Você está na página 1de 14

NUMERO:56

FECHA:Julio1993
TITULODELAREVISTA:Sindicalismo
INDICEANALITICO:SindicalismodeOportunidad
AUTOR:ArmandoTiburcioRobles[*]
TITULO: La FSTSE en el Esquema del Sindicalismo Moderno
ABSTRACT:
"Elnuevosindicalismo,deindudableestirpedemocrtica,tiendeadesterrarprcticasy
estilosquenosirvenalostrabajadoresnialEstado.Nadaaportanalpascostumbres
anacrnicasquedebilitanelprestigioylasposibilidadesdeaccindelaorganizacin
sindical,quepropicianaislamientoentrelasbasesysudirigenciaycongelan,portanto,
elpotencialdecreatividadymovilizacin".
TEXTO:
Comoelrestodelsindicalismonacional,eldelosservidorespblicosafiliadosala
FederacindeSindicatosdeTrabajadoresalServiciodelEstado(FSTSE),estpasando
porunaetapacomplejaqueponeapruebaeltipodeexistenciaquehatenidohastaahora,
alasvoluntadesdispuestasalcambio,alasresistenciasalmismo,yalaviabilidadmisma
dequeesacentraladquieracaractersticasyformasdefuncionamientomscompatibles
conlascondicionesnacionalesengeneralyconlasnecesidadesdelostrabajadoresen
particular.
Elcambiodedirigencianacionalquetuvoefectoenmarzode1992puedellegara
convertirseenelpuntodeinflexindeterminantequemarquelanuevatendenciahaciael
tipodeorganizacinconlacuallaFSTSEsaldrdelatransicininiciadadesde1989.
Tododependerdelacapacidadquetengaesadirigenciaparatraduciryconsolidarenlos
hechossuspropiaspropuestas,convirtindolasenunproyectoestratgicoadecuadoalas
nuevascircunstanciaseconmicas,polticasysociales;ascomodesudifusin,
recepcinyaceptacinporpartedelossindicatosafiliadosydesustrabajadores.
LaFSTSEsedefineasmismacomo"laorganizacingremialdeservidorespblicosde
msaltoniveldenuestropas,formadaporlasrepresentacionessindicalesdelas
dependenciasyentidadesdelosPoderesdelaUninquebuscalaparticipacinplena,
responsableycapazdesusmiembrosparacontribuiralprocesodemodernizaciny
democratizacindenuestrasociedad,atravsdelrespetoabsolutoyescrupulosoala
autonomaylibertaddelpensamientodelostrabajadoresqueintegranlossindicatos
federados".[1]
Sinembargo,enlosmediossindical,acadmicoydeopininpblicapredominalaidea
dequeesunorganismoconfuncioneseinteresesmsligadosalapolticaquealo

laboral,cupular,fuertementevinculadoalasdirectricesgubernamentales,conprcticas
verticalesdeconduccin,sinmrgenesdenegociacinbilateral,ascomodecontroly
mediatizadoradelasinquietudesdelostrabajadores.
Nuevaimagen
Desdesutomadeposesinlaactualdirigencianacional,pormediodelSecretario
General,CarlosJimnezMacas,establecisupropuestaeiniciunprocesopblicoe
internoparasalirlealpasoaesaimagenytratardecrearnuevasprcticasqueleotorguen
unapresenciaidentificadaconloquehallamado"unsindicalismovigoroso",[2]cuya
manifestacinprcticadeberserqueeltrabajodelComitEjecutivoNacionalserealice
enunsentidodebuscarmejorarlascondicioneseconmicasdelostrabajadoresyaque
son"losprincipalesacreedoresdelarecuperacindelacrisis";buscarunamsjusta
redistribucindelingresonacional;respetarlaautonomadelossindicatosymotivarsu
democratizacin;promoverunaconvivenciasindicalquerespetelaslibertadese
iniciativasdelostrabajadoresascomosuspreferenciaspolticas;impulsaruna
concepcinactualizadadelaadministracinpblicaracionalyeficazqueapoyela
creacindeunanuevaculturalaboralenelserviciopblico.
Elllamadoaesetipodeprcticahasidodirigidotantoalostrabajadorescomoalos
dirigentesdelossindicatosafiliados.Paramayorprecisin,puedenresultarilustrativos
lossiguientesprrafosdeunodelosdiscursoscentralesdeJimnezMacas:
"Elnuevosindicalismo,deindudableestirpedemocrtica,tiendeadesterrarprcticasy
estilosquenosirvenalostrabajadoresnialEstado.Nadaaportanalpascostumbres
anacrnicasquedebilitanelprestigioylasposibilidadesdeaccindelaorganizacin
sindical,quepropicianaislamientoentrelasbasesysudirigenciaycongelan,portanto,
elpotencialdecreatividadymovilizacin".
"...mipropuestademodernizacinsignifica,portanto,laconformacindeun
sindicalismomscercanoalsentiryalavoluntaddelasbases;unsindicalismoque
imaginenuevasformasycaminospararesolverconmayorautonomademandassociales
deloscompaerostrabajadores".
"...unsindicalismoquesepaconstruirconlasautoridadesunarelacinrespetuosa,queno
impliquesumisinnirenunciaparaningunadelaspartesysuncompromisocomnde
dilogoyacuerdos...".
"...unsindicalismoqueconcilieelreclamodeunpuebloyunanacinqueexigenuna
administracinpblicaracionalyeficiente,conlalegtimaaspiracindelostrabajadores
porpreservarsusfuentesdeempleo,susnivelesdeingresoysusprestacionessociales".
[3]

Estoslineamientosgeneralesdesembocaronenlasqueseconsideraronenesemomento
lasdemandasmsimportantes,(quenolasnicas),delostrabajadoresdelEstadoanteel
gobiernofederal:
Mejoramientodelaspercepcioneseconmicas.
Escalafonesgilesquepermitanaccederamejoresposicioneslaboralesya
ingresosadecuados,haciendoefectivoelServicioCivildeCarrera.
Mejorescondicionesdevidaparalospensionadosyjubilados.
Atenderlosrequerimientoscuantiososyurgentesdevivienda.
Ampliar,superaryextenderencoberturayelevarlacalidaddelosrecursosy
delosapoyossocialesqueseotorganpormediodelISSSTE.
Cualquierintentodeevaluacindeesteproyectoes,porahora,necesariamenteparcial,si
noesqueprematuro.Poreso,lasintencionesdeestasnotassernlasdeofrecerloque
consideramoshansidolosantecedentesmsimportantesdeeste"nuevosindicalismo",el
contextolaboralalqueseestenfrentandoyalgunosdeloshechosqueleestndando
forma.Deloquespodemostenercerteza,esparaquenosequedeenunamoda
discursivaenunacaloradotrieniopolticosetendrnqueincorporarlostrabajadores
comoagentesactivosysetendrnquepresentardiversascircunstanciasy
acontecimientosporahorasolamenteprefiguradosensuscontornos.
Rupturadeinercias
Conmenosespectacularidad(porinnecesaria)que,porejemplo,enlossindicatosde
petroleros,maestrosomsicos,enestesexeniotambinenlaFSTSEseindujodesdelas
esferasgubernamentalesunarupturadelosesquemastradicionalesdecontrol,ejercido
porlosgruposinternosdepoder.
EldelicadojuegodeequilibriosmedianteelcualexistelaFSTSEsehabadesplazado
haciaunmecanismodefuncionamientoydecontrolentornoaloquealgunoshan
consideradoelcacicazgodelexSecretarioGeneraldelsindicatodelISSSTEydela
FSTSE,CarlosRivapalacioVelasco,peroqueeraenrealidadelnucleamientodela
confluenciadelosliderazgosconsolidadosenlossindicatosmsimportantesporsu
membresayporsupoderpolticoyeconmico.(Cuadro1)
Cuadro1.FSTSE.SindicatoconDiezmilAfiliadosoms[H]
Enelmomentodelcambiodedirectivaquehabraderealizarseen1989estemecanismo
habalogradoalcanzarunamplioconsensointernoconunaabsolutamayorade
sindicatosfederadosfavorablesaquelaFSTSEapresididaporJoelAyalaAlmeida,en
eseentoncesdirigentedelsindicatodelaSecretaradeSaludySecretariodelavivienda
delaCentral.Sinembargo,contratodoslospronsticosylaspresiones,ladesignacin
recay,comosesabe,enRafaeldeJessLozanoContreras,dirigentedelostrabajadores
deDDF.Tmeseencuentaqueestehechonorompaensmismoelnucleamiento

centralalquesehahechoreferencia;quienterminabasuperodo,HugoDomenzin
GuzmnprovenadelISSSTEynoleentregabalaestafetaaltercersindicatoen
importancia(SNTSS)perosalmsgrande,sidescartamosalSNTEquesuele
mantenersealmargendeestapuja.
Noobstante,desdenuestropuntodevistaestehechomarcelprincipiodeunaetapade
transicinqueannosecierra,ascomoeliniciodelosintentosdelasesferasdelpoder
polticonacionaldeintroducirsuesquemademodernidadsindicalentrelostrabajadores
alserviciodelEstado.Tendraquejugarafavordeesatendenciaelejemploypeso
mayoritariodelsindicatoquedirigaLozanoContrerasascomoelpresumiblevnculo
estrechoquemantenaconelEjecutivo.
Yaentre1982y1988sehabanaplicadoalgunasmedidasoficialesqueinfluanenla
condicinlaboralysindicaldelsector:modificacionesestructuralesenelserviciopblico
mediantelallamadaReformaAdministrativa,iniciativasyensayosparael
establecimientodelhastahoyausenteServicioCivildeCarreraanivelfederal,
desincorporacin,fusinytransferenciadeempresaseinstitucionesdelEstado,
disminucindelaplantillasdepersonalmediantelos"retirosvoluntarios"conrespuestas
yprotestasimportantesestructuradasporfueradelapropiaFSTSEy,engeneral
profundizacindecambiosradicalesenlasrelacioneslaboralesyeneltratootorgadoa
lossindicatosanivelnacional.Enperspectivaseperfilabaunareestructuracinafondo
queposteriormenteserallevadaacabomedianteloquesehaconocidocomolaReforma
delEstado.
Sepromova,porlotanto,unsindicalismoquesupieraadecuarsealascircunstanciasno
sloconlaaceptacindelnuevoproyectogubernamentalsinotambinqueadoptaraun
cambioensurolderepresentacindelostrabajadoresycomoinstanciadegestiny
control,instrumentadoshastaahoramedianteelmanejodelasexpectativaspolticasde
losdirigentesymediantelaadministracindelosbeneficiossocialesyeconmicos
proporcionadosalostrabajadoresporelEstado.Unanuevafuncinenlaquela
representatividadestbasadaenlagestindelosprocesodetrabajoydelbeneficiosocial
enuncontextodenuevasrelacioneslaborales,orientadahacialamateriadetrabajoen
circunstanciaderegistropresupuestopblicoyconunadisminuidacargapoltica,con
capacidadderesponderydarsalidasalcrecientedescontentodelostrabajadores,
organizadoono,quecrecientementesemanifestaba.
As,haciaelinteriordelaFederacin,lallegadadeladirigenciaencabezadaporLozano
Contrerastendrporobjetivoganartiempoyespaciosparaimpulsarunnuevoesquema
organizativo,unmodelolaboralbasadoenlaregularizacindelServicioCivildeCarrera,
yparairmodificandolosinteresesylasrelacionesdefuerza,enunjuegodeaceptaciones
disciplinadasydeinconformidadessilenciosasquerealizabanunaactivaresistencia.
Enloexterno,siendolaFSTSElasegundafuerzadentrodelCongresodelTrabajo,
deberaubicarsecomoelementoequilibradorenelencuentropolemizadoentreel"viejo"

yel"nuevo"sindicalismoperoabriendocampo,tambinall,paraunamodificacinde
lasrelacionesdepoder.AspodemosexplicarlallegadadeLozanoContrerasala
presidenciadeeseorganismosindicalcpula,enfebrerode1991,apesardela
contrariedaddelaCTMydesudirigentemximo,quieneshastaentoncesnosolaser
ajenoaesadesignacin.
Conexcepcionesmuymarcadas,parcialyglobalmentelosresultadossequedaronmuy
debajodeesasexpectativas.[4]Lasinconsistenciaspermitieronquediversosdirigentes
sindicalescatalogaranaesagestincomoladelcaosyladesarticulacininternadela
FSTSE.Pornuestraparte,podemosconcluirque,enelmejordeloscasos,ladirigencia
deesemomentonopudocumplirconsutareaporlaimposibilidaddesobrellevary
superarresistenciadetodotipoqueleresultaronsuperiores;yenelpeordeellos,porque
simplementenolaentendi.
Estosresultadosfuerondeterminantesparadefinirlasucesindeladirectivaparael
perodo199295yenparticularparalanominacindelSecretarioGeneral.Nopareca
factiblelarepeticindeunapropuestaqueahondaraeldescontentoporhacersesentir
comoimposicin,perotampocoseveaaceptableparaelproyectooficialelregresoal
esquemaycontroldelasantiguasmanos.
Lasolucinaloqueparecaundilemaoqueporlomenosapuntabahaciaunadefinicin
claveparaelfuturotomcuerpoenladesignacindeCarlosJimnezMacas.Surgidode
lasfilasdelsindicatodelISSSTE,conunampliomargendeautonomaenrelacinal
tradicionalgrupodecontrol,hadesarrolladounatareadecontrapesosquehapodido
conciliar,hastaahora,interesespreexistentesconunacentuadodiscursoytrabajosindical
decortemodernistaque,comosemencion,estenfrentandolapruebadeviabilidad.
Coincidenteconestacircunstancia(aunquebienpodramosdecirqueinterpretadaen
trminossimilaresalosexpuestos)sepresentotroelementotambinnecesariopara
explicarcausasycontenidosdelabsquedadeunanuevaimagenyprcticasindicalpara
laFSTSE.Diezsindicatos,delosmedianosypequeosdelaFederacin,agrupadosenlo
quedenominaron"ForodeSindicatosdelApartadoB"[5]presentaronalentonces
candidatoaSecretarioGeneralyalXVICongresoNacionalOrdinariodeesa
organizacinunextensodocumentoconelcualsepretendaencontrar"coincidenciasy
formasadecuadasdeplantearsoluciones"sobreloquedeberaserelsindicalismoactual
delosservidorespblicos.Enmuchossentidosycomoplanteamientoglobalrecoge
opiniones,demandasypropuestasgeneralizadasenlosltimosaosentresindicalismo
democrtico.Lascircunstanciasevolucionarondetalmaneraquenonosequivocamosal
afirmarquelaconfluenciadeambosfenmenosestnpermitiendoloqueescasiun
experimento.
EnsudocumentoelForoexponesusideasentresgrandesapartados:
1.DemocratizacindelaFSTSE.

2.Relacioneslaboralesygestinsindical.
3.ElEstadoysustrabajadoresantelamodernizacin.
Aceptarelretodelademocracia,seafirma,debeempezarporreconocerquelamisma
estructuradelaFSTSElarestringeyagrega,"...losestatutosquenosrigenestablecen
derechosyobligacionesalossindicatosfederadosqueenmuchasocasionesrenunciamos
aejercer;encuantoalasobligaciones,parecieraquelofundamentalfueselaobediencia
irreflexiva,yencuantoalosderechos,eltenervozyvotoenloscongresosyconsejos
nacionales,loscualesestnsiempresujetosalasdecisionesdecomitejecutivonacional,
cuyoprocesodeeleccinnoestclaramenteestablecidoennuestrosestatutos"."El
candidatodeberaceptarlanecesidaddedemocratizacincomolanicaalternativa
viabledesobrevivenciarealydefortalecimientodenuestraFederacin;entonces
podremosempezarasentirnoslegtimamenterepresentados".[6]
DeallsedesprendelapropuestaparaqueserealiceunConsejoNacionalenelplazode
unaoparaquesemodifiquenlosestatutosyconelloslaestructuraorganizativayla
formadefuncionamiento.Ellodeberpermitirlamodernizacinadministrativadela
Federacin,lacreacindeunanuevaimagenyactituddecercanaconlostrabajadores
representados,revitalizacindelapresencianacional,afiliacinyvnculossolidarioscon
losorganismossindicalesinternacionales,informacinclaraysistemticasobreel
manejodelosrecursos,accesoalaatencindelasinstanciasdedireccin.Respetoala
autonomadelasorganizacionesafiliadassinescatimarapoyarlasensusgestiones
particulares,cuandolorequieran,orientacinhacialasnuevasrealidadessocialescomo
laproblemticaespecficadelasmujeresylosrequerimientosdeproteccinalmedio
ambiente.Lademocratizacintienequepasar,adems,porlaformacindeunnuevotipo
dedirigencianosolamenteapelandoalaconcienciayalanecesidaddeunanuevacultura
laboral,sinotambinmedianteelmanejodelainformacinydelacapacitacin,esten
lossentidospolticosindicalytcnicolaboral.
Encuantoalasrelacioneslaboralesseabordandieztemasqueseconsiderancomolos
centrales:elsalario;lainseguridadenelempleoapartirdelaexpansindepuestosde
confianza;escalafonesneutralizadoscomoinstrumentosdepromocin;fijacinunilateral
decatlogosdepuestos;capacitacinyadiestramientoparaeldesempeolaboral;
participacinsindicalybilateralidad;seguridadsocial;excesivaconcentracinde
decisionesenlasentidadesautorizadasdelpresupuesto;justicialaborallentae
ineficiente;normatividad.Cadaunodeellosconsurespectivasexposicinypropuestas.
EnlarelacindelostrabajadoresconelEstadoseapelaalanecesidaddeunnuevo
marcoconceptual,institucionalypolticoquetomeencuentalapluralidadyladiversidad
entrelostrabajadoresascomolacapacidadderepresentatividadrealdelossindicatos
comosujetosdelcambio,para"darrespuestaalnuevoespectrolaboralytratardeser
partcipesdesudefinicinyaplicacin,bajoriesgodequealquedarnosalmargen
puedanimponerselasconcepcionesmsantisindicales,partidariasdequeelEstado
reformadosurjaignorandoalostrabajadores".

Losacostumbradosvnculospolticossonpuestosencuestinantelocualsesugieren
cambios:"Poreltipodeconformacindelpoderpolticoennuestropas,estas
modificacionesrepresentanuncambiosignificativoenlasrelacionespolticasdelos
trabajadoresysusorganizacionesconelEstado.Paraestarenconsonanciaconello,se
requieremayorautonomadelosprimerosconrelacinalltimo,peroprincipalmente,
plenaautonomadelosprimerosconrelacinalltimo,peroprincipalmente,plena
autonomaconrespectoalospartidospolticos".Ellonosignifica,seaade,
"despolitizar"lavidasindical,sinoreconocerqueahoralaaccinpolticadelos
sindicatospuedeserejercidapordiferentesvas,talycomoseestnmanifestandoenlos
hechos(yenlasurnas)lostrabajadores.Esdecir,crearposibilidadesdelibre
competenciapolticaenlossindicatos,"sinquelasdivergenciasenesteterrenosea
condicionanteparapoderocuparpuestosderepresentacinsindical".Asuvez,"loqueno
puedeseraceptableesquelaFederacinseconviertaenarenaparadirimircontroversias
polticasdaandosuesenciasindical."
Finalmente,elForoseinclinaportomarlainiciativayconvocaralosservidorespblicos
paraqueseanlosprimerosymscomprometidosconlareformayeficientizacindelos
serviciosquelasociedadreclama."NosepuedepretenderreformardesdeelEstadoala
sociedadsialavezstenosereformaasmismoentodossuselementosoponentes.Para
ellosernecesarioirmsalldelosllamadosalalealtadyaladisciplina.Sehace
indispensableunproceso,queseguramenteserdifcil,deconvencimientoyde
incorporacinconscienteparaquelostrabajadoresestndispuestosaelevarlacalidaddel
serviciopblicoquesepresenta"."Laprincipalresponsabilidaddequeseaposiblesin
efectoslaboralestraumticosparalostrabajadoresyconrespetoasusderechosms
elementalesestenmanosdelasdirigencias,tantodelossindicatosenloparticular,
comoelementalesestenmanosdelasdirigencias,tantodelossindicatosenlo
particular,comodelaFSTSEenlogeneral".Comolavoluntadsindicalnoessuficiente,
serequerirn,adems,depolticaspblicasclarasydelaexpansindeunanuevamoral
enelserviciopblico.
Latarea
Enunprocesoquehaestadoentrecruzadoconnopocasdificultades,desavenenciasy
simpatas,losmiembrosdelforosehanincorporadoadiversasinstanciasdelanueva
directivadelaFSTSEdesdedondelaconvergenciaconlalgicadelliderazgodeCarlos
JimnezMacasloshacolocadocomoresponsablesdirectosdequesepuedanllevara
cabolaspropuestasytareasexpuestasenelpapel.
LaorientacindelaFSTSEestpresentandoahoranuevosmatices
Enloexterno,harecuperadolosvnculosconelsindicalismointernacionaldediferente
corteideolgico,desarrollandounaactivalaborderelacioneseintercambiosno
circunscritosal"turismosindical".Enelconciertodelsindicalismonacionalhaevitado

colocarseenalgunosdelospolospublicitariamenteendisputaymsbienhatendidoa
jugarunpapeldepromotordelaunidad,aunquesuspropiastendenciasinternasapunten
apromoverunsindicalismodenuevotipomscercanoaldelosllamados
"modernizadores".
ComocontratendenciaalasposibilidadesdelaFSTSEseaunfactordeequilibrioenel
CongresodelTrabajoestsupesoespecficorealencuantoamembresa,sitomamosen
cuentaqueelSNTE,suprincipalsindicato,tienecadavezmsunalgicadeaccin,
negociacin,gestinyrepresentacinpropia.Adquierelaafiliacindesteuncarcter
notoriamenteformalencumplimientoalaobligatoriedadlegal,sinquesepresenteun
involucramientoafondo(locualnoquieredecirqueseainexistente)enladinmicadela
Federacin.ElSNTEporssolotieneincorporadosamstrabajadoresquetodoelresto
desindicatosfederadosjuntos,locualpermiteexplicarenesenciaestacircunstancia.
(Cuadro1)
Haciasuinterior,laFSTSEpresentayperfilaalgunoscambios.DelXVICongreso
Nacionalsurgiunadirectivanacionalnominalde45secretaras,45comisiones
auxiliares,3comisionesautnomasyotrasrepresentacionesqueinvolucranauntotalde
475personas,sinincluiraloscomitsestatalesymunicipales.Esdecir,unaconjugacin
enlacual,enlaletra,hayjuegoparatodos.Estedatoqueanresultaexcesivocomopara
reflejaraunorganismofuncionalpuedeserredimensionadosisecomparaconlos
perodosanteriores.Para198992,conunaestructuraligeramentemodificada,ellistado
delosconsideradosenladirectivaascendaa1,304personas.Lareduccinfue,porlo
tanto,de65%.[7]
EsemismocongresoaproblarealizacindeunCongresoExtraordinarioparala
modificacindelosdocumentosbsicos,mismoqueenelmomentodeescribirestas
notasestsiendopreparadomediantelaprogramacindeforosdeconsultaenlas
organizacionesafiliadas;aunquedesdenuestropuntodevistaelesquemasiguesiendo
entrelasbases.Comopartedelprocesointernoprevio,elComitEjecutivohavenido
realizandounaseriedeajustesorganizativosparahacermsfuncionalsusoperaciones
medianteunprogramaquesehadenominado"LamodernizacindelaFSTSE".
Programaquepretenderegularlarealizacindeotrosespecficosdecarctersindicaly
laboral.
Respectoalarecuperacindelapresenciasindicalenelmbitolaboral,labsquedade
apoyosalasremuneracionesdelostrabajadoresascomodenuevasformasde
procedimientosescalafonariosestenmarcha.Asmismo,sepretendelaincorporacin
delosservidorespblicosalAcuerdoNacionalparalaElevacindelaProductividadyla
Calidad,mediantelaconcertacindeunconvenionacionalespecficoylaconstitucinde
comisionesmixtasentodaslasdependenciasgubernamentales.
Enesteaspecto,lascondicionessepresentandifcilesparalossindicatos.Elsalario
promediodelSectorCentralhatenidounapequearecuperacinapartirde1990perosu

mejoramientosustantivosiguelaexigenciamsimportantedelostrabajadores
sindicalizados.Lasrazones,aunquedesobraconocidas,saltanalavista.
Elmnimoburocrticoalcanzaescasamenteunnivel40%superioralmnimogeneral,
pordebajodelarelacinexistenteenlaprimeramitaddelosochentas.(Grfica1)En
trminosdesucapacidadadquisitiva,elsueldomximoalpuedeaspiraruntrabajadorde
basehoy,esequiparablealmnimoburocrticode1984.(GrficaII)
GrficaI.RelacinSueldoMnimoBurocrtico.SalarioMnimoGeneral.(19841992)
[H]
GrficaII.ComparativodelSueldoMnimoRealde1984Respectoalde1992[H]
As,laaspiracinsalarialnoesmuyestimulante;untrabajadordenuevoingresoenel
nivelsalarialmsbajosolamentepuedealcanzar,comosindicalizado,eldobledesus
percepcionesalfinaldesucarreralaboral.Hechoquecontrastaconlosmandosmediosy
superioresquepuedenalcanzar,porlomenos.15y40veceselsalariomnimo
burocrtico,respectivamente.(GrficasIIIyIV)
GrficaIII.CarreraSalarialTrabajadoresdeBase.19841992[H]
GrficaIV.CarreraSalarialdelosServidoresPblicos.(1992)[H]
Estoltimoestsiendounfactorpromotordelincrementoproporcionaldelpersonalde
confianzaporsobreelsindicalizado,loquedebilitaanmslasposibilidades
negociadorasdelossindicatos.Adicionalmenteladisminucindeinstitucionesestatales
ylapersistenciaenaplicarprogramasderetirovoluntarioafectaalnmerototalde
trabajadoresrepresentadosporlaFSTSE.Deacuerdocondatosproporcionadosporlas
estadsticasdepoblacinderechohabientedelISSSTEascomoporestimacionesdeesa
Central,paramediadosde1992habraalrededorde1.4millonesdetrabajadoresafiliados
alaFSTSE.Cantidadquesereduceenloshechosamediomillndadalalgicasindical
particulardelostrabajadoresdelaeducacin.Comoesdesuponerloshechos
anteriormentemencionadoshanrepercutidotambinenelnmerodesindicatos
adheridosalaFederacin.DeacuerdoconnuestroconteolaFSTSEagrupaahoraa84
organizaciones,habiendodesaparecidoenlosltimosdosaos(pordiversascausas,
comocierres,fusionesytransferencias,locualnosignificaquetodoslostrabajadores
afiliadosenelloshayanidoalacalle)untotalde11sindicatos.(Cuadro2).
Cuadro2.FSTSE.SindicatosDesaparecidos.(EnlosUltimosdosAos)[H]
Elsindicalismodelsectorpblicotienequeenfrentaraunaactitudadministrativa
gerencialenloscentrosdetrabajoenlacualanpredominanloscriteriospaternalistas
autoritariosparaloscualeselsindicatonodejadeserunmalnecesario(uobligatoriopor
ley)alcualalosumodebeotorgrseleel"derechodepataleo"ylatareadepromover

actividadesdeayudasocialydeportiva.Esteaspectoesdeterminantesuperarlosise
pretendequelasdependenciasEstatalesincorporenensusprocesosdetrabajolos
mtodosmodernosdeincrementodelaproductividadydelacalidaddelosservicios,
elementosinsoslayablesparalaestructuraestatalqueelpasnecesitaantelaapertura
internacionalenmarcha.
Elcomplementonecesarioacreareslacapacidaddelospropiostrabajadoresysus
organizacionesparagestionar,negociaryproponerelementos,criteriosyformasde
medicin,evaluacinyremuneracindelaproductividadylacalidad.Aquvemosel
talndeAquilesdelossindicatosparaquepuedaserefectivoparalostrabajadores
cualquieracuerdomarcoycomisinmixtaalrespecto.LaFSTSEtieneenestouna
responsabilidaddeapoyoyorientacinglobalfundamentaldadaladesproporcin
numricadeafiliadosenlossindicatos.Losmsgrandespuedenjugarelpapelde
ejemplovanguardistaodeobstculoporomisinoevasindeestaresponsabilidad,ylos
mspequeoshabrndenecesitardeapoyosquepotenciesuposibilidadnegociadora.
AnsinconsiderarelabrumadorpesodelSNTEnosencontramosquedeltotalde
afiliadosdelosrestantes83sindicatosenslodiezdeellosseencuentrael82%,osise
prefiere,solamentetresagrupanalamitaddelossindicatos.(Cuadro1)
Porltimo,debemossealarqueelexperimentomodernizadordelaFSTSEpormuy
exitosoquepuedaserensustareasdecortoplazotienenfrenteasotrosretosaresolver
paraquepuedaadquirircontinuidadhaciaelfuturo:
a)La"volatilidad"deladirigenciaquetieneunaduracinlimitadadetresaos,
despusdeloscualessuelesucederunrelevoalestilodelos"equipos"de
administradoresquearribanalasdependenciasgubernamentales,cambiandono
solamentelosindividuossinotambinprogramasyestilosdetrabajosinque
necesariamentemedieunaevaluacinquerescatelopositivodelorealizadoenelpasado.
b)ElaislamientoenelqueanseencuentranlostrabajosylasPropuestas.Por
muybrillantes,nodejandesercupularesysinconsulta.Lasurgenciasylos
requerimientosdeefectividadconresultadosseestnimponiendoporsobrelanecesidad
deponerenejercicioprcticasparticipativas.Lostrabajadoresnosepuedenidentificar
conunproyectonihacerlosuyocuandonoloconocen.Noestbastandoparalas
sociedadesmodernasquelascosassehaganensunombre;lasquierenhacer.La
consideracinesvalederaconrelacinalaspropiasdirigenciasdelossindicatos
federadosqueenmuchasocasionesconocendelosplanesydelasnegociacionesdela
FSTSEporqueyaserealizaronytienenqueejecutarlasensusorganizaciones.Noesde
pocaimportanciaelasuntoyaquesolamentesernlasdirigenciasreconocidasporlas
basesyconlascualestienencontactocotidianolasquepodrndarleviabilidadcon
slidasracesalsindicalismomodernoquequieredesarrollarse.
c)Lasobrecargapolticaqueimponeunodeloscambiossexenalesms
complejosdelahistoriapostrevolucionariadelpas.Compaginareldiscursode

trascenderlascostumbrescorporativopartidariasconloshechos,cuandolasdirigencias
sindicalestienenconvicciones,compromisosyexpectativaspolticasypartidariasbien
definidasnoparecemuyfactible.Lalgicadelaluchapolticatiendeaimponerse.Un
malmanejodeestasituacin,cuandolostrabajadoresenloindividualseexpresancada
vezmsindependientementedelaspreferenciasdesusdirigentes,puededesmereceren
legitimidaddelproyectosindical,quepodrserinterpretadocomopretextotilparala
obtencindeposicionespolticasdestos.
TITULODELRECUADRO:
SindicatosAfiliadosalaFederacindeSindicatosdeTrabajadoresalServiciodel
Estado,(FSTSE)
RECUADRO:
SindicatoNacionaldeTrabajadoresdeAeropuertosyServiciosAuxiliares.
SindicatoNacionaldeTrabajadoresdelaSecretaradeAgriculturayRecursos
Hidrulicos.
SindicatodeTrabajadoresdeAnalesdeJurisprudencia
SindicatodeTrabajadoresdelaCmaradeDiputados.
SindicatodeTrabajadoresdelaCmaradeSenadores.
SindicatoNacionaldeTrabajadoresdeCaminosyPuentesFederalesdeIngresosy
ServiciosConexos.
SindicatoNacionaldeTrabajadoresdeCasadeMonedadeMxico.
SindicatodeTrabajadoresAdministrativosdelCentrodeInvestigacindeQumica
Aplicada.
SindicatodeTrabajadoresdelCentrodeInvestigacinCientficayEducacinSuperior
deEnsenada.
SindicatoUnicodeTrabajadoresdelCentrodeInvestigacionesEcolgicasdelSureste.
SindicatoUnicodeTrabajadoresdelCentrodeEnseanzaTcnicoIndustrial.
SindicatoUnicodeTrabajadoresdelColegioNacionaldeEducacinProfesional
Tcnica.
SindicatoNacionaldeTrabajadoresdelaSecretaradeComercioyFomentoIndustrial.
SindicatoNacionaldeTrabajadoresdelaComisindeOperacinyFomentode
ActividadesAcadmicasdelI.P.N.
SindicatodeTrabajadoresdelaComisinNacionalBancaria.
SindicatoNacionaldeTrabajadoresdelaComisinNacionaldeSegurosyFianzas.
SindicatoNacionaldeTrabajadoresyEmpleadosdelaComisinNacionaldeZonas
Aridas.
SindicatoRevolucionariodeTrabajadoresyEmpleadosdelaComisinNacionalde
LibrosdeTextoGratuito.
SindicatoUnicodeTrabajadoresdelaComisinNacionaldeSalariosMnimos.
SindicatoUnicodeTrabajadoresdelaComisinNacionaldeValores.

SindicatodeTrabajadoresdelaComisinparalaRegularizacindelaTenenciadela
Tierra.
SindicatoNacionaldeTrabajadoresdelComitAdministradordelProgramaFederalde
ConstruccindeEscuelas.
SindicatodeTrabajadoresdelaCompaaNacionaldeSubsistenciasPopulares.
SindicatodeTrabajadoresdelaSecretaradeComunicacionesyTransportes.
SindicatodeTrabajadoresdelConsejoNacionaldeCienciayTecnologa.
SindicatodeTrabajadoresdelConsejoNacionaldeFomentoEducativo.
SindicatoNacionaldeTrabajadoresdelaComisinNacionaldelDeporte.
SindicatoNacionaldeTrabajadoresdelaContaduraMayordeHaciendadelaCmara
deDiputados.
SindicatoNacionaldeTrabajadoresdelaSecretaradeDesarrolloSocial.
SindicatodeTrabajadoresdelasDistribuidorasCONASUPOde:
Bajo(Quertaro).
Campeche.
Centro(Guadalajara).
Hidalgo.
Michoacn.
Norte(Monterrey).
NorteCentro(Chihuahua).
Oaxaca.
Pennsula(Mrida).
Sinaloa.
Sonora.
Sur(Puebla).
Tamaulipas.
Veracruz.
SindicatoNacionaldeTrabajadoresdelaEducacin.
SindicatoNacionaldeTrabajadoresdelaSecretaradeEnerga,MinaseIndustria
Paraestatal.
SindicatoNacionaldeTrabajadoresdelaSecretaradeGobernacin.
SindicatoUnicodeTrabajadoresdelGobiernodelDistritoFederal.
SindicatodeTrabajadoresdelaSecretaradeHaciendayCrditoPblico.
SindicatoUnicodeTrabajadoresdelInstitutoMexicanodeCinematografa.
SindicatoNacionaldeTrabajadoresdelInstitutoMexicanodelPetrleo.
SindicatodeTrabajadoresdelInstitutoMexicanodelaRadio.
SindicatoUnicodeTrabajadoresdelInstitutoNacionaldeAstrofsica,Opticay
Electrnica.
SindicatodeTrabajadoresdelInstitutoNacionalIndigenista.
SindicatoNacionaldeTrabajadoresdelInstitutoNacionaldeEstadstica,Geografae
Informtica.
SindicatoUnicodeTrabajadoresdelInstitutoNacionaldePediatra.
SindicatoUnicodeTrabajadoresdelInstitutoNacionaldePerinatologa.
SindicatoNacionaldeTrabajadoresdelInstitutoNacionaldelaSenectud.

SindicatoUnicodeTrabajadoresdelInstitutoNacionalparalaEducacindelosAdultos.
SindicatoNacionaldeTrabajadoresdelI.S.S.S.T.E.
SindicatoNacionaldeTrabajadoresdelaLoteraNacional.
SindicatoNacionaldeTrabajadoresdelaSecretaradeMarina.
SindicatoNacionaldeTrabajadoresdelPatronatodeObraseInstalacionesdelI.P.N.
SindicatoUnicodeTrabajadoresdelaSecretaradePesca.
SindicatodeTrabajadoresdelPoderJudicialdelDistritoFederal.
SindicatodeTrabajadoresdelPoderJudicialFederal.
SindicatodeTrabajadoresdelaProcuraduraFederaldelConsumidor.
SindicatoNacionaldeTrabajadoresdelaProcuraduraGeneraldelaRepblica.
SindicatodeTrabajadoresdelaProcuraduradeJusticiadelDistritoFederal.
SindicatoUnicodeTrabajadoresdelaProductoradeBiolgicosVeterinario.
SindicatoNacionaldeTrabajadoresdelaProductoraNacionaldeSemillas.
SindicatoNacionaldeTrabajadoresdePronsticosparalaAsistenciaPblica.
SindicatoNacionaldeTrabajadoresdelaSecretaradeReformaAgraria.
SindicatoNacionaldeTrabajadoresdelaSecretaradeRelacionesExteriores.
SindicatoNacionaldeTrabajadoresdelaSecretaradeSalud.
SindicatoNacionaldeTrabajadoresdelServicioPostalMexicano.
SindicatoNacionaldeTrabajadoresdelSistemaNacionalparaelDesarrolloIntegraldela
Familia.
SindicatodeTrabajadoresdelSistemadeTransporteColectivo(Metro).
SindicatoNacionaldeTrabajadoresdelaSecretaradeTrabajoyPrevisinSocial.
SindicatodeTrabajadoresdelTribunaldeloContenciosoAdministrativodelD.F.
SindicatodeTrabajadoresdelTribunaldeFederaldeConciliacinyArbitraje.
SindicatoNacionaldeTrabajadoresdelTribunalFiscaldelaFederacin.
SindicatoNacionaldeTrabajadoresdelaSecretaradeTurismo.
SindicatoNacionaldeTrabajadoresJubiladosyPensionadosporelEstado.
SindicatodeTrabajadoresdelConsejoNacionaldeJubiladosyPensionadosdel
GobiernoFederal,EstatalesyMunicipales.
CITAS:
[*]SecretariodeRelacionesyAccinPolticadelSNTIMP.
[1]FSTSE"QudebemosentenderporlaFederacindeSindicatosdeTrabajadoresal
Serviciodelestado",ComitEjecutivoNacional19921995,1992,p.29.
[2]CarlosJimnezMacas:DiscursodetomadeprotestacomoSecretarioGeneraldela
FSTE.LosPinos,marzo26,1992.
[3]CarlosJimnezMacas:DiscursodetomadeprotestacomoSecretarioGeneraldela
FSTE.LosPinos,marzo26,1992.

[4]Laexcepcinmssobresalienteeseltrabajorealizadoentornoala"Estrategiade
medianoplazoparaelservicioCivildeCarrera",conducidoporlaentoncesSecretarade
OrientacinyQuejas.Eseantecedentehaservidocomoplataformadeapoyoparalas
actividadesqueahoraserealizanaesetema.
[5]Eldocumento,tituladosimplemente"ForodesindicatosdelApartadoB"fue
rubricadoporlossiguientesSecretariosGenerales:BerthaCervantesC.(Comisin
NacionalBancaria);Ma.ElenaCarrilloS.(ComisinNacionaldeSalariosMnimos):
GloriaRodrguezP.(ComisinNacionaldeSegurosyFianzas);GracielaEscamilla
Beltrn(ComisinNacionaldeValores);AntonioJimnezPortillo(CONASUPO):
FranciscoAvellanedaS.(InstitutoMexicanodelPetrleo):SalBelioCampoy(Instituto
NacionaldelaSenectud):JosLuisBaltierraR.(SecretaradePesca):AlejandroRomero
Masatache(TribunalFederaldeConciliacinyArbitraje);MoissCarbajalNio(Poder
JudicialdelDistritoFederal).
[6]TodaslascitasylasreferenciasalasposicionesdelForoestntomadasdel
documentoreferidoenlanotaanterior.
[7]RelacionesdelosmiembrosdelComitEjecutivoyComisionesNacionalesdela
FSTSEdelosperodos198992y199295.Ambossinfecha;multicopia.

Você também pode gostar