Strafrecht

hoorcollege 1.
08/09/2014


Doel van het strafproces.

Het mogelijk maken van toepassen van materieel strafrecht. Maar dat is onjuist.
Want als het puur ging om het toepassen van materieel strafrecht dan is het
helemaal niet duidelijk waarom er bijvoorbeeld spreekrecht van het strafrecht is.
Dat heeft totaal geen consequenties voor de toepassing van het materiele
strafrecht. Het strafproces heeft een los doel. Mogelijk maken van debat over het
feit, vanuit verschillende perspectieven. Vaak wordt ook gezegd dat het doel
waarheidsvinding is, maar ook dan is er de vraag waarom er een straf is? Dat
heeft geen consequenties voor de waarheidsvinding. Is het doel dan
gerechtigheid? Nee, maar het is wel belangrijk. Er zijn ontzettend veel
strafprocessen waar de uitkomst niet rechtvaardig was omdat iemand
bijvoorbeeld ten onrechte is vrijgesproken. Ook rechtszekerheid is niet het
ultieme doel. Een zaak kan trouwens worden heropend( herziening ten nadele).

Het ultieme doel is volgens Schmidhauser: Rechtsvrede. De verstoring van de
rechtsgemeenschap moet weer gerepareerd worden door het strafproces.
Herstelling van de rechtsvrede. Dit is hersteld als het strafproces ervoor zorgt
dat beide kanten van het proces met de uitslag kunnen leven. Als ze allebei
tevreden zijn is de rechtsvrede weer hersteld. Het doel is een rechtvaardige orde.
Dus de rechtsvrede moet op een gerechtvaardigde manier hersteld worden. Er
wordt niet puur naar orde gestreefd maar er wordt gestreefd naar orde die op
een eerlijke manier bereikt kan worden.

Het doel van het strafprocesrecht is om dit alles mogelijk te maken. Er zijn dus
ook secundaire doelen zoals waarheidsvinding. Als de waarheid niet zo nauw
wordt genomen in een strafproces dan is er ook geen rechtsvrede.
Waarheidsvinding is dus een middel. Speciale preventie is voorkomen dat
degene die het feit heeft gepleegd het niet nog een keer doet. Ook dit is een
middel tot rechtsvrede. Eveneens geld dit voor generale preventie.

Als dit doel niet goed bereikt wordt dan kan het maatschappelijk volledig uit de
hand lopen doordat de samenleving niet tevreden is met de uitkomst van het
strafproces.


Criminaliteitsbestrijding tegenover machtsbeheersing.
Beheersing van de macht van de staat. Er moet een balans tussen deze twee zijn
omdat er wel een leefbare samenleving moet zijn. Schuldige moeten we
bestraffen, niet schuldige moet de overheid zoveel mogelijk met rust laten.




Twee ideaal typische modellen om het strafproces in te richten. (herbert L
Packer)
1. crime control: strafbare feiten moeten zo snel mogelijk en zo effectief
mogelijke worden aangepakt.
2. Due proces: Het ergste wat er kan gebeuren dat onschuldige burgers
worden veroordeeld. Daarom niet zon efficint model maar een model
waarin de verdediging zo ruim mogelijk moet zijn. Er moet bij een
veroordeling 100% zekerheid zijn.

Vaak is er in een rechtssysteem een mengeling van beide. Effectief en snel maar
ook eerlijk en betrouwbaar.

EVRM/EHRM
De eerlijkheid van een proces moet altijd voorrang krijgen op de effectiviteit en
snelheid van een proces.



Aard strafproces: accusatoir-inquisitoir.


Accusatoir systeem: een systeem waarin het initiatief voor het strafgeding ligt
bij de procespartij, van een partij tegen een andere op tegenspraak. Deze partijen
bepalen wat er aan de orde komt, en een hele afstandelijke en passieve rechter.
Het is te vergelijke met een civielproces. Rechter kijkt gewoon en neemt op het
einde een beslissing

Inquisitoir: het initiatief voor het proces ligt bij de autoriteiten. Die de
gedingvorming bepalen. Verdachte is puur onderwerp van proces. ER zijn ook
geen verdedigingsrechten de autoriteiten zoeken gewoon naar de waarheid en er
is geen gelijkwaardigheid. Dit is klassiek
In een modern inquisitoir systeem: De verdediging moet zijn rechten krijgen en
daar moet de autoriteiten voor zorgen.

Je kunt bepalen wat voor proces het is aan de hand van deze punten:

1. wie is nou verantwoordelijk voor de vervolging: particutlier of publiek?
Wie klaagt de rechtsschender aan? Iedere burger? Slachtoffer? Of
magistraat(ovj).
2. wie is verantwoordelijk voor de waarheidsvinding?
Burgers?(acc) of rechter(inq)
-accusatoir stelsel in engeland, maar toch onderzoek politie (inq)
- inq stelsel maar toch recht op verdediging en zwijgrecht.

Een accusatoir stelsel dat berust op het geloof dat jet het beste resultaat krijgt
als je 2 partijen tegenover elkaar zet die beide zo goede mogelijk hun mening/
perspectief en waarheid over de zaak komt. (clash of opinions) verdediging vs
OM.
Inquisitoir zegt dat je zo niet de waarheid vindt en dat je dit wel vindt als een
autoriteit de waarheid zoekt het betrouwbaarder is omdat deze proffessioneel is
en onafhankelijk. De basis van de waarheidsvinding moet liggen bij het
vooronderozke door de autoriteiten.

3. wie is verantwoordelijk voor de eerlijke rechtspleging?
De verdediging(acc) of de autoriteiten(rechter inq) en of gemeenschap(jury)

Conclusie Nederland
Gematigd inquisitoor omdat als je kijkt naar het hoofdonderzoek (ter
terechtzitting) is accusator, er kunnen getuigen worden gehoord forse
verdediging verdachte mag spreken. Wel een hele actieve rechter waardoor het
niet puur accusatoir is maar wel gelijkwaardig. Het vooronderzoek is wel
inquisitoir want verdacht is hier onderwerp van het onderzoek en de
autoriteiten hebben bepaalde vergaande bevoegdheden. Maar niet puur want de
verdachte heeft nog wel het zwijgrecht etc.

Het Nederlandse onderzoek ter terechtzitting leunt heel zwaar op het
vooronderzoek. Het dossier is de basis. In de praktijk werkt de inquisitoriteit
van het vooronderzoek door in het onderzoek ter terechtzitting.
Daarom heeft het hoofdonderzoek in Nederland een gematigd inquisitoir
karakter. Maar dit ontwikkeld zich steeds meer. En kan ook langzaam weer
accusatoir worden.
Een andere ontwikkeling is dat het bestuursrecht en het strafrecht elkaar steeds
meer overlappen.

Verschillen zijn er echter nog een hoop.
Strafrecht: heeft de dader het gedaan?
Bestuursrecht: heeft de overheid juist opgetreden?
In het bestuursrecht kunnen enorm hoge boetes worden opgelegd, veel hoger
dan in het strafrecht. In het strafrecht staat de verdenking nog steeds centraal,
als er geen verdenkingen zijn kun je niks. In het bestuursrecht is dat heel anders
bijvoorbeeld bij het preventief fouilleren bij personen die geen verdachte zijn. In
het strafrecht kan dat alleen maar bij een verdenking. Het bestuursrecht moet
dus wel uitkijken dat zij rekening houdt met de waarborgen(bevoegdheid,
proportionaliteit, restricties aan de bevoegdheid) aangezien een verdenking niet
noodzakelijk is.

De bestuursrechtelijke mogelijkheden worden stiekem toch ook op
criminaliteitspreventie ingezet. Uiteindelijk wordt bestuursrecht gebruikt om
criminelen op te sporen. Want hier kun je dus zonder de zware waarborgen van
het strafrecht toch je gang gaan.



Procesdeelnemers.

De onpartijdige en onafhankelijke rechter.
Er is een rechter in het vooronderzoek en deze functie is fors veranderd.
Vroeger was deze RC een echte onderzoeksrechter die een grote rol had.
Tegenwoordig is dit steeds meer een controleur geworden. Controle op een
goede en eerlijke verloop van het vooronderzoek. Werkt zon controleur wel?
Nog steeds 3 taken.
- machtigen voor dwangmiddelen. De RC heeft dus het laatste woord.
- De onderzoeksfunctie, de doorzoekingen verrichten, en horen van
getuigen als het een hele belangrijke zaak is.
- Beslechten van incidenten. Bemiddelen tussen verdachte en OM.

Maar de RC is vooral terughoudend, de officier van justitie heeft de leiding en de
RC kijkt mee over de schouder.

In het onderzoek ter terechtzitting heeft de rechter de leiding, deze bepaalt alles.
Als een rechter heel actief is, kan deze dan nog onpartijdig zijn?
Het zwijgrecht is typisch voor het accusatoir stelsel, jij bepaald dan hoe je het
proces wil voeren. Maar dan doen we op een inquisitoire manier, want een
verdachte mag zich op het zwijgrecht beroepen maar toch blijven er vragen
gesteld aan de verdachte, er wordt steeds geprobeerd om de verdachte toch te
laten praten.