Você está na página 1de 14

1 DE BACHILLERATO

IES CASAS NUEVAS 2014 - 2015



1


Tema 1 La comunicacin y las variedades de la lengua
1. Elementos de la comunicacin

La comunicacin ! un "nmno !ocia# $u con!i!% n # intercambio de
mensajes entre individuos& La "o'ma ( comunicacin m)! com*#+a $u
,i!% ! # #n-ua+ .'/a#0 u!a(o ,c#u!i.amn% *o' # !' 1umano0 *'o
a#-uno! anima#! %inn o%'a! "o'ma! ( comunicacin& En %o(o *'oc!o
comunica%i.o *a'%ici*a una !'i ( #mn%o! $u ! 'co-n n # !i-uin%
!$uma&
E# emisor ! # in(i.i(uo $u
co(i"ica 2 n.3a # mn!a+ con #a
in"o'macin *a'a $u # 'c*%o' #a
'ci/a& E# receptor ! #a *'!ona $u
'ci/ 2 (co(i"ica # mn!a+ con #a
in"o'macin $u *'o.in (# mi!o'&
E# mensaje ! un *'o(uc%o
com*u!%o *o' una "o'ma 2 un
con%ni(o& E# cdigo ! # !i!%ma
comunica%i.o o #a #n-ua n #a $u !
co(i"ica #a in"o'macin (# mn!a+& E#
canal ! # m(io "3!ico *o' # $u !
%'an!mi% # mn!a+& E# referente ! #a
'a#i(a( "3!ica o conc*%ua# a #a $u ! '"i' # con%ni(o (# mn!a+&
A(m)!0 %o(o ac%o comunica%i.o ! *'o(uc n una !i%uacin 2 un con%,%o0 $u
'#acionan a mi!o'0 'c*%o'0 mn!a+ 2 '"'n%&

2. Las funciones del lenguaje

E# mi!o' u!a # #n-ua+ .'/a# n ca(a !i%uacin con (i!%in%a! "ina#i(a(! o
in%ncion! $u a !u .4 ! cn%'an n a#-uno ( #o! #mn%o! $u *a'%ici*an n
# *'oc!o comunica%i.o& E!a! "ina#i(a(! !on #a! seis funciones del lenguaje&

2.1. La funcin expresiva
La comunicacin a%in( a #o! !n%imin%o!0 !%a(o! ( )nimo 2 o*inion! (#
emisor& Tam/i5n ! conoc como mo%i.a& E+m*#o6 Qu miedo pas esa
noche!
Lin-73!%icamn% ! conc'%a n # u!o ( #a *'im'a *'!ona -'ama%ica#0
con!%'uccion! ,c#ama%i.a!0 in%''o-a%i.a!0 (u/i%a%i.a! 2 (!i('a%i.a! 2 n #a
#a! in%'+ccion!&
Lo! %i*o! ( %,%o n #o! $u ! *'!n%a con ma2o' "'cuncia !on ca'%a!
*'!ona#!0 (i)#o-o! co#o$uia#!0 (ia'io!0 *oma! o %,%o! a'-umn%a%i.o!&

2.2. La funcin representativa
La comunicacin ! cn%'a n # referente0 $u *u( !' 'a# o ima-ina'io&
Rci/ %am/i5n # nom/' ( '"'ncia#& E+m*#o6 Es de noche.
Su! "o'ma! #in-73!%ica! !on #a %'c'a *'!ona0 #a mo(a#i(a( nuncia%i.a 2 #
mo(o .'/a# ( in(ica%i.o&
S ncun%'a con am*#i%u( n %,%o! cin%3"ico!0 in"o'm!0 na''acion!0
,*o!icion!0 con"'ncia!0 no%icia!&

1 DE BACHILLERATO
IES CASAS NUEVAS 2014 - 2015

2
2.3. La funcin apelativa
Conoci(a %am/i5n como "uncin cona%i.a0 n ##a #a "ina#i(a( ( #a
comunicacin ! 'c#ama' #a '!*u!%a0 #in-73!%ica o no0 (# receptor& E+m*#o6
Acustate, nio, que ya es de noche.
S i(n%i"ica con # u!o ( #a !-un(a *'!ona0 #a! o'acion! ,1o'%a%i.a!0
in%''o-a%i.a!0 #o! .'/o! ( man(a%o0 'u-o o *%icin0 # mo(o .'/a#
im*'a%i.o 2 #o! !u!%an%i.o! con "uncin ( .oca%i.o&
E! mu2 com8n n #o! %,%o! *u/#ici%a'io!0 *'!ua!i.o!0 *o#3%ico!
in!%'ucciona#!&

2.4. La funcin potica
Ra#4a' #a forma del mensaje ! con.i'% n # o/+%i.o ( #a comunicacin&
E+m*#o6 Oh noche amable ms que la alborada!
E# u!o (# #n-ua+ ! conno%a%i.o 9!u-i' an%! $u !:a#a 'a#i(a(!;& S
u%i#i4an #a! "i-u'a! #i%'a'ia! como #a m%)"o'a0 # !3mi#0 #a an)"o'a<
E! #a "uncin *'(ominan% n *o!3a 2 *'o!a #i%'a'ia 9*oma!0 cun%o!0
n!a2o! no.#a!0 %a%'o; 2 n muc1o! %,%o! *u/#ici%a'io!& Sin m/a'-o0
%am/i5n ! u%i#i4a n # 1a/#a co#o$uia#0 como *o' +m*#o n #o! c1i!%!&

2.!. La funcin f"tica
La comunicacin ! !%a/#c *a'a com*'o/a' $u # canal !%) (i!*oni/#&
E+m*#o6 e oyes! "le#o esta noche.
S u%i#i4an "'a!! 1c1a!0 in%'+ccion!0 "'mu#a!0 !a#u(o!0 (!*(i(a!0
mu#%i##a!&
Su u!o a*a'c n (i)#o-o! n #o! $u #o! in%'#ocu%o'! no ! ncun%'an
n # mi!mo #u-a' o a# mi!mo ni.#&

2.#. La funcin metaling$%stica
La comunicacin ! cn%'a n # cdigo0 ! (ci'0 ! u%i#i4a # #n-ua+ *a'a
1a/#a' (# #n-ua+& E+m*#o6 $%oche& es un sustanti'o.
S conc'%a n # u!o ( %5'mino! #in-73!%ico!6 *a#a/'a0 !i-ni"ica(o0 "onma0
mo'"ma0 !u+%o0 *'(ica(o<
E! #a "uncin *'(ominan% n #a cincia #in-73!%ica 2 '!u#%a nc!a'ia *a'a
#a a($ui!icin ( nu.o! i(ioma!&

3. El signo

Un !i-no ! un elemento perceptible m(ian% #o! !n%i(o! $u *u(
'*'!n%a' o !u!%i%ui' a o%'a! 'a#i(a(!0 ( %a# man'a $u ! con.i'% n
portador de informacin 2 un #mn%o in(i!*n!a/# ( #a comunicacin& Lo!
!i-no! ! c#a!i"ican n6

&ndices6 =n(ic! o in(icio! !on !i-no!
,%'no! no in%nciona#! $u *'mi%n
!u*on' #a ,i!%ncia ( o%'o! *'oc!o!
in%'no! o (!conoci(o! 9no *'c*%i/#!
,%'namn%;& La "i/' n una *'!ona !
un 3n(ic ( $u (/ 1a/' un *'oc!o (
n"'m(a(& E# 1umo ! un 3n(ic o in(icio
( $u (/ 1a/' "u-o& Un %'uno in(ica
$u 1a2 una %o'mn%a&


1 DE BACHILLERATO
IES CASAS NUEVAS 2014 - 2015

3
'conos6 !on !i-no! cu2a "o'ma ! *a'c a #a
'a#i(a( $u '*'!n%an& A!3 #a !:a# ( %')"ico
>?#i-'o ( anima#! $u *u(n c'u4a' #a
ca''%'a@0 o #a ma2o'3a ( icono! $u u%i#i4a #
!i!%ma o*'a%i.o Ain(oB!6 >ca'*%a o
(i'c%o'io@0 >*'oc!a(o' ( %,%o!6 un icono
n "o'ma ( /#oc@& I-ua#mn% #a! "o%o-'a"3a!0
*#ano! 2 ma*a! !on icono! ( #a! 'a#i(a(!
$u '*'!n%an&

(%mbolos) Son !i-no! n #o!
$u #a '#acin $u un # *'o*io
!i-no con # o/+%o $u '*'!n%a
! a'/i%'a'ia0 "'u%o ( un acu'(o&
No 1a2 !m+an4a ni '#acin n%' #
!i-no 2 #a 'a#i(a( $u '*'!n%an&
Son +m*#o! ( !3m/o#o! #o! !cu(o!0
#a! /an('a!0 #a c'u4 'o+a0 #a #una 'o+a0
#a *a#oma /#anca ( #a *a40 # 2in--
2an-0 %c&

E# !i-no #in-73!%ico %am/i5n *u( con!i('a'! !3m/o#o0 aun$u0 como
.'mo! a con%inuacin0 *o! a#-uno! o%'o! 'a!-o! $u #o con.i'%n n #
*'inci*a# *'o%a-oni!%a ( #a .i(a !ocia# 2 # *n!amin%o (# !' 1umano&

3.1. El signo ling$%stico

E# !i-no #in-73!%ico ! ca'ac%'i4a *o' !%a' com*u!%o *o' (o! ca'a! $u !
a!ocian ( "o'ma a'/i%'a'ia *'o in!*a'a/#6 # significante 2 # significado&

E# significante no ! un !oni(o0 !ino una ima-n ac8!%ica $u a!ociamo! a
una !'i ( 'a!-o! "nico!& E!%o ,*#ica $u *o(amo! n%n(' (i!%in%a!
"o'ma! ( *'onuncia' #a mi!ma *a#a/'a&
E# significado ! # conc*%o o #a i(a $u a!ociamo! mn%a#mn%
(!*u5! ( 'ci/i' # !%3mu#o (# !i-ni"ican%& E# significado denotativo !
#i%'a# 2 (!c'i*%i.o0 ! a!ocia con 'a#i(a(! ,%'na! (# mun(o 2 !u#
.ni' 'co-i(o n # (icciona'io n #a! *'im'a! ac*cion!& E# significado
connotativo ! cua#$ui' o%'o !i-ni"ica(o $u ! a!ocia ( man'a
ci'cun!%ancia# o !u/+%i.a a #o! !i-ni"ica(o!0 *u( !' # !i-ni"ica(o $u
a($ui' un !i-no n un con%,%o conc'%o o *u( !%a/#c'! *o' #
u!o 'i%'a(o o #a cu#%u'a ( un -'u*o (%'mina(o& En a#-una! oca!ion! !u
u!o ! (i"un( 1a!%a 'co-'! n # (icciona'io&
O%'a *cu#ia'i(a( (# !i-no #in-73!%ico ! !u doble articulacin0 $u #o
1 DE BACHILLERATO
IES CASAS NUEVAS 2014 - 2015

4
(i"'ncia ( o%'o! !i-no!6 %o(o !i-no ! a'%icu#a a *a'%i' ( #a! uni(a(!
m3nima! (# !i-ni"ica(o 9*a#a/'a! 2 monma!; 2 con #a! uni(a(! m3nima!
(# !i-ni"ican% 9"onma! o !oni(o!; *a'a c'a'0 m(ian% un c(i-o0 un
n8m'o in"ini%o ( mn!a+!& A(m)!0 ! lineal 9# !i-ni"ican% ! (!a''o##a n
# %im*o 2 n # !*acio como una ca(na ( #mn%o!; 2 arbitrario 9#a
'#acin n%' # !i-ni"ica(o 2 # !i-ni"ica(o !o#o ! +u!%i"ica *o' una
con.ncin !ocia#;&

*+L',*,'-.


1. Ana#i4a #o! #mn%o! ( #a comunicacin $u ! ncun%'an n #a!
!i-uin%! !i%uacion!6

Una ##ama(a *'(i(a n un m.i#&
Un a*#au!o a# "ina# ( un conci'%o&
La #c%u'a ( #a no.#a Lo! *i#a'! ( #a %i''a&
E# (i%o'ia# ( un *'i(ico&
E# *#ano (# m%'o ( Lon('!&
La !:a# C*'o1i/i(o "uma'C n un #oca# *8/#ico&

2. Rconoc #a "uncin (# #n-ua+ $u (omina n ca(a uno ( #o!
nuncia(o! !i-uin%! in(ica $u5 "o'ma! #in-73!%ica! #a '*'!n%an6

DEa no a-uan%o m)!F
Cuan(o %'min!0 (.u5#.m # (icciona'io&
GHu5 !i-ni"ica "u-o n !% con%,%oI
J2S*ac !%'na !u *'im'a !'i ( "iccin&
La %m*!%a( ! a*aci-u %'a! a'$ua' #a! 'ama! ( #o! )'/o#! 2 'c#ina' %o(o
# *a!o ( #a "u'ia !o/' # c'a# ( #o! cam*o!&

3. L # %,%o 2 con%!%a #a! *'-un%a!&



a. R!um # "'a-mn%o&
b. E,*#ica $u5 "uncion! (# #n-ua+ *'(ominan n # %,%o&
c. E!c'i/ # !i-ni"ica(o (no%a%i.o ( #a *a#a/'a "#o' 2 (!*u5! a:a( #o!
!i-ni"ica(o! conno%a%i.o! $u !a *a#a/'a %in *a'a %i&

?n!mo! *'im'o n #o $u # #n-ua+ '*'!n%a *a'a # in(i.i(uo !o#o0 *a'a # !'
1umano0 n !3 mi!mo0 an%! ( a%n(' a #o $u !i-ni"ica *a'a ! mi!mo 1om/' n !u!
ac%o! ( '#acin con !u! !m+an%!& ?o' %n' # #n-ua+ mi!in *'imo'(ia#
comunica%i.a0 2 !'.i' ( n#ac n%' *'!ona 2 *'!ona0 !o#mo! "i+a'no! 8nicamn% n
!% !u .a#o' !ocia#& G?'o no !0 an%!0 a#-o m)! $u !oI Ima-in5mono! un ni:o c1ico0
n un +a'(3n& Hac mu2 *oco $u a*'n(i a an(a'6 # ##ama #a a%ncin una 'o!a n #o
a#%o ( !u %a##o0 ##-a (#an% ( ##a 2 mi')n(o#a con #o! o+i##o! nu.o!0 $u ! #
ncin(n n a#-'3a0 (ic6 >DK#o'0 "#o'F@ Na(a m)! $u !%o& GA $ui5n ! #o (icI
?'onuncia #a *a#a/'a !in mi'a' a na(i0 como !i !%u.i'a !o#o con #a "#o' mi!ma& S #o
(ic a #a 'o!a& E a !3 mi!mo& E# mo(u#a' !a !3#a/a ! *a'a 5#0 *a'a !u %'nu'a0 -'an
1a4a:a& E ! .oca/#o0 ! #. !oni(o0 "#o'0 ! n 'a#i(a( a ac%o ( 'conocimin%o0
in(ica(o' ( $u # a#ma inci*in% (# in"an% 1a a*'n(i(o a (i!%in-ui' ( n%' #a!
num'o!a! "o'ma! $u # +a'(3n # o"'c0 una0 #a "o'ma ( #a "#o'& E (!( n%onc!0
ca(a .4 $u a*'ci/a #a (a#ia o # c#a.#0 #a 'o!a mi!ma0 '*%i') con ai' %'iun"a# !u
c#a. 'ci5n a($ui'i(a& Si-ni"ica muc1o6 >O! cono4co0 !5 $u !oi! #a! "#o'!@& E# ni:o
a!in%a !u conoc' n !a *a#a/'a&
?('o Sa#ina!0 (e)ensa del len#ua*e
1 DE BACHILLERATO
IES CASAS NUEVAS 2014 - 2015

5
4. Las variedades de la lengua

No %o(o! #o! 1a/#an%! u%i#i4an #a #n-ua ( #a mi!ma man'a& Una mi!ma #n-ua
*'!n%a (i!%in%o! "ac%o'! $u *'o*ician #a co,i!%ncia ( .a'i(a(!&

El lugar. Un dialecto 9o
.a'i(a( (ia%*ica; ! #a
mo(a#i(a( $u a(o*%a una
#n-ua n una (%'mina(a
4ona -o-')"ica& En #
!i-uin% ma*a a*a'cn #a!
#n-ua! 2 (ia#c%o! (
E!*a:a& ?o' !u o'i-n0 !u
%'a(icin #i%'a'ia 2 !u *'!%i-io
!ocia#0 ! con!i('an #n-ua!
# ca!%##ano0 # .a!co0 #
-a##-o 2 # ca%a#)n& E# a!%u'-
#on5! 2 #a "a/#a a'a-on!a ! con!i('an (ia#c%o! (# #a%3n 9no (#
ca!%##ano;& E# a'an5! (# Va## ( A')n0 n # ?i'ino ca%a#)n0 ! una
.a'i(a( *'o%-i(a $u !%) m*a'n%a(a con #a! #n-ua! (# !u' (
K'ancia& En # ca!o (# !*a:o# (
Cana'ia!0 (a(a! #a! (i"'ncia! n%' #a!
i!#a!0 no! ncon%'amo! an% un con+un%o
( /ablas con 'a!-o! comun!0 m)! $u
an% un (ia#c%o *'o*iamn% (ic1o& En
Hi!*anoam5'ica ,i!%n num'o!o!
(ia#c%o! (# !*a:o# $u con"o'man
+un%o con # an(a#u4 2 #a! 1a/#a! cana'ia!
# con+un%o (ia#c%a# (# espa0ol
meridional0 $u cun%a con un n8m'o
( 1a/#an%! mu2 !u*'io' a# (# espa0ol
septentrional& E,%'m:o0 mu'ciano 2
manc1-o *u(n con!i('a'!
dialectos de transicin n%' am/a!
mo(a#i(a(!&


El tiempo. Una variedad /istrica 9o (i ac'ni ca; mu!%'a #o! cam/io!
$u 1a !u"'i(o #a #n-ua a #o #a'-o ( (i!%in%a! 5*oca!& E# !*a:o# an%i-uo
9E(a( J(ia; o # !*a:o# c#)!ico 9!i-#o! ( O'o; !on mo(a#i(a(!
1i!%'ica! (# !*a:o#&






1 DE BACHILLERATO
IES CASAS NUEVAS 2014 - 2015

6
La formacin de los interlocutores. E# nivel 9o .a'i(a( (ia!%')%ica; *u(
!' culto0 est"ndar o vulgar n "uncin (# -'a(o ( in!%'uccin (#
1a/#an%&


La situacin comunicativa. E#
registro 9.a'i(a( (ia")!ica; ! #a
a(cuacin ( #a ,*'!in
comunica%i.a a una (%'mina(a
in%ncin0 a# cana# o a #a
'#acin n%' #o! in%'#ocu%o'!&
A#-uno! +m*#o! !on #a!
(i!%incion! n%' "o'ma# in"o'ma#
o n%' o'a# 2 !c'i%a& Tam/i5n
,i!%n lenguajes espec%ficos (
cam*o! (# !a/' 2 # argot $u
u%i#i4an (%'mina(o! -'u*o!
!ocia#!&

4.1. El espa0ol de ,anarias

La .a'i(a( 1a/#a(a n # A'c1i*i5#a-o Cana'io ! in!c'i/0 *o' mo%i.o!
1i!%'ico! 2 -o-')"ico!0 n # ##ama(o !*a:o# meridional& ?o' %an%o0 nu!%'a
mo(a#i(a( #in-73!%ica "o'ma -'u*o com8n con # an(a#u40 !*cia#mn%
con # occi(n%a#0 2 con # !*a:o# ( Am5'ica&
E# !*a:o# cana'io *'!n%a una -'an (i.'!i(a(0 (/i(o *'inci*a#mn% a
#a "'a-mn%acin (# %''i%o'io 2 a #o! con%'a!%! cu#%u'a#! $u 1an
,*'imn%a(o #a! i!#a! (!( !u ca!%##ani4acin n # !i-#o LV& ?o' %o(o
##o0 #o! ,*'%o! *'"i'n #a %i$u%a ( /ablas canarias n #u-a' (
(ia#c%o&

4.1.1. 1asgos fnicos

(eseo generali2ado. Con!i!% n #a au!ncia (# "onma 4%a MNM& La
*'onunciacin ( #a M!-M ! *cu#ia'0 m)! a(#an%a(a $u n # !*a:o#
!%)n(a' ( #a ?n3n!u#a&

*spiracin de la 34s3 al final de s%laba. On'a#i4a(o n #a ma2o' *a'%
(# !*a:o# m'i(iona#0 !% ! # "nmno $ui4) m)! ##ama%i.o ( #a
'#a+acin $u n -n'a# mu!%'an #a! con!onan%!&
En #a i!#a ( O'an Cana'ia0 cuan(o # "onma M-!M .a !-ui(o (
a#-una con!onan% ( #a !'i M/0 (0 20 -M0 ! *a!a ( #a a!*i'acin a
una *5'(i(a 2 n!o'(cimin%o ( #a! con!onan%! !ono'a! P#aga2ina1Q
1 DE BACHILLERATO
IES CASAS NUEVAS 2014 - 2015

7
R#a! -a##ina!S0 P#oda(o1Q R#o! (a(o!S0 %c&
En #a i!#a ( E# Hi''o a8n ! con!'.a como %a# #a M-!M0 !o/' %o(o n
*o!icin "ina# ( *a#a/'a n #a! -n'acion! ( (a( a.an4a(a&

+ronunciacin relajada 5o aspirada6 del fonema jota 3x3 9n #a !c'i%u'a
o'%o-')"ica * o # -cuan(o !%a 8#%ima .a !-ui(a ( e, i;& Tam/i5n coinci(
con #o $u !uc( n am*#ia! 4ona! an(a#u4a! 2 n %o(a Am5'ica&
Como ! !a/0 !%o con%'a!%a con #a *'onunciacin "u'% ( #a +o%a
ca!%##ana !%)n(a'&

4.1.2. 1asgos gramaticales

*usencia del pronombre vosotros. S !u!%i%u2 *o' ustedes, $u ! #
8nico m*#a(o *a'a #a !-un(a *'!ona (# *#u'a#& D !%a man'a0
ustedes ! %an%o *#u'a# ( t+ como ( usted& Tam/i5n ! !u!%i%u2 os
*o' #o! *'onom/'! )%ono! co''!*on(in%!& E# *a'a##i!mo con Am5'ica
.u#. a !' a$u3 .i(n%&

*usencia de le%smo7 la%smo y lo%smo. K'n% a #o $u ocu'' n #a ?n3n!u#a0
!%o! *'onom/'! ! 1an u%i#i4a(o 1i!%'icamn% ( #a "o'ma m)!
co''c%a& En 4ona! u'/ana! ! (ocumn%an ca(a .4 m)! ca!o! ( #3!mo&

+referencia por el pretrito perfecto simple. S u%i#i4a a mnu(o n #u-a'
(# *'%5'i%o *'"c%o com*u!%o& E!% 'a!-o a*a'c n a#-una! 4ona! (#
no'% ( E!*a:a 9Oa#icia 2 A!%u'ia!;&

4.1.3. +rocedencia del lxico

+ortuguesismos& E# im*o'%an% a!n%amin%o ( co#ono! *o'%u-u!! n
nu!%'a! i!#a! 9$u no ! in%''um* 1a!%a m(ia(o # !i-#o LVII;0
*a'%icu#a'mn% .incu#a(o a (%'mina(o! o"icio! 9ma'in'o!0 ma!%'o!
a4uca''o!0 a-'icu#%o'!0 %c&;0 *'o*ici #a inco'*o'acin a# !*a:o# in!u#a'
( un num'o!a! .oc! ( *'oc(ncia #u!a 9alon#arse, coru*a,
enchumbar, )echillo, )onil, #a'eta, *eito, lia, ma#ua, mar#ullar, millo,
mo*o, tupir, %c&;& Son #o! cana'i!mo! m)! num'o!o!&

*mericanismos. La in"#uncia 1i!%'ica ( Am5'ica ! 1a *'o(uci(o n #a!
(o! (i'ccion!& A .c! '!u#%a (i"3ci# !a/' !i un 1c1o #in-73!%ico
com*a'%i(o0 *o' +m*#o0 *o' #a Am5'ica ca'i/:a 2 Cana'ia! *a'%i (
una o'i##a o ( #a o%'a& Sin m/a'-o0 1a2 am'icani!mo! #5,ico!
.i(n%! 9arepa, bemba, papa, #ua#ua, #uana*o, machan#o %c&;&

8uanc/ismos. La accin con$ui!%a(o'a 2 co#oni4a(o'a #imin ca!i %o(a
#a cu#%u'a *'1i!*)nica ( Cana'ia!& E# ma%'ia# #5,ico $u !o/'.i. !
a!ocia n !u ma2o'3a a #a %o*onimia 9nom/'! *'o*io! ( #u-a'!;0 #a
-ana('3a0 #a /o%)nica 2 #a na%u'a#4a n -n'a# 9bai)o, belet, #ni#o,
#o)io, #oro, #uirre, *aira, perenqun, tabaiba, tenique, 'erode0 %c&;&

*rca%smos. La #+an3a con '!*c%o a Ca!%i##a im*#ica #a !u*'.i.ncia (
una !'i ( .oc! 2 ac*cion! 2a (!a*a'ci(a! o ( *oco u!o n #a
?n3n!u#a& E! # ca!o ( .oc! como curioso Rcui(a(o!o0 1i-i5nicoS0
demorarse R%a'(a'0 '%'a!a'!S0 li'iano R#i-'oS0 lue#o R*'on%oS0 %c&

*nglicismos. En # !*a:o# ( Cana'ia! no !o#amn% ! 'co-n #o!
1 DE BACHILLERATO
IES CASAS NUEVAS 2014 - 2015

8
an-#ici!mo! (# !%)n(a' ac%ua#0 !ino $u 1an *'manci(o a#-uno!
(!( # !i-#o LIL a!ocia(o! a #a ac%i.i(a( a-'a'ia0 com'cia# 20
*o!%'io'mn%0 %u'3!%ica6 autodate, boliche, cambull,n, choni, #uani*ey,
nai)e, piche, queque, quine#ua, ti)ar, %c&

+alabras autctonas. La "'a-mn%acin (# %''i%o'io im*#ica $u0 +un%o a
.oc! -n'a#i4a(a! n %o(a! o n #a ma2o'3a ( #a! i!#a!0 ncon%'mo!
o%'a! $u !o#o ! (an n una ( ##a!& O/!'.a n # ma*a !o#o uno!
*oco! ca!o!&


*+L',*,'-.


1. Ana#i4a #o! 'a!-o! *'o*io! (# !*a:o# ( Cana'ia! $u ncun%'! n #
!i-uin% "'a-mn%o6

La chabola de Juan el chinchorrero est enclavada sobre la arena, en medio de las estrellas. [] Mara, la madre,
repartiendo rdenes montonas, anima el fuelle de la cocina, cuyo reon!o aul convoca a la familia al olor del pescado.
"na lu de carburo umba en el techo. #errea sin cesar el hi$o ms pe%ue&o, col!ado de un retao de red vie$a. 'l fondo
de la choa, Juanitita, la abuela, ocupa el (nico colchn aislado con un plstico de invernadero, para %ue la humedad
perpetua de la vie$a no lle!ue hasta los ni&os.
) *+e vas a callar, condenado,
-a a medio morir, Juanitita la abuela, slo abre los o$os tres veces al da para beber caf.. /ero como una resaca pe%ue&a
y familiar, se le oye a todas horas %ui.n sabe %u. reados.
' Juanitita la llamaban Juanona cuando ni&a, Juana siendo mu$er hermosa, Juanita al enviudar ya entrada en a&os, y
ahora, apenas hilvanada ya a este mundo, la llaman Juanitita, como si su nombre, men!uante a&o tras a&o, no fuese el
de ella misma, sino el de su futuro cada ve ms chico.
) Juan, deberas pasarte por el tin!lado de los americanos, por si consi!ues otra plancha para el techo, %ue el relente
!otea en las mantas.
/ero no hay demasiada humedad en la chabola de Juan el chinchorrero0 slo en las altas mareas del /ino reuma la sal
mo$ada al caminar. /or suerte en esas fechas a(n suele hacer calor.
) 1oy los americanos han echado otro cohete, y dicen %ue nos pasar por arriba esta noche.
Mara saca de la cauela el pescado, %ue de puro fresco se revira oloroso sobre las papas nuevas.
) 2o comprendo cmo se privan con un volador %ue ni hace chispas ni mete ruido.
/edro Lecano, 3La chabola4.

2. Ano%a # !i-ni"ica(o 20 !i #o ncun%'a!0 # o'i-n0 ( #o! !i-uin%! cana'i!mo!&

a'.+a
/#%5n
"c1a'
+a/#
*#%
*##a
$u$u
%o##o
1 DE BACHILLERATO
IES CASAS NUEVAS 2014 - 2015

9

*+9.:',E. T9,.',*( :E (&.TE('(

'. El es;uema

D"inicin6 Un !$uma ! #a '*'!n%acin -')"ica ( un %,%o $u 'co-
#o m)! im*o'%an% ( !u con%ni(o&

?a!o! *a'a 1ac' un !$uma6

1& L' 2 !u/'a2a' # %,%o como !i #o "u5'amo! a '!umi' 9.' #o! *a!o!
*a'a 1ac' # '!umn n # !i-uin% a*a'%a(o;&

2& I(n%i"ica' # %ma *'inci*a# 2 #o! !u/%ma!&

T& O'(na' #o! %ma! 2 !u/%ma! %oman(o como '"'ncia #a
o'-ani4acin ( #o! *)''a"o!&

4& E!c'i/i' # !$uma con una "o'ma -')"ica c#a'a 9##a.!0
num'acion!0 cua('o!0 "#c1a!0 %c&;

5& E!c'i/i' #a! i(a! !in '(ac%a'#a!0 !ino nunci)n(o#a! ( "o'ma !nci##a&

,lases de es;uemas
E!$uma 'a(ia# E!$uma ( )'/o#


E!$uma ( ##a.! E!$uma num'a(o o ( #%'a!



Tam/i5n *u(n con!i('a'! !$uma! a#-una! %a/#a! 2 #o! ma*a!
conc*%ua#!& To(o! !%o! %i*o! ! *u(n com/ina' !-8n #a! nc!i(a(!& En
! ca!o0 !%a'mo! #a/o'an(o un !$uma mi,%o&

''. El resumen

D"inicin6 R!umi' ! #a/o'a'0 a *a'%i' ( un %,%o (a(o0 o%'o m)! /'. n # $u
! 'co-n #o! con%ni(o! m)! im*o'%an%! (# *'im'o&

?a!o! *a'a 1ac' un /un '!umn6

1& D/mo! 'a#i4a' una #c%u'a com*'n!i.a (# %,%o& En *'im' #u-a'0
1 DE BACHILLERATO
IES CASAS NUEVAS 2014 - 2015

10
(/mo! #' # %,%o ( una "o'ma ,%n!i.a0 *a'a ca*%a' # %ma 2 #a! i(a!
*'inci*a#!& A con%inuacin0 'a#i4a'mo! una !-un(a #c%u'a in%n!i.a o (%a##a(a
*a'a *'o"un(i4a' n !u con%ni(o 2 ca*%a' !u !%'uc%u'a 2 %i*o#o-3a& Si ! nc!a'io
.o#.'mo! a #' # %,%o cuan%a! .c! !a nc!a'io 1a!%a $u ca*%mo! %o(o !u
!n%i(o&

2& Su/'a2a' %5'mino! c#a. no! !') 8%i# *a'a i(n%i"ica' #a! i(a! *'inci*a#!
( ca(a *)''a"o 2 (+a' ( #a(o #a! !cun(a'ia!& Tam/i5n *o(mo! 1ac'
ano%acion! n #o! m)'-n! (# %,%o&

T& S-ui(amn%0 1a'mo! un !$uma (# %,%o& E!% !$uma '!*%a') #
o'(n ( #o! *)''a"o!6 'cu'(a $u un *)''a"o '*'!n%a una uni(a( (
!i-ni"ica(o0 *o' #o %an%o0 ca(a uno !u# inc#ui' a# mno! una i(a im*o'%an%&

4& Kina#mn% *o(mo! '(ac%a' # '!umn con *a#a/'a! !nci##a!0
u%i#i4an(o conc%o'! *a'a (a' co1!in a# nu.o %,%o 2 '!*%an(o #a! no'ma!
-'ama%ica#! 2 o'%o-')"ica!& A #a 1o'a ( '(ac%a'0 (/mo! %n' *'!n%! #a!
!i-uin%! *au%a!6

- Como %3%u#o (# '!umn0 !#cciona #a i(a m)! -n'a# (# %,%o&
- La ,%n!in 'comn(a(a !%) n%' una cua'%a *a'% 2 un %'cio (#
%,%o o'i-ina#&
- U%i#i4a o'acion! #a/o'a(a!0 con n,o! 2 conc%o'!0 $u no !an
(ma!ia(o co'%a! 9!%i#o %#-')"ico;0 ni (ma!ia(o #a'-a! *a'a $u no
(i"icu#%n #a com*'n!in (# '!umn&
- ?'ocu'a $u #a! "'a!! no !an !u*'"icia#! ni con%n-an #mn%o!
'*%i(o!& E.i%a %am/i5n #a! >*a#a/'a! /a8#@ 9$u .a#n *a'a %o(o *'o
!%)n ca!i .ac3a! ( !i-ni"ica(o;6 co!a0 %ma0 (ci'0 1ac'0 /uno0 ma#o0
/oni%o<
- D/mo! (!ca'%a' #o! +m*#o!0 #a! com*a'acion!0 #a! num'acion! 2
%o(o #o $u '!u#% acc!o'io&
- No *o(mo! inc#ui' nu!%'a! *'o*ia! o*inion! ni ,*'!ion! !u/+%i.a!0 2a
$u # '!umn ! un %,%o o/+%i.o&
- ?o' # mi!mo mo%i.o0 # '!umn (/ !%a' !c'i%o n %'c'a *'!ona0
aun$u # %,%o '!umi(o no #o !%5&
- No (/mo! u%i#i4a' ,*'!ion! co#o$uia#! o .u#-a'!&
- E.i%a'mo! #a co*ia #i%'a# ( "'a!! (# %,%o o'i-ina#&
- Tam*oco u%i#i4a'mo! ,*'!ion! (# %i*o C# %,%o (ic $u<C o C# au%o'
con!i('aC& E!%o ! ##ama *a'a"'a!a' 2 (/mo! .i%a'#o0 *o'$u no !%amo!
comn%an(o # %,%o o'i-ina#0 !ino c'an(o un %,%o nu.o&
- No ! o/#i-a%o'io '!*%a' # o'(n ( #a! i(a! %a# 2 como a*a'cn n #
%,%o& ?u(! a(o*%a' o%'o! c'i%'io!0 como *o' +m*#o0 *a!a' ( #o *a'%icu#a'
a #o -n'a# o .ic.'!a&
- No a:a(a! i(a! $u no !%5n n # %,%o 9%u o*inin0 (a%o! $u cono4ca!0
((uccion!0 +m*#o! in.n%a(o!< ;& D/! !' "i# a# con%ni(o (# %,%o
$u '!um!&








1 DE BACHILLERATO
IES CASAS NUEVAS 2014 - 2015

11
*+L',*,'-.


1. L # !i-uin% %,%o 2 #a/o'a (o! !$uma! ( (i!%in%a! c#a!!& D!*u5!
'(ac%a un '!umn "i+)n(o% n uno ( #o! !$uma! $u 1a! #a/o'a(o 2 !in
mi'a' # %,%o o'i-ina#&


La #in-73!%ica ! # !%u(io cin%3"ico (# #n-ua+0 *'o G$u5 ! # #n-ua+I GInc#u2
a$u3 # %5'mino #n-ua+ "o'ma! ( comunicacin %an (i"'n%! como # #n-ua+ (
#a! "#o'!0 # #n-ua+ (# /ai# o # #n-ua+ ( #o! (#"in!I GInc#u2 #n-ua+!
in.n%a(o! como # !*'an%oI No0 no #a! inc#u2&
Lo! #in-7i!%a! 9*'o"!iona#! ( #a #in-73!%ica; u%i#i4an #o! %5'mino! #n-ua+ 2
#n-ua n un !n%i(o mu2 !*c3"ico& Una #n-ua in(i.i(ua# ! o "u #a #n-ua ma%'na
( un -'u*o ( !'! 1umano!& A mnu(o #o! #in-7i!%a! (!i-nan !%o con # %5'mino
#n-ua na%u'a#& A!30 # ca!%##ano o !*a:o# ! una #n-ua na%u'a#0 como #o !on #
in-#5!0 # "'anc5!0 # +a*on5!0 # !Ba1i#i 2 # *i%+an%+a%+a'a 91a/#a(o n # o!% (
Au!%'a#ia;&
GCu)n%a! #n-ua! ,i!%nI Ac%ua#mn% m)! ( U&500& E! *'o/a/# $u
1a2amo! (!cu/i'%o *')c%icamn% %o(a! #a! #n-ua! 1o2 ,i!%n%!& ?o' !u*u!%o0 #
%o%a# no ! ("ini%i.o& La! #n-ua! no c!an ( ,%in-ui'! a m(i(a $u !u! 1a/#an%!
#a! a/an(onan a "a.o' ( o%'a! #n-ua!& A# mi!mo %im*o nacn o ! (!cu/'n
#n-ua! nu.a!& La #n-ua /'a!i#:a *i'a1a #a (!cu/'i n 1VV5 # #in-7i!%a
!%a(ouni(n! Dan E.'%%&
O%'o! !'! .i.o! *u(n comunica'! m(ian% !i-no!0 *'o %o(a! #a! #n-ua!
1umana! %inn ca'ac%'3!%ica! comun! $u no! in(ican $u # #n-ua+ no ! una
'a#i(a( ,%'na a# !' 1umano0 !ino una ca*aci(a( con #a $u %o(o! nacmo! 2 $u
! conc'%a n #a .i(a !ocia#& To(a! #a! #n-ua! !%)n "o'ma(a! *o' *a#a/'a! con #a!
$u ! *u(n -n'a'0 m(ian% '-#a!0 nuncia(o! %o%a#mn% nu.o!&
Nin-8n o%'o !' *u( 1ac' !%a! 2 o%'a! co!a!0 como "o'mu#a' *'-un%a!0
1a/#a' ( #u-a'! 2 %im*o! (i!%an%! o n-a' un mn!a+0 *'o %o(o! #o! 1umano! !3
!omo! ca*ac!6 un ni:o ( !i% a:o! n Si/'ia0 un ca%(')%ico ( O,"o'( o un
mim/'o ( una %'i/u ( Nu.a Ouina& E# #n-ua+ ! una *cu#ia'i(a( 1umana&

A(a*%a(o ( "in#-.stica para todos0 ( R& L& T'a!W 92000;
1 DE BACHILLERATO
IES CASAS NUEVAS 2014 - 2015

12


2. L # !i-uin% %,%o 2 (!*u5! #a/o'a #a! ac%i.i(a(!&

La cara oculta del lenguaje

Lo! !'! 1umano! 1mo! (!a''o##a(o com*#+o! !i!%ma! ( comunicacin 1a!%a con.'%i' #a
Ti''a n un c'/'o *#an%a'io0 n un !*acio ( '(!0 (on( ca(a uno ( no!o%'o! ! una
nu'ona& A %'a.5! (# (!a''o##o .o#u%i.o ( nu!%'a !*ci0 (# (!a''o##o 1i!%'ico (
nu!%'a cu#%u'a 2 (# (!a''o##o *'!ona# ( ca(a uno ( no!o%'o!0 1mo! con"o'ma(o %o(o
un !i!%ma ( c(i-o! n %o'no a# cua# -i'an nu!%'a! .i(a!& Uno! c(i-o! $u no! *'mi%n a#
mi!mo %im*o a*'o,ima'no! a #o! (m)! 2 man%n' nu!%'a *'o*ia in(*n(ncia 20 *o' #o
%an%o0 no! con.i'%n n !ocia#! !in 1ac' $u *'(amo! nu!%'a in(i.i(ua#i(a(&
D %o(o! #o! !i-no! $u co#man # !*acio comunica%i.o ( nu!%'o *#an%a0 #o! 8nico!
*cu#ia'! ( nu!%'a !*ci !on #o! .'/a#!& La "acu#%a( (# #n-ua+ ! 1umana 2 !#o
1umana0 2 # #n-ua+ .'/a# con!%i%u2 un ma'a.i##o!o !i!%ma $u no! *'mi% in%'cam/ia'
in%'*'%a' -'an can%i(a( ( in"o'macin con ,%'ma "aci#i(a(0 .ia+a' a %'a.5! (# !*acio
2 (# %im*o ( man'a ca!i inc'3/#0 !con('0 con%'o#a' 2 %'-i.'!a' #a in"o'macin0
nma!ca'a'#a 2 n-a:a'0 mani*u#a'#a 20 n con!cuncia0 mani*u#a'0 c'a' mun(o! *o!i/#!0
'a#! o ( "iccin& A(m)!0 %a# como 1acmo! 2 !-ui'mo! 1acin(o a #o #a'-o ( #a
1i!%o'ia con%a(a n !% #i/'o0 no! *'mi% '"#,iona' !o/' # #n-ua+ mi!mo 2 !o/' #a
comunicacin n -n'a#& En !% c(i-o0 # #n-ua+ .'/a#0 'a(ica # !c'%o ( #o!
!c'%o!0 # Bi- Ban- ( -'an(! uni.'!o! $u 1an %'an!"o'ma(o #a man'a ( .i.i' ( #o!
1umano!0 uni.'!o! como #o! mi%o! 2 #a! '#i-ion!0 #a! *')c%ica! a'%3!%ica!0 #a #i%'a%u'a 2 #a
m8!ica0 #a cincia 2 %o(a! #a! nu.a! %cno#o-3a!&
A1o'a /in0 #a m'-ncia (# #n-ua+ no '*'!n%a XDn mo(o a#-unoF X #
a*aci-uamin%o 2 #a ,%incin ( o%'a! "o'ma! ( comunicacin0 $u no !#o 1a/'3an
'!i!%i(o0 !ino $u ! 1a/'3an '"o'4a(o n cuan%o !%'a%-ia! comunica%i.a! ,i%o!a! con #
*a!o (# %im*o& D man'a $u #o! !i-no! no .'/a#! 1an aca/a(o *o' !' # co+3n i(a#
$u acom*a:a ca!i !im*' a #a *'!ncia ( #mn%o! .'/a#!& ?o' !a 'a4n0 un #.
a'$uamin%o ( c+a!0 un im*'c*%i/# ca/co0 #a in"#,in ( una .o40 un 'i%mo
'!*i'a%o'io ,c!i.amn% *'o"un(o o !u*'"icia#0 una mic'o,*'!in "acia#0 un %3mi(o
con%ac%o "3!ico con o%'a *'!ona0 un !u%i# mo.imin%o ( #a/io!0 una (i#a%acin ( #a! *u*i#a!0
un %o$uci%o ( 'u/o' n #a! m+i##a!0 un /!o0 una !on'i!a o un !u!*i'o o"'cn # *#u! (
in"o'macin nc!a'ia *a'a aca/a' ( con.'%i' n ,i%o!o # ac%o comunica%i.o&
Lo! com*onn%! .'/a# 2 no .'/a# ( #a comunicacin ! '*a'%n #o! *a*#!0 (
man'a $u # .'/a# no! %'an!*o'%a X/)!icamn%X #a in"o'macin !o/' # mun(o0 !o/' #a
'a#i(a( ,%'io'0 min%'a! $u #a in"o'macin con%ni(a n #o! !i-no! no .'/a#! %in( a
'"#+a' nu!%'o !%a(o mociona#0 nu!%'a! ac%i%u(! an% #o! (m)!0 #o! 'a!-o! ca'ac%'3!%ico!
( nu!%'a *'!ona#i(a(0 a!3 como #o! mcani!mo! '-u#a(o'! ( nu!%'a in%'accin con #o!
o%'o!& Tan im*o'%an% 2 com*'om%i(a ! !u "uncin $u mu2 a mnu(o #a na%u'a#4a X$u !
!a/iaX 1ac $u #a in"o'macin no .'/a# ci'cu# *o' (/a+o (# um/'a# ( #a concincia& E!
mu2 ci'%o $u 1a!%a 1ac cua%'o (3a! !%a .'%in% no .'/a# ( #a comunicacin 1a !i(o
o/+%o ( mu2 *oca con!i('acin *o' *a'% ( #o! !%u(io!o!0 1a!%a # *un%o ( $u 1a
##-a(o a !' %'a%a(a como #a ca'a ocu#%a ( #a comunicacin& D 1c1o0 no m*4 a !a#i'
(# a'ma'io 1a!%a /in a.an4a(o # !i-#o LL0 2 !i ! $u 1a !a#i(o (# %o(o0 #o 1i4o 1acia #a!
*o!%'im'3a! (# !i-#o&
Ca/ (ci' $u %o(o # *n!amin%o occi(n%a# ncun%'a !u "un(amn%o n #
(ominio ( #a 'a4n 2 (# #n-ua+ !o/' # cu'*o 2 !o/' !u )m/i%o 1umano no .'/a#& En
ci'%o mo(o0 nu!%'a "i#o!o"3a 1a !i(o una "i#o!o"3a (# (!$ui#i/'io0 ( #a +'a'$u3a 2 (#
(ominio o0 !i a!3 #o *'"'imo!0 ( #a! ca'ncia! 2 ( #a! am*u%acion!0 *o' 1a/' (+a(o "u'a
/una *a'% ( nu!%'a! "un%! ( conocimin%o 2 ( con(uc%a& E !o (!( ?#a%n 2
1 DE BACHILLERATO
IES CASAS NUEVAS 2014 - 2015

13
A'i!%%#! 1a!%a Ba''i(a o L2ona'(0 *a!an(o *o' San A-u!%3n0 D!ca'%!0 Yan%0 K'-0 Ru!!## o
Ai%%-n!%in& En #a mi!ma on(a mi%3a #a I-#!ia a# +'a'$ui4a' #a! ca%-o'3a! 2 #i-a' # a#ma a #a
inmo'%a#i(a( min%'a! con(na/a # cu'*o a #a (-'a(acin 2 a #a mu'%& E# !i-#o LL0 n
-'an *a'% -'acia! a# (!*#i-u ( #a! nu.a! %cno#o-3a! -n'a(o'a! ( uni.'!o!
au(io.i!ua#!0 como # cin0 #a %#.i!in o #a *u/#ici(a(0 *u(o con%m*#a' #a i''u*cin0 #a
m'-ncia0 ( #o! cu'*o! 2 (# mun(o no .'/a# n -n'a# n #a ma2o'3a ( #o! )m/i%o!
(# conocimin%o&
Somo! mu2 con!cin%! ( $u a# 1a/#a' (# !*acio comunica%i.o no .'/a# 1mo! (
1ac' '"'ncia a #a com*#+i(a( 2 #a 1%'o-ni(a(6 #a *'c*cin ( #o! !i-no! a"c%a a
!n%i(o! mu2 (i!%in%o!0 #o! cana#! ( %'an!mi!in !on ( na%u'a#4a /in (i.'!a0 inc#u!o #a!
4ona! (# c'/'o ac%i.a(a! (u'an% !u u!o co''!*on(n a )'a! 2 "uncion! mu2
(i"'ncia(a!& Ci'%amn%0 n%' un a'oma0 una mi'a(a0 un con%ac%o "3!ico 2 un !u!*i'o no
!a/'3amo! (ci' !i ,i!%n (i"'ncia! o m(ia un a/i!mo& Con %o(o0 c''a'mo! !% *un%o
con una a"i'macin mu2 con%un(n%6 #a! nu.a! %cno#o-3a! (# au(io.i!ua# 1an con%'i/ui(o
( man'a (ci!i.a a #a m'-ncia ( #o! cu'*o! 2 (# mun(o no .'/a# como o/+%o!
in"o'ma%i.o! ( *'im' o'(n0 1a!%a # *un%o ( !i%ua' a !%a m'-ncia $ui5n !a/ !i como
# 1c1o !ocio#-ico m)! im*o'%an% ( #o! nu.o! (i!cu'!o! ( #a mo('ni(a(&
S/a!%iZ S''ano0 El instinto de seducci,n


2.1. GHu5 %i*o ( %,%o !I GD!c'i*%i.o0 na''a%i.o0 a'-umn%a%i.o o ,*o!i%i.oI
I(n%i"ica !u !%'uc%u'a %nin(o n cun%a #a! *a'%! (# %i*o ( %,%o (# $u ! %'a%a&

2.2. S#cciona n #a !i-uin% *)-ina # '!umn $u con!i('! m)! co''c%o 2
(!*u5! ,*#ica *o' $u5 #o! o%'o! !on mno! a(cua(o! $u # $u 1a! #-i(o&

2.3. A *a'%i' (# %,%o an%'io'0 'a#i4a un /'. comn%a'io *'!ona# 9( una!
$uinc #3na!; !o/' uno ( !%o! %'! %ma!6

La comunicacin no .'/a# n #a .i(a co%i(iana&
La comunicacin no .'/a# n # cin 2 #a %#.i!in&
La comunicacin no .'/a# n #a *u/#ici(a(&

1 DE BACHILLERATO
IES CASAS NUEVAS 2014 - 2015

14

1. 5l autor dice %ue el len!ua$e verbal es el ms
importante de los comple$os cdi!os %ue utilia el
ser humano, pero %ue tambi.n es importante la
comunicacin no verbal, %ue le sirve de co$n
perfecto. 'dems, el te6to reco!e un montn de
e$emplos sobre la importancia de la comunicacin
verbal en nuestras vidas. La comunicacin verbal
transmite contenidos de la realidad, mientras %ue
la no verbal refle$a nuestros sentimientos,
estados de nimo y todas las cosas %ue t(
puedes sentir como persona. 2o hay %ue pensar
%ue nos comunicamos solamente con las
palabras, podemos decir muchas cosas con las
miradas, los !estos o con el silencio, eso es al!o
%ue vemos cada da en nuestras relaciones con
otras personas. 5n definitiva, el te6to trata sobre
la importancia %ue tiene la e6presin no verbal,
por la %ue los e6pertos no se haban interesado
hasta el final del si!lo 77, ya %ue la cultura
occidental privile!ia la ran y el len!ua$e sobre
el cuerpo. 8tra cosa importante es la difusin de
los medios audiovisuales.
2. Los seres humanos han ido elaborando
comple$os sistemas de comunicacin hasta
convertir la +ierra en un cerebro. La facultad del
len!ua$e es humana y solo humana, nos permite
intercambiar !ran cantidad de informacin con
e6trema facilidad. Los componentes verbal y no
verbal de la comunicacin se reparten los papeles.
9abe decir %ue todo el pensamiento occidental
encuentra su fundamento en el dominio de la
ran y del len!ua$e sobre el cuerpo. 5l si!lo 77
!racias al desplie!ue de los medios audiovisuales
pudo contemplar los cuerpos y el mundo no verbal
en !eneral. 5sta emer!encia como el hecho
sociol!ico ms importante de los nuevos
discursos de la modernidad.
3. Los seres humanos han ido elaborando
comple$os sistemas de comunicacin %ue nos
permiten la vida social y el mantenimiento de la
individualidad.
5l sistema verbal es e6clusivamente humano
y nos ofrece numerosas posibilidades
:intercambiar informacin, crear, manipular,
incluso analiar el len!ua$e mismo;0 es el ori!en
de la cultura, la reli!in y la ciencia.
/ero su desarrollo no implica la desaparicin
de los sistemas no verbales, al contrario, los
potencia y los suma a la comunicacin verbal.
La comunicacin verbal y la comunicacin no
verbal se complementan0 la verbal transmite
contenidos de la realidad, mientras %ue la no
verbal refle$a nuestras emociones, actitudes y
personalidad. ' menudo funciona de forma
subconsciente. <in embar!o, hasta finales del
si!lo 77 esta vertiente no verbal no empe a
tenerse en cuenta.
5n realidad, la cultura occidental se
fundamenta en la consideracin de la ran y el
len!ua$e, mientras %ue da poca importancia al
cuerpo y a lo no verbal. 'l!o similar es el
mensa$e %ue emite la =!lesia. 5n el si!lo 77, con
el desarrollo de los medios audiovisuales :cine,
+>, publicidad; se evidencia la importancia de lo
corporal y lo no verbal en todo tipo de
conocimiento.
4. La 1umanidad ha creado a lo lar!o de la
historia cdi!os %ue permiten a los individuos
comunicarse socialmente manteniendo su
independencia. ?e todos ellos, el len!ua$e verbal,
adems de ser especfico de los seres humanos,
es la clave %ue e6plica nuestra forma de vida, en
especial la cultura, la ciencia y la reli!in. <u
importancia no implica la desaparicin de los
cdi!os no verbales, sino %ue los potencia como
un complemento ideal. /or tanto, la comunicacin
verbal, %ue transmite informaciones sobre la
realidad, se combina con la no verbal, %ue se
centra ms en el estado de nimo y la
personalidad del hablante. ?ado %ue en la cultura
occidental prevalecen la ran y el len!ua$e sobre
el cuerpo, la e6presin no verbal no se ha tenido
en cuenta hasta finales del si!lo 77, con el
desarrollo de los medios audiovisuales. ' pesar de
%ue su comple$idad dificulta su estudio, el
descubrimiento de la importancia de la
comunicacin no verbal puede considerarse el
principal acontecimiento sociol!ico del si!lo 77.

Você também pode gostar