Walory dydaktyczne i muzyczne 42 Etiud Rudolfa Kreutzera na skrzypce

Sylwia Morasiewicz-Michna

42 Eti udy (pocztkowo byo i ch 40, dwi e pozostae prawdopodobnie zosta y dopi sane pni ej przez ktrego z uczniw
Kreutzera) na skrzypce sol o s znakomi t i niezastpi on pozycj w pedagogi cznej li teraturze skrzypcowej . Posi adaj
one ni epodwaal ne wartoci dydaktyczne, tak w zakresi e kszta cenia techni ki gry, j ak i oglnego rozwoju muzycznego
uczni a. Zawieraj one bowiem kwi ntesencj probl emw gry na tym instrumenci e zwizan z rozwojem techni ki smyczka,
j ak i ugruntowani em zasad dzi aani a lewej rki .
s one trudniej sze ni si przypuszcza.- tak wyrazi si o ni ch Henryk Wi eniawski , ktry stoj c u szczytu s awy, j ako
niezaprzeczal ny mi strz swego i nstrumentu, codzi enni e wi czy Eti udy Kreutzera. Dzi ki ni m imi Kreutzera j ako
pedagoga kompozytora sta o si gone na ca ym wi eci e. Ni komu mimo wielu prb ni e udao si przeci e dotd
stworzy zbi oru eti ud o porwnywal nej wartoci dydaktycznej.
Kreutzer doczy do kadej z etiud przyk adowe sposoby i ch wi czenia. Dzi ki tym sposobom probl emy techni czne
zawarte w eti udach staj si atwi ej przyswaj al ne, co pozwal a na szybsze, rzetel ne i bardziej racjonalne wywiczeni e
danej etiudy. Istnienie tych proponowanych sposobw wprowadza ucznia w tok racjonalnego wi czeni a, a ni e cigego,
mechani cznego przegrywania. Wzory wi czeni a u kol ejnych wydawcw zosta y przez ni ch rozszerzone o i nne sposoby.
Poza sw wartoci dydaktyczn maj a one zarazem wysoka warto muzyczn. Walory muzyczne tych etiud pozwal aj
wykszta ci u wi czcego je skrzypka dobre poczucie frazy, a take s yszeni e harmoni czne i poli foni czne, j ak rwnie
kszta towani e formy i napi . Niej edn z etiud mona by wykona na estradzie koncertowej , zw aszcza z serii eti ud
dwudwi kowych, n .p. Es-dur czy e-moll .
42 Eti udy Kreutzera stanowi przede wszyst ki m doskona y podrczni k etiudowy dl a m odzi ey na przeomie szko y
podstawowej i redni ej , mog by j ednak z poytki em grane i wi czone przez ca e yci e (co czyni Henryk Wi eniawski ).
Mog te by stosowane j ako materi a korekturowy na wszyst ki ch szczeblach nauczani a. Z i ch pomoc bowiem najl epi ej
mona oczyci wszyst ki e el ementy gry z rnych mankamentw oraz udoskonali dzia anie aparatu gry tak l ewej , j ak
i prawej rki .
Klasyfikacj a etiud
W zalenoci od tego, jaki e zasadni cze problemy zawarte s w poszczeglnych eti udach, mona je uj w ki l ka grup:
1. Eti udy, w ktrych g wnym probl emem jest prawi d owe wykonani e trylu. S to eti udy nr :9, 15, 16, 17, 18, 19, 20, 21,
22, 40.
2. Eti udy, w ktrych gwnym problemem j est opanowani e gry dwudwi kw. S to etiudy nr : 24, 32, 33, 34, 35, 36, 37,
38, 39, 40.
3. Etiudy, w ktrych g wnym probl emem jest techni ka amanych dwudwikw. S to eti udy nr : 7, 13, 17, 25, 29, 30.
4. Etiudy kszta cce pol ifoni czne prowadzenie mel odii . S to eti udy nr :36, 38, 39, 41, 42.
5. Etiudy, ktrych g wnym probl emem s zmi any pozycji w progresjach. S to eti udy nr : 2, 3, 6, 8, 11.
6. Etiudy doskonalce techni k pasaow. S to etiudy nr : 8, 10, 12.
7. Etiudy o wol nych tempach : kantylenowe l ub kantyl enowo ornamentalne. S to eti udy nr : 1, 23, 28, 33, 41.
8. Eti udy zawieraj ce gwne probl emy smyczkowe. S to etiudy nr : 1, 2, 3, 4, 5, 6, 7, 8, 10, 13, 14, 23, 24, 25, 26, 27,
28, 29, 30, 31, 36, 37, 41.
9. Etiudy gamowe. S to eti udy nr : 1, 2, 4, 20, 23, 26, 32.

Podobny podzi a zosta zaproponowany przez E. Umi sk i T. Wroski ego w przedmowie do wydani a 42 Eti ud Kreutzera
PWM, z ktrym to podzi a em zgadzam si prawi e ca kowi cie, za wyjtki em grupy etiud skl asyfi kowanych przez Umi sk i
Wroski ego jako eti udy dekl amacyjne. Ja zali czyam j edyni e ni ektre z tych eti ud do grupy o wolnych tempach:
kantyl enowych lub kantyl enowo ornamentalnych. Wyodrbni am rwnie now grup etiud, ktre okrel i am mi anem
gamowych, gdy zawi eraj w sobi e wiele motyww gamowych, pozwalaj cych na zdobyci e umi ej tnoci szybki ego i ch
wykonania zarwno w ki erunku wznoszcym, j ak i opadaj cym. Znajduj si w ni ch rwnie gamy chromatyczne, tak
trudne , ze wzgl du na pal cowanie, do prawidowego wykonania przez uczni w.
Omwienie wybranych etiud z wasnym komentarzem dotyczcym pracy dydaktycznej z uczniami
Spord 42 Eti ud R. Kreutzera, z ktrych kada ni ewtpl i wi e posi ada wartoci dydaktyczne, wybra am ki l ka, ktre
wedug mnie nie powi nny zosta pomini te w programi e nauczania. Eti udy te naj czci ej daj moim uczniom do
wi czenia, gdy uwaam j e za najbardzi ej przydatne, a przede wszyst ki m i ch strona melodyczna sprawi a, i nie s one
nucymi wi czeni ami . Wikszo z ni ch sama wykonywa am bdc w szkol e podstawowej . Moli we, e fakt ten wp yn
na moj e dzi si ej sze preferencje. Oczywi cie ni e zawsze udaj e mi si umi eci w programi e nauczania poszczeglnych
uczni w wszystki e te eti udy. Powody tego bywaj rne. Czasami niektre z ni ch przekraczaj moli woci uczni a, wtedy
wybi eram i nne, atwiej sze, ewentual nie wykorzystuj tyl ko fragmenty i to w wolnych tempach. Etiudy Kreutzera s dl a
wi kszoci uczni w j akby pewnym progi em, po przekroczeniu ktrego otwiera si dla ni ch droga do trudniej szej l iteratury
skrzypcowej . Kol ejno, w jaki ej zdaj e uczni om poszczeglne etiudy ni e j est ci l e okrel ona. Zaley to od zdolnoci
i ndywidualnych, a take od posi adanych j u przez uczni a umiejtnoci .


Pierwsz etiud, z ktr stykaj si moi uczni owi e j est Etiuda nr 2 C-dur.

Jest to chyba j edna z najbardzi ej znanych i popularnych eti ud skrzypcowych. Doczekaa si nawet aranacji
orki estrowej , dokonanej przez Henryka Czya. Dzi ki zaczonym sposobom j ej wi czenia, j est dobrym materiaem do
przerobi eni a rnego rodzaju artykulacj i oraz sposobw smyczkowania. Zanim j ednak bdzie mol i we przej ci e do pracy
nad artykul acj czy smyczkowaniem, ucze musi opanowa tekst eti udy w stopni u bardzo dobrym. Musi rwnie w
caoci opanowa dzia anie l ewej rki , na co sk ada si: pal cowanie, zmi any pozycji , intonacja. Etiuda ta obej muje zmiany
pozycj i I-III. S to jedne z naj atwiej szych i naj bardziej podstawowych zmi an pozycj i. Nie wymagaj bowi em duych
skokw rki . Opanowani e i ch w tej eti udzie ni e nastrcza uczni om wi elu k opotw. Etiuda ta w oryginal e nie posi ada
adnych zaznaczonych ukw (poza jednym i jedynym w ostatni m takci e), ani oznacze artykul acyjnych. Wykonuj e si j
wi c zasadni czo detache . Jednake podane sposoby j ej wi czeni a obej muj rwni e m. i n. gr l egato (po cztery nuty).
Przy grze l egato wymagane s ni es yszalne zmi any pozycji , a to j u staj e si powanym problemem dl a uczniw. Gdy
ucze opanuj e tekst eti udy, prawi d owe pal cowani e, i ntonacj, zmi any pozycji oraz odpowi edni e tempo etiudy, wwczas
przechodz do pracy nad artykul acj i smyczkowaniem, wykorzystuj c niektre z podanych sposobw j ej wi czeni a.
Zazwyczaj polecam uczni om, poza wykonani em eti udy brzmicym detache rodki em smyczka, nastpuj ce sposoby:
- l egato po cztery nuty (z zastosowani em nies yszal nych zmian pozycji )
- portato cztery nuty pod uki em
- wykonanie w i nnym rytmi e ni oryginal ny tekst w rytmi e punktowanym

Ucze powi nien wykona szesnast k, j ak gdyby by a ona przednutka do nastpnej semki . Jest to dobry sposb do
wi czenia smyczkw odbij anych w szybki ch tempach. Oczywi ci e j est wi el e i nnych sposobw wi czeni a tej etiudy,
j ednake osobi ci e preferuj gwni e wyej wymi enione, gdy pozosta e problemy przerabiam z uczniami na innych
etiudach, aby ni e doprowadzi ucznia do znueni a tym samym tekstem.
Aby pog bi prac nad wi czeni em rozpocztego w Etiudzi e nr 2 probl emu ni es yszal nych zmian pozycji , przechodz z
uczni ami do Etiudy nr 11.

Jej gwnym i w zasadzie jedynym probl emem jest uzyskani e szybki ch i ni es yszalnych zmian pozycji (g wnie trzecim i
czwartym pal cem). Po pi erwszym przeczytani u przez uczni a tej etiudy, oczywi cie detache i w wol nym tempie, aby
uatwi mu zapoznani e si z j ej tekstem, ucze powi nien wykonywa j z zastosowani em techni ki przygotowawczej w
nastpujcy sposb:

Ci ch zmian pozycji wykonuj e si zaraz po ostatniej z trzech szesnastek, w czasi e pauzy (raczej tu przed ni). Nuta w
nawiasi e oznacza tzw. dwik ni emy i j est on przygotowaniem do zagrania kolejnego dwiku w i nnej pozycji . Gdy ucze
opanuj e j u ten sposb, kol ejnym kroki em do prawi dowego wykonania eti udy j est dodanie ukw czcych trzy kolejne
szesnastki , a nastpnie opuszczeni e pauz semkowych. Powstaj e przez to nowy sposb wi czenia ni es yszalnych zmian
pozycj i. Oczywi cie duym probl emem j est wykonani e tej eti udy z zastosowani em pocze legato, obejmujcych ca y
takt. Jednake ni e zawsze wymagam tego od wszyst ki ch uczni w, gdy uwaga i ch skupi a si wtedy na smyczku, a nie na
nies yszal nych zmianach pozycji .
Kol ej no, w j aki ej omwi pozostae etiudy bdzi e raczej przypadkowa, gdy w praktyce uzaleni am to od potrzeb
kadego z uczniw.

Eti uda nr 4 C-dur jest bardzo dobrym materi a em do opanowani a gry staccato.

Dodatkowym probl emem jest tu ekonomi czny podzi a smyczka, gdy jeden uk obejmuje czsto d ugie przebiegi nut
(nawet do 14 szesnastek), a poza szesnastkami czy semkami staccato rwnie i pnut, ktra musi by dodatkowo
zaakcentowana. Z regu y uczni owi e na pocztku zuywaj zbyt duo smyczka przy pi erwszych czterech szesnast kach i
brakuj e im smyczka na wykonani e p nuty. Wane j est wic wczeni ej sze rozpl anowani e podzi a u smyczka, a take
i mpul sw. Pocztkowo wi cz z uczniami na pustych strunach wedug poni szego wzoru:

Po zagrani u pi erwszego dwi ku ca ym i szybki m smyczki em ( z akcentem z lecego smyczka), musi nastpi krt ka
pauza, w ktrej nal ey przygotowa kolejny dwi k (pierwszy z grupy staccatowej) w kocu smyczka. Na zagrani e
szesnastek wykorzystuj emy poow smyczka, a drug po ow na pnut, ktra powi nna by wykonana pod kontrol ,
sterowanym (spokoj nym, kontrolowanym) ruchem smyczka. W tej eti udzie uczniowie maj czsto rwnie problemy
rytmi czne ze wzgl du na wystpuj ce w niektrych taktach tri ole semkowe. Proponuj wwczas wi czeni e na pustych
strunach l ub prostych gamach wedug nastpuj cego schematu rytmi cznego:


Aby moi uczni owi e opanowali gr artykulacj martele, daj im do wi czenia Etiud nr 6 C-dur.

Caa etiuda zbudowana jest z triol semkowych, co pomaga przy wykonywaniu martele ze wzgldu na zmieniajcy si
ki erunek smyczka na pierwszych semkach z kadej tri oli . Wane j est zastosowanie przy wi czeniu tej etiudy techni ki
przygotowawczej .
Gwn zasad techni ki przygotowawczej j est myl owe wyprzedzanie kadego ruchu, a tym samym b yskawi czne
przygotowanie aparatu gry do maj cej nastpi akcji . Zazwyczaj uwaga graj cego zatrzymuj e si na akcj i w anie
dokonanej . Stosowani e techni ki przygotowawczej i odpowiedni sposb j ej wi czenia usprawni a techni k wykonawcz. Z
pocztku nal ey pos ugi wa si pauzami , ktre w miar nabi erani a wprawy skracamy i wreszci e elimi nujemy. Ten proces
przygotowawczy przechodzi po pewnym czasi e do podwi adomoci i j est niezwykl e korzystny dla precyzji dwikowej i
rytmi cznej , w szczeglnoci za dl a osi gni ci a szybki ego tempa. Techni k przygotowawcz stosuje si zarwno w l ewej
rce, szczeglnie przy zmi anach pozycji , jak i w prawej przy przej ci ach przez struny ze zmi an kierunku smyczka.
Wracajc do Eti udy nr 6, wi czeni e j ej z zastosowaniem techni ki przygotowawczej powinno wyglda w nastpuj cy
sposb:

W pauzach smyczek ni e powi nien opuci strun. Techni ka przygotowawcza jest tu wskazana dl a obu rk, gdy
wystpuj tu czste zmi any strun i przerzuty smyczka na struny nie ssi adujce ze sob, a take dal ekie zmi any pozycji .
Etiuda ta powinna by wykonywana z odwag i rozmachem. Wane j est utrzymani e prostego ki erunku smyczka. Chodzi
tu przede wszyst ki m o wyzwol enie miaego i pewnego ruchu smyczka. Po wywi czeni u tej etiudy powyszym sposobem
przechodzi my do wykonywani a jej bez pauz, krtszym smyczki em, w jego grnej poowie, artykulacj martel e.
Bardzo czsto po Etiudzi e nr 6 wprowadzam Etiud nr 7 D-dur, gdy moe ona by kontynuacj wi czenia odruchw
przygotowawczych.

Caa etiuda j est zbudowana z amanych dwudwi kw. Przy j ej wi czeni u wykorzystuj nastpujcy sposb:

Tak j ak w poprzedni ej eti udzie, przygotowanie musi nastpi bardzo szybko i nies yszal ni e. Sposb ten reali zujemy w
dynami ce mf, grn po ow smyczka. W drugi m sposobi e chodzi o zupe ni e inne zadanie dl a prawej rki ni w Eti udzie nr
6.

Przeni esieni e smyczka na strun wysz powinno odbywa si przez zrczny i szybki spadek rami eni a, spowodowany
przez rozl unieni e mi ni barkowych. Przy zmi anie struny na ni sz naley unosi ca p aszczyzn rki . Nal ey uwaa,
aby ucze ni e podnosi przy tym barku do gry, co jest czstym objawem u wi el u uczniw. Bark powi ni en by
opuszczony, a oki e wraz z ramieni em uniesi ony do wysokoci potrzebnej dl a odnonej p aszczyzny struny. Drugi
sposb j est przygotowani em do wykonania piewnego detache z li cznymi zmianami strun.
Trzy kolejne eti udy opracowuje z uczni ami zawsze w tej samej kolej noci . S to etiudy nr: 9, 17, 21.
Wszyst ki e te eti udy powi cone s studi um wykonania tryl u.
Pierwsza z ni ch Eti uda nr 9 F-dur j est poniekd przygotowaniem do techni ki trylowej przez szybki e ruchy pal cw
(problem l ewej rki ).

Probl emem dla rki prawej j est opanowanie jednostaj nego bi egu smyczka ze wi adomym nadani em mu potrzebnej
szybkoci . uki obejmuj jeden l ub dwa cae takty. Uczni owi e czsto maj a w tej eti udzi e k opoty i ntonacyj ne. Powtarzany
dwi k (naj wyszy z czwrki szesnastek) w czasi e przebiegu czsto staje si fa szywy. Stosuj wi c w tej eti udzi e
poni szy sposb wi czeni a i ntonacj i:

Dl a kontroli czystoci , ucze gra ton ci g y, zgodny z harmoni a danego akordu. Wane jest rwnie to, aby ucze nie
podnosi pal ca po zagrani u pierwszego dwiku z czwrki , l ecz trzyma go na struni e w czasi e grani a pozosta ych
dwi kw. Tempo wykonania tej etiudy powinno by stopni owo zwikszane w zal enoci od moli woci technicznych
uczni a.

Eti uda nr 17 B-dur

Eti uda ta rwnie jest przygotowaniem do prawidowego wykonani a trylu. Dochodz tutaj j eszcze problemy zwizane z
rytmem, a take problem wykonania amanych dwudwikw, oraz przej ze struny na strun. Te dwa ostatnie nie
powinny nastrcza uczni owi wielu k opotw, j eel i wczeniej opanowa on w stopni u bardzo dobrym Eti ud nr 7. Etiud
nr 17 rwni e wykonujemy z zastosowani em techni ki przygotowawczej, gdy ozdobni k tryl owy, wystpuj cy zawsze na
i nnej struni e ni poprzedzajcy go dwik, wymaga precyzyj nego zaczci a, a wiec koni eczny j est odruch
przygotowawczy. Problem rytmi czny rozwi zuj z uczni ami w nastpujcy sposb: ucze wykonuj e pocztkowo schemat
rytmi czny

naj pi erw na pustych strunach, potem na tekci e eti udy pomijajc ozdobni k trylowy. Nastpni e wracam do prawi dowego
tekstu eti udy, dodaj c ozdobni k tryl owy zami ast semki z kropk. Ca a eti uda powinna by wykonana w dynami ce forte,
grn po owa smyczka, pami taj c o zaakcentowani u pi erwszej semki oraz pi erwszej trzydzi estodwj ki z ozdobni ka
tryl owego.

Etiuda nr 21 h-moll

Eti uda ta pozwala na dobre opanowanie wykonani a trylu, ktry j est tu umieszczony na drugim i trzecim pal cu. Ca
etiud nal ey gra kocem smyczka, stosuj c artykulacj marcato w taktach z tryl ami , a w pozosta ych detache
akcentowane. Wystpuj ce tu czsto zmi any pozycji ucze powinien wi czy z zastosowaniem techni ki
przygotowawczej , a pocztkowo nawet omi jaj c tryl. Gdy probl em prawid owych zmian pozycj i i waci wej i ntonacji
zostanie ju przez ucznia opanowany, wtedy mona przej do wi czenia tej eti udy w bardzo wol nym tempie. Ucze
powini en stara si wykonywa jak najgci ej szy tryl , uwaajc na zachowanie rytmu etiudy. Kol ej nym etapem bdzie
zwi kszeni e tempa wykonani a, a co za tym i dzi e, szybszego tryl owania.

Etiuda nr 10

Eti ud t uwaam za jedn z naj adniej szych, pomi mo i jest ona zbudowana ze sta ego motywu rytmi cznego i wi el u
pasay. Jej cel em j est wyrobi eni e odruchw przygotowawczych obu rk, a take umiejtnoci po czeni a szybki ego,
napdowego ruchu smyczka na semkach z szesnast kami granymi detache (ruchy sterowane). Po zagrani u semki ,
uchwycenie nowej p aszczyzny powi nno odbywa si ni emal automatyczni e. Napd na semce to mia y ruch w d l ub
do gry smyczki em z natychmi astow zmi an jego paszczyzny, w aci w dl a nastpnych dwi kw. W eti udzie tej jest
duo przerzutw smyczka z jednej skraj nej struny na drug. Powysze probl emy nal ey wi czy w nastpujcy sposb:

semki wykonuj emy ca ym smyczki em, szesnastki kocem, bd przy abce (ruchem sterowanym). W pauzach
koni eczne jest zastosowani e odruchw przygotowawczych. Probl emem dl a l ewej rki s szybki e zmi any pozycji oraz
pal cowani e i intonacj a. Rwnie i te probl emy wymagaj stosowania techni ki przygotowawczej . Etiuda ta dodatkowo
usprawni a techni k pasaow.
Kol ej ne eti udy: nr 24 i 25, reali zuj z uczni ami zawsze w tej samej kol ej noci , gdy Eti uda nr 24 j est j akby pewnym
przygotowaniem do wykonani a Eti udy nr 25.
Etiuda nr 24

Caa etiuda powi cona j est wykonani u oktaw rwnoleg ych. Dusze wi czenie tej eti udy (ni e mam tu na myl i
j ednorazowego, d ugiego wi czenia) doprowadza do wzmocnieni a pracy czwartego pal ca l ewej rki . Wan rzecz j est tu
i ntonacj a, ktrej ni edostatki s bardzo j askrawo s yszal ne. Probl emem dla rki prawej j est szybki e odprenie minia
tej e rki po napdowym ruchu forte (ca ym smyczki em), j akim grane s dwi e szesnast ki pod uki em. Eti uda ta uczy
wykonania ruchu nastpnego z ruchu, a nie z przygotowani a. Obserwacja i korekta ruchu smyczka odbywa si w tej
etiudzie w trakci e ruchu na szesnastkach (ruch sterowany).

Etiuda nr 25

W etiudzi e tej wana j est precyzj a i ntonacyjna pochodw oktaw amanych. Dobr metod, aby poprawi tu i ntonacj e j est
wi czenie j ej w nastpujcy sposb:

Zmi any pozycji powi nny by szybki e i wykonane j ak przy oktawach rwnoleg ych (pi erwszym i czwartym pal cem
rwnoczenie). Rka prawa zakrel a ptle przy zmianach strun i ki erunkw smyczka. D o i stawy pal cowe powi nny by
wi ec bardzo elastyczne.

Etiuda nr 13 A-dur

Rwnie i w tej etiudzi e gwnym probl emem jest prawi d owe wykonanie amanych dwudwi kw, tzw. bari olaw.
Pal ce na smyczku musz by elastyczne i podatne w czasi e zakrel ani a j akby eli psoi dalnego rysunku. Problemem dl a
l ewej rki s chwyty akordowe. Pal ce musz by trzymane na strunach tak dugo, j ak to jest koni eczne czyli do zmiany na
kol ejny akord.
Innymi probl emami wykonawczymi w tej eti udzie s:
- agodne przej ci a smyczka ze struny na strun,
- przechodzeni e ze struny na strun na uku, j ednym , mia ym napdowym ruchem z rwnoczesnym przygotowani em
nastpnej paszczyzny dla zagrania kolejnego dwiku,
- doprowadzeni e smyczka napdowym ruchem w gr ponowni e na p aszczyzn wyj ci ow.
Etiuda ta powinna by wykonana bardzo p ynnie.
Podobne problemy wystpuj w Eti udzie nr 30 B-dur:

- szybki zel i zg smyczka na pi erwszych dwch szesnastkach l egato
- dwudwi ki amane, ktre powi nny by wykonane ze mia ym rozmachem,
- akordy roz oone.
W takci e 11 i j emu podobnych, way jest w aci wy i wi adomy podzi a smyczka i j ak naj bardzi ej wyrazi sta artykulacj a.

Oczywi ci e probl emy i ntonacyj ne, pal cowani e i zmi any pozycji powi nny by opanowane przez uczni a w pierwszej
kol ejnoci .
Pewnym sprawdzianem opanowani a przez uczni w problemw wystpuj cych w wyej omwi onych etiudach moe by
Etiuda nr 18 G-dur.


Gwne problemy to:
- techni ka tryl owa
- marcato
- nies yszal ne zmiany pozycji na l egaci e
- ekonomi czny i racj onal ny podzia smyczka
- probl emy rytmi czne.
Nowym probl emem jest tu wykonanie sforzato, tryl w zakoczonych obi egni kami oraz przednutek przed rozpoczciem
tryl u.
Eti ud nr 23 B-dur pedagodzy bardzo rzadko przerabi aj z uczniami . Waci wie ni e wiem dlaczego, gdy uwaam j za
j edn z bardzi ej potrzebnych w tym zbi orze. Zawi era ona wi el e el ementw pomocnych przy wykonani u na przyk ad
kadencj i i j est ni ej ako prototypem utworw wi rtuozowski ch. W orygi nale wygl da a ona ni eco inaczej, gdy bi egni ki
trzydziestodwj kowe wystpuj ce w wydani u PWM by y pi erwotnie szesnastkami , ktre nal ea o wykona ad libi tum.
Prawdopodobni e poprzedni zapi s utrudnia uczni om odczytanie oraz rozplanowanie rytmi czne tekstu eti udy. Problemem
rwnie by o (dl a uczni w) zmieszczenie duej il oci nut pod bardzo dugimi ukami ki erunkowymi .
Przystpuj c do pracy z uczniami nad t etiud wymagam od ni ch dok adnego opanowania tekstu nutowego, perfekcj i
i ntonacyj nej i ni es yszalnych zmian pozycji . Pocztkowo ucze powinien gra j detache, aby tekst by dl a niego bardziej
przej rzysty. Kol ejnym etapem j est czenie trzydzi estodwjek po cztery pod j ednym uki em. Tempo wi czenia powi nno
by bardzo wol ne. W mi ar nabierania sprawnoci techni cznej przez uczni a zwi kszam li czb nut pod uki em. Bardzo
wane j est zwrcenie uwagi na prawi d ow pul sacj rytmi czn. Probl emem, ktry pojawia si u wszyst ki ch moi ch
uczni w by o uci ekani e smyczka. Zuywali oni za szybko zbyt du il o smyczka na zagranie pi erwszych dwch grup
czterech trzydzi estodwjek i nie mieli czym zagra pozosta ych nut. Probl em ten staram si wywi czy z uczniami na
gamie, ktr znaj na pami , aby mogli swoj uwag zwrci g wnie na prowadzeni e smyczka.
Pol ecam uczniom wi czeni e tej etiudy w nastpuj cy sposb:

Ucze gra pod j ednym uki em wszyst ki e znaj duj ce si tam dwiki , j ednake kad z czwrek oddzi ela od nastpnej
krt k przerw, wykorzystuj c na zagrani e czwrek moli wi e naj mni ej sz il o smyczka, ni bdzi e to konieczne przy
ostatecznym wykonaniu tej etiudy. Pniej l i kwi duj te przerwy i ucze gra wykorzystuj c ju ca y smyczek.
Eti uda nr 32 F-dur

Jest to eti uda dwudwikowa, ktrej g wnym probl emem j est g adki e przej cie z jednej pary strun na drug z
zachowani em wyrwnanego brzmi enia. Dodatkowym utrudni eniem s tu zmiany pozycji wystpuj ce na tych przejci ach.
Probl emy dl a l ewej rki to: i ntonacja, pal cowani e i zmiany pozycj i. Dobrym sposobem wi czenia intonacji w tej i w innych
etiudach dwudwikowych jest grani e poszczeglnych dwudwikw w dugi ch wartoci ach rytmi cznych:

W pauzach koni eczne s odruchy przygotowawcze. W mi ar nabierania sprawnoci il o dwudwi kw pod uki em
ulega zwikszeni u. Aby uzyska gadki e przej cia z jednej pary strun na drug z zachowaniem wyrwnanego brzmienia
dwi kw, zmiany pozycji musz by bardzo szybki e i nies yszal ne. Smyczek nie moe zadrga w trakci e tego przej ci a i
powini en by przykl ej ony do strun oraz agodni e przechodzi z j ednej pary strun na drug. Ucze winien wi czy t
etiud w wol nym tempi e z zachowaniem kontroli nad prac obu rk.


Etiuda nr 34 D-dur

Poza problemem wykonani a dwudwi kw (i ch szybkoci wykonani a), a co za tym idzie i ntonacji , pojawia si tu probl em
ekonomi cznego gospodarowani a smyczki em. Eti uda ta posi ada adn lini mel odyczn i mimo trudnoci jaki e nastrcza,
uczni owi e chtni e j wykonuj. Przy wi czeniu i ntonacj i, czy zmi an pozycji nal ey wykorzystywa techni k
przygotowawcz. Smyczek musi mi e jednakowy
kontakt z dwoma strunami , a ucze powini en zwrci uwag na gos prowadzcy mel odi, staraj c si zawi browa na
kadej pi erwszej szesnastce pod uki em. Dobrym sposobem wi czenia jest granie jej portato, stosuj c uki , j ak w tekci e
oryginal nym. Pozwala to na kontrol intonacji i daj e czas na uchwycenie kolej nego dwudwiku.

Eti uda nr 36 e-mol l

Eti uda ta pozwala na wywi czeni e artykulacji zwanej smyczkowaniem Vi otti ego. Wane j est utrzymanie pul sacji na
mocnych czci ach wartoci rytmi cznych (pi erwsza z pary semek) przy synkopowanym ukowani u i zmi anach ki erunku
smyczka. Dwi ki z akcentami naley gra mia o, wi kszym odcinki em smyczka, co powinno wywo a odruchow
zmian ki erunku smyczka. Dwi ki z kropkami powi nny by zagrane l ekko, niewiel ki m odci nkiem smyczka ( zagrane z
wywo anego poprzednim dwi kiem odruchu). Dobrym sposobem wi czenia j est grani e tej eti udy z pauzami , w pauzie
powinno nastpi przygotowani e nastpnego dwi ku.

Eti uda nr 37 f-moll pozwal a wywi czy napdowe i sterowane ruchy smyczka. Aby ucze opanowa ten problem stosuj
podany w wydaniu PWM sposb jej wi czenia:

Pierwsza semka j est grana z ruchu napdowego (rozmach) ca ym smyczki em, po czym nastpuje przygotowanie (na
cezurze) do zagrani a dwch semek ruchem sterowanym, a kol ejne dwi e szesnast ki (grane kocem smyczka) s j akby
rozruchem do kol ejnego ruchu napdowego. Nal ey uwaa, aby ucze nie rzuca smyczka na dwudwik, l ecz gra go z
wczeni ej szego przygotowania (czyli ze struny).
W eti udzi e tej wystpuje rwnie szereg innych probl emw, ktre poj awi y si w poprzedni ch etiudach, m. i n.: i ntonacj a,
zmiany pozycji , prawi d owy podzia smyczka.

Etiuda nr 35 Es-dur

Eti uda ta ma charakter marsza i jest to j edna z naj ci ekawszych i naj adni ej szych eti ud. Czsto wykonywana na
egzami nach ze wzgl du na swj popi sowy charakter. Zawiera wiel e probl emw i j est ni ejako sprawdzi anem (podobni e
j ak Eti uda nr 18) moli woci techni cznych ucznia, a take nabytych przez wi czenie poprzedni ch eti ud umi ejtnoci
wykonawczych. Czsto poj awi aj cym si u uczni w problemem jest brak synchroni zacj i zmi an ki erunku smyczka ze
zmian chwytu dwudwikw. W trakci e wi czeni a nal ey stosowa techni k przygotowawcz przed zagraniem kadego
dwudwi ku.
Jednak g wnym j ej probl emem s: wyrazi sta artykul acja i prna gra odbi tek. W tym ostatnim problemie okae si caa
nieoceni ona potrzeba i przydatno uywani a odruchw przygotowawczych, odbi tki stanowi bowi em j edno
energetyczn z dwikami nastpujcymi po ni ch.

Etiuda nr 42 d-moll

Jest to do trudna etiuda, posi ada ona form fugi i moe by j ednym z pocztkowych wi cze pod ktem wykonywania
utworw pol ifoni cznych, np. Tel emanna czy Bacha. Ucze powini en zwrci uwag na poj awi aj ce si tematy w
poszczegl nych gosach i umi e je uwypukl i.
Do rzadko wykorzystuj t eti ud w nauczani u, pracuj nad ni j edyni e ze zdol nymi uczniami , ktrzy opanowali w
bardzo dobrym stopni u gr dwudwi kw, i ntonacj i w adaj dobrze rozwi ni t techni k pal cow. Przy grani u tej etiudy
powinna by zastosowana artykulacj a w aci wa dla wykonywani a tego typu utworw: semki grane prni e,
pe nobrzmico, ni eco akcentowane, artykulacja detache poco marcato, szesnast ki natomi ast powi nny by grane
prnym, gstym detache.``

Wartoci muzyczne Etiud
Spord wi el u zbi orw eti ud skrzypcowych 42 Etiudy R. Kreutzera wyrni aj si sw wartoci muzyczn. Ucze grajc
j e ni e tyl ko opanowuje pewne probl emy techni czne, l ecz rwni e obcuje z muzyk, ktra wyrabi a w ni m wrali wo
muzyczn pol egaj c na wyczuci u napi wyrazowych, rozplanowani u formy oraz, co bardzo wane we wczesnych
etapach kszta ceni a muzycznego, wprowadza uczni a a klasyczny schemat harmonii funkcyj nej .
Przyk adowo Etiuda nr 35 posi ada okrel ony charakter marsza, wyrazi st motywi k popart prnym rytmem, przez co
staj e si ona w aci wi e utworem ni e tyl e wi czebnym, il e stawiajcym przed uczniem probl em interpretacyj ny. Forma tej
etiudy oparta jest na konstrukcj ach okresowych, po ktrych nastpuj ewolucyjne rozwinici a.
Utwr dzi eli si na wyrane trzy czci :
A takty 1 do 36
A1 takty 37 do 64
A2 takty 65 do 100
Cz rodkowa wyrnia si dziki modul acji do tonacji domi nanty (B-dur). Akordy wystpuj ce w tej etiudzi e sprawi aj,
e czynni k harmoni czny jest tu bardzi ej czytel ny i waniej szy w konstrukcj i muzycznej . Ucze s yszy tu zarwno proste
zwi zki harmoni czne (w obrbi e struktur okresowych), j ak i bardzi ej skompl i kowane we fragmentach ewol ucyj nych.
Eti uda nr 42 wprowadza uczni a w faktur poli foni czna, fugowan, a wic dotyczc najbardzi ej kunsztownych rozwi za
wi el ogosowych. Czynni ki em uatwi aj cym wykonanie tej etiudy jest to, e wszyst ki e wane przebiegi mel odyczne (temat,
odpowied) umi eszczone s w grnym g osi e. G osy ni sze posi adaj j edyni e charakter kontrapunktuj cy.
Mi mo wyranego adresata, jaki m j est studi ujca modzie, Eti udy Kreutzera nie s wy cznie szkol n pozycj. Waci we
zrozumi eni e i doceni enie i ch wartoci powi nno sk oni skrzypka do uznania i ch za sta pomoc w pracy nad sob.
Nal ey do ni ch wraca j ak do naj skuteczni ej szego lekarstwa, czy tez zdrowego poywi eni a.

Wykorzystane rd a:

R. Kreutzer: 42 Etiudy, PWM, Krakw 1980
J. W. Rei ss: Ma a Encykl opedi a Muzyki
Z. Feliski i H. Gaertner: Zasady gry skrzypcowej na pod ou fi zjol ogii cz. I
Z. Feliski : Wsp czesne probl emy dydaktyki skrzypcowej