Algunas Bulas Inéditas

A N T H O L O G I C A
A N N U A
14
R O MA
INSTITUTO ESPAOL DE HISTORIA ECLESISTICA
1 9 6 6
A N T H O L O G I C A
A N N U A
REDACCIN E INTERCAMBIO:
V a G i u l i a , 151
DISTRIBUCIN:
LEN SfNCHEZ CUEST
Serrano, 29
Telf. 236 11 83
M A D R I D - 1
Depsito legal: M 274/1961
ANTHOLOGICA ANNU A ac epta int erc am b io
c on p ub l i c a c i one s c i e nt f i c a s s i m i l a r es
I MPRENTA NACIONAL DEL BOLETN OFICIAL DEL ESTADO
Sumario
Pginas
ESTUDIOS:
Hispano de Massas. Un obispo desconocido de Olorn (Francia), por
VICENTE CASTELL MAIQ UES 11
El fiscalismo pontificio en Espaa en tiempo de Juan XXII, por JOS
GOI GAZ TAMBIDE 65
La Congregacin del Concilio y San Carlos Borromeo en la problem-
tica y curso de la Contrarreforma, por RAMN ROBRES LLUCH 101
Intervencin de Benedicto XIV en la Causa Luliana, por LORENZ O
PREZ MARTNEZ 179
Los Sucesos de la Granja y el Cuerpo diplomtico, por JULIO GORRICHO
MORENO ... 243
NOTAS Y DOCUMENTOS:
Las cuentas de los colectores apostlicos en Castilla durante el ponti-
ficado de Inocencio VI (Arch. Vat., Collect, 114, //. 32-49), por JOS
Z UNZ UNEGUI ARAMBURU 441
Algunos breves y bulas inditos sobre la Inquisicin espaola, por
JUSTO FERNNDEZ ALONSO 463
Correspondencia entre la Nunciatura en Espaa y la Santa Sede du-
rante el reinado de Felipe III (1598-1621). VII. Aos 161S-1621, por
JOS OLARRA GARMENDIA Y MARA LUISA DE LARRAMENDI, VIUDA DE
OLARRA 499
Algunos breves y bulas inditos sobre
la Inquisicin espaola
Por JUSTO FERNANDEZ ALONSO
En 1949 public el P. Bernardino Llorca, S. J., un Bulara pontificio
de la Inquisicin espaola', que ha prestado grandes servicios a los in-
vestigadores de este apasionante tema de nuestra Historia eclesistica.
Su coleccin, sin embargo, aparte de ofrec er en no pocos casos una
transcripcin m uy defec t uosa
2
e inc urrir en graves errores en la data-
cin de algunos doc umentos, no es todo lo completa que fuera de de-
sear; su plan, como anunc ia en la introduc c in, era ofrec er una co-
leccin completa de todos los doc umentos pontificios referentes a la
Inquisicin espaola en su primer periodo de veinticinco aos, es decir,
de 1478 a 1503, durante los pontificados de Sixto IV, Inocencio VII y
Alejandro VI; aadiendo a stos los ms interesantes hasta el ao 1525,
durante los pontific ados de Julio II, Len X y Clemente VII
3
.
El autor, adems de tratar de recoger todos los doc umentos publi-
cados hasta entonces, hizo su edicin fundam entalm ente a base de ha-
ber examinado detenidamente los fondos de la Inquisicin espaola
del Arc hivo Histrico Nacional de Madrid * . Examin tamb in, aunque
no con la debida extensin y detenimiento, algunos registros de breves
y bulas del Arc hivo Vaticano. Como el mismo editor confiesa, se hac e
necesario un t rab ajo ms lento y ms detenido de todos los fondos va-
ticanos, donde puede todava enc ontrarse algn material complemen-
tario. Por esto no consideramos como definitivo el resultado de nuestras
investigaciones en este arc hivo, y esperamos fundadam ent e que una
investigacin ms concienzuda y reposada nos dar todava a conocer
algunos doc umentos inditos referentes a la Inquisicin espaola
s
.
Los documentos que ofrezc o a c ontinuac in abonan esta prudente
reserva del P. Llorc a. Con ellos no pretendo llenar las lagunas de su
1 B. LLORCA, S. J. : Bularlo -pontificio de la Inquisicin espaola en su pe-
rodo constitucional (1478-1525), en Misc ellanoa Historiac pontific iae, XV (Roma.
Pontificia Universit Gregoriana, 1949).
2 Vanse, por ejemplo, algunos casos sealados por Tarslcio de Azcona. Isabel
a Catlica (Madrid 1964), pp. 403-404. notas 89-91.
:
* LLORCA, ib., p. 15.
' 76., p. 10.
s
76., p. 12.
464 JUSTO FERNANDEZ ALONSO 12]
Bulara pontificio, sino simplemente dar a conocer algunos de esos do-
c umentos inditos que me han salido al paso en el curso de mis inves-
tigac iones sobre otros temas. Se trata de un b reve de Sixto IV, cinco de
Inoc enc io VIII, y c uatro importantes b ulas de Len X, referentes estas
ltimas a uno de los ms delicados momentos de la historia inquisi-
torial.
1483, feb rero 26. Roma.
Sirio IV a los inquisidores del reino de Valencia, declarando que se
aplica a los ordinarios de todas las dicesis del mismo reino su manda-
to anterior de que en todos los procesos inquisitoriales intervenga el
ordinario de la dicesis respectiva.
Arch. Vat., arm. 39, 15, f f . 193-193 v.
Inquisitoribus heretice pravitatis in regno Valentie.
[L. Grif us l. Dilecti filii, salutem etc. Mandavimus alias vobis per
nostras litteras ut in negocio inquisitionis heretice pravitatis per unl-
versum regnum Valentie una c um ordinario ecclesie Valentine vel eius
vic ario procederetis, et non aliter.
Verum quia in regno predicto sunt et alie dioceses, dubitastis an
in eisdem diocesibus c um ordinariis earundem vel eorum vicariis, sic-
ut In dicesi Valentina, proceder debeatis. Dec laramus per presentes
mentem nostram fuisse ut in qualib et eiusdem regni Valentie dicesi,
ascito vobis ordinario eiusdem vel eius vicario procedatis, et ita vobis
tenore presentium iniungimus et mandamus, non obstante quod in com-
missione nostra priori non nisl [de] vicario Valentino mentio facta
f uerit ; quod enim in huiusmodi negocio de ordinario Valentino circa
suam diocesim disposuimus, idem voluimus et in aliis dicti regni ordi-
nariis quad suas dioceses observar!.
Datum Rome, die XXVI feb ruarii 1483, anuo XXI.
Inocencio VIII comunica a los reyes de Espaa que ha despachado
con Francisco de Rojas, su embajador en Roma, sobre la inquisicin, la
cruzada y otros asuntos, como el mismo embajador les comunicar.
Arch. Vat., arm. 39, 19, f. 204.
Regibus Hispaniarum .
[Hie. Balb anus.l Carissimi in Christo filii nostri, salutem etc. Per
aliud b reve nostrum serenitati vestre signific avim us quem adm odum in-
[3] ALGUNOS BREVES Y BULAS INDITOS SOBRE... 465
tuitu maiestatis vestre dilectum fium Franeiscum Rolas, nuntium ves-
trum, audiveramus. Fuit is nobiscum postea pluries, ut super fac to in-
quisitionis, cruciate ac aliis negociis serenitatis vestre nobiscum com-
m unic aret. Q ue quidem expedita sibi tradidimus, ad vos istuc mittenda,
prout ex eo plenius intelliget maiestas vestra. Q ue certo sciat nos dic tum
Franeiscum Roas in cunctis commendatum habituros et favoribus ac
gratiis prosecuturos.
Datum Rome, apud Sanetum Petrum etc. ut supra.
1486, feb rero 21. Rom a.
Inocencio VIH a los reyes espaoles sobre lo mismo, comunicndoles
haber entregado al embajador las bulas y breves correspondientes.
Arch. Vat., arm. 39, 19, . 204 v.
Regibus Hispaniarum.
("Hle. Balbanus.l Carissimi in Christo filii nostrl, salutem etc. Q ue
dilectus filius Franciscus de Roias, orator serenitatis vestre, nomine
maiestatis vestre a nobis postulavit, tam super negocio c rueiate et de-
cimarum quam super rebus inquisitionis heretice pravitatis, ltente
omnia intelleximus; ac deinde lib enti animo et amanter lilis providi-
mus, dedim usque eidem oratori b ullas ac brevia oportuna, que maiestas
vestra, Deo volente, videbit, intelligetque ex litteris oratorUs] abunde
mentem nostram, quem carum hab emus et in dies multo magis habe-
b imus ob eius prudentiam et singularem fidem , quam in servitiis vestre
maiestatis ipsum continu adhibere videmus.
Datum Rome etc., die 21 feb ruarii 1486. Anno sec undo.
Sixto IV a la reina Isabel, en creencia del embajador Fernando de
Rojas.
Arch. Vat., arm. 39, 19, f. 209 v.
Regine Hispanarum.
fHie. Balbanus.l Carissima in Christo filia nostra, salutem etc. Com-
misimus dilec to filio Francisco de Royas, oratl tuo, ut sc rib at ad te
nonnulla nostro nom ine; hortam ur itaque maiestatem tuam ut eius
litteris fidem indubiam velis adhibere. Datum ut supra.
ANTHOI.OGIC* ANNUA.30
466 JUSTO FERNANDEZ ALONSO [41
5
1486, julio 11. Roma.
Inocencio VIII al cardenal de Toledo, protestando contra las injustas
acusaciones de la inquisicin espaola contra Alfonso de Acer, cannigo
toledano, solicitador de letras apostlicas y familiar del papa, que ha
pasado cerca de guiee aos en las universidades italianas y en la
curia romana, y encargndole haga revocar cuanto se haya hecho con-
tra dicho cannigo, y que exhorte a Isabel la Catlica para gue no per-
mita que ocurran otros casos semejantes.
Aren. Vat,, arm. 39, 19. If. 473 V.-474 v.
/
Cardinall Toletano
6
.
THie. Balb anus.i Dilecti fili noster, salutem etc. Audlentes nuper
quod dilec tus filius Alfonsus de Ac er, clericus Toletanus, litterarum apos-
tolic arum solicitator familiarisque noster, qui in universitatib us Italie
et in c uria Rom ana annis c irc iter quindec im integra fam a versatus est,
ab inquisitorib us heretic e pravitatis civitatis et dicesis Toletane ut
eoram se compareret publicls proc lamationib us, tanquam de heresi et
apostasia suspectus, citatus fuerat , non potuim us non mirari, quum
verisimile sit eum, qui adolescens ac pene puer in Italiana venerit et in
oculis totius Romane c urie locisque alus insignibus vitara duxerit, si
huiusmodi c rim inum reus esset, vix potuisse tot annis tot spectatores
fallere.
Est c ausa indec ens et ab omni iustitia alienum, ut qui nobis et c urie
nostre serviunt ad aliena iudicia trahantur. Itaque pro ministerio pas-
torali, cuius ratione sumus mnibus iutitie debitores, tum etiam ut ho-
nori nostro, qui si talla toleraremus non mediocriter lederetur, et ut
ipsius Alfonsi indem nitati c onsulatur, venerab ili ratri episcopo Nuc e-
rino, in Romana c uria residenti, commisimus, ut inquisitores predictos
sub penis oportunis moneat et requirat , quatenus pub lic e revocent omnia
que in eundem Alfonsum egerunt et at t em pt arunt ; nam, licet inqui-
sitores ipsos deligentes esse c upiamus in exec utione sibi dem andati offi-
cii, ea tam en que minus juste agunt nec probanda nec toleranda pu-
tamus, nec curiales et offic iales nostros ita vexari et per indirec tum a
Romana c uria distrahi pati possumus nec deb emus, presertim c um hic
iustitia vigeat et, pro ea c onsequenda, de universis mundi partib us op-
pressi ad ipsam curiam nostram c onfugiant, eaque sine personarum
ac c eptione passim mnibus ministretur.
5 Pedro Gonzlez de Mendoza (1482-1495); EUBEL : Hierarchia catholica, II,
pgina 252.
15] ALGUNOS BREVES Y BULAS INDITOS SOBRE... 467
Q uocirca circumspectionem tuam hortam ur in Domino requirlmus-
que attente ut, vocatis dictis inquisitoribus, eos moneas et inducas ut
quec um que c ontra dic tum Alfonsum attemptata revocare et in pristi-
num statum reducere debeant; quod si forte facer neglexerint, quod
vix nobis persuadere possumus, operara dabis ut littere ab eodem epis-
copo vigore nostre predicte commissionis edite executioni debite nian-
dentur, et ad ipsorum inquisitorum aliorum que quorum intersit noti-
tiam deducantur.
Postremo carissimam filiam nostram Elisabeth, Castelle et Legionis
reginam illustrem, etiam nostro nomine, si opus sit, super hoc alloqua-
ris horterisque, ut ita providere velit, ne dicti inquisitores post hac au-
deant in alienara messem falc em extendere et a persec utionibus c uria-
lium et officialium nostrorum, eorum presertim qui non huc transfuge-
runt ut iiirisdictionem eorum dec linarent, sed iam allquot annis curiara
ipsam cura laude secuti sunt, penitus desistant, fidei enim puritatem
et luc rum animarum querentes, nihil alienum ab hum anitate et iustitia
facer debent.
Datura Rome, apud Sanctum Petrum etc., de XI iulii 1486. Anno 2.
A. Alerien.
6
1486, julio 27. Roma.
Inocencio VIII a los obispos de Coria y Badajoz, comisionndolos
para hacer que se les devuelvan sus bienes a los gue, acusados de here-
ja por la inquisicin, se han arrepentido, como pedan los reyes espa-
oles por medio del conde de Tendla.
Arch. Vat., arm. 39, 19, t. 494 V.-495.
Venerabilibus fratrib us Cauriensi
7
et Pac ens
3
episcopis, vel eorum
alteri.
[Hie. Balbanus.l Venerab iles fratres, salutem etc. Fec erunt nobis ex-
poni carissimi in Christo filii nostri, Ferdinandus rex et Helisabeth re-
gina Castelle, Legionis et Aragonum Ilustres, per dilectum filium nobi-
lem virum Enec um Lupi de Mendoza, comitem de Tendilla, eorum capi-
taneum et apud nos oratorem, quod in eorum regnis quam plures persone
de hertica pravitate c ulpab iles infra tempus gratie per inquisitores he-
retice pravitatis prefixum peccata sua confessi f uerunt . Q ua de re, licet
prefati reges penam confiscationis bonorum ets applicandam, quam
Juan, O. s. Hier. (1479-1496); EOBEL, II. p. 123.
Pedro Martnez (al. Xim6nez) de Prxamo (1486-1489); EUBEL, II, p. 208.
468 JUSTO FERNANDEZ ALONSO [6]
occasione dicti criminis miseric orditer remiserint, tamen nonulll pre-
lati, capitula, rectores, presidentes et abbates quorumdam ecclesiarum
et monasterlorum ac hospitalum, a quibus dicte persone plura bona in
loc ationem et in emphiteosim aut in eudum vel alias tenent, preten-
dentes tales personas propter huiusmodi crimen a dictis bonis cedisse
eaque ad ecclesias et monasteria ac hospitalia esse devoluta, petunt illa
eisdem ecclesiis, monasteriis et hospitalibus restitu et reddi.
Unde rex et regina per eundem oratorem nobis supplicare c urarunt,
dignarem ur desuper oportune providere, atiento quod ipsi gratia et 11-
b eralitate in eo quod minus erat erga tales personas sunt usi et que
attenta penitentia miseric ordie digne videntur, tum etiam ut alii, hac
lib eralitate allecti, abiuratis heretic e pravitatis erroribus, horum exem-
plo ad catholicam fidem revertantur.
Nos igitur, qui ex debito pastoralis offieii nostri tenemur tales per-
sonas ad reconciliationem, quantum cum Deo possumus, inducere et
omnia offendic ula de medio tollere ut errantes facilius et celerius ad
Ecclesle gremium reddeant, ac considerata regum ipsorum pa mente et
catholico animo, supplicationibus huiusm odi inclinati, fraternitati ves-
tre presentium tenore committimus ac mandamus, ut, constito vobis
seu alteri vestrum diligenter de premissis, prelatos, capitula, rectores,
presidentes, abbates et quosc umque alios, qui curam ecclesiarum, monas-
teriorum ac hospitalium huiusmodi hab ent, auctoritate nostra per cen-
suras ecclesiasticas et alia oportuna remedia cogatis et compelate ad
dimittendum prefatis personis, sic de heresi culpatis et postea absolutis
et reconciliatis, bona predicta, ac si huiusmodi crimen non incurrissent,
imponendo ecclesiis, monasteriis et hospitalibus prefatis super huius-
modi petitione perpetuum silentium. In c ontrarium fac ientib us non obs-
tantibus quibuscumque.
Datum Rome etc., die 27 iulii 1486. Anno 2.
1520, marzo 20. Roma.
Len X, despus de un resumen del origen y evolucin de la Inquisi-
cin espaola, destituye, a causa de los abusos cometidos, a todos los
inquisidores y oficiales de la misma, excepto al inquisidor general, car-
denal Adriano de Utrecht, y la reorganiza, ordenando que se constituya
en cada dicesis un tribunal con dos inquisidores y cierto nmero de
oficiales, que sern nombrados cada dos aos por el inquisidor general
entre los presentados a este fin por los respectivos obispos con sus
cabildos.
Reg. Vat., 1201, f. 11-18.
[Bal." de Psela.] Leo etc. Ad perpetuara re memoriam. Ex lllo sln-
gularis excellentie privilegio, quod unigenitus Del filius Ihesus Christus
apostolorum principi Petro concessit, sanctorum patrum postmodum ins-
titua emanarunt, ut maiores cause ad sedem apostolicam deferrentur,
quatenus quid super eis debeat statui c irc umspec ta ipsius responsio
declararet.
Dudum siquidem lelatione clare memorie Ferdinandi regs et Eli-
zabeth regine Castelle et Legionis catholicorum per felicis recordatio-
nis Sixtum papam IV, predecessorem nostrum, accepto, quod in diversis
civitatibus, terris et locis dic torum regnorum erant quamplurimi, qui,
postquam sacri baptismatis lavacro in Christo regenerati fuerant , ritus
et modos iudeorum iudaic eque superstitionis et perfidie dogmata et pr-
cepta servare et a veritate tam orthodoxe fidei et cultus illius quam
artic ulorum eiusdem c redulitate recedere veriti non fuerant nec vere-
bantur in dies, idem Sixtus predecessor', tune habita super hiis cum
venerabilibus fratribus suis snete Romane ecclesie cardinalibus deli-
beratione matura, de eorumdem frat rum consilio dos ordinis fratrum
Predicatorum professores tune expressos, etate, vita et moribus idneos,
qui certo modo usque tune in civitate et dicesi Ispalensi offic io inqui-
sltionis contra tales sic iudaizantes vac averant, et eorum quemlibet in
prefatis Castelle et Legionis regnis dicte iudaice superstitionis sectato-
rum et quorum c um que aliorum cuiusvis heretice pravitatis lab e polluto-
rum inquisitores, ad suum et prefate sedis b eneplac itum, per quasdam
fac it, creavit et deputavit, c um plena potestate inchoatos etiam per eos
processus quatenus rite et recte processissent, reassumendi et illos
prosequendi, ac alios una c um locorum ordinarils vel eorum officia-
libus contra quoscumque heretice pravitatis reos et eorum fautores
inc hoandi ac prosequendi; necnon iuxta sac rorum c anonum institua
fac iendi omnia et singula que ad inquisitionis heretice pravitatis offi-
cium huiusmodi quomodolibet pertineb ant; ac eisdem inquisitoribus per
eum deputatis una c um locorum ordinariis et eorum offic ialib us m an-
davit, ut ipsi vel eorum alter, omni odio vel timore aut cuiuslibet com-
modi temporalis affec tione semotis, solerti cura ac diligentia, nulHs par-
cendo laboribus, animo indefesso, predic torum et quorum c um que alio-
rum heretic orum sectam de regnis et dominiis regis et regine predicto-
rum evellere et exterminare proc urarent ad exaltationem orthodoxe et
catholice fidei et eorum dem qui christian vocari voleb ant et sec undum le-
gem Moysi vitam duc ere non vereb antur aliorumque hereticorum per-
petuam c onfusionem ; ac voluit quod, si inquisitores et ordinarii prefati,
s Cf. L.LORCA, nm. 3, pp. 51-54, y nm. 14, pp. 93-94. El resumen que aquf
se ofrece es el ms amplio que conocemos hasta ahora ce la an no encontrada
bula de Sixto IV.
eorumdemque ordinariorum oficiales in premiaste negligentes forent vel
remissi. nonnullas tune expressas ecclesiasticas c ensuras et penas, etiam
privationis regiminis et adm inistrationis suarum ec c lesiarum, inc urre-
rent.
Et deinde '". per eum dem Sixtum predecessorem accept oquod non-
nulli, contra quos prefati inquisitores proc esserant, a quib usdam eis, ut
asserebant, in huiusm odi processibus illatis gravaminib us ad sedem
apostolicam duxerant appellandum et causas in Romana curia c om m it-
ti obtinuerant et in dies obtinebant, ac per commissarios huiusmodi dic-
tis inquisitorib us, ne dic tis appellationum causis coram eis pendentib us
ulterius proc ederent inhib eri, ac eosdem inquisitores et promotores cau-
sarum earumdem seu fidei procuratores in partibus illis deputatos ad
prosec utionem c ausarum appellationum huiusmodi citar! proc uraverant
et proc urab ant, exindeque retardab ant salutiferum opus et offic ium
inquisitionis memoratum in anim arum peric ulum et sc andalum pluri-
morum, dem Sixtus, sperans quod si huiusmodi appellationum cause
tune interposite et quas interponere pro tempore contingeret ad sedem
predic tam, in c onc ernentib us quomodolib et inquisitionis predic te offi-
cium, audirentur et fine debito terminarentur in partib us illis in quibus
de allegatis gravaminibus commodius liquere poterat, exinde faciliori et
clariori proc essuum et c ausarum huiusmodi determinationi c um mino-
ribus cxpensis causas ipsas prosequentium c onsuleretur hab ita super
hiis deliberatione matura, per alias suas litteras bone memorie En-
nec um, archiepiscopum Ispalensem", tune in humanis agentem, iudi-
cem delegatum in mnibus et singulis huiusmodi appellationum causis
quomodolibet ad sedem eamdem interpositis et quas in fut urum interpon!
contingeret per quosc umque et quom odoc um que in c onc ernentib us nego-
cium inquisitionis heretice pravltatis huiusmodi in regnis prefatis, cum
plena potestate causas ipsas appellationum, etiam tune interpositarum
et quas interpon! c ontingeret, per se vel alium seu alios, ub ic um que sibi
placeret, auc toritate apostlica audiendi et cognoscendi, ac per ipsum
dumtaxat fine debito term inandi; ita ut, absque alia speciali commissio-
ne sibi desuper fac ienda, interpositas eatenus appellationum causas et
introduc tas coram palatii apostolici c ausarum auditorib us et quib usvis
aliis iudic ib us delegatis in dic ta curia vel extra eam, quas dem Sixtus
predecessor ad se advoeaverat, in statu debito resumere illasque ulterius
et quas de novo interponi ac in dicta c uria vel extra et alii vel aliis c om-
mltti eontingeret per se vel alium ubilibet audire et recognoscere, ac per
se ipsum fine debito terminare libere et licite valeret, tam ad eorumdem
10 Cf. I/LORCA, nm. 14, pp. 94-97. La bula de que aqu se trata es tambin
desconocida.
n Iigo Manrique de Lara; cf. LLORCA, nm. 11, pp. 86-87.
appellantium quam fidei catholice in partib us illis proc uratorum seu
promotorum eausarum c riminalium c uriarum ordinariorum partium
earumdem instantiam, fec it, constituit et deputavit, etiam ad suum et
sedis prefate eiusdem b eneplac itum; et quod ab eo et hiis quib us ipse
Enecus archiepiseopus in causis appellationum huiusmodi vices suas
duceret in audiendo et cognoscendo c ommittendas ante vel post latam
per eum sententiam in eisdem appellationum causis, sicuti ab eodem
Sixto predecessore, cuius vices ipse Enec us archiepiscopus et eius vices ge-
rentes gererent cuiusque personam rpresentarent, nequiret ullatenus
appellari, sicut a diffinitiva sententia in c ausa heresis lata appelari non
potest, statuit; et quia dominus noster lesus Christus non vult mortem
pec c atorum, sed ut c onvertantur et vivant, eisque post lapsum et in
heresim redeuntib us misericordie gremium non claudit ecclesia, et su-
per uno peccatore penitentiam agente maius gaudium fit in celis quam
super nonaginta novem iustis, voluit ut omnes et singulos, quos aliqua
heresis labe, tam in suis civitate et dicesi ac provinc ia Ispalensibus
quam alibi in dictis regnis, pollutos esse intelligeret, per se vel alium
ipsius Sixti predecessoris nomine moneret et requireret, ac pro posse,
quantum in eo foret, persuaderet eisdem, ut iudaica superstitione et
c ec itate postpositis suos cognoscerent errores, et illis in eius manibus,
ut ipse Sixtus predecessor optabat, abiuratis, ad verum , quod Christus
est, lumen caritatis pervenire festinarent; et si qui eorumdem iudaizan-
tium et heretic orum tam suarum quam aliarum quarum lib et c ivitatum
ac diocesium regnorum predic torum heresim in quam prolapsi, non au-
tem post dictam ab iurationem, reperti forent, suis persuasionibus aut
alias induc ti abiurare vellent, ad huiusmodi abiurationem iuxta iuris for-
mam admitteret per se vel alium, prout anim arum eorumdem saluti ex-
pedir videret, eisque procidere ne pretextu ab iurate heresis huiusmodi
contra Jura molestarentur in posterum; ac revocavit et virib us omnino
carere decrevit omnia et singula privilegia quib usc um que incolis reg-
norum predic torum , de genere iudeorum provenientitib us, a sede pre-
dicta eatenus super eorum revoc ationib us et heresim (sici ab iurationb us
aliter quam sec undum form am iuris fac iendis, ac exemptione eorumdem
a processibus et iurisdictione inquisitorum predic torum aut alias quomo-
dolibet obtenta, per que huiusmodi inquisitionis heretic e pravitatis ne-
goc ium
12
c ontra eos impedir! posset quomodolib et vel differri c ontra
iuris communis dispositionem, que nem ini voluit. suffragari, quo minus
inquisitores et ordinarii prefati alias iuxta priorum et posteriorum lit-
terarum earum dem c ontinentiam inc hoatos contra eos processus super
hiis que ad offic ium prefat um inquisitionis heretic e pravitatis quomodo-
12 El registro interc ala aqu el siguiente inc iso: contra eos processus supcr
hiis que ad offic ium predictxim inquisitionis heretice pravitatis negocium.
472 JUSTO FERNANDEZ ALONSO 110]
llbet pertlnerent prosequl et c ontinuare, vel alias de novo inchoare, eo-
rum que offic ium in hils lib ere exercere possent, pcrinde ac si privilegia
huiusmodi iuri c om m uni c ontraria non apparerent; ac irritum et inane
decrevit quod in c ontrarium c ontingeret attemptari, prout in singuls
litteris predietis plenius c ontlnetur.
Nos igitur, attendentes offic iorum et iurisdctlonum perpetuitatem
tanquam peric ulosam, utpote tirannidem atque ambitionem et corruptio-
nem nutrientem , a legum c onditorlbus plerumque prohlbitam, sindica-
tumque etiam divino iure atque humano institutum, ut primo libro Re-
gum de Samuele testatur historia, et Salvator noster, cuius omnls actio
nostra est instructio, a servo de quo multa mala audierat querens ratio-
nem villicationis sue c onfirmat, et utriusque iuris. interpretes clarissime
dec lararunt, ac privilegia quam dam quasi perpetuitatem tribuentia pro
temporis opportunitate concessa, cura ad noxam tendere dinoscuntur
iuxta sac rorum c anonum constitutionen revocanda fore, eque repre-
hensib ile esse si iuxta varietatem temporum statuta quoque varientur
hum ana, viam adinvenire cupientes, per quam, iuxta pie memorie Ale-
xandri III etiam predecessoris nostri ordinationen in concilio general!
editam, de cetero ita provideatur, ne iudices infam ent ur vel c riminentur
iniuste, seu sine pene metu decretis nostris transgrediantur aut delin-
quant insolenter, ac gravibus querelis tam nostro quam predecessorum
nostrorum tempere de delegatis et aliis inquisitoribus dicte heretice pra-
vitatis proprie salutis oblitis, sic interdum sue potestatis limites ac
officii metas excedentes, delatis, ut quod in augmentum fldei per cir-
cumspectam eiusdem sedis vigilantiam salubriter provisum fuerat in
evidens et grave didelium detrim entum cessit et cedat, opportuna reme-
dia adhib eantur, utpote circa inquisitorum etatem et imperitiam, nec-
non inc arc eratorum pauperum uxorum et iliarum adulteria atque In-
cestus m ultorum que innoc entium eondemnationem, magis ex avaritie
fom ite quam iustitie et fidei zelo proc edentem, de quarum querelarum
veritate evidentissimis probationibus clare constare videmus; quibus
c ontra inquisitores ipsos carissimo in Christo filio nostro Carolo, Roma-
norum et Ispaniarum rege catholico, Barchinone tune existenti, porrec-
tis, et per eumdem regem ad nos et hanc sanc tam sedem examinandis et
decidendis transmissis, debitum modum imponere volentes, et in tanto
ac tam gravi negocio exemplo Del, c uius vices in terris gerimus, qui di-
xit 'descendam et videbo utrum clamores qui venerunt ad me opere
compleverint', deb ita ut convenit cum m aturitate proceder volentes,
querelas, nom ine eiusdem regs nobis presntalas, aliquibus ratribus
nostris snete Romane ecclesie c ardinalib us diligenter examinandas et
disc utiendas et deinde nobis referendas vive vocis orculo commisimus;
et non sine animi nostri molestia re ipsa cognovimus ipsos inquisitores,
ex gestis per eos, iuste querele eausam prebuisse, c um ipse inquisitor
generalis proximis annis vidisset officiales et ministros officii inquisi-
tionis huiusmodi honestatis et rationis metas sepe transgred, ac privi-
legiis eis concessis ab uti, pro illorum reformatione nonnulla statuit que
a nobis ad predicti Ferdinandi regs supplicationem c onfirmata fuerint ;
nonnullorum etiam illarum partium prelatorum, sine quibus ipsis In-
quisitoribus in gravibus proc eder non licet, litteras legimus, quibus at-
testantur inquisitores ipsos intollerabilia gravamina c hristifidelibus in-
ferre; auibus quidem querelis et relationibus plenam fidem adhibere co-
gimur, presertim cum et nos eorumdem inquisitorum c ontumac iam at-
que inobedientiam aliqua ex parte experti sumus; cum eisdem fratrib us
nostris ac aliis viris prudentib us exacto et frequenti tractatu prehabito,
prout tantum negocium exigit, nolentes splendorem solitum negoc lorum
fldei per actus indiscretos et improbos quorumvis inquisitorum pravl-
tatls hulusmodl quasi tenebrosl fum i calgine offusc ari, graveque et pe-
ric ulosum fore cnsenles nisi omnia que ad huiusmodi pravltatis conta-
gionem tollendam pertinere sedulo eurenrus, nec minus impium arbi-
trantes si Christi fidem colentes impiorum suppliciis et penis misere
puniantur, cum longe magis ab omni justitia et equitate sit alienum si
innocentes c ondemnentur iniuste quam si nocentes et culpabiles im-
pugnitl evadant, et Inquisitorum pravitatls huiusmodi offic lum exis-
tat errantes ex Ignorantia mellifluis verbis et carltatlvis actlbus veri-
tatem docere, falsa vero doc trina imb utos evangelio Christi et sana doc-
trina ut c onvertantur c urare more proborum magistrorum erga disc-
pulos prvulos, pertinac iter autem c ontra verum dogma et incorreglbiles
punir et illorum vltia extirpare, et c um simus quasi lumina super can-
delab rum posita, diligenti deb emus c ura satagere ut sit lux nostra coram
homlnibus, ut videntes opera nostra bona glorificent patrem luminum
a quo bona cuneta procedunt, ipsumque devotis ac humilibus precbus
rogent ut llluminet mentem nostram, ut slc In premissis, iuxta nostri ar-
ml desiderium, que salutem respiclunt animarum, Ipso Deo auspice, de
eorumdem frat rum et aliorum prudentum consilio sibi ministrare pos-
sumus taliter quod tale rem edium adhib eamus per quod, elumlnatis erro-
ribus, correctls excessibus, ac repressis Inquisitorum huiusmodi Insolen-
ts, que usque adeo notorie sunt, ut Iuxta eiusdem Alexandri predeces-
soris sententiam sine scandalo diutlus tollerarl nequeant, plurimorum
querelas componere ac sedare valeamus; cul re pro nunc allud reme-
dium magis conveniens et opportunum adhib erl posse non videmus.
quam ut inquisitores sint tales quales predecessores nostri etlam in sa-
crls conciliis esse voluerunt, ipsos nter alia serio monentes ut, om nl
amore, odio, rancore ac spe temporalis luc ri penitus semotis, in huius-
m odi negocio fidel proceder deb erent; quos caones, per eosdem pre-
474 JUSTO FERNANDEZ ALONSO |12]
decessores editos, si inquisitores ipsi servaverint, ab sque dub io nostro
et eorumdem predecessorum voto ab sque alic uius gravam ine satis fiet.
Ex premissis et alus causis anim um nostrum moventibus, predic tarum
et quarum c um que aliarum , que a prefato Sixto et Innocentio VIII ac
Alexandro VI et lulio II, nec non quib usc um que alus Romanis pontific i-
bus, predecessoribus nostris, ac nobis, et sede predic ta super offic io in-
quisitionis huiusmodi et illud quomodolib et c onc ernentib us quomodoli-
bet em anarunt , c onstitutionum et ordinationum ac litterarum tenores,
necnon m odernorum Inquisitorum et consiliariorum, advoc atorum, pro-
motorum, proc uratorum , notariorum, exec utorum, thesaurarioruin et
aliorum officialium offic ii inquisitionis huiusmodi nomina, cognomina,
gradus, qualitates et nunc upationes, nec non quec um que ad validitatem
presentium quomodolibet necessaria et opportuna presentibus pro suf-
fic ienter expressis ac de verb o ad verb um insertis et in individuo ser-
vatis habentes, ex certa nostra sc ientia, de apostolice potestatis plenitu-
dine, tenore presentium, omnes et singulos, excepto dumtaxat dilecto
filio nostro tituli Sanc torum loannis et Pauli presbytero cardinal!, mo-
dernos inquisitores pravitatis huiusmodi et consiliarios ac advoeatos,
promotores, procuratores, notarios, executores, thesaurarios seu recep-
tores, et alios officiales quosc umque offic ii inquisitionis pravitatis huius-
modi, quovis nomine nunc upentur et quac um que auc toritate fungan-
tur, officiis et exercitis huiusmodi perpetuo privamus et ab eis realiter
amovemus, eisque et. eorum c uilib et sub excommunicationis late senten-
tie et alus in se ab obedientia sedis predicte substrahentes quomodoli-
bet promulgatis penis, per eos et eorum quemlibet eo ipso quod c ontra
fec erint inc urrendis, ne deinceps de inquisitionis negocio huiusmodi se
aliquatenus intromittant distric tius inhb em us; et hac salubri et irre-
fragrab ili c onstitutione statuimus et ordinamus, quod de c etero in per-
pet uum quilibet archiepiscopus et episcopus c um suo capitulo quattuor
ad inquisitorum at dos ad promotorum seu proc uratorum , ac dos ad
notariorum, necnon dos ad exec utorum negocii inquisitionis pravita-
tis huiusmodi offic ia, in suis c ivitatibus et diocesibus exerc endum . alios
probos viros etate, discretione, integritate ac bonitate preditos singulo
b iennio, sec undum quod eis eorum conscientie, quas super hoc onera-
mus, dictaverint, nominare, ac sub eorum sigillis nominatorum huius-
modi nomina et c ognomina ad Adranum c ardinalem predic tum et pro
tempore existentem maiorem inquisitorem fideliter mittere; ipseque
Adrianus c ardinalis seu pro tempore maior inquisitor dos inquisitores,
et unum in promotorem seu proc uratorem, ac alium in notarium, rell-
quum vero ex nominatis respec tive predictis. quos ipse magis idneos
reputaverit, in exec utorem offic ii inquisitionis pravitatis huiusmodi ad
nom inationem huiusm odi deputare, eisque postquam per se vel alios in
eius m anib us offic ium huiusmodi fideliter exercere iuraverint ac fideius-
sores idneos desuper prestiterint, offic ia predic ta, in civitate et dicesi
in quib us nominati ut prefert ur fuerint exereenda, c om m ittere; consilia-
rios vero offic ii inquisitionis pravitatis huiusmodi una cum duobus vel
tribus, per eum ex residentibus in loco ubi ipse tune residet antistitibus
eligendis, similiter singulo biennio deputare, et tam ipse quam consi-
liarii et inquisitores ac promotores seu proc uratores et notarii ac execu-
tores, necnon et alii, si qui sint, officii inquisitionis huiusmodi officls-
les quic umque offic ium eis commissum huiusmodi omni timore, amore,
odio, respectu, cupiditate et temporal! affec tione postpositis,. solum
Deum pre oculis habentes, iuxta sacros caones et snete memorie Gre-
gorium IX, Bonif ac ium VIII et Clementem V, Romanos pontfic es, prede-
cessores nostros, compilatos et editos, ac presentera c onstitutionem nos-
tram dum taxat, nihil contra aut preter eosdem caones ac nostram
constitutionem aliquatenus fac iendo vel attemptando, sed cum omni
puritate atque integritate, etiam quoad causas per dictos modernos in-
quisitores aut coram eis inehoatas, exerc ere; nec non Adrianus c ardina-
lis ac pro tempere maior inquisitor huiusmodi una c um dictls consilia-
riis dos pro qualibet civitate et dicesi huiusmodi probos, discretos ac
diligentes et timentes Deum viros in sindicos inquisitorum et aliorum
officialium officii inquisitionis huiusmodi per tres menses ante lapsum
cuiuslibet biennii huiusmodi deputare; archiepiscopi vero et capitula pre-
dic ta, ne offieium inquisitionis huiusmodi inttermitti habeat, alios inqui-
sitores et offic iales pro secundo biennio per quattuor menses ante lapsum
dicti biennii modo predicto nominare, ac eorum nomina et cognomina
mittere, nec non omnia et singula ad sindic atum huiusmodi optime exer-
c endum fac er in mnibus et per omnia, prout in sindic atu aliorum
quorum c um que iudic um seu iustitie m inistrorum fieri solet et debet,
omnino debeant et teneantur; decernentes eosdem inquisitores, promo-
tores seu procuratores, notarios et executores, quoad sindic atum huius-
modi ac illum, necnon sententias per sindicos ipsos pro tempore latas ac
illarum executionem quomodolib et concernencia, nullis privilegiis, ex-
emptionibus, im m unitatib us vel indultis, etiam de necessitate exprimen-
dis, uti vel gaudere posse; Immo eorum quemlib et, qui hanc nostram
c onstitutionem servare contempserit vel neglexerit, exc ommunic ationis
sententia, a qua non nisi a nostra et Romani pontific is pro tempore
existentis persona, preterquam in mortis articulo constitutus, ac debita
satisfactione previa, absolvi non possit, ultra omnes alias penas inno-
datum esse; nullum que c onsiliariorum aut inquisitorum, promotorum,
notariorum aut exec utorum of f ic ii huiusm odi post lapsum sui b iennii
ibidem nominar!, elig vel deputari, priusquam alud b iennium, per quod
nullum ex dic tis offic iis exerceat, intermedie!, aliquatenus posse; ac ne-
minem censuras et penas In herticos vel In heresim relapsos aut eorum
fautores a lure Inflic tas, nisi in casibus in iure ad hoc expressi, inc urrere,
etiam ratione edicti aut precepti generalis seu specialis sub elsdem censu-
rls et penis promulga. et fac ti, que omnino fleri prohibemus; et illius non
paritionis aut alia quac um que c ausa posse, et lilis, contra quos ratione
offic ii inquisitionis huiusmodi proceder contigerit, nullum appellationis
aut alterius defensionis b enefic ium denegar! posse, nisi in casu in dictis
canonibus expresso.
Et presentes litteras in mnibus et singulis regnis et dominiis pre-
fati regs, exceptis regno Neapolitano et Flandria ac tota Germania,
inviolab iliter servar! deb er, sicque per quoscumque tam ordinaria quam
delgala et mixta auc toritate fungentes iudices et personas ubique lu-
dic ari cognosci atque decid deb er, sub lata eis et eorum c uilibet aliter
iudic andi, cognoscendi, interpretandi ac dec idendi fac ltate, nec non
irritum et inane quidquid secus a quoquam cuavls auctoritate scienter
vel ignoranter contigerit atemptari decernimus.
Dubia vero quecumque circa premissa et ea quomodolibet concernen-
tia pro tempore oc c urrentia nostre et eiusdem sedis declarationl reser-
vantes, et ne inquisitores et offic iales ipsi, scientes se expensas et sala-
ria aliunde quam ex bonis dampnandorum hab ere non posse, c ondemna-
tionem etiam innoc entium sitiant eque etiam propriis expensis mili-
tare cogantur. Carolum regem et Adrianum cardinalem predictos hor-
tamur, ut zelo fidei et iustitie aliquem modum per quem salariis et expen-
sis predictis aliunde quam ex bonis damnatorum huiusmodi satisfiat inve-
niant, quem utique et (sic) nobis significaverint sine dubio confirmabi-
m us; et nichilominus universis et singulis archiepiscopis, episcopls, ab-
batibus et quib usvis alus in dignitate ecclesiastlca constitutis personis,
ac metropolitanarum et aliarum cathedralium ecclesiarum canonicis,
necnon quorumcumque locorum ordinariorum officialibus ac in spi-
ritualibus generalib us vicariis ub ilib et constitutis etc. mandamus, qua-
tenus ipse vel plures aut unus eorum per se vel alium seu alios, auc tori-
tate nostra, presentes litteras ub i, auando et quotiens opus fuerit aut
desuper fuerint requisiti solemniter publicantes, et quib usc umque contra
illarum tenorem gravatis efficacis defensionis presidio assistentes, fa-
c iant privationem, amotionem, inhib itionem, statutum, ordinationem,
dec retum , ac reservationem predic ta perpetuo inviolabiliter observan,
non permitientes c ontra illorum tenorem modo aliquo molestar!, impe-
dir! aut inquietar!, seu c ontra ea vel eorum aliquod per quemquam all-
quid fieri; contradictores quoslibet et rebelles per predlctas ac etiam
perpetu privationis omnium b enefic iorum et offic iorum aut feudorum
ecclesiasticorum, et inhabilitatis ad ea vel alia obtinenda, necnon in-
terdc ti etiam localis et alias quasc um que arbitrio suo imponendas, mo-
derandas, applicandas et exequendas censuras et penas, ac alia iuris
remedia, appellatione postposita, compescendo, invocato etiam ad hoc
auxilio brachii secularis.
Non obstantibus Bonifac ii predecessoris predic ti etiam de una et in
concilio general! de duab us dietis edita ac alus constitutionibus et or-
dinationibus apostolicis; nec non imperialibus, regalibus et municipali-
bus legibus, ac officii prefate inquisitionis statutis et c onsuetudinibus,
etiam iuramento, c onfirm atione apostlica, vel quavis firm it at e alia
roboratis; nec non predictis et aliis quib useum que a predictis Romanis
predecessoribus nostris et nobis a dicta sede, etiam mou proprlo et ex
certa scientia, ac de apostolice potestatis plenitudine ac de eorumdem
frat rum consilio et expresso consensu etiam consistorialiter habitis, ac
per viam c ontrac tus et obligationis iuramento vallati; necnon perpetui
statuti et ordinationis aut constitutionis et legis, et cum quibusvis etiam
exceptivis, preservativis ments, attestativis irritativis, annullativis, res-
titutoriis, innovatoriis et derogatoriarum derogatoriis, aliisque efficacis-
simis et insolitis clausulis, ac ex quantum c um que urgentissimis causis
et necessario exprimendis quomodolibet emanatis et emanandis privi-
legiis, indultis ac litteris apostolicis; quibus, etiam si pro illorum suf-
fic ienti derogatione de illis eorumque totis tenorib us specialis speciica
et individua ac de verbo ad verbum, non autem per clausulas generales
dem importantes, mentio seu quevis alia expressio hab enda aut exqui-
sita form a servanda foret, tenoribus huiusmodl pro suffic ienter expressis
ac de verbo, ad verb um insertis habentes, nec non modi et forme ad id
servandi (sic) pro in individuo servatis habentes, harum serie in eo
quod presentibus quomodolibet obstent specialiter et expresse derogamus;
ceterisque contrariis quibuseumque.
Volumus autem quod plures vel paueiores quam superius sint taxate
personas, si opus fuerit, dicti archiepiscopi ac episcopi, et capitula ad
exercitium offic iorum predictorum nominare, et Adrianus cardinalis ac
pro tempere maior inquisitor et consiliarii predic ti ad nominationem
huiusmodi deputare valeant.
Ceterum, quia diffic ile foret presentes litteras ad quec umque loca
ubi opus esset deferre, volumus et apostlica auc toritate decernimus,
quod earumdem presentium transumptis, alicuius notarii publici manu
subscriptis et c urie ecclesiastice seu persone- in dignitate ecclesiastica
constitute sigillo munitis, eadem prorsus fides adhib eatur ub ique que
adhib eretur eisdem presentibus, si forent exhibite vel slense.
Nulli etc. nostre privationis, amotionis, inhlb itionis, statuti, ordina-
tionis, onerationis, prohibitionis, reservationis, m andati, derogationis, vo-
luntatis et decreti infringere, etc. Si quis etc.
Datum Rome etc., anno etc. mlllesimo quingentsimo dcimo nono,
duodcimo kalendas aprilis, pontificatus nostri anno octavo.Alberga-
tus.Goliat., Hlp. de Cesis.
8
1520, marzo 20. Roma.
Len X, reconociendo /redadas las quejas que se le han hecho lle-
gar sobre la actuacin de los inquisidores, adems de haber dictado en
otra bula nuevas normas, ordena dar libertad a los que haban sido
condenados a crcel perpetua, rehabilita a los que haban sido inha-
bilitados por crmenes de sus antecesores, absuelve a los que han abju-
rado de todo lo que hubieran callado en sus confesiones y a los que
hubieran cometido crimen de hereja o heresim sapiens antes de cum-
plir los catorce aos de edad.
Keg. Vat., 1201, ff. 41-43 v.
Leo etc. Ad futuram. re memoriam. Illius, cuius proprium est mise-
reri semper et parc ere, quique magis super uno peccatore penitentiam
agente quam super nonaginta novem iustis gaudet, vices licet immeri-
ti gerentes in terris, iuxta evangelicam illius doctrinara oleum miseri-
cordie cum vino iustitle miscemus, et c rimina extirpare, peccatores
vero non evertere, sed convertere, viribus mnibus procuramus.
Nuper siquidem m ult orum c hristifidelium Hispaniarum, et Sicilie, ac
aliarum partium lachrimosis c lamorib us et mestis querelis ad nos delato,
quod inquisitores heretice pravitatis, in illis partibus deputati, potestate
eis tradita adeo ab uteb antur, ut quod in augmentum iidei per sedis
apostolice vigilantiam fuerat salubriter institutum cedebat in detri-
m entum fidei et c hristifidelium nec em ac oppressionem; et post fre-
quentes trac tatus super querelis huiusmodi c um aliquibus ex fratribus
nostris snete Romane ecclesie cardinalibus et alus, quorum opera in
arduis negots ut im ur, probis viris hbitos, diligentemque examinato-
nem desuper fac tam , reperto quod querele ipse veritate niteb antur,
nonnulla salutfera statuta pro directione officii inquisitionis huiusmodi
desuper edidimus, prout in nostris inde c onfec tis litteris plenius con-
tinetur .
Cum autem , sicut accepimus, plures, ex eo quod, in puerili etate
constitu!, aliqua heresim sapientia suorum parentum seu aliorum
instigatione comiserant, aut ea que per parentes eorum vel alios com-
Supra, doc. nm. 7,
mitti in eadem etate constituti viderant eisdem inquisitoribus non
revelaverant; nonnulli vero ex eo quod oblivione vel inadvertentia aut
ignorantia inducti in eorum conessionibus aut heresis abiurationibus
aliquid obmisserant aut non c um circumstantiis et qualitatlbus requi-
sitis dixerant, condemnati per eosdem inquisitores ad eonfisc ationem
b onorum suorum om nium et perpetuos carceres fuerint , pluresque in
eisdem carceribus miserrime detineantur ad presens et ex elemosinis
c hristifidelium vitam sub stineant inelicem; nos, eis more pii patris
c ompatientes et c upientes occasionem malignandi quant um possumus
remover, motu proprio et ex c erta nostra scientia auc toritate apos-
tlica tenore presentium omnes et singulos qui per inquisitores heretic e
pravitatis huiusmodi in lilis partibus ad perpetuos carceres c ondemnati
fuerunt et in eisdem c arc erib us detinentur ad presens ab eisdem car-
ceribus relaxamus et liberamus, ac relaxar! et liberar! per quoscumque
ad quos id quomodolibet spectat et spectari poterit in f ut urum absque
mora aliqua; necnon eisdem relaxatis ut, cum primum poterint, eorum
ordinariis vel ordinariorum eorumdem offic ialib us se presentent. et
penitentiam, sibi per eosdem ordinarios seu officiales in commutatione
c arc erum huiusmodi iniunc tam, quam nec pec uniariam nec ignominio-
sam esse volumus, adimpleant districte precipiendo mandamus.
Preterea quoscumque qui [propterj obprobria vel predecessorum
suorum demerita per eorumdem inquisitorum sententias inhab ilitati
vel inhbiles dec larati hac tenus f uerunt ad quosc umque actus et fac ul-
tates ad quos alii quic um que c hristifideles et c hristifidelium filii ac
nepotes, tam de iure c ommuni quam municipal!, et c onsuetudine vel
alias quomodolib et hbiles existant habilitamus et in pristinum eum,
in quo, antequam ipsi vel eorum predecessores aliquod heresim sapiens
commisissent, quomodolib et erant aut esse poterant, statum quoad
omnia restituimus, reponimus, plenarie reintegramus, ac hbiles ad
quec umque, ad que christifideles in quorum predecessoribus et quem
(sic) nullus unquam suspectus vel diffam atus de heresi fuit, esse et
pro talib us ub ique hab eri dec ernimus.
Illos autem qui heresim ab iurarunt a quib usc umque alus in eorum
eonfessionibus et ab iurationib us omissis et non expressis, necnon illos
qui antequam quartum dec im um sue etatis annum complevissent aliqua
heresim sapientia c ommlsserunt a quib usc umque heresim sapientibus
criminibus per eos quousque quart um dec imum annum huiusmodi com-
pleverunt quomodolibet perpetratis, necnon tam propterea quam ex
eo quod de c riminib us heresim sapientibus, que in dicta etate consti-
tuti viderunt vel sciverunt per prenles eorum vel alios committi non
deposuerunt, aut eisdem inquisitoribus vel alus ad id deputatis id non
revelarunt quomodolib et inc ursis exc ommunic ationis aliisque etiam in
herticos et in neresim relapsos promulgatis sententiis, censuris et
penis, etiam si nunc propterea contra eos sit processum aut proced
inceptum, penitus et omnino absolvimus et totaliter liberamus; et sic
per quosc umque tam ordinaria quam delgala et mixta auc toritate
fungentes iudices et personas ub ique iudic arl, cognosci atque decid
deber, subala eis et eorum culibet aliter iudicandi, cognoscendi et
interpretandi ac dec idendi fac ltate, necnon irritum et inane quic quid
secus a quoquam, quavis auc toritate, scienter vel Ignoranter, contgerit
attemptari decernimus; et nichlominus universis et singulis archi-
episcopis, episcopis, abbatibus, et quibusvis aliis in dignitate ecclesias-
tica constitutis personis, ac metropolitanis et aliarum cathedralium
ecclesiarum canonicis, necnon quorumcumque ordinarlorum locorum
offic ialib us ac in spiritualibus generalib us vicariis ubilibet constitutis,
etc., motu simili mandamus, quatenus ipsi vel plures aut unus eorum,
per se vel alium seu alios, presentes litteras ubi quando et qucties opus
fuerit ac desuper fuerint requisiti solemniter publicantes, et quibus-
c umque contra illarum tenorem gravatis effic ac is densionis presidio
assistentes, faciant premissa omnia inviolabiliter observar! ac plenum
effec t um sortiri, non permitientes quemquam contra tenorem presen-
tium modo aliquo molestar!, impedir! aut inquietar!; contradictores
quoslibet et rebelles etiam per excommunicationis late sententie et
perpetu privationis omnium beneficiorum et officiorum, ac feudorum
ecclesiastlcorum, et inhabilltatis ad ea vel alia ob tinenda, necnon In-
terdic ti etiam localis, et alias quasc umque arbitrio suo imponendas,
moderandas, applicandas et exequendas censuras et penas, ae alia iuris
remedia, appellatione postposita, compescendo, invcalo etiam ad hoc
auxilio brachil secularis.
Non obslanlious felicis recordationis Bonifacii pape VIII predeces-
soris noslri etiam de una et concilio general! de duabus dietis, ac aliis
apostolicis necnon provincialibus, synodalibus, imperialibus, regalibus et
munic ipalib us constitutionibus, ordinalionibus el legibus, ac offic ii
inquisitionis huiusmodi statutis et consuetudinibus, eliam iuramento,
c onfirmatione apostlica vel quavis firm itate alia roboratis, privilegiis
queque, indultis el lilteris apostolicis a quib usc um que Romanis pontifi-
cibus, predecessoribus noslris, et nobis ac dicta sede, etiam motu et
scientia similibus, ac de apostolice poleslalis pleniludine, el de fralrum
eorumdem consilio et expresso consensu, etiam consistorialiter habitis,
ac per viam contractus el obligationis eliam iuramento vallati perpetui
statuti, el ordinationis aut constilulionls ac legis, el c um quibusvis
eliam exceplivis, preservativis ments, attestativis, irritativis, annulla-
tivis, restitutoriis, innovatoriis el derogaloriarum derogatoriis, alsque
efficacioribus efficacissimis et insolitis clausulis, ac ex quantumcumque
urgentissimis causis et nec (sic) non exprimendis quomodolibet ema-
natls et emanandis; quibus, etiam si pro lllorum sufficienti derogatione
de illis eorumque totis tenoribus specialis specifica et individua aut de
verbo ad verb um, non autem per clausulas generales dem importantes,
mentio seu quevis alia expressio hab enda, aut quesita form a servanda
foret, tenores huiusmodi et alia quec um que ad validitatem presentium
quomodolibet necessaria et opportuna presentibus pro suffic ienter ex-
pressis ac de verb o ad verb um Insertis, nec non modi et forme ad id
servandi pro individuo servatis habentes, harum serie in eo quod pre-
sentibus obstent, specialiter et expresse derogamus; ceterisque contra-
riis quib usc umque.
Ceterum, quia difficile esset presentes litteras ad quecumque loca
ub i opus esset deferre, volumus et apostlica etiam auctoritate decer-
nimus, quod earumdem presentium transumptis, manu alicuius notarii
publici subscriptis, et curie ecclesiastice seu persone in dignitate eccle-
siastica c onstitute sigillo munitis, eadem prosus fides adhibeatur ubi-
que, que adhib eretur eisdem presentibus, si forent exhibite vel ostense.
Nulli etc. nostre relaxationis, liberationis, habilitationis, restitutionis,
repositionis, reintegrationis, absolutionis, mandati, derogationis, volun-
tatis et decreti infringere etc. Si quis etc.
Datum Borne, apud Sanc tum Petrum, anno incarnationis dominice
millesimo quingentsimo dc imo nono, duodc imo kalendas aprilis, pon-
tific atus nostri anno oc tavo.Albergatus.Goliat. Hip. de Cesls.
1520, agosto 24. Roma.
Len X aprueba y confirma las nuevas normas dictadas en las Cor-
tes de Barcelona por los reyes Don Carlos I y Doa Juana, su madre,
y los estatutos promulgados por el inquisidor general, Adriano de
Utrecht, para corregir los abusos que se venan cometiendo en los pro-
cesos inquisitoriales y nombra ejecutores de esta bula a los obispos de
Barcelona y de Lrida.
Reg. Vat., 1201, f. 225-230 v.
fA. Colotius.l Leo etc. Ad fut uram re memorlam. Pastoralis offlc il,
quo pacem et quietum fidelium petimus singulorum, c ura nos admonet,
ut ad eo dirigamus sollicitudinis nostre partes, per que apostolice sedis
ministri negocia eis pro tempere commissa c itra alicuius iniuriam et
cum populorum nter quos versantur pace et quiete exec utloni valeant
ANTHOLOGIC l ANNUA. 31
demandar!, et hiis que propterea ab eisdem partlm ministrls et partim
a catholicis princ ipib us prvida sunt c onsideratione decreta, ordlnata
et conventa, ne allc ulus vltll Im pugnatlonl sub lac eant, sed votivos sor-
tiantur effec t us, cura a nobis petitur apostolice adlic iamus im raunitatis
firmitatem et alias desuper provideamus prout eorumdem princ ipum
vota deposc unt, et nos, loc orum et rerum qualitatib us b ene pensatls, in
Domino conspicimus salub riter expedir.
Sane carissimus in Ciristo filius noster Carolus, Rom anorum et
Ispam arum rex c atholic us in im peratorem elec tus, nobis nuper exponi
fec it quod alias m certis trium statuum principatus Cathalonie in oppi-
do Montisonis", IHerdensis dicesis, per clare memorie Ferdinandum ,
Aragonum et Sicilie regem, in quib us c erta c apitula concordata et dub ia
dec lrala, et per felicis rec ordationis lulium papam II, predecessorem
nostrum, et nos c onfrmala
IS
, et nuper in c ivitate Barchinonensi per
dic tum Carolum et lohannam reginam, eius matrem, in ultimo con-
ventib us celebratis nonnulla alia addita fuerint , ad quorum c onfirm a-
tionem et pro reduc tione exerc itii offic ii inquisitionis heretice pravi-
tatis ad deb itum statum ac auferendis abusibus qui per illius offic iales
et ministros in huiusm odi exerc itio c ommitti assereb antur et c ommitti
poterant, dilec tus lilius noster Adrianus, tltuli Sanctorum lohannis et
Pauli presbyteri cardinalis, generalis inquisitor huiusmodi pravitatis in
dic to princ ipatu et in aliis dominils suis per sedem apostolicam depu-
tatus'", nter alia declarasset, decrevisset et ordinasset, quod appella-
tione offic ialium ipsius inquisitionis c enserentur illius offic iales salariati
ac tu servientes ac nom ine fam ilie eiusdem inquisitionis c enserentur
ipsorum of f ic ialium fam iliares c ontinui commensales, ae quod offic iales
salariati et offic iales prefati et alii in exercitio dic te inquisitionis, licet
salariati non essent, ac tu servientes, et non alii; nec oficiales et mi-
nistri inquisitionis privilegiis, im m unitatib us et exemptionibus, offic ia-
lib us et ministris of f ic ii inquisitionis huiusmodi concessis, active vel
passive gaudere deb erent ratione huiusmodi offic ii, si rem allquam
litigiosam emerent aut acquirerent; nec aliquis reus alicuius criminis
in offic ialem aut fam iliarem dic ti offic ii recipi posset, et si admitte-
retur, eo ipso quod id ad notitiam inquisitionis pravitatis huiusmodi
perveniret ex mero eius offic io, seu ad instantiam c uiusc um que alterius
persone, c uius interesset, expelleretur; et si aliquis oficialis inquisi-
tionis huiusm odi aliquam personan!, c uiusc um que gradus seu c onditionis
foret, c onvenire vellet, coram suo ordinario iudice convenire deb eret,
nec talis persona coram inquisitorib us pravitatis huiusmodi convenir!
posset; et si aliqui, primis uxorib us superstitibus, secundas duxissent
Monzn, cortes de 1510 y 1512.
Of. LLORCA, nm. 67. pp. 241-244.
Ib., nm . 69, pp. '248-257.
aut ducerent, et Ule que, primis viventibus viris, ad secunda auderent
vota transir, dictl inquisitores de lilis, nisl tales de sacramento matri-
monii male sentirent, aut de fide suspecti essent, se non intromitterent;
et si custodes vinearum et terrarum c ultivarum, aut bannorum, et alii
offic iales seculares aliquem offic ialem, familiarem continuum commen-
salem aut minlstrum dicte inquisitionis in fragrantl crimine seu male-
ficio in vineis aut terris cultivatis deprehensum caperent, c apture
huiusmodi occasione capi vel molestan per prefatos inquisitores aut
eorum officiales nullo modo possent, et si super hoc aliqua pignorum
c aptorum restitutio aus alia provisio fac ienda foret, illa per superiores
iudices, quibus dicti custodes et alii officiales seculares subiecti essent,
fieri deb erent; et si aliquis ex dictis officialibus inquisitionis mercatu-
ram exereeret, offic io per eum in dicta inquisitione obtento per dictos
inquisitores, quotiens ad eorum notician! perveniret, ex eorum officio
prlvari, idque ad cuiuscumque instantiam, etiam si sua non interesset,
fieri deb eret; ipsique inquisitores de blasphemiis, nisi manifestara
heresim sapiant, videlicet, ut est Deum non esse aut in eo omnipo-
tentiam negare, vel alus articulis fidei contrariis, cognoscere non va-
lerent; ac quod excommunicationis sententia contra eos qui blasphe-
mantes et sortlegos non accusaverint, non imponatur late sententie,
sed lerenda, nisi blasphemia, ut prefatur, heresim saperet aut esset
articulis fidei c ontraria; et edic tum de excommunicatis excommunicar
tionis sententiam ultra annum sustinentes non revelantibus fac tum
censeatur de excommunicatis et pro excommunicatis publice declaratis
insordescentibus per annum et mensem in huiusmodi excommunicatione,
et non de alus excommunicatis non declaratis nec publicatis, dum
tamen propter heresim exc ommunic ati non essent; ac quod inquisitores
prefati ipsius principatus Cathalonie deputatus generalis seu deputato-
rum offic ialib us (sic) in iis que ipsos deputatos seu generales Catha-
lonie concernerent, aut impositiones oppidorum et locorum eiusdem
principatus Cathalonie, se nullatenus intromitterent; et si aliquis bona
fide et absque fraude solvisset seu solveret aliquod deb itum , aut luisset
vel lueret aliquod c ensale ab hertic o pro bono c hristiano reputato,
antequam ut hereticus c ondemnaretur, vel a suis heredibus, postquam
ver et non fraudulenter solvisset aut luxisset, ipse eiusve heredes et
successores non possent impeti super dicto deb ito aut censual! vel alias
desuper molestar! vel vexari per fisc um aut aliam dicte inquisitionis
personam; et si maritus aut socer alicuius mulierls ut heretic us con--
demnaretur et eius bona per fisc um oc c uparentur, dem fisc us tene-
retur restituere mulieri c hristiane eius dotem legitime solutam et per
prefatum m aritum , qui tempere c ontrac tus matrimoni! pro bono chris-
tiano reputatus fuisset, aut soc erum rec eptara; et si alique persone
emissent vel emerent allquas proprietates aut alias res ab aliquibus
qui post emptionem tanquam heretic i c ondem nati orent, et precium,
quod ver aut presumptive in utilitatem patrimonii pro hertico con-
dem nati c onversum fuisset, persolvissent, tale prec ium, si dictus fiscus
tales proprietates seu res vendicare vellet, restitueretur; et ne nego-
ciationi mercimonie seu m erc ature preiudicium fat, voluit quod nulla
prohibitio de non ac c ipiendo nec dando cambia de fac to iam conversis
seu neophitis aut aliter negoc iando c um lilis fiat et per eum forsan
fac te subate essent; quodque offic iales et familiares dicti offic li por-
tarent cirographum ipsorum inquisitorum, alloquin, si arma deferrent,
illa ab eis per offic iales seculares, sicuti ab alus arma deferentib us,
auferri possent; et quod numerus fam iliarium dicti offic ii in dicto
princ ipatu Cathalonie ad triginta nomines reduc eretur, nisi propter
dic ti offic ii necessitatem maiori numero, quo non ab uteretur, indigere
nosc eretur, et easdem triginta personas dictus inquisitor nfra certum
tempus designare et nominare teneretur; quodque appellationes ab
inquisitoribus particularibus interponende ad inquisitorem generalera
pravitatis huiusmodi interponerentur, et in illis seu per eumdem ge-
neralem inquisitorem c um consiliariis ipsius regs ad illorum decisionem
modis et form is tune expressis procederetur, et talibus appellationibus
pendentib us sententie late exec utioni demandar! non possent, concesso
tam en competenti tempere, videlicet, viginti ad causas appellationum
huiusmodi introduc endum et triginta dierum ad fidem de illarum in-
troduc tione fac iendam , qui viginti ad appellationes introducendas a
die, quo appellanti reverentiales seu refutatorii concederentur, et tri-
ginta dies ad fac iendum fidem introduc tionum appellationum huius-
modi a die quo littere eitatorie et inhibitorie predicto appellanti con-
c ederentur, computar! deb erent; et si aliqui testes, dolse in dicto
inquisitionis offc io falsum deponentes, curie secular! traderentur, dic-
tus inquisitor illos, prout sibi de iure permissum foret et sacri caones
permittant, punir posset, et si de iure esset quod per preatum regem
castigar! deb eant, dem inquisitor id non impediret; et quod offic iales
et ministri dicti officii c oniugati et laici solverent impositiones et iura
c ivitatum , in quib us moram traherent et in illis c ontrib uerent, ac si
inquisitionis huiusmodi offic iales non essent.
Et deinde prefatus Carolus rex trib us statibus principatus huiusmodi,
prout similiter prefatus Ferdinandus rex in conventibus Montisonis
predicts, per eum celebratls, concessit, ac sub spe accessuri ad id nostri
et dicte sedis beneplaciti, cum eis convenit, se commissionem dicto
inquisitori super usuris apostlica auctoritate fac tam per nos revocar!
fac er, nec aliam commissionem obtineri, aut in dicto principatu per
aliquos commissarios apostlicos exequi permitiere et, doee commissio
ipsa revoc aretur, ordines dar, quomodo dic tus inquisitor ut inquisitor
aut alio modo de prefatis usuris, nisi aliqui usurara peccatum non esse
affirm arent, se non intromittet; ac quod lili qui possederunt aut pos-
siderent bona immobilia, que fuerant heretic orum titulo oneroso seu
luc rativo per tempus triginta annorum , non molestarentur per fiscum
aut alias personas dicti inquisitionis offic ii, nec bona ipsa per eumdem
fiscum aut alios officiales inquisitionis huiusmodi, nec per aliquos alios
ius aut causara ab illis habentes, nec etiam credita et debita seu chiro-
grapha ipsorum hereticorum que per tempus triginta annorum iudicia-
liter petita non forent peti et exig possent; ac quod dicti triginta anni
continu et non interpolatim c enserentur illis qul acqusiverint bona
seu censualia heretic orum, nec tempus belli, minoris etatis, epidemie,
aut ignorantia, fisci privilegium vel quodc umque impedimentum, aut
alia causa seu ratio, que tacite vel expresse dici aut excogitar! valeret,
tam in causis pendentib us et introductis quam futuris, deduc i possent;
et quod inquisitores pravitatis huiusmodi, vigore clausularum in con-
trac tib us apponi solitarum, videlicet, renunciationis proprii fori et
c uic umque foro per actorem eligendo submissionis, in causis inquisi-
tionis offic ium huiusmodi non concernentibus iurisdictionem sibi ali-
quam vendicare nequeant, nec se de illis nullatenus se intromittere
valeant; et cum ordinarii locorum et inquisitores per sedem predictam
deputati in causis fidei et crimine heresis de iure concurrerent, quod
ordinarii qui eatenus ab inquisitionis huiusmodi exercitio ipsus regs
precibus cessaverint, illam ex tune libere exerc erent; et salvic onduc tus,
in quorum eoncessione passim abusus c ommitteb antur, eis per dictos
inquisitores duntaxat c onc ederentur, quorum copia in perhibendo tes-
timonio aut alio actu necessario offic ium inquisitionis huiusmodi c on-
cernente opus esset, et testimonio perhibito seu alio acto completo post
lapsum temporis ad redeundum ad loca, unde salvosconductus huius-
modi habentes vocati fuerint, competenter expirarent eo ipso; ac quod
redditus quos officiales et ministri inquisitionis huiusmodi ex ipsorum
proprio patrimonio percipiebant, non m andentur executioni per offi-
ciales inquisitionis, et inquisitores huiusmodi se de cognitione istorum
non intromittent.
Q uodque si aliquis aut quic um que inquisitores particulares aut alii
quic umque ministri inquisitionis huiusmodi c ontra form am declaratio-
num predic tarum aliquid fac erent aut aliquam convenirent personam,
totum id quod in c ontrarium fieret esset cassum, irritum et nullum , et
dictus inquisitor generalis illud revocare et dictum offic ialem in expen-
sis in duplum c ondemnare deb eret; nec offic iales regii ad observationem
inhib itionum c ontra huiusmodi c apitula fac tarum tenerentur; ac quod
inquisitores tam generales quam partic ulares pro tempore existentes
486 JUSTO FERNANDEZ ALONSO 1241
tenerentur ob servare c um effec tu constltutlonem fellcls recordatlonls
loliannls pape XXII, predecessorls nostrl, contra nigromnticos edltam,
que inciplt 'Super lllius specula', quam per nos Innovar! et perpetuo
per totum princ ipatum predlc tum observar! mandar! proc urare[ntl.
Et si aliquls officialis Inquisitionis hulusmodi cum titulo oneroso et
luc rativo ac qulreret aliqua b ona litigiosa aut super qulb us de prximo
sequi seu moverl lis form ldaretur, talls offlc lalis inquisitionis hulusmodi
ratione dic torum b onorum convenir! valeret coram ludlc e ordinario,
c oram quo non existens offieialis convenir! posset; et si pretenderet
hab ere lus in allqulbus bonls, super qulbus lis coram ludlce secularl
pendet, quod dictus ludex secularls posset ulterlus In causa proceder
vigore artlculorum litis pendentlum, aut quocumque alio modo ad
effec t um sententlam ferendl, et eam in rem ludlc andam transeundi,
et lllius exec utlonem fac lendi, quac um que dic torum Inqulsltorum Inhl-
bltlone non obstante; quodque Inquisltor generalis et all particulares,
qul tune erunt In dic to princ ipatu, deberent lurare per actum publlcum,
per notarium publicum dicte inquisitionis testiflcandum et In archlvlo
generalis dic ti prlnc lpatus rec ondendum, de tenendo, servando et com-
plendo cum effec tu omnia et singula declarata, decreta et ordlnata
predic ta; et eodem modo iurare deberent In admlsslone eorum ad offic ia
sua qulc um que alii inquisitores tam generales quam particulares, qul
postea In dicto prlncipatu essent, et certls allls tune expressis modls
tam generalis quam all Inquisitores In celebratlone c onventuum lura-
mentum prestare deberent, ac tenerentur dar coplam seu coplas
auc tentic as aetuum pub llc orum Iuram entorum hulusmodi culque petenti,
deponendo pro lllo quinqu solidos; ac quod generalis et alli Inquisitores
prefatl supersederent In c ognltlone c ausarum usurarum aut lus de lilis
quoquo pac to cognoscerent, sed expectarent c onflrmationem revocatio-
num Illatum, sicut per dictum Carolum slbl erat provlsum; Ipseque
generalis Inquisitor concederet generales lltteras executorlales decla-
ratorum , dec retorum, ordinatorum, additorum et c onventorum hulus-
modi, direc tas mnibus et slngulis inquisitorlb us dlctl principatus,
m andando elsdem sub jena exc ommunic atlonis quod Illa omnia obser-
vare et observar! fac er deb erent; quodque de cetero clrca offlc ium
inquisitionis hulusm odi observentur sacrl caones per sedem apostoli-
cam ordinati et decretl, et In contrarlum nichll attentaretur; et si In
supradictis aliqua dlffic ultas, que indigeret interpretatione. oriretur,
aut hesltatlo seu obscurltas resultaret, Illa per nos declarar! deberet,
et Ipse Carolus rex iterum omnem dec larationem in hoc fac lendam
observaret et, prout eum c onc erneb at, per allos observar! fac eret;
quodque de abusibus in dicto officio per nonnullos ex officlalibus dicte
inquisitionis factis et eidem Carolo in dicto c onventu signlficatls et
[251 ALGUNOS BKEVES Y BULAS INDITOS SOBRE... 487
per eum puniri iussis, generalis inquisitor, una c um consiliariis non
suspectis, cognoscere et in form a hie inde data unic uique ius suum
reddere posset; et ad ab usus tollendum , quod quelib et persona eccle-
siastica vel sec ularis, que esset c uic um que alteri persone oWigata propter
delic tum seu quasi, vel propter c ontraetum seu quasi, et postmodum
effic eret ur offic ialis dicte inquisitoris, propterea non esset exempta a
iurisdictione ecclesiastica vel sec ulari sui primi iudic is in illis casibus,
qui offic ium inquisitionis non c onc ernerent, nec propterea possent
dec linare iurisdictionem iudicis secularis vel ecclesiastici, nec rec urrere
ad ludices offic ii inquisitionis huiusmodi, immo propter quodc umque
delic tum extra offic ium inquisitionis perpetratum aut etiam in dicto
offic io non concernens negoc ium fidei, cuius quidem delcti iudices or-
dinarii essent capaces, per tales iudices ordinarios cognosceretur, et
c oram illis ordine suo litigetur usque ad sententiam, non obstante qua-
c umque fori declaratoria.
Ipseque Carolus rex premissa omnia et singula et alia, tune tam
super presc riptione b onorum heretic orum quam aliarum rerum expressa,
tam dictus Carolus rex quam Adrianus, c ardinalis et inquisitor gene-
ralis, sedis apostolice b eneplc ito interveniente, adimplere et observare
et adimpleri et observar! fac er ex certa eius (sc) scientia mediis eorum
iuramentis promisserunt, prout in diversis litteris sive auctenticis scrip-
turis desuper confectis dic itur plenius contineri.
Q uare pro parte dic torum Caroli regis et lohanne regine nobis fuit
humiliter supplic atum, ut pro status dicti princ ipatus quiete declrala,
servata, ordinata, addita et c onventa ac promissa huiusmodi approbare
et c onfirm are aliasque desuper opportune providere de b enignitate
apostlica dignaremur.
Nos igitur, qui c unc torum tranquillum statum affec tam us, declara-
tionum, dec retorum , ordinatinum , concessionum, c onventionum et
promissionum predic torum tenores, ac si de verbo ad verb um insere-
rentur presentibus, pro suf f ic ient er expressis habentes, huiusmodi regis
et regine suplic ationib us inc linati, omnia et singula per generalera
inquisitorem ac successive Carolum regem prefatos in premissis et circa
ea quomodolib et dec lrala, dec reta, ordinata, addita, c onventa et pro-
missa ac prout illa c onc ernunt omnia et singula in dictis litteris sive
scripturis c ontenta et quec um que inde secuta, ex c erta nostra scientia,
auc toritate apostlica tenore presentium approbamus et c onfirmamus,
supplentes omnes et singulos iuris et fac ti defec tus, si qui forsan inter-
venerint in eisdem; ac c onstitutionem loannis predecessoris huiusmodi
innovamus, et illa ac omnia et singula alia premissa in toto principatu
predic to per modernos et qui pro tempore erunt dicte pravitatis gene-
rales et alios inquisitores eorum que offic iales et ministros et quosc um-
que altos invlolab lliter observarl deber decernlmus; et pro potlorl cau-
tela Illa omnia et singula prout per eosdem inquisitorem generalera ac
Carolum regem declarata, decreta, ordinata, addita, conventa et pro-
missa respec tive f uerunt et in dictis inde c onfec tis scripturis c ontinetur,
scientia et auc toritate predictis dec laramus, dec ernimus et ordinamus;
ac volumus presentes litteras eo pretextu quod singula declarata, de-
creta, ordinata, addita, c onventa et promissa per inquisitorem generalera
ac Carolum regem huiusmodi presentibus non sunt inserta, aut alias
ex quavis c ausa de surreptionis vel obreptionis vitis seu intentionis
nostre defec tu impugnar! nullo modo posse; et quicquid secus super hiis
a quoquam quavis etiam dieta auc toritate scienter vel ignoranter con-
tigerit attemptari, nullius existere roboris vel m om enti; eosque ex dictis
generali ac alus inquisitorib us eorumve offlc ialib us et ministris presen-
tib us et futuris, qui premissis in aliquo c ontravenerint, et requisiti infra
triduum id totum, in quo excesserint, eum efectu non revocaverint,
excommunicationis late sententie et privationis offic ii sive loci per eos
tune obtenti, ac perpetu inhabilitationis ad illud et similia obtlnendum
penas inc urrere ipso fac to decernimus.
Q uocirca venerab ilib us fratrib us nostris Barchinonensi" et Iller-
densi
18
episcopis ete. in virtute snete obedientie districte precipiendo
m andam us, quatenus ipsi vel do aut unus eorum, per se vel alium seu
alios, incolis et habitatoribus dicti principatus et eorum cuilibet in pre-
missis effic ac is defensionis presidio assistant, ac quotiens pro parte
dilectorum filiorum deputatorum civitatum et universitatum principatus
eiusdem vel alic uius ipsorum fuerint super hoc legitime requisiti, omnia
et singula declarata, dec reta, ordinata, addita, conventa et promissa
et per nos approbata et c onfirm ata, iuxta illorum et presentium con-
tinentiam et tenorem, ac c onstitutionem predictam in toto principatu
firmiter observar! auctoritate nostra faciant, transgressores quoscum-
que, c uiusc um que dignitatis, qualitatis, status, ordinis et conditionis et
quaeum que dignitate prediti existant, per censuras ecclesiasticas et
alia opportuna uris remedia, appellatione qualibet omnino postposita,
compescendo, invcalo etiam ad hoc, si opus fuerit, auxilio brachii
secularis.
Non obstantibus pie memorie Bonifac ii pape VIII, predecessoris
nostri, qua cavetur ne quis extra suam civitatem et diocesim, nisi in
certis exceptis c asibus inib i expressis et in illis ultra uara dietam, ad
iudicium evoc etur, seu ne iudices a sede prefata deputati extra civi-
tatem et diocesim, in quib us deputati fuerint, contra quosc umque pro-
c eder aut alii vel alus vices suas c ommittere presumant; et de duabus
u Gualtero (al. Guillermo) Raimundo de Vich (1519-1525); EUBEL, III, p. 129.
18 Santiago de Conchillos (1512-1543); EUBEL, III, p. 212.
dietis in concilio general! editis, et quibusvis alils constitutionibus,
ordinationibus apostolicis ac quibusvis privilegiis, Indultis et litteris
apostolicis dicte pravitatis inquisitoribus pro tempere concessis, quo-
rum c um que tenorum existant, quibus quoad hoc, illis alias in suo robore
permansuris, specialiter et expresse derogamus, c ontrariis quibuscum-
que; aut si Inquisitoribus prefatis vel quibusvis alus communiter vel
divisim ab eadem sit sede indultum , quod interdici, suspend vel excom-
munic ari non possint per litteras apostlicas non fac ientes plenm et
expressam ac de verbo ad verbum de indulto huiusmodi mentionem.
Nulli etc. nostre approbationis, c onfirmationis, suppletionis, innova-
tionis, decreti, ordinationis, declarationis, voluntatis et mandati infrin-
gere etc. Si quis etc.
Datum Rome, apud Sanc tum Petrum, anno etc. 1520, octavo kalendas
septembris, pontific atus nostri anno octavo.A. de Castello.F. de
Sancto lohanne. Ro. de Radicibus.Goliat. Hip. de Cesis.
10
1520, diciembre 1. Roma.
Len X aprueba y confirma las normas dadas para el reino de Ara-
gn por Fernando el Catlico en las Cortes de Monzn y por Carlos 1
en las de Zaragoza sobre el modo de proceder en las causas de la In-
quisicin y encomienda la ejecucin de esta bula a los arzobispos de
Zaragoza y Tarragona.
Reg. Vat., 1208, f f . 401-404.
[Confirmatio pro Carolo V imperatore super Inquisitionlbus c ontra
herticos in Hispania.l
Leo etc. Ad f ut uram re memoriam. Gerentes in desideriis cordis
nostri ut fides catholica prosperetur et snete inquisitionis ministri citra
eorum infam iam et alicuius iniuriam ofic ium eis commissum exerceant,
et his que propterea, presertim per reges c atholic os, provide fac ta fuisse
dic unt ur nostri muniminis rob ur lib enter adiicimus, et ut illa votivos
sortiantur effec tus opem et operam impendimus efflc ac es.
Sane c arissimus in Christo filius noster Carolus, Rom anorum et His-
paniarum rex catholicus in im pc ratorem elec tus, nuper nobis exponi
fec it, quod alias, postquam in c ongregatione c uriarum regni Aragonum
in oppido Montisonis, IHerdensis dicesis, c elb rala per clare memorie
Ferdinandum, Aragonie et Sicllie regem, pro reduc tione exercicii offic il
inquisitionis heretic e pravitatis ad statum deb itum et auferendis ab u-
490 JUSTO FERNANDEZ ALONSO [28|
sibus per illius offic iales et ministros, qui rationis metas sepe egredie-
b antur, nter alia quod venerabilis oficii inquisltionis huiusmodi offi-
ciales et mlnistri, qui privilegiis et im m unit at ib us eidem offic io concessis
gaudere possent, censerentur et essent dicte pravitatis inquisitores
eorum que fam iliares c ontinui commensales, assessor, alguazillus vel
executor et eorum commensales et familia pro executione dicti offic ii
deputati; et quoad fam iliam arm atam in Cesaraugustana decem, in
alus vero civitatibus et oppidis dicti regni Aragonum, in quibus dicti
inquisitores pro tempore residere et of f ic ium huiusmodi ac tu exercere
contingeret, usque ad numerum viginti dumtaxat in toto regno predicto
persone c onjgate et b one fam e, ad id personaliter nominande, privi-
legio arma deferendi uterentur; ac defunc torum vel absentium aut
am otorum loco alii infra eundem num erum subrogar! possent, quorum
ta ab initio ex tune nominandorum quam per cessum, absentiam
vel amotionem huiusm odi in posterum sub rogandorum nomina offic ia-
libus civitatis vel loci, ubi dicti inquisitores residerent, intimarentur;
immunesque et privilegiati hab erentur advocatus et procurator fisca-
lis, notarii, consiliarii, do ordlnarli et nuncii pro actibus partieulari-
bus dicti of f ic ii creati, ipsorum offic ii exercitio dum taxat durante, et
medicus et cirurgicus stipendiati per dicte inquisitionis officium, recep-
torque b onorum c onfisc atorum, et custodes c arc erum ac port arum ; et
quod alicuius criminis, propter quod criminal! pena puniendus veniret,
reus in offic ialem seu familiarem dic ti offic ii recipi non posset, et admis-
sus eo ipso vel ad c uiusvis instantiam expelli deb eret; ac ad ipsorum
offic ialium seu fam iliarium instantiam nemo c iviliter extra suum ordina-
rium forum conveniretur, et si contrarium fieret id nullum ac irritum
foret, et actor per inquisitores pro tempore existentes in expensls et dam-
nis in duplum c ondemnaretur; et si aliquis dicte inquisitionis officlalis
aliqua bona litigiosa, vel super quib us lis moveri de prximo speraretur,
oneroso vel luc rativo titulo c ompararet, illorum ratione convenir! posset
c oram alias suo iudice ordinario; et si pretenderet ius sibi c ompeter
in bonis per iudicem secularem apprehensis liceret eidem iudici seculari
in huiusmodi casu super artic ulis litis pendentie firmarum et proprie-
tatum et eorum quorumvis usque ad sententias diffinitivas et rem
iudic atam ac illius exec utionem inclusive, quib uslib et inquisitorum
prohibitionibus non obstantibus, proc eder; et si vinearum custodes,
aqueduc t uum mundatores, aquarum portitores et alii quivis seculares
officiales quem c um que ex domesticis et continuls commensalibus, offi-
cialibus et minlstris dicte snete inquisitionis in flagranti maleficio
deprehensum c aperent, cap et huiusmodi oceasione molestar! per dictos
inquisitores nullo modo possent; et si super hoc aliqua armorum vel
pignorum c aptorum restitutio aut alia provisto fac jenda foret, illa fieret
per superiores iudices dic torum c ustodum, mundatorum vel portitorum ,
aut aliorum sec ularium offic ialium predic torum, iuxta municipalla iura
et consuetudinem dicti regni Aragonum pro tempore deputatos, et dicti
offic iales inquisitionis deprehensl punirentur criminaliter per dictos
inquisitores, prout sibi videretur; et si ullus ex dictis officialibus in-
quisitionis m erc aturam exerceret. offic io per eum in dicta inquisitone
obtento per dictos inquisitores qui ad id ex eorum officio, quamprimum
res ad eorum notitiam perveniret, vel ad instantiam persone c uiusvis
de dic to regno Aragonum, privar! deb eret, et doee talis officialis mer-
c aturam exercens privatus dec lararetur ratione merc ature, quam inte-
rim exerceret, iura que soliturus esset si dicte inquisitionis offic lalis non
existeret solvere teneretur; quodque offic iales et ministri dicte inquisi-
tionis contribuere deberent in mnib us et singulis onerlbus, impositio-
nibus et alus iuribus patrlmonialib us et mixtis, ac si dicte Inquisitionis
offic iales non essent; et si quispiam, pro bono christiano habitus et
reputatus, vendidisset aut venderet bona per eum possessa aut eorum
partera post commissam heresim, et deinde c ondemnaretur de heresi
et eius bona fisc o applic arentur, et ipse fisc us eadem bona vendic are
teneretur, idem fisc us restituere emptori precium quod legitime consta-
ret fuisse solitum venditori hertic o; et si quis bona fide et sine fraude
solvisset aut solveret aliquod debitum, aut luxisset aut lueret aliquod
censale ab hertico pro bono christiano reptate, antequam de heresi
damnaretur, vel eius heredibus, non posset ipse vel eius heredes aut
successores impeti super debito aut censuali predictts, nec alias quo-
modolibet molestar! per fiscum vel aliam dic te inquisitionis personara;
etiam si maritus aut socer alic uius mulleris de heresi c ondemnaretur et
eius bona per fisc um oc c uparentur. deb eret idem fisc us dotem ver et
sine fraude solutam et per dic tum m arltum vel soc erum mulierls, que
tamen eum eius viro qui pro bono c hristiano tempore contractus matri-
monii erat reputatus m atrim onium contraxisset, etiam si iam tune in
heresim lapsus foret, rec eptara restituere; et quod quic um que venissent
in compositione fac ta super bonis defunc torum et solvissent pro dicta
compositione aliquam pec unie quantitatem , s defunc tus fuisset aut
foret c ondemnatus de heresi et si fisc us ipsius c ondemnati bona occu-
passet vel occuparet, tantumdem rec uperarent ex ipsis bonis quant um
ipsos pro dieta compositione solvisse c onstaret, dum m odo solutio f ac t a
non esset de bonis ipsius c ondemnati; et quod ministri et offic iales dicte
inquisitionis, quarumvis personarum debltores, eorum debita suis cre-
ditoribus infra certi tune expressi vel sub certo modo m oderandl tem -
poris spatlum, sub pena privationis offlc il quod quilibet ex dictis c redi-
torib us in prefata inquisltione ob tlneret, solvere t enerent ur; et quod
si aliquis testis falsum deponeret in dicto Inquisitlonis of f ic io per lud-
492 JUSTO FERNANDEZ ALONSO 130)
ees ecclesiasticos ordinarios dicesis in qua falsum huiusmodi commit-
teretur et dicte pravitatis inquisitores in eadem dicesi pro tempore
deputatos simul, ita ut alius sine alio proceder non posset, puniretur;
et quod pravitatis eiusdem inquisitores pretexta c lausularum in con-
trac tib us apponi solitarum per quas c ontrahentes a propriis iudic lbus
et foris renuntiare et se cuivis iudici et foro per actores eligendo sub-
m ittere solent, direc te vel indirecte, de huiusmodi contractibus non
cognoscerent; et quod cognitio c ausarum vel executio super creditis
patrimonialbus offic ialium vel ministrorum dic te inqusitionis ad dictos
inquisitores non spectarent, nec ipsi inquisitores, per se vel alios, se de
lilis introm ittere et ut c ontra eos qui primis uxoribus viventibus secun-
das duxissent aut duc erent, et eas que primis viventibus viris ad se-
c unda auderent vota transir, dicti inquisitores non proeederent, nisi
taliter delinquentes de matrimonii sac ramento male sentirent, sed hu-
iusmodi excessuum punitio iudidic ib us ordinars libere remaneret; ip-
sique inquisitores de blasphemiis, nisi manifestam heresim saperent,
videlicet, ut est Deum non esse aut in eo omnipotentiam negare, vel
alus articulis fidei contrariis, cognoscere non valerent; et cum ordinar
locorum et inquisitores per sedem predic tam deputetl in causis fidei
et c riminum heresis c onc urrant, dicti ordinar, qui eatenus ab inquisi-
tionis huiusmodi exercitio regs precibus ob tinuerant, illam ex tune li-
bere exerc erent; et salvusc onduc tus, in quorum concessione passim
c om m itteb antur ab usus, eis per dic tos inquisitores duntaxat coneede-
rentur, quorum opera in perhibendo testimonio aut alio actu necessario,
dicte inquisitionis huiusmodi offic ium concernenti, opus esset, et testi-
monio perhibito seu alio modo completo post lapsum temporls, ad re-
deundum ad loca unde salvosc onduc tus huiusmodi hab entes voc ati forent
competentis, expirarent eo ipso; et quod dicti inquisitores de ipsius
regni Aragonum deputatis ac generalib us introitibus at aliis rebus ad
dictos deputatos expectantibus, et ipsius deputati officialibus et mnis-
tris in hiis que ad deputationis offic ium pertinerent, seu de impositio-
nib us civitatum, oppidorum et locorum dicti regni se nullatenus Intro-
m it t erent ; et quic quid secus super premissis per generalem pro tempore
existentem et alios dicte pravitatis inquisitores eorumve officiales vel
ministros in dic to regno fieri vel attemptari c ontingeret, foret ipso
lure nullum ; et regales et alii officiales seculares ad observandum in-
hib itiones contra premissa vel eorum aliquod a dictis inquisitoribus pro
tempore fac tis minime essent astric ti; et quod in causis appellationum
ab aliquo partic ular! inquisitore ad generalem inquisitorem pravitatis
eiusdem pro tempore interpositarum, per eundem generalem Inquisi-
torem c um consiliariis dicti regs ad illarum decisionem modis et formis
tune expressis proc ederetur, et, lilis pendentibus, sententie late exeeu-
tioni demandar! non possent, concesso tamen c ompetenti tempore, vi-
delicet, viginti ad causas huiusmodl appellationum introducendarum et
triginta dierum ad fidem de illorum introduc tione fac ienda: qui vi-
ginti ad appellationes introduc endas a die quo appellanti reverentiales
concederentur, et tringinta dies ad fac iendum idem introduc tionum
appellationum huiusmodi a die quo littere citatorie et inhibitorie part
appellanti c onc ederentur, computar! deb erent; ipseque generalis Inqui-
sitor concederet generales litteras exec utoriales dec laratorum, decreto-
rum , ordinatorum, additorum et c onventorum huiusm odi, direc tas m-
nibus et singulis inquisitoribus dicti regni Aragonum , m andando eisdem
sub excommunicationis pena quod illa omnia observar! et ob servare
fac er deberent.
Preterea, quod possessores, per se ipsos vel eos a quibus causas ha-
berent titulo oneroso vel luc rativo, b onorum immob ilium que heretico-
rum fuissent, triginta annorum prescriptio t ueret ur, ita ut supra lilis
per fisc um regium molestar! aut illa ab eis per eundem fiscum vel
inquisitores prefatos aut ab eis causam habentes exigi non possent;
quodque depositorum seu c ommendatorum cautiones, censualia et alia
debita totidem annorum prescriptione, que sine alia medii temporis
deduc tione aut interpellatione, etiam c onc ernenti ignorantiam, conti-
nu esset, inexigiblia effic erentur et remanerent; ac quod generalis et
alii inquisitores prefati supersederent in cognitionibus c ausarum usu-
rarum nec de lilis quoquo pacto cognoscerent, nlsi aliguis assereret
usuram pec c atum non esse, sed spec tarent c onfirmationem revocationis
illarum , sicut per dic tum Ferdinandum regem sibi erat promissum; ac
quod inquisitores tam generales quam partic ulares pro tempore exis-
tentes tenerentur ob servare c um omni efec tu c onstitutionem felicis
recordationis lohannis pape XXII, predecessoris nostri, contra nigro-
mnticos editam, que incipit 'Super illius specula', quam per nos in-
novar! et perpetuo per totum regnum Aragonum predic tum observari
m andari proc urare (sic); quodque generalis et alii partic ulares inqui-
sitores, qui tune erant in dicto regno, deb erent iurare mediante actu
publico, per notarium offic ii inquisitionis huiusmodi redigendo, tenere,
observare et adimplere c um ef f ec t u c apitula supradic ta, et eodem modo
iurare deb erent eorum successores in eorum admissione ad sua offic la,
tenerenturque dar instrum entum pub lic um c um dic torum c apitulorum
insertione inf ra quinqu dierum a die quo petitum fuerit c om putandum
spac ium c uic umque petenti et unum florenum pro huiusmodi laboribus
solvere offerenti et solventi; ac dictus generalis inquisitor capitula et
iuram entum huiusmodi, redac ta in form a pub lic a, deputatis dic ti regni
ante earumdem c uriarum c eleb rationem c onsignare ac dar teneretur.
Ordinatum et c apitula ac ordinationem huiusmodi per felicis recor-
dationis lulium papam II, predecessorem nostrum, et nos confirmata et
approbata uerant; eidem Carolo reg in congregatlone dictarum cu-
rlarum In dic ta c ivitate Cesaraugustana per eumdem Carolum regem
c elbrala proposltum extitit, ut circa snete inquisltlonis exercitium
predicta capitula servarentur, et ulterius ipse Carolus rex Infrasc ripta
c apitula servare m andaret:
Q uod ex tune de cetero iudices, notarii et alil dicte inqutsitionis mi-
nistri, moribus, sclentia et fam a laudati et probati, ac gneros!, et non
pauperes, ac etatis provete, et lurib us consoni, ad dicti offic ii exerci-
t ium eligerentur, nec eorum salaria in heretic orum c ondem nandorum
bonis assignarentur, vel ad eos quidquam de ipsis bonis pervenire pos-
set; et inquisitionis huiusmodi offcales ac iudices, bienno quolibet
elapso, administrationis sue rationem coram iudicibus minime suspectis
et qui huiusmodi offic ium alias non exerc uerunt reddere deberent, et
si aliquid iniuste aut inique eos perpetrasse reperirentur, prout iurls
foret plec terentur; quodque si aliqui ex accusatis ad sedem apostolcam
aut generalem inquisitionem et inquisitorem appellarent, appellationi-
bus huiusmodi prout lura disponunt differretur, nec eam ob causam
appellationibus disc rimen aliquod aut peric ulum immineret; ac testes
in causis appellationum huiusmodi per inquisltorem generalem et con-
silium huiusmodi examinari, et iidem re cura advocatis et procurato-
ribus per eos eligendis, etiam si sanguine essent coniunctl, audiri deb e-.
rent ; et quod testium nom ina quib usc um que res indifferenter m ani-
festarentur, et quibus anno, mense, die et loeo deposuerint explicaretur
eisdem, ac testes falsi talionis pena iuxta pragmaticam per dictum
Ferdinandum regem editara punirentur, accusatique pro crimine here-
sis huiusmodi non horrendis, sed de fuga securis, deb erent mancipan
c areerib us, et in eis viri ab eorum consortibus, liberis et e contra con-
sanguineis, amicis, advocatis et proc uratorib us visitar! misseque ibidem
celebrar! possent; ac dlcti offic ii Inquisitionis fiscalis ultra eo dumtaxat
que ipsi testes deposuerunt res non proponeret, et eisdem res tempus
et locum, in quibus eos c rimina perpetrasse dicti testes deposuerunt
dec larare deb eret, et questiones aut torture non excederent indicia que
de reo hab erentur, aut iuris metas; nec dicti off leales inusitatis ques-
tionum aut torturarum generalibus (sic) uterentur, et semel questionibus
expositis novam ob c ausam iterum torturis, et quos aliis de causis iura
tuentur sve ut de aliis deponant torqueri nullatenus possent; et si
aliqui rei insontes vel inc ulpab iles reperirentur, suspecti tamen apud
ipsos inquisitionis oficiales remanerent, ipsi rei pro purgatione huius-
modi quosc umque vellent ex quac um que parentella, a iure tamen non
prohibitos, testes nominare et eligere, et aliquibus ex eisdem testibus
defic ientib us aut innoc entiam huiusm odi ignorantibus, alios eligere et
1331 ALGUNOS BREVES Y BULAS INDITOS SOBRE... 495
an sue Innoc entie notitiam hab erent eosdem inform are testes possent;
nec propter suspicionis sc rupulum huiusmodi pec uniariam aut aliquam
aliam penam sub ir deb erent; et si aliqui ex eisdem accusatis ecclesie
rec onc iliatis aliqua forsan ob temporis diut urnit at em in eorum confes-
sionibus c rimina ob livioni tradidissent et non dixissent, mitius c um
eis agi nec huiusmodi ob causara c arc eribus mancipar! aut eorum bona
am ittere deb erent; nec offic iales predicti contra filios, qui tempere quo
eorum parentes aliqua c rimina perpetrarunt sub illorum potestate erant,
eo pretextu quod ipsi parentes eadem c rimina c onfessi et ecclesie re-
c onc iliati essent, et assererent eosdem filios tune temporis de lilis no-
titiam habuisse. nisi c um plenaria testium informatione et illis ad minus
viginti annos agentib us et m aturo consilio proceder valerent; et illi
ex eisdem filiis qui propterea tune capti erant libere absque aliqua pena
relaxarent ur; dic tique offic iales c ontra dictos minores et ex suspicione
in eorum mente generata aut alus levibus causis etiam contra alios ad
c apturara proc eder nullatenus possent; et statutum per dictos inquisi-
tores editum de c omparendis c oram eis filiis et nepotlbus reconciliato-
rum seu c ondemnatorum et dando in scriptis nomina filiorum, filiarum,
parentum et avorum ac aliorum c onsanguineorum et affinium suorum,
ex quoc umque latere desc endentium, et quo in loco essent humati et ubi
traherent morara ac de plurib us aliis rebus, de quibus ratlonem reddere
ob ligab at, c assaretur et annullaret ur; et cum testls aliquls ad depo-
nendum de aliquo venlret, iudic es predicti, ordinario locl et allis peri-
tissimis personis assistentibus et presentibus, testera ipsum medio iura-
mento exam inare ac diligenter an illum de quo deponere Intendit odio
prosequatur, seu lis nter eos aliquando orta, vel alicuius eius adversa-
ril c onsansanguineus vel affinis, aut sibi pollicitum vel datura aliquid
extiterit, seu odio vel pretio sit ad deponendum induc tus, penam falsi-
dici testis et omnia alia que de iure fuerint ad illius memoriam redu-
c endo, interrogare tenerentur, ex quibus elicere possent an illius depo-
sitionib us fides adhib enda esset; nec aliquis c arc eratus mancipar! posset
nisi talis processerit c oniec tura quod vertsimile esset Ipsum condem-
nandum venire; et sententie c ondemnatis reis eorum que advoc atls et
proc uratorib us presentibus, priusquam ad loca pub lic a pervenirent, ut
ex eis perc ipere valerent si aliquis in processu defec tus extiterit ut ius
suum allegare possent, legl et proferri deb erent; nec ob id quod ex ali-
qua gente huiusmodi descendat quispiam ad aliquas c onfraternltates vel
aliquarum ordinum professionum emissiones prohib erentur; ac insignia
et amic tus illorum qui c ondem natl fuissent ex monasteriis et ecclesiis
ac aliis lois publicis, in quibus ad eorum infamiam penderent, tolle-
rentur; et generaliter quod tam in modo proc edendl quam sententiam fe-
rendi ob servarentur in dic to offic io inquisitionis form a et modi sacro-
496 JUSTO FERNANDEZ ALONSO [341
rum c anonum , nullo habito respectu ad alium stllum vel modum hac-
tenus observatos, etiam si Ipsi inquisitores eorum stilum et modum hu-
iusmodi posse iuxta litteras apostlicas eis concessas servare assererent;
et littere apostolice a nobis seu successoribus nostris Romana pontifi-
cibus emanate et emanande per reos vel eorum procuratores, si sua In-
teresset, eisdem inquisitorib us, quoc um que eorum stilo non obstante,
im pune presentar! deb erent prepositura extitit.
Et ipse Carolus rex, c upiens unic uique suum ius ministrar! nolensque
in allenam messem mittere falc em , voluit et dec laravit quod in singulis
capitulis predictis observarentur sacri caones, sedis apostolice ordinata
ac decreta, nihil in c ontrarium perperam attentando; et si circa hec
diffic ultas interpretatione indigens emergeret, vel dubietas aut obscu-
ritas resultaret, fieret desuper interpretatio per nos; et si quisplam de
ab usib us in dicto offic io c ontra quemvls ex inquisitorib us seu ministris
ipsius offic ii inquisitionis actiones dirigere aut accusationes seu que-
relas proponere vellet, Id coram general! inquisitore explere posset,
qui, iudicibus vel consiliariis minime suspectis secura assumptis et au-
ditis hie inde partib us, unic uique ius suum tribuere, ac iustltie com-
plem entum exhib ere, et si quod crimen apparuisset commissum, cuius
cognitio seu punitio ad secularem iudic em pertineret, dictus Carolus
rex ut super hiis expedite ministraretur iustitia disponere deberet, ita ut
talia c ommittentes debita plecterentur pena, et aliis in exemplum
transiret.
Promisitque idem Carolus rex medio uramento voluntatem ac de-
c larationem suas predictas, nec non omnem interpretationem super pre-
missis capitulis per nos fac iendam ob servare et, quatenus ei inc umb eret,
etiam per alios fac er observar!, ac nullam a iuram ento huiusmodi abso-
lutionem aut relaxationem petere aut ob tinere, immo c uic umque relaxa-
tioni et absolutioni iuramenti huiusmodi renuntiavit et renuntiat, prout
in diversis scripturis auctenticis desuper confectis plenius dicitur con-
tineri.
Q uare pro parte dicti Caroli regs nobis fuit humiliter suppllcatum
ut voluntatem, dec larationem , promissionem aut renuntiationem suas
huiusmodi approb are et c onfirm are, aliaque in premissis opportune pro-
videre de b enignitate apostlica dignarem ur.
Nos igitur, scripturarum predictarum et quorumcumque in eis conten-
torum tenores pro expressis ac de verb o ad verb um insertis habentes,
huiusmodi supplic ationib us inc linati, ex certa nostra scientla, auctorl-
tate apostlica tenore presentlum voluntatem, dec larationem, promis-
sionem et renuntiationem predic tas ac prout illas concernunt omnia
et singula in eis contenta et inde secuta quecumque approbamus et con-
firmamus, supplemusque omnes et singulos tam uris quam fac t i defec -
135] ALGUNOS BREVES V BULAS INDITOS SOBRE... 497
tus, si qui forsan intervenerint in eisdem, et quod iura oranla et singula
capitula predic ta, sacri caones, sedis eiusdem ordinata et decreta in-
violabillter ob servari deb eant; illosque ex dictis general! et alus inqui-
sitoribus ac offic li Inquisitlonls hulusmod offic iallb us et minlstris, pre-
sentibus et futuris, qui premissls c ontravenerint et requisiti id totum in
quo excesserint cum effec t u non revoc averint, excommunicationis late
sententie et privationis offic ii sive loci per eos tune obtenti ac perpe-
tu inhabilitatis ad lllud ob tinendum inc urrere Ipso fac t o; ac presentes
litteras de surreptionis vel obreptionis vitio aut intentionis defec tu nul-
latenus sub iac ere, eque contra eas quic quam opponi posse; et sic per
quosc umque tam ordinaria quam delegata et mixta auc toritate fungen-
tes iudices et personas ub ique iudic ari, eognosci ac decid deb er, sublata
eis et eorum cuilibet aliter ludieandi cognoscendi et dec idendi fac lt at e;
neenon irritum et inane quidquid secus a quoquam quavis auctoritate
scienter vel ignoranter contigerit attentari dec ernimus.
Q uocirca venerabilibus fratrib us nostris archiepiscopo Cesaraugus-
tano
1
* et episcopo Terrac onensi'
20
per apostlica scripta mandamos, qua-
tenus ipsi vel do aut alter eorum per se vel alium seu alios auc toritate
nostra fac iant c onfirmationem, suppletionem ae dec retum predicta ple-
num effec t um sortiri et ab mnib us inviolabiliter observari, non permit-
tentes quemquam c ontra tenorem presentlum modo allquo molestar!,
impedir! aut inquietar!; contradictores quoslibet et rebelles c uiusc umque
dignltatis, gradus, status aut condlcionis existant et quavis auc toritate
fungantur, per excommunicationis, suspensiones ac etam localis et gene-
ralis Interdlcti, neenon inhabilitatis ad Illa offic la et alias quasc umque
arbitrio suo imponendas et exequer.das c ensuras et penas, ac alia iuris
remedia, appellatione postposlta, compescendo, invocato etlam ad hoc si
opus fuerit auxilio brachli secularis.
Non obstantibus felicis recordationis Bonifac ii pape VIII, similiter
predecessoris nostri, etiam de una, et concilio generali de duab us dietis
edita, ac alus constitutionibus et ordinationib us apostolicis, neenon sta-
tutis et c onsuetudlm b us etiam luramento, c onfirmatione apostlica aut
quavis f irmitate alia roboratis, privilegiis queque, indultis et litteris apos-
tolicis etiam motu proprio et ex c erta sclentia ac de apostolice potestatls
plenitudine, et consistorialiter et per viam c ontrac tus et obligationls ac
statuti perpetul, et c um quib usvis preservativis, exceptlvis, restltutlvis.
deelaratlvls, annullatlvis, Irritatlvls, nostris attestativis et derogatorlarum
derogatoriis aliisque effic ac lorib us et insolitis c lausulis ac dec retis a
sede predicta quomodolibet emanatis; quib us etiam si pro illorum suf-
ficlentl derogatione de lilis eorumque totis tenorib us specialis et indi-
19 Juan de Aragn (1520-1532); EUBEL, III, p. 144.
20 Pedro Polen de Cardona (1515-1530); EUBEL, III. p. 308.
AMH&LOCICA ANMUA.32
vidua ac de verbo ad verbum, non autem per clausulas generales dem
importantes, mentio seu quevis alia expressio hab enda aut exquisita
forma servanda foret, et in eis caveatur expresse quod lilis nullatenus
derogar! possit, tenorib us huiusm odi presentibus pro sufflc ient er expres-
sis ac de verb o ad verb um insertls, necnon modos et formas ad id ser-
vandos pro individuo servatis hab entes, hac vice dum taxat, lilis alias
in suo robore perm ansuris, harum serie spec ialiter et expresse deroga-
mus; ceterisque c ontrariis quib usc um que.
Nulli ergo etc. nostre approb ationis, c onfirmationis, suppletionis,
decreti, mandati et derogationis infringere vel ei ausu temerario con-
traire. SI quis etc.
Datum Rome, apud Sanctum Petrum, anno etc. millesimo quingen-
tsimo vigsimo, kalendis decembris, pontific atus nostri anno octavo.
A. de Castello.

Algunas Bulas Inéditas

Enviado por

Dados do documento

Título original

Direitos autorais

Formatos disponíveis

Compartilhar este documento

Compartilhar ou incorporar documento

Opções de compartilhamento

Você considera este documento útil?

Este conteúdo é inapropriado?

Direitos autorais:

Formatos disponíveis

Algunas Bulas Inéditas

Enviado por

Direitos autorais:

Formatos disponíveis

A N T H O L O G I C A

Você também pode gostar