimal RBB maupu( LBB da( 9asikulus a(te'io' LBB8 me(dapat da'a& da'i :a7a(6 septal LAD le9t a(te'io' des:e(di(6 :o'o(a', a'te',%4 Seda(6 9asikulus poste'io' LBB me(dapat da'a& da'i :a7a(6 7e'kas +DA poste'io' des:e(di(6

:o'o(a', a'te',%4 Be'kas @is8 7a6ia( p'oksimal RBB8 pa(6kal LBB8 9asikulus poste'io' me(dapat pe'da'a&a( 6a(da da'i dua tempat ,ak(i da'i +DA da( LAD4

Gam7a' 54 sistem ko(duksi /a(tu(6 5adi 'a(6sa(6a( ,a(6 pe'tama kali dite'ima ole& /a(tu(6 7e'a)al da'i (odus si(o at'ial ,a(6 dite'uska( ke AV (ode melalui t'aktus i(te'(odul8 kemudia( 'a(6sa(6a( aka( dite'uska( melalui 7e'kas @is ,a(6 aka( di&a(ta'ka( ke 7a6ia( apeks ko'dis da( melalui 7e'kas pu'ki(,e dise7a'ka( keselu'u& di(di(6 .e(t'ikel de(6a( demikia( /a(tu(6 7e'ko(t'aksi4 -4 Ko(t'aksi Otot 5a(tu(6 Aksi pote(sial otot /a(tu(6 ,a(6 memi:u suatu ko(t'aksi meka(ik /a(tu(6 melalui suatu p'oses ,a(6 dise7ut e<itatio( :o(t'a:tio( :oupli(64 +ada p'oses i(i te'/adi ke(aika( ,a(6 d'amatis ko(se(t'asi 1aCC 7e7as i(t'aselule'4 +ada otot /a(tu(6 ada dua meka(isme ,a(6 dapat me(e'a(6ka( &al te'se7ut ,aitu 1aCC dikelua'ka( da'i :ada(6a( i(t'aselule' ,a(6 dise7ut sa':oplasmi: 'eti:ulum da( 1aCC e<t'aselule' 7e'di9usi ke dalam sel selama 9ase plateau pada pote(sial aksi /a(tu(64

+ada )aktu ti(6kat 1aCC i(ta'sel ti(66i8 /em7ata( ,a(6 dise7ut /em7ata( sila(6 :'oss 7'id6e% ,a(6 te'7e(tuk da'i dua set 9ilame( atau mio9ilame( ditemuka( dalam sel4 Filame( te7al ,a(6 te'di'i da'i p'otei( ,a(6 dapat 7e'ko(t'aksi dise7ut miosi(8 da( 9ilame(t tipis ,a(6 te'susu( da'i p'otei( lai( ,a(6 dapat 7e'ko(t'aksi te'masuk akti( da( p'otei( pe(6atu' t'opo(i(8 ,a(6 te'susu( 'e6ula' da( pa'allel didalam u(it ko(t'aksi dasa' da'i otot dise7ut sa'kome'4U(it sa'kome'8 7e'6a7u(6 u/u(6 keu/u(6 pada 6a'is D8 mem7e(tuk mio9i7'il sepa(/a(6 sel;sel otot4 Selama ko(t'aksi 9ilame( te7al da( tipis sali(6 me(66ese' u(tuk mempe'pe(dek tiap sa'kome' &i(66a keselu'u& otot4 Kekuata( u(tuk mempe'pe(dek i(i di6e'akka( ole& 1aCC ,a(6 mem7e(tuk /em7ata( sila(6 a(ta'a mio9ilame( te7al da( tipis4 5em7ata(;/em7ata( te'7e(tuk ma(akala to(/ola( miosi( da'i 9ilame( te7al me(,e(tu& molekul akti( dalam 9ilame( tipis4 I(te'aksi akti( miosi( i(i meme'luka( e(e'6i da'i ade(osi( t'i9os9at4 +ada otot ,a(6 isti'a&at8 pe'se(tu&a( akti( de(6a( miosi( di&am7at ole& t'opo(i(4 Kalsium 1a% me(,e7a7ka( ko(t'aksi otot sali(6 7e'i(te'aksi de(6a( t'opo(i( u(tuk me(6&ila(6ka( &am7ata( akti(4 Se7ua& :'oss 7'id6e me'upaka( se7ua& susu(a( sa(6at pe(dek4 +eme(deka( otot ,a(6 7esa' meme'luka( 7e(tuk :'oss 7'i6de ,a(6 7e'ula(68 u(tuk mem7e(tuk poto(6a( 6e'ak dia(ta'a mio9ilame(8 melepas da( mem7e(tuk kem7ali pada tempat akti( ,a(6 7a'u8 7e6itu sete'us(,a se:a'a 7e'ula(64 Ko(t'aksi 7e'ak&i' 7ila ko(se(t'asi kalsium dia(ta'a mio9ilame( 7e'ku'a(64 Meka(isme i(i tidak selu'u&(,a diketa&ui tapi pasti te'/adi peme:a&a( akti9 da'i 1aCC didalam 'eti:ulum sa':oplasmik4 +asa(6a( eksitasi ko(ta'ksi pada otot /a(tu(6 7e'7eda de(6a( otot tu7u&4 +e'7edaa( i(te(sitas i(te'aksi akti(;miosi( ko(ta'ksi% dapat di&asilka( da'i satu pote(sial aksi ,a(6 mema:u otot /a(tu(64 Meka(isme i(i keli&ata((,a me'upaka( .a'iasi da'i /umla& 1aCC ,a(6 me(:apai mio9ilame( selam ko(t'aksi4 Kemampua( otot /a(tu(6 u(tuk 7e'.a'iasi didalam kekuata( ko(t'aksi(,a8 sa(6at pe(ti(6 u(tuk 7e'9u(6si(,a /a(tu(64 24 Siklus 5a(tu(6

Katup AV aka( te'7uka da( da'a& me(6ali' da'i at'ium ke .e(t'ikel 7e'teka(a( 'e(da& ,a(6 seda(6 me(6alami 'elaksasi8 sampai .e(t'ikel 7e'ko(t'aksi4 Katup ao'ta da( pulmo(alis te'tutup8 ka'e(a teka(a( di ao'ta da( a'te'i pulmo(alis le7i& 7esa' da'i pada teka(a( di dalam .e(t'ikel ,a(6 7e'elaksasi4 @al i(i memu(6ki(ka( da'a& te'kumpul di dalam .e(t'ikel 4 +e'iode i(i dise7ut DIASTOL4Volume da'a& di dalam .e(t'ikel sesaat se7elum ko(t'aksi .e(t'ikel dise7ut .olume diastolik ak&i' e(d;diastoli: .olume %4 Se)aktu .e(t'ikel 7e'ko(t'aksi8 teka(a( di dlm .e(t'ikel me(/adi le7i& 7esa' da'i pada di at'ium da( katup AV me(utup4 Dalam )aktu si(6kat8 teka(a( di ao'ta da( a'te'i pulmo(alis masi& tetap le7i& ti(66i da'i pada teka(a( di dalam .e(t'ikel 8 se&i(66a katup ao'ta da( pulmo(alis tetap te'tutup4 Sei'i(6 de(6a( pe(i(6kata( teka(a( di dalam .e(t'ikel8 katup ao'ta da( pulmo(alis te'7uka se:a'a :epat da( da'a& me(6ali' kelua' .e(t'ikel de(6a( ke:epata( da( teka(a( ,a(6 ti(66i 4 pe'iode i(i dise7ut SISTOL4 34 Teka(a( A'te'i A'te'i pulmo(alis da( ao'ta adala& pem7ulu&; pem7ulu& 7e'otot ,a(6 mem7esa' saat ali'a( da'a& da'i .e(t'ikel data(64 Teka(a( ,a(6 di&asilka( di a'te'i pada saat pu(:ak ko(t'aksi .e(t'ikel /au& le7i& 7esa' da'i pada teka(a( didalam a'te'i saat .e(t'ikel 'elaksasi4 Teka(a( sistolik adala& teka(a( didalam a'te'i ,a(6 di&asilka( selama ko(t'aksi .e(t'ikel 4 Teka(a( diastolik adala& teka(a( da'a& a'te'i ,a(6 di&asilka( se)aktu .e(t'ikel melema&4 *4 Bu(,i 5a(tu(6 Bu(,i /a(tu(6 te'de(6a' se)aktu katup AV mit'al da( semilu(a'% se'ta katup pulmo(alis da( ao'ta te'tutup4 +ali(6 sedikit dapat dide(6a' dua kada(6 kada(6 empat% 7u(,i /a(tu(64 Bu(,i /a(tu(6 pe'tama se)aktu katup AV te'tutup ka'e(a ko(t'aksi .e(t'ikel8 7u(,i i(i sedikit mema(/a(68 7e'(ada 'e(da& da( tim7ul saat pe'mulaa( sistol se)aktu teka(a( di .e(t'ikel le7i& 7esa' da'i teka(a( di at'ium4 Bu(,i /a(tu(6 kedua te'de(6a' se)aktu katup outlet da'i .e(t'ikel pulmo(alis da( ao'ta me(utup 7iasa(,a 7e'la(6su(6 le7i& si(6kat4 &al i(i te'/adi selama diastol saat .e(t'ikel 7e'elaksasi da( teka(a( didalam a'te'i pulmo(alis da( ao'ta le7i& 7esa' da'ipada teka(a( di

.e(t'ikel ka(a( da( ki'i4 Bu(,i /a(tu(6 keti6a da( ke empat kada(6 kada(6 te'de(6a' da( tampak(,a 7e'kaita( de(6a( 7u(,i 6eta'a( ali'a( da'a& di .e(t'ikel 7u(,i keti6a % atau se)aktu masuk at'ium 7u(,i ke empat%4 !#4 1u'a& 5a(tu(6 Ko(t'aksi 7e'ula(6 mioka'dium adala& de(6ut /a(tu(64 Setiap da'a& ,a(6 kelua' pe'de(,uta( adala& .olume?isi seku(:up st'oke .olu.e%4 1u'a& /a(tu(6 1O% 7e'6a(tu(6 pada &asil kali ke:epata( de(,ut /a(tu(6 @R dalam de(,ut pe'me(it% da( .olume seku(:up SV dalam ml ,a(6 dipompa pe'de(,uta(% > 1O ml?m(t % A @R de(,ut?m(t % < SV ml?de(,ut % 1O pada o'a(6 de)asa adala& a(ta'a =85 lt' da( 3 lt' pe' me(it4 +e(i(6kata( 1O dapat te'/adi ka'e(a pe(i(6kata( ke:epata( de(,ut /a(tu(6 da( ? atau .olume seku(:up4 !!4 Ko(t'ol I(st'i(sik Atas 1u'a& 5a(tu(6 1O dapat me(i(6kat atau me(u'u( aki7at 6a,a;6a,a ,a(6 7eke'/a se:a'a i(st'i(sik di /a(tu(6 ,aitu ta(pa asupa( i(te'(al4 Ko(t'ol i(st'i(sik atas :u'a& /a(tu(6 dite(tuka( ole& pa(/a(6 se'at" otot /a(tu(64 Apa7ila se'at;se'at otot /a(tu(6 di'e6a(6ka( sampai 7atas te'te(tu maka ko(t'aktilitas atau kemampua( /a(tu(6 u(tuk memompa aka( me(i(6kat4 +e(i(6kata( ko(t'aktilitas me(i(6katka( kekuata( setiap de(,ut se&i(66a te'/adi pe(i(6kata( SV da( 1O4 +a(/a(6 se'at;se'at otot /a(tu(6 mempe(6a'u&i te6a(6a( ,a(6 dapat me'eka 7e(tuk ka'e(a susu(a( a(atomis p'otei(;p'otei( ko(t'aktil otot4

II. PEMBULUH DARAH A. Arter A'te'i adala& pem7ulu& da'a& ,a(6 kelua' da'i /a(tu(6 ,a(6 7e'9u(6si mem7a)a da'a& de(6a( teka(a( ti(66i ke selu'u& tu7u&4 Uku'a( a'te'i 7e'.a'iasi da'i "5 mm ao'ta% sampai #85 mm4 se:a'a mik'oskopis8 di(di(6 a'te'i te'di'i da'i ata' ti6a lapisa( ,aitu Tu(ika ad.e(tisia8 tu(ika media8 tu(ika

i(tima4 Tu(ika ad.e(tisia?lapisa( te'lua' pem7ulu& da'a& da( pali(6 /au& da'i lume( pem7ulu& ,a(6 te'di'i da'i /a'i(6a( ikat 7e'9u(6si se7a6ai pe(u(/a(64 Tu(ika media?lapisa( te(6a& pem7ulu& te'di'i da'i otot polos .askule' selalu memiliki to(us 7asal8 atau te6a(6a(? teka(a( ,a(6 dapat me(i(6kat atau me(u'u(4 +e(i(6kata( te6a(6a( me(,e7a7ka( pe(,empita( pem7ulu& da'a& seda(6ka( 'elaksasi otot polos me(,e7a7ka( dilatasi pem7ulu& da( pe(u'u(a( 'esiste(si t&d ali'a(4 Tu(ika i(tima te'letak pali(6 dalam te'susu( ole& sel;sel e(dotel da( dise7ela& lua'(,a dikelili(6i ole& mem7'a( 7asal4

Gam7a' -4 a'te'i da( .e(a B. Ve!" Ve(a adala& pem7ulu& da'a& ,a(6 7e'9u(6si mem7a)a da'a& da'i selu'u& tu7u& ke /a(tu(6 de(6a( teka(a( ,a(6 le7i& 'e(da& da'i teka(a( a'te'i #;5mm@6%4 Di(di(6 .e(a le7i& tipis da'i a'te'i da( lume((,a tidak 7ulat sepe'ti a'te'i tetapi 7e'diamete' le7i& 7esa'4 +ada dae'a& te'te(tu8 ,aitu tu(6kai 7a)a&8 .e(a memiliki katup4 Katup i(i 7e'upa lipata( tu(ika i(tima ,a(6 7e'9u(6si u(tuk me(:e6a& da'a& me(6ali' 7alik da( tetap me(6ali' ke a'a& /a(tu(64

Gam7a' 24 Katup .e(a pada tu(6kai 7a)a&

Ber#e$""! "rter $"! %e!" Arter Mem7a)a da'a& 7e'si&8 ke:uali a'te'i pulmo(alis Di(di(6(,a te7al 5a'i(6a((,a elastis Katup &a(,a pada pe'mulaa( kelua' da'i /a(tu(6 Me(u(/ukka( ada(,a tempat Ve!" Mem7a)a da'a& koto'8 ke:uali .e(a pulmo(alis Di(di(6(,a tipis 5a'i(6a((,a ku'a(6 elastis Katup sepa(/a(6 /ala((,a Tidak ada tempat u(tuk

u(tuk me(de(6a'ka( /a(tu(6 14 A'te'iol

de(,ut

me(de(6a' de(,ut /a(tu(6

A'te'iol me'upaka( :a7a(6 pali(6 u/u(6 sistem a'te'i ,a(6 7e'9u(6si se7a6ai katup pe(6o(t'ol u(tuk me(6atu' pe(6ali'a( da'a& ke kapile'4 A'te'iol memiliki di(di(6 kuat se&i(66a mampu 7e'ko(t'iksi se:a'a komplit atau dilatasi 7e7e'apa kali8 se&i(66a dapat me(6atu' ali'a( da'a& ke kapile'4 Di(di(6 a'te'iol te'di'i da'i sedikit /a'i(6a( elasti( da( le7i& 7a(,ak otot polos D. K"& 'er Kapile' me'upaka( pem7ulu& da'a& ,a(6 sa(6at &alus 7e'9u(6si se7a6ai alat pe(6&u7u(6 a(ta'a a'te'i;.e(a8 tempat pe'tuka'a( Eat a(ta'a da'a&; /a'i(6a(8 me(,e'ap Eat maka(a( di usus da( me(,a'i(6 da'a& di 6i(/al4 Kapile' te'di'i da'i sel;sel e(dotel8 6a'is te(6a&(,a a(ta'a = da( * mik'omete'8 &ampi' tidak :ukup 7esa' u(tuk ali'a( sel da'a& me'a&4 Ba&a(;7a&a( la'ut lemak misal(,a > O" da( 1O" 7e'di9usi kelua' kapile' de(6a( me(em7us sel;sel e(dotel8 seda(6ka( 7a&a(;7a&a( ,a(6 tidak la'ut lemak misal > io(" k:l da( 6lukosa dapat 7e'di9usi dia(ta'a sel;sel e(dotel melalui :ela& atau po'i" a(ta' sel4 +e'tuka'a( O" da( 1O"8 suplai maka(a( da( pe(6elua'a( sisa" meta7olisme semua(,a 7e'la(6su(6 se7a6ai &asil di9usi ,a(6 meli(tasi sel tu(66al4