Temat pracy : Analiza porwnawcza wybranych technologii oczyszczania ciekw .

SPIS TRECI
Wstp......................................................................................................................................4
Rozdzia ! "harakterystyka zanieczyszczenia wd ciekami................................................#
$. %o&cie ciekw...........................................................................................................#
'. Wska(niki &akoci ciekw.........................................................................................)
*. +topie, zanieczyszczenia ciekw..............................................................................-
4. .ziaanie oczyszczalni ciekw................................................................................$/
Rozdzia !! 0etody oczyszczania ciekw........................................................................$*
'.$ 0etody mechaniczne oczyszczania ciekw.........................................................$*
'.' 0etody chemiczne oczyszczania ciekw.................................................................$1
'.* 0etody biologiczne oczyszczania ciekw...........................................................$2
Rozdzia !!! Analiza e3ektywnoci metod oczyszczania ciekw.......................................'2
%ods4mowanie.....................................................................................................................*-
5ibliogra3ia..........................................................................................................................4/
2
Wstp
%rzyst6pienie %olski do 7nii 84rope&skie& w '//4 rok4 poprzedzay dziaania
w kier4nk4 wdro9enia rygorystycznych norm e4rope&skich w dziedzinie ochrony
rodowiska do prawa polskiego. :ednym z kl4czowych problemw stao si oczyszczanie
ciekw prowadz6ce do poprawy &akoci wd w %olsce. W rozporz6dzeni4 0inistra
;chronny <rodowiska= >asobw ?at4ralnych i @enictwa z dnia # listopada $--$ r. w
sprawie odprowadzania ciekw do wd l4b ziemi= okrelono dop4szczalne zawartoci
s4bstanc&i biogennych A azot4 i 3os3or4. W konsekwenc&i tego rozporz6dzenia w nowo
b4dowanych i modernizowanych oczyszczalniach ciekw konieczne byo wprowadzanie
technologii 4s4wania azot4 i 3os3or4. >miany &akie nast6piy w zakresie oczyszczanie
ciekw= 4zasadniy celowoB dokonania oceny postp4= ktry nast6pi w okresie $/ lat.
Analiza i ocena e3ektywnoci pracy oczyszczalni bya podstaw6 do 4stalenia mo9liwoci
speniania przez te obiekty war4nkw okrelonych w Ramowe& .yrektywie Wodne&
Wsplnoty 84rope&skie& C'///D1/DW8E z dnia '* pa(dziernika '/// r. C.z.7.78 @ z dnia
'' gr4dnia '/// r.E= ktra okrela dziaania wsplnoty w dziedzinie polityki wodne& i
zobowi6z4&e kra&e 7nii 84rope&skie& do rac&onalnego wykorzystania i ochrony zasobw
wodnych w cel4 osi6gnicia dobrego stan4 wd. W p4nkcie $ preamb4y .yrektywy
znalaz si zapis: FWoda nie &est prod4ktem handlowym takim &ak ka9dy inny= ale racze&
dziedzictwem= ktre m4si byB chronione= bronione i traktowane &ako takie.G
>wikszona prod4kc&a ciekw wymaga sprawnych i przede wszystkim
e3ektywnych metod oczyszczania stosowanych w te& dziedzinie. Honieczne &est
dostosowanie metod do rodza&4 ciekw= ktre ma&6 byB poddawane procesowi
oczyszczania i 4tylizac&i osadw. .ziki tem4 mo9na wyr9niB dwa typy oczyszczalni:
kom4nalne i przemysowe. ;sady i materia stay nale9y odpowiednio z4tylizowaB b6d(
przetworzyB. .o tego cel4 stosowane s6 spec&alne metody i 4rz6dzenia przedstawione
w pracy. ?iebagatelne znaczenie w ocenie pracy oczyszczalni ma wprowadzenie zasad
dobre& praktyki laboratory&ne& ze stosowaniem metod analitycznych pomiar4 wska(nikw
zanieczyszcze,.
?inie&sze opracowanie ma na cel4 4kazanie istoty 34nkc&onowania trzech metod
oczyszczanie ciekw: biologiczne&= mechaniczne& i chemiczne& oraz ich e3ektywnoci.
3
Rozdzia I Charakterystyka zanieczyszczenia wd ciekami
! Po"cie ciekw
>godnie z 4staw6 z dnia ') kwietnia '//$r. %rawo ochrony rodowiska przez cieki
roz4mie si dostarczane do wd i do ziemi:
z49yte wody I gwnie przeznaczone na cele bytowe i gospodarcze=
cieke odchody zwierzce I wy&6tkiem s6 gno&wka i gno&owica= ktre
przeznaczana s6 do prac rolniczych na zasadach okrelonych w 4stawie
o nawozach i nawo9eni4=
wody odciekowe pochodz6ce ze skadowania odpadw=
wody opadowe i roztopowe= ktre zostay 4&te w zamknite b6d( otwarte
systemy kanalizac&i i pochodz6 z powierzchni zanieczyszczonych np.
z miast= lotnisk= obszarw przemysowych= skadowych=
wody z odwodnienia zakadw grniczych I wy&6tkiem &est woda
wtaczana do grotwor4= &eli rodza& i iloB s4bstanc&i w nie& wystp4&6cych
s6 rwne rodza&em i ilociom s4bstanc&om wystp4&6cym w wodzie
pobrane&=
wody pochodz6ce z chow4 b6d( hodowli ryb ososiowatych=
wody 49ywane do chow4 l4b hodowli ryb innych gat4nkw ni9
ososiowate.
7stawa wyr9nia rwnie9 odrbne de3inic&e dla ciekw bytowych= kom4nalnych
i przemysowych. W &e& 4&ci4 cieki bytowe to pochodz6ce z b4dynkw mieszkalnych=
49ytecznoci p4bliczne& czy zamieszkania zbiorowego powsta&6ce na sk4tek
34nkc&onowania gospodarstw domowych i l4dzkiego organizm4. <cieki kom4nalne
de3ini4&e &ako cieki bytowe b6d( zmieszane cieki bytowe z przemysowymi b6d( te9
wody opadowe l4b roztopowe. ?atomiast cieki przemysowe powsta&6 poprzez
prowadzon6 przez zakady przemysowe= handlowe= skadowania= transportowe czy
4s4gowe J$K.
!nn6 de3inic& w swo&e& p4blikac&i poda&6 @enart A. i Howalska A. C'/$'E= wed4g
ktrych za cieki roz4mie si wszystkie z49yte koloidy= ciecze= a nawet wystp4&6ce w
nich odpadowe ciaa stae= ktre na sk4tek nastp4&6cych przemian 3izycznych=
biologicznych i chemicznych nie mog6 zostaB 49yte do pierwotnego cel4.
Analiz4&6c cieki pod wzgldem pochodzenia mo9emy podzieliB &e na:
bytowoAgospodarcze=
przemysowe=
rolnicze=
wody opadowe= in3iltracy&ne i podgrzane J'K.
4
<cieki bytowoA gospodarcze powsta&6 w trakcie codziennych czynnoci
wykonywanych przez czowieka w cel4 zaspoko&enia swych potrzeb. .zieli si &e na
odciek z 4rz6dze, gospodarczych oraz odcieki z toalet= ktre s6 ska9one znaczn6 liczb6
patogenw= czyli bakterii chorobotwrczych oraz &a& paso9ytw.
.r4gi rodza&w ciekw I przemysowe I powsta&6 w trakcie procesw
prod4kcy&nych. ?ie mo9na okreliB z czego skada&6 si te cieki &ednoznacznie= &ednak
mo9na &asno stwierdziB= 9e s6 to &edne z na&bardzie& niebezpiecznych rodza&w. %owsta&6 w
wynik4 procesw= ktre mog6 doprowadziB do wystpowania w ich skadzie wiel4 toksyn i
tr4dnych do ne4tralizac&i s4bstanc&i J*K.

<cieki rolnicze powsta&6 gdy wody spywa&6 z pl i gospodarstw rolniczych. W ich
skadzie wystp4&6 s4bstanc&e pochodzenia nat4ralnego oraz technicznego w ro9nych
st9eniach.
;statnim rodza&em ciekw s6 wody opadowe= in3iltracy&ne i podgrzane. Wody
deszczowe s6 stos4nkowo czyste i nie stanowi6 one bezporedniego zagro9enia= &ednak
wody z opadw atmos3erycznych o pL mnie&szym ni9 #=1 sta&6 si &49 niebezpieczne dla
czowieka i rodowiska. Wody in3iltracy&ne i drena9owe I czyli wody podziemne= ktre
dostay si do ciekw w wynik4 nieszczelnoci sieci kanalizacy&ne& stanowi6 d49y
odsetek w ciekach mie&skich i powod4&6 ich rozrzedzanie co &est z&awiskiem
niekorzystnym. Wody podgrzane wykorzystywane wczenie& do chodzenia czsto 4wa9a
si za stos4nkowo czyste= &ednak mog6 one stanowiB niebezpiecze,stwo dla 3lory i 3a4ny
zbiornikw posiada&6cych saby przepyw wody= poniewa9 prowadz6 do e4tro3izac&i. Wody
podgrzane s6 rodza&em ciekw powstaym &ak element 4boczny dziaania elektrowni i
elektrociepowniJ4K.
W %olsce &ednym z podstawowych (rde zanieczyszcze, wd s6 mie&skie cieki
kom4nalne oraz powierzchniowe spywy z obszarw nieposiada&6cych kanalizac&i i z pl
4prawnych. ?a&wiksze iloci ciekw prod4kowane s6 przez zakady chemiczne=
cel4lozowe= rolnicze= paliwowoAenergetyczne= przemys grniczy itp.
W przypadk4 przemys4 spo9ywczego= gwne znaczenie pod k6tem prod4kc&i
ciekw odegray zakady mleczarskie. +tr4kA+okoowska C'/$$E przy&m4&6c wska(nik
powsta&6cych ciekw na &ednostk powierzchni na poziomie *=#m
*
Dm
*
przerabianego
mleka oszacowaa= i9 w naszym kra&4 prod4kowane &est okoo -'///m
*
ciekw
mleczarskich na dob. <cieki mleczarskie s6 zagadnieniem niezwykle wa9nym do
przeanalizowania gdy9 zawiera&6 one wy9sze wartoci wska(nikw zanieczyszcze, oraz
charakteryz4&6 si zmiennoci6 ad4nk4 w porwnani4 ze ciekami kom4nalnymi. Te
waciwoci powod4&6= 9e eksploatac&a tych ciekw &est znacznie tr4dnie&sza J#K.
5
;glny problem ciekw i ich oczyszczania w latach '///A'/$$ w %olsce przedstawia
tab. $
Ta#e$a ! cieki kom%na$ne odprowadzone do wd $%# do ziemi &'wny (rz)d
Statystyczny *+,-
Wyszczeglnienie '/// '//# '//- '/$/ '/$$
w tys.m
*
<cieki kom4nalne wymaga&6ce
oczyszczani $4-4 $')*=1 $''4=) $'-)=2 $'#2=2
;czyszczane= w tym: $'4*=4 $$4/ $$2$ $'4'=4 $'/*
mechanicznie 24=2 4-=- $=# $=4 $=4
chemicznie '=* / / / /
biologicznie )/#=2 *1)=' '**=$ ''2=$ $22=#
z podwy9szonym 4s4waniem
biogenw 4#/=# )'* -41=# $/$'=- $/$*='
cieki nieoczyszczone *.+/. ,,/0 1,/2 ../1 ../3
?ale9y za4wa9yB= 9e w '/$$r.w stos4nk4 do '///r. liczba wytwarzanych ciekw
spada a9 o okoo 4/ tysicy m
*
Drok= &ednak9e adekwatnie do tego spada iloB ciekw
oczyszczanych. ?ieznaczny= ale niepoko&6cy &est wzrost ciekw nieoczyszczanych na
przestrzeni lat '//- i '/$$.
Ha9dy rodza& ciekw &est niebezpieczny zarwno dla czowieka= &ak i rodowiska=
&ednak wystpowanie w nich okrelonych s4bstanc&i= zawiesin czy koloidw powod4&e
sklasy3ikowanie ich do mnie& l4b bardzie& niebezpiecznych. W cel4 okrelenia &akoci
ciekw wprowadzono wska(niki.
*! Wska4niki "akoci ciekw
<cieki zostay scharakteryzowane przy 49yci4 odpowiednich wska(nikw:
$. 5>T
#
I biologiczne zapotrzebowanie na tlen I okrela ono zapotrzebowanie
tlenowe mikroorganizmw 4tlenia&6cych na drodze biochemiczne&
s4bstanc&= ktra &est podatna na rozkad oraz 4wzgldnia z49ycie na proces
4tlenienia s4bstanc&i nieorganicznych= ktre atwo si 4tlenia&6. >alicza si
do nich siarkowodr= sole 9elazowe= siarczany itp. 5>T
#
4znano za gwny
wska(nik in3orm4&6cy o obci69eni4 ciekw wystp4&6cymi w nich
s4bstanc&ami organicznymi J/
'
Ddm
*
K.
6
'. "h>TA chemiczne zapotrzebowanie na tlen I wska(nik okrela&6cy ogln6
zawartoB w ciekach zwi6zkw organicznych oraz zwi6zkw
nieorganicznych= ktre 4lega&6 4tleniani4 w trakcie oznaczania.
5>T
#
i

"h>T to na&wa9nie&sze wska(niki st9enia ciekw= zawiera&6cych w swym
skadzie zwi6zki toksyczne dla mikroorganizmw= ktre dokon4&6 rozkad4
biochemicznego.
*. mtnoB I powodowana &est rozpraszaniem i adsorbowaniem wiata
widzialnego przez s4bstanc&e wystp4&6ce w ciekach. "zsto za mtnoB
4zna&e si przezroczystoB= czyli gr4boB warstw ciekowych= przez ktre
mo9na odczytaB podziak wzorcow6.
4. barwaA podawana zazwycza& opisowo l4b za pomoc6 progw barwowych
okrela&6cych liczb wielokrotnoci rozcie,czenia= przy ktrym barwa sta&e
si mao widoczna.
#. odczyn I w przypadk4 mie&skich ciekw odczyn &est zazwycza& zasadowy=
&ednak procesy biochemiczne wystp4&6ce w tych ciekach l4b ich
mieszanie si ze ciekami przemysowymi mo9e spowodowaB zmian pL.
1. zapach I opisywany opisowo np. zgniy= stchy.
). zawiesiny I okrelenie s4bstanc&i zawieszonych w ciekach= ktre mo9na
podzieliB na atwo opada&6ce i tr4dno opada&6ce=
2. zawartoB zwi6zkw azotowych I mo9na wyr9niB w ciekach azot
organiczny= alb4minowy= amonowy i azotanowy. ;cena zwi6zkw
azotowych okrela stopie, oczyszczenia ciekw za pomoc6 metod
biologicznych=
-. zawartoB tlen4 rozp4szczalnego I &ego brak wiadczy o procesie zgnilnym
i rozpoczci4 procesw gwnie beztlenowych w rozpatrywanych ciekach=
$/. zawartoB siarczkw i siarkowodor4 I siarkowodr decyd4&e o procesach
zgnilnych w ciekach b6d( in3orm4&e o wystpowani4 siarczkw=
prawdopodobnie pochodz6cych ze ciekw przemysowych. ?atomiast
siarkowodr ze wzgld4 na to= 9e &est to gaz o dziaani4 silnie toksycznym
i w zwi6zk4 z tym stanowi zagro9enie bezporednie zagro9enie=
$$. zawartoB oglnego wgla organicznego I odzwierciedla stopie,
zanieczyszczenia organicznego=
$'. zawartoB 3enoliA 3enole w wy9szych st9eniach dziaa&6 toksycznie na
otacza&6c6 mikro3lor=
$*. zawartoB metali ci9kich I mog6 wystpowaB w postaci r9nych zwi6zkw
i toksycznie oddziaywaB na mikroorganizmy.
!nne niewymienionych wy9e& wska(niki &akoci ciekw to na&czcie&: wystpowanie
t4szczw= chlorkw= cy&ankw= ole&w= zwi6zkw radioaktywnych i s4bstanc&i
powierzchniowo czynnych J4K.
7
,! Stopie5 zanieczyszczenia ciekw
>anieczyszczenia ciekw= na&oglnie& mwi6c mo9na= podzieliB na trzy rodza&e:
zanieczyszczenia 3izyczne= chemiczne i biologiczne.
>anieczyszczenia 3izyczne to zawartoB nierozp4szczalnych s4bstanc&i staych
wystp4&6cych w ciekach= okrelane &ako zawartoB oglne& zawiesiny. 0o9emy
wyr9niB zawiesin nieopadaln6 i opadaln6. ?ieopada&6ce cz6stki zawiesiny nawet te
na&drobnie&sze= powod4&6 z&awiska mtnoci i zabarwienia ciekw.
>anieczyszczenia chemiczne to przede wszystkim s4bstanc&e rozp4szczone w ciekach.
%odzielone s6 one na s4bstanc&e organiczne= gazy rozp4szczone w ciekach i zwi6zki
nieorganiczne. W zawiesinach przewa9a&6 s4bstanc&e organiczne= natomiast ok. 4/M to
zwi6zki rozp4szczone. Nazy rozp4szczone w ciekach decyd4&6 w znacznym stopni4 o ich
zanieczyszczeni4. +6 to przede wszystkim: tlen= amoniak= dw4tlenek wgla i siarkowodr.
>anieczyszczenia biologiczne s6 to zawarte w ciekach mikroorganizmy. W skadzie
ciekw wystp4&e znaczna liczba drobno4stro&w m.in. grzybw= paso9ytw= bakterii.
.49a liczba z nich pochodzi z przewodw pokarmowych l4dzi i zwierz6t= a wiele z nich
&est gat4nkami chorobotwrczymi powod4&6cymi m.in. d4r brz4szny= czerwonk= choler=
chorob LeinegoA0edina= schorzenia skry itp. J1K
%arametry chemiczne ciekw oznaczane s6 w war4nkach laboratory&nych zgodnie
z %olskimi ?ormami. W przypadk4 brak4 pode&rze, co do mo9liwoci ska9enia ciekw
zwi6zkami nietypowymi prbka badana &est pod k6tem wystpowania w nie& azot4
amonowego= azotanowego= 3enoli= kwasw t4szczowych i mangan4.
>awartoB zanieczyszcze, w ciekach poda&e si &ako:
st9enia= ktre okrela&6 mas s4bstanc&i w &ednostce ob&toci JgDm
*
K= JmgDlK=
ad4nki= ktre okrela&6 mas zanieczyszcze, wystp4&6cych w ciekach
w czasie= JgDdK b6d( &ako przeliczenie na mieszka,ca na dob wyra9one w
JgD0dK.
>anieczyszczone cieki odprowadzane s6 do oczyszczalni gdzie 4s4wane s6 z nich
s4bstanc&e rozp4szczone= zawiesiny i koloidy.
Wed4g danych Nwnego 7rzd4 +tatystycznego na przestrzeni lat '/$/ i '/$$
w ciekach oczyszczonych i nieoczyszczonych odprowadzono nastp4&6ce ad4nki
zanieczyszcze, Ctab. 'E.
Ta#e$a *! 6ad%nki zanieczyszcze5 w ciekach kom%na$nych odprowadzonych po
oczyszczeni% do wd $%# do 7r%nt% &'wny (rz)d Statystyczny *+,-
Rok 5>T
#
"h>T >awiesina Azot Oos3or
8
oglna oglny oglny
w tys. ton na rok
'/// #)=) $4-=- 1$ *1=2 #=$
'//# ')=' $/$=# *1=$ '2=' '=)
'//- $$=) )*=) $2=' '$=$ $='
'/$/ $'=1 2/=' $- ''=4 $='
'/$$ $/=# )' $1 $2=' $=$
1! 8ziaanie oczyszcza$ni ciekw
;czyszczalnia ciekw to zesp wspdziaa&6cy 4rz6dze, i dostosowanych obiektw
technologicznych ma&6cych za zadanie oczyszczenie ciekw kom4nalnych
i przemysowych z rozp4szczonych w nich s4bstanc&i= koloidw czy zawiesin. %o ich
oczyszczeni4 cieki odprowadzane s6 do rzek= &ezior= morza czy gr4nt4.
%od wzgldem iloci oczyszczanych ciekw oczyszczalnie dzieli si na:
oczyszczalnie lokalne= ktre oczyszcza&6 niewielkie iloci ciekw=
oczyszczalnie centralne I oczyszcza&6ce d49e iloci ciekw=
oczyszczalnie gr4powe= ktre oczyszcza&6 cieki zbierane z okrelonego d49ego
region4.
Rodza&em oczyszczalni lokalne& mog6 byB coraz bardzie& pop4larne= ze wzgld4 na
zagadnienia ochrony rodowiska i kom3ort4 49ytkownikw= przydomowe oczyszczalnie
ciekw. ;czyszczalnia przydomowa &est to zesp wspprac4&6cych ze sob6 4rz6dze,
ma&6cych za zadanie oczyszczenie ciekw bytowych pochodz6cych z gospodarstwa
domowego w sposb 4mo9liwia&6cy odprowadzenie ich &49 &ako oczyszczone do
rodowiska.
%rzydomowa oczyszczalnia ciekw powinna skadaB si z:
osadnika gnilnego=
zespo4 oczyszczania zasadniczego z osadnikiem wtrnym=
st4dzienki kontrolne& l4b mie&sca pobor4 ciekw w cel4 sprawdzenia &akoci
oczyszczenia=
4kad4 wprowadzania ciekw do odbiornika.
5ardzo czsto 49ywane s6 oczyszczalnie kompaktowe= w ktrych w &edne& ob4dowie
wystp4&6 wszystkie niezbdne 4rz6dzenia.
Rynek posiada d496 liczb 3irm prod4k4&6cych te 4rz6dzenia= wrd ktrych
wyr9nia si oczyszczalnie ciekw w nastp4&6cych rodza&ach:
z drena9em rozs6cza&6cym=
z 3iltrem gr4ntowoArolinnym=
ze zo9em biologicznym=
hybrydowe. J)K
;czyszczalnie dzieli si rwnie9 pod k6tem metody oczyszczania ciekw. Wyr9nia si:
oczyszczanie mechaniczne=
9
oczyszczalnie chemiczne=
oczyszczalnie biologiczne.
10
Ta#e$a ,! 9icz#a oczyszcza$ni w Po$sce w $atach *++.:*+ &'wny (rz)d
Statystyczny *+,-
@ata @iczba oczyszczalni
ogem mechanicznych biologicznych z podwy9szonym 4s4waniem biogenw
'//# '-*$ 21 '$'# )'/
*$#* *$/$ 1- ''#$ )2$
'//- *$#* 1* '')) 2$*
'/$/ *$*1 #- ''1* 2$4
'/$$ *$4* ## ''1$ 2')
11
Rozdzia II ;etody oczyszczania ciekw
Wybr odpowiednie& metody oczyszczania ciekw mo9liwy &est dziki analizie
reprezentatywnych prbek ciekw. Analiza ta &est konieczna ze wzgld4 na brak &ednego
standardowego program4 oczyszczania ciekw.
0etody oczyszczania ciekw dzieli si na trzy gwne rodza&e: mechaniczne=
3izykochemiczne i biologiczne.
*! ;etody mechaniczne oczyszczania ciekw
0echaniczne metody oczyszczania ciekw dotycz6 zanieczyszcze, staych
z zawiesin6 opada&6c6 w6cznie.
Wyr9nia si w tym przypadk4:
cedzenie=
3iltrowanie=
rozdrabnianie=
sedymentac&a=
3lotac&a. J2K
;czyszczanie mechaniczne &est pierwszym etapem proces4 zapewnia&6cego
red4kc& biologicznego zapotrzebowanie na tlen do poziom4 */M. %roces mechaniczny
prowadzony &est w kratach= piaskownikach= 3lotatorach= odt4szczaczach= osadnikach
i sitach.
"edzenie ma za zadanie 4s4nicie ze ciekw zanieczyszcze, wikszych. %roces
ten realizowany &est na kratach i sitach. Hraty i sita to mechaniczne przegrody 4stawione
na drodze spyw4 ciek4. ;sadza&6ce si na nich zanieczyszczenia t&. skratki 4s4wane s6 w
okresowo w sposb mechaniczny l4b rczny. ;statecznie s6 one kompostowane l4b
rozdrabniane
w dezintegratorach i powraca&6 do obieg4.
?a kratach odbywa si 4s4wanie s4bstanc&i staych ze ciekw I 4s4wane s6
s4bstanc&e o stos4nkowo d49ych rozmiarach w wynik4 cedzenia. W nieznacznych
przypadkach instal4&e si rwnie9 kraty w przepompowniach ciekw.
12
Ryc ! Schemat pracy kraty oraz z7rze#a do z7arniania skratek Chttp<==www!>oto$oad!p$
z dnia +*!+1!*+1-
Hole&ne 49ywane 4rz6dzenia I sita Istos4&e si w mnie&szych oczyszczalniach
ciekw= do ktrych transportowane s6 cieki rozcie,czone= ktre pochodz6 z kanalizac&i
oglnospawne&. +ita zatrzym4&6 drobnie&sze zanieczyszczenia Cok. #mmE ni9 kraty. .wa
na&czcie& 49ywane rodza&e sit to: sita pochye samooczyszcza&6ce si i sita obrotowe.
Ryc! *! Przykad o#rotowe7o sita &http:DDwww.eko3inn.pl z dnia /'./4.'/$4E
Rozdrabniarki ma&6 za zadanie rozdrabnianie d49ych czci zanieczyszcze,
mechanicznych przez co 4mo9liwia&6 wprowadzanie tych s4bstanc&i do osadnikw l4b
bezporednio do komr 3ermentacy&nych. Tego rodza&4 przerbka da&e zasadnicz6 korzyB
&ak6 &est dodatkowa iloB gaz4 po3ermentacy&nego.
.o oddzielania zawiesin drobnych= ktre nie mog6 zostaB zatrzymane przez
z&awisko cedzenia stosowane s6 osadniki i piaskowniki Cproces sedymentac&iE. %iaskowniki
stosowane s6 w mie&skich oczyszczalniach i 49ywane s6 do 4s4wania mineralnych
zanieczyszcze, t&. piask4= popio4= wgla= ktre zostay sp4kane z 4lic i dostay si do
kanalizac&i. >atrzym4&6 one ci9sze zanieczyszczenia= ktrych ziarna charakteryz4&e
znaczny stopie, twardoci wed4g skali 0ohsa. ?ieoddzielenie tych elementw
powodowaoby szybkie ps4cie 4rz6dze, prac4&6cych w przepompowniach t&. pomp czy
zaworw. %iaskowniki paskie przypomina&6 ksztatem rynny posiada&6ce d4goB kilk4
metrw. >anieczyszczenia osadzane s6 na och dnie poprzez dziaanie siy ci9koci w
trakcie przepyw4 ciek4. >asadnicz6 wad6 paskownikw paskich &est za&mowani bardzo
13
d49e& powierzchni. !nnym rodza&em s6 paskowniki wirowe= ktre za&m4&6 znacznie
mnie&sze powierzchnie. .ziaa&6 one na zasadzie podobne& do hydrocyklonw. +kada&6 si
z r4ry pionowe&= do ktre& w &e& grne& czci wtacza si cieki na kier4nk4 stycznym do
cianek te& r4ry I doprowadza to do nadania im szybkiego r4ch4 wirowego. .ziaa&6ca sia
odrodkowa ci9sze zanieczyszczenia odrz4ca w stron cian powierzchni i opada&6 do
zbiornika zna&d4&6cego si na dole. Tak oczyszczone cieki op4szcza&6 piaskowniki
poprzez r4r odlotow6.
Ryc! ,! Przykad
zastosowania
piaskownikw
w Tor%5skich
Wodoci)7ach
&http<==www!wodocia7i!tor%n!com!p$ z dnia +*!+1!*+1-
?atomiast 3lotac&a to oddzielanie zanieczyszcze, poprzez 4atwienia im wypynicia na
powierzchni= sk6d w nastpne& kole&noci s6 4s4wane. %roces ten dotyczy gwnie ole&w
i t4szczw= w przypadk4 gdy ich gstoB &est mnie&sza ni9 ciekw J-K.
?a&procie& 4&m4&6c schemat mechanicznego oczyszczania ciekw przedstawia si
nastp4&6co:
$. 4s4wanie gr4bych zawiesin pywa&6cych i wleczonych zarwno
organicznych= &ak i mineralnych przy pomocy sit l4b krat=
'. 4s4wanie cz6stek ziarnistych t&. P/=$ mm przy 49yci4 piaskownikw=
*. 4s4wanie zawiesin atwo opada&6cych przy pomocy osadnikw=
4. 4s4wanie olei i t4szczw= ktre s6 podatne na wydzielanie si przy
49yci4 separatorw t4szcz4.
14
Ryc 1! Schemat mechaniczne7o oczyszczania ciekw
&http<==www!instsani!we#d!p$=sciemech!htm$ z dnia +,!+1!*+1-
*!* ;etody chemiczne oczyszczania ciekw
W cel4 oczyszczenia ciekw przemysowych= ktre zawiera&6 metale ci9kie czy
chemiczne zwi6zki organiczne= stosowane s6 metody chemiczne i 3izykoAchemiczne.
.o tych metod zalicza si:
koag4lac&=
ne4tralizac&=
ekstrakc&=
sorpc&=
elektroliz=
destylac&.
0etody chemiczne oczyszczania ciekw wykorzystywane s6 niemal w ka9de&
oczyszczalni ciekw. +tosowanie tych metod pozwala na zwikszenie stopnia
4s4walnoci zanieczyszcze, b6d( na zwikszenie przep4stowoci oczyszczalni. +tosowane
w te& metodzie zwi6zki chemiczne wspomaga&6 4s4wanie 3os3or4. >a wady tego proces4
4zna&e si wysokie koszty eksploatac&i oraz zwikszenie masy osad4 Cod $/ do '/ME. J'K
.wie na&czcie& stosowane metody= ktre zostan6 szerze& opisane to metoda
koag4lac&i i ne4tralizac&i. 0etoda koag4lac&i ciekw ta polega na 6czeni4 koloidalnych
cz6stek w znacznie wiksze zespoy= dziki czem4 wytr6cane s6 osady w postaci tzw.
koag4lat4. .o czynnikw= ktre powod4&6 koag4lac& zalicza si:
dodatek elektrolit4= ktry powod4&e zmnie&szenie si potenc&a4
elektrokinetycznego cz6stek i 4atwia ich agregac&=
dodatek koloid4 posiada&6cego przeciwny znak ad4nk4 elektrycznego
w przeciwie,stwie do ad4nk4 cz6stek koloidalnych=
odparowanie=
wymra9anie orodka dyspersy&nego CwodyE.
%roces koag4lac&i 4mo9liwia otrzymanie znacznego e3ekt4 oczyszczenia. %owod4&e
zred4kowanie 5T>
#
o nawet 2#M i wystp4&6cych zawiesin o -/M. :ednak wad6 &est
powstawanie d49e& iloci osadw. ?a&czcie& metod koag4lac&i wykorzyst4&6
oczyszczalnie ciekw w przemysach chemicznych= wkienniczych i garbarskich.
15
0etoda ne4tralizac&i natomiast opiera si na z&awisk4 zobo&tniania ciek4
posiada&6cego odczyn alkaliczny l4b kwany za pomoc6 s4bstanc&i o przeciwnym
odczynie. .o tego proces4 mo9na 49yB gazw spalinowych kwanych= ktre powsta&6 z
paliw zasiarczonych oraz zawiera&6 dw4tlenek wgla oraz tlenki azot4 i siarki. .o
zobo&tnienia ciekw kwanych 49ywane s6 mleko wapienne l4b gazy odpadowe=
zawiera&6ce amoniak. %roces ten przeprowadzony &est nastp4&6cymi metodami:
mieszanie ciekw kwanych i zasadowych=
dodanie odpowiednich odczynnikw m.in. roztwr wodorotlenk4 sod4 czy wglan
wapnia w cel4 podnoszenia odczyn4 pL= by obni9yB pL I rozcie,czony kwas
siarkowy b6d( rozcie,czony kwas chlorowodorowy.
przep4szczenie ciekw o odczynie kwanym przez zo9a otrzymane z kamienia
wapiennego l4b innych ska posiada&6cych podobny odczyn.
*!, ;etody #io$o7iczne oczyszczania ciekw
0etody biologiczne oczyszczania ciekw stosowane s6 zazwycza& &ako kole&ny krok
w oczyszczani4= w przypadk4 gdy zastosowane wczenie& metody t&. chemiczne
i mechaniczne nie zapewniy odpowiednie& czystoci wody zrz4cane& do odbiornikw.
0etody biologiczne dotycz6 z&awisk przemiany biochemiczne&= podczas ktrych
zachodzi biodegradac&a rozp4szczalnych s4bstanc&i organicznych= zawartych w ciekach.
W rez4ltacie intensywne& dziaalnoci biochemiczne& drobno4stro&w w 4rz6dzeniach
przeznaczonych do biologicznego oczyszczania ciekw po&awia&6 si proste zwi6zki
nieorganiczne= do ktrych zalicza si dw4tlenek= siarczany= azotany oraz 3os3orany J$'K.
0ineralizac&i dokon4&6 m.in. bakterie tlenowe i pierwotniaki. .okon4&6 one poprzez bon
komrkow6 wymiany materii z otoczeniem= wyp4szcza&6c enzymy. 8nzymy rozp4szcza&6
ciaa sta i koloidy= powod4&6c= 9e sta&6 si one atwo przyswa&alne.
W war4nkach zarwno tlenowych= &ak i beztlenowych mo9e do&B do rozkad4
s4bstanc&i organiczne&. Rozkadowi w war4nkach tlenowych towarzyszy wydzielanie
znacznych iloci ciepa= natomiast w przypadk4 war4nkw beztlenowych maych iloci
ciepa i metan4.
5iologiczne metody oczyszczania mo9na podzieliB na: $E metody CoczyszczanieE
zachodz6ce w war4nkach nat4ralnych l4b do nich zbli9onych 'E metody CoczyszczanieE
prowadzone w szt4cznych war4nkach t&. w 4rz6dzeniach spec&alnie zb4dowanych do tego.
;czyszczanie ciekw w war4nkach nat4ralnych mo9e odbywaB si poprzez:
16
pola in3iltracy&ne I 3iltrac&a wykonywana &est na glebach piaszczystych
o odpowiednie& przep4szczalnoci=
stawy beztlenowe= w ktrych zachodz6 procesy gnilne oraz 3ermentac&a
metanowa=
stawy glonowe= w ktrych dochodzi do 4s4wania ze ciekw zwi6zkw
biogennych=
stawy 3ak4ltatywne I zachodz6 w nich czciowo procesy tlenowe. J$/K
;czyszczanie ciekw w war4nkach szt4cznych mo9e odbywaB si na dwa sposoby:
metod6 osad4 czynnego=
metod6 zo9a biologicznego.
Wszystkie metody biologiczne 6cz6 zachodz6ce w nich procesy:
rozkad4 s4bstanc&i organicznych do ?L
*
= L
'
; i ";
'
=
nitry3ikac&i tzn. 4tleniania ?L
*
przy 49yci4 bakterii do azotynw= a nastpnie przy
pomocy innych bakterii do azotanw=
denitry3ikac&i t&. przemiany azotanw do azot4 gazowego czyli ?
'.
J$$K
%odstawowe zo9a biologiczne to d49e zbiorniki= ktre zostay wypenione l4(no
porowatym materiaem= przez ktre od gry przep4szcza si cieki. .o wypenienia ich
stos4& si przede wszystkim t4cze, granitowy= koks oraz 949el. ;becnie coraz wikszym
zainteresowaniem ciesz6 si wyroby z porowatych tworzyw szt4cznych= gwnie
z piankowatego polistyren4 Cstyropian4E= polietylen4 czy porowatego chlork4 poliwinyl4
C%Q"E.
W momencie przepyw4 ciekw poprzez zo9e powsta&6 drobno4stro&e= ktre po
&akim czasie gromadz6 si na powierzchni wypenienia= wchodz6c w skad bony
biologiczne&. 5ona biologiczna to l4zowata warstwa okoo $A*mm= ktra przylega cile
do powierzchni elementw wypenia&6cych zo9e. W skad bony biologiczne& wchodz6
organizmy 9ywe= ktre stopniowo metaboliz4&6 s4bstanc&e zawarte w ciekach
przeksztaca&6c &e do zwi6zkw prostych. ?a&wa9nie&szymi skadnikami bony
biologiczne& s6 grzyby= bakterie= pierwotniaki= sinice i organizmy wy9sze m.in. robakiA
wrotki= larwy m4ch. %yn6c midzy elementami wypenia&6cymi cieki styka&6 si z bon6
biologiczn6= a wystp4&6ce w ciekach zo9one s4bstanc&e organiczne przenika&6 do
wntrza bony= gdzie 9ywe organizmy stopniowo &e metaboliz4&6= przeksztaca&6c &e do
dw4tlenk4 wgla i innych prostych zwi6zkw nieorganicznych. Rwnoczenie z
biodegradac&6 zwi6zkw organicznych obserwowany &est szybki wzrost liczby i masy
komrek drobno4stro&w wystp4&6cych w bonie. J2K
;etoda oczyszczania osadem czynnym polega na wykorzystani4 przemian
metabolicznych mikroorganizmw= ktre swobodnie pyn6 w napowietrzonych ciekach.
;rganizmy te tworz6 kaczkowatoAg6bczast6 zawiesin= ktra peni 34nkc& bony
17
biologiczne&.
$
W stre3ie kontakt4 wystp4&6cych w ciekach zanieczyszcze, z kaczkami
osad4 czynnego dochodzi do biodegradac&i s4bstanc&i organicznych i ich mineralizac&i.
"zas zatrzymania ciekw w komorze napowietrzania wynosi okoo 4A$/ godzin.
?astpnie czciowo oczyszczone cieki przetransportowywane s6 do osadnika wtrnego.
%o sklarowani4 w osadnik4 wtrnym= czyli po oddzieleni4 oczyszczonych ciekw od
opada&6cych na dno kaczkw osad4 czynnego= odpyw prowadzony &est bezporednio do
odbiornika l4b przekazany do dalszego oczyszczania= ktre polega na 4s4nici4 s4bstanc&i
biogennych. Ta czB osad4= ktra gromadzi si na dnie osadnika wtrnego= zwracana &est
do komory napowietrzania i ponownie wykorzystana do oczyszczania ciekw. Taki osad
okrelany &est &ako powrotny l4b recyrk4lowany. J$'K
5iologiczna oczyszczalnia ciekw mie&skich= &ak ka9da inna oczyszczalnia posiada
odpowiedni schemat pracy. %ierwszym etapem oczyszczania &est skierowanie ciekw na
kraty= w ktrych eliminowane s6 zanieczyszczenia stae. :est to etap oczyszczania
mechanicznego. >anieczyszczenia pozostae na kracie skadowane s6 nastpnie na
wysypiskach. %o 4s4nici4 gr4bszych 3rakc&i cieki tra3ia&6 do piaskownika= w ktrym
oddzielane s6 zawiesiny mineralne. Hole&nym etapem &est odt4szczanie w trakcie proces4
3lotac&i. "z6steczki t4szcz4 s6 przenoszone na powierzchni poprzez pcherzyki
powietrza= po czym 4noszone s6 na powierzchni &ako bona b6d( ko94ch= ktre s6
okresowo zgarniane. ;dt4szczony ciek tra3ia nastpnie do osadnika wstpnego= w
ktrym w trakcie proces4 sedymentac&i dochodzi do oddzielenia atwo opada&6cych
zawiesin organicznych. ;czyszczone wstpnie cieki przepywa&6 do komory osad4
czynnego= w ktrym za proces oczyszczania ciek4 odpowiada&6 mikroorganizmy. ;sadnik
wtrny &est mie&scem oddzielenia oczyszczonego ciek4 od osad4 czynnego.
> tego osad4 czB odprowadzana &est do komory osad4 czynnego i oznaczona &ako osad
recyrk4lowany= natomiast pozostaa czB &est 4s4wana i nazywa si go osadem
nadmiernym. <cieki oczyszczone odprowadzane s6 do odbiornika= za nadmierny osad &est
4nieszkodliwiany i nastpnie zagospodarowany. J4K
Rozw& technik oczyszczania ciekw doprowadzi do powstania przydomowych
oczyszczalni ciekw. +6 one alternatyw6 dla zbiornikw na nieczystoci stae tzw.
szamba. >naczn6 zalet6 b4dowy przydomowe& oczyszczalni ciekw pomimo znacznie
wy9szego koszt4 ni9 szamba= &est mo9liwoB oczyszczania ciekw= ochrona rodowiska=
likwidac&a gro(nych dla l4dzi= zwierz6t i ekosystem4 zanieczyszcze, oraz mo9liwoB
4zyskania dotac&i przyznawanych przez Nminny O4nd4sz ;chrony <rodowiska
i Nospodarki Wodne& oraz przez 7ni 84rope&sk6. J$*K %rzydomowa oczyszczalnia
1
18
ciekw mo9e obs4giwaB &eden b6d( kilka domw= tak9e hotele czy pens&onaty.
Wyr9nianych &est kilka rodza&w schemat4 pracy przydomowych oczyszczalni ciekw:
oczyszczalnia z drena9em rozs6cza&6cym=
z 3iltrem piaskowym=
z 3iltrem gr4ntowoArolinnym=
ze zo9em biologicznym=
z komor6 osad4 czynnego.
%rocesy= &akie zachodz6 w przydomowe& oczyszczalni ciekw mo9na podzieliB na dwa
gwne etapy I beztlenowe i tlenowe.
W pierwszym krok4 4s4wane s6 zanieczyszczenia stae w osadnik4 gnilnym. 8tap
ten podzielony &est na dwie czci. %ierwszy etap ma zadanie oddzielenie zanieczyszcze,
staych poprzez wykorzystanie metod 3izycznych= w dr4gim etapie wykorzystywane s6
bakterie beztlenowe. :eli cieki zawiera&6 w swoim skadzie znaczne iloci t4szczw
niezbdne &est stosowanie tzw. separatorw oddziela&6cych t4szcz od ciek4. Wstpnie
podczyszczone cieki przemieszcza&6 si do dalszych elementw= na tym etapie cieki
nazywane s6 szar6 wod6. .r4gi etap proces4 to oczyszczanie z 4dziaem
mikroorganizmw tlenowych. .odatkowa intensy3ikac&a tych procesw mo9e nast6piB
poprzez wykorzystanie 4rz6dze, powierza&6cych. Ten etap mo9e przebiegaB w niewielkich
4rz6dzeniach m.in. przy wykorzystani4 zo9a biologicznego b6d( w 3ormie drena94. W ten
sposb oczyszczone cieki odprowadzane s6 do odbieralnika= ktrym &est woda b6d( gr4nt.
0o9e byB nim woda pyn6ca= sto&6c6 czy gr4nt. Wybr odbiornika zale9ny &est od
stosowane& oczyszczalni oraz wystp4&6cych war4nkw gr4ntowoAprzestrzennych.
?a&prostszym przydomowym oczyszczaniem &est system z zastosowaniem drena94
rozs6cza&6cego. <cieki pyn6ce z b4dynk4 spywa&6 do osadnika gnilnego= b6d( &eli to
konieczne wczenie& tra3ia&6 do separatorw. %o wstpnym oczyszczeni4 nastp4&e
rwnomierne rozprowadzanie ciekw do nitek drena9owych przy pomocy st4dzienki
rozdziela&6ce&. W nastpne& kole&noci rozs6czane s6 cieki do gr4nt4= gdzie dochodzi do
ich doczyszczania tlenowego.
.o elementw oczyszczalni drena9owe& zalicza si:
separator t4szczw Copc&onalnieE=
osadnik gnilny=
r4ra %"Q 6cz6ca osadnik ze st4dzienk6 rozdzielcz6=
st4dzienka rozdzielcza=
r4ry drena9owe=
st4dzienka zbiorczaA napowietrzanie.
!nnym rodza&em= &49 bardzie& skomplikowanym &est oczyszczalnia z 3iltrem
piaskowym= wykorzystywana w przypadk4 gr4ntw zbyt przep4szczalnych b6d( zbyt
nieprzep4szczalnych. >asada dziaania 3iltra piaskowego baz4&e na zna&d4&6cych si na
19
9wirze mikroorganizmach tlenowych oraz beztlenowych= odpowiada&6cych za ostatni etap
oczyszczania.
8lementy skadowe oczyszczalni:
osadnik gnilny=
st4dzienka rozdzielcza=
drena9 rozs6cza&6cy=
drena9 zbiera&6cy=
3olia 4szczelnia&6ca b6d( gr4nt zagszczony o dobrych waciwociach
izolacy&nych np. glina=
st4dzienka zbiorcza.
W tym typie oczyszczania 3aza doczyszczania ciekw przebiega w 3iltrze piaskowym. :est
to warstwa 3iltracy&na 4szczelniona nat4ralnie np. gr4ntem tr4dno przep4szczalnym b6d(
3oli6. Oiltr wypeniany &est 9wirem b6d( piaskiem.
!nnym rzadzie& wykorzystywanym= ale rwnie9 sk4tecznym schematem pracy &est
stosowanie oczyszczalni gr4ntowoArolinnych. .ziaanie to opiera si na wykorzystani4
procesw biochemicznych oraz z&awiska 3iltrac&i. Roliny bagienne np. trzcina pospolita
4prawiane s6 na 3iltrach.
8lementy oczyszczalni gr4ntowoArolinne&:
osadnik gnilny=
przepompownia=
st4dzienka rozdzielcza=
3iltr gr4ntowoArolinny=
drena9 rozs6cza&6cy i zbiera&6cy.
%ierwszy etap &est analogiczny do poprzednich przykadw i wystp4&e w osadnik4
gnilnym. >e st4dzienki rozdzielcze& cieki przeprowadzane s6 przy pomocy drena94
rozs6cza&6cego do 3iltra gr4ntowoArolinnego.
Warstwy 3iltra gr4ntowoArolinnego:
dolna warstwa I gr4boB '/cm= ze 9wir4 p4kanego=
rodkowa warstwa I gr4boB #/cm= piasek l4b drobny Rwir=
gra warstwa I gr4boB '/A'#cm= piasek i dobrze przep4szczalna ziemia
z dodatkiem skadnikw organicznych m.in. wiry= soma= kora.
?a 3iltrze gr4ntowoArolinny nale9y zastosowaB roliny charakterystyczne dla bagiennych
ekosystemw:
trzcina pospolita=
sit=
paka wodna=
t4rzyca=
kosaciec 9ty=
manna mielec=
wierzby krzewiaste.
0o9na zastosowaB inne gat4nki rolin &ednak nale9y pamitaB by charakteryzoway si
rozwinitym systemem korzeniowym= odpornoci6 na szkodniki= intensywnym przyrostem
20
w ci6g4 rok4 i atwoci6 dostosowania si w danym ekosystemie i danych war4nkach
klimatycznym.
%o oczyszczeni4 w 3iltrze cieki przechodz6 do drena94= ktry stanowi6 r4ry %"Q
z naciciami b6d( r4ry melioracy&ne.
Hole&nym rodza&em przydomowych oczyszczalni ciekw ciesz6cych si coraz
wiksz6 pop4larnoci6 s6 oczyszczalnie ze zo9em biologicznym. %rzydomowe
oczyszczalnie wykorzyst4&6ce schemat z osadem czynnym prac4&6 &ak zminimalizowane
oczyszczalnie mie&skie= ktre wykorzyst4&6 t metod. W przeciwie,stwie do poprzednich
rodza&w oczyszczalni mikroorganizmy prac4&6c w oczyszczalni nie s6 osadzone na
podo94 staym= ale 4noszone s6 &ako kaczkowata zawiesina. Ten schemat pracy
potrzeb4&e ci6gego doprowadzania tlen4. W tym cel4 stos4&e si membrany= przez ktre
pompy napowietrzania wprowadza&6 niezbdny tlen do komory osad4.
>asadniczym elementem zo9a s6 spec&alne wypenienia wykonane z tworzywa
szt4cznego= na ktrego powierzchnia rozwi&a si bona biologiczny= czyli zesp
mikroorganizmw= do ktrych zalicza si gwnie bakterie bior6ce 4dzia w oczyszczani4
ciekw. ;d gry cieki powoli przes6czane s6 przez zo9e= a rozwi&a&6ce si na r9nych
warstwach zo9a bakterie i mikroorganizmy rozkada&6 przes6cza&6ce si cieki.
Hole&nym rodza&em &est oczyszczalnia z osadem czynnym. ;sad czynny to
sk4piska mikroorganizmw tlenowych Coprcz bakterii heterotro3icznych I c4dzo9ywnych
wystp4&6 pierwotniaki m.in. wiciowce= korzenion9ki czy orzskiE= ktre doprowadza&6
do procesw oczyszczania. %ierwszym etapem &est transport ciekw z b4dynk4 do
osadnika gnilnego= ktry &est szczelnie zamknitym zbiornikiem= na&czcie& z polietylen4.
+kada si on z dwch l4b trzech komr= a cieki przetrzymywane s6 w nich okoo 42A)'
godzin i poddawane s6 procesom beztlenowym. Wystp4&e t4 wstpne oczyszczanie= na
ktre skada si wiele procesw mechanicznych= chemicznych i biologicznych. 7s4wane
s6 t4 czci stae ze ciekw oraz przeprowadzana &est 3ermentac&a beztlenowa powod4&6ca
rozkad s4bstanc&i organicznych. %oprzez krciec wylotowy oczyszczone wstpnie cieki
przetransportowywane s6 do kole&nych elementw oczyszczalni. Hole&ny etap zachodzi w
komorze osad4 czynnego. .la zapewnienia poprawnego dziaania oczyszczalni niezbdny
&est stay dopyw tlen4= w zwi6zk4 z tym zastosowano w zbiornik4 na dnie spec&alne
membrany= przez ktre dostarczany &est tlen za pomoc6 pompy. Rozwi6zanie to oprcz
napowietrzania powod4&e rwnie9 4noszenie si kaczkw osad4= dziki czem4 wystp4&e
wysoka red4kc&a zanieczyszcze,. ?astpnie cieki przenoszone s6 do osadnika wtrnego=
gdzie osad oddzielany &est od oczyszczonych ciekw. ;czyszczone cieki przepywa&6 do
odbieralnika t&. zbiornika wodnego l4b gr4nt4.
8lementy oczyszczalni z osadem czynnym:
21
osadnik gnilny=
komora osad4 czynnego=
osadnik wtrny=
odprowadzenie oczyszczonych ciekw I st4dnia b6d( drena9 rozs6cza&6cy czy
zbiornik wodny.J$4K
Ryc! .! ;o?$iwe schematy przydomowe" oczyszcza$ni ciekw &@rzostkowski i 'a$icki
*++3-
5ada&6c oczyszczalnie ciekw nie mo9na zapomnieB o ogromne& roli rolin
w oczyszczani4 rodowiska. Oitoremediac&a to stos4nkowo nowe po&cie= ktre tra3io do
powszechnego 49ytk4 dopiero w $--$r. i powstao przez po6czenie dwch sw: pyton I
rolina i remendy I rodek zaradczy. Oitoremediac&a to na&oglnie& 4&m4&6c technika
oczyszczania rodowiska in sit4= polega&6ca na 49yci4 rolin wy9szych i zwi6zanych
z nimi mikroorganizmami w cel4 oczyszczania l4b zahamowania rozprzestrzeniania si
zanieczyszcze,. J$$K Wykorzystane s6 &edynie nat4ralne procesy= gdzie roliny prowadz6
degradac& l4b 4nieszkodliwia&6 organiczne i nieorganiczne zanieczyszczenia. %owstao
szeB podstawowych technik 3itoremediacy&nych:
ryzo3iltrac&a=
ryzodegradac&a=
3itoekstrakc&a=
3itodegradac&a=
3itostabilizac&a=
22
3itowolatilizac&a.
Oitoremediac&a &est sk4teczn6 metod6 oczyszczania rodowiska ska9onego np. wyciekami
paliw= rozp4szczalnikw= poprzez intensywn6 4praw ziemi= ska9one& nawozami=
pestycydami czy dziaalnoci6 r9nego rodza&4 przemysw. <rodowiska wodne
na&czcie& 3itoremediowane to mie&sca zanieczyszczone ciekami kom4nalnymi=
wysikami z p 4prawnym= z had czy z wysypisk mieci. >ale9nie od waciwoci
3izykochemicznych s4bstanc&i zanieczyszcza&6cych mog6 byB one 4s4wane w stre3ie
ryzos3ery= na powierzchni korzeni Cryzo 3iltrac&aE b6d( przeniesione wraz z wod6 do tkanek
rolin.
Oitoremediac&a gleb to doB tania metoda oczyszczania= ktra mo9e nie tylko
zne4tralizowaB zanieczyszczenia= ale tak9e chroni przed eroz&6 i stepowaniem zagro9one
rodowiska. +tosowane techniki w 3itoremediac&i gleb J$#K:
3itostabilizac&a I zapobieganie eroz&i= roliny 4nier4chamia&6 zanieczyszczenia
4niemo9liwia&6c ich migrac&=
ryzodegradac&a I &est to gwny proces bioremediacy&ny= ktry prowadz6
mikroorganizmy ryzos3ery= podczas gdy roliny stwarza&6 &edynie odpowiednie
war4nki do ich rozwo&4=
3itoekstrakc&aA pobieranie metali ci9kich z gleby przez roliny= ktre nastpnie
magazyn4&6 &e w swoich organach wegetatywnych=
3itodegradac&aA organizmy 9ywe 4s4wa&6 zanieczyszczenia organiczne poprzez
przemiany metaboliczne=
3itotolatilizac&aA pobieranie zanieczyszcze, z matrycy i przeksztacanie ich w 3ormy
lotne= a nastpnie emis&a ich do atmos3ery.
Oitostabilizac&a wykorzyst4&e roliny do 4nier4chamiania zanieczyszcze, w glebie
poprzez dziaanie korzeni absorb4&6cych zanieczyszczenia na swo&e& powierzchni l4b
przez ich wytr6canie w postaci mao rozp4szczalnych soli. >abieg ten 4niemo9liwia
rozszerzanie si zanieczyszcze, do wd gr4ntowych czy powietrza. Roliny wybierane do
te& metody powinny charakteryzowaB si trzema gwnymi cechami:
zdolnoci6 do szybkiego wzrost4 na ska9onych terenach=
&ak na&mnie&szy stopie, transportowania pol4tanta do organizmw nadziemnych
roliny=
mo9liwoB do sekwestrac&i zanieczyszcze, w korzeniach.
!nnym rodza&em &est 3ito degradac&a= ktra dotyczy degradac&i pobranych przez
korzenie pol4tantw na drodze przemian metabolicznych= ktre zachodz6 wewn6trz
komrek rolin. %owstae prod4kty nie s6 wykorzystywane &ako (rda energii= &ednak
wykorzystywane s6 podczas tworzenia nowych tkanek rolinnych. Wrd rolin
23
wykorzystywanych w te& metodzie na&wiksz6 pop4larnoci6 ciesz6 si gat4nki wierzby
oraz topoli.
Ryzodegradac&a to proces mnie& sk4tecznym ni9 3ito degradac&a &ednak zna&d4&e
zastosowanie przy wspomagani4 klastyczne& bioremediac&i z 49yciem mikroorganizmw=
ze wzgld4 na popraw e3ektywnoci biodegradac&i na terenach z szat6 rolinn6. Roliny w
tym przypadk4 stanowi6 rol wspomagaczy= ktre zapewnia&6 odpowiednie war4nki
rozwo&4 mikroorganizmw. W te& metodzie wykorzystywane s6 przede wszystkim rolin
o bogatym systemie korzeniowym np. drzewa= ktrych korzenie siga&6 do gbokoci *A
$#m poni9e& powierzchni gleby.
Oitoekstrakc&a to metoda polega&6ca na poborze przez korzenie rolin zna&d4&6cych
si w glebie zanieczyszcze, metalicznych i magazynowanie ich w organach nadziemnych.
.obr rolin wystp4&e na podstawie wystp4&6cego na danym terenie zanieczyszczenia=
nastpnie s6 4prawiane= a po okresie wegetac&i s6 zbierane. ;becnie wykorzyst4&e si &49
szereg rolin= ktre mog6 4nieszkodliwiaB takie metale ci9kie &ak cynk= ow= mied( czy
nikiel
Oitowolatilizac&a to proces przeksztacania zanieczyszcza&6cych zwi6zkw
organicznych oraz nieorganicznych= ktre dostay si do wntrza roliny przez korzenie
w 3ormy lotne= ktre s6 nastpnie emitowane do atmos3ery przez aparaty szparkowe.
Wykorzystanie rolin do oczyszczania ciekw i wd &est coraz czcie& spotykanym
sposobem oczyszczania. Roliny= tak &ak mikroorganizmy 4s4wa&6 zanieczyszczenia
organiczne i nieorganiczne z wd czy ciekw dziki zdolnoci korzeni do sorpc&i
i wytr6cania r9nych s4bstanc&i obecnych w zanieczyszczonych wodach. %rzykadem
zastosowania ryzo3iltrac&i do ochrony wd &est stworzenie pasa zadrzewie, i zakrzewie,
wzd49 ochranianych ciekw wodnych w cel4 ochrony przed cieka&6cymi z pl
zanieczyszczeniamiJ$#A! +kad pasw zazwycza& tworz6 trzy typy rolinnoci: gat4nki
terenw podmokych I hydro3ity= gat4nki wy9ynne i 3ak4ltatywne.
!nn6 coraz czcie& wykorzystywan6 technik6 &est tworzenie szt4cznych mokrade w
cel4 oczyszczania ciekw przemysowych obci69onych metalami ci9kimi b6d(
zawiera&6cych znaczne iloci soli. Wyr9nia si trzy typy szt4cznych mokrade pod
wzgldem sposob4 wprowadzania ciekw:
system przepyw4 powierzchniowego=
system przepyw4 podpowierzchniowego=
system pionowego przepyw4.
R9ni6 si one sposobem przemieszczania ciekw przez mokrada. 79ywa si t4 rolin
pywa&6cych i zakorzenionych rolin wodnych l4b botnych.
24
Rozdzia III Bna$iza e>ektywnoci metod oczyszczania ciekw
<cieki przemysowe i kom4nalne wymaga&6 ci6gego oczyszczania zanim zostan6
odprowadzone do wd l4b do ziemi. ?a przestrzeni lat sposb oczyszczania ciekw
zmienia si. W ci6g4 $/ lat w %olsce iloB ciekw kom4nalnych= ktre wymaga&6
oczyszczenia zmalaa o ok.$/M= z '=# km
*
do '=' km
'
= zmalaa rwnie9 iloB ciekw
nieoczyszczonych o ##M A /=* do /=$ km
*
. Analiz4&6c sposoby oczyszczania ciekw
mo9na za4wa9yB i9 zmala stopie, mechanicznego oczyszczania ciekw o ok. $4M A z /=)
do /=1 km
*
= natomiast dw4krotnie wzrosa iloB ciekw z podwy9szonym 4s4waniem
zwi6zkw biogennych I z /=41 do /=-) km
*
. Analiza pokaz4&e rwnie9 i9 znacznie zmalao
biologiczne oczyszczanie= natomiast oczyszczanie chemiczne zna&d4&e si ci6gle na
stos4nkowo niskim poziomie w porwnani4 z innymi metodami CRyc. 1E. J$1K
Ryc! 0! Spos# oczyszczania ciekw kom%na$nych i przemysowych w Po$sce C $ata
*+++:*++D &Sadecka *++2-
"hmiel i @esi4k C'/$/E zrobili analiz e3ektywnoci oczyszczania ciekw
przeprowadzanego w trzech etapach. %ierwszy etap wstpny odnosi si do
mechanicznego oczyszczania= dr4gi I biologicznego oczyszczania= a trzeciA 4s4wania
zawiesin biogennych. 8tap mechaniczny 4s4wa przede wszystkim zawiesiny a9 do
)/M oraz znaczn6 iloB bakterii nawet do )#M= co &est zwi6zane z 4s4waniem przede
25
wszystkim Fd49ychG elementw zanieczyszcze, przy pomocy krat= piaskownikw itp.
CTabela 4E.
Ta#e$a 1! E>ektywnoE oczyszczania ciekw na poszcze7$nych etapach oczyszczania
&Chmie$/ 9esi%k *++-
0echaniczne oczyszczanie ciekw zmnie&sza iloB zanieczyszcze, w ciekach w
granicach:
1/A-/M zawiesin opada&6cych=
4/A)/M zawiesin oglnych=
'#A4/M 5>T
#
=
$#A'#M "h>T=
'#A)#M bakterii=
ok. $/M azot4 i 3os3or4.
26
$A zawiesiny opada&6ce= 'Azawiesiny oglne= *A5>T
#
= 4A"h>T metod6 nadmanganow6
C4tlenialnoBE
Ryc! 2! Wpyw czas% sedymentac"i na e>ektywnoE %s%wania zanieczyszcze5 ze
ciekw mie"skich &Sadecka *++2-
;czyszczanie ciekw w kole&nych etapach da&e znacznie lepsze wyniki. W etapie
oczyszczania biologicznego zawiesiny zosta&6 oczyszczone do -/M= bakterie -2M=
a na&wikszy poziom oczyszczenia wystp4&e w przypadk4 5>T
#
I do -#M i "h>T I do
-2M. ?a tym etapie 4s4wanie 3os3or4 czy azot4 wystp4&e ci6gle na niskim stopni4 ok.
*/M. Trzeci etap= czyli 4s4wanie zwi6zkw biogennych doprowadzi do 4s4nicia --M
zawiesin= 5>T
#
i bakterii oraz w tym etapie 3os3or4 do -/M i azot4 do 2/M .
Ta#e$a .!E>ektywnoE oczyszczania ciekw na poszcze7$nych etapach oczyszczania
&Chmie$/ 9esi%k *++-
27
Analiz rzeczywistego oczyszczania ciekw mo9na 4zyskaB &edynie poprzez analiz
prac4&6cych oczyszczalni ciekw. W '//1r. dr 5og4saw "hmiel i dr Adam @esi4k zrobili
analiz pracy oczyszczalni FLa&dwG zna&d4&6ce& si w @4blinie= ktre& pro&ekt obe&mowa
4s4wanie:
5>T
#
I *#41/kg ;
'
Ddob=
>awiesin oglnych I *4'// kgDdob=
?
og
A 24#/ kgDdob=
%
og
I $'// kgDdob.
W analizowanym rok4 iloB ciekw wyniosa #-))/ m
*
Ddob. %odczas gdy iloB ciekw
dostarczanych do oczyszczalni wynosi maS na dob I $*#///m
*
.
Ta#e$a 0! Rzeczywiste wie$koci ad%nkw i st?e5 zanieczyszcze5 z oczyszcza$ni
FGa"dwH &Chmie$/ 9esi%k *++-
28
!nny przykad sk4tecznoci oczyszczania ciekw przeprowadzono w '//-r.
w oczyszczalni ciekw w ?owym +6cz4 C"hmielewski i <lizgowski '/$/E. 5adana
oczyszczalnia zna&d4&e si we wsi Wielopole w powiecie nowos6deckim. >apro&ektowana
zostaa na przepyw ciekw T
maSd
U 4' '// m
*
Vd
A$
. ;czyszczalnia dziaa w kilk4 etapach:
pierwszy etap to stopie, mechaniczny= natomiast dr4gi stopie, A biologiczny to reaktory
biologiczne.
%rzeprowadzona analiza 4kazaa 4s4wanie poszczeglnych wska(nikw
zanieczyszcze, w etapie mechanicznym i chemicznym.
:ako pierwszy wska(nik zbadano 5>T
#
. <rednia wartoB 5>T
#
wynios6 '--=#'
mg;
'
Vdm
A$
. +k4tecznoB 4redniona dla etap4 mechanicznego wyniosa */= #)M=
natomiast zmnie&szenie po czci biologiczne& 4ksztatowao si na poziomie -)='2M.
"akowita e3ektywnoB zmnie&szania 5>T
#
wyniosa -2=$/M CTabela )E.
Ta#e$a 2! Wartoci @IT. oczyszczanych mechanicznie i #io$o7icznie w *++Dr!
&Chmie$owski i $iz7owski/ *++-
29
Hole&ny wska(nik "h>T 4ksztatowa si na poziomie 1-/=1* mg;
'
Vdm
A$
. 8tap
mechaniczny spowodowa zmnie&szenie "h>T o **= #/M= podczas gdy po czci
biologiczne& poziom wzrs do 2-= /$M w stos4nk4 do ciekw mechanicznych. "akowita
sk4tecznoB zmnie&szenia "h>T wyniosa -'=)1M CTabela 2E .
Ta#e$a 3! Wartoci ChIt oczyszczanych mechanicznie i #io$o7icznie w *++Dr!
&Chmie$owski i $iz7owski/ *++-
30
Analiza wynikw zawiesiny oglne& w oczyszczalni 4kazaa= i9 etap mechaniczny
oczyszczenia da wysok6 sk4tecznoB zmnie&szania zanieczyszcze, ok. #-= '*M. %o etapie
biologicznego oczyszczania stopie, zawiesin obni9y si do 2'=/2M. "akowita
sk4tecznoB zmnie&szania zanieczyszcze, wyniosa -'=11M .
%oza wska(nikami podstawowymi zbadano rwnie9 dwa wska(niki zanieczyszcze,
e4tro3izycznych t&. azot oglny i 3os3or oglny. Analiza 4kazaa= i9 w przypadk4 azot4
oglnego zasadnicze procesy 4s4wania Cnitry3ikac&a i denitry3ikac&aE wystp4&6 dopiero na
etapie oczyszczania biologicznego w reaktorze biologicznym. %o prze&ci4 ciekw przez
etap biologiczny zaobserwowano wysok6 sk4tecznoB zmnie&szania azot4 oglnego I ok.
2*=1/M= podczas gdy rednia wartoB oczyszczania wyniosa 2'=4*M. W przypadk4
3os3or4 oglnego rednia sk4tecznoB wyniosa -*=4$M. %odczas etap4 mechanicznego
4s4nito &edynie *=24M= natomiast etap biologiczny da wynik -*='2M. Tak
satys3akc&on4&6cy wynik 4zyskano dziki zastosowani4 chemicznego str6cania.= dziki
czem4 3os3or 4s4nito razem z osadem wtrnym.
Analizowane oczyszczanie ciekw w oczyszczalni w powiecie nowos6deckim
dao nastp4&6ce wyniki:
31
sk4tecznoB 4redniona 4s4wania dla poszczeglnych wska(nikw
wynosia I 5>T
#
I -2=$/M= "h>T I -'=)1M= zawiesiny oglne& I -'=11M=
azot4 oglnego I 2'=4*M= 3os3or4 oglnego I -*=4$M.
w cel4 4s4nicia znacznych iloci 3os3or4 oczyszczalnia powinna byB
przystosowana do prowadzenia chemicznego proces4 np. przy 49yci4 %!WA
4
'
CE.
wyniki 4kazay= i9 oczyszczalnia dziaa w sposb prawidowy= a wyniki
sk4tecznoci nie odbiega&6 od wymogw pozwolenia wodnoAprawnego
C"hmielowski i <lizgowski= '/$/E.
;cen e3ektywnoci oczyszczania ciekw dla mechanicznoAbiologiczne&
oczyszczalni przeprowadzono w @4baczowie. ;czyszczalnia rozpocza swo&6 dziaalnoB
w $--2r.= a &e& przep4stowoB zapro&ektowano na '11/ m
*
Vd
A$
. %roces oczyszczania
dokon4&e si poprzez mechaniczne i biologiczne 4s4wanie zanieczyszcze, przy pomocy
metody osad4 czynnego. %rzeprowadzona analiza ob&a lata '//1A'/$/ CTabela -E.
2
%!WA koag4lanty 9elowe= czyli rodki chemiczne= ktrych bazowym skadnikiem &est 9elazo. :est to szeroka
gr4pa prod4ktw obe&m4&6cych chlorki= siarczany i chloro siarczany 9elaza. ?ale96 do te& gr4py zarwno
prod4kty zawiera&6ce 9elazo na !! i !!! stopni4 4tlenienia.
32
Ta#e$a D! Charakterystyka i$ociowa ciekw oczyszczanych w 9%#aczowie C $ata
*++0:*++ &;aso5 i Tomaszek *+,-
<rednie e3ektywne 4s4nicie wystp4&6cych w ciekach zanieczyszcze, okrelono
na podstawie wska(nikw:
5>T
#
A -)=2M=
"h>TA -'=-M=
>awiesina organiczna I -1=1M=
?
og
A ))=-M=
%
og
A 2-=-M.
%onadto= mimo= i9 opisywana oczyszczalnia nie zostaa zapro&ektowana= &ako
4s4wa&6ca zwi6zki biogenne= to &ednak wykazano bardzo d49e mo9liwoci 4s4wania "= ?
i % z oczyszczanych ciekw.
33
Ryc! 3! E>ektywnoE
%s%wania
zanieczyszcze5 &;aso5
i Tomaszek *+,-
+k4tecznoB
4s4wania zanieczyszcze,
organicznych I 5>T
#
i
"h>T wynosia
odpowiednio -*=$A--=#M
i 2$=) A-)=-M. Wysok6
sk4tecznoB osi6gnito
rwnie9 w przypadk4
4s4wania zawiesiny
oglne& I -'A--=*M. oraz zwi6zkw biogennych. %oziom zmnie&szania wszystkich
analizowanych wska(nikw zanieczyszcze, by wy9szy od wymaganego stopnia red4kc&i
zanieczyszcze,= ktry zosta okrelony w Rozporz6dzeni4 0inistra <rodowiska.
?a&wy9sz6 e3ektywnoB 4s4wania zanieczyszcze, ze ciekw odnotowano w ostatnich
analizowanych latach '//-A'/$/.
Wyniki pokaz4&6= i9 sk4tecznoB oczyszczania zanieczyszcze, zna&d4&6cych si
w ciekach wystp4&e na wysokim= stabilnym poziomie. :akoB oczyszczania ciekw
34
w analizowane& oczyszczalni wystp4&e na poziomie adekwatnym do war4nkw
zna&d4&6cych si w pozwoleni4 wodoAprawnym.
35
Pods%mowanie
%od po&ciem oczyszczania ciekw kry&e si wiele zaawansowanych technologii=
ktre mo9na zastosowaB w zale9noci od typ4 zanieczyszcze,= od otacza&6cego rodowiska
czy pan4&6cych war4nkw gr4ntowoAwodnych. ?ie mo9na &ednoznacznie stwierdziB= ktra
z metod oczyszczania ciekw &est na&lepsza. >arwno oczyszczanie mechaniczne=
chemiczne i biologiczne posiada&6 wiele zalet= &ak i pewne wady. Ha9da z tych metoda
m4si 34nkc&onowaB by mo9na byo z s4kcesami 4s4waB zanieczyszczenia. 0etody
mechaniczne oddziela&6 d49e cz6stki zanieczyszcze,= podczas gdy dalsze metody za&m4&6
si &49 elementami mnie&szymi= mikroskopowymi zwi6zkami wystp4&6cymi w ciekach.
5ardzo wa9ne &est oczyszczanie chemiczne ciekw przemysowych= ze wzgld4
na wysokie e3ekty ska9enia rodowiska. Wyda&ne oczyszczanie ciekw z zanieczyszcze,
posiada&6cych charakter toksyczny powinno braB pod 4wag nie tylko &akoB i stopie,
degradac&i zanieczyszcze,= ale tak9e obni9anie toksycznoci do poziom4 akceptowalnego.
W zale9noci od rodza&4 ciekw proces oczyszczania powinien byB tak
pomylany= aby przy minimalnym nakadzie kosztw 4zyskiwaB na&wy9szy mo9liwy
stopie, oczyszczenia.
Analiza oczyszczania ciekw w @4baczowie= w ?owym +6cz4 i oczyszczalni
La&dw w @4blinie 4kazaa= i9 oczyszczalnie zapro&ektowane na pewne wymagania
oczyszczalnoci spenia&6 swo&e zadanie i &akoB oczyszczalnoci ciekw &est
zadowala&6ca. 54dowa nowoczesnych oczyszczalni ciekw &est bardzo droga= &ednak
odpowiednie dobranie procesw oczyszczania mo9e doprowadziB do niemal cakowitego
4s4nicia zanieczyszcze, w ciekw wystp4&6cych na danym obszarze.
?a pewno d49o zalet posiada&6 coraz bardzie& rozpowszechniane metody
3itoremediac&i= ze wzgld4 na 3akt= i9 &est to FzielonaG technika= ktra nie powod4&e
dodatkowego zniszczenia na ska9onym &49 terenie= gwarant4&e minimalne obci69enia dla
wody= powietrza i gleby= &est to technologia pasywna= o niskich kosztach 4trzymania i
wysokie& wyda&noci. %onadto mo9e zostaB wykorzystana w mie&scach oddalonych= gdzie
nie ma odpowiednie& in3rastr4kt4ry do b4dowy tradycy&ne& oczyszczalni ciekw.
36
>e wzgldw 3inansowych metody 3itoremediac&i wyda&6 si byB bardzo e3ektywn6
metod6 oczyszczania. W +tanach >&ednoczonych &est ona stosowana &edynie &ako element
doczyszczania ciekw= &ednak w %olsce mogaby ona staB si podstawow6 technologi6
oczyszczania wa9nych obszarw m.in. rolniczych.
Wspczesne techniki oczyszczania ciekw s6 ci6gle 4doskonalane= gdy9 &ak
wiadomo czysta woda to na&cennie&szy i niezbdny czynnik do 9ycia l4dzi= zwierz6t i
rolin. > tego powod4 bardzo wa9ne &est odzyskiwanie czyste& wody podczas procesw
oczyszczania.
:ednak ci6gle w wiel4 kra&ach sabo rozwinitych odprowadzanie ciekw
bezporednio do rzek czy &ezior bez wczenie&szego oczyszczenia &est z&awiskiem
nagminnym. > tego wzgld4 bardzo wa9ne &est przekazywanie przez pa,stwa coraz
wikszych rodkw na b4dow oczyszczalni ciekw by nie doprowadziB do katastro3y
ekologiczne&.
37
@i#$io7ra>ia
J$K 7+TAWA z dnia ') kwietnia '//$ r. C.z.7.'//2.'#.$#/ &.t.E
J'K 5artoszewski H.= %oradnik eksploatatora oczyszczalni ciekw= %olskie >rzeszenie
!n9ynierw i Technikw +anitarnych= %ozna,= $--)
J*K 5aszczyk 0.H.= 0ikroorganizmy w ochronie rodowiska= Wydawnictwo ?a4kowe
%W?= Warszawa= '//)
J4K @enart A.= Howalska A.= Wykorzystanie osad4 czynnego w oczyszczani4 ciekw Jw:K
Hosmos. %roblemy na4k biologicznych t.1$ nr4= Hrakw= '/$'
J#K

RomanowskaA.4da >.= Alternatywne metody oczyszczania ciekw mleczarskich.
Lydro3itowe oczyszczanie= 7niwersytet Xdzki = Xd(= '/$*
J1K Xomotowski :.= +zpindor A.= ?owoczesne systemy oczyszczania ciekw=
Wydawnictwo Arkady= '//'
J)K @isiecka A.= %rzydomowe oczyszczalnie ciekw dla zrwnowa9onego rozwo&4
terenw wie&skich= %olski Hl4b 8kologiczny Hoo 0ie&skie w Nliwicach= Nliwice= '/$*
J2K %oskrobko 5.= +kiba H.= ;chrona bios3ery= %W?= Warszawa= '//)
J-K 0agrel @.= 7zdatnianie wody i oczyszczanie ciekw: 4rz6dzenia= procesy metody.
8konomia i <rodowisko= 5iaystok= '///
J$/K Haracz4n >.0.= !ndeka @.N. A Y;chrona rodowiskaY= wyd. !!= Wydawnictwo Aries=
Warszawa= $---
J$$K Lartmann @.= A Biologiczne oczyszczanie ciekw= Wyd. !nstalator %olski= Warszawa=
$--1
J$'K 5obrowski 0.= .%odstawy biologii sanitarne&= 8konomia i <rodowisko= 5iaystok=
'//'
J$*K 5rzostkowski ?.= Nalicki %.= %rzydomowe oczyszczalnie ciekwA poradnik= Wyd.
%+% ?arew= 5iaystok= '//2
J$4K Ry,ska :.= '/$$= www.eAinstalac&e.plDaD**24=osadnikignilne z dnia /*./4.'/$4
J$#K 54czkowski R.= Hondzielski != +zyma,ski T.= 0etody remediac&i gleb
zanieczyszczonych metalami ci9kimi= Wyd. 7niwersytet4 0ikoa&a Hopernika= Tor4,=
'//'=
J$1K +adecka >.= Technologia i standardy oczyszczania ciekw kom4nalnych= 5altic +ea A
%rogramme '//)A'/$*= >ielona Nra= '//)
J$)K "hmiel 5.= @esi4k A.= ;czyszczanie ciekw Jw:K %roblematyka nowoczesnych
technologii chemicznych w pracach licenc&ackich i magisterskich st4dentw ochrony
rodowiska 70"+= materiay $) Hon3erenc&i 0etodyczne& Y;chrona rodowiska na
4niwersyteckich st4diach przyrodniczychY ;3icyna Wydawnicza 7niwersytet4
>ielonogrskiego= >ielona Nra= '/$/
38
J$2K "hmielowski H.= <lizowski R.= ;cena sk4tecznoci oczyszczania w oczyszczalni
ciekw w ?owym +6cz4 I Wielopol4 Jw:K !n3rastr4kt4ra i ekologia terenw wie&skich= nr
'D'/$/= %olska Akademia ?a4k= Hrakw= '/$/= s. $##A$1)
J$-K 0aso, A.= Tomaszek :.= ;cena e3ektywnoci oczyszczalni ciekw w @4baczowie
Jw:K "zasopismo !n9ynierii @6dowe&= <rodowiska i Architekt4ry= t. WWW= z. 1/ C*D$*E=
'/$*
39
SPIS TB@E9
Tabela $. <cieki kom4nalne odprowadzone do wd l4b do ziemi CNwny 7rz6d +tatystyczny
'/$*E.................................................................................................................... 6
Tabela '. Xad4nki zanieczyszcze, w ciekach kom4nalnych odprowadzonych po oczyszczeni4 do
wd l4b do gr4nt4 CNwny 7rz6d +tatystyczny '/$*E......................................................9
Tabela *. @iczba oczyszczalni w %olsce w latach '//#A'/$$ CNwny 7rz6d +tatystyczny '/$*E 11
Tabela 4. 83ektywnoB oczyszczania ciekw na poszczeglnych etapach oczyszczania C"hmiel=
@esi4k '/$/E........................................................................................................ 28
Tabela #.83ektywnoB oczyszczania ciekw na poszczeglnych etapach oczyszczania C"hmiel=
@esi4k '/$/E........................................................................................................ 30
Tabela 1. Rzeczywiste wielkoci ad4nkw i st9e, zanieczyszcze, z oczyszczalni FLa&dwG
C"hmiel= @esi4k '/$/E............................................................................................ 31
Tabela ). Wartoci 5>T# oczyszczanych mechanicznie i biologicznie w '//-r. C"hmielowski i
<lizgowski= '/$/E.................................................................................................. 32
Tabela 2. Wartoci "h>t oczyszczanych mechanicznie i biologicznie w '//-r. C"hmielowski i
<lizgowski= '/$/E.................................................................................................. 33
Tabela -. "harakterystyka ilociowa ciekw oczyszczanych w @4baczowie I lata '//1A'/$/
C0aso, i Tomaszek '/$*E....................................................................................... 35
40
SPIS RJCIK
Ryc $. +chemat pracy kraty oraz zgrzeba do zgarniania skratek Chttp:DDwww.3otoload.pl z dnia
/'./4.'/$4E.......................................................................................................... 13
Ryc. '. %rzykad obrotowego sita Chttp:DDwww.eko3inn.pl z dnia /'./4.'/$4E........................13
Ryc. *. %rzykad zastosowania piaskownikw w Tor4,skich Wodoci6gach
Chttp:DDwww.wodociagi.tor4n.com.pl z dnia /'./4.'/$4E...................................................14
Ryc 4. +chemat mechanicznego oczyszczania ciekw Chttp:DDwww.instsani.webd.plDsciemech.html
z dnia /*./4.'/$4E................................................................................................. 15
Ryc. #. 0o9liwe schematy przydomowe& oczyszczalni ciekw C5rzostkowski i Nalicki '//2E. .23
Ryc. 1. +posb oczyszczania ciekw kom4nalnych i przemysowych w %olsce I lata '///A'//-
C+adecka '//)E..................................................................................................... 27
Ryc. 2. Wpyw czas4 sedymentac&i na e3ektywnoB 4s4wania zanieczyszcze, ze ciekw mie&skich
C+adecka '//)E..................................................................................................... 29
Ryc. $/. 83ektywnoB 4s4wania zanieczyszcze, C0aso, i Tomaszek '/$*E..........................36
41