1

Dichtheid ( Density)
Definitie : De hoeveelheid massa van een stof per eenheid van volume. Of hoeveel kilogram weegt een liter
van en bepaalde stof ?


Op de afbeelding hierboven zie je verschillende materialen en hun dichtheid voor 1 cm3.
Volume van elk van deze blokjes is gelijk maar het gewicht is toch anders.
Dit heeft alles te maken met de dichtheid van een stof.





2

De dichtheid kun je uitrekenen met de volgende formule :



Massa wordt uitgedrukt in Kilogram, Volume in liter of m3, dus de eenheid van dichtheid wordt dan kg/l of kg/m3
De in de tabellen gebruikte dichtheid ( density at 15 C ) is de Massa per eenheid volume bij 15 C, uitgedrukt per
liter. De massa wordt uitgedrukt in Mass ( weight in Vacuo).
Deze denisty wordt het meest gebruikt en aangegeven als Density 15 C vac.
In Nederland wordt bij ruwe aardolie (crude oil) en petroleum producten zoals bijvoorbeeld (stookolie, gasolie,
kerosine, benzine en nafta) het volume door berekend met dichtheid (density) tot massa (gewicht in vacum).
Andere standaard temperaturen die we tegenkomen zijn 60 F (fahrenheit)
Apparent density ( density in air)
Deze benaming wordt gebruikt voor een density bij t C, gecorrigeerd voor de opwaartse kracht van de
verplaatste lucht ( ook wel density in air genoemd).
Deze factor kan gevonden worden door bij minerale olieproducten de density te verminderen met 0,0011 kg/l
Bij petrochemische producten met een density boven de 1.125 kg/l wordt deze correctie lager.
Dit is niet de officile manier maar een benadering. Officieel gebruiken we tabel 56 om de Tonnen in vac naar
Tonnen in air om te zetten of andersom.




3



Invloed van de temperatuur op de dichtheid ( density)
Bij het toenemen van de temperatuur botsen de atomen onderling tegen elkaar en zullen ze steeds verder van
elkaar af gaan staan.
Als de temperatuur van een vloeistof toeneemt neemt de volume ook toe. En omgekeerd, als de temperatuur
afneemt neemt de volume ook af.
En omdat het gewicht , volume en dichtheid met elkaar in verband staan betekent dat dus dat als de temperatuur
hoger wordt de dichtheid van de vloeistof lager wordt.
En als de temperatuur lager wordt neemt de dichtheid toe.


Je kunt dit goed zien bij een thermometer.

Deze thermometer weegt voor en na de temperatuur verhoging evenveel maar het volume is sterk toegenomen.
massa
dichtheid = ____________
volume



4

Density (weight per unit volume) is one of the most important physical properties of coating
materials and other liquids and semiliquids. Density is important because it is a first-line
indication of the ratios of components that make up a material. Many materials are formulated
and produced by weight and are sold by volume.
Accurately determining the density of non viscous liquids is usually straightforward, involving
weighing a standard volume of material.
These non viscous materials do not entrap air; the air rises and breaks free at the surface.
However, if the material is viscous, the arrived-at density can be inaccurate. Viscous materials
can entrap air, causing false volume readings.


This drawing
illustrates how
entrapped air can
give false volume
(and density)
readings for a
viscous material
even when
compressing the
material.



5
The false apparent volume of a viscous material containing entrapped air is depicted in Figure 1. If
pressure is exerted onto the material, the apparent volume will decrease due to compression of the
entrapped air. The material's true volume would be without the entrapped air.
This is exactly why a surveyor has to be alert on frog and bubbles on or in bunkering oil.
Air is deliberately pumped in to the oil to increase its volume. This is also called Cappuccino effect.
As a Bunker Surveyor you must be alert on this practice. There are tell tale signs for this practice.
! The surface of the liquid should always be shiny. If you cant see your own reflection in it this is a
sign that something is wrong.

Air bubbles on sounding tape


6
air bubbles on sounding bob