Zasilacz impulsowy ~230V na

+
/-30V
Projekt przetwornicy impulsowej pracujcej w konfiguracji Half-Bridge (tzw.
ukad p-mostkowy). Gwnym elementem zasilacza jest ukad sterownika UC3525,
ktrego struktur wewntrzn przedstawiono na rysunku 1.
Rysunek 1. Schemat blokowy ukadu UC3545.
Funkcje poszczeglnych wyprowadze ukadu:
Kocwki 1 i 2 s wejciami wzmacniacza napicia bdu wykorzystanego
w ukadzie stabilizacji napicia wyjciowego zasilacza.
Kocwka 3 jest to wejcie dla zewntrznego ukadu oscylatora i jest
wykorzystywana przy wsppracy kilku ukadw sterownikw.
Kocwka 4 jest to wyjcie wewntrznego ukadu oscylatora i podobnie jak
kocwka 3 jest wykorzystywana przy wsppracy kilku ukadw sterownikw.
W niniejszym rozwizaniu ukadowym kocwki 3 i 4 nie zostay
wykorzystane.
Za pomoc elementw doczonych do wyprowadze 5, 6 i 7 ustala si
czstotliwo pracy wewntrznego oscylatora ukadu sterownika. Wanym
elementem jest rezystor doczony do nki 7 (DISC) ukadu, poniewa
Marcin Koziski HOME PAGE http://diypage.ovh.org/
wyznacza on warto tzw. czasu martwego, czyli minimalnego odstpu czasu
midzy wyczeniem jednego z kluczy, a zaczeniem drugiego.
Kocwka 8 SS (SOFTSTART) jest to wejcie powolnego startu przetwornicy.
Napicie wystpujce na podczonym do niej kondensatorze steruje
modulacj szerokoci impulsw kluczujcych. Kondensator ten jest adowany
z ukadu wewntrznego rda prdowego, daje to w efekcie powolny wzrost
wypenienia impulsw sterujcych po wczeniu zasilania.
Elementy doczone do kocwki 9 zapewniaj kompensacj
czstotliwociow ukadu stabilizacji napicia wyjciowego zasilacza.
Kocwka 10 SH (SHUTDOWN) jest to wejcie ukadu blokujcego prac
ukadu UC3525. Przekroczenie na niej poziomu napicia 0,61V powoduje
stopniowe ograniczenie szerokoci impulsw sterujcych kluczami
i w efekcie spadek napicia wyjciowego a do cakowitego zatrzymania pracy
zasilacza. W przedstawionym przez autora rozwizaniu wejcie to zostao
wykorzystane do zabezpieczenia przed zwarciem i przecieniem na wyjciu
przetwornicy.
Kocwki 11 i 14 s wyjciami ukadu drivera, i su do bezporedniego
sterowania kluczami MOSFET.
Kocwka 16 jest to wyjcie napicia odniesienia o wartoci 5.1V, ktre
zostao wykorzystane jako napicie odniesienia dla komparatora bdu.
Marcin Koziski HOME PAGE http://diypage.ovh.org/
Rysunek 2. Schemat ideowy zasilacza impulsowego.
Schemat elektryczny zasilacza przedstawiono na rysunku 2. Na wejciu
zasilacza zastosowano klasyczny ukad filtru przeciwzakceniowego
z kondensatorami C1 i C2 tumicymi skadow niesymetryczn zakce, oraz
kondensatorami C3, C4, i skompensowanym prdowo dawikiem L1, tumicymi
Marcin Koziski HOME PAGE http://diypage.ovh.org/
skadow symetryczn. Prawidowe i skuteczne dziaanie filtru wymaga podczenia
zasilacza do sieci trjyowym przewodem, do gniazdka sieciowego
z zestykiem uziemiajcym. Termistor NTC (o rezystancji malejcej ze wzrostem
temperatury) RTH1 wczony szeregowo z mostkiem prostowniczym M1 agodzi
impulsy prdowe w momencie wczenia urzdzenia do sieci zasilajcej. Warystor
V1 zabezpiecza ukad zasilacza impulsowego przed przepiciami pojawiajcymi si
w sieci energetycznej. Wyprostowane przez mostek M1 napicie sieciowe jest
filtrowane za pomoc kondensatorw C10 i C11, a rwnolegle przyczone do nich
rezystory R11, R12 wyrwnuj adunki zgromadzone w tych pojemnociach.
Do zasilania ukadu sterownika UC3525 i obwodw stabilizacji napicia
wykonano pomocniczy zasilacz maej mocy z transformatorem TEZ2.5, i typow
aplikacj scalonego stabilizatora napicia 78L12.
Wyprostowane i odfiltrowane napicie sieci jest podawane na wejcie
falownika zbudowanego z dwch tranzystorw kluczujcych MOSFET T1, T2 typu
IRFP450 oraz transformatora impulsowego TR3. Niestety wad tranzystorw
MOSFET s due pojemnoci wejciowe Ciss. Dlatego bramk naley sterowa ze
rda o bardzo maej impedancji tak, aby szybko przeadowa duym prdem
pojemnoci wejciowe. Producent ukadu UC3525 zadba jednak, aby na wyjciu
ukadu znalazy si odpowiednie stopnie przeciwsobne (tzw. ukady totem-pole)
zdolne do bezporedniego sterowania par tranzystorw o pojemnoci wejciowej do
1.5nF. Maksymalny prd chwilowy przepywajcy przez stopnie wyjciowe nie
powinien przekracza 400mA, ograniczenie to realizuje rezystor R8 wczony
pomidzy wyjcia driverw ukadu sterownika, a transformator sterujcy TR.STER.
Dodatkowo, w celu zabezpieczenia ukadu sterownika przed zniszczeniem
(w przypadku uszkodzenia tranzystora kluczujcego) oraz odseparowania obwodw
niskonapiciowych zasilacza od napicia sieci zastosowano transformator sterujcy
TR.STER wczony pomidzy ukadem UC3525 a bramkami tranzystorw T1 i T2.
Rwnolegle do uzwojenia pierwotnego transformatora TR3. wczono dwjnik R13,
C12 ograniczajcy warto przepi powstajcych na tej indukcyjnoci do wartoci
bezpiecznej dla tranzystorw T1,T2. Dodatkowym zabezpieczeniem tranzystorw s
diody Zenera DZ1DZ4. Ograniczaj warto amplitudy sygnau sterujcego bramki
tranzystorw (w czasie startu przetwornicy impulsy sterujce maj mae wypenienie,
a ich amplituda osiga warto znacznie wiksz ni w czasie normalnej pracy).
Marcin Koziski HOME PAGE http://diypage.ovh.org/
Szeregowo z uzwojeniem pierwotnym TR3. wczono uzwojenie pierwotne
przekadnika prdowego PRZEK. stanowicego zabezpieczenie przecieniowe
i przeciwzwarciowe wyjcia zasilacza. Spadek napicia na rezystorze R14 wywoany
przepywem prdu uzwojenia wtrnego przekadnika informuje sterownik poprzez
jego wejcie SH (SHUTDOWN) o wartoci prdu w obwodzie pierwotnym zasilacza.
Sygna na tym wejciu oddziauje na stopnie wyjciowe i blok SOFT-START ukadu
UC3525. Wzrost napicia na tym wejciu powoduje stopniowe ograniczenie
wypenienia impulsw sterujcych klucze tranzystorowe, a tym samym ograniczenie
mocy wyjciowej przetwornicy. Przekroczenie wartoci 0.61V na wejciu SH
wywouje za pomoc bloku PWM LATCH natychmiastowe zatrzymanie stopni
wyjciowych sterownika, powrt napicia do waciwego poziomu wznawia prac
przetwornicy. Elementy R15 i C13 tworz prosty filtr zapobiegajcy reakcji ukadu
SHUTDOWN na zakcenia szpilkowe powstajce w momencie przeczania kluczy
tranzystorowych.
Przetransformowane przez TR3, napicie strony pierwotnej jest podawane
poprzez mostek Graetza (D11D14) na dawiki L2 i L3. Ich podstawowym zadaniem
jest gromadzenie energii podczas wczonych kluczy i oddawanie jej do obciania
wtedy, gdy oba klucze s zatkane. Brak dawikw uniemoliwiby, take prawidow
prac ukadu zabezpieczenia przeciwzwarciowego jak i ukadu stabilizacji napicia.
Kade nawet niewielkie przecienie wyjcia powodowao by natychmiastow
reakcje ukadu SHUTDOWN sterownika (dziki przeciganiu prdu przez dawik
efekt ten zostaje wyeliminowany). Kondensatory C14C21, filtruj napicie
wyjciowe z uwagi na du czstotliwo pracy przetwornicy i due prdy
przepywajce przez ich wyprowadzenia, zastosowano specjalne kondensatory
przystosowane do pracy w ukadach przetwornic impulsowych. Kondensatory takie
charakteryzuj si nisk wartoci rezystancji ESR, a take wysok dopuszczaln
temperatur pracy 105C.
Ukad stabilizacji napicia wyjciowego doprowadza informacj
o cakowitym napiciu wyjciowym do wejcia komparatora bdu sterownika
UC3525 (nka 1). Przy prawidowym napiciu wyjciowym zasilacza warto
napicia na wejciu 1 ukadu powinna wynosi 5.1V. Warto mniejsza powoduje
zwikszenie wypenienia impulsw sterujcych klucze tranzystorowe, natomiast
warto wiksza zmniejsza ich wypenienie. Zastosowanie optoizolacji w obwodzie
sprzenia zwrotnego ukadu stabilizacji, zapewnia cakowit separacj napicia
Marcin Koziski HOME PAGE http://diypage.ovh.org/
wyjciowego od obwodw przetwornicy. Ze wzgldu na bardzo wysoki wspczynnik
temperaturowy optoizolatorw i duy rozrzut wspczynnika przenoszenia prdu
(current transfer ratio) zastosowano popularny ukad stabilizacji spotykany
w wikszoci zasilaczy impulsowych. Tworzy go transoptor OPTO1, pracujcy
w ukadzie ujemnego sprzenia prdowego wprowadzonym poprzez drugi
transoptor OPTO2. Transoptor ten kieruje z powrotem do wejcia OPTO1 sygna
powstajcy ze wzmocnionego przez T4 prdu wyjciowego OPTO1.
Elementy przyczone do wej 5, 6, 7, 9 sterownika UC3525 odpowiedzialne
s za czstotliwo pracy wewntrznego oscylatora oraz za tzw. czas martwy
pomidzy kolejnymi impulsami (czas martwy zabezpiecza tranzystory kluczujce
przed moliwoci jednoczesnego wczenia).
Do wczania zasilacza impulsowego wykorzystano opisane powyej wejcie
mikkiego startu SS (SOFTSTART), wraz z elementami OPTO3
i T3,R7.C27. Podanie sygnau z mikroprocesora (+5V) na wejcie transoptora
OPTO3, powoduje nasycenie wewntrznego tranzystora OPTO3 a tym samym
tranzystor T3 znajdzie si w stanie zatkania. Umoliwia to adowanie kondensatora
C27 z wewntrznego rda prdowego ukadu UC3525 i powolny start ukadu
przetwornicy. Przy braku sygnau z mikroprocesora sterujcego tranzystor T3 jest
w stanie nasycenia nie pozwalajc na adowanie C27, tym samym zasilacz jest
wyczony.
Obliczenia wartoci elementw zasilacza impulsowego:
Specyfikacja zasilacza:
Zakres napicia wejciowego: 200 240VAC, 50/60Hz
Napicie wyjciowe: +30VDC 3A
-30VDC 3A
+12VDC 0.5A
Wstpne obliczenia:
Moc wyjciowa:
Pout = (30V x 3A) + (30V x 3A) + (12V x 0.5A) = 186W
Moc pobierana z sieci:
Pin(est)= Pout/(eff) = 186/0.8 = 232.5W
Zakres napi wejciowych:
Marcin Koziski HOME PAGE http://diypage.ovh.org/
Vin(min) = 1.414(185 VAC) = 262V DC
Vin(max) = 1.414(270 VAC) = 382V DC
Przewidywana rednia warto prdu wejciowego (DC):
Iin(max) = Pin/Vin = 232.5W /262 = 0.88A
Iin(min) = Pin/Vin = 232.5W /382 = 0.60A
Maksymalna szczytowa warto prdu:
1.98A
262V
2.8(186W)

(min)
= =

=
in
out
pk
V
P k
I

Wybr ukadu sterownika:
Do sterowania zasilaczem impulsowym wykorzystany zosta tani i popularny
ukad kontrolera przetwornic UC3525 firmy Teras Instruments. Czstotliwo pracy
wewntrznego oscylatora ukadu oraz warto czasu martwego dobrano
za pomoc nomogramw producenta przedstawionych na rysunku 3.
Rysunek 3. Zaleno czstotliwoci i czasu martwego od wartoci elementw RT, CT, RD.
Wartoci zastosowanych elementw dla czstotliwoci f=100kHz i czasu
martwego DT= 0.8s maj warto: RT = 10K, RD= 100, CT = 1nF.
Dobr transformatora impulsowego:
Dobr odpowiedniego transformatora sprowadza si waciwie do wyboru
odpowiedniego rdzenia, ktry zdolny bdzie do przeniesienia danej mocy przy
danej czstotliwoci pracy przetwornicy. Oznacza to waciwie wybr materiau,
z ktrego rdze jest wykonany i jego zastpczej objtoci magnetycznej (Ve), od
ktrej zaley moc, jak rdze moe przenie (wiksze Ve to wiksza moc).
Materia rdzenia oraz jego wielko dobrano z pomoc katalogu producenta
firmy Ferroxcube i jest to rdze ETD49 z materiau 3F3.
Marcin Koziski HOME PAGE http://diypage.ovh.org/
Wybrane dane katalogowe rdzenia przedstawiono w tabeli 1, pozostae
parametry mona znale w nocie katalogowej producenta.
Tabela 1. Podstawowe parametry rdzenia ETD49 z materiau 3F3.
Symbol Parametr Typ. Jed.
Ve
Efektywna objto rdzenia
24000
mm
3
le
Dugo skuteczna rdzenia
114
mm
Bsat Indukcyjno nasycenia rdzenia 330 mT
Ac
Efektywny obszar rdzenia 211 mm
2
Wa Okno karkasu dla uzwojenia
273 mm
2
Dobr rednicy przewodw nawojowych:
Naley pamita, e wraz ze wzrostem czstotliwoci nastpuje zwikszenie
efektu naskrkowoci w uzwojeniach transformatora. Zjawisko naskrkowoci jest
przyczyn zmniejszenia tzw. przekroju czynnego przewodu i silnego wzrostu oporu
elektrycznego. Tak, wic prd nie pynie w caym przekroju poprzecznym przewodu,
ale wnika tylko na okrelon gboko.

=
2

Z powyszego wzoru wynika, e zamiast uzwojenia zoonego z jednego drutu
o duej rednicy naley zastosowa specjalny przewd zwany lic. Lica
to plecionka skadajca si od kilku do kilkuset cienkich wzajemnie odizolowanych
przewodw.
Liczb zwoi uzwojenia pierwotnego transformatora impulsowego Tr.3 okrela
nastpujce wyraenie:
Ac B f
V
N
nom in
pri

=
max
9
) (
4
10

Marcin Koziski HOME PAGE http://diypage.ovh.org/
Liczba zwoi uzwojenia wtrnego:

max (min)
sec
) ( 1 . 1
DC V N
V V
N
in pri
fwd out

+
=

Poniewa ukad zasilacza impulsowego posiada stabilizacj napicia
wyjciowego napicie wyjciowe przetwornicy powinno by wiksze od
oczekiwanego, aby zapewni prawidow prac ukadu stabilizacji.
W celu zapewnienia odpowiedniej izolacji pomidzy uzwojeniami
poszczeglne warstwy uzwojenia transformatora pokryto preparatem Plastik 70
i oddzielono od siebie podwjn warstw tamy teflonowej.
Liczb zwoi uzwojenia transformatora sterujcego kluczami tranzystorowymi,
wyznaczono na podstawie nastpujcego wyraenia:

Transformator sterujcy wykonano na niewielkim rdzeniu toroidalnym.
Przekadnia transformatora wynosi 1:1, uzwojenia nawinite s przewodem
w izolacji z tworzyw sztucznych (tzw. skrtka telefoniczna).
Dobr elementw mocy:
Elementy pprzewodnikowe mocy stosowane w zasilaczach impulsowych
powinny charakteryzowa si parametrami gwarantujcymi pewn i niezawodn
prac caego ukadu. Tranzystory kluczujce i diody prostownicze musz by
przystosowane do pracy z duymi czstotliwociami, powinny take charakteryzowa
si ma wartoci rezystancji przewodzenia RDSON, aby zminimalizowa straty mocy.
Wyboru tranzystorw kluczujcych MOSFET dokonano za pomoc poniszych
wzorw:
V V V Vdss
in
6 . 496 ) 382 ( 3 . 1 3 . 1
(max)
> = =>
Marcin Koziski HOME PAGE http://diypage.ovh.org/
A A av Iin Id 97 . 2 ) 98 . 1 ( 5 . 1 ) ( 5 . 1 > = =>
Zastosowano tranzystory NMOS typu IRFP450 oraz szybkie diody
prostownicze BYW29/200V, parametry tych elementw mona znale w nocie
katalogowej producenta.
Dobr elementw wyjciowych LC:
Minimaln indukcyjno dawika wyjciowego L2 i L3 okrela nastpujcy wzr:
Liczba zwoi uzwojenia dawika L2 i L3:
28
93
071 . 0
1000 1000 = =
l
pri
pri
A
L
N
Gwne dawiki wyjciowe nawinito na rdzeniach toroidalnym T106
z materiaw proszkowych, natomiast jako dawik napicia pomocniczego (zasilanie
wentylatorw) wykorzystano gotowy element indukcyjny.
Minimalna pojemno baterii kondensatorw wyjciowych:

Zastosowano po dwa kondensatory o pojemnoci 1000F dla dodatniego
i ujemnego napicia wyjciowego 30V.
Marcin Koziski HOME PAGE http://diypage.ovh.org/
Rysunek 4. Widok pytki ukadu zasilacza impulsowego.
Marcin Koziski HOME PAGE http://diypage.ovh.org/
Rysunek 5. Widok od strony elementw pytki ukadu zasilacza impulsowego.
Marcin Koziski HOME PAGE http://diypage.ovh.org/
Rysunek 6. Widok od strony cieek pytki ukadu zasilacza impulsowego.
Marcin Koziski HOME PAGE http://diypage.ovh.org/
Foto:
Marcin Koziski HOME PAGE http://diypage.ovh.org/
Marcin Koziski HOME PAGE http://diypage.ovh.org/
Bibliografia:
1. Practical Switching Power Supply Design Marty Brown.
2. Switch Mode Power Supply Handbook Keith H. Billings.
3. Power Supply Cookbook Second Edition Marty Brown.
4. Switching Power Supply Design Abraham I. Pressman.
5. SMPS Simulation with Spice 3 by Steven M. Sandler.
Marcin Koziski HOME PAGE http://diypage.ovh.org/