Ao principio...

foi a lia de comandos

Neal Stephenson
1999
Presentacin, por M. VDAL
Prlogo, por P. J. ROMEU
Traducido por: Compostela Wireless
ltima Correccin (xuo, 2006): mancomun.org niciativa galega polo Software Libre
Copyright 1999 por Neal Stephenson
ndice
Presentacin............................................................................................................................4
Prlogo ...................................................................................................................................7
ntroducin...............................................................................................................................9
Convertibles, Tanques E Batmbiles......................................................................................11
Lanzador De Bits...................................................................................................................14
As nterfaces Grficas De Usuario.........................................................................................17
Loita De Clases No Escritorio................................................................................................21
Tarro De Mel, Pozo De Brea, O Que Sexa............................................................................25
A Tecnosfera..........................................................................................................................29
A Cultura Da nterface............................................................................................................32
Morlocks E Eloi Ao Teclado....................................................................................................39
A Rapa Metafrica.................................................................................................................43
Linux......................................................................................................................................45
O hole Hawg Dos Sistemas Operativos.............................................................................49
A Tradicin Oral.....................................................................................................................51
Shock De Sistema Operativo.................................................................................................53
Falibilidade, Emenda, Redencin, Confianza E Outros Arcanos Conceptos Tcnicos..........58
Memento Mori........................................................................................................................64
A Fatiga Do geek...............................................................................................................68
Etre........................................................................................................................................70
Mente Compartida.................................................................................................................76
O Dedo Maimio Dereito De Deus........................................................................................78
Presentacin
Hai anos que os fabricantes de sistemas operativos -como Microsoft ou Apple- dedican
inxentes esforzos a ocultar como funcionan realmente os ordenadores, suponse que coa
idea de simplificar o seu uso. Para isto, algns dos seus mellores enxeeiros inventaron
toda clase de metforas visuais e interfaces grficas, o cal permitiu que moita xente se
achegue aos ordenadores persoais sen sentir pnico e sen provocar grandes gastos de
formacin de persoal s sas empresas. Pero, lamentablemente, construr ese muro de
metforas en forma de interface grfica entre o ordenador e o usuario (coecida como GU)
tivo un custo social e cultural moi notable, ao contribur decisivamente a que a tecnoloxa
que subxace no ordenador se perciba como algo mxico, sen conexin ningunha entre
causas e efectos, recubrindo dun formidable manto de ignorancia todo o que realmente
sucede. so propiciou estratexias comerciais baseadas no engano e na trampa
a
, cando non
abertamente delituosas
b
e explica que produtos moi deficientes, como o propio Windows,
sexan consumidos masivamente e tolerados polo gran pblico, que soporta resignadamente
unha mercanca inzada de erros e sen garanta real ningunha, que acepta as perdas de
datos, os virus, as vulnerabilidades, o control sobre a sa intimidade e toda clase de erros
inesperados como algo natural, inherente ao propio ordenador, e non ao sistema operativo
que o fai funcionar. O ltimo e gravsimo atropelo planificado por parte do principal
construtor de interfaces amigables ten o nome de TCPA/Palladium e pretende universalizar
o software propietario con cdigo malicioso incorporado. Hoxe son as empresas as que
lexislan de facto mediante a tecnoloxa e, de se impoer tal sistema -unha autntica
conspiracin de Microsoft e ntel contra liberdades bsicas das persoas-, permitira
realmente a censura remota, a intrusin no control dos ordenadores persoais por parte das
corporacins multimedia e dos gobernos, s costas do usuario e sen o seu consentimento.
A cultura da interface impxose, pero para chegar a ese punto fixo falta un longo
percorrido salpicado de guerras non declaradas, unha autntica loita de clases no
escritorio que nos levou desde a lia de comandos ata as vistosas interfaces grficas
actuais. precisamente esa historia a que nos narra, de forma amena e desenfadada, Neal
Stephenson, autor por certo dalgunhas das mellores novelas de ciencia-ficcin da
derradeira dcada, tales como Snow Crash e Criptonomicn. Existe unha comunidade, unha
cultura compartida, de programadores expertos e gurs de redes, cuxa historia se pode
rastrexar dcadas atrs, ata as primeiras minicomputadoras de tempo compartido e os
primixenios experimentos. Os membros desta cultura cuaron o termo hacker. Os
hackers construron a internet. Os hackers fixeron do sistema operativo Unix o que na
actualidade. Os hackers fan andar Usenet. Os hackers fan que funcione a WWW
c
.
O herdeiro desa cultura o movemento do software libre, e o seu buque insignia:
GNU/Linux. Nese mbito segue moi viva a interface de lia de comandos da que nos fala
Stephenson.
Tal circunstancia non responde a ningunha clase de nostalxia ou excentricidade, nin se debe
s a unha decisin tcnica, senn poltica, pois con isto mantense intactos o poder e a
capacidade de decisin do usuario sobre o que fai na sa mquina. desta historia, non
a.- Trampa no ciberespacio, Roberto Dei Cosmo, 1998,
http://sindominio.net/biblioweb/telematica/trampas.html
b.- Resolucin xudicial contra Microsoft do xuz Jackson, emitida en abril de 2000. absolutamente
demoledor: cualifica a sa estratexia empresarial como conduta depredadora, compraa cun polgar
opresor sobre os seus competidores e acentaa de violenta.
c.- Como converterse en hacker, Eric Raemond, 2001. A traducin
castel pode lerse en: http://sindominio.net/biblioweb/telematica/hacker-como.html
moi coecida fra do mbito hacker, sobre a que nos ilustra AO PRNCPO. . . FO A LA
DE COMANDOS.
A obra que presentamos constite un ensaio sobre o pasado e o futuro dos ordenadores
persoais, un percorrido persoal e subxectivo -pero non por isto menos preciso- a travs da
evolucin dos sistemas operativos que o autor ten coecido -Windows, MacOS, Linux,
BeOS- e da actitude que representou ao longo do tempo cada un destes no uso e no tipo de
usuario aos que deu lugar. Non un libro que trate de avaliar ou comparar tecnicamente as
prestacins dos distintos sistemas operativos, nin que aborde a tpica (e artificiosa)
controversia entre usuarios de Mac e de Windows. De feito, Stephenson sita
correctamente no mesmo plano a Apple e a Microsoft, como das caras da mesma moeda:
tal e como non hai diferenza cualitativa entre un fabricante de ferraris e outro de ladas (por
moito que esttica e ata funcionalmente non haxa comparacin posible), tampouco a hai
entre Redmond e Cupertino: ambos xigantes representan un modelo baseado en cdigo
pechado, na restricin e a apropiacin das fontes do coecemento e na venda de licenzas.
A alternativa ao software propietario non outro software propietario que funcione mellor ou
sexa mis vistoso, ou nos salga gratis, senn un modelo de desenvolvemento e uso do
software que devolva aos usuarios de ordenadores o poder e a liberdade que foron
perdendo ao longo do tempo ou, anda mis, que permita aos usuarios autoorganizrense
para isto: ese, e non outro, o valor do software libre, moito mis que as sas excelencias
tcnicas, as cales, sendo indiscutibles, non deixan de ser un feito circunstancial. E que o
que caracteriza pois ao software libre? O permiso de copiar, modificar e redistribur o cdigo
(inclundo a sa venda), cunha nica restricin que se pode sintetizar co ttulo do himno de
Caetano Veloso e do Maio Francs: prohibido prohibir, e que os hackers comprimen
anda mis chamndoo copyleft. sto non unha simple utopa de informticos libertarios,
senn a columna vertebral da internet (mis do 60 % dos servidores web basanse nun
software libre chamado Apache), o modelo de negocio de numerosas empresas e o sistema
que usan xa mis de vinte millns de persoas nos seus ordenadores.
Esta obra sen dbida supor un punto de vista novo para o usuario non especializado, pois
descubriralle de xeito ameno un mundo que non o que lle contaron nas revistas de
informtica, nin nos rutilantes anuncios das grandes compaas de software propietario, que
prometen facilidade de uso a cambio de aceptar a entrega cega e incondicional aos seus
produtos. Neal Stephenson mostra que non ouro todo o que reloce debaixo desas
metforas visuais e deses vistosos e (suponse) intuitivos escritorios, que se impuxeron a
custa dun exercicio tramposo de idealizacin equivalente s pelculas de Walt Disney.
Hai que facer unha pequena aclaracin en canto excelente traducin de Asuncin lvarez.
No texto aparece a mido software gratis como traducin castel de free software. En
ingls, o termo free polismico, e pode significar tanto libre coma gratis. As e todo, free
software, referido ao movemento que abandeira GNU/Linux, emprgase sempre no senso
de liberdade, non de prezo, e dbese traducir como software libre. Pero Stephenson
emprega moitas veces ao longo do texto free nun senso inequvoco que indica gratuidade
e por suposto a tradutora respectouno. Cando o autor quere referirse a software libre opta
pola denominacin "open source" (fonte aberta). O software libre libre ata para ser
vendido. Que o software se poida copiar sen restricins fai que tenda a chegar ao usuario a
custo cero, o cal distinto a que non custase nada producilo ou a que algun non pagase
polo seu desenvolvemento: a gratuidade, cando se d, unha consecuencia do modelo de
libre copia, non a sa razn de ser
d
.
Para elaborar este libro empregouse unicamente software libre, en concreto o sistema de
d.- De feito existe software gratuto que en absoluto software libre: o navegador Explorer de Microsoft un
bo exemplo de como a gratuidade pode ser parte dunha despiadada estratexia de dumping.
composicin de textos LATEX
e
, o editor GNU Emacs e o corrector spell
f
, cos que se
controlou todo o proceso ata a sada final dun ficheiro postcript para a imprenta. Temos o
empeo explcito por mostrar con feitos que o resultado da maquetacin con ferramentas
libres ata superior que o que se obtn cos carsimos programas comerciais que se
empregan na composicin de libros en papel. Tampouco se usou interface grfica: todo o
proceso se realizou sen efectuar un s clic de rato desde unha terminal de lia de
comandos (GNU bash). Unha versin dixital deste libro, libremente reproducible para uso
persoal, pode atoparse na Biblioweb de sinDominio
g
.
S nos queda agradecer a cesin da traducin do ingls a Asuncin lvarez e
ciberpunk.org, no seu site atpase outra versin en lia deste ensaio
h
. Tamn desexamos
que conste o noso agradecemento a Pedro Xurxo Romeu, por nos permitir reproducir a
recensin que fixo para o Arquivo de Nessus
i
.
MQUEL VDAL
miquel@sindominio.net
e.- TEX (pronnciese [tej]) foi creado no ano 1978 por Donald E. Knuth, figura sobresante na ciencia da
computacin moderna e mxima autoridade no estudo de algoritmos matemticos. TEX sen dbida un dos
programas libres mis perfectos e dos que mis orgullosos se senten os amantes do software libre. LATEX (e
o seu sucesor LATEX 2) unha linguaxe estruturada construda a partir de TEX, empregada por gran nmero
de matemticos, fsicos, qumicos e enxeeiros, se ben se pode empregar en calquera tipo de documento.
Malia que Word est facendo estragos, anda moitas revistas de Fsica e Matemtica ou, por exemplo, os
libros da editorial Addison-Weslee, se preprocesan utilizando TEX.
f.- spell un programa antiqusimo de lia de comandos que tamn traballa integrado en Emacs. Foi escrito
orixinalmente para unha mquina PDP-10 en 1971 por R.E. Gorin e reescrito en C por Pace Willisson, do MT.
Despois de 30 anos, segue sendo o corrector ortogrfico estndar dos sistemas Unix.
g.- http://sindominio.net/biblioweb/telematica.
h.- http://www.ciberpunk.com/basicos/neal_stephenson.
i.- http://www.archivodenessus.com/rese/0186/
Prlogo
parte de escribir boas novelas de ciencia ficcin (ou como se chame o que fai), Neal
Stephenson ten outra faceta mis xornalstica. Non est tan marcada como a de Bruce
Sterling, quen dedicou moitos esforzos a informar desde cinco minutos no futuro, pero moi
interesante, cntrase sobre todo no mundo da informtica e as tecnoloxas avanzadas de
comunicacin. E aqu onde Neal Stephenson gaa a moitos dos que tratan estes temas: el
realmente entende o fundamento tcnico.
Non que os seus comentarios sexan anlises secas de posibilidades tecnolxicas, mis
ben todo o contrario. Son pezas cheas de opinins, subxectivas e claramente escritas por
unha persoa en concreto, pero unha persoa cunha opinin que merece terse en conta
porque demostra coecer ben o campo sobre o que escribe.
Un bo exemplo este libro dedicado aos sistemas operativos. AO PRNCPO... FO A LA
DE COMANDOS unha combinacin de historia do software, discusin sobre a progresiva
ocultacin da realidade tras unha interface cada vez mis bonita, meditacin sobre o
sentido da vida, diario dos problemas de enfrontarse a varios sistemas operativos
diferentes, canto nostlxico aos das en que as cousas se facan como deban facerse e, un
pouco, defensa dos moi masculinos valores da potencia e o control.
Todo comeza cunha analoxa: os sistemas operativos son coma os coches. A compaa
Microsoft empezou vendendo bicicletas motorizadas (MS-DOS), logo pasou a producir unha
actualizacin (o Windows orixinal) que permita bicicleta ir mis rpido e, finalmente,
produce un coche, non demasiado bonito, que perde moito aceite pero que a xente compra
moito. A outra compaa, Apple, vende uns coches moi cmodos, fciles de usar, pero que
veen hermeticamente pechados, de forma que imposible saber que hai no seu interior.
BeOS vende coches de alta tecnoloxa, fermosos, con gran estilo e capaces de voar, ir pola
auga ou facer o que un queira, e mis baratos que a competencia. E por fin temos algo que
non nin sequera unha compaa, senn mis ben un campamento de refuxiados, cheo de
voluntarios de gran talento, que produce tanques. Si, tanques. Tan bos, que nunca se
rompen, fciles de manobrar, que consomen o mesmo combustible que un coche, estn
fabricados coa ltima tecnoloxa e, o mellor de todo, son gratutos. A medida que un deses
tanques Linux, non o adiviaran?, se termina, dixase na ra e calquera pode levalo.
A partir de a, Neal Stephenson constre un discurso no que explica o valor real dunha
compaa de sistemas operativos (ningn. O seu valor s est na cabeza dos clientes que,
como Mulder, queren crer), analiza a necesidade da sociedade americana (e por
extensin o resto do mundo) de ocultar a complexidade tras uns bonitos botns, e discute
os moitos problemas de instalar Linux. E cando un sospeitaba que est a piques de
defender valores das ferramentas para homes (despois de comparar a Linux cun
marabilloso, na sa experiencia, trade industrial) desclgase cunha afirmacin sorprendente
para un hacker: o mellor sistema operativo sera aquel que combinase a potencia cunha boa
interface grfica. dicir, un que che dese a posibilidade de abrir unha fiestra lia de
comandos. dicir, BeOS.
Porque a lia de comando a mellor forma de se relacionar co mundo. A lia de comandos
o que che permite acceder realidade fundamental. Seguro que Deus cando creou o
universo fxoo coma un hacker diante da pantalla do seu ordenador tecleando crpticos
comandos para crear universos.
Son 150 pxinas dun discurso labirntico? Moi posiblemente. Ten razn no que di? En boa
parte. Vaise polas ramas? Certamente. apaixonante de ler? Podes apostalo. Porque AO
PRNCPO... FO A LA DE COMANDOS est escrito con paixn, e por un autor que sabe
empregar atrevidas metforas e brillantes imaxes, que a cada pxina pode sorprender
cunha observacin intelixente ou cun dato interesante. Cando o rematas, quedas co
inexplicable desexo de instalar BeOS no teu ordenador. O que se pode resumir dicindo que
outro bo libro de Neal Stephenson.
PEDRO XURXO ROMEU
j
j.- Pedro Xurxo Romeu (Arrecife, 1967) licenciado en Fsica, pero realmente dedcase a traducir,
programacin web e a escribir ocasionalmente. Traduciu os tres volumes da monumental novela de N.
Stephenson Criptonomicn (Edicins B, 2002), e est a preparar a traducin da sa esperada secuela,
Azogue (Quicksilver), cuxa publicacin est prevista para outubro deste ano. Edicins B publicou
recentemente a sa primeira novela, O outono das estrelas, escrita en colaboracin con Miquel Barcel.
Introducin
HA UNS VNTE ANOS, a Jobs e Wozniak, os fundadores de Apple, ocurruselles a moi
estraa idea de vender mquinas de procesamento de informacin para uso domstico. O
negocio despegou, os seus fundadores fixeron unha chea de cartos e recibiron o crdito que
merecan como ousados visionarios. Pero nesa mesma poca, a Bill Gates e Paul Allen se
lles ocorreu unha idea anda mis estraa e fantasiosa: vender sistemas operativos de
ordenador. sto era moito mis estrao que a idea de Jobs e Wozniak.
Un ordenador polo menos tia certa realidade fsica. Via nunha caixa, poda abrirse e
enchufarse e podase ver como pestanexaban as luces. Un sistema operativo non tia
ningunha encarnacin tanxible. Via nun disco, abof, pero o disco non era, para todos os
efectos, mis que a caixa que contia o sistema operativo. O produto mesmo era unha serie
moi longa de uns e ceros que, cando se instalaba e se coidaba ben, che daba a capacidade
de manipular outras series moi longas de uns e ceros. Ata os poucos que de feito
comprendan que era un sistema operativo de ordenador posiblemente pensaban nisto
como un prodixio incriblemente complicado da enxeera, como un reactor ou un avin
espa U-2, e non algo que puidese chegar a ser (na xerga da alta tecnoloxa) "produtizado".
Pero agora a compaa que fundaron Gates e Allen vende sistemas operativos como Gillette
vende follas de afeitar. Lnzanse novas versins de sistemas operativos como se fosen
pelculas de Hollywood, co respaldo de celebridades, aparicins en talk shows e xiras
mundiais.
O seu mercado o bastante vasto como para que a xente non se preocupe de se foi
monopolizado por unha compaa.
Ata os menos inclinados tcnica da nosa sociedade teen agora polo menos unha idea
nebulosa do que fan os sistemas operativos; anda mis, teen opinins slidas sobre os
seus mritos relativos. xa un coecemento compartido que, se tes un programa que
funciona no teu Macintosh e o pasas a unha mquina Windows, non funciona. sto sera, de
feito, un erro risible e idiota, como cravar ferraduras nas rodas dun coche.
Unha persoa que entrase en coma antes da fundacin de Microsoft e espertase hoxe,
tomara o New York Times desta ma e non entendera nada -ou case-:
tem: O home mis rico do mundo fixo a sa fortuna a partir de que? ferrocarrs? buques?
petrleo? Non, sistemas operativos.
tem: O Departamento de Xustiza est investigando o suposto monopolio en sistemas
operativos de Microsoft con ferramentas legais que se inventaron para restrinxir o poder dos
xefes de bandas de ladrns do sculo XX.
tem: Unha amiga mia contoume recentemente que interromperan un (ata entn)
estimulante intercambio de correos electrnicos cun mozo. Ao principio pareca un tipo tan
intelixente e interesante -dixo- pero logo empezou a poerse en plan "PC-contra-Mac".
Que diaos est a pasar aqu? E ten futuro o negocio dos sistemas operativos, ou s
pasado? O que segue a mia opinin, que completamente subxectiva; pero, dado que
me pasei bastante tempo, non s empregando, senn programando en Macintosh,
Windows, Linux e BeOS, talvez non sexa tan desinformada como para carecer por completo
de valor. Este un ensaio subxectivo, mis crtico ca un artigo de investigacin, e pode
parecer inxusto ou parcial comparado co que se pode atopar nas revistas de PC. Pero,
desde que sau o Mac, os nosos sistemas operativos estn baseados en metforas, e, polo
que a min respecta, lextimo cuestionar calquera cousa con metforas dentro.
Convertiles! "an#ues $ %atmiles
NA POCA EN QUE JOBS, Wozniak, Gates e Allen estaban soando nestes plans
inverosmiles eu era un adolescente que viva en Ames, owa. O pai dun dos meus amigos
tia un vello MGB convertible
1
oxidndose no garaxe. s veces consegua que arrincase e
cando o faca levbanos a dar unha volta polo barrio, cunha expresin memorable de
salvaxe entusiasmo xuvenil na cara; para os seus preocupados pasaxeiros era un tolo,
tusindo e ranqueando por Ames, owa, e tragndose o po de enferruxados Gremlins e
Pintos, pero na sa propia imaxinacin era Dustin Hoffman cruzando a Ponte da Baa coa
melena ao vento.
Mirando atrs, isto reveloume das cousas sobre a relacin das persoas coa tecnoloxa.
Unha foi que o romanticismo e a imaxe inflen moito sobre a sa opinin.
Se o dubidan (e teen unha chea de tempo libre), pregntenlle a calquera que tea un
Macintosh e que por isto imaxina ser membro dunha minora oprimida.
O outro punto, algo mis sutil, foi que a interface moi importante. Abof que aquel MGB
era un coche malsimo en case calquera aspecto importante: pesado, pouco fiable, pouco
potente. Pero era divertido conducilo. Responda. Cada pedrolo da estrada sentase nos
sos, cada matiz no asfalto transmitase instantaneamente s mans do condutor. Poda
escoitar o motor e saber que fallaba. O volante responda inmediatamente s ordes das
mans. Para ns, os pasaxeiros, era un exercicio ftil de non ir a ningn lado -mis ou menos
tan interesante como mirar por riba do ombreiro de algun que introduce nmeros nunha
folla de clculo. Pero para o condutor era unha experiencia. Durante un breve tempo, estaba
expandindo o seu corpo e os seus sentidos nun mbito mis amplo, e facendo cousas que
non poda realizar sen axuda.
A analoxa entre coches e sistemas operativos bastante boa, as que permtanme seguir
con esta durante un intre, como xeito de dar un resumo sumario da nosa situacin hoxe en
da.
maxnense un cruzamento de estradas onde hai catro puntos de venda de coches. Un
deles (Microsoft) moito, moito maior cs demais. Comezou hai anos vendendo bicicletas
de tres velocidades (MS-DOS); non eran perfectas, pero funcionaban e, cando se rompan,
arranxbanse doadamente.
En fronte estaba a tenda de bicicletas rival (Apple), que un da empezou a vender vehculos
motorizados: coches caros, pero de estilo atractivo, cos mecanismos hermeticamente
selados, de tal xeito que o seu funcionamento era algo misterioso.
A tenda grande respondeu apresurndose a sacar un kit de actualizacin (o Windows
orixinal) ao mercado. Tratbase dun dispositivo que, cando se aplicaba a unha bicicleta de
tres velocidades lle permita seguir, a duras penas, o ritmo dos coches Apple. Os usuarios
tian que empregar lentes de proteccin e sempre estaban sacndose "bichos
2
" dos dentes,
mentres os usuarios de Apple corran no seu confort hermeticamente selado, burlndose
1.- O MGB foi o coche deportivo britnico mis exitoso de todos os tempos. Sau da producin en Abingdon en
1962. Fabricouse tamn unha versin cup coa denominacin MGB GT. A producin suprimiuse en 1980,
despois de ter vendido medio milln de unidades. [N. do E.]
2.- O autor xoga nesta e noutras partes do ensaio coa dobre acepcin de ug: bicho, insecto e erro, fallo
informtico. [N. do E.]
polas vents. Pero os Micro-motopedais eran baratos e fciles de reparar comparados cos
coches Apple, e a sa cota de mercado medrou.
Ao final a tenda grande acabou por sacar un coche en toda regra: un monovolume colosal
(Windows 95). Tia o encanto esttico dun bloque sovitico de vivendas para obreiros,
perda aceite e estalbanlle as buxas, pero foi un xito tremendo. Pouco tempo despois,
sacaron tamn un enorme vehculo para a circulacin fra de estrada destinado a usuarios
industriais (Windows NT), que non era mis bonito c monovolume, e s algo mis fiable.
Desde entn houbo unha chea de rudo e berros, pero pouco cambio. A tenda pequena
segue vendendo elegantes sedans de estilo europeo e gastndose moitos cartos en
campaas publicitarias. Teen carteis de LQUDACN! postos no escaparate desde hai
tanto tempo que xa estn amarelos e engurrados. A tenda grande segue a fabricar
monovolumes e vehculos de circulacin fra da estrada cada vez mis grandes.
outra beira da estrada hai dous competidores que chegaron mis recentemente. Un deles
(Be, nc.) vende batmbiles plenamente operativos (os BeOS). Son mis bonitos e
elegantes ata que os eurosedans, mellor deseados, mis avanzados tecnoloxicamente e
polo menos tan fiables como calquera outra cousa no mercado: e no entanto son mis
baratos cs demais.
Cunha excepcin, claro: Linux, que est enfronte mesmo, e que non un negocio en
absoluto. un conxunto de tendas de campaa, iurtas, tipis e cpulas xeodsicas
levantadas nun prado e organizadas por consenso. A xente que vive al fabrica tanques.
Non son como os anticuados tanques soviticos de ferro forxado; son mis parecidos aos
tanques M1 do exrcito estadounidense, feitos de materiais da era espacial e cheos de
sofisticada tecnoloxa de arriba abaixo, pero son mellores cs tanques do exrcito. Foron
modificados de tal xeito que nunca, nunca se avaran, son o bastante lixeiros e manobrables
como para os usar na ra e non consomen mis combustible cun coche compacto. Estes
tanques prodcense a mesmo a un ritmo aterrador, e hai un nmero enorme deles aliados
xunto estrada coas chaves postas. Calquera que queira pode simplemente montar nun e
marchar con el de balde.
Os clientes chegan a este cruzamento en multitudes, da e noite. O noventa por cento vanse
dereitos tenda grande e compran monovolumes ou vehculos para circulacin fra de
estrada. Nin sequera miran as outras tendas.
Do dez por cento restante, a maiora vai e compra un elegante eurosedan, detndose s
para ollar por riba do ombreiro aos filisteos que compran monovolumes e vehculos para
circulacin fra da estrada. Se seica chegan a se fixar sequera na xente outra beira da
estrada, vendendo os vehculos mis baratos e tecnicamente superiores, estes clientes
desprzanos, por consideralos lunticos e descerebrados.
A tenda de batmbiles vende uns cantos vehculos ao manitico dos coches de ocasin que
quere un segundo vehculo ademais do seu monovolume, pero parece aceptar, polo menos
de momento, que un xogador marxinal.
O grupo que regala os tanques s permanece vivo porque o levan voluntarios, que se alian
ao borde da ra con megfonos, tratando de chamar a atencin dos clientes sobre esta
incrible situacin. Unha conversa tpica algo as:
HACKER CON MEGFONO: Aforra cartos! Acepta un dos nosos tanques de balde!
invulnerable, e pode atravesar zonas de rochedos e pantanos a cento cincuenta quilmetros
por hora consumindo dous litros aos cen!
FUTURO COMPRADOR DE MONOVOLUME: xa sei que o que dis certo... pero... eh... eu
non sei manter un tanque!
MEGFONO: Tampouco sabes manter un monovolume!
COMPRADOR: Pero esta tenda ten mecnicos contratados. Se lle pasa algo ao meu
monovolume, podo tomarme un da libre de traballo, traelo aqu e pagarlles para que
traballen nel mentres eu sento na sala de espera durante horas, escoitando msica de
ascensor.
MEGFONO: Pero se aceptas un dos nosos tanques gratutos mandarmosche voluntarios
ta casa para que o arranxen gratis mentres dormes!
COMPRADOR: Mantente lonxe da mia casa, bicho raro!
MEGFONO: Pero. . .
COMPRADOR: Pero que non ves que todo o mundo est comprando monovolumes?
&an'ador (e %its
A CONEXN ENTRE COCHES e xeitos de interactuar cos ordenadores non se me
ocorrera na poca na que me levaban de paseo naquel convertible. Apunteime a unha clase
de programacin no nstituto de Ames. Tras unhas cantas clases introdutorias, dronnos
permiso aos estudantes para entrar nunha cativa sala que contia un teletipo, un telfono e
un mdem anticuado consistente nunha caixa de metal cun par de ocos de plstico enriba
(nota: moitos lectores, abrndose camio a travs desta ltima oracin, probablemente
sentiron un retorzn inicial co temor de que este ensaio estivera a piques de se converter
nun tedioso conto sobre o difcil que o tiamos nos vellos tempos; acouguen: o que estou
facendo, de feito, colocar as mias pezas sobre o taboleiro de xadrez, por as dicilo,
preparndome para realizar unha observacin sobre temas realmente interesantes e
actualizados como o software de fonte aberta). O teletipo era exactamente o mesmo tipo de
mquina que se estivera usando durante dcadas para enviar e recibir telegramas.
Tratbase basicamente dunha mquina de escribir ruidosa que s poda xerar LETRAS
MASCULAS. Montada ao carn haba unha mquina mis pequena cun longo rolo de
cinta de papel e unha cesta de plstico transparente debaixo.
Para conectar este dispositivo (que non era un ordenador en absoluto) coa Universidade
Estatal de owa ao outro lado da cidade, haba que coller o telfono, marcar o nmero do
ordenador, agardar a que chegaran rudos raros e daquela colocar o auricular nos ocos de
plstico. De atinares un oco envolva os seus beizos de neopreno ao redor da parte da
orella e o outro ao redor da parte da boca, consumando unha especie de sesenta e nove
informacional. O teletipo estremecase mentres era posudo polo esprito do afastado
ordenador, e empezaba a martelar mensaxes crpticas.
Posto que o tempo de ordenador era un recurso escaso, usabamos unha especie de tcnica
de procesamento por lotes. Antes de marcar no telfono conectabamos a perforadora de
cinta (unha mquina subsidiaria aplicada ao costado do teletipo) e tecleabamos os nosos
programas.
Cada vez que pulsabamos unha tecla, o teletipo imprima unha letra no papel diante nosa,
de tal xeito que puideramos ler o que escribiramos; pero ao mesmo tempo converta a letra
nun conxunto de oito dxitos binarios, ou bits, e perforaba un patrn correspondente de
buratos ao ancho dunha cinta de papel. Os diminutos discos de papel sados da cinta caan
na cesta de plstico transparente, que lentamente se encha do que s se pode describir
como bits reais. O derradeiro da do curso, o mozo mis listo da clase (non eu) saltou desde
detrs do seu pupitre e lanzou varios quilos destes bits por riba da cabeza do noso profesor,
como confetti, como unha especie de broma semiafectuosa. A imaxe daquel home sentado
al, atenazado polas fases iniciais dunha atvica reaccin de loita-ou-lisca, con millns de
bits (megabytes) candolle polo pelo e metndoselle polo nariz e a boca, o rostro
pndoselle morado a medida que se aproximaba explosin, a escena mis memorable
da mia educacin formal.
De calquera xeito, resultar obvio que a mia interaccin co ordenador foi dunha natureza
extremadamente formal, que estaba dividida en diferentes fases, a saber:
1. Sentado na casa con lapis e papel, a quilmetros de distancia de calquera ordenador,
pensaba moito verbo do que quera que fixera o ordenador e traduca as mias
intencins a unha linguaxe informtica -unha serie de smbolos alfanumricos sobre a
pxina-;
2. Levaba isto a travs dunha especie de cordn sanitario informacional (cinco
quilmetros a travs de tormentas de neve) ata o colexio e introduca aquelas letras
nunha mquina -non nun ordenador- que converta os smbolos en nmeros binarios
e os rexistraba visiblemente en cinta;
3. Entn, mediante o mdem dos ocos de goma, enviaba aqueles nmeros ao
ordenador da universidade, que faca aritmtica con eles e devolva nmeros
diferentes ao teletipo;
4. O teletipo converta estes nmeros de novo en letras e martelbaos nunha pxina, e
eu, mirando, interpretaba as letras como smbolos significativos.
O reparto de responsabilidades que todo isto leva admirablemente limpo: os ordenadores
fan aritmtica con bits de informacin. Os humanos interpretan os bits como smbolos
significativos. Pero esta distincin est desdebuxndose, ou polo menos complicndose,
coa chegada dos sistemas operativos modernos que usan, e dos que frecuentemente
abusan, do poder da metfora para facer os ordenadores dispoibles para un pblico mis
amplo. Polo camio -posiblemente debido a estas metforas, que fan dun sistema operativo
unha especie de obra de arte- a xente empeza a se pr emotiva e tmalle agarimo a
fragmentos de software do mesmo modo que o pai do meu amigo lle tia agarimo ao seu
convertible.
Poida que xente que s interactuou cun ordenador a travs de interfaces grficas de
usuario como MacOS ou Windows - dicir, case calquera que usara un ordenador- lle
sorprendera, ou polo menos lle chamara a atencin, o da mquina de telgrafos que eu
usaba para comunicarme cun ordenador en 1973, pero haba, e hai, unha boa razn para
usar este tipo particular de tecnoloxa. Os seres humanos dispoen de formas diversas de
comunicarse entre si, como a msica, a arte, a danza e as expresins faciais, pero algunhas
delas son mis susceptibles ca outras para expresarse como cadeas de smbolos. A
linguaxe escrita a mis doada porque, por suposto, consiste en cadeas de smbolos para
empezar.
Se resulta que os smbolos pertencen a un alfabeto fontico (e non son, por exemplo,
ideogramas), convertelos en bits un procedemento trivial que se fixou tecnoloxicamente no
sculo XX, coa introducin do cdigo morse e doutras formas de telegrafa.
Tiamos unha interface humano/ordenador cen anos antes de ter ordenadores. Cando se
crearon os ordenadores na poca da Segunda Guerra Mundial, os humanos, de modo
natural, comunicronse con eles, enxertndoos en tecnoloxas xa existentes para traducir
letras a bits e viceversa: teletipos e mquinas de tarxetas perforadas.
Estas encarnaban dous enfoques fundamentalmente diferentes da computacin. Cando se
usaban tarxetas, perforbase todo un taco e pasbanse polo lector vez, o cal chambase
procesamento por lotes. Tamn se poda facer procesamento por lotes cun teletipo, como
xa describn, usando o lector de cinta de papel, e certamente animbanos a adoptar este
enfoque cando eu estaba no instituto. Pero -anda que se facan esforzos por mantrmonos
ignorantes disto- o teletipo poda facer algo que o lector de tarxetas non poda. No teletipo,
unha vez establecido o vnculo co mdem, podase introducir s unha lia e pulsar a tecla
de retorno. O teletipo enviara entn esa lia ao ordenador, que poda responder ou non con
lias propias, que o teletipo martelara -producira, co tempo, unha transcricin do
intercambio mantido coa mquina. Este modo de o facer nin sequera tia nome daquela,
pero cando, moito mis tarde, apareceu unha alternativa, denominouse retroactivamente a
interface de lia de Comandos.
Cando fun universidade usaba os ordenadores en grandes salas abarrotadas onde
bandadas de estudantes sentaban fronte a versins lixeiramente actualizadas das mesmas
mquinas e escriban programas informticos. Estes ordenadores usaban mecanismos de
impresin por matrices de puntos, pero eran (desde o punto de vista da mquina) idnticas
aos antigos teletipos. Naquel momento, os ordenadores compartan mellor o tempo - dicir,
os mainframes seguan sendo os mainframes, pero comunicbanse mellor cun gran nmero
de terminais vez.
En consecuencia, xa non era necesario usar procesamento por lotes. Os lectores de
tarxetas foron desterrados a corredores e sotos, e o procesamento por lotes converteuse
nunha cousa exclusiva de nerds
!
, e en consecuencia adquiriu unha certa tinguidura arcana
ata entre aqueles de ns que sabiamos sequera que exista. Todos evitabamos xa os lotes,
pasndomonos lia de comandos: o meu primeiro cambio de paradigma de sistema
operativo, e eu sen me decatar.
Haba unha enorme morea de papel pregado no chan baixo cada un destes teletipos
glorificados, e quilmetros de papel se estremecan mentres pasaban polos seus rolos.
Case todo este papel se tiraba ou se reciclaba sen ser tocado xamais pola tinta, unha
atrocidade ecolxica tan flagrante que aquelas mquinas pronto foron substitudas por
terminais de vdeo -chamados teletipos de vidro, que eran mis silenciosos e non
desperdiciaban papel. Con todo, desde o punto de vista do ordenador, estes tamn eran
indistinguibles das mquinas de teletipo da Segunda Guerra Mundial. Para todos os efectos,
seguimos usando tecnoloxa vitoriana para comunicarnos cos ordenadores ata preto de
1984, cando se introduciu o Macintosh coa sa interface Grfica de Usuario. Ata despois
diso a lia de comandos seguiu a existir como estrato subxacente -unha especie de reflexo
medular- a moitos sistemas informticos modernos durante a idade
de ouro das nterfaces Grficas de Usuario ou GU (Graphical User nterface), como as
chamarei de agora en diante.
3.- Nerd: O chapn da casa, retratado tantas veces nas pelculas e nas series de televisin norteamericanas,
xeralmente con dificultade para se relacionar socialmente e que en cambio adoita destacar en materias tales
como as matemticas ou a astronoma. Na xerga hacker asumiuse de forma irnica (news for nerds o
lema de slashdot, o foro web mis importante dedicado tecnoloxa e ao software libre) e perdeu o matiz
orixinalmente despectivo para acabar usndose como sinnimo de algun que se preocupa polas cousas
importantes e non se entretn en trivialidades. [N. do E.]
As Interfaces )r*ficas (e +suario
O PRMERO QUE TEN QUE FACER calquera programador ao escribir un novo fragmento
de software decidir como tomar a informacin coa que est a traballar (nun programa
grfico, unha imaxe; nunha folla de clculo, unha tboa de nmeros) e convertela nunha
serie lineal de bytes. Estas cadeas de bytes aditanse denominar arquivos ou (de modo
algo mis ltima) fluxos. Son aos telegramas o que os humanos actuais son ao home de
Croman, o que quere dicir a mesma cousa con distinto nome. Todo o que se ve na
pantalla do ordenador -Tomb Raider, correos electrnicos de voz dixitalizada, os fax e os
documentos de procesador de textos escritos en trinta e sete tipos diferentes- segue sendo,
desde o punto de vista do ordenador, igual que telegramas, s que son moito mis longos e
requiren mis aritmtica.
O modo mis rpido de o apreciar abrindo o navegador, visitando un sitio web e
seleccionando a opcin Ver Cdigo Fonte no men. Mostrarase un cdigo informtico
parecido a este:
VLNK="#663300">
COORDS="0,122,143,138">
COORDS="0,140,213,157">
WDTH="520">
BORDER="0">
Creptonomicon be<br/> Neal Stephenson
<MAP NAME="navtext">
<AREA SHAPE=RECT HREF="praise.html" COORDS="0,37,84,55">
<AREA SHAPE=RECT HREF="author.html" COORDS="0,59,137,75">
<AREA SHAPE=RECT HREF="text.html" COORDS="0,81,101,96">
<AREA SHAPE=RECT HREF="tour.html" COORDS="0,100,121,117">
<AREA SHAPE=RECT HREF="order.html"
COORDS="0,122,143,138">
<AREA SHAPE=RECT HREF="beginning.html"
COORDS="0,140,213,157">
</MAP>
<CENTER>
<TABLE BORDER="0" CELLPADDNG="0" CELLSPACNG="0"
WDTH="520">
<TR>
<TD VALGN=TOP ROWSPAN="5">
<MG SRC="images/spacer.gif" WDTH="30" HEGHT="1"
BORDER="0">
</TD>
<TD VALGN=TOP COLSPAN="2">
<MG SRC="images/main_banner.gif" ALT="Cryptonomicon by
Neal Stephenson" WDTH="479" HEGHT="122" BORDER="0">
</TD>
</TR>
sto chmase HTML (Linguaxe de Marcado de HiperTexto) e basicamente unha linguaxe
de programacin moi sinxela que lle di ao navegador como debuxar unha pxina na
pantalla. Calquera pode aprender HTML e moita xente faino. O importante que, por moitas
esplndidas pxinas multimedia que representen, os arquivos de HTML son s telegramas.
Cando Ronald Reagan era locutor de radio, adoitaba informar de partidos de bisbol lendo
as concisas descricins que chegaban polo telgrafo e se impriman en cinta de papel.
Sentaba s nun cuarto insonorizado cun micrfono e a cinta de papel saa da mquina e
caalle na palma da man, cuberta de crpticas abreviaturas. Se o tenteo pasaba de tres a
dous Reagan describa a escena como a imaxinaba: O rexo zurdo sae do posto de bateo
para se secar a suor. O rbitro adintase para limpar o po da base, etc. Cando o
criptograma na cinta de papel anunciaba un golpe nunha base Reagan golpeaba o bordo da
mesa cun lapis, creando un pequeno efecto sonoro, e describa o arco da pelota coma se
puidese velo de verdade. Os seus ontes, moitos dos cales presumiblemente cran que
Reagan estaba de feito no campo de xogo vendo o partido, reconstruan a escena na sa
mente segundo as sas descricins.
As exactamente como funciona a WWW: os arquivos HTML son a concisa descricin na
cinta de papel e o navegador Ronald Reagan. O mesmo vale para as interfaces grficas
en xeral.
De modo que un sistema operativo consiste nunha morea de metforas e abstraccins que
median entre os telegramas e ti, encarnando diversos trucos que o programador emprega
para converter a informacin coa que ests traballando -xa sexan imaxes, mensaxes de
correo electrnico, pelculas ou documentos de procesador de textos- nas cadeas de bytes,
que son o nico co que funcionan os ordenadores. Cando usamos equipo telegrfico
xenuno (teletipos) ou os seus substitutos de alta tecnoloxa (teletipos de vidro, ou a lia de
comandos de MS-DOS) para traballar cos nosos ordenadores, estamos moi preto da base
desa morea. Cando usamos a maior parte dos sistemas operativos modernos, con todo, a
nosa interaccin coa mquina vese fortemente mediada. Todo o que facemos interpretado
e traducido unha e outra volta mentres se abre camio a travs de todas as metforas e
abstraccins.
O sistema operativo de Macintosh foi unha revolucin no bo e no mal sentido da palabra.
Obviamente era certo que as interfaces de lia de comandos (coecidas como CL,
Command Line nterfaces) non eran para todo o mundo, e que estara ben facer os
ordenadores accesibles a un pblico menos tcnico -se non por razns altrustas, sequera
porque este tipo de xente constitua un mercado incomparablemente maior. Est claro que
os enxeeiros de Mac viron todo un pas novo que se lles abra; case se lles poda or
mascullar, Carafio! Xa non teremos que limitarnos mis aos arquivos como fluxos lineais
de bytes, viva a revolucin, vexamos o lonxe que chegamos con isto! Non haba ningunha
interface de lia de comandos dispoible no Macintosh; falabas coa mquina a travs do
rato, ou non falabas. Era unha especie de declaracin de principios, unha credencial de
pureza revolucionaria. Pareca que os deseadores do Mac pretendan varrer as interfaces
de lia de comandos papeleira da historia.
A mia propia historia de amor co Macintosh comezou na primavera de 1984 nunha tenda
de ordenadores en Cedar Rapids, owa, cando un amigo meu -por coincidencia, o fillo do
dono do convertible- me amosou un Macintosh executando MacPaint, o revolucionario
programa de deseo. Terminou en xullo de 1995, cando tratei de gardar un arquivo grande e
importante no meu Macintosh PowerBook e, no canto diso, destruu os datos de modo tan
concienciudo que os programas distintos de recuperacin de datos foron incapaces de
achar rastro ningn de que existise xamais. Naqueles dez anos sentn unha paixn polo
MacOS que daquela pareca virtuosa e razoable, pero que mirando atrs me parece o
mesmo tipo de namoramento enganoso que o pai do meu amigo tia co seu coche.
A introducin do Mac iniciou unha especie de guerra santa no mundo da informtica. Eran
as interfaces grficas unha brillante innovacin tecnolxica que tornaba os ordenadores
mis accesibles para os humanos e xa que logo para as masas, levaranos a unha
revolucin sen precedentes na sociedade humana, ou a unha insultante macana audiovisual
deseada por hackers chalados de San Francisco, que desposua os ordenadores da sa
potencia e flexibilidade e converta o serio e nobre arte da computacin nun pueril
videoxogo?
De feito, este debate parceme mis interesante hoxe en da que a mediados dos oitenta.
Pero a xente mis ou menos deixou de debater cando Microsoft protexeu a idea das
interfaces grficas ao sacar o primeiro Windows. Naquel momento os partidarios da lia de
comandos vronse relegados ao estatus de vellos carcamns, mentres se disparaba un
novo conflito entre usuarios de MacOS e de Windows
4
.
Haba moito sobre o que discutir. Os primeiros Macintosh parecan distintos doutros PC ata
estando apagados: consistan nunha caixa que contia tanto a CPU (a parte do ordenador
que fai aritmtica cos bits) como a pantalla do monitor. sto supoa, naquel momento, unha
especie de afirmacin filosfica: Apple quera converter o ordenador persoal nun
electrodomstico, como a torradora. Pero tamn reflecta as esixencias puramente tcnicas
de executar unha interface grfica de usuario. Nunha mquina con interface grfica os chips
que debuxan as cousas na pantalla teen que ir integrados coa unidade de procesamento
central, ou CPU, do ordenador, nun grao moito maior ca nas interfaces de lia de
comandos, que ata hai pouco nin tan sequera saban que non estaban falando s con
teletipos. Esta distincin era de natureza tcnica e abstracta, pero facase mis clara cando
a mquina fallaba (como sucede frecuentemente con tecnoloxas cuxo funcionamento se
comprendese mellor vndoas fallar). Cando todo se derramaba e a CPU empezaba a
chuspir bits aleatoriamente, o resultado, nunha mquina de interface de lia de comandos,
era lias e lias de caracteres perfectamente formados pero aleatorios na pantalla -o que os
coecedores chamaban poerse cirlico. Pero para o MacOS a pantalla non era un teletipo
senn un lugar no que poer grficos; a imaxe en pantalla era un mapa de bits, unha
representacin literal dos contidos dunha parte dada da memoria do ordenador. Cando o
ordenador fallaba e escriba parvadas no mapa de bits, o resultado era algo que recordaba
vagamente neve nunha televisin estragada: un snow crash
"
.
E ata, tras a introducin de Windows, as diferenzas subxacentes persistiron: cando unha
mquina Windows tia problemas, a vella interface de lia de comandos caa sobre a
interface grfica como un pano de amianto, selando o escenario dunha pera incendiada.
Cando un Macintosh tia problemas, presentbache o debuxio dunha bomba, que
resultaba gracioso a primeira vez que o vas. E estas non eran en absoluto diferenzas
superficiais. O retorno de Windows a unha interface de lia de comandos cando tia
problemas demostrballes aos partidarios do Mac que Windows non era mis que unha
fachada barata, como unha rechamante manta afg tendida sobre un sof putrefacto.
Perturbballes e molestballes a sensacin de que baixo a ostensiblemente amigable
interface de usuario de Windows haba "literalmente" un subtexto.
Pola sa banda, os fans de Windows poderan observar agremente que todos os
ordenadores, ata os Macintosh, estaban construdos sobre ese mesmo subtexto, e que a
negativa dos donos de Macs a admitir ese feito pareca apuntar a unha vontade, ata a un
desexo, de deixrense enganar.
4.- De acordo cunha rigorosa e algo anticuada definicin de sistema operativo, Windows 95 e 98 non o son:
seran un conxunto de operacins que funcionan sobre MS-DOS, que si un sistema operativo. Na prctica,
Windows 95 e 98 estn comercializados como sistemas operativos, e tratarei de me referir a eles como tal.
Esta nomenclatura tecnicamente cuestionable, politicamente difcil e agora tamn legalmente gravosa, pero
a mellor para os propsitos deste ensaio, que trata principalmente aspectos estticos e culturais.
5.- Literalmente: colgue de neve. Snow Crash tamn o ttulo dunha novela de N. Stephenson, autntica
obra de culto entre os hackers, publicada en 1994 e editada en espaol por Gigamesh en 1999. [N. do E.]
En calquera caso, un Macintosh tia que mover bits individuais nos chips de memoria na
tarxeta de vdeo, e tia que facelo moi rpido, e en patrns arbitrariamente complicados.
Hoxe en da isto resulta barato e doado, pero no rxime tecnolxico vixente a principios dos
oitenta o nico modo realista de o facer era integrar a placa base (que contia a CPU) e o
sistema de vdeo (que contia a memoria proxectada sobre a pantalla) como un todo -de a
o nico colector, hermeticamente selado, que faca ao Macintosh tan distintivo.
Cando apareceu Windows chamaba a atencin pola sa fealdade, e os seus actuais
sucesores, Windows 95 e Windows NT, non son cousas que a xente pagara por ver. A
absoluta falta de atencin de Microsoft pola esttica proporcionbanos moitas
oportunidades a todos os amantes de Mac para miralos por riba do ombreiro. O feito de que
Windows se parecese unha chea a un calco directo de MacOS dbanos ademais unha forte
sensacin de aldraxe moral
6
. Entre as persoas que realmente coecan e apreciaban os
ordenadores (os hackers, no sentido non pexorativo que Steven Leve lle da palabra
7
e uns
poucos outros mbitos como os msicos profesionais, os artistas grficos e os mestres), o
Macintosh, durante un tempo, era simplemente o ordenador. Non s se consideraba unha
obra soberbia de enxeera, senn a encarnacin de certos ideais acerca do uso da
tecnoloxa para beneficiar humanidade, entrementres que Windows se consideraba unha
imitacin pateticamente torpe e unha sinistra combinacin para dominar o mundo, todo nun.
Xa entn estableceuse un patrn que persiste ata os nosos das: xente non lle gusta
Microsoft, o cal comprensible; pero non lles gusta por razns pouco reflexionadas e, en
ltimo termo, contraditorias.
6.- De feito, Apple demandou a Microsoft por plaxiarlle a interface grfica, xuzo que perdeu. Ao parecer, Apple
esqueceu axia de mis que eles mesmos copiaran dez anos antes a devandita interface a Xerox. [N. do E.]
7.- Refrese xa obra clsica #ackers (1984), na que S. Leve expuxo unha serie de principios que guiaran a
tica hacker desde os anos sesenta. Leve resumiunos as: O acceso aos ordenadores e a todo o que che
poida ensinar algo sobre como funciona o mundo debe ser ilimitado. Toda a informacin debe ser libre.
Desconfa da autoridade, promove a descentralizacin; os hackers deberan ser xulgados pola sa habilidade,
non pola sa idade, nivel, raza ou posicin. Podes crear arte e beleza co teu ordenador. Os ordenadores
poden cambiar a ta vida a mellor. [N. do E.]
&oita (e Clases No $scritorio
AGORA QUE xa DEXAMOS ABOF o fondo da cuestin, paga a pena revisar algns feitos
bsicos: como calquera compaa de accionariado pblico e con fins de lucro, Microsoft
tomou prestado unha chea de cartos dalgunhas persoas (os seus accionistas) para estar no
negocio do bit. Como executivo desa compaa, Bill Gates s ten unha responsabilidade,
que maximizar o rendemento dos investimentos. Fxoo incriblemente ben. Calquera accin
emprendida no mundo por Microsoft -calquera software que publiquen, por exemplo-
basicamente un epifenmeno que non se pode comprender nin entender salvo na medida
en que reflicten o desempeo por parte de Bill Gates da sa nica responsabilidade.
Diso sguese que se Microsoft vende mercancas que son esteticamente desagradables, ou
que non funcionan demasiado ben, non significa que sexan (respectivamente) filisteos ou
medio bobos. Dbese a que a excelente direccin de Microsoft chegou conclusin de que
poden gaar mis cartos para os seus accionistas publicando produtos con imperfeccins
obvias e coecidas do que gaaran facndoos fermosos ou libres de erros. sto irritante,
pero (ao fin) non tan irritante como contemplar como Apple se autodestre inexplicable e
implacablemente.
Non resulta difcil atopar na Rede unha hostilidade cara a Microsoft que mestura dous
elementos: resentidos que senten que Microsoft demasiado poderosa e desdeosos que
cren que chafalleira. sto recorda moito ao perodo culminante do comunismo e do
socialismo, cando se odiaba burguesa desde ambos lados: os proletarios, porque a
burguesa tia todo o dieiro, e os intelectuais, pola sa tendencia a gastalo en adornos de
xardn. Microsoft a encarnacin mesma da moderna prosperidade de alta tecnoloxa
-nunha palabra, burguesa- e atrae os mesmos odios de todos.
A pantalla inicial de Microsoft Word 6.0 resumao todo bastante ben: cando arrincabas o
programa amosbache a imaxe dun bolgrafo caro enriba dun par de folios de papel de
escritura feito a man. Obviamente, era un intento por facer que o software parecese pi$o, e
poida que valese para algns, pero non para min, porque era un bolgrafo, e eu son home
de pluma estilogrfica. Se o tivese feito Apple usaran unha pluma Mont Blanc, ou quizais un
pincel caligrfico chins. Dubido que isto fose accidental. Hai pouco estiven reinstalando
Windows NT nun dos ordenadores da mia casa, e tiven que facer dobre clic na icona do
Panel de Control moitas veces. Por razns que resulta difcil comprender, esta icona
consiste no debuxio dun martelo e nun escoupro ou un desaparafusador enriba dun
cartafol de arquivos.
Estas metidas de zoco estticas danlle a un unhas gaas case incontrolables de rirse de
Microsoft, pero, de novo, esa non a cuestin: se Microsoft fixese probas con grupos-diana
sobre posibles grficos alternativos, probablemente acharan que o oficinista medio
asociaba as estilogrficas cos amaneirados executivos de rango mis alto, e estaba mis
cmodo cos bolgrafos. De igual xeito, os tipos normais, os paps con entradas do mundo
que posiblemente cargan coa responsabilidade de montar e configurar o ordenador na casa,
probablemente prefiren o debuxio dun martelo (quizais ao tempo que albergan fantasas de
usar un martelo de verdade cos seus ordenadores).
o nico modo en que consigo explicar certos feitos curiosos verbo do actual mercado de
sistemas operativos, tales como que o noventa por cento de todos os clientes sigan
comprando monovolumes da tenda de Microsoft mentres que un pode levar os tanques
gratutos sen mis ao outro lado da ra. A Bill Gates non lle resultou difcil distribur unha
sarta de uns e ceros, unha vez ocorruselle a idea. O duro era vendela: asegurarlles aos
clientes que de feito estaban obtendo algo a cambio dos seus cartos. Calquera que mercara
software nunha tenda algunha vez tera curiosamente a desalentadora experiencia de levar
a caixa envolvida en plstico casa, abrila, atoparse con que o 95 % aire, tirar todas as
tarxetias, propaganda e lixo e meter o disco no ordenador. O resultado final (logo de perder
o disco) non nada mis que algunhas imaxes na pantalla do ordenador e algunhas
posibilidades das que antes carecas. s veces, nin sequera iso -no canto diso, un atpase
cunha serie de mensaxes de erro. Pero o dieiro foise definitivamente. Agora case estamos
afeitos a isto pero hai vinte anos era unha proposicin moi sospeitosa. De todos os xeitos,
Bill Gates conseguiu que funcionara. Non fixo que funcionase vendendo o mellor software
nin ofrecendo o prezo mis barato. Pero dalgn modo conseguiu que a xente crera que
estaban recibindo algo a cambio do seu dieiro.
As ras de todas as cidades do mundo estn cheas deses pesados, ruidosos monovolumes.
Calquera que non tea un sntese un pouco raro e pregntase, pese a si mesmo, se non
ser hora de deixar de resistirse e comprar un; calquera que tea un sntese seguro de que
adquiriu unha posesin significativa, ata os das en que o vehculo est no taller de
reparacin.
Todo isto perfectamente congruente coa pertenza burguesa, que un estado tanto
mental coma material, e explica por qu Microsoft se ve constantemente atacado na Rede
desde ambos lados. Os que se senten pobres e oprimidos interpretan todo o que fai
Microsoft como parte dalgn sinistro complot orwelliano. Aos que lles gusta considerrense
usuarios intelixentes e informados louqualles o chapuceiro que Windows.
Non hai nada que moleste mis s persoas sofisticadas que ver como algun que o
bastante rico como para evitalo vulgar -a menos que se dean conta, un momento despois,
de que probablemente sabe que vulgar e sinxelamente non lle importa e vai seguir sendo
vulgar, e rico, e feliz para sempre; Microsoft ten a mesma relacin coa elite de Silicon Valley
que a que mantian os pailns de Beverle co seu banqueiro, o seor Dresdale- a quen non
irrita tanto o feito de que os Clampetts mudasen ao seu barrio como o saber que, cando
Jethro tea setenta anos, seguir falando coma un paifoco e levando petos, e seguir sendo
moito mis rico c seor Dresdale.
Ata o hardware que empregaba Windows, comparado coas mquinas que sacaba Apple,
pareca cousa de pailns, e na sa maior parte segue a parecelo. A razn que Apple era e
unha compaa de hardware, mentres que Microsoft era e unha compaa de software.
Apple tia as o monopolio do hardware que executaba MacOS, mentres que o hardware
compatible con Windows via do mercado libre. O mercado libre parece decidir que a xente
non vai pagar por ordenadores elegantes; os fabricantes de hardware para PC que
contratan a deseadores para facer que os seus produtos tean un aire distintivo acaban
breados por fabricantes taiwaneses de clons metidos en caixas que parecen os ladrillos que
un se encontrara diante dunha caravana. Pero Apple poda facer o seu software todo o
bonito que quixese e simplemente pasarlles a factura aos seus encantados consumidores,
coma min.
A semana pasada (escribo esta frase a principios de xaneiro de 1999), as seccins de
tecnoloxa de todos os xornais estaban cheas de reportaxes aduladoras sobre o lanzamento
por parte de Apple do iMac en varias cores novas, como arando e mandarina.
Apple sempre insistiu en ter o monopolio do seu hardware, ags durante un breve perodo a
mediados dos noventa, cando permitiron que os fabricantes de clons competisen con ela,
antes de acabar co seu negocio. O hardware de Macintosh, en consecuencia, era caro. Non
o abras nin enredabas nel porque facelo anulaba a garanta. De feito, o primeiro Mac
estaba especificamente deseado para resultar difcil de abrir: necesitabas un xogo de
ferramentas exticas, que podas comprar mediante pequenos anuncios que empezaron a
aparecer nas pxinas finais das revistas uns poucos meses despois de que sara ao
mercado o Mac. Estes anuncios sempre tian un certo aire srdido, coma se anunciasen
ganzas na contraportada de sensacionalistas revistas de detectives.
Esta poltica de monopolio pode explicarse polo menos de tres xeitos distintos.
A explicacin caritativa que a poltica de monopolio sobre o hardware reflecta o desexo
por parte de Apple de proporcionar unha unin sen fallas de hardware, sistema operativo e
software. Algo hai disto. Xa resulta bastante difcil desear un sistema operativo que
funcione ben nun hardware especfico, deseado e probado por enxeeiros que traballan
beira, na mesma compaa. Desear un sistema operativo que funcione nun hardware
calquera, fabricado por facedores de clons rabiosamente competitivos ao outro lado da lia
de Data nternacional, moi difcil, e explica gran parte dos problemas que ten a xente
cando usa Windows.
A explicacin financeira que Apple, a diferenza da Microsoft, e sempre foi unha
compaa de hardware. Sinxelamente depende dos ingresos da venda de hardware, e non
pode subsistir sen eles.
A explicacin non tan caritativa ten que ver coa cultura corporativa de Apple, que ten as
sas races no ae oom da rea da baa de San Francisco.
Dado que vou falar sobre cultura durante un intre, probablemente est ben que poa as
cartas sobre a mesa, para protexerme das acusacins de conflito de intereses e falta de
tica: 1) Xeograficamente son de Seattle, de temperamento saturnino e inclinado a mirar
con malos ollos a dionisaca rea da baa de San Francisco, igual ca a eles ns
enfastimolos e escandalizamos. 2) Cronoloxicamente pertenzo a unha xeracin posterior
ao ae oom. Polo menos, as me sinto, xa que nunca experimentei as partes divertidas e
emocionantes do ae oom, s pasei unha chea de tempo rndome apropiadamente ante
as irritantemente vacuas ancdotas dos pertencentes ao ae oom sobre o postos que an
en diversas ocasins, e escoitando corts as sas aseveracins do estupenda que era a
sa msica. Pero, ata desde aquela distancia, resultaba posible extraer certos patrns, e un
que reapareca tan regularmente como unha lenda urbana era o de algun que se mudou a
unha comuna de hippies con sandalias e signos da paz para acabar descubrindo que, baixo
aquela fachada, os tipos ao mando eran de feito obsesos do control; e que, dado que vivir
nunha comuna onde os ideais da paz, o amor e a harmona se mantian de boca para fra
os privara de vlvulas de escape normais e socialmente admitidas para a sa obsesin,
tendera a sar doutros modos, invariablemente mis sinistros.
Deixarei aplicar isto ao caso de Apple como exercicio para o lector -un exercicio non
demasiado difcil.
Resulta un pouco desconcertante, ao principio, pensar en Apple como un obseso do control,
porque contrad completamente a sa imaxe corporativa. Non foron estes os tipos que
lanzaron os famosos anuncios durante a Super Bowl nos que executivos traxeados, cos
ollos vendados, saltaban como lemmings dun cantil? Non esta a compaa que agora
mesmo saca anuncios co Dalai Lama (salvo en Hong Kong) e Einstein e outros rebeldes
alternativos?
Certamente a mesma compaa, e o feito de que implantaran esta imaxe de si mesmos
como librepensadores creativos e rebeldes na mente de tantos escpticos intelixentes e
encalecidos polos medios, realmente fai que un se pare a pensar. Da fe do insidioso poder
das campaas publicitarias custosas e talvez, en certa medida, da facilidade da xente para
crer o que quere crer. Tamn suscita a pregunta de por que a Microsoft se lle dan tan mal as
relacins pblicas, cando a historia de Apple demostra que, pasndolles gordos cheques de
boa gana a axencias publicitarias, se pode implantar unha imaxe corporativa na mente de
persoas intelixentes que difire completamente da realidade. (A resposta, para aqueles aos
que non lles gusta a espada de Damocles que, xa que Microsoft se fixo coas mentes e os
corazns da silenciosa maiora -a burguesa-, imprtalles unha figa ter unha imaxe elegante,
igual que Richard Nixon. Quero crer -o mantra que Fox Mulder ten posto na parede do
seu despacho nos Expedientes X- resulta aplicable de diferentes modos a estas das
compaas; os partidarios do Mac queren crer na imaxe de Apple que transmiten estes
anuncios e na nocin de que os Macs son dalgn modo fundamentalmente diferentes
doutros ordenadores, mentres que os seguidores de Windows queren crer que obteen algo
a cambio do seu dieiro, mediante unha respectable transaccin comercial).
En calquera caso, en 1987 tanto MacOS como Windows xa estaban no mercado,
executndose en plataformas de hardware que eran radicalmente diferentes entre si, non s
no sentido de que MacOS usaba chips de CPU de Motorola, mentres que Windows usaba
ntel, senn tamn no sentido -entn pasado por alto, pero a longo prazo moito mis
significativo- de que o negocio de hardware de Apple era un monopolio rxido e Windows era
un aberto a todos.
Pero todas as ramificacins disto non estiveron claras ata moi recentemente -de feito, anda
estn despregndose, de modos notablemente estraos, como explicarei cando cheguemos
a Linux. O resultado que millns de persoas se afixeron a usar interfaces grficas dunha
forma ou doutra. Con iso fixeron que Apple/Microsoft gaasen unha chea de dieiro. A
fortuna de moitas persoas acabou por ir ligada capacidade destas compaas de seguir
vendendo produtos cun carcter vendible moi cuestionable.
"arro (e ,el! Po'o (e %rea! - .ue Se/a
CANDO GATES e ALLEN NVENTARON a idea de vender software atopronse coa crtica,
tanto dos hackers como dos sobrios homes de negocios. Os hackers entendan que o
software s era informacin e panlle obxeccins idea de o vender. Estas obxeccins
eran en parte morais. Os hackers saan do mundo cientfico e acadmico, onde resulta
imperativo facer que os resultados do propio traballo queden dispoibles para o pblico.
Tamn eran en parte obxeccins prcticas: como podes vender algo que pode copiarse
facilmente? Os homes de negocios, que son o polo oposto dos hackers en tantos aspectos,
tian as sas propias obxeccins. Afeitos a vender torradoras e seguros, era natural que lles
resultara difcil comprender como unha longa restra de uns e ceros poda constitur un
produto vendible.
Obviamente, Microsoft remontou estas obxeccins, as como Apple. Pero as obxeccins
seguen a. O hacker mis hacker de todos, o Ur-hacker por as dicilo, era e Richard
Stallman, quen se irritou tanto coa malvada prctica de vender software que, en 1984 (o
mesmo ano en que sau venda o Mac) foi e fundou a Fundacin do Software Libre (Free
Software Fondation), que comezou a traballar nalgo chamado GNU. GNU son as siglas de
Gnu's Not Unix (Gnu Non Unix), pero trtase dunha broma en mis dun sentido, porque
GNU certamente Unix.
Debido a cuestins de copyright (Unix unha marca rexistrada de ATyT), sinxelamente non
podan afirmar que fose Unix e as, s para asegurarse, afirmaban que non o eran. Pese ao
incomparable talento e arranque do seor Stallman e outros seguidores de GNU, o seu
proxecto non puido construr un Unix libre para competir contra os sistemas operativos de
Windows e Apple: era un pouco como tratar de escavar un sistema de metro cunha
culleria. sto , ata a chegada de Linux
8
.
Pero a idea bsica de recrear un sistema operativo a partir da nada era perfectamente
consistente e completamente factible. Fxose moitas veces. inherente natureza mesma
dos sistemas operativos.
Os sistemas operativos non son estritamente necesarios. Non hai razn pola que un escritor
de cdigo o bastante dedicado non poida partir da nada en cada proxecto e escribir novo
cdigo para manexar operacins tan bsicas e de baixo nivel como controlar as cabezas
lectoras/escritoras nos controladores de disco e activar pxeles en pantalla. Os primeiros
ordenadores tian que programarse deste xeito. Pero, dado que case todos os programas
teen que desempear as mesmas operacins bsicas, este enfoque levara a unha
tremenda duplicacin do esforzo.
Non hai nada mis desagradable para o hacker que a duplicacin do esforzo. O primeiro e
mis importante hbito mental que desenvolve a xente cando aprende a escribir programas
de ordenador xeneralizar, xeneralizar e xeneralizar. Facer o seu cdigo o mis modular e
flexible posible, descompoer os problemas grandes en pequenas subrutinas que poidan
usarse unha e outra vez en diferentes contextos. En consecuencia, o desenvolvemento dos
8.- Stallman insiste en que este sistema operativo debera ser sempre nomeado como GNU/Linux e ten
perfectas razns para falar as, por exemplo, para que o papel do proxecto GNU non sexa ignorado. Na
prctica, case que todo o mundo se refire a este como Linux. Para os propsitos deste ensaio, saliento o papel
de GNU describndoo explicitamente, mis que usando a nomenclatura GNU/Linux.
sistemas operativos, pese a ser tecnicamente innecesario, era inevitable. Porque no fondo
un sistema operativo non mis ca unha biblioteca que contn o cdigo mis usado, escrito
unha vez (e con sorte, ben escrito), e posto a disposicin de calquera escritor de cdigo que
o precisa.
As que un sistema operativo propietario, pechado e secreto unha contradicin nos
termos. Vai contra a razn de ser dos sistemas operativos e, de calquera modo, imposible
mantrmolos en segredo. O cdigo fonte -as lias orixinais de texto escritas polos
programadores- poden manterse en segredo, pero o conxunto dun sistema operativo unha
coleccin de pequenas subrutinas que realizan tarefas moi especficas e moi claramente
definidas. Que fan exactamente esas subrutinas, ha de ser pblico, de forma moi explcita e
exacta, ou pola contra o sistema operativo completamente inservible para os
programadores; non poden usar esas subrutinas se non teen perfecta e total comprensin
do que fan as subrutinas. O nico que non se fai pblico exactamente como fan as
subrutinas ou que fan. Pero ao que sabes o que fai unha subrutina xeralmente resulta
bastante fcil (se es un hacker) escribir a ta propia rutina, que faga exactamente o mesmo.
Podes tardar algo, e resulta tedioso e pouco gratificante, pero na maiora dos casos non
demasiado difcil.
O que difcil, tanto para un hacker coma para un escritor de ficcin, non escribir;
decidir que escribir. E os vendedores de sistemas operativos comerciais xa decidiron, e
fixeron pblicas as sas decisins. sto sbese desde hai moito. MS-DOS foi duplicado
funcionalmente por un produto rival, escrito a partir da nada, chamado ProDOS, que faca
as mesmas cousas de modo moi parecido. Noutras palabras, outra compaa puido escribir
un cdigo que faca as mesmas cousas ca MS-DOS e venelo para obter beneficios. De
usares o sistema operativo Linux, podes obter un programa libre chamado WNE, que un
emulador de Windows; isto , podes abrir unha fiestra no teu escritorio que execute
programas de Windows. Quere dicir que se recrea un sistema operativo Windows
completamente funcional dentro de Unix, coma un barquio nunha botella. E o propio Unix,
que un sistema operativo moito mis sofisticado ca MS-DOS, foi reconstrudo a partir da
nada unha e outra volta. Sun, Hewlett-Packard, ATyT, Silicon Graphics, BM e outros
venderon versins del.
Noutras palabras, a xente leva reescribindo o cdigo bsico de sistemas operativos tanto
tempo que toda a tecnoloxa que constitua un sistema operativo no sentido tradicional (pre-
GU) desa expresin agora tan barata e comn que literalmente gratuta. Non s non
poderan Gates e Allen vender MS-DOS hoxe, nin tan sequera poderan regalalo, porque xa
se regalan sistemas operativos moito mis potentes. Mesmo o Windows orixinal (que era o
nico sistema de vents ata 1995) xa non vale nada, dado que non ten sentido posur algo
que se pode emular dentro de Linux, que de balde
9
.
Deste xeito, o negocio dos sistemas operativos hoxe diferente de, poamos, o negocio da
venda de coches. Ata un vello coche de segunda man ten algn valor. Pdelo usar para ir
ao vertedoiro ou vender as sas partes. O destino dos bens manufacturados desprezarse
lentamente a medida que envellecen e teen que competir contra produtos mis modernos.
Pero o destino dos sistemas operativos volvrense gratutos.
Microsoft unha gran compaa de aplicacins de software. A das aplicacins -tales como
Microsoft Word- unha rea na que a innovacin leva beneficios reais, directos e tanxibles
9.- O autor emprega moitas veces ao longo do texto free nun sentido inequvoco que indica gratuidade, como
neste caso, e por suposto respectamos o devandito sentido na traducin, malia que o free software -includo
por suposto GNU/Linux- libre no sentido de liberdade, non de prezo. Estendmonos sobre esta cuestin na
Presentacin desta edicin. [N. do E.]
aos usuarios. As innovacins poden consistir en nova tecnoloxa recentemente sada do
departamento de investigacin ou poden estar na categora dos lacios decorativos, pero en
calquera caso a mido resultan tiles e parecen contentar aos usuarios. E Microsoft estase
a converter nunha gran compaa de investigacin. sto non se debe necesariamente a que
os seus sistemas operativos sexan todos tan malos desde o punto de vista puramente
tecnolxico. Os sistemas operativos de Microsoft teen os seus problemas, abof, pero son
moito mellores do que adoitaban ser, e son adecuados para a maior parte da xente.
Por que digo entn que Microsoft non unha gran compaa de sistemas operativos?
Porque a natureza mesma dos sistemas operativos tal que non ten sentido que unha
compaa especfica os desenvolva e posa.
Para empezar, un traballo moi desagradecido. As aplicacins crean posibilidades para
millns de usuarios crdulos, mentres que os sistemas operativos impoen limitacins a
millns de rabudos escritores de cdigo, e as os "facedores de sistemas operativos
sempre estarn na lista negra de calquera que conte no mundo da alta tecnoloxa. As
aplicacins sanas persoas cuxo gran problema comprender todas as sas
caractersticas, mentres que os sistemas operativos vense hackeados por escritores de
cdigo irritados coas sas limitacins. O negocio dos sistemas operativos foi bo para
Microsoft s na medida en que lles proporcionou o dieiro necesario para lanzar un negocio
de software de aplicacins realmente bo e para contratar a unha chea de investigadores
intelixentes. Agora debe estar en posicin de desembarazarse do seu sistema operativo,
como os foguetes se libran nalgn momento dos tanques baleiros de combustible.
A gran pregunta se Microsoft quen de o facer. Ou adicta venda de sistemas
operativos do mesmo modo que Apple o venda de hardware?
Cmpre ter en conta que os observadores expertos citaban nun tempo a capacidade de
Apple de monopolizar a sa propia provisin de hardware como a sa gran vantaxe fronte a
Microsoft. Naquela poca pareca situalos nunha posicin moito mis forte. Ao final, case os
matou, e anda pode matalos. O problema para Apple era que a meirande parte dos
usuarios de ordenador do mundo acaba comprando hardware mis barato. Pero un
hardware barato non poda executar MacOS, e esa xente pasouse a Windows.
Substitan hardware por sistemas operativos, e Apple por Microsoft, e vern como o mesmo
est a piques de suceder de novo. Microsoft domina o mercado dos sistemas operativos, o
cal lle reporta ingresos e parece unha gran idea de momento. Pero hai sistemas operativos
mellores e mis baratos, e estn facndose cada vez mis populares en partes do mundo
que non estn tan saturadas de ordenadores como os EE.UU. Dentro de dez anos, poida
que a maiora dos usuarios de ordenador do mundo acabe por ter estes sistemas operativos
mis baratos. Pero estes sistemas operativos, de momento, non executan ningunha
aplicacin de Windows, e as esta xente acabar usando outra cousa.
Por expresalo doutro xeito mis directo: cada vez que algun decide empregar un sistema
operativo que non de Microsoft, a divisin de sistemas operativos de Microsoft obviamente
perde un cliente. Pero, tal como estn as cousas, a divisin de aplicacins de Microsoft
tamn perde un cliente. Non para tanto, dado que case todo o mundo utiliza sistemas
operativos de Microsoft. Pero en canto a cota de mercado de Windows empece a diminur
as matemticas van poerse bastante torvas para os de Redmond.
Cabe a opcin de retrucar a este argumento dicindo que Microsoft sinxelamente podera
recompilar as sas aplicacins para que puidesen executarse noutros sistemas operativos.
Pero esta estratexia vai contra os instintos corporativos normais. O caso de Apple resulta de
novo instrutivo. Cando as cousas empezaron a se pr feas para Apple deberon levar o seu
sistema operativo a un hardware barato.
Pero non o fixeron. Pola contra, trataron de facer que o seu brillante hardware dese o mis
posible de si, engadindo novas posibilidades e expandindo a lia de produtos.
Pero isto s tivo o efecto de facer o seu sistema operativo mis dependente desas
caractersticas especiais do hardware, o cal ao final resulta peor para eles.
gualmente, cando a posicin de Microsoft no mundo dos sistemas operativos se vexa
ameazada, os seus instintos corporativos diranlle que amoreen mis posibilidades nos seus
sistemas operativos, e logo reconfiguren as sas aplicacins de software para explotar esas
posibilidades especiais.
Pero isto s ter o efecto de facer que as sas aplicacins dependan dun sistema operativo
cunha cota de mercado decrecente, e ao final ser peor para eles.
O mercado dos sistemas operativos unha trampa letal, un pozo de brea, un lamazal. S
hai dous motivos para investir en Apple e en Microsoft.
1) Cada unha destas compaas est no que chamariamos unha relacin de codependencia
cos seus clientes. Os clientes queren crer, e Apple e Microsoft saben como darlles o que
queren.
2) Cada compaa traballa moi duro para engadir novas posibilidades aos seus sistemas
operativos, o cal ten o efecto de asegurar a lealdade dos seus clientes, polo menos durante
un tempo.
En consecuencia, a maior parte do resto deste ensaio tratar sobre estes dous temas.
A "ecnosfera
UNX O NCO SSTEMA OPERATVO que queda cunha interface grfica (unha chea de
cdigo chamado X Window System
10
) que est separada do sistema operativo no antigo
sentido do termo. dicir, que podes executar Unix en puro modo de lia de comandos se
queres, sen fiestras, iconas, ratos, etc. e seguir sendo Unix e capaz de facer todo o que se
supn que fai Unix. Pero os demais sistemas operativos -MacOS, a familia Windows e
BeOS- teen en tal grao os seus GU encerellados coas anticuadas funcins do sistema
operativo que han de executarse en modo GU ou non se executan verdadeiramente. As
que xa non posible pensar nas GU como en algo distinto do sistema operativo; agora
forman unha parte inalienable dos sistemas operativos aos que pertencen -e son, con moito,
a parte maior, mis cara e difcil de crear.
S hai dous modos de vender un produto: prezo e funcionalidades. Cando os sistemas
operativos son gratutos as compaas de sistemas operativos non poden competir
mediante o prezo, as que compiten mediante as funcionalidades. sto significa que sempre
tratan de se superar uns aos outros escribindo un cdigo que, ata hai pouco, non se
consideraba parte dun sistema operativo en absoluto: cousas como as GU. sto explica en
gran medida o comportamento destas compaas. Explica por que Microsoft engadiu un
navegador ao seu sistema operativo, por exemplo. Resulta doado obter navegadores
gratutos, igual que sistemas operativos gratutos.
Se os navegadores son gratutos e os sistemas operativos son gratutos, parece que non
hai modo de facer dieiro cos navegadores nin cos sistemas operativos; pero se es quen de
integrar un navegador nun sistema operativo e as enches ambos de novas funcionalidades,
xa tes un produto vendible.
Deixando de lado, de momento, o feito de que isto cabrea de verdade a avogados
antimonopolio do goberno, esta estratexia ten sentido. Polo menos, ten sentido de
asumirmos (como parece facer a direccin de Microsoft) que o sistema operativo ha de ser
protexido a calquera prezo.
A verdadeira cuestin se cada moda tecnolxica nova que apareza ten de usarse como
muleta para soster a posicin dominante do sistema operativo. Ao enfrontarse ao fenmeno
da web, Microsoft tivo que desenvolver un navegador web realmente bo, e fixrono. Pero
entn tiveron que elixir: podan facer que ese navegador funcionase en mltiples sistemas
operativos (o cal dara a Microsoft unha posicin forte no mundo da internet, con
independencia do que lle pasase cota de mercado do seu sistema operativo) ou podan
integrar o navegador co sistema operativo, apostando a que isto fara que o seu sistema
operativo parecese tan moderno e atractivo que axudara a conservar o seu dominio nese
mercado. O problema que cando a posicin do sistema operativo Windows empezou a
virse abaixo (e dado que actualmente de preto do noventa por cento, non pode senn
descender) arrastrar todo tras de si.
En clase de xeoloxa do instituto probablemente se lles aprende que toda a vida sobre a
Terra existe nunha delgada capa chamada biosfera, que existe entre miles de quilmetros
10.- Malia a semellanza co nome do produto estrela do Microsoft, o Sistema X Window dos Unix non ten nada
que ver con Windows, senn que se trata dun potente sistema de vents baseado nunha arquitectura
cliente/servidor. Unha das vantaxes da arquitectura cliente/servidor que pode ser implementada tanto de
xeito distribudo ( dicir, aplicacins e servidor grfico executndose en mquinas diferentes) coma local (todo
o subsistema grfico executndose no mesmo ordenador). [N. do E.]
de rocha morta por debaixo e fro espazo baleiro, morto e radiactivo, por encima. As
compaas que venden sistemas operativos existen nunha especie de tecnosfera, por
debaixo est a tecnoloxa que xa gratuta, por riba est a tecnoloxa que anda ha de ser
desenvolvida, ou que demasiado disparatada e especulativa para ser explotada de
momento. Como a biosfera da Terra, a tecnosfera moi fina comparada co que ten por
enriba e por debaixo, mais mvese moito mis rpido. En diversas partes do mundo
posible visitar ricas capas fsiles nas que hai esqueletos amoreados, os mis recentes
encima e os mis antigos debaixo. En teora, todos se remontan aos primeiros organismos
unicelulares e se se usa a imaxinacin un pouco, un decatarase de que, se queda a o
tempo suficiente tamn quedar fosilizado, e co tempo algn organismo mis avanzado
quedar fosilizado encima ta.
O rexistro fsil -A %rea Tar &its
''
- da tecnoloxa software a internet. Calquera cousa que
apareza al pdese tomar de forma gratuta (posiblemente ilegal, pero de balde). Os
executivos de compaas como Microsoft teen que afacerse experiencia -impensable
noutras industrias- de investir millns de dlares no desenvolvemento de novas tecnoloxas,
tales como navegadores web, e logo ver como aparece na internet o mesmo software, ou un
software equivalente, dous anos, un ano, ou incluso poucos meses despois.
Ao seguir desenvolvendo novas tecnoloxas e engadindo posibilidades aos seus produtos,
poden manterse un paso por diante do proceso de fosilizacin, pero algns das deben de
sentirse como mamuts atrapados na Brea, empregando todas as sas enerxas para saren
adiante, unha e outra vez, escapando da pegaenta brea quente que os quere cubrir e
engulir.
A supervivencia nesta biosfera require cabeiros fortes e ps que poidan tripar nun extremo
da organizacin, e Microsoft famosa por telos. Pero pisar os outros mamuts na brea s
pode manterche vivo certo tempo. O perigo que, coa sa obsesin por mantrense fra
das capas fsiles, estas compaas esquecen o que hai por enriba da biosfera: o mbito da
nova tecnoloxa. Noutras palabras, deben seguir coas sas armas primitivas e bastos
instintos competitivos, pero tamn han desenvolver cerebros potentes. Parece ser que isto
o que est a facer Microsoft co seu departamento de investigacin, que contrata a persoas
intelixentes por todas partes. (E aqu debo mencionar que, anda que coezo e me relaciono
con varias persoas do departamento de investigacin desa compaa, nunca falamos de
negocios, e non teo nin idea de que demo estn argallando. Aprendn moito mis sobre
Microsoft usando o sistema operativo Linux do que aprendera usando Windows).
D igual como fixese antes dieiro Microsoft; hoxe en da fai dieiro grazas a unha especie
de arbitraxe temporal. Arbitraxe, no sentido habitual, significa facer dieiro aproveitndose
das diferenzas nos prezos de algo en diferentes mercados. Doutro xeito, espacial e
basase no feito de que o rbitro sabe por que tecnoloxas pagar dieiro a xente o vindeiro
ano, e canto tardarn esas tecnoloxas en volverse gratutas. O que a arbitraxe espacial e
temporal teen en comn que ambas pivotan sobre a informacin extremadamente boa do
rbitro; informacin sobre os gradientes de prezos nun momento dado nun caso, sobre os
gradientes de prezos ao longo do tempo nun lugar dado no outro.
As que Apple/Microsoft ofrecen novas posibilidades aos seus usuarios case a diario, coa
esperanza de que un fluxo constante de xenunas innovacins tcnicas, combinadas co
fenmeno do quero crer impedir que os seus
clientes ollen para o outro lado da estrada, cara aos sistemas operativos, mellores e mis
11.- As canteiras de Rancho A %rea Tar &its un xacemento de fsiles situado no Condado dos ngeles
(EE.UU.). Durante case corenta mil anos, a mina (pits) emitiu unha gran cantidade de brea, chapapote
pegaento e espeso que deixou atrapados ao longo do tempo a moitos espcimes de plantas e animais
prehistricos. [N. do E.]
baratos, que teen dispoibles.
A cuestin se isto ten sentido a longo prazo. Se Microsoft adicta aos sistemas operativos
como Apple o ao hardware, daquela apostarn a camisa polos seus sistemas operativos e
vincularn todas as sas novas aplicacins e sistemas operativos a eles. A sa
supervivencia depender entn destas das cousas: engadir mis posibilidades aos seus
sistemas operativos, de tal modo que os seus clientes non se pasen s alternativas mis
baratas, e manter a imaxe que, dalgn modo misterioso, lle d a estes clientes a sensacin
de que obteen algo en troco do seu dieiro.
Este ltimo un fenmeno cultural verdadeiramente estrao e interesante.
A Cultura (a Interface
HA UNS ANOS
12
entrei nunha tenda calquera e atopeime coa seguinte escena: preto da
entrada haba unha parella nova fronte a un gran mostrador de cosmticos.
O home sostia estoicamente unha cesta da compra nas mans mentres a sa compaeira
arramplaba con produtos de maquillaxe do mostrador e os amontoaba na cesta. Desde
entn sempre pensei nese home como a personificacin dunha interesante tendencia
humana: non s non nos ofenden as imaxes manufacturadas senn que nos gustan.
Practicamente insistimos niso. Devecemos por ser cmplices do noso propio engano: por
pagar dieiro polo pase a un parque temtico, votar a un tipo que obviamente nos est
mentindo ou permanecer de p sostendo a cesta que se enche de cosmticos.
Hai pouco estiven en Disney World, concretamente na parte chamada o Reino Mxico,
camiando por Main Street USA. Esta a perfecta pequena cidade vitoriana e xeitosa que
leva ao castelo Disney. Haba moita xente; abrimonos camio mis que camiabamos.
Xusto diante mia haba un home cunha videocmara. Era unha desas novas videocmaras
nas que, no canto de mirar por un visor, contemplas unha pantalla plana en cor do tamao
dun naipe que televisa en directo o que queira que a cmara estea a gravar. Sostia o
aparello preto da cara, de tal modo que lle tapaba a vista. No canto de ir ver unha pequena
cidade de verdade gratis, pagara dieiro por ver unha falsa, e no canto de vela a primeira
ollada estaba contemplndoa por televisin.
E en lugar de ficar na casa e ler un libro, eu estbao mirando a el. A preferencia dos
estadounidenses polas experiencias mediadas resulta bastante obvia, e non vou amolar con
iso. Nin sequera vou facer comentarios desdeosos sobre iso -despois de todo, eu estaba
en Disney World como cliente de pago. Pero claramente est relacionado co colosal xito
das GU, as que teo que falar algo verbo diso. Aos de Disney dnselle mellor que a
ningun as experiencias mediadas. Se entendesen qu son os sistemas operativos e por
que os usa a xente, esmagaran a Microsoft nun ou dous anos.
Na seccin de Disney World chamada o Reino Animal hai unha nova atraccin, que se
supn abrir en marzo de 1999, chamada a Viaxe pola Xungla do Maharaj. Abrrano como
anticipo cando eu estiven al. unha reproducin completa, pedra a pedra, dunha hipottica
runa nas xunglas da ndia. Segundo dican foi construda por un rax local no sculo XV
como reserva de caza. O rax a al cos seus principescos hspedes a cazar tigres de
Bengala. Co paso do tempo, quedou abandonada e ocuprona os tigres e os monos;
Finalmente, arredor da poca da independencia da ndia, converteuse nunha reserva
natural do goberno, agora aberto aos visitantes.
O lugar parcese mis ao que describn que ningn edificio real que se poida atopar na
ndia. Todas as pedras nos muros derrubados tian o aspecto de seren desgastados polas
choivas monznicas durante sculos, a pintura das paredes est escascarillada e apagada
e os tigres de Bengala mvense entre as columnas rotas. Al onde se poderan realizar
reparacins modernas na antiga estrutura, fixronse, pero non como as levaran a cabo os
enxeeiros da Disney, senn aforrativos encargados indios, con bamb e barras
ferruxentas. O ferruxe est pintado, abof, e protexido do ferruxe autntico por unha capa
12.- Escusas polo ttulo deste captulo a Steve Johnson, autor de (nterface Culture) #ow New Technologe
Transforms the *a+ *e Create and Comunicate, [A cultura da interface: cmo as novas tecnoloxas
transforman o modo en que creamos e comunicamos], San Francisco, Harper, 1997.
de plstico transparente, pero non se nota a menos que un se achegue.
En certo punto pdese camiar xunto a un muro de pedra cunha serie de desgastados frisos
antigos esculpidos. Un extremo do muro derrubouse e caeu terra, quizabes debido a algn
terremoto longo tempo esquecido e un ou dous paneis teen anchas fisuras, pero a historia
segue a ser lexible: primeiro, o caos primordial leva creacin de moitas especies animais.
Logo, vemos a rbore da Vida rodeado de diversos animais. Esta unha alusin obvia
enorme rbore da Vida que domina o centro do Reino Animal de Disney, igual c Castelo
domina o Reino Mxico ou a Esfera domina Epcot. Pero est feito nun estilo historicamente
correcto, e probablemente enganara a calquera que non tivese un doutoramento en historia
da arte india.
O seguinte panel mostra a un homo sapiens bigotudo derribando a rbore da Vida cunha
cimitarra e a animais fuxindo en todas direccins. O panel que vai despois mostra ao errado
humano golpeado por un tsunami, parte dun Diluvio presumiblemente provocado pola sa
estupidez.
O panel final amosa o Brote da Vida que volve medrar, pero agora o Home abandonou a
sa afiada arma e nese aos demais animais, que o rodean para o enxalzar e adorar.
, noutras palabras, unha profeca do pescozo de botella: a situacin, suscitada
habitualmente polos modernos ecoloxistas, de que o mundo se enfrontar pronto a un
perodo de graves tribulacins ecolxicas que durarn unhas poucas dcadas ou sculos e
acabarn cando atopemos un novo e harmonioso modus vivendi coa Natureza.
En conxunto o friso unha obra bastante brillante. Obviamente non unha antiga runa
india, e algunha persoa ou persoas vivas merecen ser eloxiadas. Pero non hai firmas na
reserva de caza de Maharaj en Disney World. Non hai firmas en nada, porque arruinara o
efecto se longos crditos colgasen de cada ladrillo desgastado a medida, como nas
pelculas de Hollywood.
Entre os guionistas de Hollywood, Disney ten a reputacin de ser unha madrasta
verdadeiramente malvada. Non resulta difcil ver por que. Disney est no negocio dos
produtos de ilusin sen fisuras -un espello mxico que reflicte o mundo mellor do que
realmente . Pero un escritor est falando literalmente aos seus lectores, non s creando un
ambiente ou presentndolles algo onde mirar; e as como a interface de lia de comandos
abre unha canle moito mis directa e explcita entre usuario e mquina que a GU, o mesmo
sucede con palabras, escritor e lector.
A palabra, ao final, o nico sistema para codificar os pensamentos -o nico medio- que
non funxible, que se nega a disolverse no torrente devorador dos medios electrnicos (os
turistas mis ricos en Disney World levan camisetas con nome de deseadores famosos
impresos, porque os propios deseos poden copiarse facilmente e con impunidade. O nico
modo de fabricar roupa que non pode copiarse legalmente imprimir palabras con copyright
e marca rexistrada; unha vez deuse ese paso, a roupa mesma xa non importa realmente, e
as unha camiseta tan boa como calquera outra cousa. As camisetas con palabras caras
son agora a insignia de clase alta. (As camisetas con palabras baratas, ou sen palabras,
son para o comn dos mortais).
Pero esta calidade especial das palabras e da comunicacin escrita tera o mesmo efecto
sobre o produto da Disney que un graffiti de spray sobre un espello mxico. As que a
Disney leva a cabo a maior parte da sa comunicacin sen recorrer s palabras, e na sa
maior parte, non se bota de menos as palabras. Algunhas das propiedades mis antigas da
Disney, como &eter &an, *innie &ooh e Alicia no &a,s das -araillas saron de libros. Pero
os nomes dos seus autores mencinanse raramente, se que se mencionan, e non se
poden comprar os libros orixinais na tenda Disney. Se se puider, pareceran vellos e
estraos, como versins moi raras dos orixinais mis puros e autnticos da Disney.
Comparadas con producins mis recentes como A %ella e a %esta e -ulan, as pelculas da
Disney baseadas nestes libros (en particular Alicia no &a,s das -araillas e &eter &an)
parecen profundamente estraas, e non de todo axeitadas para nenos. O cal razoable,
porque Lewis Carroll e J. M. Barrie eran homes moi raros e a natureza da palabra escrita
tal que a sa rareza persoal se filtra a travs de todas as capas de Disney como raios X a
travs dunha parede. Probablemente, por esta mesma razn, a Disney parece deixar de
mercar libros e agora encontra os seus temas e carcteres nos relatos tradicionais, que
teen a calidade lapidaria e gastada polo tempo dos antigos bloques de pedra das runas do
Maharaj.
Se segusemos a eses turistas s sas casas, poderiamos atopar arte, pero sera o tipo de
arte folclrica non firmada que venden nas tendas da Disney de tema africano e asitico. En
xeral, s parecen estar cmodos con medios que foron ratificados pola sa antigidade,
pola sa aceptacin popular masiva o por ambas as das cousas.
Neste mundo os artistas son coma os obreiros annimos e analfabetos que construron as
grandes catedrais en Europa e logo desapareceron en tumbas annimas do cemiterio. A
catedral en conxunto asoballante e conmovedora malia, e posiblemente debido ao feito de
que non temos nin idea de quen a construu. Cando camiamos por ela comungamos non
con obreiros individuais senn con toda unha cultura.
Disney World funciona do mesmo modo. Se se un intelectual, un lector ou un escritor de
libros, o mis amable que se pode dicir respecto diso que a execucin soberbia, pero
resulta doado atopalo todo un pouco sinistro, porque falta algo: a traducin de todo o seu
contido a palabras escritas, claras e explcitas, as atribucin das ideas a persoas
especficas. Non se pode discutir con iso. Parece coma se estivese pasando por alto unha
chea de cousas, coma se Disney World nos estivese enganando, e posiblemente
colndonos todo tipo de asuncins ocultas e pensamento dbil.
Pero isto exactamente o mesmo que se perde na transicin da interface de lia de
comandos GU.
A Disney e Apple/Microsoft estn no mesmo negocio: curtocircuitar a laboriosa e explcita
comunicacin verbal con interfaces de deseo caro. A Disney unha especie de interface
de usuario en si mesma -e mis que meramente grfica. Chammola interface sensorial.
Pode aplicarse a calquera cousa no mundo, real ou imaxinada, anda que a un prezo
asoballante.
Por que rexeitamos as interfaces baseadas na palabra e preferimos as grficas ou
sensoriais? Unha tendencia que explica o xito tanto de Microsoft como da Disney.
Parte diso simplemente que o mundo agora moi complicado -moito mis complicado c
mundo dos cazadores-recolectores co cal evolucionaron os nosos cerebros- e sinxelamente
non podemos manexar todos os detalles. Temos que delegar. Non temos mis opcin que
confiar nalgn artista annimo da Disney ou nalgn programador de Apple ou Microsoft para
que elixan por ns, nos libren dalgunhas opcins e nos dean un resumo convenientemente
empaquetado.
Pero mis importante o feito de que durante este sculo o intelectualismo fallou, e todo o
mundo o sabe. En lugares como Rusia e Alemaa a xente comn renunciou ao seu control
sobre os modos de vida tradicionais, costumes e relixin, e permitiu que os intelectuais
dirixisen o cotarro, e os intelectuais estragrono todo e converteron o sculo nun matadoiro.
Aqueles intelectuais de tantas palabras baleiras de contido adoitaban percibirse como algo
meramente tedioso; agora tamn parecen algo perigosos.
Os estadounidenses somos os nicos que non samos malparados en ningn momento de
todo isto. Somos libres e prsperos porque herdamos sistemas polticos e de valores
fabricados por un conxunto dado de intelectuais do sculo XV que por casualidade
atinaron. Pero perdemos contacto con eses intelectuais e con calquera cousa parecida ao
intelectualismo, ata o punto de non ler libros xa, anda que sabemos ler. Estamos moito
mis cmodos transmitndolles eses valores s xeracins futuras de forma non-verbal,
mediante o proceso de inmersin meditica.
Parece que isto funciona ata certo punto, porque a polica en moitos pases agora quixase
de que os arrestados insisten en que lles lean os seus dereitos, como nas pelculas de
policas estadounidenses. Cando se lles explica que estn nun pas diferente indgnanse.
Poida que as reposicins de Starsk+ e #utch, dobradas a diversas linguas, resulten ser, a
longo prazo, unha forza mis potente en favor dos dereitos humanos c Declaracin de
ndependencia.
Unha cultura enorme, rica e nuclear que propaga os seus valores nucleares mediante a
inmersin meditica parece unha mala idea. Est o risco obvio de errar. As palabras son o
nico medio inmutable que temos, que o motivo polo cal son o vehculo preferido para
conceptos extremadamente importantes como os Dez Mandamentos, o Corn e a
Declaracin de Dereitos. A menos que as mensaxes transmitidas polos nosos medios vaian
ligadas a algn conxunto fixo de preceptos, poden espallarse por todas partes e
posiblemente encher a mente da xente de estupideces.
Orlando tia unha base militar chamada McCoe Air Force Base, con longas pistas desde as
que podan despegar os B-52 para chegar a Cuba ou a calquera outro lugar, cargados de
bombas nucleares. Pero agora McCoe foi desmantelada e as sas instalacins destinronse
a outros fins.
O aeroporto civil de Orlando absorbeunas. As longas pistas sanse agora para descargar
turistas chegados en voos 747 desde Brasil, talia, Rusia e Xapn, co fin de que vean a
Disney World e se empapen dos nosos medios durante un tempo.
Para as culturas tradicionais, especialmente as baseadas na palabra como o slam, isto
resulta infinitamente mis ameazante do que o foron endexamais os B-52. Resulta obvio
para calquera fra dos Estados Unidos que os nosos coecidos retrousos, multiculturalismo
e diversidade, son fachadas que encobren (en moitos casos involuntariamente) unha
tendencia global a erradicar as diferenzas culturais. O alicerce bsico do multiculturalismo (o
de honrar a diversidade, ou como se queira chamar) que as persoas teen que deixar
de xulgarse unhas s outras -deixar de aseverar (e, gradualmente, deixar de crer) que isto
est ben e isto est mal, que unha cosa fea e outra fermosa, que Deus existe e ten estas
ou aquelas calidades.
A leccin que a maior parte da xente extraeu do sculo XX que, para que un gran nmero
de diferentes culturas coexistan pacificamente no globo (ou ata no barrio), necesario que a
xente suspenda o xuzo deste xeito.
De a (argumento) a nosa sospeita, a hostilidade, respecto de todas as figuras de autoridade
na cultura moderna. Como explicou David Foster Wallace no seu ensaio . /nius &luram,
esta a mensaxe fundamental da televisin; a mensaxe que a xente leva para a casa, de
calquera modo, tras levar inmersos nos medios o tempo suficiente. Non est expresado
neses termos altisonantes, claro. Transmtese a travs da presuncin de que todas as
figuras de autoridade -mestres, xerais, policas, sacerdotes, polticos- son bufns hipcritas,
e que o cinismo descrido o nico modo de ser.
O problema que unha vez que nos libremos da capacidade de xulgar o bo e o malo, o
verdadeiro e o falso, etc. xa non queda cultura. Todo o que queda son bailes folclricos e o
macram. A capacidade de xuzo, de crenza o fin mesmo de ter unha cultura. Creo que
por iso aparecen s veces tipos con metralletas en lugares como Luxor e empezan a
disparar aos occidentais. Entenden perfectamente a leccin da base area McCoe. Cando
os fillos chegan con gorras ladeadas dos Chicago Bulls, os pais tolean.
A anticultura global transmitida a todos os recunchos do mundo pola televisin unha
cultura en si mesma e segundo os estndares de grandes e antigas culturas, como o slam
ou Francia, semella inmensamente inferior, polo menos ao principio. O nico bo que se
pode dicir dela que fai que guerras mundiais e holocaustos parezan menos probables -e
de feito iso algo bastante bo!
O nico problema real que calquera que non tea mis cultura que esta monocultura
global est completamente fodido. Calquera que creza vendo a televisin, que nunca vexa
nada de relixin ou filosofa, se cre nunha atmosfera de relativismo moral, aprenda tica
vendo escndalos sexuais no telexornal e vaia a unha universidade onde os posmodernos
se desvelan por demoler as nocins tradicionais de verdade e calidade, vai sar ao mundo
como un ser humano bastante incapaz. E -de novo- talvez o fin de todo isto facrmonos
incapaces, de modo que non nos bombardeemos mutuamente con armas nucleares.
Por outro lado, se te cras no mbito dunha cultura dada acabas cun conxunto bsico de
ferramentas que se poden usar para pensar e comprender o mundo. Podes usar esas
ferramentas para rexeitar a cultura en que te criaches, pero polo menos tes algunhas
ferramentas.
Neste pas, a xente que leva o cotarro -os que enchen os bufetes e mais as xuntas
directivas- comprende todo isto a certo nivel. Apoian o multiculturalismo e a diversidade e a
suspensin do xuzo de boca para fra, pero non educan os seus propios fillos as. Teo
amigos altamente educados e tecnicamente sofisticados que se mudaron a pequenas
cidades de owa para vivir e criar os seus fillos, e hai enclaves xudeus hasidim en Nova York
onde moitos nenos se cran segundo crenzas tradicionais. Calquera comunidade suburbana
pode considerares un lugar onde persoas que teen certas crenzas (basicamente implcitas)
van vivir entre outros que pensan de igual xeito.
E esta xente non s se sente responsable respecto dos seus propios fillos, senn co pas en
xeral. Algns membros de clase alta son viles e cnicos, por suposto, pero moitos pasan
polo menos parte do seu tempo preocupndose pola direccin en que vai o pas e as sas
propias responsabilidades. E as, cuestins que son importantes para os intelectuais
lectores de libros, como o colapso ambiental global, acaban por filtrarse a travs da cultura
de masas e aparecen como antigas runas hinds en Orlando.
Poida que se estea preguntando: que raio ten que ver todo isto cos sistemas operativos?
Como xa dixen, non hai modo de explicar a dominacin do mercado de sistemas operativos
por Apple/Microsoft sen explicacins culturais, as que non podo chegar a ningunha parte
neste ensaio sen facerlles saber antes de onde veo no que atingue cultura
contempornea.
A cultura contempornea un sistema de dous niveis, como os morlocks e os eloi da
mquina do tempo, de H.G. Wells, salvo que est do revs. Na mquina do tempo, os eloi
eran a amaneirada clase alta, mantida por unha chea de morlocks subterrneos que facan
que as engrenaxes tecnolxicas se moveran. Pero no noso mundo ao revs. Os morlocks
son minora e fan que as cousas se movan porque comprenden como funciona todo. Os
moito mis numerosos eloi aprenden todo o que saben por verse inmersos desde o seu
nacemento en medios electrnicos dirixidos e controlados polos morlocks lectores de libros.
As que moitas persoas ignorantes seran perigosas se apuntasen na direccin equivocada,
co cal desenvolvemos unha cultura popular que
a) incriblemente infecciosa e
b) neutraliza a toda persoa que se vexa infectada facndoos reticentes a emitir xuzos e
incapaces de tomar posicins.
Os morlocks, que teen a enerxa e intelixencia como para aprender detalles, van e
dominan temas complexos e producen interfaces sensoriais tipo Disney, de tal modo que os
eloi poidan entender o miolo sen ter que forzar a mente ou soportar o aburrimento. Eses
morlocks van ndia e tediosamente exploran centos de runas, logo volven a casa e
constren versins hixinicas e sen bichos: As Seleccins do 0eader1s 2igest, por as dicir.
sto sae a peso de ouro, porque os morlocks insisten en que lles dean bo caf e billetes de
avin en primeira, pero non problema porque aos eloi gstalles que os ceguen e pagarn
gustosos.
Dou conta de que a maior parte disto probablemente soa desdeoso e amargado ata o
absurdo: o tpico intelectual pi$o cunha rabecha por culpa deses filisteos analfabetos. Coma
se eu for unha especie de Moiss baixando s da montaa, coas tboas dos Dez
Mandamentos gravadas en pedra inmutable -a interface de lia de comandos orixinal- e
cabrendose cos dbiles hebreos non iluminados que adoran imaxes. Non s iso, senn
que parece que creo que hai unha especie de teora da conspiracin.
Pero iso non o que quero dicir con todo isto. A situacin que describo aqu podera ser
mala, pero non ten por que ser mala e non necesariamente mala agora.
A cuestin que, sinxelamente, estamos demasiado ocupados hoxe en da como para
comprendelo todo polo mido.
E mellor comprendelo por unha interface escuramente, que non o comprender res de res.
Mellor que dez millns de eloi vaian ao Safari polo Kilimanjaro en Disney World que non que
mil cirurxins cardiovasculares e directivos de aseguradoras vaian de safari autntico por
Kenia. A fronteira entre ambas clases mis porosa do que dei a entender. Constantemente
dou con tipos normais -albaneis, mecnicos, taxistas, xente do montn en xeral- que
basicamente carecan de cultura ata que algo fixo necesario que se convertesen en lectores
e empezasen a pensar en serio acerca das cousas. Talvez tiveron que se enfrontar co
alcoholismo, se cadra foron ao crcere ou enfermaron ou sufriron unha crise de fe, ou
simplemente se aburriron. Tales persoas poden aprender sobre temas particulares a fume
de carozo. s veces a sa falta dunha educacin ampla lvalles a acometer empresas
intelectuais exasperadas pero boh, polo menos a empresa intelectual exasperada un bo
exercicio. A pantasma dunha poltica controlada polos caprichos e veleidades dos votantes
que cren realmente que hai diferenzas significativas entre a cervexa Bud Lite e Miller Lite, e
que cren que a loita libre real, naturalmente alarmante para aqueles que non o cren.
Pero os pases controlados mediante a interface da lia de comandos, por as dicilo, por
asisados intelectuais, xa sexan relixiosos ou seculares, son polo xeral tristes lugares onde
vivir. A xente sofisticada brlase dos entretementos Disneyescos por facilns e
asacarinados, pero se o resultado provocar reflexos basicamente clidos e simpticos a
nivel preverbal en centos de millns de iletrados inmersos nos medios, non poden ser tan
malos. Onte noite matamos unha lagosta na nosa cocia e a mia filla chorou durante
unha hora. Os xaponeses, que adoitaban ser o pobo mis feroz do mundo, estn
obsesionados con adorables personaxes de debuxos animados. A mia propia familia -a
xente que mellor coezo- est dividida de modo mis ou menos equitativo entre persoas
que probablemente che lean este ensaio e persoas que case con toda certeza non o farn,
e non podo dicir de certo que un grupo sexa necesariamente mis clido, feliz ou mellor
adaptado c outro.
,orloc0s $ $loi Ao "eclado
Nos tempos da interface de lia de comandos, os usuarios eran todos morlocks que tian
que converter os seus pensamentos en smbolos alfanumricos e introducilos a man, un
proceso insufriblemente tedioso que eliminaba toda ambigidade, revelaba todas as
asuncins ocultas e castigaba cruelmente a preguiza e a imprecisin. Entn os facedores de
interfaces puxronse a traballar nos seus GU e introduciron unha nova capa semitica
entre a xente e as mquinas. As persoas que usan tales sistemas renunciaron
responsabilidade e ao poder de enviar bits directamente ao chip que leva a cabo a
aritmtica, e pasronlle esa responsabilidade e poder ao sistema operativo.
sto resulta tentador porque dar instrucins claras, a algun ou a algo, difcil. Non o
podemos facer sen pensar e, dependendo da complexidade da situacin, debemos pensar
intensamente en cousas abstractas e considerar calquera nmero de ramificacins para
facelo ben. Para a maiora de ns, isto unha ardua tarefa. Queremos que as cousas sexan
mis fciles. A medida de cnto o queremos vn dada polo groso da fortuna de Bill Gates.
O sistema operativo (xa que logo) converteuse nunha especie de instrumento para
aforrrmonos traballo intelectual, que traduce as intencins vagamente expresadas dos
humanos a bits. De feito, pedmoslles aos nosos ordenadores que tomen responsabilidades
que sempre se consideraron propias de seres humanos: queremos que comprendan os
nosos desexos, que prevexan as nosas necesidades, que establezan conexins, que
desempeen tarefas rutineiras sen necesidade de llo pedir, que nos lembren o que tera que
lembrrsenos vez que filtran o rudo. Aos niveis mis elevados ( dicir, mis prximos ao
usuario) isto ten lugar mediante unha serie de convencins -mens, botns, etc. Estas
funcionan no sentido en que funcionan as analoxas: axudan aos eloi a comprender
conceptos abstractos ou pouco familiares comparndoos con algo coecido, pero sase o
termo mis pretensioso de metfora.
O concepto que o englobaba todo en MacOS era a metfora do escritorio, que subsuma
certo nmero de metforas menores (e a mido contraditorias, ou polo menos mesturadas).
Cunha GU, un arquivo (frecuentemente chamado documento) metafrasase como unha
fiestra en pantalla (ao que se denomina escritorio). A fiestra sempre demasiado
pequena para conter o documento, as que un mvese ou, mis pretensiosamente,
navega polo documento picando e arrastrando o dedo na barra de
desprazamento. Cando se teclea (usando un teclado) ou debuxa (usando un rato)
na fiestra ou se usan mens despregables e cadros de dilogo para manipular os
seus contidos, os resultados do traballo almacnanse (polo menos en teora) nun arquivo
e logo a mesma informacin recuprase noutra vent. Cando xa non se precisa,
arrstrase papeleira.
Hai unha mestura masiva e promiscua de metforas aqu e podera deconstrula ata que as
galias tivesen dentes, pero non o farei. Considrese s unha palabra: documento.
Cando documentamos algo no mundo real, creamos rexistros fixos, permanentes e
inmutables diso. Pero os documentos dun ordenador son voltiles, efmeras constelacins
de datos. s veces (como cando se abren ou gardan), o documento que aparece na fiestra
idntico ao que est almacenado, baixo o mesmo nome, nun arquivo de disco, pero outras
veces (como cando se fan cambios sen gardalos) completamente diferente. En calquera
caso, cada vez que se pulsa Gardar aniqulase a versin previa do documento,
substitundoa polo que queira que apareza na fiestra nese momento. As que, incluso a
palabra gardar, sase nun sentido que grotescamente enganoso: destrur unha versin,
gardar outra sera mis exacto.
Calquera que use un procesador de textos durante moito tempo inevitablemente sufrir a
experiencia de empregar horas de traballo nun documento longo e logo perdelo porque o
ordenador falla ou se corta a luz. Ata o momento en que desaparece de pantalla o
documento parece tan slido e real coma se estivese impreso en papel e tinta, pero un
momento despois, sen avisar, esvaeceuse, completa e irremediablemente, coma se nunca
existise. O usuario queda cunha sensacin de desorientacin (por non falar do cabreo)
proveniente dunha rapa metafrica: un dse conta de que estivo vivindo e pensando dentro
dunha metfora que esencialmente falsa.
As que as interfaces grficas usan metforas para facer que a informtica resulte mis
doada, pero son malas metforas. Aprender a usalas esencialmente un xogo de palabras,
o proceso de aprender novas definicins de palabras como fiestra e documento e
gardar, que son diferentes e en moitos casos diametralmente opostas s antigas. Por moi
improbable que pareza isto sau moi ben, polo menos desde o punto de vista comercial, o
cal significa que Apple/Microsoft fixeron moito dieiro con iso. Todos os outros sistemas
operativos modernos aprenderon que, para ser aceptados polos usuarios, haban de ocultar
as sas entraas baixo o mesmo tipo de adornos. sto ten certas vantaxes: se se sabe usar
un sistema operativo de GU, probablemente se pode deducir cmo usar calquera outro en
poucos minutos. Todo funciona de modo algo distinto, como os canos europeos pero,
enredando un pouco, pdese escribir unha nota e navegar pola rede.
A maior parte da xente que compra sistemas operativos (se que se molestan en compralo)
non comparan as funcins subxacentes, senn o aspecto e sensacin superficiais. O
comprador medio dun sistema operativo non paga realmente, e non lle interesa
especialmente o cdigo de baixo nivel que asigna memoria e escribe bytes no disco.
O que compramos realmente un sistema de metforas. E -moito mis importante- ao que
nos vendemos ao orzamento implcito de que as metforas son un bo modo de tratar co
mundo.
Desde hai pouco volveuse dispoible unha chea de novo hardware que lles proporciona aos
ordenadores numerosos modos interesantes de afectar ao mundo real: facer que as
impresoras chuspan papel, dirixir faces radiactivos cara a enfermos de cancro, crear
pelculas realistas sobre o Titanic. Windows sase agora como sistema operativo para
caixas rexistradoras e caixeiros automticos. O sistema da mia televisin por satlite
emprega unha especie de GU (interface grfica) para cambiar de canle e amosar guas de
programas. Os modernos telfonos mbiles levan unha cra GU metida nunha diminuta
pantalla. Ata Lego ten unha GU: pdese comprar un xogo de Lego chamado -indstorms
que permite construr pequenos robots Lego e programalos mediante unha GU no
ordenador.
As que agora pedmoslle GU que faga moito mis que servir de mquina de escribir
glorificada. Agora queremos que se converta nunha ferramenta xeneralizada para tratar coa
realidade. sto fixo que as compaas que viven de sacar nova tecnoloxa ao mercado de
masas vivan unha bonanza econmica.
Obviamente, non se pode vender un complicado sistema tecnolxico xente sen algn tipo
de interface que lles permita usalo. A dnamo de combustin interna foi unha marabilla
tecnolxica na sa poca, pero era intil como ben de consumo ata que lle conectaron unha
panca de cambios, transmisin, volante e freos. Esa estraa coleccin de cacharros, que
sobrevive ata os nosos das en cada coche que suca as estradas, constite o que hoxe
chamariamos unha interface de usuario. Pero se os coches se inventaron despois que os
Macintosh os fabricantes de coches non se molestaron en desear todos eses complicados
dispositivos. Teriamos unha pantalla de ordenador por cadro de mandos e un rato (ou como
moito un $o+stick) por volante, e cambiariamos de marchas despregando un men:
A&A0CA0
-A0C#A AT03S
&/NTO -O0TO
!
4
'
A5uda666
As, unhas poucas lias de cdigo poden substitur calquera interface mecnica imaxinable.
O problema que en moitos casos o substituto defectuoso. Conducir un coche mediante
unha GU sera unha experiencia horrible. Ata se a GU estivese totalmente libre de fallos
sera incriblemente perigoso, porque os mens e botns sinxelamente non poden responder
tan ben como controis mecnicos directos. O pai do meu amigo, o seor que restauraba o
convertible, nunca se tomara a molestia se fose equipado cunha GU. Non sera divertido.
O volante e a panca de cambios inventronse nunha era na que a tecnoloxa mis
complicada na maior parte das casas era o batedor de manteiga. Aqueles primeiros
fabricantes de coches tian moita sorte, xa que podan desear a interface que resultase
mis adecuada para a tarefa de conducir un autombil, e a xente a aprenda. O mesmo
sucedeu co telfono de marcado e a radio AM. Xa na Segunda Guerra Mundial a maior
parte da xente coeca varias interfaces: non s podan bater manteigas, senn tamn
conducir un coche, marcar no telfono, conectar a radio, acender un chisqueiro e cambiar
unha lmpada.
Pero agora calquera cousia -reloxos de pulseira, vdeos, fornios- est cheo de
funcionalidades, e cada funcionalidade intil sen interface. Se vostede como eu e como
a maiora dos consumidores, nunca usou o noventa por cento das funcionalidades do seu
microondas, vdeo ou telfono mbil. Nin tan sequera sabe que estas funcionalidades
existen. O pequeno beneficio que lle poderan achegar queda anulado pola pura molestia de
ter que aprendelas.
sto debe de ser un gran problema para os fabricantes de bens de consumo, porque non
poden competir sen ofrecer caractersticas.
Xa non aceptable que os enxeeiros inventen toda unha nova interface de usuario para
cada novo produto, como fixeron no caso do autombil, en parte porque resulta demasiado
caro e en parte porque hai un lmite no que pode aprender a xente normal. Se o vdeo se
inventara hai cen anos tera unha rodia para a sintonizacin e unha panca para avanzar e
rebobinar, e unha gran asa de ferro forxado para cargar ou expulsar os casetes.
Levara un gran reloxo analxico diante e habera que axustar a hora movendo as agullas
na esfera.
Pero debido a que o vdeo se inventou cando se inventou -durante unha especie de
incmodo perodo de transicin entre as eras das interfaces mecnicas e as GU- ten s uns
cantos botns diante e, para fixar a hora, hai que pulsar os botns de modo correcto. sto
dbelle de parecer bastante razoable aos enxeeiros responsables, pero para moitos
usuarios sinxelamente imposible; de a o famoso 12:00 que pestanexa en tantos vdeos.
Os informticos chmano o problema do doce pestanexante.
Cando falan diso, emporiso, non adoitan estar falando de vdeos.
Os vdeos modernos habitualmente teen algn tipo de programacin en pantalla, o cal
significa que se pode fixar a hora e controlar as demais funcionalidades mediante unha
especie de GU primitivo. Os GU tamn teen botns virtuais, abof, pero tamn teen
outros tipos de controis virtuais, como botns de radio, cadros que riscar, espazos para
introducir textos, esferas e barras. As interfaces compostas destes elementos parecen ser
moito mis fciles para moitas persoas que pulsar eses botoncios na mquina, e as o
propio 12:00 pestanexante est desaparecendo lentamente dos salns de Estados Unidos.
O problema do doce pestanexante pasou a outras tecnoloxas.
As que a GU pasou de ser unha interface para ordenadores persoais a se converter nunha
especie de metainterface que se emprega en calquera nova tecnoloxa de consumo.
Raramente ideal, pero ter unha interface ideal ou ata boa xa non a prioridade; o
importante agora ter algn tipo de interface que os clientes usen realmente, de tal modo
que os fabricantes poidan afirmar con toda seriedade que ofrecen novas posibilidades.
Queremos GU basicamente porque son convenientes e porque son fciles -ou polo menos
a GU fai que as o pareza. Por suposto, nada realmente doado e simple, e poer unha
bonita interface non cambia ese feito. Un coche controlado a travs dunha GU sera mis
fcil de conducir que un controlado polos pedais e o volante, pero sera incriblemente
perigoso.
Ao usar GU todo o tempo aceptamos sen darnos conta unha premisa que poucas persoas
aceptaran se se lles suscitase directamente, a saber: que as cousas difciles poden facerse
fciles e as complicadas poden tornarse simples, axustndolles a interface axeitada. Para
comprender o raro que todo isto, imaxnense que as crticas de libros se escribisen
segundo o mesmo sistema de valores que aplicamos s interfaces de usuario: a escritura
deste libro marabillosamente simple; o autor pasa por riba de temas complicados e
emprega xeneralizacins vulgares case que en cada oracin. Os lectores de cando en
cando tern que pensar e aforrarselles toda dificultade e o tedio xeralmente asociados coa
lectura de libros anticuados.
Mentres nos limitemos a operacins sinxelas, como fixar a hora no noso vdeo, non para
tanto. Pero cando tratamos de facer cousas mis ambiciosas coa nosa tecnoloxa,
inevitablemente nos atopamos co problema de a rapa metafrica.
A 1apa ,etafrica
EMPECE A USAR MCROSOFT WORD en canto sacaron a primeira versin arredor de
1985. Tras algns problemas iniciais descubrn que era mellor ferramenta que MacWrite,
que era o seu nico competidor naquel momento. Escribn unha chea de cousas en versins
tempers de Word, gardeino todo en disquetes e transfern os contidos de todos os meus
disquetes ao meu primeiro disco duro, que adquirn ao redor de 1987. A medida que saan
novas versins de Word eu actualizaba fielmente, razoando que como escritor tia sentido
que me gastase unha certa cantidade de dieiro en ferramentas.
Nalgn momento, a mediados dos oitenta, tratei de abrir un dos meus antigos documentos
Word que databa mis ou menos de 1985 usando a versin entn vixente de Word: 6.0. Non
funcionou. Word 6.0 non recoeca un documento creado por unha versin anterior de si
mesmo.
Abrndoo como arquivo de texto puiden recuperar as secuencias de letras que constituan o
texto do documento.
As mias palabras seguan al. Pero o formato pareca pasado por un coador -as palabras
que eu escribira an interrompidas por cadros rectangulares baleiros e por lixo.
Agora ben, no contexto dunha empresa (o principal mercado de Word) este tipo de cousa s
unha molestia -un dos problemas rutineiros que comporta usar ordenadores. doado
mercar programias de conversin de arquivos que se ocupan destes problemas. Pero se
es un escritor, cuxo oficio son as palabras, cuxa identidade profesional un corpus de
documentos escritos, este tipo de cousa resulta extremadamente desacougante. No meu
tipo de traballo hai moi poucos orzamentos establecidos, pero un deles que unha vez que
escribes unha palabra, fica escrita e non pode desescribirse. A tinta mancha o papel, o
escoupro curta a pedra, o estilo marca a arxila e algo sucedeu irrevogablemente (o meu
cuado un telogo que le taboas en cuneiforme de hai 3250 anos -pode recoecer a
escritura dalgns escribas individuais e identificalos polo seu nome-). Pero o software de
procesamento de textos -particularmente o tipo que emprega formatos de arquivo especiais
e complexos- ten o sobrenatural poder de desescribir as cousas. Un pequeno cambio nos
formatos de arquivo, ou uns poucos bits revoltos, e a producin literaria de meses ou anos
pode deixar de existir.
sto era tecnicamente un fallo da aplicacin (Word 6.0 para Macintosh), non do sistema
operativo (MacOS 7 punto algo), as que o branco inicial do meu enfado foron os
responsables de Word. Por outro lado, eu poda elixir a opcin gardar como texto en Word e
gardar todos os meus documentos como simples telegramas, e este problema non xurdira.
Pola contra, deixeime seducir por todas esas vistosas opcins de formateo que nin sequera
existan ata que as GUs apareceron e as fixeron practicables. Caera no hbito de usalas
para que os meus documentos tivesen un bonito aspecto (talvez mis bonito do que
merecan; todos eses vellos documentos nos disquetes resultaron ser mis ou menos unha
porcallada).
Agora estaba pagando o prezo da mia autoindulxencia. A tecnoloxa avanzara e achara
xeitos de que os meus documentos parecesen anda mis bonitos, e a consecuencia diso
era que todos os vellos e feos documentos deixaran de existir.
Era (se me desculpan unha pequena e estraa fantasa durante un momento) como se me
for aloxar nun hotel exquisitamente deseado, pondome en mans dos antigos mestres da
interface sensorial, como se tivese sentado no meu cuarto e escribise unha historia cun
bolgrafo en papel amarelo e ao volver da cea me decatara de que a doncela levara o meu
traballo, e no seu lugar deixara unha pluma e unha resma de pergamio -explicando que a
habitacin tia moito mellor aspecto as e era todo parte dunha actualizacin rutineira. Pero
escritas naquelas follas de papel, en impecable ortografa, habera longas secuencias de
palabras escollidas ao chou do dicionario. Espantoso, certo, pero legalmente non podera
demandar direccin, porque ao aloxarme nese hotel dera o meu consentimento para iso.
Entregara as mias credenciais de morlock e convertinme nun eloi.
&inu/
A FNAS dos ANOS OTENTA e principios dos noventa paseime unha chea de tempo
programando para Macintosh, ao final decidn pagar varios centos de dlares por un produto
de Apple chamado o Macintosh Programmer-s Workshop, o MPW. MPW tia competidores,
pero era incuestionablemente o mellor sistema de desenvolvemento de software para o
Mac. Os propios enxeeiros de Apple adoitaban escribir cdigo Macintosh con el. Posto que
MacOS era con moito o sistema operativo mis desenvolvido tecnoloxicamente naquel
momento, e posto que Linux nin sequera exista anda, e posto que este era o programa que
usaba de feito o equipo de enxeeiros creativos de elite de Apple, tia grandes expectativas.
Via nunha morea de disquetes dun p de alto, as que tiven tempo para que a mia
emocin medrase durante o interminable proceso de instalacin. A primeira vez que iniciei
MPW, probablemente me agardaba algn tipo de puntilloso mostrario multimedia. Pola
contra, era austero, case ata o punto de resultar intimidatorio. Era unha fiestra desprazable
na que se poda escribir texto simple, sen formato. O sistema interpretaba entn esas lias
de texto como comandos e trataba de executalos.
Era, noutras palabras, un teletipo de vidro executando unha interface de lia de comandos.
Via con todo tipo de comandos crpticos pero potentes, que se podan invocar tecleando os
seus nomes, e que s gradualmente aprendn a usar. S algns anos despois, cando
empecei a enredar con Unix, comprendn que a interface de lia de comandos encarnada
en MPW era unha recreacin de Unix.
Noutras palabras, o primeiro que fixeran os hackers de Apple cando conseguiron que
MacOS fose funcional -posiblemente antes de que o fose- fora recrear a interface de Unix,
para poder facer algn traballo til. Naquel momento, a mia mente non daba para entender
isto pero, no que concerna aos hackers de Apple, a moi pregoada interface Grfica de
Usuario do Mac era un impedimento, algo a evitar ata antes de que o aparatio sase
sequera ao mercado.
Ata antes de que o meu PowerBook fallase e destrura o meu gran arquivo en xullo de 1995,
houbera sinais de perigo.
Un vello amigo meu, que crea e leva compaas de alta tecnoloxa en Boston, desenvolvera
un produto comercial usando o Macintosh. Basicamente o Mac funcionaba como terminal
grfico de alto rendemento, escollido pola sa bonita interface de usuario, que daba ao
usuario acceso a unha gran base de datos de informacin grfica almacenada nunha rede
de ordenadores moito mis potentes, pero de uso menos orientado ao usuario. Este tipo era
a segunda persoa que chamou a mia atencin sobre o Macintosh, por certo, e a mediados
dos oitenta compartiamos a emocin de ser expertos en alta tecnoloxa e de usar a
tecnoloxa Apple nun mundo de usuarios aparvados de DoS. As primeiras versins do
sistema do meu amigo funcionaron ben pero, cando se uniron varias mquinas rede,
empezaron a producirse misteriosos fallos; s veces todo o sistema sinxelamente se detia.
Era un deses fallos que non podan reproducirse facilmente. Ao final decatronse de que
estes erros do sistema se producan cada vez que un usuario, buscando algo nos mens,
mantia o botn do rato pulsado durante mis de dous segundos.
Basicamente, o MacOS s poda facer unha cousa por vez.
Despregar un men na pantalla unha cousa, as que cando se despregaba un men o
Macintosh non era quen de facer mis nada ata que o usuario indeciso soltaba o botn.
sto non algo tan terrible nunha mquina dun s usuario e un s proceso (anda que
unha cousa bastante mala), pero un desastre nunha mquina que forma parte dunha rede,
porque formar parte dunha rede leva algn tipo de interaccin continua de baixo nivel con
outras mquinas. Ao non responder rede, o Mac provocou un fallo en todo o sistema de
rede.
Para traballar con outros ordenadores e con diferentes tipos de hardware, un sistema
operativo ha de ser incomparablemente mis potente ca MS-DoS e c MacOS orixinal. O
nico modo de conectrmonos coa internet que merece a pena tomarse en serio PPP, o
Protocolo Punto-a-Punto, que (non importan os detalles) converte ao seu ordenador
-temporalmente- nun membro de pleno dereito da nternet Global, cunha direccin nica de
seu, e diversos privilexios, poderes e responsabilidades. Tecnicamente, significa que a sa
mquina executa o protocolo TCP/P que, brevemente, se basea no envo de paquetes de
datos, en ningunha orde en particular, e en momentos impredicibles, seguindo un intelixente
e elegante conxunto de regras.
Pero enviar un paquete de datos unha cousa, as que un sistema operativo que s poida
facer unha cousa por vez non pode formar parte da internet e facer outra cousa
simultaneamente. Cando se inventou TCP/P executalo era un honor reservado aos
Ordenadores Serios -mainframes e miniordenadores de alta potencia usados en contextos
tcnicos e comerciais-, as que o protocolo est deseado co presuposto de que cada
ordenador que o usa unha mquina seria, capaz de facer moitas cousas xunta.
Falando pronto e mal, unha mquina Unix. Nin MacOS nin MS-DoS se construron
orixinalmente pensando niso, daquela ao que a internet se puxo quente houbo que levar a
cabo cambios radicais.
Cando o meu PowerBook me partiu o corazn e cando Word deixou de recoecer os meus
antigos arquivos, paseime a Unix.
A alternativa obvia a MacOS sera Windows. En realidade eu non tia nada contra Microsoft
nin contra Windows. Pero xa resultaba bastante obvio que os antigos sistemas operativos
de PC estaban a funcionar mis al das sas posibilidades e mostrbano, as que se cadra
era mellor evitalos ata que aprendesen a camiar e mastigar goma de mascar ao mesmo
tempo.
O cambio tivo lugar un da particular no vern de 1995.
Levaba un par de semanas en San Francisco usando a mia PowerBook para traballar nun
documento. O documento era demasiado grande para caber nun s disquete, as que non
realizara ningunha copia desde que sara da casa. O PowerBook colgouse e borrou todo o
arquivo. Sucedeu xusto cando saa a visitar unha compaa chamada Electric Communities,
que naquela poca estaba en Los Altos. Levei o meu PowerBook comigo. Os meus amigos
en Electric Communities eran usuarios de Mac, tian todo tipo de software para recuperar
arquivos e datos perdidos por fallos de disco e estaba seguro de que podera recobrar a
maior parte do arquivo.
Resultou que das utilidades diferentes para recuperacin de datos por fallo do Mac foron
incapaces de achar rastro ningn de que o meu arquivo existira algunha vez.
Fora borrado de vez sistematicamente. Peiteamos o disco duro bloque a bloque e atopamos
fragmentos disxuntos de incontables arquivos antigos, descartados e esquecidos, pero ren
do que eu quera. A rapa metafrica resultou especialmente brutal ese da. Foi algo as
como ver como a moza da que levas dez anos namorado se mata nun accidente de trfico e
logo, ao estar presente na sa autopsia, dste conta de que baixo a roupa e a maquillaxe
era s carne e so.
Debn vagar polos corredores da Electric Communities nunha especie de fuxida jungiana
primaria, porque naquel intre sucederon tres cousas estraamente sincrnicas.
1. Rande Farmer, cofundador da compaa, chegou nunha visita rpida coa sa familia
(estaba recuperndose dunha operacin nas costas naquel momento). Traa novas
candentes: Hoxe masterizaron Windows 95. Quera dicir que o novo sistema
operativo de Microsoft fora colocado ese mesmo da nun disco compacto especial
coecido como o mster dourado, que se usara para sacar trillns de copias,
preparbase o seu estrondoso lanzamento unhas poucas semanas despois. Esta
noticia foi recibida con fasto polos empregados de Electric Communities, includo un
que tia a porta do despacho chea das vietas e novidades habituais, por exemplo.
2. Un cmic de Dilbert no que Dilbert, o sufrido enxeeiro de software dunha empresa,
se atopa cun home barbudo e peludo de certa idade, algo parecido a Santa Claus,
pero mis sinistro, e con certa sorna. Dilbert recoece a este home, pola sa
aparencia en efecto, como un hacker de Unix e reacciona cunha certa mestura de
nerviosismo, respecto e hostilidade. Dilbert realiza febles intentos por meterse co
perturbador estrao durante un par de vietas; o hacker de Unix escitalle cunha
especie de irritante calma beatfica e logo, na ltima vieta, mete a man no peto.
Ten unha moeda, mozo, di, e vai comprar un ordenador de verdade.
3. O dono da porta e do cmic era un tal Dog Barnes. Era sabido que Barnes tia certas
opinins herticas sobre o tema dos sistemas operativos. A diferenza da maiora dos
techies da rea da Bada, que adoraban o Macintosh, por considerar que era a
mquina do verdadeiro hacker, a Barnes gustballe sinalar que o Mac, coa sa
arquitectura hermeticamente selada, era de feito hostil aos hackers, a quen lles gusta
enredar e para os que a apertura un dogma. En cambio, as mquinas compatibles
con BM, que se poden montar e desmontar de xeito doado, eran moito mis
hackeables.
As que cando volvn casa empecei a enredar con Linux, que unha das moitsimas
distintas implementacins concretas do ideal abstracto e platnico chamado Unix. Non me
apeteca cambiarme a un novo sistema operativo, porque as mias tarxetas de crdito inda
botaban fume logo de todo o dieiro que me gastei en hardware para o Mac no curso dos
anos. Pero a gran virtude de Linux era, e , que se poda executar en exactamente o
mesmo tipo de hardware c sistema operativo de Microsoft - dicir, o hardware mis barato
que existe. Como para demostrar que isto era unha gran idea, unha ou das semanas
despois de volver casa puiden facerme cun ordenador daquela bastante bo (un 486 a
33Mhz) gratis, porque coeca a un tipo que traballaba nunha oficina na que os estaban
tirando. Ao que cheguei casa quiteille a funda, metn as mans e empecei a cambiar as
tarxetas. Se algo non funcionaba a a unha tenda de ordenadores de segunda man,
buscaba nunha cesta chea de compoentes e compraba unha nova tarxeta por uns canto
dlares.
A dispoibilidade de todo este hardware barato pero efectivo foi unha consecuencia
involuntaria de decisins que se tomaron haba mis dunha dcada en BM e Microsoft.
Cando sau Windows e levou a GU a un mercado moito mis amplo o rxime do hardware
mudou: o prezo das tarxetas de vdeo en cor e os monitores de alta resolucin empezou a
caer, e segue a caer. Este enfoque do hardware gratis-para-todos significou que Windows
era inevitablemente toupa comparado con MacOS, pero a GU levou a informtica a un
pblico tan vasto que o volume aumentou moitsimo e os prezos vironse abaixo. Mentres
tanto Apple, que tanto desexaba un sistema operativo limpo e integrado, co vdeo totalmente
integrado no hardware de procesamento, quedara moi por detrs na cota de mercado, en
parte polo menos porque o seu precioso hardware custaba tanto.
Pero o prezo que tivemos que pagar os donos dun Mac por unha esttica e un deseo
superiores non foi meramente financeiro. Haba un prezo cultural tamn, debido ao feito de
que non podiamos abrir o ordenador e enredar con el. Dog Barnes tia razn. Apple, pese
sa reputacin de ser a opcin dos hackers creativos e contestatarios, creara de feito unha
mquina que desalentaba o hackeo, mentres que Microsoft, considerada unha preguiceira
tecnolxica e unha plaxiaria, creara un vasto bazar de compoentes sen xeito nin modo:
unha sopa primordial que acabara autoorganizndose en Linux.
- 2hole 3a4g5 (os Sistemas -perativos
UNX SEMPRE ESTVO BULNDO provocativamente no fondo das guerras dos sistemas
operativos, como o Exrcito ruso. A maior parte da xente s coece a sa reputacin, e a
sa reputacin, como suxire o cmic de Dilbert, mixta. Pero todo o mundo parece estar de
acordo en que s con que se suscitase a sa actuacin en serio e deixase de cederlle
enormes extensins de ricos terreos agrcolas e centos de miles de prisioneiros de guerra,
os esmagara, a eles e a calquera outra oposicin.
Resulta difcil explicar como se gaou Unix este respecto sen meterse en horrorosos
detalles tcnicos. Talvez o miolo poida explicarse contando unha historia sobre trades.
Hole Hawg unha gama de mquinas de tradear fabricadas pola compaa de
ferramentas Milwaukee. Se observan o escaparate dunha tpica ferraxera poden encontrar
trades de Milwaukee mis pequenos, pero non o hole hawg, que demasiado potente e
caro para usuarios domsticos. O hole hawg non ten o deseo en forma de pistola do
barato trade domstico, un cubo de metal slido cun mango que sae por unha banda e
unha protuberancia noutro. O cubo contn un motor elctrico desconcertantemente potente.
Pdese soster o mango e apertar o gatillo co ndice pero, a menos que se sexa
excepcionalmente forte, non se pode controlar o peso do hole hawg cunha man: cmpre
suxeitalo con ambas mans. Para compensar o contratorque do hole hawg sase un
mango adicional (vn includo), que se aparafusa dun ao outro lado do cubo de ferro,
dependendo de se se usa a man esquerda o a dereita para apertar o gatillo. Este mango
non esvelto e ergonmico como o sera nun trade domstico. simplemente un anaco de
tubo galvanizado normal dun p de longo, cun buraco nun extremo, cun mango de goma
negra no outro. Se o perdes, simplemente vas tenda de fontanara local e compras outro
anaco de tubaxe.
Durante os oitenta fixen algo de albanelara. Un da, outro obreiro puxo unha escaleira
contra a fachada do edificio que estabamos construndo, subiu ao segundo piso e usou o
hole hawg para facer un buraco no muro exterior. Nalgn momento, a broca atascou no
muro. O hole hawg, seguindo o seu nico imperativo, seguiu funcionando. Virou o corpo
do obreiro como unha boneca de trapo, facendo que tirase a escaleira, por sorte mantvose
agarrado ao hole hawg, que permaneceu encaixado no muro, e simplemente colgou del e
pediu axuda ata que veu algun e puxo de novo a escaleira.
Eu mesmo usei un hole hawg para facer moitos buratos a travs de remaches, o cal fixen
como unha picadora pica coliflor. Tamn a usei para facer uns cantos buratos de seis
polgadas de dimetro nun vello teito de escaiola. ntroducn unha nova broca, subn ao
segundo piso, metn a man por entre as recentes xuntas do chan e empecei a cortar o teito
do primeiro piso. Al onde a mia broca domstica pasara as de Can para facer virar o
enorme ferro, e detndose menor obstrucin, a hole hawg rotaba coa estpida
consistencia dun planeta xiratorio. Cando a serra gaou velocidade, o hole hawg virou
sobre si mesma e fxome virar a min tamn, esmagando unha das mias mans entre o
mango de aceiro e unha xunta, producndome algunhas laceracins, cada unha rodeada por
unha ampla coroa de carne mazada. Tamn dobrou a propia broca, anda que non tanto
como para que non puidese volver usala. Tras uns poucos encontrns parecidos, cada vez
que tia que usar o hole hawg o meu corazn empezaba a latexar con terror atvico.
Pero nunca lle botei a culpa ao hole hawg: boteime a culpa a min mesmo. O hole hawg
perigoso porque fai exactamente o que se lle pide que faga. Non se ve constrinxido polas
limitacins fsicas inherentes a un trade barato, nin polos peches de seguridade que pode
inclur un fabricante medorento das responsabilidades penais nun produto domstico. O
perigo non est na mquina mesma, senn na incapacidade do usuario de contemplar todas
as consecuencias das instrucins que lle d.
Unha ferramenta mis pequena tamn perigosa, pero por razns completamente distintas:
tenta dar o que se lle pide, e falla dun modo que resulta impredicible e case sempre
indesexable. Pero o hole hawg como
o xenio das antigos contos de fadas, que leva a cabo as instrucins do seu amo
literalmente, con precisin e un poder ilimitado, a mido con desastrosas consecuencias
imprevistas.
Antes do hole hawg, adoitaba examinar a variedade de trades nas ferraxaras dun modo
que consideraba sensato, refugando os modelos mis pequenos e encomiando os grandes
e caros apreciativamente, desexando poder permitirme unha daquelas belezas. Agora
mroas a todas con tal desdn que nin tan sequera considero que sexan trades de verdade
-son simplemente xoguetes deseados para explotar as tendencias delirantes de urbanitas
que queren crer que mercaron unha ferramenta de verdade. Os seus estoxos de plstico,
coidadosamente deseados e verificados con grupos-diana para transmitir unha sensacin
de solidez e potencia, parcenme noxentamente frxiles e baratos, e avergome de picar
algunha vez e comprar tales miudezas.
Non resulta difcil imaxinar que aspecto tera o mundo para algun que fose criado por
construtores e que nunca usase mis trade que o hole hawg.
Tal persoa, ao ver o mellor e mis caro trade dunha ferraxara, nin sequera o recoecera
como tal. Pola contra, poida que o confundise cun xoguete de nenos ou cunha especie de
desaparafusador motorizado. Se o vendedor ou o confuso urbanita se referise a iso como
un trade, rirase e diralles que estaban trabucados -sinxelamente, enganronse coa
terminoloxa. O seu interlocutor marchara irritado e probablemente bastante defensiva no
tocante ao seu soto cheo de vistosas ferramentas baratas, perigosas e coloridas.
Unix o hole hawg dos sistemas operativos
13
, e os hackers de Unix, como Dog Barnes e
o tipo do cmic de Dilbert e moitas outras persoas que poboan Silicon Valley, son como fillos
de construtores que se criaron usando s trades industriais hole hawg. Poderan usar os
sistemas operativos de Apple/ Microsoft para escribir cartas, xogar a videoxogos ou levar as
contas, pero non conseguen tomarse eses sistemas operativos en serio.
13.- Nathan Mehrvold, [director tcnico] de Microsoft, estableceu a sa pleistocnica eleccin, tomou o reto e
contraatacou cunha mordaz analoxa de trades, de propia colleita, que viran en sentido contrario ao que o faca
a nosa. A sa analoxa do trade probablemente, ao final, mellor c mia. Non a presentarei aqu porque un
duelo pblico sobre analoxas de trades presentara un espectculo ridculo e indigno. Velaqu algns
extractos:
Existe un estpido romanticismo de que, canto mis primitivo o instrumento e mis habilidades require para
o operador, debe dalgn xeito ser mis poderoso. sto normalmente unha cagada...
Unha razn fundamental pola que Linux se converteu en algo interesante porque a internet causou
temporalmente unha fase de retroceso na que de speto os programas interesantes son moi pouco
sofisticados. Apache, o servidor NNTP, un software moi simple que non lle esixe demasiado a un sistema
operativo. O mesmo ocorre con moitas tarefas orientadas Web. Linux est ben para isto.
A "radicin -ral
UNX DFCL DE APRENDER. O proceso de aprendelo ten mltiples e pequenas
epifanas. O tpico estar a punto de inventar unha ferramenta ou utilidade necesaria cando
te ds conta de que algun xa a inventou, e a incorporou, e iso explica algn estrao
arquivo ou directorio que viches pero que nunca comprendiches realmente antes.
Por exemplo, hai un comando (un pequeno programa, parte do sistema operativo) chamado
whoami, que permite preguntarlle ao ordenador quen cre que es -nunha mquina Unix,
sempre entras baixo un nome, posiblemente ata o teu!-: con qu arquivos podes traballar
ou qu software podes usar, depende da ta identidade. Cando empecei a usar Linux tia
unha mquina sen conectar rede no meu soto, con s unha conta de usuario, as que
cando descubrn o comando whoami pareceume ridculo. Pero cando entras como unha
persoa podes usar temporalmente un pseudnimo para acceder a diferentes arquivos. Se o
teu ordenador est conectado internet, podes entrar noutros ordenadores sempre que
teas cun nome de usuario e un contrasinal. Nese momento a mquina distante non difire
en nada da que tes xusto diante de ti. Estes cambios de identidade e localizacin poden
aniar uns dentro doutros, con moitas capas, ata se non se est facendo nada criminal.
Cando te esqueces de quen es e onde ests o comando whoami indispensable. Eu soo
todo o tempo.
Os sistemas de arquivos das mquinas Unix teen todos a mesma estrutura xeral. Nos
sistemas operativos febles pdense crear directorios (cartafoles) e poerlles nomes como
Frodo ou As mias cousas e poelos mis ou menos onde a un lle pete, pero en Unix o
nivel mis alto -a raz- do sistema de arquivos sempre designado polo carcter nico / e
sempre contn o mesmo conxunto de directorios de nivel superior:
/usr /etc /var /bin /proc /boot /home /root/sbin /dev /lib /tmp
E cada un destes directorios tipicamente ten a sa propia estrutura distintiva de
subdirectorios. Fxense no uso obsesivo de abreviaturas e en como se evitan as
maisculas; trtase dun sistema inventado por xente que a desorde repetitiva por estrs
o que a silicose aos mineiros.
Os nomes longos desgstanse ata converterse en cabichas de tres letras, como seixos
pulidos polo ro.
Este non o lugar para tratar de explicar por que existe cada un dos anteriores directorios,
e que contn. Ao principio todo parece escuro; peor, parece deliberadamente escuro. Cando
empecei a usar Linux, estaba afeito a poder crear directorios onde quixese e a darlles os
nomes que me apetecese. Con Unix pdese facer iso, por suposto (es libre de facer o que
queiras), pero a medida que se adquire experiencia co sistema chgase a comprender que
os directorios listados antes creronse polas mellores razns e que a vida dun ser moito
mis fcil se se segue o xogo (dentro de /home, por certo, un ten liberdade ilimitada).
Cando este tipo de cousas suceden varios centos ou miles de veces o hacker comprende
por qu Unix como , e est de acordo en que non podera ser o mesmo de ningn outro
modo. este tipo de aculturacin o que lles d aos hackers de Unix a sa confianza no
sistema e a actitude de repousada, inamovible, irritante superioridade que reflecta o cmic
de Dilbert. Tanto Windows 95 como MacOS son produtos deseados por enxeeiros ao
servizo de compaas especficas. Unix, en cambio, non tanto un produto como unha
historia oral escrupulosamente compilada da subcultura hacker. a nosa pica de
Gilgamesh.
O que faca que as antigas picas como a de Gilgamesh resultasen tan poderosas e tan
lonxevas debase a que eran corpos viventes de narrativa que moita xente se saba de
memoria, e contaban unha e outra vez, engadindo os seus propios adornos cando lles
apeteca. Os malos adornos non gustaban, os bos eran retomados por outras persoas,
pulidos, mellorados, e co tempo incorporbanse historia. De igual modo, Unix coecido,
amado e comprendido por tantos hackers, que pode recrearse a partir de cero cando algun
o necesita. sto resulta moi difcil de entender para a xente afeita a pensar nos sistemas
operativos como cousas que teen que ser compradas.
Moitos hackers lanzaron reimplementacins con mis ou menos xito do ideal de Unix.
Cada unha leva novos adornos. Algns morren decontado, outros fndense con innovacins
semellantes e paralelas creadas por diferentes hackers que atacaban o mesmo problema,
outros adptanse e incorporan a pica. As, Unix creceu lentamente ao redor dun ncleo
simple e adquiriu unha complexidade e asimetra ao seu redor que orgnica, como as
races dunha rbore, ou as ramificacins dunha arteria coronaria. Comprendelo parcese
mis anatoma que fsica.
Durante polo menos un ano, antes da mia adopcin de Linux, ora falar del. Persoas cribles
e ben informadas dicanme que uns cantos hackers construran unha implementacin de
Unix que poda descargarse gratuitamente da internet. Durante moito tempo non puiden
tomarme a idea en serio. Era como or rumores de que un grupo de entusiastas das
maquetas de foguetes crearan un Saturno V completamente funcional intercambiando
planos pola Rede e envindose mutuamente vlvulas e alerns.
Pero certo. Normalmente o mrito de Linux se atribe ao seu homnimo humano, un tal
Linus Torvalds, un finlands que iniciou o asunto en 1991, cando usou algunhas das
ferramentas de GNU para escribir o principio dun ncleo Unix que puidese executarse en
hardware compatible con PC. E certamente Torvalds merece todo o crdito que se lle deu, e
moito mis. Pero non podera conseguilo el s, como tampouco podera Richard Stallman.
Para escribir o cdigo Torvalds necesitou ter ferramentas de desenvolvemento baratas, pero
potentes, e obtivo estas do proxecto GNU de Stallman.
E tia un hardware barato en que escribir ese cdigo.
O hardware barato algo moito mis difcil de lograr que o software barato: unha soa
persoa (Stallman) pode escribir software e colgalo na Rede de modo gratuto, pero para
fabricar hardware hai que ter toda unha infraestrutura industrial, o cal non barato nin de
lonxe. Realmente, o nico modo de facer que o hardware resulte barato sacar un nmero
incrible de copias, de tal modo que o prezo por unidade acabe caendo. Polas razns xa
explicadas, Apple non ten ningunha gana de ver como cae o prezo do hardware. A nica
razn pola que Torvalds tia hardware barato era Microsoft.
Microsoft negouse a entrar no negocio do hardware, insistindo en facer que o seu software
puidese executarse en hardware que calquera poda fabricar e creou as as condicins de
mercado que permitiron que os prezos do hardware caeran en picado. Ao tratar de
comprender o fenmeno Linux, pois, temos que contemplar non a un nico innovador,
senn unha especie de estraa Trindade: Linus Torvalds, Richard Stallman e Bill Gates.
Elimnese calquera destes tres e Linux non existira.
Shoc0 (e Sistema -perativo
NS os ESTADOUNDENSES que deixan o seu gran pas homoxneo e visitan outra parte
do mundo tipicamente sofren varios graos de shock cultural: primeiro, inmenso asombro.
Logo, un achegamento tentativo aos costumes, cocia, sistemas pblicos de circulacin e
retretes do novo pas, o cal leva a un breve perodo de confianza fatua en que son expertos
instantneos no novo pas. A medida que contina a visita empeza a morria e o viaxeiro
comeza a apreciar, por primeira vez, canto daba por sentado na casa. Ao mesmo tempo,
empeza a resultar obvio que as propias culturas e tradicins son esencialmente arbitrarias:
conducir pola dereita, por exemplo. Cando o viaxeiro volve a casa e fai balance da
experiencia, pode aprender bastante mis sobre os Estados Unidos que sobre o pas que
foron visitar.
Polos mesmos motivos, merece a pena probar Linux.
Certamente, un pas estrao, pero non hai por que vivir a; unha breve estancia abonda
para experimentar o gusto do lugar e -o que mis importante- revelar todo o que se d por
sentado, e todo o que se podera facer de modo distinto, en Windows ou MacOS.
Non se pode probar sen instalalo. Con calquera outro sistema operativo, instalalo sera unha
transaccin sinxela: a cambio de dieiro, unha compaa darache un CD-ROM, e xa est.
Pero hai unha chea de cosas subsumidas baixo ese tipo de transaccin, e cmpre velas e
diferencialas.
En Estados Unidos gstannos os tratos simples e as transaccins sen complicacins. Se
vas a Exipto e, poamos, tomas un taxi nalgn sitio, convrteste en parte da vida do taxista;
ngase a aceptar os teus cartos porque rebaixara a vosa amizade, sgueche pola cidade e
chora coma un cativo cando te metes no taxi doutro. Acabas por coecer aos seus fillos
nalgn momento e tes que te apaar para achar algn xeito de compensalo sen insultar a
sa honra. esgotador. s veces simplemente queres tomar un taxi como en Manhattan.
Pero para ter un sistema de estilo estadounidense, no que podes sar, parar un taxi e xa
est, ten que haber todo un aparello de licenzas, inspectores, comisins, etc., o cal est moi
ben sempre que os taxis sexan baratos e sempre que poidas chamar a un. Cando o sistema
non funciona dalgunha xeito resulta misterioso e enervante e vira a persoas habitualmente
razoables en tericos da conspiracin. Pero cando o sistema exipcio se vn abaixo, faino de
forma transparente. Non poders tomar un taxi, pero aparecer o sobrio do taxista, a p,
para explicarche o problema e desculparse.
Microsoft e Apple fan as cousas ao estilo de Manhattan, cunha vasta complexidade oculta
tras o muro da interface. Linux fai as cousas ao estilo de Exipto, cunha vasta complexidade
espallada por toda a paisaxe. Se acabas de chegar de Manhattan, o teu primeiro impulso
ser levar as mans cabeza dicindo: sto de tolos! Por que demo non vos comportades
como cmpre? Pero isto non che granxeara mis amigos en Linuxlandia ca en Exipto.
Pdese extraer Linux do aire mesmo, por as dicir, descargando os arquivos adecuados e
pondoos nos lugares adecuados, pero posiblemente non mis duns poucos centos de
persoas no mundo poderan crear un sistema Linux funcional dese modo. O que realmente
se necesita unha distribucin de Linux, o cal quere dicir un conxunto preempaquetado de
arquivos. Pero as distribucins son unha cousa distinta de Linux per se.
Linux per se non un conxunto especfico de uns e ceros, senn unha subcultura
autoorganizada da Rede. O resultado final das sas elucubracins colectivas un vasto
corpo de cdigo fonte, case todo escrito en C (a linguaxe de programacin dominante). O
cdigo fonte sinxelamente un programa de ordenador escrito e editado por algn hacker.
Se est en C, o nome do arquivo probablemente levar .c o .cpp ao final, depender do
dialecto empregado; se est noutra linguaxe levar outro sufixo. A mido este tipo de
arquivos poden atoparse nun directorio co nome /src, que a abreviatura hebraica do
hacker para source, fonte.
Os arquivos fonte son intiles para o ordenador, e de pouco interese para a maiora dos
usuarios, pero teen unha enorme significacin cultural e poltica, porque Microsoft e Apple
mantenos en segredo, mentres que Linux os fai pblicos. Son as xoias da familia. Son o
tipo de cousa que nos thrillers de Hollywood se usa como McGuffin: o ncleo da bomba de
plutonio, os planos de alto segredo, o maletn cheo de documentos financeiros, o microfilm.
Se os arquivos fonte de Windows ou MacOS se fixesen pblicos na Rede, eses sistemas
operativos se volveran gratutos, como Linux -s que non tan bos, porque non habera
ningun para arranxar os fallos e responder s preguntas. Linux software de fonte
aberta
14
, o cal sinxelamente quere dicir que calquera pode obter copias dos seus arquivos
de cdigo fonte.
Un ordenador non necesita cdigo fonte mis do que o necesita vostede: necesita cdigo
obxecto. Os arquivos de cdigo obxecto tipicamente levan o sufixo e son ilexibles para
todo o mundo salvo uns poucos humanos altamente estraos, porque consisten en uns e
ceros. En consecuencia, este tipo de arquivo normalmente aparece nun directorio co nome
/bin, por binario.
Os arquivos fonte son sinxelamente arquivos de texto ASC. ASC denota un modo
particular de codificar as letras en patrns de bits. Nun arquivo ASC, cada carcter ten oito
bits para el solio. sto crea un alfabeto potencial de 256 carcteres distintos, dado que oito
dxitos binarios poden formar ese nmero de patrns nicos. Na prctica, por suposto,
limitmonos s letras e dxitos familiares. Os patrns de bits empregados para
representaren esas letras e dxitos son os mesmos que se introducan fisicamente furando a
cinta de papel do meu teletipo do instituto, que sa vez eran os mesmos que usara antes
a industria telegrfica durante dcadas. Os arquivos de texto ASC, noutras palabras, son
telegramas, e como tales non teen adornos tipogrficos. Pero por iso mesmo son eternos,
porque o cdigo nunca cambia, universal, porque todo o software de edicin e
procesamento de texto existente coece este cdigo.
Xa que logo, pdese usar calquera software para crear, editar ou ler arquivos de cdigo
fonte. Os arquivos de cdigo obxecto, entn, son creados a partir destes arquivos fonte por
un software chamado compilador, e son convertidos nunha aplicacin funcional por outro
software chamado enlazador.
A trade de editor, compilador e enlazador, tomados xuntos, constite o ncleo dun sistema
de desenvolvemento de software.
Agora posible gastar unha chea de dieiro en sistemas de desenvolvemento envolvidos
en plstico, con preciosas interfaces grficas de usuario e diversas melloras ergonmicas.
Nalgns casos poida que ata resulte un modo bo e razoable de gastar o dieiro. Pero neste
lado da estrada, por as dicir, o mellor software a mido o gratuto. Editor, compilador e
14.- Open Source software outro modo de denominar ao software libre: isto , aquel que pode ser usado,
copiado, modificado e redistribudo sen restricins. [N. do E.]
enlazador son aos hackers o que ponies, estribos e arcos e botas eran aos mongois. Os
hackers viven dacabalo, e hackean as sas propias ferramentas ata mentres as usan para
crear novas aplicacins. Resulta bastante inconcibible que ferramentas superiores de
hacking puidesen ser creadas nunha folla en branco por enxeeiros informticos. Ata anda
que fosen os enxeeiros mis intelixentes do mundo, veranse sinxelamente superados.
No mundo de GNU/Linux hai dous grandes programas de edicin de textos: o minimalista V
(coecido nalgunhas implementacins como Elvis) e o maximalista Emacs. Eu uso
Emacs, que pode considerarse un procesador de textos termonuclear. Foi creado por
Richard Stallman, e con isto xa queda todo dito. Est escrito en LSP, que a nica linguaxe
de ordenador que fermosa. colosal, e con todo s edita arquivos de texto ASC, o cal
significa: nada de fontes, nada de letra grosa, nada de subliado. Noutras palabras, as
horas que dedicaron os enxeeiros, no caso de Windows, a cousas como a fusin de correo
e a capacidade de incrustar pelculas de das horas en memorandos de empresa,
dedicronse, no caso de Emacs, con intensidade manaca ao enganosamente simple
problema de editar texto. Se es un escritor profesional -isto , se outra persoa est sendo
pagada para preocuparse de como se formatean e imprimen as tas palabras- Emacs fai
sombra a calquera outro software de edicin mis ou menos do mesmo modo que o sol de
medioda fai sombra s estrelas. Non s maior e mis luminoso: sinxelamente fai que todo
o demais se esvaeza. Para o formateo e a impresin da pxina pdese usar TEX: un vasto
corpus de ciencia tipogrfica escrito en C e tamn dispoible na Rede gratuitamente
2
.
Podera dicir unha chea de cousas sobre Emacs e TEX, pero agora mesmo trato de contar
unha historia acerca de como instalar de feito Linux no ordenador. O enfoque de pura
supervivencia sera descargarse un editor como Emacs e as ferramentas GNU -o
compilador e o enlazador- que son tan pulidas e elegantes como Emacs. Equipado con isto,
un xa pode empezar a descargar arquivos de cdigo fonte ASC (/src) e a compilalos en
arquivos de cdigo obxecto binario (/bin) executables polo ordenador. Pero para chegar
sequera a este punto -para executar Emacs, por exemplo- hai que ter Linux instalado e
funcionando no ordenador. E ata un sistema operativo mnimo de Linux require miles de
arquivos binarios actuando en concerto, dispostos e vinculados para que o fagan.
Xa que logo, diversas entidades ocupronse de crear distribucins de Linux. Por estender
algo mis a analoxa con Exipto, estas entidades parcense algo aos guas tursticos que
che reciben no aeroporto, falan o teu idioma e che axudan co shock cultural inicial. Se un
exipcio, abof, pdese ver doutro modo; os guas tursticos existen para evitar que os brutos
estranxeiros se metan nas mesquitas facendo as mesmas preguntas unha e outra e outra
vez
15
.
Algns destes guas tursticos son organizacins comerciais, como Red Hat Software,
fabricante dunha distribucin chamada Red Hat, que ten un certo aire comercial.
Na maiora dos casos metes un CD-ROM de Rede Hat no PC, incialo e el solio manexa
todo o demais. As como o gua turstico exipcio esperar algn tipo de compensacin polos
seus servizos, hai que pagar polas distribucins comerciais. Na maiora dos casos non
custan case nada e merece a pena.
15.- Nun pas extico o mellor gua un nativo que tea bo ingls. Eric S. Raemond un eminente hacker do
software de fonte aberta, que se converteu no principal antroplogo da tribo do software de fonte aberta. Ten
series continuas de artigos dispoibles na web. O primeiro e mellor coecido A catedral e o bazar. O
segundo Cultivando a noosfera. Outros estn esbozados. Probablemente o medio mis seguro para
atopar estes artigos visitar a web de Raemond, en http://www.tuxedo.org/-esr [ambos artigos se encontran
dispoibles en casteln na BiblioWeb do Proxecto sinDominio:
http://sindominio.net/biblioweb (N. do E.)]
Eu uso unha distribucin chamada Debian
16
(a palabra unha contraccin de Deborah e
an), que non comercial. Est organizada (ou mis ben dbese dicir organizouse)
seguindo as mesmas lias que Linux en xeral, isto , consiste en voluntarios que colaboran
na Rede, cada un responsable de coidar dun pedazo distinto do sistema. Estas persoas
dividiron Linux en diversos paquetes, que son arquivos comprimidos se que poden
descargar a un sistema Linux de Debian xa en funcionamento, logo brense e
descomprmense usando unha aplicacin de instalacin libre. Por suposto, como tal, Debian
non ten rama comercial -non ten mecanismo de distribucin. Pdense descargar todos os
paquetes de Debian pola internet, pero a maiora da xente prefire telos en CD-ROM.
Diversas compaas ocupronse de meter todos os actuais paquetes de Debian en CD-
ROM e de os vender. Eu merquei o meu de Linux Systems Labs, un conxunto de tres discos
que contia Debian completo, custoume menos de tres dlares. Pero (e esta unha
distincin importante) nin un centavo deses tres dlares vai parar a ningn dos
programadores que codificaron Linux, nin aos empaquetadotadores de Debian. Vai parar a
Linux Systems Labs e non paga o software nin os paquetes, senn o custo de imprimir os
CD-ROM. Toda distribucin de Linux encarna algn truco mis ou menos arteiro para evitar
o proceso normal de acceso e facer que cando o ordenador arranque se organice non como
un PC executando Windows, senn como un host
'7
que executa Unix. sto resulta algo
alarmante a primeira vez que se ve, pero completamente inofensivo. Cando se inicia un
PC, leva a cabo unha pequena autocomprobacin de rutina, realizando un inventario dos
discos e memoria dispoibles, e logo empeza a buscar un disco desde o que arrincar. En
calquera ordenador Windows normal ese disco ser o disco duro. Pero se o sistema est
ben configurado, primeiro buscar un disquete ou un disco de CD-ROM, e arrincar a partir
dun destes se estn dispoibles.
Linux explota esta fenda nas defensas. O ordenador percibe un disco de inicio na
disqueteira ou na unidade de CD-ROM, carga o cdigo obxecto dese disco e cegamente
empeza a executalo. Pero non cdigo de Microsoft ou Apple, cdigo Linux, as que neste
punto o ordenador empzase a comportar dun modo moi distinto ao acostumado. Empezan
a aparecer mensaxes crpticos en pantalla.
Se se iniciou desde un sistema operativo comercial, neste momento verase un debuxio de
Benvido a MacOS, ou unha pantalla chea de nubes no ceo azul e o logo de Windows.
Pero con Linux aparece un longo telegrama impreso en cras letras brancas nunha pantalla
negra.
Non hai ningunha mensaxe de benvida. A maior parte do telegrama ten o semiescrutable
aire ameazante dos graffitis:
Dec 14 15:04:15 theRev seslogd 1.3-3#17: restart.
Dec 14 15:04:15 theRev kernel: klogd 1.3-3, log sorce =/proc/kmsg started.
Dec 14 15:04:15 theRev kernel: Loaded 3535 sembols from /Sestem.map.
Dec 14 15:04:15 theRev kernel: Sembols match kernel version 2.0.30
Dec 14 15:04:15 theRev kernel: Non module sembols loaded. Dec 14 15:04:15 theRev kernel: ntel
MultiProcessor Specification v1.4
Dec 14 15:04:15 theRev kernel: Virtual Wire compatibilite mode.
Dec 14 15:04:15 theRev kernel: OEM DE: NTEL Product DE: 440FX APC at: 0xFEE00000
Dec 14 15:04:15 theRev kernel: Processor #0 Pentium(tm) Prol APC version 17
Dec 14 15:04:15 theRev kernel: Processor #1 Pentium(tm) Prol APC version 17
Dec 14 15:04:15 theRev kernel: /o APC #2 Version 17 at 0xFEC00000.
Dec 14 15:04:15 theRev kernel: Processors: 2
Dec 14 15:04:15 theRev kernel: Console: 16 point font, 400 scans
Dec 14 15:04:15 theRev kernel: Console: color VGA 80x25, 1 virtual console (max 63)
16.- De novo, o vocbulo adecuado de acordo terminoloxa proposta por Stallman sera Debian
GNU/Linux. Esta nomenclatura un modo implcito de recordarmos algo que intentei facer explcito neste
ensaio: que nada disto existira sen GNU.
17.- No mundo Unix, host sinnimo de mquina capaz de conectarse a unha rede. [N. do E.]
Dec 14 15:04:15 theRev kernel: pcibios_init : BOS32 Service Directore structure at 0x000fdb70
Dec 14 15:04:15 theRev kernel: pcibios_init : BOS32 Service Directore entre at 0xfdb80
Dec 14 15:04:15 theRev kernel: pcibios_init : PC BOS revision 2.10 entre at 0xfdba1
Dec 14 15:04:15 theRev kernel: Probing PC hardware. Dec 14 15:04:15 theRev kernel: Warning : Unknown
PC device (10b7:9001). Please read include/linux/pci.h
Dec 14 15:04:15 theRev kernel: Calibrating delae loop.. ok - 179.40 BogoMPS
Dec 14 15:04:15 theRev kernel: Memore: 64268k/66556k available (700k kernel code, 384k reserved, 1204k
data)
Dec 14 15:04:15 theRev kernel: Swansea Universite Computer Societe NET3.035 for Linux 2.0
Dec 14 15:04:15 theRev kernel: NET3: Unix domain sockets 0.13 for Linux NET3.035.
Dec 14 15:04:15 theRev kernel: Swansea Universite Computer Societe TCP/P for NET3.034 Dec 14 15:04:15
theRev kernel: P Protocols: CMP, UDP, TCP Dec 14 15:04:15 theRev kernel: Checking 386/387 copling... Ok,
fpu using exception 16 error reporting.
Dec 14 15:04:15 theRev kernel: Checking -hlt- instruction... Ok.
Dec 14 15:04:15 theRev kernel: Linux version 2.0.30
(root@theRev) (gcc version 2.7.2.1) #15 Fri Mar 27
As nicas partes disto que resultan lexibles para as persoas normais son as mensaxes de
erro e as advertencias. E con todo, notable que Linux non se detn, ou se vn abaixo,
cando atopa un erro; cuspe un laio queixoso, abandona os procesos danados e segue
adiante. Decididamente, isto non era as nas primeiras versins dos sistemas operativos de
Apple e Microsoft, polo sinxelo motivo de que un sistema operativo que non capaz de
andar e mastigar goma de mascar vez, non pode recobrarse dos erros. Buscar e
solucionar erros require un proceso parte que corra en paralelo ao que fallou.
Unha especie de superego, se o prefiren, que mantn vixiados aos demais e entra en
accin cando un se desva.
Agora que MacOS e Windows poden facer mis dunha cousa xunta dselles moito mellor
tratar cos erros que antes, pero non se aproximan sequera a Linux nin aos demais sistemas
Unix neste aspecto; e a sa maior complexidade tornounos vulnerables a novos tipos de
erros.
6aliilidade! $menda! 1edencin! Confian'a $ -utros Arcanos
Conceptos "7cnicos
LNUX NON CAPAZ DE TER POLTCAS centralmente organizadas que dicten como
escribir as mensaxes de erro e a documentacin, de xeito que cada programador escribe as
sas propias. Habitualmente estn en ingls, anda que hai moreas de programadores de
Linux que son europeos. Frecuentemente sonche graciosos. Sempre son honestos. Se
ocorreu algo malo porque o software sinxelamente anda non est rematado, ou porque o
usuario estragou algo, dirano con todas as letras. A interface de lia de comandos facilita
que os programas cuspan pequenos comentarios, advertencias e mensaxes aqu e acol.
Ata se unha aplicacin est a implosionar como un submarino danado, habitualmente
quen de acadar mostrar unha pequena mensaxe de SOS. s veces, cando se deixa de
traballar cun programa e se pecha, un atpase con que deixou detrs unha serie de
advertencias e mensaxes de erro non moi graves na vent da interface de lia de comandos
desde a que se executou. Coma se o software fose contando como lle a mentres
traballabas con el.
A documentacin, en Linux, vn en forma de pxinas man (abreviatura de manual). Pdese
acceder a elas ben mediante unha GU (xman), ben desde a lia de comandos (man). Esta
unha mostra da pxina man dun programa chamado rsh:
2eter sinais deter s o proceso rsh local8 isto 9 discutilemente errneo: pero actualmente astante dif,cil de
solucionar por razns demasiado complicadas para e5plicalas a;u,6
As pxinas man conteen unha chea de material semellante a este, que soa como as
murmuracins de pilotos loitando cos mandos de avins avariados. A sensacin xeral a de
miles de monumentais pero escuras pugnas vistas luz paralizante dun estroboscopio.
Cada programador ten que tratar cos seus propios obstculos e fallos; est demasiado
atarefado solucionndoos e mellorando o software como para explicar as cousas polo mido
ou ter elaboradas pretensins.
Na prctica case nunca se atopa un fallo serio en Linux. Cando se atopa case sempre no
software comercial (varios vendedores comercializan software que funciona en Linux). O
sistema operativo e os seus programas fundamentais de utilidade son demasiado
importantes para conter fallos serios. Levo executando Linux cada da desde finais de 1995
e vin como moitos programas de aplicacins caan pasto das chamas, pero nunca teo visto
que o sistema operativo se viera abaixo. Nunca, nin unha soa vez. Hai uns cantos
sistemas GNU/Linux que levan meses ou anos funcionando arreo e traballando duro sen
necesidade de os reiniciar.
Os sistemas operativos comerciais teen que adoptar a mesma postura oficial cara aos
erros ca que tian os pases comunistas fronte pobreza. Por razns de doutrina, nos
pases comunistas non resultaba posible admitir que a pobreza era un serio problema,
porque a idea mesma do comunismo era erradicar a pobreza. gualmente, as compaas de
sistemas operativos comerciais como Apple o Microsoft non poden ir por a admitindo que o
seu software ten erros e derrubarse todo ao momento, non mis do que Disney pode emitir
comunicados de prensa firmando que o rato Mickey un actor disfrazado.
sto un problema, porque os erros existen e suceden. Cada poucos meses Bill Gates trata
de facer unha demostracin dun novo produto de Microsoft ante un gran pblico s para que
lle estoure nos focios. Os distribuidores de sistemas operativos comerciais, como
consecuencia directa de ser comerciais, vense forzados a adoptar a posicin groseiramente
calculadora de que os erros son raras aberracins, habitualmente culpa doutros, das que
daquela non merece a pena falar en detalle. Esta postura, que todo o mundo sabe que
absurda, non se limita a comunicados de prensa e campaas publicitarias, constite o modo
mesmo en que estas compaas fan negocios e se relacionan cos seus clientes. Se a
documentacin estivera ben escrita, mencionara fallos, erros e cadas do sistema en cada
pxina. Se os sistemas de axuda en lia que veen con estes sistemas operativos
reflectisen a experiencia e as preocupacins dos seus usuarios estaran dedicados
basicamente a instrucins acerca de como tratar cos fallos e erros do sistema.
Pero isto non sucede. As compaas de accionistas son prodixiosos inventos que nos deron
moitos e excelentes bens e servizos. Dnselles ben moitas cousas. Admitir o fracaso non
unha delas. Raio!, nin sequera admiten fallos menores.
Por suposto, este comportamento non tan patolxico nunha compaa como o sera nun
ser humano. A maiora da xente hoxe en da entende que os comunicados de prensa das
empresas lanzanse para quedar ben cos accionistas da compaa, non para ilustrar ao
pblico.
s veces os resultados desta deshonestidade institucional poden ser espantosos, como no
caso do tabaco e do amianto. No caso dos distribuidores de sistemas operativos comerciais
abof que non para nada as, soamente irritante.
Algns poderan argumentar que a irritacin dos consumidores, co tempo trnase nunha
especie de placa endurecida que pode ocultar unha seria deterioracin, e que a honestidade
podera ser as a mellor poltica a longo prazo; o xurado anda ten que decidir acerca disto
no mercado dos sistemas operativos. O negocio estase espallando o bastante axia como
para que siga sendo moito mellor ter billns de clientes cronicamente alporizados que
millns de clientes contentos.
A maiora dos administradores de sistemas que coezo que traballan sempre con Windows
NT estn de acordo en que cando falla cmpre reinicialo, e cando se estraga gravemente o
nico xeito de arranxalo reinstalar o sistema operativo desde o principio; ou polo menos
o nico xeito que coecen de amaalo, que vn ser o mesmo. che moi posible que os
enxeeiros de Microsoft tean unha chea de informacin privilexiada sobre como arranxar o
sistema cando vai mal, pero se a teen, non parecen estar a transmitir a mensaxe a ningn
dos administradores de sistemas que eu coeza.
Debido a que Linux non comercial -porque, de feito, gratuto ademais de bastante difcil
de obter, instalar e operar
18
- non ten que manter ningunha pretensin acerca da sa
fiabilidade. En consecuencia, moito mis fiable. Cando algo falla en Linux o erro
detectado e discutido vivamente decontado. Calquera cos coecementos tcnicos
necesarios pode ir dereito ao cdigo fonte e sinalar a orixe do erro, que rapidamente
solucionado polo hacker responsable dese programa en particular.
Polo que eu sei, Debian a nica distribucin de Linux que ten a sa propia constitucin
19
,
pero o que realmente me convenceu foi a sa impresionante base de datos de erros
20
, que
unha especie de Arquivo de ndias interactivo do erro, a falibilidade e a redencin. a
18.- Lembremos que este ensaio se escribiu a principios de 1999, pasou mis dun lustro, e desde entn
dedicronse grandes esforzos a distribur e facilitar a instalacin de calquera sistema GNU/Linux, polo que
hoxe en da moi doado facerse con un e a sa dificultade de instalacin e de uso non maior ca de calquera
sistema operativo comercial. [N. do E.]
19.- http://www.debian.org/devel/constitution
20.- Coecida como BTS (Bug Tracking Sestem), Sistema de seguimento de fallos:
http://www.debian.org/Bugs [N. do E.]
simplicidade mesma. Cando tiven un problema con Debian a principios de xaneiro de 1997,
mandei unha mensaxe na que describa o problema a submit@bugs.debian.org. De
inmediato, ao meu problema asignuselle un nmero de informe de fallo (#6518) e un nivel
de gravidade (as opcins dispoibles eran: crtico, grave, serio, importante, normal, menor,
arranxado e peticin de caractersticas [wishlist]) e reenviouse s listas de correo polas que
rolda a xente de Debian.
En vinte e catro horas recibira cinco correos electrnicos que me dican como solucionar o
problema: dous de Norteamrica, dous de Europa e un de Australia. Todos estes correos
dabanme a mesma suxestin, que funcionou, e fixo que o meu problema esvaecera. Pero
ao mesmo tempo enviouse unha transcricin deste intercambio base de datos de fallos de
Debian, de xeito que se outros usuarios tian o mesmo problema mis adiante poderan
buscar e achar a solucin sen ter que realizar un novo e redundante informe de fallo.
Comprese isto coa experiencia que tiven cando tratei de instalar Windows NT 4.0 no
mesmo ordenador cerca de dez meses despois, a finais de 1997. O programa de instalacin
sinxelamente se detivo metade do proceso sen emitir mensaxe ningunha de erro. Fun ao
sitio web de Microsoft e procurei buscar documentos de axuda que abordasen o meu
problema. O motor de busca non funcionaba en absoluto; non fixo nada; nin sequera foi
quen de darme unha mensaxe que indicara que non funcionaba.
Ao final decidn que a mia placa base deba ser defectuosa; era unha marca e modelo
lixeiramente inusuais e NT non soportaba tantas placas base como Linux. Sempre ando a
buscar escusas por moi febles que sexan para comprar novo hardware, as que merquei
unha nova placa base compatible con Windows NT, o cal quera dicir que levaba o logotipo
de Windows NT impreso na caixa. nstaleina no meu ordenador, arrinquei Linux e tratei de
instalar Windows NT outra volta. De novo a instalacin fallou sen ningunha mensaxe de erro
e ningunha explicacin. Daquela xa transcorreran un par de semanas e pensei que se cadra
o motor de busca do sitio web de Microsoft estara funcionando. Tenteino, pero segua sen
funcionar.
As que crei unha nova conta de axuda Microsoft, rexistreime e informei do incidente. Dei o
nmero de DE do meu produto cando mo pediron e empecei a seguir as instrucins nunha
serie de pantallas de axuda. Noutras palabras, estaba enviando un informe de fallo parello
ao do sistema Debian, mais a interface era mis elegante -eu escriba a mia queixa en
pequenos cadros de edicin de texto en formularios web, facndoo todo a travs do GU,
mentres que con Debian envase un telegrama a xeito de correo electrnico.
Saba que cando rematase de enviar o informe de fallo converterase en propiedade
intelectual de Microsoft e non o haban poder ver outros usuarios. Moitos usuarios de Linux
negaranse a participar en tal proceso por motivos ticos, pero eu quixen probar como
experimento. Con todo, finalmente nunca puiden enviar o meu informe de fallo, porque a
serie de pxinas web enlazadas que estaba reenchendo acabou por me levar a unha pxina
completamente en branco, un camio sen sada.
As que recuei, fixen clic nos botns de axuda telefnica e acabaron por darme un
nmero de telfono de Microsoft. Cando marquei este nmero, respondeume unha serie de
asubos punzantes e unha mensaxe gravada da compaa de telfonos que dica
sentmolo, o nmero que marcou non existe.
Probei de novo coa pxina de busca, segua sen funcionar. Logo probei PP (Pago Por
ncidencia) de segundas.
sto levoume a outra serie de pxinas web, ata que fiquei nunha que dica: atencin, non
hai ningunha pxina web que corresponda sa peticin.
Probei de novo, e acabei chegando a unha pantalla de pago por incidencia que dica: NON
hai NCDENCAS. Non hai ningunha incidencia sen usar na sa conta. Se desexa adquirir
unha incidencia de axuda, faga clic en OK, entn poder pagar por anticipado por unha
incidencia. . . . O prezo por incidencia era de 95 dlares.
O experimento empezaba a resultar bastante caro, as que renunciei a abordalo desde o
PP e acordei tentalo coas preguntas frecuentes (FAQ, Frecuently Asked Questions) no
sitio web de Microsoft. Ningunha das preguntas habituais dispoibles tia nada que ver co
meu problema, ags unha titulada teo problemas ao instalar NT, que pareca escrita por
publicistas, non por enxeeiros.
As que me rendn, e ata o da de hoxe non instalei Windows NT nese ordenador. Para min,
o camio de menor resistencia era simplemente usar Debian Linux.
No mundo do software de fonte aberta os informes de fallo son unha informacin til.
Facelos pblicos un servizo para os demais usuarios e mellora o sistema operativo. tan
importante facelos pblicos de forma sistemtica que persoas moi intelixentes invisten,
voluntariamente, tempo e dieiro en manter bases de datos de fallos. Porn, no mundo dos
sistemas operativos comerciais, informar dun fallo un privilexio polo que hai que pagar
moito dieiro. Pero se o pagas, resulta que o informe de fallo debe ser confidencial..., doutro
modo calquera poderase beneficiar dos teus noventa e cinco dlares! Con todo, nada
impide aos usuarios de NT montar a sa propia base de datos de fallos pblica.
Este , noutras palabras, outro trazo do mercado de sistemas operativos que sinxelamente
carece de sentido a menos que se examine no seu contexto cultural. O que Microsoft est
vendendo a travs do pago por incidente non tanto un apoio tcnico como a ilusin
continuada de que os seus clientes estn levando a cabo unha especie de transaccin
racional de negocios. unha sorte de taxa rutineira de mantemento para soster a fantasa.
Se a xente quixer realmente un sistema operativo slido, usara Linux, e se realmente
quixese apoio tcnico atopara un modo de obtelo; os clientes de Microsoft queren outra
cosa.
No momento en que escribo isto (xaneiro de 1999), a base de datos de Debian Linux contn
preto de 32.000 fallos. Case todos foron solucionados hai moito tempo.
Hai doce fallos crticos anda en p, o mis antigo foi enviado hai 79 das. Hai 20 fallos
graves en p, o mis antigo deles ten 1166 das. Hai 48 fallos importantes e centos de
fallos normais e menos importantes.
gualmente, BeOS (ao que chegarei nun intre) ten a sa propia base de datos de erros
21
co
seu propio sistema de clasificacin, inclundo tales categoras como Non un fallo,
Caracterstica recoecida e Non se vai arranxar. Algns destes fallos non son nada
mis ca hackers de Be desafogndose e clasifcanse como nput recoecido. Por
exemplo, atopei un que se enviou o 30 de decembro de 1998. Est na metade dunha longa
lista de fallos, entre un chamado O rato funciona de modo moi raro e outro chamado O
cambio de marco BView non afecta se BView non vai unida a unha BWindow. Este titlase:
0<) A %eOS f=ltalle un caeza de turco megalmano para dominar e enfocar a furia do programador
e di o seguinte:
21.- http://www.be.com/developers/bugs/index.html
.stado %e) (nput 0eco>ecido
?ersin %eOS) 0!64
Compo>ente) desco>ecido
2escricin completa)
O %eOS necesita un megalmano eglatra sentado no seu trono para darlle un persona5e humano ;ue todo o
mundo deveza por odiar6 Sen isto o %eOS languidecer= no =mito impersonificale dos sistemas operativos
;ue a 5ente nunca 9 ;uen de mane5ar6 Soe 5ulgarse o 95ito dun sistema operativo non pola calidade das
caracter,sticas de seu ;ue pos@e: senn polo infames e aorrecidos ;ue son os seus l,deres6
Creo ;ue isto 9 un efecto colateral da camaradar,a entre programadores en condicins penosas6 2espois de
todo: a desgraza devece pola compa>a6 Creo ;ue facer ;ue o %eOS se5a menos accesile conceptualmente e
moito menos fiale re;uirir= ;ue os programadores se agrupen e desenvolvan un tipo de comunidade na ;ue
os estra>os se falan: algo as, como nun supermercado antes dunha enorme tormenta de neve6
Seguindo o mesmo programa: proalemente cumpra desprazar o cuartel 5eral do %eOS a un clima moito
menos agradale6 A incomodidade amiente 5eral devir= nesta actitude e realmente non hai mellor receita
para o 95ito6 .u su5erir,a Seattle: pero creo ;ue 5a est= ocupado6
&oder,a tentarse *ashington 2C: pero definitivamente non un sitio como San 2iego ou Tucson6
Por desgraza, o sistema de informes de fallo de Be elimina os nomes das persoas que
informan dos fallos (para protexelos da vinganza?), as que non sei quen escribiu isto.
Daquela parece que estou pregoando a superioridade tcnica e moral de Debian Linux.
Pero como case sempre sucede no mundo dos sistemas operativos, mis complexo. Teo
Windows NT instalado noutro ordenador e o outro da (xaneiro de 1999), cando tiven un
problema con el, decidn probar coa axuda tcnica de Microsoft outra volta. Esta vez o
motor de busca si que funcionaba (anda que para chegar a el tiven que identificarme como
avanzado). E no canto de facerme as intiles preguntas habituais, localizou preto de
douscentos documentos (eu estaba usando uns criterios de busca moi vagos) que eran
obviamente informes de fallos, a pesar de que se chamaban doutro xeito. Microsoft, noutras
palabras, ten montado un sistema que funcionalmente equivalente base de datos de
fallos de Debian. Presenta un aspecto diferente, abof, pero contn datos tcnicos e non
disimula a existencia de erros.
Como expliquei, vender sistemas operativos por cartos unha posicin bastante insostible,
e o nico modo en que Apple e Microsoft o conseguen levando os avances tecnolxicos
adiante o mis agresivamente que poden, e facendo que a xente crea en, e pague por, unha
imaxe particular: no caso de Apple, a dun librepensador creativo e, no caso de Microsoft, a
do respectable tecnoburgus. gual que a Disney, estn a facer dieiro vendendo unha
interface, un espello mxico. Cmprelle estar pulido e perfecto ou arruinarase toda a ilusin
e o plan de negocios esvaecerase coma un espellismo.
En consecuencia, ata hai pouco, a xente que escriba manuais e creaba sitios web de apoio
tcnico ao cliente para sistemas operativos comerciais vase impedida, polos departamentos
legais ou de relacins pblicas das sas empresas, a admitir, anda que fose
indirectamente, que o software podera conter fallos ou que a interface podera sufrir o
"problema do doce pestanexante". Non podan tratar as dificultades reais dos usuarios. Os
manuais e sitios web eran xa que logo intiles, e facan que ata os usuarios seguros de si
mesmos no terreo tcnico se preguntaran se se estaban volvendo sutilmente tolos.
Cando Apple ten este tipo de comportamento corporativo, un quere crer que realmente o fan
o mellor que poden. Todos queremos darlle a Apple o beneficio da dbida, porque o
malvado Bill Gates fxolle morder o po, e porque ten unhas boas relacins pblicas.
Pero cando o fai Microsoft, un case non pode evitar virarse nun paranoico das
conspiracins. Obviamente estannos ocultando algo!, e ademais son tan poderosos! Estn
tratando de nos tolear!
Este modo de tratar cos clientes est tomado directamente do totalitarismo centroeuropeo
de mediados do sculo XX. A un venlle os adxectivos kafkiano e orwelliano mente. Non
poda durar, non mis ca o muro de Berln, as que agora Microsoft ten unha base de datos
de fallos publicamente dispoible. Chmase doutro modo e leva un momento atopala, pero
est a.
Noutras palabras, adaptronse estrutura de dous niveis eloi/morlock da sociedade
tecnolxica. Se es un eloi, instalas Windows, segues as instrucins, agardas que todo vaia
ben e sofres calado cando se estraga. Se es un morlock vas ao sitio web, dislle que es
avanzado, atopas a base de datos de fallos e obts a verdade directamente dalgn
annimo enxeeiro de Microsoft.
Pero unha vez que Microsoft deu este paso, xorde a cuestin, de novo, de se ten algn
sentido estar no negocio dos sistemas operativos en absoluto. Os clientes poden estar
dispostos a pagar 95 dlares por informar a Microsoft dun problema se, a cambio, lles dan
un consello que ningn outro usuario vai obter. sto ten o til efecto secundario de manter os
usuarios mutuamente alienados, o cal contribe a manter a ilusin de que os fallos son
raras aberracins. Pero unha vez que os resultados deses informes de fallo estn
abertamente dispoibles no sitio web de Microsoft, todo muda. Ningun vai soltar 95 dlares
por informar dun problema cando o mis probable que algn outro tipo xa o tea feito, e
as instrucins para solucionar o fallo aparezan de balde nun sitio web pblico. E a medida
que crece o tamao da base de datos de fallos, acaba convertndose nunha clara admisin,
por parte de Microsoft, de que os seus sistemas operativos teen tantos fallos coma os dos
seus competidores. so non vergoa ningunha; como mencionei, a base de datos de fallos
de Debian contn 32.000 informes ata agora. Pero pon a Microsoft ao mesmo nivel que os
demais e fai moito mis difcil que os seus clientes, que queren crer, crean.
,emento ,ori
UNHA VEZ QUE A MQUNA LNUX rematou de cuspir o seu telegrama de inicio en xerga,
nstame a que introduza un nome de usuario e un contrasinal. Neste momento a mquina
anda est executando a interface de lia de comandos, con letras brancas sobre fondo
negro.
Non hai vents, mens nin botns. Non responde ao rato; nin sequera sabe que o rato est
a. Neste punto, con todo, xa posible executar unha chea de software.
Emacs, por exemplo, existe tanto en versin lia de comandos como en versin grfica (de
feito hai das versins GU, que reflicten unha especie de cisma doutrinal entre Richard
Stallman e algns hackers que se fartaron del).
O mesmo pode dicirse de moitos outros programas Unix.
Moitos non teen sequera unha GU, e moitos dos que a teen poden executarse desde a
lia de comandos.
Por suposto, dado que o meu ordenador s ten unha pantalla, s podo ver unha lia de
comandos, as que poida que crean que s podo interactuar cun programa cada vez. Pero
se manteo apertada a tecla Alt e logo pulso o botn de funcin F2 no alto do meu
teclado, aparece outra pantalla negra baleira que me pide que dea o meu nome de usuario
e contrasinal. Podo entrar e iniciar outro programa, logo pulsar Alt-F1 e regresar primeira
pantalla, que segue facendo o que estivese facendo cando a deixei; ou podo pulsar Alt-F3 e
entrar noutra pantalla, e unha cuarta, e unha quinta. Nunha destas pantallas podo entrar
como eu mesmo, noutra como root (o administrador do sistema), e noutra podo entrar nun
ordenador distinto a travs da rede.
Cada unha destas pantallas chmase, en xerga Unix, un tty, que a abreviatura de
teletipo. As que cando uso o meu sistema Unix deste xeito regreso a esa pequena
habitacin no nstituto de Ames onde escribn o meu primeiro cdigo hai vinte e cinco anos,
ags que o tty mis silencioso e rpido ca un teletipo e quen de executar un software
incomparablemente superior, tal como Emacs ou as ferramentas de desenvolvemento de
GNU.
Resulta doado (para o estndar de Unix, non o de Apple/Microsoft) configurar un sistema
Unix de modo que vaia directamente a un GU cando o inicies. Deste modo nunca se ve
unha pantalla tty. Eu anda fago que o meu se inicie con esta pantalla de teletipo, branco
sobre negro, como un "memento mori" computacional. Adoitaba estar de moda que os
escritores tivesen un cranio humano sobre o seu escritorio como recordatorio da sa
mortalidade, de que todo era vaidade. A pantalla tty lmbrame que o mesmo sucede coas
elegantes GU.
O X Window System, que a GU de Unix, ha ser capaz de executarse en centos de
tarxetas de vdeo diferentes con diferentes chips, memoria e buses de placa base.
gualmente, hai centos de tipos distintos de monitores no mercado novo e usado, cada un
con diferentes especificacins, as que probablemente haxa mis dun milln de
combinacins posibles de tarxeta e monitor. O nico que todas teen en comn que
funcionan en modo VGA, que a vella pantalla de lia de comandos que se ve durante uns
poucos segundos ao iniciar Windows. As que Linux sempre arrinca en VGA, cunha
interface de teletipo, porque ao principio non ten nin idea de que clase de hardware est
conectado ao ordenador. Para ir desde o teletipo ata o GU cmpre dicirlle a Linux
exactamente que tipo de hardware hai. Se te equivocas, obters unha pantalla en branco no
mellor dos casos e, no peor, poderas destrur fisicamente o monitor, ao enviarlle sinais que
non pode manexar.
Cando empecei a usar Linux todo isto haba que facelo a man. Unha vez pasei case un mes
tratando de facer que un monitor rebelde funcionase, e enchn a maior parte dun caderno
con notas esborranchadas, cada vez mis desesperadas. Hoxe en da, a maior parte das
distribucins GNU/Linux incle un programa que automaticamente examina e configura o
sistema, as que instalar X Window case tan fcil como instalar unha GU de
Apple/Microsoft.
A informacin crucial vai a un arquivo (un arquivo de texto ASC, naturalmente) chamado
XF86Config, ao que paga a pena botar unha ollada, anda que a distribucin o crea
automaticamente. Para a maior parte da xente parece unha serie de ensalmos crpticos sen
sentido, e esa era a idea de miralo. Un sistema Apple/Microsoft debe de ter a mesma
informacin para lanzar a sa GU, pero posiblemente estea escondida nas profundidades,
ou probablemente estea nun arquivo que nin sequera pode abrir e ler un editor de textos.
Todos os arquivos importantes que fan que os sistemas Linux funcionen estn vista.
Sempre son arquivos de texto ASC, as que non fan falla ferramentas especiais para lelos.
Pdense mirar sempre que se queira, o cal bo, e pdese enredar con eles e voltar o
sistema completamente disfuncional, o cal xa non tan bo.
En calquera caso, asumindo que o meu arquivo XF86Config estea tal cal, introduzo o
comando startx para iniciar o sistema X Window. A pantalla queda en branco durante un
minuto, o monitor emite estraos rudos que chan, logo reconstitese como un escritorio
gris en branco cun cursor de rato no medio. Ao mesmo tempo inicia o xestor de vents. X
Window software de bastante baixo nivel: proporciona a infraestrutura para unha interface
grfica de usuario e unha infraestrutura pesada e industrial. Pero non traballa con vents.
so manxao outra categora da aplicacin colocada encima de X Window, chamada xestor
de vents. Hai varios dispoibles, todos gratutos, por suposto.
O clsico Tom-s Window Manager (twm, o Xestor de vents de Tom) pero hai unha
variante mis pequena e supostamente mis eficiente chamada fvwm,
que a que eu uso. Tolle o ollo botado a un xestor de vents completamente diferente
chamado Enlightenment, que pode ser o produto tecnolxico mis elegante que vira
nunca, posto que a) para Linux, b) libre, c) est sendo desenvolvido por un nmero moi
pequeno de hackers obsesos, e d) ten un aspecto sorprendentemente elegante; o tipo de
xestor de vents que podera aparecer como fondo dunha pelcula de Alien.
En calquera caso, o xestor de vents funciona como un intermediario entre X Window e o
software que se estea a usar. Debuxa os bordos das vents, os mens e demais, mentres
as aplicacins debuxan o contido das vents. As aplicacins poden ser de calquera tipo:
editores de texto, navegadores web, paquetes grficos ou utilidades, como un reloxo o unha
calculadora. Noutras palabras, a partir deste punto, d a sensacin de pasar a un universo
paralelo bastante parecido ao familiar universo de Apple ou Microsoft, pero lixeira e
situacionalmente diferente. O principal programa grfico en Apple/Microsoft Adobe
Photoshop, pero en Linux algo chamado Gimp.
No canto de Microsoft Office, pdese comprar algo chamado ApplixWare
22
. Hai moitos
22.- Como substituto de Microsoft Office, hoxe en da hai dispoible unha magnfica suite ofimtica libre e
multiplataforma chamada OpenOffice:
paquetes de software comercial, tales como Mathematica, Netscape Communicator e Adobe
Acrobat, dispoibles en versin Linux e, segundo como se configure o xestor de vents,
pdese facer que tean o mesmo aspecto e se comporten igual ca en MacOS ou Windows.
Pero hai un tipo de vent que se ver na interface grfica de Linux e que rara ou
inexistente noutros sistemas operativos. Estas vents chmanse xterm e non conteen
nada mis ca lias de texto -esta vez texto negro sobre fondo branco, anda que se poden
cambiar esas cores: cada vent xterm unha interface de lia de comandos en si mesma-,
un tty nunha vent. As que ata cando se est en pleno modo grfico se pode seguir falando
co ordenador Linux a travs dunha interface de lia de comandos.
Hai moito software bo de Unix que non ten interface grfica ningunha. sto pdese deber ao
feito de que se desenvolveu antes de que X Window estivese dispoible, ou a que as
persoas que o escribiron non queran sufrir todo o abafo de crear unha GU, ou
sinxelamente que non o necesitaban. En calquera caso, eses programas poden invocarse
introducindo os seus nomes na lia de comandos dunha vent xterm. O comando whoami,
mencionado antes, un bo exemplo. Hai outro chamado wc (word count, reconto de
palabras) que sinxelamente devolve o nmero de lias, palabras e caracteres nun arquivo
de texto.
A capacidade de executar estes programias de utilidades na lia de comandos unha gran
virtude de Unix, e unha que improbable que dupliquen os sistemas operativos de interface
grfica pura. O comando wc, por exemplo, o tipo de cousa que resulta fcil de escribir
cunha interface de lia de comandos. Probablemente non consiste mis ca nunhas poucas
lias de cdigo, e un programador listo podera, se cadra, escribilo nunha soa lia. En forma
compilada s ocupa uns poucos bytes de espazo de disco. Pero o cdigo requirido para
darlle unha interface grfica de usuario a ese programa probablemente tera centos ou ata
miles de lias, dependendo do capricho do programador.
Compilado nun software executable, tera unha chea de cdigo GU. Sera lento de iniciar e
ocupara un montn de memoria. Este esforzo sinxelamente non pagara a pena, as que wc
nunca se escribira como un programa independente. Os usuarios teran que esperar a que
o reconto de palabras viese includo nun paquete de software comercial.
As interfaces grficas tenden a impoer unha chea de cdigo superfluo ao software, ata ao
mis pequeno, e este plus cambia completamente o contorno de programacin.
As pequenas utilidades xa non merece a pena escribilas.
Estas funcins tenden a ser aglutinadas en paquetes mis amplos de software. A medida
que as interfaces grficas viranse mis complexas e impoen cada vez mis cdigo
superfluo, esta tendencia vlvese omnipresente e os paquetes de software fanse cada vez
mis colosais; a partir de certo punto empezan a fusionarse, como Word, Excel e
PowerPoint se fundiron en Microsoft Office, un enorme Corte ngls de software sito na
periferia dunha cidade chea de tendias en creba.
unha analoxa inxusta, porque cando unha tendia creba significa que un tendeiro pecha
o negocio. Por suposto, nada diso ocorre cando wc queda subsumido nun dos incontables
elementos do men do Microsoft Word. O nico inconveniente real a perda de flexibilidade
para o usuario, pero unha perda que a maiora dos clientes obviamente non nota ou non
lles importa. O inconveniente mis serio do enfoque Corte ngls que a maiora de
usuarios s quere ou necesita unha pequena parte do que conteen estes xigantescos
paquetes de software. O resto lixo, peso morto. E con todo, o usuario no cubculo do lado
http: //www.openoffice.org [N. do E.]
ter opinins completamente distintas acerca de que e que non til.
A outra cousa importante que hai que mencionar aqu que Microsoft incluu unha
caracterstica verdadeiramente elegante en Office: un paquete de programacin en Basic.
Basic a primeira linguaxe de ordenador que aprendn, al cando usaba a cinta de papel e
o teletipo. Usando a versin de Basic que vn includa en Office un pode escribir as sas
propias utilidades que saben como interactuar con todos os enredos, "macaraadas,
lacios e adobos de Office. Basic mis fcil de usar cs linguaxes utilizadas
habitualmente na programacin Unix de lia de comandos, e Office chegou a moitas mis
persoas cs ferramentas GNU. As que bastante posible que esta caracterstica de Office
acabe por xerar moito mis hacking que GNU.
Pero agora estou falando do software de aplicacins, non de sistemas operativos. E como
dixen, o software de aplicacins de Microsoft tende a ser moi bo. Eu non o uso moito,
porque non entro dentro do seu mercado diana.
Se Microsoft saca algunha vez un paquete de software que eu use e que me guste, daquela
ser o momento de que se desfagan do stock, porque eu son un segmento de mercado
dunha persoa.
A 6atiga (o 2gee0
89
5
NOS ANOS QUE LEVO TRABALLANDO CON LNUX enchn tres cadernos e medio
rexistrando as mias experiencias. S empezo a escribir cousas cando estou facendo algo
complicado, como instalar X Window ou enredar coa mia conexin de internet, as que
estes cadernos s conteen o rexistro das mias loitas e frustracins. Cando as cousas me
saen ben traballo feliz e contento durante moitos meses sen anotar nada. As que estes
cadernos son unha lectura bastante lgubre. Cambiar nada en Linux cuestin de abrir
varios deses pequenos arquivos ASC e cambiar unha palabra aqu e un carcter al, de
modo que resultan extremadamente significativos para o funcionamento do sistema.
Moitos dos arquivos que controlan o funcionamento de Linux non son nada mis ca lias de
comando que se volveron tan longas e complicadas que nin tan sequera os hackers de
Linux poderan escribilas correctamente. Cando se traballa con algo tan potente como
Linux, facilmente se pode dedicar toda unha media hora a escribir unha soa lia de
comando. Por exemplo, o comando find, que busca en todo o sistema de arquivos
aqueles ficheiros que cumpran certos criterios, prodixiosamente potente e xeral. O seu
man ten once pxinas, e son pxinas concisas; poderanse espallar por todo un libro.
Ademais, coma se iso non fose bastante complicado de seu, sempre se pode dirixir a sada
dun comando Unix entrada doutro igualmente complicado. O comando pon, que se usa
para activar unha conexin PPP coa internet, require tanta informacin detallada que
basicamente resulta imposible lanzalo todo desde a lia de comandos. En lugar diso,
abstrense grandes anacos da sa entrada a tres ou catro arquivos distintos. Fai falla un
script
24
de marcacin, que de feito un programia que lle di como marcar o telfono e
responder a diversos sucesos; un arquivo chamado options, que lista preto de sesenta
opcins diferentes sobre como instalar a conexin PPP; e un arquivo chamado secrets,
que incle informacin sobre os contrasinais.
Posiblemente haxa hackers case divinos de Unix nalgn lugar do mundo que non teen por
que usar estes pequenos scripts e arquivos de opcins como muleta, e que sinxelamente
poden sacar lias de comando sorprendentemente complexas sen cometer erros
tipogrficos e sen ter que pasar horas ollando a documentacin, pero eu non son un deles.
Como case todos os usuarios de Linux, dependo de miles de pequenos arquivos de texto
ASC que ocultan todos eses detalles e que sa vez estn metidos en recunchos do
sistema de arquivos de Unix. Cando quero mudar algo acerca do modo en que funciona o
meu sistema edito eses arquivos. Sei que se non sigo a pista de cada pequeno cambio que
realicei non poderei facer que o sistema funcione tras enredar con el. Manter rexistros
escritos man pesado, por non dicir algo anacrnico, pero necesario.
Probablemente tera aforrado unha chea de dores de cabeza traballando cunha compaa
chamada Cygnus Support, que existe para proporcionar axuda aos usuarios de software
23.- Os geeks son primos irmns dos nerds e dos hackers. De feito moitos deles son as tres cousas. O hacker
denomnase a mido geek en lugar de hacker, termo reverencial e con demasiado peso, que de cando en
cando un hacker usar para se referir a si mesmo. Os geeks adoitan ser xente con boas aptitudes
tecnolxicas, que adoran os gadgets, van cargados a todas partes con diferentes cacharros electrnicos e
levan sempre camisolas de congresos de tecnoloxa, de hacklas ou de series de ciencia ficcin.
Non son necesariamente adolescentes, un geek pode ser un dos altos e serios directivos dunha empresa
tecnolxica, o novo estudante universitario que insiste en que haxa conexin por cable ou ADSL na residencia
de estudantes ou un av que acaba de descubrir a internet. [N. do E.]
24.- Un script ou guin un ficheiro de texto que contn unha serie de instrucins que se poden invocar na
lia de comandos, e que se executarn de forma secuencial. Nese sentido semellante a un ficheiro con
extensin BAT de MS-DOS, anda que moitsimo mis potente e pode ser programado de modo moito mis
complexo. [N. do E.]
libre. Pero non o fixen, porque quera ver se poda facelo eu s. A resposta resultou ser que
si, pero polos pelos. E hai moitos retoques e optimizacins que probablemente podera facer
ao meu sistema que nunca cheguei a probar, en parte porque algns das frtome de ser un
morlock, e en parte porque me d medo estragar un sistema que en xeral me funciona ben.
Anda que Linux me vale a min e a moitos outros usuarios, a sa potencia e xeneralidade
son o seu taln de Aquiles. Se un sabe o que est facendo pode comprar un PC barato de
calquera tenda de ordenadores, tirar os discos de Windows que leva includos e convertelo
nun sistema Linux de desconcertante complexidade e potencia. Pode enchufalo a outros
doce ordenadores Linux e convertelo en parte dun ordenador paralelo. Pode configuralo de
tal modo que cen persoas diferentes poidan entrar nel a travs da internet, por va doutras
tantas lias de mdem, tarxetas Ethernet, sockets TCP/P, e paquetes de radio enlaces
25
.
Pode unilo a media ducia de monitores diferentes e xogar a DOOM con algun en Australia
mentres segue a satlites de comunicacins en rbita e controlar as luces e termstato da
casa e a gravacin en directo do seu webcam e navegar na internet e desear circutos nas
demais pantallas. Pero a potencia e complexidade do sistema -as calidades que o fan tan
enormemente superior no aspecto tcnico aos demais sistemas operativos- s veces fan
que pareza demasiado formidable para o uso cotin.
s veces, noutras palabras, s quero ir a Disneylandia.
O meu sistema operativo ideal sera un que tivese unha interface grfica ben deseada, que
resultase doado de instalar e empregar, pero que inclura vents de terminal desde as que
puidese regresar interface de lia de comandos, e executar software GNU, cando tivese
que facelo. Hai uns cantos anos, Be nc. inventou exactamente ese sistema operativo.
Chmase BeOS.
25.- O packet radio link un sistema de comunicacin dixital baseado nas emisoras de radioafeccionados.
Consiste na transmisin e recepcin, a travs da radio, de sinais dixitais empaquetados con recoecemento de
erros en recepcin. O seu nome debido a que enva os datos dixitais agrupndoos en pequenos paquetes. O
kernel Linux soporta perfectamente este protocolo. [N. do E.]
$tre
MOTAS PERSOAS NO NEGOCO dos ordenadores pasrono mal para enfrontar a Be,
ncorporated, polo simple motivo de que non parece ter ningn sentido. Fundouse a finais
de 1990, o cal faino mis ou menos contemporneo de Linux. desde o principio dedicouse a
crear un novo sistema operativo que , polo seu deseo, incompatible con todos os demais
(anda que, como veremos, compatible con Unix nalgns aspectos moi importantes). Se
unha definicin de celebridade a de algun que famoso por ser famoso, entn Be o
contrario dunha celebridade.
famoso por non ser famoso; famoso por estar condenado. Pero leva condenado
moitsimo tempo.
A misin de Be podera ter mis sentido para os hackers que para outra xente. Para explicar
a razn teo que expoer o concepto de cruft
4A
, que para os que escriben cdigo case tan
aberrante como unha repeticin innecesaria.
Se estiveron en San Francisco veran vellos edificios que foron sometidos a remodelacins
ssmicas, o que frecuentemente significa que se erixiron grotescas superestruturas de
aceiro moderno ao redor de edificios construdos, por exemplo, nun estilo clsico. Cando
cheguen novas ameazas -se temos outra Era Glacial, por exemplo- podern construrse
capas adicionais de tecnoloxa anda mis alta, pola sa vez, ao redor destas, ata que o
edificio orixinal sexa como unha reliquia nunha catedral -un anaco de so amarelento
incrustado en media tonelada dun bonito amasillo decorativo.
Pdense tomar medidas semellantes para facer que vellos sistemas operativos que
ranquean sigan a funcionar. Faise todo o tempo. Remendar un vello sistema operativo
desgastado debe verse simplificado polo feito de que, a diferenza dos vellos edificios, os
sistemas operativos non teen ningn mrito esttico ou cultural que os faga
intrinsecamente dignos de se salvaren. Pero na prctica non funciona as. Se traballan cun
ordenador, probablemente tean personalizado o seu escritorio, o contorno no que sentan a
traballar cada da, e se gastaran moito dieiro en software que funciona nese contorno e
dedicaron moito tempo a familiarizarse co modo en que todo funciona. sto leva moito
tempo, e o tempo dieiro. Como xa mencionei, o desexo de simplificar as interaccins
coas tecnoloxas complexas a travs da interface, e de rodearse de ananos de xardn e
figurias de Lladr virtuais, natural e omnipresente -presumiblemente unha reaccin
contra a complexidade e formidable abstraccin do mundo informtico. Os ordenadores
dannos mis opcins das que realmente queremos. Preferimos elixir unha soa vez, ou
aceptar a configuracin por defecto que nos dan as compaas de software, e deixar as
cousas tranquilas. Pero cando un sistema operativo se cambia, todo se desmanda.
O usuario medio de ordenador un anticuario tecnolxico ao que realmente non lle gusta
que as cousas muden. un profesional urbano que acaba de comprar unha casia para
reformar e est mudando os mobles e a decoracin, e reorganizando as lacenas, de tal
modo que todo estea ben. Se necesario que unha banda de enxeeiros furguen no soto
reforzando os cimentos para que poidan soportar a nova baeira de ferro con patas,
metendo novos cables e tubaxes nas paredes para instalar electrodomsticos modernos,
266B Cruft non se adoita traducir. Tampouco aparece en ningn dicionario de ingls, anda que si no Jargon
File, que o arquivo oficioso da xerga hacker: significa excesivo, superfluo, lixo, os hackers emprgano
para se referiren en particular ao cdigo redundante ou sobrante. [N. do E.]
ben, que as sexa -os enxeeiros son baratos, polo menos cando millns de usuarios de
sistemas operativos se reparten o custo dos seus servizos.
gualmente, aos usuarios de ordenador gstalles ter o ltimo Pentium e poder navegar pola
rede, sen alterar as cousas que lles fan sentir coma se soubesen qu demo est
acontecendo. s veces isto resulta posible, de feito. Engadir mis RAM ao sistema un bo
exemplo dunha actualizacin que probablemente non estrague nada.
Por desgraza, moi poucas actualizacins son as de pulcras e sinxelas. Lawrence Lessig, o
que foi Mestre Especial no preito antimonopolio do Ministerio de Xustiza contra Microsoft,
queixbase de que instalara o nternet Explorer no seu ordenador e ao facelo perdera toda a
sa lista de pxinas favoritas (a sa lista persoal de sinais que usaba para navegar polo
labirinto da internet). Era coma se comprase un novo xogo de neumticos para o seu coche
e logo, ao marchar do taller, descubrise que, debido a algn inescrutable efecto colateral,
todos os sinais e mapas de estradas do mundo fosen destrudos. Se fora como a maiora de
ns, gastara unha chea de esforzo en compilar esa lista de favoritos. Este s un pequeno
exemplo do tipo de problema que poden provocar as actualizacins. Os sistemas operativos
vellos e desconxuntados teen valor no sentido, basicamente negativo, de que os novos
fannos desexar non ter nacido.
Todos os apaos e remendos que teen que facer os enxeeiros para proporcionarnos os
beneficios da nova tecnoloxa sen forzarnos a pensar niso, ou a mudar os costumes,
producen unha chea de cdigo que, co tempo, se converte nun xigantesco parche de goma,
engrudo, fo de embalaxe e cinta illante que rodea ao sistema operativo. Na xerga dos
hackers, chmase cruft.
Un sistema que ten moitas, moitas capas descrbese como cruft+. Os hackers detestan
facer as cousas das veces, pero cando ven algo crufty, o seu primeiro impulso arrincalo,
tiralo e empezar de novo.
Se Mark Twain volvese a San Francisco hoxe e estivese nun destes vellos edificios
sismicamente restaurados pareceralle igual, con todas as portas e vents no mesmo sitio;
pero se sase ra non o recoecera. E se volvera co seu enxeo intacto podera
cuestionar se pagara a pena tomarse tantas molestias para salvar ese edificio. Nalgn
momento, hai que facerse a pregunta: merece a pena, ou deberiamos derrubalo e levantar
un bo; deberiamos poer outra vaga humana de enxeeiros a estabilizar a torre inclinada de
Pisa, ou deberiamos deixar que a devandita torre caese e construr unha que non estea mal
feita?
Como a restauracin dun vello edificio, o cruft sempre parece unha boa idea cando se
poen as primeiras capas -s mantemento rutineiro, unha xestin slida e prudente. sto
resulta especialmente certo cando (por as dicir) nunca se baixa ao soto, nin se mira detrs
do encofrado. Pero cando es un hacker que se pasa todo o tempo mirando as cousas desde
ese punto de vista, o cruft fundamentalmente noxento e non podes evitar querer sacalo a
golpe de escoupro ou, mellor anda, sinxelamente sar do edificio (deixar que a torre
inclinada de Pisa caese) e poerse a construr unha nova que non se incline.
Durante moito tempo, resultaba obvio para Apple, Microsoft e os seus clientes que a
primeira xeracin de sistemas operativos con interface grfica estaba condenada, e que
acabara por ser refugada en favor de sistemas completamente novos. A finais dos oitenta e
principios dos noventa Apple realizou uns cantos esforzos estriles para crear novos
sistemas operativos posteriores a MacOS, tales como Pink e Taligent. Cando estes esforzos
fallaron realizaron un novo proxecto chamado Copland, que tamn fallou. En 1997
coquetearon coa idea de adquirir Be, pero no canto diso adquiriron NeXT, que ten un
sistema operativo chamado NextStep que , de feito, unha variante de Unix. A medida que
estes esforzos se sucedan e fracasaban, un atrs doutro, os enxeeiros de Apple, que eran
dos mellores na profesin, non deixaban de engadir capas de cruft. Estaban tratando de
converter a pequena torradora nunha mquina multitarea e apta para internet, e saulles
sorprendentemente ben durante certo tempo, algo as coma o heroe dunha pelcula que
cruza un ro na selva saltando sobre os lombos dos crocodilos. Pero no mundo real os
crocodilos acbanse, ou pisas a un realmente listo.
Falando diso, Microsoft abordou o mesmo problema dun modo considerablemente mis
ordenado, creando un novo sistema operativo chamado Windows NT, que est
explicitamente pensado para ser un competidor directo de Unix. NT quere dicir New
Technology, Nova Tecnoloxa, que se podera ler como un rexeitamento do cruft. E de
feito NT ten a reputacin de ser moito menos crufty do que acabou sendo MacOS; nun
momento dado, a documentacin necesaria para escribir cdigo no Mac encha algo as
como 24 cartafoles. Windows 95 era, e Windows 98 , crufty porque teen que ser
retroactivamente compatibles cos anteriores sistemas operativos de Microsoft. Linux trata co
problema do cruft do mesmo xeito en que os esquims supostamente trataban aos seus
xubilados: se insistes en usar vellas versins de software Linux antes ou despois acabars
por atoparte flotando polo estreito de Bering nun iceberg cada vez mis pequeno. Poden
facelo porque a maior parte do software gratuto, as que non custa nada descargar
versins actualizadas, e a maior parte dos usuarios de Linux son morlocks.
A gran idea detrs de BeOS foi partir dunha folla de papel en branco e desear un sistema
operativo do modo correcto. E iso exactamente o que fixeron. Era obviamente unha boa
idea desde o punto de vista esttico, pero non un bo plan de negocios. Algunhas persoas
que coezo no mundo GNU/Linux estn molestos con Be por emprender esta aventura
quixotesca cando as sas formidables capacidades podan contribur a estender Linux.
De feito, non ten ningn sentido ata que un recorda que o fundador da compaa, Jean-Lois
Gasse, de Francia -un pas que durante moitos anos mantivo a sa propia versin
separada e independente da monarqua inglesa na corte de St. Germain, con cortesns,
cerimonias de coroacin, relixin estatal e poltica exterior. Agora, a mesma molesta, anda
que admirable, teimosa que nos deu aos xacobinos a force de frappe, o Airbus e os sinais
de ArrCt en Qubec, deunos un sistema operativo realmente chulo. Renego de vs, cans
anglosaxns!
Crear completamente un sistema operativo a partir da nada, sinxelamente porque ningn
dos existentes era exactamente adecuado, pareceume un acto de tal chulera que me vin
forzado a apoialo. Merquei un BeBox en canto puiden. O BeBox era un ordenador de
procesador dual, con chips de Motorola fabricados especificamente para executar o BeOS;
non poda executar ningn outro sistema operativo. Por iso o merquei. Sentn que era un
modo de queimar as naves. A sa caracterstica mis distintiva son dous pilotos no panel
frontal que soben e baixan como tacmetros para dar a sensacin do duro que est
traballando cada procesador. Pareceume elegante, e ademais calculei que en canto a
compaa crebase nuns poucos meses o meu BeBox sera un valioso obxecto de
coleccionista.
Pasaron dous anos e estou escribindo isto no meu BeBox. Os pilotos (das Blinkenlights,
como os chaman na comunidade Be) pestanexan ledamente xunto ao meu cbado dereito
mentres pulso as teclas. Be, nc. segue en activo, anda que deixaron de fabricar BeBoxes
case inmediatamente despois de que eu comprase o meu. Tomaron a triste, pero
probablemente bastante acertada, decisin de que o hardware era mal negocio, e levaron o
BeOS a Macintosh e a clons do Mac. Posto que estes usan o mesmo tipo de chips Motorola
que usaba o BeBox, non resultou especialmente difcil.
Moi pouco tempo despois Apple esganou os fabricantes de clons do Mac e restaurou o seu
monopolio do hardware. As que durante un tempo Apple fabricou os nicos novos
ordenadores que podan executar BeOS.
A estas alturas Be, como Spiderman co seu sentido de araa, desenvolvera un agudo
sentido de cando o an esmagar coma a un bicho. Anda que non a tiveran, a idea de
depender de Apple -tan frxil e con todo tan letal- para seguir existindo tera espantado a
calquera. Emprendendo a sa propia aventura de salto de crocodilos, trasladaron o BeOS a
chips de ntel (os mesmos chips que usan os ordenadores de Windows). E xusto no
momento adecuado, cando Apple lanzou o seu novo hardware, baseado no chip G3 de
Motorola, mantendo en segredo os datos tcnicos que os enxeeiros de Be necesitaran
para executar o BeOS naqueles ordenadores. sto matara a Be como unha bala entre cella
e cella, de non ter dado o salto a ntel.
As que agora o BeOS pdese executar nunha gama incriblemente variada de hardware:
BeBoxes, vellos Macs e orfos clons do Mac e ordenadores ntel para uso con Windows. Por
suposto estes ltimos son ubicuos e sorprendentemente baratos hoxe en da, as que
parece que os problemas de hardware de Be chegaron ao seu fin. Algns hackers alemns
ata crearon un substituto de Das Blinkenlights: un circuto que se pode enchufar a
mquinas compatibles con PC que executen BeOS. Leva os pilotos en forma de tacmetro,
que foran unha caracterstica tan popular do BeBox.
O meu BeBox xa empeza a estar vello, como lles pasa a todos os ordenadores cada dous
anos ou as e, antes ou despois, terei que substitulo por un ordenador ntel. Ata despois
diso, con todo, poderei seguir usndoo. Porque, inevitablemente, algun xa levou Linux ao
BeBox.
En calquera caso, BeOS ten unha interface grfica extremadamente ben pensada,
construda sobre un marco tecnolxico slido. Basase desde o principio en modernos
principios do software orientado a obxectos. O software do BeOS consiste en entidades
case independentes de software chamadas obxectos, que se comunican envindose
mensaxes unhas a outras. O sistema operativo mesmo est composto de tales obxectos, e
funciona como unha especie de oficina de correos ou internet a travs da que se mandan
mensaxes de obxecto a obxecto. O sistema operativo ten mltiples fos, o que quere dicir
que como todos os demais sistemas operativos modernos pode camiar e mastigar goma
de mascar vez; pero dlles aos programadores unha chea de poder sobre a xeracin e
eliminacin de fos, ou subprocesos independentes. Tamn un sistema operativo
multiprocesador, o cal significa que se lle d intrinsecamente ben executarse en
ordenadores con mis dunha CPU (Linux e Windows NT tamn fan isto con eficacia).
Para este usuario, un punto forte de BeOS a sa aplicacin incrustada Terminal, que
permite abrir vents equivalentes s vents xterm de Linux. Noutras palabras, a interface de
lia de comandos est dispoible se a quixeres. Debido a que BeOS segue certo estndar
chamado POSX, quen de executar a maior parte do software GNU. dicir, que a inmensa
cantidade de software de lia de comandos desenvolvido polos de GNU funciona nunha
vent terminal de BeOS sen problemas. sto incle as ferramentas de desenvolvemento de
GNU -o compilador e o enlazador- e incle todos os programias de utilidades.
Estou a escribir isto usando unha especie de moderno editor de texto chamado Pe, escrito
por un holands chamado Maarten Hekkelman, pero cando quero pescudar canto escribn,
paso a unha vent terminal e executo wc.
Como suxire o informe de fallo que citei antes, a xente que traballa para Be, e os
programadores que escriben o cdigo de BeOS, parecen divertirse mis cs seus
homlogos noutros sistemas operativos. Tamn parecen ser mis diversos en xeral. Hai un
par de anos fun a unha universidade local para asistir conferencia duns representantes de
Be. Fun porque asumn que o auditorio estara deserto, e pareceume que merecan un
pblico de polo menos unha persoa. O feito foi que acabei de p no corredor, pois haba
centos de estudantes enchendo a sala. Era como un concerto de rock. Un dos dous
enxeeiros de Be no escenario era negro, o cal desgraciadamente algo moi raro no
mundo da alta tecnoloxa. O outro denunciou animadamente o cruft, e louvou BeOS polas
sas calidades libres de cruft, e de feito acabou dicindo que en dez ou quince anos, cando
BeOS se volvese tan cruftoso como MacOS e Windows95, sera hora de tiralo e crear un
novo sistema operativo a partir da nada. Dubido que isto fose poltica oficial de Be, pero
impresionou a todo o mundo na sala! A finais dos oitenta o MacOS foi, durante un tempo, o
sistema operativo dos artistas na onda e os hackers -e BeOS parece ter o potencial para
atraer mesma xente hoxe. As listas de correo de Be estn cheas de hackers con nomes
como Vladimir e Olaf e Pierre, pondose a parir uns a outros en crebado tecnoingls.
A nica pregunta real acerca de BeOS se est condenado ou non.
Ultimamente, Be respondeu pesada acusacin de que estn condenados coa aseveracin
de que BeOS un sistema operativo multimedia fabricado para os creadores de contidos
multimedia, e xa que logo non entra en competicin con Windows. sto un pouco inxenuo.
Por volver analoxa dos concesionarios de coches, como se o dono da tenda de
batmbiles afirmara que en realidade non compite cos demais porque o seu coche pode ir
tres veces mis rpido e mesmo pode voar.
Be ten unha oficina en Pars e, como mencionei, a conversa nas listas de correos sobre Be
ten un sabor fortemente europeo. Ao mesmo tempo esforzronse moito por achar un nicho
en Xapn, e Hitachi acaba de empezar a meter BeOS nos seus PC. As que, se tiver que
lanzar unha prediccin, eu dira que estn xogando ao go mentres Microsoft xoga ao
xadrez. Polo momento mantense lonxe da posicin extremadamente forte de Microsoft en
Norteamrica. Estn tratando de se asentar nas beiras do taboleiro, por as dicir, en Europa
e Xapn, onde a xente pode estar mis aberta a sistemas operativos alternativos, ou polo
menos pode ser mis hostil a Microsoft, que nos Estados Unidos.
O que mantn a Be trabado neste pas o feito de que xente intelixente dlle medo
parecer imbcil. Corres o risco de parecer inxenuo cando dis: Probei BeOS, e isto o que
opino. Parece moito mis sofisticado dicir: as probabilidades de que Be atope un nicho no
mercado altamente competitivo dos sistemas operativos aproxmanse a cero.
, en xerga tcnica, un problema de mente compartida. E no negocio dos sistemas
operativos, a mente compartida algo mis ca unha mera cuestin de RP; ten efectos
directos sobre a tecnoloxa mesma. Todos os enredos perifricos que poden enchufarse a
un ordenador persoal -as impresoras, escners, interfaces de PalmPilot e Lego Mindstorms-
precisan duns elementos de software chamados controladores ou drivers. gualmente, as
tarxetas de vdeo e (en menor medida) os monitores necesitan drivers. Ata os diferentes
tipos de placas nai no mercado se relacionan co sistema operativo de diferentes xeitos, e
precsase un cdigo distinto para cada unha. Todo este cdigo especfico para o hardware
non s ha de escribirse, senn tamn probarse, mellorarse, actualizarse, manterse e
repararse. Debido ao feito de que o mercado do hardware virou tan enorme e complicado, o
que realmente determina o destino dun sistema operativo non o bo que sexa
tecnicamente, nin canto custe, senn a dispoibilidade do cdigo especfico do hardware.
Os hackers de Linux teen que escribir ese cdigo eles mesmos, e realmente fano a unha
rapidez asombrosa. Be, nc. ten que escribir todos os seus propios drivers, anda que a
medida que BeOS foi gaando impulso programadores independentes empezaron a
contribur con drivers, que estn dispoibles no sitio web de Be.
Pero Microsoft leva vantaxe, de momento, porque non ten que escribir os seus propios
drivers. Calquera fabricante de hardware que lance hoxe en da unha nova tarxeta de vdeo
ou un novo perifrico ao mercado sabe que ser invendible a menos que incla o cdigo
especfico do hardware que faga que funcione con Windows, e as todos os fabricantes de
hardware aceptaron a carga de crear e manter a sa propia biblioteca de drivers
47
.
27.- A finais de 2001, Be nc. pechou as sas portas e vendeu a sa propiedade intelectual a Palm, includo
BeOS. Uns cantos das antes de se anunciar a venda, un grupo de hackers iniciaron o OpenBeOS Project
(http://open-beos.sorceforge.net), un proxecto dedicado a recrear, e logo estender, un clon libre de BeOS. [N.
do E.]
,ente Compartida
A AFRMACN DO GOBERNO dos EE.UU. de que Microsoft ten o monopolio do mercado
de sistemas operativos pode ser a aseveracin mis obviamente absurda nunca presentada
pola mente legal. Linux, un sistema operativo tecnicamente superior, reglase, e BeOS est
dispoible por un prezo nominal. sto sinxelamente un feito que hai que aceptar, gsteche
ou non, Microsoft.
Microsoft realmente grande e rica e se hai que crer a algunhas das testemuas do
Goberno, non son tipos moi agradables. Pero a acusacin de monopolio sinxelamente
carece de sentido.
O que realmente est pasando que Microsoft fxose, de momento, con certa vantaxe:
dominan a competicin pola mente compartida, as que calquera fabricante de hardware ou
software que queira ser tomado en serio sntese obrigado a fabricar un produto que sexa
compatible cos seus sistemas operativos. Dado que os fabricantes de hardware escriben
drivers compatibles con Windows, Microsoft non ten por que escribilos; para todos os
efectos, os fabricantes de hardware estn engadindo novos compoentes a Windows,
convertndoo nun sistema operativo mis capaz, sen cobrar a Microsoft polos seus
servizos. unha boa posicin na que estar. O nico modo de combater tal adversario ter
un exrcito de programadores altamente competentes que escriban drivers equivalentes de
forma gratuta, que o que fai GNU/Linux.
Pero a posesin desta vantaxe tecnolxica diferente dun monopolio en calquera sentido
normal da palabra, porque aqu o dominio non ten nada que ver cos resultados tcnicos ou
o prezo. Os antigos monopolios de barns ladrns eran monopolios porque controlaban
fisicamente os medios de producin e/ou distribucin. Pero no negocio do software os
medios de producin son os hackers que escriben cdigo, e a internet o equivalente aos
medios de distribucin, e ningun afirma que Microsoft controle iso.
Aqu, pola contra, o dominio atpase nas mentes da xente que compra software. Microsoft
ten poder porque a xente cre que o ten. Fai moito dieiro. A xulgar polos recentes
procedementos xudiciais en ambos Washingtons, parece que este poder e este dieiro
impeleron a algns executivos moi peculiares a traballar para Microsoft, e que Bill Gates
realice tests de saliva a algns deles antes de darlles tarxetas de identidade de Microsoft.
Pero este non o tipo de poder que encaixa con calquera definicin normal da palabra
monopolio, e non regulable legalmente. Poida que os tribunais ordenen a Microsoft que
faga as cousas doutro modo, ata poida que partan a compaa
28
. Pero en realidade non
poden facer nada respecto do monopolio da mente compartida, a menos que agarren a
cada home, muller e neno no mundo desenvolvido e o sometan a un longo proceso de
28.- En 1999, o xuz federal Thomas Penfield Jackson ditaminou que Microsoft incorrera nas prcticas
monopolistas ilegais das que se era acusado e ordenou unha divisin da empresa en das firmas, unha que
producira o sistema operativo Windows e outra dedicada a programas de aplicacins. En 2000, en resposta a
unha apelacin de Microsoft, o Tribunal Supremo de Estados Unidos anulou a sentenza dese xuz federal e
remitiu o caso ao tribunhal da xuz Kollar-Kotelle. Logo de tres anos de asedio xudicial, o novo goberno do
presidente George W. Bush, a travs do seu Departamento de Xustiza, ofreceu unha sada fcil compaa de
Redmond, renunciando a dividila en das e liberndoos da obriga de publicar as especificacins tcnicas do
sistema operativo, que permitise a terceiros desenvolver aplicacins en igualdade de condicins.
Moitos atriburon este cambio de actitude magnfica sintona entre Microsoft e a Casa Branca e s suculentas
contribucins de campaa realizadas por Microsoft aos republicanos. [N. do E.]
lavado de cerebro.
O dominio da mente compartida , noutras palabras, unha cousa moi rara, algo que os
creadores das leis contra o monopolio nunca poderan ter imaxinado. Asemllase a un
deses exasperados fenmenos modernos de teora do caos, algo relacionado coa
complexidade, na que unha chea de entidades independentes pero conectadas (os usuarios
de ordenadores do mundo), tomando as sas propias decisins, segundo unha poucas
regras elementais, xeran un enorme fenmeno (o dominio total do mercado por unha soa
compaa) que non ten sentido por ningunha anlise racional. Tales fenmenos estn cheos
de puntos pivotes ocultos e enmaraados con estraos bucles de retroalimentacin, e non
se poden entender: os que o intentan acaban
1. Virndose tolos
2. Rendndose
3. Desenvolvendo teoras exasperadas, ou
4. Convertndose en consultores sobre teora do caos moi ben pagados.
Poida que haxa unha ou das persoas en Microsoft bastante bobas para crer que o dominio
da mente compartida unha posicin estable e duradeira. Se cadra iso explica algn dos
chalados que contrataron no sector de negocios, os fanticos que xuces enfurecidos levan
constantemente aos tribunais. Pero a maiora deles deben ter a intelixencia para
comprender que fenmenos coma estes son avultadamente inestables, e que non se pode
dicir qu suceso estrao e aparentemente irrelevante podera facer que o sistema pasase a
unha configuracin radicalmente diferente.
Por expresalo doutro modo, Microsoft pode estar seguro de que o xuz Thomas Penfield
Jackson non emitir unha orde para que se volvan programar sumariamente os cerebros de
todos os habitantes do mundo desenvolvido. Pero non hai modo de predicir cando a xente
decidir, en masa, volver programar os seus propios cerebros. sto podera explicar parte do
comportamento de Microsoft, como a sa poltica de ter reservas estraamente grandes de
dieiro, e a angustia extrema que lles entra cando aparece algo como Java.
Nunca vin o interior do edificio de Microsoft onde estn todos os altos executivos, pero teo
a fantasa de que nos corredores, a intervalos regulares, hai grandes caixas vermellas de
alarma aparafusadas s paredes. Cada unha contn un grande botn vermello protexido por
un cristal. Un martelo de metal colga por unha cadea xunto a el. Encima hai un gran cartel
que di: ROMPER O CRSTAL EN CASO DE DESPLOME DA COTA DE MERCADO
Non sei que sucede cando algun rompe o cristal e aperta o botn, pero seguro que sera
interesante pescudalo. maxino bancos arruinndose en todo o mundo mentres Microsoft
retira as sas reservas, e paquetes de billetes de cen envolvidos en plstico caendo do ceo.
Sen dbida, Microsoft ten un plan, pero o que realmente me gustara saber se, a certo
nivel, os seus programadores respiraran aliviados se a carga de escribir a nica interface
Universal para Todo fose de speto retirada dos seus ombros.
- (edo ,aimio (ereito (e (eus
NO seu LBRO A vida do cosmos, que todo o mundo debera ler, Le Smolin d a mellor
descricin que lin nunca de como o noso universo emerxeu dun equilibrio
sorprendentemente preciso de diferentes constantes fundamentais. A masa do protn, a
forza da gravidade, o mbito da forza nuclear dbil e unhas poucas ducias mis de
constantes fundamentais determinan por completo que tipo de universo xurdir dun Big
Bang. De seren estes valores ata lixeiramente diferentes, o universo sera un enorme
ocano de gas morno ou un n quente de plasma ou algunha outra cousa basicamente
pouco interesante, pura mentira, noutras palabras. O nico modo de obter un universo que
non sexa mentira, que tea estrelas, elementos pesados, planetas e vida calcular ben os
nmeros bsicos. Se houber algn ordenador, nalgn lugar, que puidese cuspir universos
con valores aleatoriamente escollidos para as sas constantes fundamentais, por cada
universo como o noso producira 10229 universos frustrados.
Anda que non sentei a facer o clculo, a min isto parceme comparable probabilidade de
facer que un ordenador Unix faga algo til entrando nun tty e introducindo lias de comando
cando te esqueciches de todas as opcins e palabras clave. Cada vez que o teu dedo
maimio pulsa a tecla ENTER estalo intentando. Nalgns casos o sistema operativo non fai
nada, noutros casos borra todos os teus arquivos, na maiora dos casos simplemente che
d unha mensaxe de erro. Noutras palabras, obts moitas mentiras. Pero s veces, se o fas
todo ben, o ordenador rumia durante un intre e logo produce algo como Emacs. De feito,
xera complexidade, que o criterio de Smolin para a propiedade de resultar interesante.
Non s iso, senn que ademais parece que, unha vez que vas por debaixo de certo tamao
-moito mis abaixo do nivel dos quarks, ao mbito da teora de supercordas- o universo non
pode describirse coa fsica que se practica desde tempos de Newton. Se se mira unha
escala o bastante pequena, vense procesos que parecen de natureza case computacional.
Creo que a mensaxe est moi clara: nalgn lugar fra e mis al do noso universo hai un
sistema operativo, codificado ao longo de incalculables perodos de tempo por algn tipo de
deus hacker. O sistema operativo csmico usa unha interface de lia de comandos.
Exectase algo parecido a un teletipo, cunha chea de rudo e calor, os bits introducidos
revolven a papeleira como estrelas fugaces. O deus est sentado fronte ao seu teletipo,
introducindo unha lia de comando tras outra, especificando os valores das constantes
fundamentais da fsica:
root@god:# universe -G 6.672e-11 -e 1.602e-19 \ -h 6.626e-34 protonmass 1.673e-27....
e cando acaba de escribir a lia de comandos, o seu dedo maimio dereito titubea sobre a
tecla enter durante un ou dous ens, preguntndose que vai pasar; logo cae e o boom
que se oe outro Big Bang.
Vela un sistema operativo chulo, e se estivese dispoible na internet (libre, por suposto)
todos os hackers do mundo o descargaran enseguida e pasaran toda a noite enredando,
cuspindo universos a eito. A maiora seran universos bastante insulsos pero algns seran
simplemente sorprendentes. Porque o que eses hackers estaran tratando de conseguir
sera algo moito mis ambicioso ca un universo cunhas poucas estrelas e galaxias.
Calquera hacker corrente podera facer iso. Non, o modo de labrarse unha gran reputacin
na internet sera ser tan bo coa lia de comandos que os universos desenvolvesen vida
espontaneamente. E unha vez que o modo de conseguir iso se convertese nun
coecemento comn, eses hackers iran mis al, tratando de facer que os seus universos
desenvolvesen o tipo adecuado de vida, tratando de achar o nico cambio no n-simo lugar
decimal dunha constante fsica que nos dara unha terra na que, poamos, aceptasen a
Hitler na escola de Belas Artes logo de todo, e acabase como artista rueiro con curiosas
opinins polticas.
Ata se esa fantasa se volvese realidade, a maiora dos usuarios (inclundome a min
mesmo, algns das) non se quereran molestar en aprender todos eses arcanos comandos,
e pugnar con todos os fracasos; uns poucos universos frustrados realmente poden
encherche o faio. Tras pasar un intre introducindo lias de comando e pulsando a tecla
enter e procreando aburridos universos errados empezariamos a desexar que houbera un
sistema operativo que fose todo o contrario: un sistema operativo que tivese a potencia para
facelo todo: para vivir a nosa vida por ns. Neste sistema operativo todas as decisins
posibles que tivsemos que tomar seran predeterminadas por astutos programadores, e
condensadas nunha serie de cadros de dilogo. Pulsando nos botns de radio poderiamos
escoller de entre opcins mutuamente excluntes (HETEROSEXUAL/HOMOSEXUAL). As
columnas de cadrios a riscar permitirannos seleccionar as cousas que quixeramos na
nosa vida (CASAR/ESCRBR A GRAN NOVELA AMERCANA) e para as opcins mis
complicadas poderiamos cubrir cadrios de texto (NMERO DE FLLAS: NMERO DE
FLLOS:). Ata esta interface de usuario empezara a parecer tremendamente complicada
pasado un tempo, con tantas opcins e tantas interaccins ocultas entre opcins. Volverase
case inmanexable -o problema do "doce que pestanexa" de novo. A xente que nola
proporcionou tera que proporcionar tamn asistentes e modelos, dndonos unhas poucas
vidas por defecto que puidsemos usar como base para desear a nosa. O mis probable
que estas vidas por defecto parecenranlles bastante boas maiora da xente, de todos os
xeitos, si que lles amolara enredar con elas por medo a empeoralas. As que, tras unhas
poucas versins, o software sera anda mis simple: iniciaralo e presentarache un cadro
de dilogo cun nico botn grande no medio etiquetado: vivir. Ao que pulsaras ese botn
empezara a ta vida. Se algo fose mal, ou non respondese s tas expectativas, poderaste
queixar ao Departamento de Atencin ao Cliente de Microsoft. Se te atendese un
empregado de atencin ao pblico, dirache que a ta vida a ben, que non lle pasaba nada
e que en calquera caso ir moito mellor coa prxima actualizacin. Pero se insistiras, e te
identificaras como avanzado, poderas falar cun enxeeiro de verdade.
Que dira o enxeeiro, unha vez que explicases o teu problema e enumerases todas as
insatisfaccins da ta vida? Probablemente dira que a vida unha cousa moi difcil e
complicada, que ningunha interface pode cambiar iso, que calquera que crea o contrario
un imbcil, e que se non che gusta que escollan por ti, deberas empezar a elixir por ti
mesmo.