49 M

B IJ D R A U E N
VOOK
V A DE R L A N DSC H E GESCHI EDENI S
EN
OUDHEI D K UNDE ,
V E R Z A M E L D E N U I T G E G E V E N
VROEGKK DOOK
] r . I S. A N . Xl . I HO F F en P . \ 9.I 1I OFF.
THANS DOOR
D r . R . F K l l \ .
H O O G I . E E K A A K T E L E I D E N .
N I E U W E R E E K S .
ZESDE DEEL.
S GRAY EMI AGE,
MARTINS NIJHOFF.
18 70.
B LAD VU LLI N G .
O V E R E E N E G E P R E S U M E E R D E M U N T V A N G R A A F
W I G M A N V A N H A M E L A N D
D O O R
L . J. F. JANSSEN.
H i j L E L E W E L Numism. du moyen ge, At l a s T a b. X I V , wor -
d e n on d e r de Comt e s de H a me l a n d (van EV ER H A R D , -f~ 898,
af t ot op C O N R A D I N U S , -f- 1268) vi e r WI G M A N S ve r me l d ,
te we t e n : / / V I G M A N , 944,
v i G M A N le j e un e , -f- 967,
V I G M A N v , omst re e ks 990,
V I G M A N V I , -f- 1016,
e n op bl . 125 va n d e n t e kst ge e ft hi j be r i cht e n ophe l d e r i n g
ove r een paar zi l ve r e n mun t e n , ui t d e "mun t von d s t van T r chr -
bougn e (Pol e n ), waar van er twe e zi j n afge be e l d op P l . X X I ,
4, 5 van zi j n we rk ; e n hi j kn oopt d aaraan he t ve rmoe d e n ,
d at d i e twe e be hoore n aan e e n e n gr aaf WI G M A N van H a me l a n d ,
e n we l aan le jeune (-f- 967).
O p eene d i e r twe e mun t e n le e st hi j , en t e re cht , op de vz. C O M
W I G M A N (zi e ook op d e vz. d e r twe e d e , d och d aar on d ui d e l i j -
ke r ge wo r d e n ); e n o p d e kz . zou vol ge n s L e l e we l s t a a n :
E R BI S I
D O I S I S ;
111
terwijl op de kz. van de andere (N. ) zou gelezen worden :
ERBI SI
DORI SI *).
Voort8 deelt hij t. a. pl. als zijne gissing mede, dat in den
naamERBI SI een Saksische plaatsnaam zou schuilen, overeenkom-
stig met ERBS DORF (van welken naam in Saksen meer plaatsen
zijn) en wel bepaaldelijk de naam van Ebersdorff, een kasteel
in Voigtland, de residentie der graven Reuss-Lobenstein, waar
vroeger eene villa regalis, onder den naam van Lobedenburg
was. Dr nu zou het atelier van den muntmeester geplaatst
zijn geweest op het oogenblik dat graaf WI GMAN zijn opstand
begon, en hij besluit aldus : //Tl n'y avait pas d'autre WI GMAN
qui ait pu frapper une monnaie Ebersdorff que le seul VI G-
MAN le jeune, avant sa mort arrive en 967, aprs qu'il fut
vaincu par le roi de Pologne, Misco. Cette monnaie avait cours
en Pologne et fut retrouve dans le trsor de Trchrbougne.
Le victorieux roi de Pologne Mesco ou Miecislav renvoya l'pe
de VI GMAN son alli l'empereur OTTON, comme trophe de
la victoire, et il vit les espces du vaincu circuler dans ses tats."
Hierop maakt de hr. R HLE VON LI LI E NS TE RN in eene re-
censie van LE LE WE LS werk, geplaatst in de Berl. Jahrb. f.
wiss. Krit. 1830 Aug. S. 240, de volgende aanmerking;
//Die Mnzen von WI GMA NN (Pl. XXI, 4, 5) mit der zwei-
zeiligen Legende auf der Rckzeite theilt Verfasser dem Grafen
von Hameland zu, mit der Mnzsttte Ebersdorf im Voigtlande;
man knnte aus der verstmmelten Schrift indessen eben so leicht
HENRI CI DORls(tat), als ERI SI DORI SI herausbuchstabiren."
Deze opmerking is onjuist, en kan daarom tegen de gissing
Lelewel niet gelden. Immers het is voor een eenigszins in pa-
laeographie geoefende onmogelijk op de kz. dier munten iets
anders te lezen dan ERBI S I DORI SI , wanneer men slechts de
afbeeldingen bij Lelewel oplettend vergelijkt. Daar evenwel
die legende deels door den gebrekkigen stempel en deels door
') De derde munt, waarop die legende met een kleinen variant zou voor-
komen, ia bij Lelewel 1. c. niet afgebeeld.
1 1 2
afslijting aan de rechterzijde iets geleden heeft, zal men het
er mijns oordeels voor mogen houden, dat er te lezen i s:
E R B I S T
DORI ST .
DOR I ST heeft dan ook te recht reeds von Liliensteru //her-
ausbuchstabirt." Dat DORI ST , of DORI SI , op het ne muntje
( N . 4) minder duidelijk is dan op het andere ( N . 5), is
hieraan toe te schrijven dat de letter R 't onderst boven ge-
stempeld is.
Over de legende op de voorzijde heeft zich von Lilienstern
niet uitgelaten. Het zou ook onmogelijk zijn de lezing van
Lelewel met grond te betwisten; want er staat: C OM W I G -
M A N , hebbende de letter G den vormvan eene Grieksche ff:
GOM es "WlGM A Nnus is dus boven twijfel verheven. M aar of
men nu in DORI ST den naam van onze aloude en beroemde
handels- en muntplaats Dorestat te zoeken hebbe, zou ik
niet durven beweren *). De spelling van dien naam is wel
doorgaande DOR E ST A T of DOR E S T A T V S , DOR ST A T en D V R -
ST A T , maar in die barbaarsche muntslagtijden heeft men aan
een enkele verkeerde letter geen gewicht te hechten, en boven-
dien, op ne enkele munt (een denier van L OT HA R I U S (840
855) komt de naam DOR I ST A T V S voor. M aar ingeval DOR I ST
ons Duurstede ware, zou men bezwaarlijk inE R B I S T den plaats-
naam Ebersdortf durven zoeken, omdat het niet aannemelijk
is dat er twee verschillende muntplaatsen op ne en dezelfde
munt zouden staan. Hoe dit op te lossen is weet ik niet, en
beveel het aan de overweging van meer bevoegden. I k kan
echter evenmin verklaren, dat in het werk van wijlen den
Hr. V . D. C HU S , over de oude vaderlandsche munten, met
geen woord gewaagd wordt van dit vraagstuk, dat Lelewels
mededeeling en gissing niet zijn aangevoerd, dat de geheele
munt van graaf W I G M A N met stilzwijgen is voorbijgegaan.
') Dorestat behoorde, volgens de bekende ryksvcrdeeling van 839, met
het hertogdom Friesland (tot aau de Maas), de Betuwe en Hamelaud tot
het aandeel van Lotharius.