1

most

przez Dziwn
W

W O L I N I E

W CIGU OBEJCIA WOLINA

P R A C A

DROGA KRAJOWA NR

Z B I O R O W A

pod redakcj mgr. in. Stefana Filipiuka

monografia

most

przez Dziwn
W

W O L I N I E

W CIGU OBEJCIA WOLINA

P R A C A

DROGA KRAJOWA NR

Z B I O R O W A

pod redakcj mgr. in. Stefana Filipiuka

monografia

PRACA ZBIOROWA POD REDAKCJ STEFANA FILIPIUKA

AUTORZY: Ewa Barcicka, Marek Cichowski, Stefan Filipiuk,
Wadysaw Filipowiak, Janusz Gsior, Danuta Jarkowiec, Piotr
Kokotkiewicz, Ryszard Kowalski, Maciej Malinowski,
Krzysztof Topolewicz, Zbigniew eraski, Krzysztof towski

AUTORZY ZDJ: Wadysaw Filipowiak, Janusz Gsior,

Ryszard Kowalski, Andrzej Topolewicz, Krzysztof Topolewicz,
Zbigniew eraski, Krzysztof towski oraz fotografie
z archiww firm biorcych udzia w projekcie

REDAKCJA TECHNICZNA I GRAFICZNA:

Katarzyna Janikowska, Artur Malinowski
KOREKTA: NOK

WYDAWCA: qax manufaktura artystyczna

na zlecenie TRANSPROJEKTU GDASKIEGO

Drukarnia Ksiy Werbistw

ISBN: 83-913734-9-5
BYDGOSZCZGDASK 2005

ISBN: 83-913734-8-7

most

przez Dziwn
W W WW OA R
L SI ZN AI WE I E

W CIGU OBEJCIA WOLINA

DROGA KRAJOWA NR

B R
I OO RWOA W A
P R PA RC AA C ZA B ZI O

pod redakcj
Stefana
Filipiuka
pod redakcj
mgr. in.in.
Stefana
Filipiuka
monografia

SOWO WSTPNE

PROJEKT

12

ARCHEOLOGIA

58

ZARZDZANIE INWESTYCJ

72

BUDOWA

78

NADZR

130

PRBNE OBCIENIE

138

VARIA

160

monografia

9
Sowo wstpne
W ostatnich latach powstay monografie o budowie kilku najwikszych mostw w Polsce. Uwaamy za celowe, aby na przykadzie duych i skomplikowanych obiektw mostowych przedstawi najciekawsze konstrukcje, omwi problemy powstajce przy projektowaniu
i budowie, pokaza ludzi, ktrych praca przyczynia si do ich powstania, oraz firmy, ktre zrealizoway obiekt.
Most w Wolinie, jak na polskie warunki, jest duym obiektem, a przso ukowe o rozpitoci 165 metrw dorwnuje wiatowym rozwizaniom podobnych konstrukcji. Obecnie mona w Polsce projektowa
ciekawe i oryginalne mosty mimo braku duych przeszkd terenowych, poniewa znikny ju ograniczenia z poprzedniego okresu,
gdzie most mg by tylko z jazd gr i musia mie wicej ni
dwa dwigary gwne.
Budowa Obwodnicy Wolina i nowej przeprawy mostowej przez Dziwn bya od 25 lat tematem kilku opracowa projektowych oraz licznych narad, konferencji i uzgodnie. By to temat trudny, podobnie
jak trudne byo w redniowieczu zdobycie w 1121 roku pogaskiego
Wolina, pooonego na wyspie otoczonej wodami i bagnami. Komunikacja pomidzy staym ldem i wysp Wolin odbywaa si gwnie
drog wodn, pomimo istnienia mostu staego ju w XII wieku, jak
wynika ze rde historycznych. Wedug profesora Wadysawa Filipowiaka, oprcz mostu staego przed tysicem lat istniaa przeprawa
promowa przez Dziwn na osi aktualnie wybudowanego mostu. Bya
ona konieczna ze wzgldu na rozlegy teren zespou osadniczego, zlokalizowanego na pnoc od miasta, oraz portu woliskiego, dla ktrych
zapleczem zaopatrzeniowym byy tereny na prawym brzegu rzeki.
Obecnie przeprawa suy innym celom, a mianowicie jest poczeniem ze winoujciem oraz miejscowociami wypoczynkowymi nad
morzem, pooonymi na wyspie Wolin.
Po 25 latach analizowania zarwno lokalizacji, jak i dugoci oraz
konstrukcji, most zosta wybudowany. Wydaje si, e jest to obiekt nie
tylko funkcjonalny, ale i adny, bdcy czoowym osigniciem polskiego mostownictwa, wiadczcym o moliwociach projektantw
i wykonawcw.

monografia

Naley rwnie podkreli, e budowa przeprawy mostowej

zostaa wykonana w bardzo krtkim czasie 19 miesicy. Oprcz
obiektu o dugoci 1109 m o trzech rnych konstrukcjach, budowanego w trudnym bagnistym terenie, wykonano cz drogow cznie z przebudow licznych urzdze obcych.
Zostao to wysoko ocenione przez Ministra Infrastruktury, poniewa
projekt mostu zdoby jedyn nagrod pierwszego stopnia za wybitne
osignicia twrcze w dziedzinie architektury i budownictwa
za 2003 rok, oraz nagrod gwn w II przegldzie Projekt Inynierski
Roku 2004 prezesa Polskiej Izby Inynierw Budownictwa.
Budowa Obwodnicy zostaa rwnie uhonorowana nagrod II stopnia
przez Polski Zwizek Inynierw i Technikw Budownictwa.
Jestemy wdziczni Inwestorowi za wybr wariantu mostu ukowego,
a czytelnikom pozostawiamy jego ocen.
Archeologia w znaczcy sposb wpyna na wielko obiektu oraz
rozwizania konstrukcyjne ze wzgldu na fakt, e Obwodnica przechodzi po terenach dawnego osadnictwa. Uwaalimy za celowe omwienie powizania nowoczesnoci z histori, zamieszczon w oddzielnym rozdziale, opracowanym przez profesora Wadysawa Filipowiaka.
Stefan Filipiuk
Krzysztof Topolewicz
Zbigniew eraski

10

11

Rys. 1.1. Mapa okolic Wolina

monografia

Rys. 1.2. Istniejce mosty w Wolinie: most kolejowy (z widocznymi fundamentami starego mostu zwodzonego)

Most drogowy zwodzony

p r o j e k

14

k t

15

PROJEKT
2.1.

Uczestnicy procesu projektowania

2.2. Historia projektowania Obwodnicy miasta Wolina

2.3. Procedura umowna i uzgodnienia
2.4. Trasa drogowa
2.5. Warunki geologiczne
2.6. Opis oglny mostu
2.7.

Przso ukowe

2.8. Przsa zespolone

2.9. Przsa kablobetonowe
2.10. Posadowienie
2.11. Wzek rewizyjny
2.12. Wykaz podstawowych materiaw
2.13. Nadzr autorski
(Transprojekt Gdaski Stefan Filipiuk)

monografia

Andrzej Pawlaczyk

Danuta
Sawicka

16

Krzysztof Topolewicz

Hanna
Wchalska

Danuta Jarkowiec

Piotr
Kokotkiewicz

Tomasz
Kusznierewicz

Stefan Filipiuk

Piotr
Ossowski

17

2.1. Uczestnicy procesu projektowania

Dyrektor Transprojektu
Kierownik Pracowni Mostowej
Projektant mostu
Zesp mostowy

Weryfikator projektu mostu

Projektant Obwodnicy
Weryfikator projektu Obwodnicy
Projekty energetyczne
Weryfikator projektw energetycznych
Projekty teletechniczne
Weryfikator
Projekty wodno-kanalizacyjne
Projekty instalacji gazowych
Weryfikator instalacji wodno-kanalizacyjnych
i gazowych

mgr in. Andrzej Pawlaczyk

mgr in. Stefan Filipiuk
mgr in. Krzysztof Topolewicz
mgr in. Rafa Koryciski
mgr in. Tomasz Kusznierewicz
mgr in. Piotr Ossowski
mgr in. Radosaw Rynkiewicz
mgr in. Hanna Wchalska
mgr in. Piotr Kokotkiewicz
dr in. Krzysztof towski
in. Danuta Jarkowiec
tech. Stefania Caban
mgr in. Krzysztof Jankowski
tech. Zenon Kuczmera
mgr in. Antoni ukaszewicz
mgr in. Antoni ukaszewicz
mgr in. Wiesaw Jdryszek
mgr in. Wiesaw Dbrowski
mgr in. Marcin Piechocki
in. Piotr Deja
mgr in. Danuta Sawicka

monografia

Rys. 2.1. Warianty Obwodnicy Wolina z 1976 roku

18

19

2.2. Historia projektowania Obwodnicy

miasta Wolina
Droga krajowa nr 3, prowadzca z poudnia Polski i ze Szczecina do winoujcia i miejscowoci wypoczynkowych na wyspie Wolin, przechodzia przez rodek miasta. Przejazd przez
miasto by utrudniony z powodu wskich i krtych ulic, maych
ukw poziomych i braku widocznoci. W miecie obowizywao ograniczenie prdkoci do 30 km/godz.
Dodatkowym utrudnieniem dla przejazdu tranzytowego by
zwodzony most nad rzek Dziwn. Zamykanie mostu nie byo
czste, ale tworzce si kolumny samochodw po obydwch stronach mostu sigay kilkuset metrw, blokujc ulice w miecie.
Problem wyeliminowania ruchu tranzytowego z miasta by
przedmiotem rnych opracowa od 1975 roku.
Opracowania te wykonywano w ramach studiw i koncepcji
przebiegu drogi ekspresowej E-14 LubawkaSzczecinwinoujcie. Pierwsze opracowanie Studium techniczno-ekonomiczne
zostao wykonane przez Centralne Biuro Projektw Drg
i Mostw (Transprojekt Warszawa) w 1975 roku i zatwierdzone przez Dyrektora CZDP w dniu 29.07.1976 roku. Dotyczyo
ono przebiegu caej drogi E-14 od granicy z Czechosowacj do

winoujcia. Nastpnie CBSiPDiM wykonao w 1977 roku kart programow dla Studium drogi szybkiego ruchu dla odcinka
GoleniwDargobd jako uzupenienie do studium z 1975
roku.
W tych opracowaniach przejcie przez Dziwn, z ominiciem
miasta Wolina, byo jednym z waniejszych zagadnie. W studium rozpoznawczym przedstawiono trzy warianty rozwizania tego problemu. Dwa warianty przewidyway ominicie miasta, a w wariancie trzecim trasa przechodzia przez miasto,
ale z ominiciem centrum.
Wariant pnocny nie uzyska aprobaty Dyrekcji Woliskiego
Parku Narodowego z uwagi na przejcie przez rezerwat, w tym
przez chronione tereny torfowe. W rozwizaniu tym przewidywano budow mostu przez Dziwn o dugoci 700 metrw oraz
dwukrotne przekroczenie linii kolejowej.
Wariant poudniowy przebiega po terenach bagiennych o duej miszoci, nastpnie przechodzi po terenach przewidzianych pod rozbudow miasta i zajmowa tereny rolnicze.
Most przez Dziwn mia mie dugo 800 metrw.

monografia

Wariant poredni przewidywa przejcie przez miasto, pomidzy zabudowaniami i lini kolejow. Poniewa trasa przechodzia przez tereny bdce pod ochron archeologiczn, o duej miszoci gruntw nienonych, naleao j przeprowadzi
na estakadach. Przewidywano budow obiektu mostowego
o cznej dugoci 1200 metrw. Naleao rwnie wyburzy
kilka budynkw mieszkalnych i gospodarczych.
aden z trzech wariantw nie by najwaciwszym rozwizaniem. Ale wobec cakowicie negatywnych uzgodnie dla wariantw pnocnego i poudniowego, wariant poredni, mimo
najwyszego kosztu budowy, pozostawa jedynym rozwizaniem.
W 1988 roku Gdaskie Biuro Projektw Drg i Mostw (Transprojekt) opracowao koncepcj programow przejcia przez
miasto obok linii kolejowej. Przewidywano budow mostu dwujezdniowego budowanego etapami po jednej jezdni. Rozpitoci przse wynosiy 68 + 84 + 84 + 68 m. Skrzyowania
z ulicami i drogami wojewdzkimi proponowano przekroczy
wiaduktami, a na terenach bagiennych przewidywano wykonanie nasypw. Poniewa tereny bagienne s rwnoczenie
terenami ochrony archeologicznej, KOPI przy Generalnym
Dyrektorze Drg Publicznych polecio wykonanie analizy porwnawczej przejcia po tym terenie na estakadach i na nasypach.

Rys. 2.3. Przekrj poprzeczny mostu wg projektu z 1993 roku

Rys. 2.2. Projekt mostu z 1993 roku

20

Na podstawie zatwierdzonej Koncepcji Programowej, GBPDiM

(Transprojekt) opracowao w 1989 roku Zaoenia Techniczno-Ekonomiczne, ktre przewidyway budow stalowego mostu
zespolonego o dugoci 426 m oraz wariantowe zastpienie
nasypw estakad o dugoci 291 m. Zaoenia (ZTE) zostay
zatwierdzone przez Generalnego Dyrektora Drg Publicznych
w dniu 07.06.1991 roku z zaleceniem wykonania mostu dwujezdniowego i nasypami na terenach archeologiczno-bagiennych
jako rozwizanie tasze. Przejcie nad ulicami Poln i Prost
polecono wykona na wiaduktach, a skrzyowanie z ulic
Mickiewicza i w ssiedztwie dworcw PKS i PKP poprowadzi
na estakadzie. Na podstawie zatwierdzonych ZTE, GBPDiM
w 1993 roku wykonao dokumentacj techniczn przeprawy
w Wolinie. Projekt przewidywa budow mostu o dugoci
422,6 m z ustrojem nioscym stalowym, z pyt Robinsona
i obiektami pozostaymi, jak w uchwale KOPI przy GDDP.
Z uwagi na brak zgody Zarzdu Miasta, jak i Muzeum Narodowego na wykonanie nasypw na terenach archeologicznobagiennych oraz z uwagi na brak funduszy, projekt nie doczeka si realizacji.

W 1997 roku Dyrekcja Okrgowa Drg Publicznych w Szczecinie ogosia przetarg na wykonanie dokumentacji technicznej Obwodnicy Wolina. Przetarg wygra Transprojekt Gdaski
21
Sp. z o.o. Ca inwestycj podzielono na dwa kontrakty. Kontrakt 91.1 obejmowa budow mostu, a kontrakt 91.2 budow
dojazdw z estakad w okolicy dworcw PKP i PKS. Prowadzone dalsze uzgodnienia z Zarzdem Miasta i z Muzeum Narodowym wymusiy przejcie trasy na estakadzie pomidzy mostem i wiaduktem w okolicy dworcw PKP i PKS . Na podstawie
tych uzgodnie opracowano wariantowe koncepcje mostu
i estakad.

monografia

Wariant 1 przewidywa obiekt o dugoci 633 m, o konstrukcji

stalowej zespolonej z elbetow pyt. Most nad rzek skada
si z czterech przse o rozpitociach 72 + 90 + 90 + 72 m,
a estakada nad terenem archeologicznym miaa rozpitoci
39 + 5 x 54 + 39 m.
Wariant 2 przewidywa budow mostu ukowego systemu
Langera o rozpitoci 165 m i 2 estakad o konstrukcji zespolonej i o rozpitociach 54 + 4 x 66 + 54 m (lewobrzena) oraz

2 x 60 m (prawobrzena). Cakowita dugo obiektu wynosia 663 m.

Wariant 3 skada si z mostu ukowego o rozpitoci 120 m
i dwch estakad: lewobrzena 42,8 + 6 x 54 + 42 m i prawobrzena 42 + 54 + 42 m.
W przedueniu lewobrzenych estakad przewidywano budow estakady o dugoci 433 m nad ulic Mickiewicza i w okolicy dworcw PKS i PKP. Wariant pierwszy estakady by kon-

Rys. 2.4. Warianty koncepcji:

wariant pierwszy konstrukcja zespolona, wariant drugi konstrukcja ukowa 165, wariant trzeci konstrukcja ukowa 120

22

strukcj elbetow o przsach 20 i 25 m, a wariant 2 by

konstrukcj spron o przsach 27 i 38 m.
W dniu 24.09.1998 r. Generalny Dyrektor Drg Publicznych
zatwierdzi do realizacji drugi wariant mostu i drugi wariant
estakady jako obiekt jednojezdniowy. Budow drugiej jezdni

odoono na dalsz perspektyw wobec zdecydowanego i negatywnego stanowiska Dyrekcji Woliskiego Parku Narodowego.
Od tego momentu mona byo przystpi do opracowania
23
dokumentacji technicznej i projektu budowlanego.

monografia

2.3. Procedura umowna i uzgodnienia

Dokumentacja wykonawcza na budow trasy i mostu, opracowana przez Transprojekt Gdaski w 1993 roku, nie doczekaa
si realizacji gwnie z powodu braku funduszy, ale i tak projekt nie mg zosta zrealizowany ze wzgldu na uchwa Rady
Miejskiej w Wolinie i stanowisko Muzeum Narodowego w Szczecinie, ktrzy dali budowy estakadowego przejcia pomidzy
mostem przez Dziwn i ulic Kolejow. Prowadzone w pniejszym okresie liczne negocjacje na powyszy temat nie
spowodoway zmiany stanowisk obu instytucji.
W tej sytuacji Dyrekcja Okrgowa Drg Publicznych w Szczecinie ogosia 22.07.1997 przetarg na opracowanie dokumentacji technicznej i przetargowej, w jzyku polskim i angielskim, wobec zakwalifikowania obiektu do poyczki z Banku
wiatowego. Przetarg na dokumentacj wygra Transprojekt
Gdaski
Umowa PD-146 na prace projektowe zostaa zawarta
01.12.1997 r. i przewidywaa zakoczenie dokumentacji przez
uzyskanie pozwolenia na budow do 31.08.1998 roku. Jednak
przeduajce si uzgodnienia z Urzdem Miasta i z Muzeum
Narodowym oraz pne zatwierdzenie koncepcji wymusiy przesunicie ostatecznego terminu na dzie 30.11.1998 r., co zostao uzgodnione w aneksie nr 1 do umowy.
W aneksie nr 2 zwikszono koszt dokumentacji wobec ostatecznego ustalenia, e przso eglowne bdzie miao rozpito 165 m. Ustalono nowy termin uzyskania pozwolenia na
budow na dzie 30.03.1999 r.
W aneksie nr 3 wprowadzono kolejn zmian terminw realizacji, ustalajc zakoczenie dokumentacji w dniu 30.06.1999.
Zmiana terminw wynikaa z uzgodnie przebudowy urzdze
obcych.

24

Uzgodnie dokonano ze wszystkimi wadzami oraz z uytkownikami i wacicielami urzdze. Najwaniejszym uzgodnieniem dla mostu byo ustalenie pionowego i poziomego wiata
eglugowego. Warunki dla projektowania mostu poda Urzd
Morski w Szczecinie w pimie z 12.01.1998 r. Uzgodnienie
projektu budowlanego mostu przez Urzd Morski w Szczecinie zostao dokonane 02.07.1999 r. pismem GP-II-60225/6/
ZS/99.
Drugim wanym problemem byo uzyskanie decyzji Zarzdu
Miasta Wolina, ktry w dniu 27.02.1998 r. podtrzyma swoje
stanowisko odnonie dania przejcia estakadowego pomidzy ulic Kolejow i mostem przez Dziwn.
Kolejnym wanym uzgodnieniem byo uzyskanie akceptacji
Muzeum Narodowego w Szczecinie, ktre w pimie z dnia
27.02.1998 r. rwnie zdecydowanie opowiedziao si za budow estakadowego przejcia aby nie zasypywa terenw archeologicznych.
Dokonano rwnie nastpujcych uzgodnie, niezbdnych do
uzyskania pozwolenia na budow:
ocen oddziaywania inwestycji na rodowisko uzgodni
Wydzia Ochrony rodowiska w Zachodniopomorskim
Urzdzie Wojewdzkim w Szczecinie
odprowadzenie wd z mostu zostao uzgodnione przez
Powiatowy Inspektorat Sanitarny w Kamieniu
Pomorskim 29.06.1999 r.
pozwolenie wodno-prawne wyda Zachodniopomorski
Urzd Wojewdzki Wydzia Ochrony rodowiska
09.08.1999 r.
pozwolenie na budow wyda Zachodniopomorski Urzd
Wojewdzki w Szczecinie 28.03.2000 r.
Decyzj nr 6/2000 r.
Po uzyskaniu zezwolenia na budow mona byo przystpi do
ogoszenia przetargu na budow mostu.

25

monografia

28

2.4. Trasa drogowa

Projekt koncepcyjny
W ramach opracowania przez Transprojekt Gdaski Obwodnicy miasta Wolina wykonano projekt koncepcyjny, projekt
budowlany i wykonawczy oraz dokumentacj przetargow.
Projekt budowlany i wykonawczy wykonano z podziaem na
zadania I i II, ktre w dokumentacji przetargowej oznaczono
jako kontrakt nr 91.1 i 91.2.
Projekt koncepcyjny Obwodnicy miasta Wolina bdcy podstaw do dalszych stadiw dokumentacji technicznej zosta
opracowany w Transprojekcie Gdaskim w 1998 r.
W ramach koncepcji przedstawiono przejcie estakadowe na
odcinku od ul. Prostej do rzeki Dziwny. Konieczno zaprojektowania estakady wynika z braku moliwoci wykonania nasypu na tym odcinku z uwagi na przebieg trasy przez teren
objty stref WII i WIII ochrony archeologiczno-konserwatorskiej. Na terenie objtym ochron obowizuje przeprowadzenie wyprzedzajcych bada na koszt inwestora. Zgodnie
z uzgodnieniem z Muzeum Narodowym w Szczecinie okres
prac archeologicznych na tym odcinku w przypadku budowy
nasypu wynisby od 810 lat. Ponadto w podou na tym
odcinku zalegaj grunty sabonone, co stwarzaoby dodatkowe trudnoci przy budowie nasypu.
Przedstawiono rwnie rozwizania wzw na wczeniu
Obwodnicy do miasta Wolina od strony winoujcia i od strony
Szczecina oraz rozwizanie komunikacyjne poczenia dworca kolejowego z projektowanym ukadem komunikacyjnym
Obwodnicy oraz dworcem autobusowym zlokalizowanym pod
estakad.

Projekt budowlany i wykonawczy

Parametry techniczne i zakres opracowania
Obwodnica Wolina zostaa zaprojektowana jako droga ekspresowa jednojezdniowa klasy S w cigu drogi krajowej nr 3
na dugoci 2473 km o nastpujcych parametrach technicznych:
prdko projektowa
80 km/h
szeroko jezdni
1 x 7,0 m
szeroko pasa awaryjnego
2 x 2,0 m
szeroko poboczy nieumocnionych
2 x 0,75 m
kategoria ruchu
KR4
obcienie
115 kN/o

Inwestycj objto budow odcinka drogi ekspresowej wraz 29

z budow estakady od ul. Kolejowej do ul. Prostej, mostu przez
rzek Dziwn i wiaduktu nad drog powiatow nr 41112 Wolin
Kamie Pomorski oraz przebudow drg i ulic bocznych, budow drg cznikowych, budow drogi manewrowej i stanowisk dla autobusw. Opracowaniem objto odcinek drogi
krajowej nr 3 pooony pomidzy stacj CPN przy ul. wierczewskiego w kierunku winoujcia i drog powiatow nr 41112
WolinKamie Pomorski w kierunku Szczecina. Droga krajowa nr 3 jest drog midzynarodow do portu w winoujciu
i stanowi jego poczenie z sieci drg krajowych. Zaprojektowany odcinek drogi jest usytuowany zgodnie z planem zagospodarowania przestrzennego. Inwestycja zostaa podzielona na dwa zadania.

Zadanie I
Zadanie I obejmuje:
przebudow ul. Prostej dugoci 0,254 km
przebudow ul. Polnej dugoci 0,075 km
budow dojazdu do separatora z ul. Prostej
budow dojazdu do separatora z ul. Polnej
budow mostu przez rzek Dziwn (sekcja III, IV i V)
dugoci 664,5 m.
Odwodnienie
Odwodnienie ulic Prostej i Polnej zaprojektowano rowami otwartymi z odprowadzeniem wody do rzeki Dziwny po uprzednim
oczyszczeniu w piaskownikach i separatorach.
Na mocie wody zostay odprowadzone poprzez wpusty uliczne do projektowanych kolektorw podwieszonych do konstrukcji nioscej obiektu, a nastpnie do piaskownikw i separatorw zlokalizowanych przy podporach mostowych. Woda po
oczyszczeniu projektowanymi rowami zostaa odprowadzona
do rzeki Dziwny.
Urzdzenia obce
W obrbie projektowanej trasy na odcinku projektowanego
mostu wystpiy urzdzenia energetyczne, teletechniczne,
wodocigowe i gazowe wymagajce przebudowy. Ponadto przewidziano budow kanalizacji deszczowej i owietlenia.

monografia

Rys. 2.5. Mapa z podziaem na zadania

30

Energetyka
Przebudowa urzdze energetycznych obja przebudow istniejcych linii energetycznych napowietrzno-kablowych
NN 0,4 kV i N 15 kV w rejonie ul Prostej i Polnej oraz na
drodze krajowej nr 3 w km 1 + 263.
W ramach budowy owietlenia przewidziano owietlenie mostu. Ponadto przewidziano budow owietlenia oznakowania
nawigacyjnego trasy (toru wodnego) przejazdowej dla statkw w eglownym przle projektowanego mostu.
Teletechnika
Przebudowa urzdze teletechnicznych obja przebudow
i zabezpieczenie kabli sieci miejscowej w rejonie ulicy Prostej
oraz na odcinku drogi krajowej nr 3 od km 1 + 255 do
km 1 + 305.
Kanalizacja
Dla odwodnienia mostu wykonano wpusty o rozstawie 8, 12,
21 i 24 m, i kanalizacj deszczow na dugoci okoo 392 m.
Wodocigi
Przewidziano przebudow istniejcych sieci i przyczy wodocigowych na ul. Polnej na dugoci 31 m.
Gazocigi
Przebudowa urzdze gazocigowych obejmowaa zabezpieczenie istniejcej sieci gazowej niskiego i redniego cinienia
sczkami liniowymi na ul. Prostej. Ze wzgldu na kolizj
z podpor mostu na ul. Prostej przeoono dwa gazocigi redniego cinienia na dugoci 101 m.
Uksztatowanie zieleni
W projekcie przewidziano wycink 44 drzew kolidujcych
z projektowan tras.

Zadanie II
Zadanie II obejmuje:
budow 1 jezdni drogi ekspresowej dugoci 1.809 km
budow 10 drg cznikowych
przebudow ulic Mickiewicza, Kolejowej,
wierczewskiego
przebudow drogi powiatowej nr 41112 WolinKamie
Pomorski i nr 41110 WolinStepnica
przebudow istniejcej drogi krajowej droga do Wolina
budow drogi manewrowej i stanowisk dla autobusw
budow placu do zawracania przy ul. Kolejowej
budow chodnikw
budow estakady od ul. Kolejowej do ul. Prostej
(sekcja I i II) dugoci 434,5 m

budow wiaduktu nad drog powiatow nr 41112

dugoci 47,5 m.
31
Przebudowa ulicy Prostej i Polnej oraz budowa mostu przez
rzek Dziwn ujta zostaa w zadaniu I.
Odwodnienie
Odwodnienie drogi zaprojektowano nastpujco:
poprzez wpusty uliczne z odprowadzeniem wody do
projektowanej kanalizacji deszczowej i po oczyszczeniu
w piaskownikach i separatorach do rzeki Dziwny
poprzez wpusty uliczne z odprowadzeniem do
projektowanych roww i po oczyszczeniu
w piaskownikach i separatorach do rzeki Dziwny
powierzchniowe rowami otwartymi z odprowadzeniem
wody projektowanymi rowami i rowami melioracyjnymi
do rzeki Dziwna po uprzednim oczyszczeniu
w piaskownikach i separatorach.
Na estakadzie wody zostay odprowadzone poprzez wpusty
uliczne do projektowanej kanalizacji deszczowej i po oczyszczeniu wpiaskownikach i separatorach do rzeki Dziwny.
Urzdzenia obce
W obrbie zaprojektowanej trasy wystpiy urzdzenia energetyczne, teletechniczne, wodocigowe i kanalizacja sanitarna wymagajce przebudowy. Ponadto przewidziano budow
kanalizacji deszczowej i owietlenia.
Energetyka
Przebudowa urzdze energetycznych obejmowaa przebudow istniejcych linii energetycznych napowietrzno-kablowych
NN 0,4 kV i N 15 kV oraz budow stacji transformatorowej
betonowej typu KS 19-28 zgodnie z warunkami technicznymi
wydanymi przez ZE Szczecin, w miejsce istniejcej stacji transformatorowej supowej typu STS 20/100. Urzdzenia powysze wystpuj w rejonie ulicy wierczewskiego, Kolejowej,
Mickiewicza, drogi krajowej nr 41112 i 41110 oraz na kocowym odcinku drogi krajowej nr 3 od km 1 + 912 do km 2 + 410.
W ramach budowy owietlenia przewidziano owietlenie caej
projektowanej obwodnicy miasta Wolina oraz estakady i wiaduktu nad drog wojewdzk nr 41112. Ponadto przewidziano
budow owietlenia oznakowania nawigacyjnego trasy (toru
wodnego) przejazdowej dla statkw w eglownym przle projektowanej estakady.

monografia

Teletechnika
Przebudowa urzdze teletechnicznych obejmowaa demonta i przeoenie istniejcej kanalizacji teletechnicznej, przestawienie i demonta supw teletechnicznych i pooenie
kabla doziemnego, zabezpieczenie kabli dalekosinych. Urzdzenia powysze wystpuj w rejonie ulicy wierczewskiego,
Mickiewicza, Kolejowej, drogi powiatowej nr 41112 i 41110 oraz
na kocowym odcinku drogi krajowej nr 3 od km 1 + 940 do
2 + 473.

32

Kanalizacja deszczowa
Wody opadowe na czci odcinka drogi ekspresowej, na ulicy
Kolejowej, Mickiewicza i cznic od strony winoujcia oraz
w obrbie stanowisk postojowych dla autobusw i drogi manewrowej zostay odprowadzone poprzez wpusty mostowe do
projektowanej kanalizacji deszczowej. Na ulicy wierczewskiego wody zostay odprowadzone poprzez wpusty mostowe do
istniejcej kanalizacji deszczowej. Na estakadzie wody opadowe zostay odprowadzone poprzez wpusty uliczne do projektowanej kanalizacji deszczowej. Odprowadzenie wody z kolektorw nastpuje do studni zbiorczych zlokalizowanych przy
podporach estakady. Wody opadowe po oczyszczeniu w piaskownikach i separatorach odprowadzone s rowami do rzeki
Dziwny.

Dla odwodnienia mostu wykonano wpusty o rozstawie 8, 12,

21 i 24 m. Dla odwodnienia drg i ulic przewidziano budow
okoo 86 kratek w jezdniach wraz ze studzienkami. Dla zadania II przewidziano wykonanie kanalizacji deszczowej na dugoci okoo 1195 m.
Kanalizacja sanitarna
Przewidziano przebudow sieci sanitarnej przy ul. Kolejowej
na dugoci 33 m.

Wodocigi
Przewidziano przebudow istniejcych sieci i przyczy wodocigowych w rejonie ulic wierczewskiego, Kolejowej, Mickie33
wicza i drogi powiatowej nr 41112 i 41110 na dugoci 688 m.
Uksztatowanie zieleni
W projekcie przewidziano wycink 180 drzew i 33 m2 krzeww
kolidujcych z projektowan tras oraz przesadzenie
22 drzew i 60 m2 krzeww.

Rys. 2.6. Plan sytuacyjny Obwodnicy

monografia

34
Rys. 2.7. Przekrj normalny trasy drogowej

2.5. Warunki geologiczne

Warunki geologiczno-inynierskie w osi mostu przedstawiono
na zaczonym profilu geotechnicznym. Podoe skada si
z utworw czwartorzdowych okresu holocenu i plejstocenu.
Holocen to torfy, namuy i piaski rzeczne o maym zagszczeniu. Plejstocen to gliny i gliny piaszczyste, twardoplastyczne,
pzwarte oraz piaski drobne i rednie, przewanie o rednim
stopniu zagszczenia.
Dokumentacj geologiczno-inyniersk wykona Geoprojekt
Szczecin w 1999 roku, wykonujc 14 wierce o gbokoci od

tu oraz stopnia zagszczenia dla gruntw piaszczystych i stopnia plastycznoci dla gruntw spoistych.
35
Dokumentacja geologiczno-inynierska sugerowaa moliwo
bezporedniego posadowienia podpr poniej warstwy VII lub
po jej wybraniu i zastpieniu piaskiem stabilizowanym cementem. Natomiast przsa nad korytem rzeki i nad terenami, gdzie wystpuj torfy i namuy, zalecono posadowi na
palach wierconych.

Warstwa I

s to torfy i namuy organiczne, grunty nienone o duej ciliwoci

Warstwy IIVI

s to przewanie piaski pylaste, drobne i rednie, o stopniu zagszczenia ID od 0,17 do 0,59;

grunty o zagszczeniu do ID = 0,29 uznano za nienone

Warstwy VIIX

skadaj si z glin, glin piaszczystych i piaskw gliniastych;

grunty twardoplastyczne i pzwarte uznano za none

Warstwy XI i XII

s to piaski drobne i pylaste, rednio zagszczone i zagszczone

Warstwy XIIIXVI

skadaj si z piaskw rednich i grubych oraz pospek i wirw tworzcych soczewki

w gruntach spoistych grunty none o rednim zagszczeniu

Warstwy XVIIXIX

s to gliny i gliny piaszczyste, zwize, pzwarte i zwarte

10,5 m do 28,5 m oraz 7 sondowa sond wciskan do gbokoci 6,422,0 m. W dokumentacji wykorzystano archiwaln
dokumentacj geologiczno-inyniersk, wykonan w latach
19901992 dla potrzeb Zaoe Techniczno-Ekonomicznych
oraz pierwszego projektu technicznego.
W podou gruntowym pod budow mostu i estakad wydzielono 19 warstw geotechnicznych, uzalenionych od rodzaju grun-

Woda gruntowa znajduje si we wszystkich warstwach piaszczystych, a jej poziom ma zwizek z poziomem wody w rzece.
Analizy chemiczne wody nie wykazay agresywnoci wobec
betonu. Natomiast grunty organiczne stanowi zagroenie korozyjne dla stali (zbrojenie fundamentw).
Dokumentacj geologiczno-inyniersk opracowa mgr in.
Jan Janik, a sprawdzi dr Marek Tarnawski.

monografia

36

37

Rys. 2.8. Profil geotechniczny trasy, skala pozioma 1:1500

monografia

Rys. 2.9. Wntrze odbudowanego kocioa w. Michaa

38

2.6. Oglny opis mostu

Po 26 latach uzgodnie, analiz, projektowania i stara o finansowanie, oraz po niecaych dwch latach budowy oddano
do ruchu w grudniu 2003 roku Obwodnic Wolina, w cigu
ktrej wybudowano obiekt mostowy, bdcy tematem niniejszej monografii. Obiekt, o cakowitej dugoci 1.112,4 m, jest
nie tylko jednym z najduszych obiektw mostowych w Polsce, a przso ukowe o rozpitoci 165 m jest najwikszym
klasycznym ukiem, ale rwnie jest to obiekt adny i dobrze
wkomponowany w bardzo trudny teren, dopasowany do otoczenia i przeszkody.
Cay obiekt mostowy skada si z 3 rnych konstrukcji nioscych, podzielonych dylatacjami na 5 sekcji.
Ustroje niosce pierwszych dwch sekcji s kablobetonowymi
belkami cigymi o przekrojach ebrowych. Pierwsza sekcja jest
belk siedmioprzsow o rozpitociach 27 + 5 x 36 + 27 m
i cakowitej dugoci 234 m. Druga sekcja jest szecioprzsowa o rozpitociach 27 + 4 x 36 + 27 m i dugoci 198 m. Konstrukcj kablobetonow zaprojektowano, aby ograniczy haas wywoywany ruchem drogowym w ssiedztwie zabudowa
i dworca kolejowego oraz peronw dworca autobusowego, zlokalizowanych pod estakad. Dodatkowe wyciszenie haasu
zapewniaj ekrany dwikochonne ustawione na estakadach.
Trzecia sekcja jest belk cig o konstrukcji stalowej, blachownicowej, staej wysokoci zespolonej z elbetow pyt
jezdni. Rozpitoci przse wynosz 54 + 4 x 66 + 54 m, co
daje dugo cakowit 372 m. Konstrukcj stalow na tym
odcinku przeszkody zaprojektowano, aby uzyska wiksze rozpitoci przse, co skutkuje minimaln iloci podpr na
terenie archeologicznym. Konstrukcja stalowa, jako lejsza
od kablobetonowej, jest rwnie korzystna dla posadowienia
podpr na terenie torfiasto-bagiennym.
Czwarta sekcja jest waciwym mostem nad gwnym korytem rzeki Dziwny. Ustrj nioscy jest stalowym ukiem z jazd
doem o rozpitoci 165 m. uk jest dominujcym akcentem
nie tylko mostu, ale i caej Obwodnicy Wolina. Rozpito
ukowego przsa jest dopasowana do szerokoci gwnego
koryta rzeki. Nie przekroczono przsem caej jej szerokoci,
poniewa trasa krzyuje si z rzek w miejscu poczenia
z boczn odnog koryta.
Nad odnog koryta i ssiednim bagiennym terenem zaprojektowano pit sekcj mostu. Jest to stalowa dwuprzsowa belka
ciga, zespolona z elbetow pyt jezdni. Rozpitoci przse wynosz 2 x 60 m.

Na caej dugoci obiekt ma sta szeroko wynoszc 12 m

w wietle barier ochronnych. Na t szeroko skadaj si dwa
39
pasy ruchu po 3,50 m, dwustronne pasy postoju awaryjnego
po 2,0 m oraz normowe odlegoci do prowadnicy bariery
2 x 0,50 m. Na mocie nie zaprojektowano chodnikw, poniewa nie przewiduje si ruchu pieszego, a dla obsugi s pasy
postoju awaryjnego, ktre przez cofnicie krawnika maj
szeroko 2,30 m.
Filary pod caym obiektem s jednakowe, z wyjtkiem przsa
ukowego, i skadaj si z dwch supw cianek zakoczonych gowic. Midzy sob gowice nie s poczone. Przso
ukowe jest oparte rwnie na dwusupowym filarze, ale rozbudowanym z uwagi na du reakcj oraz dopasowanym do elbetowego wezgowia uku. Supy poczone s ryglem. Posadowienie wszystkich filarw zaprojektowano na wielkorednicowych
palach wierconych.

monografia

Rys. 2.10. Projekt i realizacja (widok z wiey kocioa w. Michaa)

2.7.

Przso ukowe

Przso ukowe o rozpitoci 165 m przekracza gwne koryto

rzeki Dziwny. Ustrj nioscy skada si z dwch ukw stalowych poczonych jezdni cigiem podwieszon do ukw
gst siatk krzyujcych si ukonych wieszakw.
uki o prostoktnym przekroju maj wysoko 1800 mm
i szeroko 1000 mm. Pasy ukw wykonano z blach gruboci
30 mm, a rodniki z blach 20 mm. Pionowe ciany (rodniki)
zostay usztywnione podunymi teownikami, wykonanymi
z blach o gruboci 20 mm. Pionowe usztywnienia przekroju
wykonano w formie przepon z blach gruboci 14 mm. W kadej przeponie jest otwr przejciowy. Rozstaw przepon w rzucie poziomym wynosi 2500 mm i 3000 mm, w zalenoci od
rozstawu wieszakw i rurowych ste pomidzy ukami. Obydwa uki zostay pochylone do rodka jezdni, co pozwolio
usztywni konstrukcj i zmniejszy stenia rurowe pomidzy
ukami oraz uzyska ciekawe efekty wizualne. uki poczono
7 steniami wykonanymi z rur 1220/14,2 mm. Rury wpuszczono do wntrza ukw, wycinajc odpowiednie otwory przeazowe umoliwiajce dostp do wntrza ukw i rur. Strefy
poczenia rur z ukiem zostay usztywnione uebrowaniem.
Do wntrza ukw zapewniono dostp w pobliu wezgowi dla
napinania i regulacji wieszakw oraz pniejszej konserwacji. Dla umoliwienia poruszania si po pochyym spodzie uku
wykonano stopnie z prtw 16 mm przyspawanych do dolnego pasa i rodnika.
cigiem uku jest jezdnia, ktra skada si z 3 dwigarw
podunych oraz elbetowej pyty zespolonej z dwigarami.
Dwigary zewntrzne s belkami o przekroju ceowym, zespawanymi z blach. Taki ksztat przekroju ma na celu utworzenie
gadkiej belki policzkowej. Dwigar rodkowy ma przekrj
dwuteownika.
Caa jezdnia jest oparta na poprzecznicach, do ktrych zamocowane s wieszaki. Dwigary podune, cznie z elbetow
pyt, peni rodzaj cigu, ktry dla przeniesienia rozcigania zosta sprony podunymi kablami.
Poprzecznice o rozstawie co 6 metrw i o przekroju dwuteowym wychodz poza obrys jezdni mostowej wspornikami, do
ktrych zamocowane s bierne zakotwienia wieszakw. Stalowe uki poczono z jezdni przez elbetowe wezgowia. Betonowe wezgowia byy atwiejsze do budowy od bardzo skomplikowanych konstrukcji stalowych oraz bardziej prawidowe dla
poczenia ukw z gwnym elementem cigu, tj. elbetow
pyt jezdni. Kolejnymi zaletami elbetowego wezgowia bya

42

moliwo prawidowego zakotwienia 6 bardzo duych kabli

sprajcych, ktre rozchylaj si w ssiedztwie wezgowia
oraz rwnomiernego przeniesienia sprenia na cay przekrj mostu.
Podwieszenie mostu zaprojektowano na wieszakach linowych
o rednicy 41 mm. Liny o przekroju zamknitym s zakoczone uchem, jako zakotwienie bierne, oraz kocwk ze rub
regulacyjn, jako zakotwienie czynne. Zakotwienie bierne jest
czone sworzniem ze wspornikiem poprzecznicy. Zakotwienie czynne opiera si w uku na specjalnym stoliku wykonanym z rury i poziomej blachy.
Dla przepuszczenia wieszaka przez dolny pas uku wykonano
otwory, ktrych ksztat jest uzaleniony od pochylenia uku
i pochylenia wieszaka.
elbetowa pyta jezdni o gruboci 24 cm jest zespolona sworzniami, zarwno z dwigarami podunymi, jak i z poprzecznicami. Pyta jest gwnym elementem cigu, ktry zosta sprony 6 kablami 3716.
Przso jest oparte na 4 oyskach garnkowych o nonoci 12 MN.

Rys. 2.11. Przso ukowe (w gbi most kolejowy)

43

monografia

Rys. 2.12. Przekrj przsa ukowego

44

Rys. 2.13. Jezdnia przsa ukowego

45

monografia

Rys. 2.14. Wezgowie podporowe uku, widok od strony zakotwie

Przekrj A-A
wnka na oparcie pyty pomostowej

Rys. 2.15. Wieszak [mm]

46

2.8. Przsa zespolone

W obiekcie wystpuj dwie konstrukcje zespolone, sekcja III
i sekcja V, skadajce si ze stalowych dwigarw gwnych
i elbetowej pyty jezdni. Pomidzy podporami nr 14 i nr 20,
nad terenem archeologiczno-bagiennym, wykonano szecioprzsow belk cig o rozpitociach 54 + 4 x 66 + 54 m.
Konstrukcja zespolona pozwolia na wykonanie mostu o moliwie duych przsach i lekkiej konstrukcji, co byo istotne ze
wzgldu na gbokie zaleganie gruntw torfiasto-namuowych,
oraz aby przez mniejsz ilo podpr zminimalizowa obszar
straconego terenu dla pniejszych bada archeologicznych.
W przekroju poprzecznym zastosowano 4 dwigary ze wzgldu na do znaczn szeroko obiektu. Pyta elbetowa o gruboci 24 cm zostaa zespolona z dwigarami przy pomocy
zgrzewanych sworzni. W przekrojach podporowych, mimo zespolenia, pyta nie jest wliczona do wsppracy z dwigarami
ze wzgldu na znaczne wartoci napre rozcigajcych.
Si rozcigajc w pycie przenosi zbrojenie podune.
Kolektory odwodnienia obiektu zostay umieszczone midzy
dwigarami. Aby doprowadzi rury odwodnienia do kolektorw, naleao je przeprowadzi przez otwory w rodnikach dwigarw. Pozwolio to na ukrycie instalacji odwodnienia, co
daje lepszy efekt estetyczny. Dla obsugi kolektorw odwodnienia oraz pozostaych urzdze zostay zaprojektowane obustronne chodniki robocze pomidzy dwigarami. Dostp do
chodnikw jest zapewniony z terenu.
Stenie poprzeczne mostu skada si z kratowych poprzecznic przsowych oraz blachownicowych poprzecznic podporowych. Poprzecznice blachownicowe nad filarami s wymagane dla ewentualnego podnoszenia mostu przy wymianie
lub regulacji oysk. Prawie cay obiekt w poziomie jest usytuowany w krzywiznach: krzywych przejciowych i uku. Spowodowao to konieczno zaamania w planie dwigarw stalowych,
ktre wykonano z odcinkw prostych. Zaamanie dwigarw
zaprojektowano nad filarami, z tym, e krtki odcinek nad filarem jest prosty ze wzgldw konstrukcyjnych. Krzywe przejciowe oraz uk spowodoway zmienny spadek poprzeczny
prawie na caym obiekcie. Zmienny spadek poprzeczny wymusi zmienn niwelet kadego dwigara stalowego, a w poczeniu z zaamaniami konstrukcji w planie kady dwigar ma
inn geometri, mimo identycznego przekroju poprzecznego.
Konstrukcja zostaa podzielona podunie na elementy montaowe; uwzgldniono zarwno ciar elementu, jak i dugo.
Proste odcinki dwigarw i krzywizna pyty jezdni spowodowa-

y zmienn dugo wspornikw podchodnikowych

od 778 mm do 1022 mm przy rednim wysigu 900 mm.
47
Zewntrzne elewacje gzymsw chodnikowych wykonano
z polimerobetonowych prefabrykatw o odpowiedniej kolorystyce. Na prawym brzegu, pomidzy podporami nr 21 i nr 23,
zostaa zaprojektowana dwuprzsowa belka ciga o rozpitociach 2 x 60 m. Konstrukcja jest identyczna, jak wyej opisana konstrukcja szecioprzsowa.
Estakady oparto na oyskach garnkowych o nonoci 5 MN
na filarach wewntrznych i o nonoci 2 MN na filarach skrajnych.

monografia

48
Rys. 2.17. Przekrj poprzeczny przse zespolonych

Rys. 2.16. Przsa zespolone sekcja III

Rys. 2.18. Fragment konstrukcji stalowej

49

monografia

Rys. 2.21. Filar estakad

50

Obiekt jest sprony kablami cigymi 12 15 w liczbie

6 sztuk w belkach skrajnych i 5 sztuk w belkach wewntrznych
oraz dodatkowo kablami kapeluszowymi nad filarami w licz51
bie 16 sztuk umieszczonymi w pogrubionych czciach pyty.
W projekcie zaoono wykonywanie konstrukcji na rusztowaniach po dwa przsa. Do tej technologii dostosowano trasy
kabli. Kable cige, po spreniu kadego zabetonowanego
odcinka (dwa przsa), zostay zczone z nastpnymi odcinkami (dalsze dwa przsa) przy pomocy firmowych cznikw.
Sprenie estakad wykonano kablami i zakotwieniami firmy
Freyssinet.
Estakady oparto na filarach porednich na oyskach gumowych o nonoci 4,05 MN, a na podporach skrajnych (filary
rozdzielcze i przyczek) o nonoci 1,8 MN.
Filary s podobne do filarw estakady zespolonej poza filarami rozdzielczymi. Pomidzy sekcj I i sekcj II filar jest podobny do filarw porednich, z tym, e jest poszerzony dla umoliwienia ustawienia 2 oysk. Filar midzy konstrukcj
kablobetonow i zespolon jest cakowicie inny ze wzgldu
na rne wysokoci konstrukcji.

2.9. Przsa kablobetonowe

Trasa Obwodnicy przechodzi po estakadzie pomidzy ulic
Kolejow i ulic Prost, nad terenem dworca autobusowego
i w pobliu dworca PKP. Z uwagi na ssiedztwo dworcw,
a szczeglnie autobusowego, oraz blisko do zabudowy mieszkalnej, zaprojektowano ustrj nioscy kablobetonowy, aby ograniczy haas w tym rejonie miasta. Estakada skada si z dwch
oddzielnych konstrukcji. Pierwsza jest siedmioprzsow belk cig o rozpitociach 27 + 5 x 36 + 27 m, a druga jest
belk szecioprzsow o rozpitociach 27 + 4 x 36 + 27 m.
W przekrojach przsowych zastosowano cztery dwigary gwne, poczone poprzecznicami i pyt jezdni. W czciach
nadpodporowych konstrukcja przechodzi w peny przekrj
pytowy.

monografia

Rys. 2.24. Schemat betonowania: etap III betonowania L = 39,00 [m], etap IV

52

53

Rys. 2.22. Estakada kablobetonowa sekcja II

Rys. 2.23. Ukad kabli [mm]

Rys. 2.25. Przekrj sekcji I i II

monografia

2.10. Posadowienie
Parametry geotechniczne gruntu wykorzystane do oblicze
posadowienia przyjto na podstawie dokumentacji geologiczno-inynierskiej opracowanej przez Geoprojekt Szczecin
w 1999 roku (Dokumentacja geologiczno-inynierska podoa
projektowanej obwodnicy drogi krajowej nr 3 estakada, most
przez rzek Dziwn i drogi w Wolinie).
Z uwagi na zalegajce w przypowierzchniowych warstwach
grunty nienone oraz due siy, jakie naleao przenie na
podoe, zdecydowano si na porednie posadowienie podpr estakady oraz mostu. Zaprojektowano posadowienie na
palach wielkorednicowych wierconych o rednicy 1,20 m,
o liczbie i dugoci dostosowanej do wielkoci obcienia oraz
warunkw gruntowych przy danej podporze.
Podpory nr 2, 3, 4, 5, 7, 8 posadowione s na prostoktnych
fundamentach, z ktrych kady opiera si na 8 palach o dugoci od 11,5 do 14,0 m. Podpory nr 6, 10, 11 i 12 opieraj si na
10 palach o dugociach 12,0 i 13,0 m. Podpory nr 9 i 13 oraz
filar rozdzielczy nr 14 oparto na prostoktnym fundamencie
ze citymi naroami posadowionym na 13 palach o dugociach 11,0 i 13,0 m. Wszystkie skrajne pale w fundamentach
zaprojektowano o nachyleniu 10:1. Przyczek P1 oparto na
jednym rzdzie pali (5 sztuk) o dugoci 8,5 m, z czego dwa

o nachyleniu 7:1. Podstawy pali zagbione s w warstwie zagszczonych piaskw rednich lub w stropie twardoplastycznych i pzwartych glin piaszczystych.
Wiksza rozpito przse w czci estakady o konstrukcji
zespolonej spowodowaa konieczno zastosowania fundamentw opartych na 13 lub na 16 palach. Wszystkie fundamenty maj ksztat prostoktw ze citymi naroami. Podpory nr 15 i 16 oparto na 16 palach o dugoci 12 m, podpory
nr 17 oraz 22 posadowiono na 13 palach o dugoci 15,0 m.
Filary estakady znajdujce si bliej koryta rzeki (nr 18 i 19),
z uwagi na wystpowanie gruntw organicznych o znacznych
miszociach oraz sabszych parametrw wytrzymaociowych
gruntw mineralnych posadowiono na palach o dugociach
20,0 i 23,0 m (16 pali w podporze). Podstawy pali w czci
zespolonej estakady oparto na twardoplastycznych i pzwartych glinach piaszczystych (podpory 15, 16 i 22), na zagszczonych wirach (podpora 17) oraz w zagszczonych piaskach
drobnych (filary 18 i 19). Przyczek od strony Szczecina wykonano jako zatopiony w nasypie, oparty na 9 palach o dugoci
22,0 m. Trzy skrajne pale od strony przsa wykonano o nachyleniu 7:1.

Rys. 2.25. Schemat palowania filara przsa ukowego

54

55

Osobnym problemem byo posadowienie podpr mostu ukowego. W celu przeniesienia bardzo duych si przekazywanych
z konstrukcji oraz masywnego filara, zaprojektowano fundamenty prostoktne o wymiarach w planie 25,0 x 8,0 m i gruboci 2,5 m. Kady z filarw oparty jest na 43 palach. Skrajne
pale wykonano o nachyleniu 10:1. Pale pod filar lewobrzeny
maj dugo 22,0 m, natomiast pod filar prawobrzeny 15,0 m.
Tak dua rnica wynika ze zrnicowania budowy geologicznej podoa gruntowego w rejonie koryta rzeki. Pale pod filarem lewobrzenym zagbione s w zagszczonych piaskach
drobnych, dodatkowo w rejonie podpory zalegaj grunty organiczne o miszoci od ok. 5 do 9 m. Pale pod filarem prawobrzenym zagbione s w warstwie pzwartych zwizych glin
piaszczystych.
W celu dokadnego okrelenia si dziaajcych na pale pod
filarami mostu, a take wyznaczenia si wewntrznych w palach, wykonano szczegow analiz obliczeniow (w trzech
wymiarach). Dla podpory i fundamentu zastosowano schemat statyczny powoki (zdyskretyzowanej metod elementw

skoczonych), natomiast pale wprowadzono do ukadu jako

prty na podporach sprystych. Podatnoci podpr modelujce wspprac pala z gruntem wyznaczono metod uoglnion, przy uwzgldnieniu rzeczywistego uwarstwienia podoa gruntowego. Siy wewntrzne oraz przemieszczenia
obliczono metod przemieszcze przy uwzgldnieniu wspdziaania pala i gruntu w zakresie sprystym.
Podstawy wszystkich pali zostay wzmocnione iniekcyjnie
metod z wiotk komor iniekcyjn z geotkaniny pprzepuszczalnej. Iniekcja ma na celu wstpne naprenie podoa gruntowego tak, aby jego graniczny opr wystpowa ju
przy niewielkich odksztaceniach. Dodatkowymi korzyciami
jest wiksze bezpieczestwo posadowienia, mniejsze osiadania. Ponadto ujednolicaj si podatnoci wszystkich pali
w fundamencie, co eliminuje siy wewntrzne w konstrukcji
wywoane rnicami osiadania pali.
Wyniki przeprowadzonych w trakcie budowy prbnych obcie pali potwierdziy suszno przyjtego rozwizania oraz
jego prawidowe wykonanie.

monografia

2.11. Wzek rewizyjny

Projekt wzka rewizyjnego dla mostu przez Dziwn w Wolinie
wykona Zakad Inynierski Jzefa Chrostowskiego na zlecenie Transprojektu Gdaskiego Sp. z o. o.
Wzek suy do wykonywania przegldw i konserwacji stalowej konstrukcji nurtowego przsa mostu.

Wzek nie posiada pomostw roboczych podnoszonych

i w zwizku z tym nie jest on dwignic i nie podlega obowizkowemu nadzorowi ze strony organw nadzoru technicznego.
Niezalenie od powyszego, ze wzgldu na charakter konstrukcji, zosta zaprojektowany z uwzgldnieniem norm, przepisw i standardw dotyczcych podestw ruchomych.
Wejcie na wzek jest moliwe z pomostw staych, zamocowanych na filarach mostu na wysokoci podogi wzka. Wejcie na te pomosty umoliwiaj stae drabiny, rwnie zamocowane do filarw.
Ponadto wzek wyposaono w lekk drabin ewakuacyjn,
zawieszon na barierze mostu i umoliwiajc ewakuacj
z wzka w kadym jego pooeniu pomidzy poprzecznicami.
Jest to jednak droga wycznie ewakuacyjna i przy korzystaniu z niej naley posugiwa si pasami bezpieczestwa.

Czci skadowe wzka

Wzek skada si z nastpujcych podstawowych zespow:
pomostu roboczego
elementw zawieszenia
zespow jezdnych
ukadu napdu jazdy
kleszczy szynowych
wyposaenia uzupeniajcego.
Wzek jest zawieszony na czterokoowych zespoach jezdnych,
z ktrych dwa s napdzane.
Przegubowe poczenie zespow jezdnych z czoownicami
umoliwia swobodne ukadanie si ich na szynach.
Zespoy jezdne przenosz obcienia pionowe oraz nieznaczn cz
obcie poziomych, prostopadych do kierunku jazdy, to znaczy do
wartoci nie przekraczajcej 5% obcienia pionowego.
Pozostaa cz obcie poziomych, w tym znaczne siy poziome od naporu wiatru burzowego prostopadego do mostu,
przenosz rolki boczne zamocowane na czoownicach, w pobliu zespow jezdnych. Rolki te przekazuj obcienia poziome na rodniki szyn jezdnych.
Napdzane zespoy jezdne posiadaj otwarte przekadnie zbate o przeoeniu 40/33, ktre otrzymuj napd od zamknitej przekadni zbatej stokowej rys. 2.26. o przeoeniu
43/16, napdzanej rczn korb z poziomu roboczego.
Przekadnia z korb posiada wbudowane sprzgo zapadkowe
o dziaaniu zwrotnym, umoliwiajce napd wzka w obydwu
kierunkach, przy uyciu korby, a jednoczenie umoliwiajce
napd odwrotny, to znaczy od strony k.

56

Rys. 2.26. Wzek rewizyjny [mm]

57

monografia

2.12. Wykaz podstawowych materiaw

Wykaz materiaw wykonano wg dokumentacji technicznej
Podpory
Powierzchnia rzutu mostu 1096 x 13,30 = 14577 m2
Beton B-10 (m3)

Beton B-30 (m3)

Stal zbrojeniowa (Mg)

5739

378

255

2256

170

Korpusy

2366

160

Razem

255

10361

708

Wskanik zuycia
na 1m2 rzutu mostu

0,017

0,70

0,048

Pale 1200 dugo 5,057 mb

Fundamenty

Konstrukcje estakad kablobetonowych (sekcja I i II)

Powierzchnia rzutu kablobetonowych estakad (234,5 + 199) x 13,30 = 5766 m2

Ilo
Wskanik zuycia
na 1m2 rzutu mostu

Gzymsy chodnika
Beton B-30 (m3)

Beton B-40 (m3)

Stal zbrojeniowa (Mg)

kable 12 15
11600 mb (kg)

148

4384

305

164,26

0,026

0,76

0,053

28,6

Konstrukcja estakad zespolonych (sekcja III i V)

Powierzchnia rzutu estakad zespolonych 13,30 x (373,8 + 121,2) = 6584 m2
Beton B-30 (m3)

Stal zbrojeniowa (Mg)

Stal konstrukcyjna (Mg)

Ilo

1.944

408

1.475

Wskanik zuycia
na 1m2 rzutu mostu

0,30

0,062

0,225

Konstrukcja ukowa
Powierzchnia rzutu mostu 13,30 x 167,50 x = 2228 m2

Ilo

58

Beton B-40
(m3)

Stal zbrojeniowa
(Mg)

Stal konstrukcyjna
(Mg)

1026 mb.
kable 37 15,5
(kg)

Wieszaki
(mb.)

711
0,32

148
0,066

788
0,352

44800
20

1852

czne zestawienie podstawowych materiaw

Beton

8914,0 m3

(bez pali)

B-30

5739,0 m3

(w palach)

B-40

5095,0 m

B-10

255,0 m3

Razem beton

20000,0 m3

Stal zbrojeniowa

1549,0 Mg

Stal konstrukcyjna

2263,0 Mg

Kable sprajce

Pale fundamentowe
Uwaga:

B-30

12 15,5

164,2 Mg

37 15,5

44,8 Mg

1,2 m

5057,0 mg

Rnica w iloci materiaw pomidzy projektem i realizacj moe wynika ze zmiany gantunkw stali w trakcie budowy oraz ujcia w rozdziale
Budowa materiaw cznie z wiaduktem w Recawiu

2.13. Nadzr autorski

Umow Nr PM-55/NA na penienie nadzoru autorskiego podpisano dnia 20.04.2002 roku. Obejmowaa ona obydwa kontrakty Nr 91.1 i Nr 91.2. Nadzr autorski penili mgr in. Krzysztof Topolewicz na obiektach mostowych i mgr in. Danuta
Jarkowiec na robotach drogowych. Ze strony Zamawiajcego
koordynatorem bya in. Elbieta Kdzierska.
Nadzr penili rwnie projektanci poszczeglnych bran:
dr in. Piotr Dziadziuszko, mgr in. Wiesaw Dbrowski, mgr
in. Marcin Piechocki, Zenon Kuczmera i kierownik pracowni
mostowej mgr in. Stefan Filipiuk.
Zadaniem nadzoru autorskiego w zakresie mostowym byo:
sprawdzenie zgodnoci z dokumentacj wykonywanych
robt na budowie
opiniowanie dostaw wyposaenia takiego, jak: oyska,
dylatacje, bariery, izolacje, zabezpieczenia
antykorozyjne, kable sprajce i wieszaki
uzgadnianie projektw dostarczanych przez
Wykonawc, jak: projekty prbnego obcienia pali,
rysunki warsztatowe, projekty montau i projekty
prbnego obcienia mostu. Uzgodniono rwnie
projekty technologiczne: betonowania, sprania
kablobetonu i sprania uku
opiniowanie i uzgadnianie projektw i materiaw
zamiennych zgoszonych przez Wykonawc, jak np.
zamiana rur osonowych pali, zamiana gatunku stali
zbrojeniowej i zamiana barier.

W zakresie nadzoru autorskiego dotyczcego robt drogowych

zajmowano si wykonywaniem nasypw na terenach torfiasto-bagiennych, opiniowaniem dostawcw materiaw, korygowaniem projektu w zwizku z wystpujcymi odmiennymi
warunkami geologicznymi i geodezyjnymi.
Duy zakres prac wykonywali projektanci branowi w zwizku
z odmiennymi warunkami w stosunku do podkadw geodezyjnych oraz zmianami normatyww i rozporzdze.
Z tego powodu (Nowe Prawo Energetyczne) naleao wykona now dokumentacj energetyczn.
Nadzr autorski bra udzia we wszystkich miesicznych naradach koordynacyjnych, na ktrych omawiano aktualne problemy budowy.
Projektant mostowy opracowa na zlecenie Zamawiajcego dodatkowe projekty, jak stalow ciank szczeln, utrzymujc stoek nasypu przy przyczku od strony Szczecina i analiz napinania wieszakw przy podnoszeniu pomostu przsa ukowego, a na
zlecenie Wykonawcy zmian zakotwienia kabli sprajcych,
w zwizku z kolizj spowodowan rwnoczenie prowadzonymi
pracami na sekcji II i sekcji III.
Najbardziej pracochonn operacj bya analiza montau ukw i podwieszenia pomostu, ze wzgldu na du rozpito
i gst siatk wieszakw.
Dobra wsppraca z Wykonawc zaowocowaa wybudowaniem
tego znaczcego obiektu, w krtkim czasie i bez wikszych
problemw.

monografia

59

archeolog

60

gia

61

ARCHEOLOGIA
3.1.

Historia Wolina

3.2. Przeprawy mostowe

3.3. Badania archeologiczne

(Pracownia Archeologiczna
IA i E PAN w Wolinie
Wadysaw Filipowiak)

monografia

62

63

Z bada archeologicznych na woliskiej Obwodnicy

Przedmiecie Ogrody 19992003
3.1.

Historia

W dogodnym punkcie przeprawy przez rzek Dziwn wystpuj lady osadnictwa od epoki kamienia i brzu a po wczesne redniowiecze. W kocu VIII wieku powstaje osada, obwarowana w drugiej poowie IX stulecia. Z tego czasu pochodzi
wzmianka o plemieniu wolinian (Velunzani Geografa Bawarskiego), a take nastpuje szybki rozwj zespou miejskiego. W umocnionym centrum powstaje regularna drewniana
zabudowa domw o konstrukcjach plecionkowych, midzysupowych, zrbowych i palisadowych. Ukad ulic pod ktem prostym ukierunkowany by do brzegu rzeki, gdzie zbudowano
w kocu IX wieku wielki, nowoczesny port, opisany pniej,
okoo roku 965, przez Ibrahima Ibn Jakuba, potwierdzony badaniami archeologicznymi. Na poudnie od centrum miasta
i na pnocy, na tzw. Srebrnym Wzgrzu, powstaj umocnione
rozlege przedmiecia, z wasnymi przystaniami (rys. 3.1. poz.
5, 6), i trzecie (zwane wendyjskim wikiem) po zachodniej
stronie miasta (rys. 3.1. poz. 17). Rozwijaj si na wielk skal
rzemiosa: obrbka bursztynu, rogownictwo, obrbka elaza
i metali kolorowych, produkcja szka i jubilerstwo, korabnictwo z wasn stoczni, tkactwo i obrbka skry oraz masowa
produkcja dobrych naczy ceramicznych. Znaczna cz pro-

monografia

Rys. 3.1. Wolin

Zesp wielkomiejski w VIIIXII wieku: a osadnictwo zwarte; b najstarsze zasiedlenie od koca VIII
wieku; c kurhany; d groby ciaopalne; e groby szkieletowe; f umocnienia miasta
i przedmie; g wraki statkw; h dawny brzeg rzeki Dziwny;
stanowiska: l stare miasto-centrum; 2 przedmiecie poudniowe z portem A; 3 grd (?) ze
wityni pogask w XII wieku; 4 przedmiecie Ogrody z portem A; 5 targ w XII wieku;
6 przedmiecie rzemielnicze Srebrne Wzgrze; 7 osada; 8 cmentarzysko Mynwka;
9 Wzgrze Wisielcw z cmentarzyskiem kurhanowym (a) i latarni morsk, tzw. Garnek
Wulkana z XI wieku (b); 10 osada-przedmiecie z portem; 1112 cmentarzyska;
13 cmentarzysko od XII wieku z kocioem w. Michaa; 1415 osady; 16 pola uprawne;
17 Wendyjski Wik z XXIII wieku z odlewni brzu B

64

dukcji bya eksportowana, w zamian otrzymywano bro, wyroby szklane i z kamieni pszlachetnych, towary luksusowe (np.
jedwab wschodni), a nade wszystko srebrny kruszec w postaci
monety arabskiej w IXX wieku (osiski, 1988), pniej
zachodnioeuropejskiej. O intensywnym udziale w wymianie
dowodzi najwiksze skupisko skarbw i monet srebrnych
w Wolinie i jego okolicy. Jest to wynik kontaktw handlowych
ze wschodem (poprzez Nowogrd Ru), Skandynawi, Europ Zachodni, oraz poredniczenia w wymianie z dorzeczem
OdryWarty, naturalnym zapleczem gospodarczym miasta
morskiego.
Od koca IX do poowy XI wieku miasto przeywa swj najbujniejszy rozwj, zajmuje obszar okoo 4 km wzdu Dziwny, wok powstaj osady towarzyszce (rys. 3.1. poz. 7, 14, 15)
i cmentarzyska. Kurhanowe z IXXI wieku na Wzgrzu Wisielcw (rys. 3.1 poz. 9), ciaopalne i szkieletowe mieszkacw
miasta na Wzgrzu Mynwka w IXXII wieku (rys. 3.1 poz. 8),
a od XII stulecia chrzecijaskie na zachd od miasta (rys 3.1.
poz. 13). Miasto jest znaczcym orodkiem kultu pogaskiego z wasn wityni, ale jak przekazuj rda pisane, tolerancyjne dla innych religii, lecz nie publicznie wyznawanych.
Szacunkowo oblicza si zaludnienie caego zespou miejskiego na okoo 510 tys. mieszkacw. Miasto stanowi bogat,
niezalen republik miejsk, rzdzon przez rad starszych. Wielko miasta znajduje odbicie w rdach pisanych
i przekaz Ibrahima Ibn Jakuba z roku 965 identyfikowany
z Wolinem, mwi o potnym miecie nad oceanem (Batykiem). W roku 1007 wymieniony jest Wolin w rdach pisanych, jako wielkie miasto (Thietmar), okoo roku 1070 naj-

wiksze miasto pord miast Europy (Adam z Bremy), a oko- 65

o 1170 roku najwiksze miasto Sowian (Helmold).
Budzi zainteresowanie ssiadw i w roku 967 dochodzi do bitwy z Mieszkiem I, ktry zajmuje Wolin. Tu szuka schronienia,
ranny w walce o tron, krl duski Harald Sinozby, i umiera na
skutek odniesionych ran w roku 986. Przeom XXI wieku, to
rwnie okres wzmoonych kontaktw dynastycznych i politycznych Polski ze Skandynawi, co uatwiaa bezporednia
czno poprzez Wolin. W roku 1043 najazd krla duskiego,
Magnusa Dobrego, niszczy przedmiecia miasta, podobnie
w roku 1098 wyprawa krla Ejgoda. Najazdy i zmiany gospodarczo-polityczne powoduj, i Wolin traci znaczenie na rzecz
ssiedniego, stoecznego Kamienia, a zwaszcza Szczecina,
przejmujcego gwn rol w gospodarce ujcia Odry.
W roku 1124 misja chrystianizacyjna biskupa Ottona z Bambergu, podjta z inicjatywy Bolesawa Krzywoustego, wznosi
w miecie koci pod wezwaniem w. Wojciecha, pniej
Jerzego, ktry w roku 1140 staje si siedzib biskupstwa pomorskiego. Poza miastem zbudowano drug wityni pod
wezwaniem w. Michaa, gdzie od XII wieku znajdowa si
cmentarz chrzecijaski (rys. 3.1. poz. 13). Na skutek totalnych zniszcze, spowodowanych najazdami duskimi, w latach 11701185 miasto podupada, a siedziba biskupstwa okoo roku 1176 zostaje przeniesiona do Kamienia. Miasto traci
nie tylko znaczenie gospodarcze, ale take swoj niezaleno polityczn, ktr usilnie starao si zachowa od X stulecia, bronic si przed ekspansj polsk, dusk, a nawet ksic (szerzej por. Leciejewicz, 1962; Labuda, 1964; Filipowiak,
1992).

monografia

3.2. Przeprawy mostowe

Problem powstania i funkcjonowania miasta Wolina zwizany
jest zawsze z przepraw przez Dziwn i dogodnym poczeniem wyspy ze staym ldem. Ju w roku 1124 znany jest most,
ktrym misja Ottona wycofaa si z Wolina. W roku 1170,
w czasie najazdu, flota duska, by przepyn, demontuje cz
mostu od strony Recawia. Pod dat 1299 r. odnotowany zosta
dugi most w Wolinie, czcy bezporednio wysp ze staym ldem. Badania archeologiczne potwierdziy obecno
mostu na osi przeprawy istniejcej do roku 1945 (Filipowiak,
1956). Tu warto zwrci uwag na wysoko rozwinit technik
budowy mostw u Sowian nadbatyckich. Na licznych wyspach
i pwyspach jezior budowano grody i osady obronne, ktre
jednak wymagay poczenia z ldem. Na Pomorzu, w wyniku
archeologicznych bada podwodnych, mamy zachowane konstrukcje mostowe w Bobcinie (Wilke, 1985), czce grd na

wysepce ze staym ldem. Szczytowym osigniciem w tej

dziedzinie jest most dugoci 850 m w Teterow, a nade wszystko most dugoci 2,5 km koo Prenzlau na jeziorze Oberueckersee (na poudniowy zachd od Szczecina w Niemczech).
Ten dwuczciowy most czy zesp osad i grd na wysepce,
przekraczajc w pewnym miejscu rynn gbokoci 18 m.
Zastosowano w tym przypadku wzmocnion konstrukcj potrjnych supw w przle i przektnych belek (rys. 3.2.)
(Herrmann, 1985).
Prawdopodobnie mosty budowano w zimie, wykorzystujc tafl lodow, gdzie przez otwory i przy odpowiednim sprzcie
wkrcano supy w dno jeziora. Z bada wykopaliskowych znany jest bogaty zestaw narzdzi ciesielskich.
Z budow mostu zwizane byy pierwsze badania archeologiczne w Wolinie w roku 1952, gdzie odkryto port miasta z XI

Rys. 3.2. Prenzlau Jezioro Oberueckersee (Niemcy)

rekonstrukcja czci mostu dugoci 2,5 km, zbudowanego na gbokoci do 18 metrw;
czy on grd i osady na wyspie ze staym ldem (wg J. Herrmanna)

66

XII wieku (Filipowiak, 1956). Ostatnie, w latach 19992003,

z obwodnic, ktrej o przebiega przez przedmiecie Ogrody, pooone midzy miastem a tzw. Srebrnym Wzgrzem
(rys. 3.1. poz. 4), orodkiem rzemielniczo-handlowym z IX
XII stulecia. Przedmiecie Ogrody znane byo z wczesnoredniowiecznych znalezisk ju od XIX wieku, w tym dwch
wrakw statkw klepkowych konstrukcji drewnianej oraz licznych materiaw ceramicznych. Na tej podstawie oraz w oparciu o topografi terenu prbowano tu lokalizowa port, kcin pogask, pniej koci i grobl z czasw Ottona
z Bambergu (Filipowiak, 1962).

Na podstawie powyszych materiaw, a zwaszcza topografii

terenu, jak przybrzene bagna koryta Dziwny i pas bagien po 67
stronie zachodniej, wnioskowano, e osadnictwo skupiao si
na wskim przesmyku, liczcym okoo 120150 m szerokoci.
W trakcie budowy grobli zabezpieczajcej t cz miasta
przed wielk powodzi w roku 1997, odsonito liczne pale
dbowe, fragmenty drewnianych cianek, z ktrych uzyskano
trzy daty dendrochronologiczne 904, 906 i 911 n.e. (badania
M. Krpiec). Te wstpne wyniki wskazyway na konieczno
zwrcenia baczniejszej uwagi na planowane badania, wyprzedzajce budow mostu na trasie nowej obwodnicy.

Rys. 3.3. Wolin

Przedmiecie Ogrody; (stanowisko 4); lokalizacja wykopw pod filarami mostu (19992002 r.) i ladw osadnictwa podczas
nadzorw archeologicznych (2003 r.); na osi mostu dawna przeprawa i wrak statku z XXII wieku, na brzegu rzeki (rys. M. Jusza)

3.3. Badania archeologiczne

Wyniki bada dostarczyy podstawy do wysunicia nowych
pogldw, dotyczcych pocztkw i zasigu przestrzeni zasiedlenia, charakteru osadnictwa, kontaktw midzynarodowych
oraz znaczenia tej czci zespou osadniczego w rozwoju go-

spodarczym miasta. Zestaw dat dendrochronologicznych

z wykopu nr l (filar 18), ktrych otrzymano trzynacie od 832
do 999 roku, i z wykopu nr 3 (filar 17) pi dat od 877 do 895
roku pochodzcych z konstrukcji drewnianych, wskazuje,

monografia

e ju w IX wieku, a zwaszcza pod koniec tego stulecia, teren

ten zosta zasiedlony (badania dendro T. Wany). Intensywny
rozwj osadnictwa przypada na pocztek wieku X. Szczeglnie wyrnia si zesp czterech domw w wykopie l (filar 18)
o konstrukcji palisadowej, datowany du liczb dat, po roku
9067. Stanowi obcy element, wystpujcy rwnie w zabudowie Starego Miasta (stanowisko 1) w IX i a do poowy
X wieku. Najprawdopodobniej zwizany jest z pobytem fryzyjsko-saskich kupcw. Pobyt tych ostatnich w Wolinie powiadczaj rda pisane z XI wieku (Leciejewicz, 1991).
Uzyskano bardzo wane dane, dotyczce wahania poziomu
wd. W wykopach filarw od 16 do 19 (wykopy 5, 3, l, 2, rys.
3.2.) uzyskano dobrze datowany ukad stratygraficzny, dowodzcy, i w pierwszej poowie X wieku nastpio szybkie podniesienie (o okoo 0,5 m) poziomu wody o zwikszonym zasoleniu (badania Borwka i zesp, 2002). To spowodowao
podtopienie znacznych obszarw przedmie i czasow przerw w osadnictwie. Powrcono tu w czwartym wierwieczu X
wieku, zabezpieczajc grunt grub warstw faszyny i znacznie
poszerzajc obszar zabudowy. Pod koniec X i w XI wieku zabudowa rozciga si od wykopu nr 6 (filar 14) a do wykopu nr 2
(Filar 19) i szeroko zasiedlenia zostaa dwukrotnie poszerzona (rys. 3.1.). Domy budowano w technice midzysupowej.
Powstaj warsztaty garbarskie, produkcji szewskiej, zesp piecw chlebowych, obrbki i wyrobw drewnianych, w tym pikne okazy snycerki oraz birki, suce, poprzez nacicia, do
obliczania. Dua kolekcja naczy glinianych, yki, noe i liczne pozostaoci koci zwierzcych, daj czciowy obraz ycia
codziennego.
Warto zwrci uwag na dalsze elementy zabudowy i wyposaenie. Na dawnym brzegu Dziwny, w wykopie nr 2 (filar 19),
w kocu X stulecia zbudowano port, ktrego nabrzee wzmocniono deskami z poszycia burt statkw. Naprzeciw portu, na
wschodnim brzegu Dziwny, w pobliu filara 23 (rys. 3.3.) odkryto fragmenty statku promu datowanego dendrochronologicznie na drug wier XII wieku (rok 1135 ostatnia data).
Najprawdopodobniej jeszcze w XII stuleciu istniaa tu przeprawa promowa (Filipowiak, 2003). Z rejonu portu pochodz
fragmenty statkw, liczne koki i nity elazne oraz narzdzia
wiadczce, i remontowano lub rozbierano w tym miejscu
lokalne i obce statki. Przykadem moe by duy fragment
cznika stewowego ze statku skandynawskiego, zbudowanego okoo roku 1027. Badania dendrologiczne wskazuj na pochodzenie drewna i budow w okolicach Szlezwiku (badania

68

T. Wany). Wyjtkowym znaleziskiem jest wielce prawdopodobny kompas soneczny w postaci drewnianego krka
z odpowiednimi znakami, pochodzcy z przeomu XXI wieku. Tego rodzaju instrumenty uywali Wikingowie w egludze
atlantyckiej, a analogie znane s na Grenlandii (Stanisawski,
2000, 157176). Jest to jedyny egzemplarz w caej strefie Batyku, wskazujcy na odlege morskie kontakty i udzia miasta
w handlu dalekosinym. Wymian morsk i ldow potwierdzaj importowane zabytki, jak denary saskie, odwaniki do
wag, liczne paciorki szklane (z zachodu) i z kamieni pszlachetnych (kryszta grski i karneol ze wschodu).
Interesujcy jest zestaw zabytkw z terenu Skandynawii. Obok
fragmentw naczy ze sonica norweskiego, oseki z fyllitu,
wystpuj zapinki (typu Terslev), drewniane i rogowe zdobione w stylu Borre (rys. 3.4.) Mammen (oprawka rogowa)
i Ringerike (figurka lub trzonek).
Uzupeniaj one znane ju z centrum miasta zabytki skandynawskie, pochodzce rwnie z koca X i pierwszej poowy XI
wieku. Cao dowodzi o bliskich kontaktach ze Skandynawi
i udziale kupcw, zapewne i rzemielnikw, w rozwoju gospodarczym Wolina w tym czasie (Filipowiak, 1985, 121138;
Leciejewicz, 1993 4962; Duczko 2000; 2344). Szczegln
uwag zwraca niewielki, ale istotny zestaw broni, na tle braku
militariw w caym woliskim zespole osadniczym. W trakcie
omawianych bada pozyskano std topr bojowy, elazne groty strza, grot, tulej i okucie drzewca wczni, fragmenty miecza jednosiecznego i noa bojowego, zapewne hemu i uku.
Sugeruje to obecno zbrojnej grupy, zamieszkujcej pord
ludnoci miejscowej. O niej wiadczy zawarto warstw kulturowych w postaci charakterystycznej zabudowy i ceramiki,
a nawet kultu, jak np. figurka drewnianego boka amuletu
(rys. 3.5.).
Ten zestaw broni, cznie z zabytkami skandynawskimi, mona by czy z pobytem druyny wikiskiej, opisanej w popularnej w caej Skandynawii Jmsvikingsaga. Ustna tradycja
spisana na przeomie XIIXIII wieku na Islandii przekazuje
wydarzenia z przeomu XXI wieku. Pord literackiej fabuy,
sawicej czyny jomswikingw, wspomina o powierzeniu przez
krla Bolesawa(Burisleifr) strzeenia swoich granic druynie pod wodz Palnatokiego w Jmsborgu (Labuda, 1954;
Herrmann, 1982; Supecki, 2000). Jmsborg to Wolin wystpujcy ju w XI wieku w rdach pisanych pod nazw Iom
i Jumne.

69

Rys. 3.4. Wolin

Przedmiecie Ogrody; wykop 5 (filar 16); drewniane yki zdobione w stylu Borre (A warstwa V, B warstwa VI);
wykop 2 (filar 19); drewniany amuletzawieszka sowiaskiego boka (warstwa V); rys. M. Jusza

Obok tej pnocnej sagi, powstaa druga poudniowa legenda

o bogatym zatopionym miecie pod nazw Wineta. Jej rdem jest rozdzia w kronice Helmolda (ok. 1170 roku)
O miecie Winecie, najwikszym miecie Sowian. Zapis
pochodzi z czasw, kiedy miasto ju mocno podupado i kronikarz mwi nawet o jego gruzach. Std wniosek, e jego fantastyczne bogactwo przekazuje on z okresu prosperity, to znaczy XXI stulecia.
Pomorscy kronikarze od XVI wieku wprowadzili do legendy
wtek o zatopieniu miasta, lokalizujc jego pooenie na brzegu morskim wyspy Uznam, gdzie znajdowaa si rafa kamienna. Od tego czasu rafa pooona w pobliu wiosek Domerow
i Koserow nosi nazw Vineta Riff. Eksploatacja gazw
z rafy, przeznaczonych w XIX wieku do budowy portu w winoujciu, potwierdzia naturalne, geologiczne pochodzenie, ale
tradycja miejscowa chtnie nadal nawizuje do zatopionej
w tym miejscu Winety (Kiersnowski, Legenda Winety, 1950,
gdzie pene omwienie literatury). Ostatnio pojawiy si nowe
pomysy, z prb lokalizacji zatopionej Winety w miasteczku Barth na Pomorzu Przednim (Vorpommern). Brak jakichkolwiek rde archeologicznych i osobliwa interpretacja
rde pisanych tworz t hipotez nieprawdopodobn (Goldmann, Wermusch, 1999).

Legenda Winety, a zwaszcza wtek o jej zatopieniu i z pniejszym dodaniem kary boej staa si inspiracj dla wielu
dzie literackich, muzycznych (opery, np. F. Nowowiejskiego,
Legenda Batyku), malarskich, a zwaszcza poda ludowych.
Pord licznych wariantw warto zwrci uwag na jeden,
zwizany z osuszeniem zalewanych bagien wok miasta. Ta
miejscowa legenda nawizuje do wydarze z roku 11245,
mwicych, e biskup Otton zbudowa tam, osuszy bagna,
co odnotowane jest w rdach i uznane zostao pniej za
cud. Jeszcze w XVI wieku powsta hymn dzikczynny na ten
temat, ktry rozbrzmiewa we wszystkich kocioach diecezji
pomorskiej (Haag, 1882, 135146, tame pene omwienie).
W dawnej literaturze wszystkie te wydarzenia lokalizowane s
na przedmieciu Ogrody (Haag, 1882; Holtz, 1940). Powrmy wic na przedmiecie, na tras budowy mostu.
We wszystkich prawie wykopach uchwycono wyrany lad
warstwy torfiasto-mulistej, zwizanej z podniesieniem si poziomu wody. Jej zawarto zasolenia i okrzemkw sonolubnych wskazuje na pochodzenie wody morskiej (Borwko i in.,
2002). Potwierdza to ju wczeniejsze wyniki bada, jakie przeprowadzono we wczesnoredniowiecznym porcie w centrum
miasta, gdzie mamy identyczn sytuacj (Lataowa i in., Wa-

monografia

ny, 2001). Tu natomiast uzyskano profil przez cae przedmiecie, dobrze datowany w wykopach nr l (filar 18), 2 (filar 19)
i nr 5 (filar 16, rys. 3.3). Okazao si, e miao to miejsce
w pierwszej poowie X wieku, kiedy po roku 9067 poziom wd
zacz si podnosi w przyspieszonym tempie o ponad 0,5 m,
uzyskujc stabilno okoo poowy X stulecia. Identyczn sytuacj stwierdzono na wysepce na Dziwnie (badania Borwka
i zesp, 2002). Podobn sytuacj odnotowano ju wczeniej,
w pasie bagien, po zachodniej stronie miasta (Filipowiak,
Gundlach, 1992). Std wniosek, i w pierwszej poowie X wieku nastpio podniesienie si wd w Batyku, ktre spowodowao podtopienie przedmie otaczajcych centrum miasta;
osadnictwo musiao si zatem przenie na wyej pooone
tereny. Po ustabilizowaniu si poziomu wd, powrcono do
zasiedlenia terenu na przedmieciu Ogrody, stosujc grube
warstwy faszyny do izolacji gruntu. By to okres optymalnego
rozwoju miasta i brakowao miejsca z natury obronnego, pod

now zabudow. Ale szkody musiay by te znaczne, jeli

dodamy, e tak zwane cofki, ktre po kilkunastu godzinach
podnosz poziom wody w Dziwnie od 0,5 do 1,0 m i przy ju
podwyszonym staym poziomie, musiay stanowi permanentne zagroenie. Zjawisko do zaobserwowano i dzi, gdzie przy
niewielkiej cofce wykop 2 (filar 19) znajduje si pod wod
(rys. 3.5 i 3.6.), a przy zwikszonych opadach i wiatrach bywa
zalewany cay podmoky obszar przedmiecia Ogrody.
Uwzgldniajc transgresj, przyjmujc obnianie si poudniowego wybrzea Batyku okoo l mm rocznie, to tylko pozornie mao. Midzy opisywanymi wydarzeniami w pierwszej
poowie wieku X, a pierwsz poow XII to prawie 20 cm (200
lat), a to ju znaczcy, rwny wzrost poziomu wody, sprawiajcy wiele kopotu.
Reasumujc przedstawione w skrcie nowo pozyskane dane
do historii zatopienia legendarnej Winety, wydaje si, e moemy wskaza na to ziarno prawdy, jakie tkwi czsto

Rys. 3.5. Wolin. Przedmiecie Ogrody, wykop 2 (filar 19). Odkryte umocnienia nabrzea portowego z przeomu X/XI wieku

70

71

Rys. 3.6. Wolin. Przedmiecie Ogrody, wykop 2 (filar 19). Ten sam wykop przy jesiennej cofce wody

w kadym przekazie ustnym, spisanym i ubarwionym pniej.

Stosunkowo szybkie podtopienie produkcyjnych przedmie
Wolina w okresie wzrostu gospodarczego spowodowao szkody, ale przede wszystkim wytworzyo poczucie stanu zagroenia jego mieszkacw. Ono stale istniao, a walka z ywioem
przy wczesnej znajomoci techniki nie odnosia skutku. Pojawienie si biskupa Ottona, ktry na jakim odcinku poprawi sytuacj poprzez budow grobli, urosa szybko do wielkoci
cudu, ktry opiewano w nastpnych wiekach. Biskup Otton
dziaa w latach 112425, kiedy miasto chylio si ku upadkowi
i w p wieku pniej ulego cakowitej zagadzie. Pozostaa w
tradycji ludowej opowie o wielkim miecie, uratowanym
cudem przed zatopieniem.
Obok od XII wieku w oparciu o przekaz Helmolda, rozwijaa si legenda o bogatym, wielkim miecie o nazwie Wineta
wrcz mitycznym ktre pomorscy kronikarze prbowali zlokalizowa i poczy z Wolinem. W XVI stuleciu nastpio roz-

dzielenie Winety od Wolina i zlokalizowanie jej na kamiennej

rafie wyspy Uznam (Usedom), jako miejscu jej pochonicia
przez morze. Tradycja woliska wskazywaa na moliwoci
zatopienia miasta, ale nie potnej Winety, ubogiej, w owym
czasie, miecinie, oddalonej od morza. Do tego nadawaa si
lepiej rafa uznamska, na ktrej rozbijay si statki i posiadaa
swoj lokaln legend (szersze omwienie tematu por. Kiersnowski, 1950). Tego ostatniego aktu ulokowania Winety pod
wod dokona najwikszy historyk pomorski Thomas Kantzow,
w swoim dziele Pomerania, powstaym okoo lat 153839.
Wyksztacony autor, znajcy rda, zna rwnie lokalne tradycje ustne, z ktrych korzysta, bowiem by Pomorzaninem
i sekretarzem na dworze ksit pomorskich. Od tego momentu legenda zacza si bajecznie rozwija i y wasnym
yciem, a do czasw wspczesnych.
Nowa fala zainteresowa legend nastpia od koca XIX wieku
w zwizku z rnymi odkryciami archeologicznymi w Wolinie.

monografia

Dopiero systematyczne badania wykopaliskowe w latach

19341939 dostarczyy nowych rde, moe niezbyt penych
i dyskusyjnych, ale pozwoliy autorom na postawienie hipotezy, i Wolin to Wineta i Jomsborg (Kunkel, Wilde, 1941). Aktualnie oprcz wspomnianej uprzednio prby nowej lokalizacji
Winety w Barth, oywa dyskusja nad znaczeniem nazwy,
w oglniejszym pojciu, a take powstaje pytanie, czy w ogle
istniao osobne miasto o tej nazwie (Hensel W., 1999; Hensel
W. 2001; Rosik, 2001). Naszym zdaniem to tylko Wolin, ktry
nie mia sobie rwnego wielkoci i znaczeniem miasta, co
dobitnie potwierdzaj ostatnie wyniki bada.
***
Przedstawione w skrcie wyniki bada archeologicznych,
prowadzonych przez Pracowni Archeologiczn IAiE PAN
w latach 19992003 ilustruj, jak wiele wniosy one nowego
do poznania historii najwikszego miasta Sowian nad Batykiem, legendarnego Jmsborga i Winety. Zapewne, bdcy w opracowaniu, bogaty inwentarz zabytkw dostarczy jeszcze wiele szczegw i uoglnie. Przedmiecie Ogrody
naley obecnie do najlepiej rozpoznanej czci caego

72

wieloczonowego zespou miejskiego Wolina w VIIIXII wieku. Byo to moliwe dziki doskonaej wsppracy midzy inwestorem, projektantem i wykonawc, a instytucj prowadzc badania wraz z interdyscyplinarnym zespoem
badawczym. Wydaje si wic, e jest rzecz stosown wyrazi
podzikowania i sowa uznania za dostarczone rodki finansowe przez Generaln Dyrekcj Drg Krajowych i Autostrad,
Oddzia w Szczecinie, dyr. mgr. in. Feliksowi Gilewskiemu,
a szczeglnie pilotujcemu wspprac, in. Henrykowi
Smtkowi, projektantom z Transprojektu Gdaskiego (dyr mgr
in. Andrzej Pawlaczyk), e zechcieli uwzgldni nasze sugestie w projektowaniu mostu (filary zamiast nasypu), co uatwio przeprowadzenie bada w terminie i pozostawienie nienaruszonej, duej przestrzeni zabytkowego osadnictwa.
Wykonawstwu Mostostal w osobie kierownika budowy,
in. Zbigniewa eraskiego, gdzie przy obustronnych maych
kompromisach prace przebiegay bezkolizyjnie, a wiadczone
drobne przysugi uatwiay prac i ycie.
Dobra wsppraca rnych dziedzin gospodarki z nauk moe
dawa bardzo dobre, poyteczne wyniki.

73

Rys. 3.7. Wolin. Przedmiecie Ogrody, wykop 1 (Filar 18). Podniesiony stan zasolenia wody po roku 906/7 (sd Na) ustabilizowany okoo poowy X w; stabilizacja przyrostu torfu (materia organiczna, kolumna pierwsza); wg R.R. Borwka i in., 2002 r.

monografia

zarzdzanie inwest

74

ycj

75

ZARZDZANIE
INWESTYCJ

(GDDKiA Oddzia Szczecin Ewa Barcicka)

monografia

4.

Budowa Obwodnicy Miasta Wolina

Realizowana jako inwestycja wieloletnia, wpisana do Ustawy

Budetowej w 2002 r. z terminem realizacji: 20022003 r.,
Obwodnica miasta Wolin w cigu drogi krajowej Nr 3 winoujcieSzczecin przebiega na obrzeu zabudowy miasta, rwnolegle do istniejcej linii kolejowej winoujcieSzczecin.
Zamawiajcy:
Generalna Dyrekcja Drg Krajowych i Autostrad
w Warszawie.
Kierownik Projektu:
mgr in. Kazimierz Matecki, Zastpca Dyrektora
Oddziau w Szczecinie Generalnej Dyrekcji Drg
Krajowych i Autostrad

mgr in. Feliks Gilewski

Dyrektor
GDDKiA Oddziau w Szczecinie

Budowa obwodnicy Wolina w cigu drogi krajowej nr 3, winoujcieSzczecin, od km 26 + 500 do km 29 + 067. Budowa
mostu przez rzek Dziwn.
Kontrakt Nr 91.2.:
Budowa Obwodnicy Wolina w cigu drogi krajowej nr 3, winoujcieSzczecin od km 26 + 500 do km 29 + 067. Budowa
obwodnicy, estakady i wiaduktu.

mgr in. Kazimierz Matecki

Zastpca Dyrektora
GDDKiA Oddziau w Szczecinie
kierownik projektu

Dokumentacja techniczna:
Transprojekt Gdaski Sp. z o.o.
Wykonawca robt; spka dwch firm:
NECSO ENTRECANALES CUBIERTAS S.A.
Avenida de Europa No. 18, Parque Empresarial de la
Moraleja, 28108 Ackobendas, Madryt, Hiszpania
MOSTOSTALWARSZAWA S.A.
ul. Konstruktorska 11A, 02-673 Warszawa, Polska
Inynier Rezydent:
Pracownia Projektowa Drg i Mostw DIM
mgr in. Ryszard Kowalski, ul. Sosnowa 6A/3,
71-468 Szczecin.
rdo finansowania:
Budet pastwa + Poyczka Banku wiatowego:

76

Polska II Projekt Drogowy; Numer 4236-0-1 POL

Warto robt: okoo 73,8 mln z
(dokadne zestawienia w tabelkach)
Roboty zostay podzielone na dwa kontrakty, jak poniej:
Kontrakt Nr 91.1.:

mgr in. Ewa Barcicka

Naczelnik Wydziau Inwestycji
GDDKiA Oddziau w Szczecinie

Przygotowujc si do realizacji zadania, GDDKiA Oddzia

w Szczecinie (jeszcze jako Generalna Dyrekcja Drg Publicznych Oddzia PnocnoZachodni) uzyska decyzje o pozwoleniach na budow.
I tak:
dla budowy mostu przez rzek Dziwn wraz z estakad
dojazdow do mostu: Decyzja Nr 6/2000 (AB.I.3T/7111/
15/2000) Zachodniopomorskiego Urzdu
Wojewdzkiego z 28 marca 2000 roku
dla budowy Obwodnicy miasta Wolina (zadanie II):
Decyzja Nr 29/T/2001 (AB.I.RW-7111/T/15/2000)
Zachodniopomorskiego Urzdu Wojewdzkiego
z 28 czerwca 2001 roku.

Wyszczeglnienie

2002

2003

2004

Ogem

27.960,0

38.857,8

5.555,6

72.373,4

rodki wasne

5.366,0

11.790,6

73,8

17.230,4

Roboty budowlano-montaowe

3.032,1

11.631,0

Okookontraktowe:

2.333,9

159,6

Razem:
W tym:
1.

14.663,1
73,8

2.502,9

w tym:
dokumentacja

9,4

nadzr inwestorski

290,4

152,0

442,4

obsuga laboratoryjna

72,4

72,4

nadzr autorski

30,2

30,2

195,0

195,0

1.721,5

1.721,5

pozostae koszty

10,2

10,2

zakup gruntw

4,8

7,6

12,4

Budet pastwa

10.000,0

7.000,0

17.000,0

Roboty budowlano-montaowe

10.000,0

5.610,0

15.610,0

1.390,0

1.390,0

5,3

5,3

1.049,5

1.049,5

183,2

183,2

nadzr autorski

68,0

68,0

nadzr archeologiczny i badania

31,8

31,8

decyzje na wycink, wyczenie grunt. z prod. lenej

42,6

42,6

9,6

9,6

nadzr archeologiczny i badania

decyzje na wycink, wyczenie grunt. z prod. lenej

2.

9,4

Okookontraktowe:
w tym:
dokumentacja
nadzr inwestorski
obsuga laboratoryjna

pozostae koszty
zakup gruntw
3.

Bank wiatowy

12.594,0

20.067,2

5.481,8

38.143,0

Roboty budowlano-montaowe

12.594,0

20.067,2

5.481,8

38.143,0

Ogem roboty budowlano - montaowe

25.626,1

37.308,2

5.481,8

68.416,1

2.333,9

1.549,6

73,8

3.957,3

27.960,0

38.857,8

5.555,6

72.373,4

Ogem wydatki okoontraktowe

Razem:

Rozliczenie kosztw budowy Obwodnicy Wolina (kwoty s podane brutto w tys. PLN )

monografia

77

Przed rozpoczciem realizacji, zadania na przyszym terenie

budowy w latach 19992001 prowadzone byy przez pracownikw Zespou do bada Archeologiczno-Konserwatorskich
Pracowni Archeologicznej Instytutu Archeologii i Etnologii
Polskiej Akademii Nauk (ul. Zamkowa 16, 72500 Wolin), kierowanego przez prof. dr. hab. Wadysawa Filipowiaka
badania archeologiczne. W czasie tych poszukiwa odnaleziono wiele cennych eksponatw.
Z bada tych powstay sprawozdania, ktre s w posiadaniu
GDDKiA Oddzia Szczecin.
We wrzeniu 2001 roku ogoszono dwa przetargi na wyonienie wykonawcy robt drogowo-mostowych. Otwarcie ofert na
oba kontrakty odbyo si w Generalnej Dyrekcji Drg Krajowych i Autostrad w Warszawie w dniu 19 listopada 2001 roku.
Po dokonaniu oceny zoonych ofert, wybrano jednego wykonawc na oba kontrakty: spk dwch firm: NECSO ENTRECANALES CUBIERTAS S.A. Madryt, Hiszpania oraz MOSTOSTALWARSZAWA S.A. Warszawa, Polska.
W dniu 21 lutego 2002 roku podpisano obie umowy na realizacj zada:
dla kontraktu Nr 91.1. Umowa Nr 4236-0-1/91.1/2002
dla kontraktu Nr 91.2. Umowa Nr 4236-0-1/91.2/2002.
14 marca 2002 roku przekazano teren budowy dla realizacji
powyszych kontraktw.

78

W imieniu Zamawiajcego teren przekazywali przedstawiciele GDDKiA Oddzia w Szczecinie: mgr in. Kazimierz Matecki
Z-ca Dyrektora Oddziau, i mgr in. Ewa Barcicka Naczelnik Wydziau Inwestycji, oraz in. Jan Czarkowski Kierownik
Rejonu w Nowogardzie GDDKiA Oddzia w Szczecinie.
Ze strony Wykonawcy teren przejli przedstawiciele MOSTOSTALU WARSZAWA S.A.: Tadeusz Szymaski, Grzegorz Owczarski, Zbigniew eraski (jako penomocnik NECSO), Stanisaw
Opara i Henryk Lutkiewicz.
Cao robt wykonano do 30 padziernika 2003 roku, zgodnie
z umowami podpisanymi w lutym 2002 r. W listopadzie 2003 r.
przeprowadzono procedur zwizan z uzyskaniem decyzji
o pozwoleniu na uytkowanie obiektu.
Zachodniopomorski Wojewdzki Inspektor Nadzoru Budowlanego, Decyzj Nr WINB.ZH.7114/14/2003 z dnia 1 grudnia
2003 roku, udzieli pozwolenia na: Uytkowanie Obwodnicy
drogowej miasta Wolina w cigu drogi krajowej Nr 3 winoujcieGorzw Wlkp., od km 26,500 do km 29,067, wraz z:
1) mostem drogowym z przsem ukowym o konstrukcji stalowej, nad rzek Dziwn o rozpitoci 165 m; 2) estakad
drogow do mostu oraz wiaduktem drogowym w Recawiu.
Uroczyste otwarcie Obwodnicy dla ruchu nastpio 2 grudnia
2003 roku.

79

monografia

b u d o w

80

81

BUDOWA
5.1.

Kierownictwo budowy mostu

5.2. Podwykonawcy
5.3. Sprawy formalne
5.4. Opis budowy
5.5. Zakresy ilociowe robt
5.6. Realizacja budowy
5.7.

Monta przsa ukowego

5.8. Monta sekcji V

5.9. Pozostae roboty mostowe i drogowe
(Mostostal Warszawa Zbigniew eraski;
pkt. 5.7. Montostal Szczecin
Janusz Gsior, Marek Cichowski)
monografia

Rys. 5.1. Tablica informacyjna budowy

82

Rys. 5.2. Tablica reklamowa budowy

83

5.1.

Kierownictwo budowy mostu

mgr in. Tadeusz Szymaski
mgr in. Tadeusz Karczmarzyk
mgr in. Grayna Zakrzewska
mgr in. Zbigniew eraski
mgr in. Grzegorz Owczarski
mgr in. Henryk Lutkiewicz
Stanisaw Opara
Leszek Mi
mgr in. Adam Barczyszyn
mgr Kamila Graj
mgr in. Tomasz Kaliszyk
Jose Angel Andres Lopez
Maria Lorena del Valle Alonso
mgr in. Piotr Juwiuk
mgr in. Krzysztof Micek
mgr in. Artur Makowski
mgr in. Jan Mioduszewski
mgr in. Krzysztof Krzysztofowicz
mgr in. Agnieszka Wrocawska
mgr in. Marta Woliska
Agnieszka Maraszek

Konsorcjum NECSO/Mostostal Warszawa S.A.

Czonek Zarzdu Mostostalu,
kierowa kontraktem w pocztkowej fazie
Dyrektor kontraktu
Obsuga ksigowo-finansowa
Kierownik budowy
Dyrektor kontraktu od 2002 roku
Wsppraca, przedstawiciel Mostostalu
w Szczecinie
Wsppraca przy organizacji budowy
Kierownik obiektw drogowych
Kierownik robt betonowych
Specjalista ds. rozlicze
Inynier Budowy
Specjalista ds. rozlicze
Specjalista ds. rozlicze
Kierownik robt mostowych (06.200206.2003 r.)
Kierownik robt mostowych (05.200310.2003 r.)
Inynier Budowy
Kierownik robt konstrukcji stalowych
Kierownik montau uku
Inynier Budowy
Inynier Budowy
Sekretarka

monografia

Rys. 5.3. Kierownictwo budowy

W okresie szczytowym, tj. od maja 2003 do padziernika 2003 r.,

Kierownictwo Budowy Konsorcjum liczyo 14 osb.
W wikszoci pracownicy kierownictwa budowy to kadra
z wieloletnim staem w Mostostalu Warszawa S.A., ktra reali-

84

zowaa w latach poprzedzajcych budow w Wolinie jedne

z najwikszych inwestycji inynierskich w kraju, takich jak
Most witokrzyski, Most Siekierkowski i Trasa Siekierkowska.

Schemat organizacyjny kierownictwa budowy Obwodnicy Wolina

BIURO W WARSZAWIE

85
Dyrektor Biura Kontaktw Komunikacyjnych
Grzegorz Owczarski

Kierownik Budowy
Zbigniew eraski
Sekretariat
Agnieszka Maraszek

Kierownik
Obiektw Drogowych
Z-ca Kierownika
Budowy
Leszek B. Mi

Kierownik
Obiektw Mostowych
Piotr Juwiuk
(06.200206.2003)
Krzysztof Micek
(05.200310.2003)

Inynier Budowy
Tomasz Kaliszyk

Inynier Budowy
Artur Makowski

Kierownik
Montau Sekcji IV
Krzysztof Krzysztofowicz
(05.200310.2003)

Koordynator Robt,
Specjalista ds. BHP
Stanisaw Opara

Specjalista ds. Rozlicze

Grayna Zakrzewska

Dzia Rozlicze
Jose Andgel Andres Lopez (04.200207.2003)
Maria Lorena del Valle Alonso (08.200310.2003)
Kamila Graj

Kierownik Robt
Konstrukcji Stalowych
i Antykorozji
Jan Mioduszewski

Kierownik Robt
Palowych i Specjalista
ds. Dokumentacji
Adam Bartczyszyn

roboty palowe

BUDOWA W WOLINIE

Dyrektor Kontraktu
Tadeusz Karczmarzyk

Inynier Budowy
Agnieszka Wrocawska
(05.200309.2003)
Inynier Budowy
Marta Woliska
(06.200310.2003)

fundamenty sekcja I,
II, II, IV, V, wiadukt
w Recawiu

nawierzchnie asfaltowe
na obiektach
mostowych

podpory sekcja I, II,

III, IV, V
wiadukt w Recawiu

tymczasowa
organizacja ruchu

oyska sekcja I, II,

III, IV, V
wiadukt w Recawiu

instalacje sanitarne
instalacje energetyczne

pyty pomostw
zespolone
sekcja III, IV, V

prefabrykacja
konstrukcji uku sekcji IV

organizacja zaplecza
i placu budowy

wytwr konstrukcji
stalowych w WKS-ach

transport wodny
konstrukcji
ze Szczecina

nadzr nad wzem

betoniarskim

antykorozja konstrukcji
stalowych
sekcja III, IV, V

monta konstrukcji
uku sekcji IV

wsppraca z wadzami
lokalnymi

dokumentacja
techniczna
dokumentacja
powykonawcza
systemy ISO

nadzr BHP
nacig wieszakw
i kabli sprajcych
na uku

instalacje teletechniczne
instalacje wod.-kan.

pyty pomostw
kablobetonowe
sekcja I, II
kapy chodnikowe
roboty wykoczeniowe

monografia

ZAKRESY OBOWIZKW

roboty drogowe
(w tym nasypy,
bagrowanie)

5.2. Podwykonawcy
Elsanko, Wolin
zakres robt:
osoby odpowiedzialne:

roboty elektroenergetyczne
Waciciel mgr Jan Budzyski
Energopol Szczecin S.A.

zakres robt:
osoby odpowiedzialne:

roboty palowe i fundamentowe

Dyrektor Techniczny mgr in. Stanisaw Barcz
Kierownik Budowy mgr in. Przemysaw Gustoek
Kierownik Budowy mgr in. Waldemar Dimke

Freyssinet Polska Sp. z o.o.

zakres robt:
osoby odpowiedzialne:

oyska, kable sprajce, podwieszenie uku

Dyrektor mgr in. Krzysztof Berger
Kierownik Budowy mgr in. Andrzej Kandybowicz
Fugo S.A. Konin

zakres robt:
osoby odpowiedzialne:

wytwr konstrukcji stalowej sekcji III i V

Kierownik WKS mgr in. Janusz Brzyziak
Gemite

zakres robt:
osoby odpowiedzialne:

zabezpieczenia betonw i powoki chemoutwardzalne

Dyrektor mgr in. Krzysztof Saramowicz
Kierownik Budowy mgr in. Jzef Jurewicz
Heko Wocawek

zakres robt:
osoby odpowiedzialne:

86

zabezpieczenia antykorozyjne konstrukcji stalowych

Dyrektor mgr in. Arkadiusz Gustak

Hempel Polska
zakres robt:
osoby odpowiedzialne:

87

producent powok antykorozyjnych konstrukcji stalowych

Dyrektor ds. Technicznych Marek Puczkalski
mgr in. Leszek Augustynek
Hobas Polska

zakres robt:
osoby odpowiedzialne:

producent systemu odwodnienia obiektw mostowych

Przedstawiciel mgr in. Jerzy Najda

Interstal Sp. z o.o.

zakres robt:
osoby odpowiedzialne:

bariery drogowe
Kierownik Budowy Sylwester Zarbski
Izolbit Mosty Sp. z o.o.

zakres robt:
osoby odpowiedzialne:

dylatacje mostowe
Kierownik Budowy mgr in. Pawe Nowak
,
Krimfo d Oro Sp. z o.o.

zakres robt:
osoby odpowiedzialne:

bariery energochonne mostowe, oznakowanie pionowe i poziome

Prezes mgr in. Micha Matecki
Kierownik Budowy mgr in. Tomasz Pukszta
Maxer S.A.

zakres robt:
osoby odpowiedzialne:

roboty elbetowe
Dyrektor Oddziau mgr in. Tadeusz Kowalewski
Zastpca Dyrektora Oddziau mgr in. Stanisaw Welc
Kierownik Budowy Kazimierz pitalniak
Majster mgr in. Marek Seruga

monografia

Mostostal Puawy S.A.

zakres robt:
osoby odpowiedzialne:

monta konstrukcji stalowej sekcji III i V, wytwr konstrukcji uku

Dyrektor Techniczny mgr in. Andrzej Pruchniak
Dyrektor ds. Produkcji mgr in. Zdzisaw Jarosz
Kierownik Budowy Edmund Oko
Majster in. Jerzy Przewoka
Montostal Szczecin Sp. z o.o.

zakres robt:
osoby odpowiedzialne:

monta konstrukcji stalowej sekcji IV, V, wytwr konstrukcji stalowej

pomostu sekcji IV
Prezes mgr in. Marek Cichowski
Wiceprezes mgr in. Janusz Gsior
Kierownik Budowy mgr in. Ryszard Stawiski
LaFarge Beton Sp. z o.o.

zakres robt:
osoby odpowiedzialne:

wze betoniarski
Kierownik Wytwrni Ryszard Pachla
Technolog mgr in. Ewa Michalewicz
Kierownik Kontraktu mgr in. Krystyna Tkaczyk
Pat Sp. z o.o. Gdynia

zakres robt:
osoby odpowiedzialne:

instalacje teletechniczne
Kierownik Budowy Leszek Mrozowski
Politechnika Gdaska Katedra Mostw /Arkobi

zakres robt:
osoby odpowiedzialne:

prbne obcienia mostw

Prowadzcy mgr in. Maciej Malinowski
Polski Asfalt Sp. z o.o. / Strabag S.A.

zakres robt:
osoby odpowiedzialne:

roboty drogowe
Dyrektor Kontraktu mgr in. Marek Szaga
Dyrektor Regionu mgr in. Krzysztof Stalski
Kierownik Budowy Wiesaw Plichta
Majster Ireneusz Domaniowski

Inwest Remex Sp.z o.o.

zakres robt:
osoby odpowiedzialne:

ekrany dwikochonne
Kierownik Budowy Marian Gga
Rol-Mech Wolin

zakres robt:
osoby odpowiedzialne:

88

rozbirki, roboty przygotowawcze i zagospodarowanie placu

budowy
Dyrektor/Waciciel Jzef Michalak

S.E.I.C.C Polska Sp. z o.o.

zakres robt:
osoby odpowiedzialne:

dostawca izolacji mostowych

Przedstawiciel mgr in. Andrzej Zajczkowski

89

Sibet Kielce
zakres robt:

producent belek strunobetonowych KUJAN-SL 15

Skalgeo winoujcie

zakres robt:
osoby odpowiedzialne:

obsuga geodezyjna
Geodeta mgr in. Zbigniew Korneluk
Geodeta mgr in. Krzysztof Kowalski
Geodeta mgr in. Mirosaw Skorupka

Sulimar Midzywodzie
zakres robt:
osoby odpowiedzialne:

instalacje wodno-kanalizacyjne i sanitarne

Waciciel Zbigniew Suryn

monografia

5.3. Sprawy formalne

Przedmiot kontraktu
Przedmiotem kontraktu bya budowa Obwodnicy Wolina w cigu drogi krajowej nr 3 winoujcieSzczecin od km 26 + 500
do km 29 + 067. Zakres ten dla celw inwestycyjnych i przetargowych podzielono u inwestora na dwie niezalene czci
okrelone oznaczeniem:
kontrakt 91.1. Budowa mostu przez rzek Dziwn
realizowany na podstawie decyzji Wojewody
Zachodniopomorskiego z dnia 28.03.2000 r. nr AB.I.3T/
7111/15/2000 nr pozwolenia 6/2000
kontrakt 91.2. Budowa Obwodnicy, Estakady
i Wiaduktu, realizowany na podstawie decyzji Wojewody
Zachodniopomorskiego z dnia 28.06.2001 r. nr AB.I.RW/
7111/T/12/2000 nr pozwolenia 29/T/2001.
Oba kontrakty realizowa jeden wykonawca i w zwizku z tym,
w dalszej czci opisu, uywana jest nazwa Obwodnica Wolina dla obu kontraktw.
Inwestor
Inwestorem dla budowy Obwodnicy Wolina bya Generalna
Dyrekcja Drg Krajowych i Autostrad w Warszawie, bezporedni nadzr nad budow sprawowa Oddzia Szczecin, jako Kierownik Kontraktu, w osobie Zastpcy Dyrektora Oddziau mgr.
in. Kazimierza Mateckiego.
Inynier Rezydent
Przetarg na Inyniera Rezydenta wygraa firma DIM Pracownia Projektowa Drg i Mostw, ul. Sosnowa 6a, Szczecin.
Funkcj Inyniera Rezydenta sprawowa mgr in. Ryszard Kowalski, ktry powoa zesp inspektorw nadzoru inwestorskiego.
Dokumentacja techniczna
Projekt budowlany i wykonawczy zosta opracowany przez
firm Transprojekt Gdaski Sp. z o.o. Gdask, ul. Partyzantw 72 A. Projektantem obiektw mostowych jest mgr in.
Krzysztof Topolewicz. Projektantem drogowym jest in.
Danuta Jarkowiec.
Wykonawca
Zwycizc przetargu na budow Obwodnicy Wolina w cigu
drogi krajowej nr 3 winoujcieSzczecin, a co za tym idzie
Wykonawc, zostao konsorcjum firm:
NECSO Entrecanales Cubiertas Avda. de Europa, 18 Parque

90

Empresarial La Moraleja 28108 Alcobendas (Madrid), Mostostal Warszawa S.A., 02-673 Warszawa, ul. Konstruktorska 11 a,
Liderem konsorcjum bya firma NECSO Entrecanales Cubiertas.
Zaoferowana przez Wykonawc cena za roboty budowlane
i warto podpisanych umw wyniosa:
Kontrakt 91.1.
34.917.999,00 z
Kontrakt 91.2.
25.004.979,00 z
Razem:
59.922.978,00 z
Finansowanie budowy
Budowa finansowana bya z dwch rde:
budet pastwa:
40% + VAT oraz obsuga nadzoru
Bank wiatowy:
60% (poyczka nr 4236-0-1 POL)
Walut kontraktu by PLN.
Umowa
Umowy pomidzy konsorcjum NECSO/Mostostal Warszaw S.A.
a GDDKiA podpisano w dniu 21 lutego 2002.
Czas trwania budowy
Rozpoczcie robt nastpio w dniu 22.03.2002 r.
Zakoczenie robt nastpio w dniu 30.10.2002 r.
(wobec umownego terminu zakoczenia robt 30.06.2002 r.).
Czas trwania budowy wynis 19 miesicy.

5.4. Opis budowy

Trasa drogowa

Odwodnienie

Kontrakt obejmowa wybudowanie Obwodnicy Wolina w cigu

drogi krajowej nr 3 od km 26 + 500 do km 29 + 067 (gdzie
pocztek trasy przyjto od wjazdu, od strony winoujcia)
w tym:
Budowa drogi ekspresowej.
Parametry:
droga ekspresowa 1-jezdniowa
projektowana prdko 80 km/godz.
szeroko jezdni 1*7,0 m
szeroko pasa awaryjnego 2*2,0 m
szeroko poboczy nieumocnionych 2*0,75 m
szeroko poboczy z barier stalow 2*1,25 m
szeroko korony 13,5/14,5 m
kategoria ruchu KR4
obcienie na o 115 kN
Konstrukcja nawierzchni:
4,0 cm warstwa cieralna SMA
9,0 cm warstwa wica z betonu asfaltowego
10,0 cm warstwa grnej podbudowy z betonu
asfaltowego
20,0 cm warstwa podbudowy z kruszywa amanego
stabilizowanego mechanicznie
10,0 cm warstwa ulepszonego podoa z gruntu
stabilizowanego cementem o RM=2,5 MPa
Na obiektach mostowych:
4,0 cm warstwa cieralna SMA
5,0 cm warstwa wica z betonu asfaltowego.
Budowa drg lokalnych:
budowa 10 drg cznikowych,
przebudowa ul. Kolejowej, ul. Mickiewicza,
ul. wierczewskiego, ul. Prostej i ul. Polnej w Wolinie
budowa dworca autobusowego przy ul. Kolejowej
przebudowa drg powiatowych nr 41112 i 41110
w Recawiu.

Na odcinku drogi krajowej nr 3 (strona zachodnia na wyspie 91

Wolin), od km 0 + 313 do km 0 + 545 i od km 1 + 644 do km
1 + 904 oraz na ul. Kolejowej, Mickiewicza, wierczewskiego,
cznic D 1,2,3,4, oraz w obrbie stanowisk postojowych dla
autobusw i drogi manewrowej, wykonano odwodnienie
poprzez wpusty uliczne z odprowadzeniem wody do kanalizacji deszczowej i po oczyszczeniu w piaskownikach i separatorach z substancji ropopochodnych do Dziwny, istniejcymi
lub nowowykonanymi rowami melioracyjnymi.
Na odcinku drogi krajowej nr 3 (strona wschodnia na ldzie)
od km 1 + 951 do km 2 + 097 oraz na istniejcej drodze do
Wolina odwodnienie nastpuje poprzez wpusty uliczne z odprowadzeniem wody do wykonanych roww i, po oczyszczeniu w piaskownikach i separatorach, do Dziwny.

Roboty ziemne
Trasa obwodnicy przebiega po nasypie od km 0 + 000 do km
0 + 545, od km 1+ 644 do km 1 + 904 oraz od km 1+ 952 do km
2 + 474.
Grunt do wbudowania w nasypy dostarczany by z dwch miejsc
kopalni w Mokrzycy Wielkiej i budowy zbiornika retencyjnego w Wysokiej Kamieskiej.

Urzdzenia bezpieczestwa ruchu:

wykonano pene oznakowanie poziome i pionowe
wykonano bariery podatne SP-09.
Instalacje energetyczne
Przebudowa urzdze istniejcych
Przebudowa urzdze istniejcych obja nastpujcy zakres:
przebudowa istniejcych linii energetycznych,
napowietrzno-kablowych nn 0.4 kV i sn 15 kV
budowa stacji transformatorowej betonowej
typu KS 19-28.
Powyszy zakres wystpi w Wolinie w rejonie ulic wierczewskiego, Kolejowej, Mickiewicza, Prostej, Polnej, drogi wojewdzkiej nr 41112 i 41110 oraz na drodze krajowej nr 3 od km
1 + 912 do km 2 + 410.
Budowa nowych urzdze
Wykonano:
owietlenie caej Obwodnicy
budow owietlenia, oznakowania nawigacyjnego toru
wodnego
owietlenie awaryjne wntrza uku sekcji IV.
Instalacje teletechniczne
Wykonano przebudow nastpujcych urzdze teletechnicznych:
demonta i przeoenie istniejcej kanalizacji
teletechnicznej
przestawienie i demonta supw teletechnicznych

monografia

i przeoenie kabla doziemnego

zabezpieczenie kabli dalekosinych
zabezpieczenie kabli cznociowych PKP
przebudowa i zabezpieczenie kabli sieci miejscowej.
Urzdzenia powysze wystpuj w rejonie ulic wierczewskiego, Mickiewicza, Kolejowej i Prostej, drogi wojewdzkiej 41112
i 41110 oraz drogi krajowej nr 3 od km 1+ 255 do km 1 + 305.
Wodocigi
Wykonano przebudow istniejcych sieci i przyczy wodocigowych w rejonie ulic wierczewskiego, Mickiewicza, Kolejowej, Polnej oraz przy drodze wojewdzkiej 41112 i 41110.

92

Gazocigi
Wykonano przebudow i zabezpieczenie urzdze gazowych
istniejcej sieci gazowej niskiego i redniego cinienia w rejonie ul. Prostej.
Przeprawa mostowa
Charakterystyka oglna mostu
Przeprawa mostowa skada si z piciu sekcji oddzielonych
dylatacjami.
Sekcje I i II przsa estakad skadaj si z czterech kablobetonowych dwigarw i elbetowej pyty pomostu. Dwigary s
w rozstawie osiowym 3,0 m. Poprzecznice s co 9,0 m w rozstawie podunym. Sekcja I jest cig siedmioprzsow konstrukcj o dugoci 234 m i rozpitociach 27 + 5 x 36 + 27 m.
Sekcja II jest szecioprzsow belk o dugoci 198 m i rozpitociach przse 27 + 4 x 36 + 27 m.

93

Sekcje III i V przsa skadaj si z czterech stalowych

dwigarw blachownicowych zespolonych z elbetow pyt
pomostu. Dwigary s w rozstawie osiowym 3,20. Stenia
poprzeczne s co 6,0 m w rozstawie podunym. Poprzecznice podporowe wykonano jako blachownicowe o wysokoci
2,50 m, a przsowe jako kratowe. Ruszt pomostu jest zespolony z pyt pomostu o gruboci 24 cm za pomoc sworzni
zespalajcych. Sekcja III jest szecioprzsow belk cig
o dugoci 372 m i rozpitociach 54 + 4 x 66 + 54 m. Sekcja V
jest dwuprzsow belk o rozpitociach 2 x 60 m.

monografia

Sekcja IV przso mostu jest to zespolona konstrukcja jezdni, podwieszona do dwch pochylonych ku sobie ukw stalowych. uki w wezgowiu s poczone sztywno za pomoc
kotew sprajcych. Do ukw s podwieszone poprzecznice
w rozstawie 6,0 m. Belki podune s w rozstawie 6,40 m.
Pomost jest zespolony z pyt elbetow o gruboci 24 cm za
pomoc sworzni zespalajcych. Rozpito przsa wynosi
165 m.

94

Wiadukt w Recawiu
Wiadukt wykonano jako elbetow ram trjprzsow o rozpitoci przse 14,9 + 15,5 + 14,9 = 45,3 m. Ustrj nony
skada si z uciglonych belek prefabrykowanych strunobetonowych z monolitycznym betonem wypeniajcym, tworzc
przekrj pytowy rygla ramy.
Filary obiektu stanowi supy elbetowe utwierdzone w konstrukcji nioscej i w awie fundamentowej.
Przyczki typu lekkiego z osadzonymi dylatacjami szczelnymi.
Obiekt posadowiono na palach fundamentowych wielkorednicowych 1200 mm (L = od 8,5 do 13,0 m) formowanych
w gruncie w rurach osonowych.

Podstawowe parametry obiektu:

dugo cakowita obiektu 55,51 m
szeroko cakowita 14,70 m

95

szeroko jezdni 13,10 m

szeroko w wietle barier 13,50 m
klasa obcie wg PN-85/S-10030 A.

monografia

Wyposaenie obiektw mostowych

Izolacje pyt na obiektach wykonano z papy termozgrzewalnej SOPRALENE, powierzchnie betonowe zabezpieczono materiaami firmy GEMITE.

Nawierzchnia wykonano dwie warstwy nawierzchni: cieraln SMA o gruboci 4 cm, i wic z betonu asfaltowego
o gruboci 5 cm.

Barieroporcz na obiektach mostowych wykonano barieroporcze sztywne kotwione w kapach chodnikowych. Zastosowano system barier energochonnych Mostostalu Siedlce.
Dodatkowo w przle ukowym wykonano wzmocnienie barier za pomoc systemu lin ze stali nierdzewnej.

96

97

Wpusty zastosowano wpusty z regulacj wysokoci.

Kolektory odwadniajce zastosowano kolektory odwadniajce w systemie firmy HOBAS.
Pomosty rewizyjne wykonano stalowe pomosty rewizyjne
na konstrukcji stalowej sekcji III i V, skadajce si z aurowych kratek pomostowych opartych na poprzecznicach. Na
filarach mostu ukowego wykonano pomosty rewizyjne umoliwiajce dostp do wzka rewizyjnego sekcji IV.
Wzek rewizyjny o napdzie rcznym wykonano w przle
ukowym.
oyska dostawca Freyssinet Polska:

50 mm na przyczkach wiaduktu w Recawiu

100 mm na przyczkach 1 i 23 oraz na podporze
rozdzielczej nr 8
250 mm na podporach rozdzielczych nr 14, 20 i 21.
Zabezpieczenie antykorozyjne konstrukcji stalowych:
Konstrukcj zabezpieczono zestawem:
150 m metalizacja natryskowa
1020 m warstwa uszczelniajca epoksydowa HEMPEL
130200 m warstwa podkadowa epoksydowa HEMPEL
1060 m warstwa nawierzchniowa poliuretanowa
HEMPEL.

Prefabrykowane gzymsy z polimerobetonu.

sekcja I i II oyska gumowe (neoprenowe)
o nonoci 1,8 MN i 4,05 MN (oyska stae usytuowano
na podporach 5 i 11)
sekcja III, IV i V oyska garnkowe
o nonoci 2 MN i 5 MN dla sekcji III i V oraz 12 MN
dla sekcji IV (oyska stae usytuowano na podporach
17, 20 i 22)
wiadukt w Recawiu oyska gumowe
(neoprenowe) na przyczkach o nonoci 0,60 MN.
Dylatacje dostawca Freyssinet Polska.
Na wszystkich obiektach mostowych zamontowano
dylatacje szczelne blokowe:

monografia

5.5. Zakresy ilociowe robt

Roboty przygotowawcze:
wycinka drzew
rozbirki budynkw

224 szt.
2.305,2 m3

przebudowa napowietrznych linii energetycznych nn i sn

2.438 km

przebudowa kablowych linii energetycznych nn i sn

7.050 km

przebudowa linii telekomunikacyjnych

4.167 km

przebudowa wodocigw

750,5 m

przebudowa kanalizacji sanitarnej

71,5 m

przebudowa gazocigu

62,3 m

Roboty ziemne:
wykopy

36.300 m3

nasypy

147.300 m3

odwodnienie:
przepusty pod koron drogi
kanalizacja deszczowa
piaskowniki, separatory i osadniki

46 m
2.310 m
13 szt.

podbudowy:
oczyszczenie i skropienie asfaltem

135.500 m2

warstwa mrozochronna 40 cm

32.900 m2

podbudowa z kruszywa amanego stab. mech.

34.200 m2

podbudowa z gruntu stabilizowanego cem.

29.500 m2

podbudowa z betonu asfaltowego

32.300 m2

wyrwnanie podbudowy betonem asfaltowym

680 Mg

Nawierzchnie:
warstwa wica z betonu asfaltowego gr. 4 8 cm

50.000 m2

warstwa cieralna z betonu asfaltowego gr. 4 i 5 cm

19.500 m2

Roboty wykoczeniowe:
umocnienie skarp humusem

32.500 m2

umocnienie skarp darnin

11.600 m2

umocnienie skarp elementami betonowymi

cieki z elementw betonowych
przepusty pod zjazdami

730 m2
2.100 m2
46 m

Urzdzenia bezpieczestwa ruchu:

98

oznakowanie poziome grubowarstwowe

2.300 m2

oznakowanie poziome cienkowarstwowe

915 m2

znaki i tablice drogowe

bariery ochronne

227 szt
1.500 mb

owietlenie drg

170 szt.

ekrany dwikochonne

300 mb

Elementy ulic:
krawniki betonowe

2.800 mb

nawierzchnie brukarskie

4.000 m2

obrzea betonowe

2.000 mb

Fundamenty:
pale fund. 1200 mm pion o d. od 8,5 m do 23 m
pale fund. 1200 mm ukone o d. od 8,5 m do 23 m
iniekcja podstaw pali
prbne obcienie pali

310 mb
1.500 mb
339 szt.
7 szt.

Zbrojenie:
stal 18G2b (elbet)
stal 34GS (elbet)
cigna sprajce (kablobeton)

1.050 ton
290 ton
11.600 mb

zakotwienia czynne (kablobeton)

632 szt.

czniki cigien sprajcych (kablobeton)

104 szt.

zewntrzne cigna sprajce (uk)

zakotwienia czynne kabli uku
wieszaki z lin zamknitych (uk)
zakotwienia czynne i bierne wieszakw uku

1.026 mb
12 szt.
1.850 mb
208 szt.

Beton:
beton fundamentw i podpr B30

7.100 m3

beton ustroju nonego B30

2.600 m3

beton ustroju nonego B40 (kablobeton i pyta uku)

5.200 m3

betony niekonstrukcyjne B10 i B20

prefabrykaty polimerobetonowe gzymsw
belki strunobetonowe KUJAN L = 15m

250 m3
1.330 mb
69 szt.

Konstrukcje stalowe:
konstrukcje stalowe ze stali 18G2A

2.250 Mg

czniki zespalajce ze stali St3S

17 Mg

elementy montaowe

46 Mg

pomosty rewizyjne, tor wzka rew.

wzek rewizyjny

120 Mg
3 Mg

monografia

99

skrzynie stalowe i rury obsadowe pali

500 Mg

zabezpieczenie antykorozyjne (ocynk)

28.050 m2

powoki malarskie

28.050 m2

Izolacje:
izolacje pyt pomostw pap
powlekanie lepikiem
powoki ochronne betonw

14.050 m2
2.200 m2
20.500 m2

Odwodnienie:
system odwodnienia

1.350 mb

sczki

680 szt.

wpusty mostowe

106 szt.

oyska:
oyska elastomerowe 1,8 MN i 4,05 MN

80 szt.

oyska elastomerowe 2,0 MN,5,0 MN i 12 MN

44 szt.

Dylatacje:
blokowe 50 mm

4 szt.

blokowe 100 mm

1 szt.

blokowe 250 mm

3 szt.

Urzdzenia bezpieczestwa ruchu:

100

krawnik mostowy

2.400 mb

barieroporcze sztywne

2.350 mb

5.6. Realizacja budowy

Przejcie placu budowy
Przejcie placu budowy nastpio 14.03.2002 roku w sali konferencyjnej Urzdu Miasta Wolin. Ze strony przekazujcego
obecni byli Zastpca Dyrektora Oddziau Kazimierz Matecki
i Naczelnik Wydziau Kontraktw Ewa Barcicka z Generalnej
Dyrekcji Drg Krajowych i Autostrad Oddzia Szczecin, ze strony Wykonawcy Dyrektor Techniczny, Czonek Zarzdu Mostostal Warszawa S.A. Tadeusz Szymaski, Kierownik Budowy Zbigniew eraski i Koordynator Robt Stanisaw Opara.
W spotkaniu wzili te udzia mieszkacy i przedsibiorcy
z Wolina i okolic oraz wadze samorzdowe zainteresowane
budow Obwodnicy, jej ewentualnym wpywem na ich ycie
i funkcjonowanie miasta. Stosownych wyjanie udzielali
przedstawiciele Inwestora i Wykonawcy. Wykonawca nawiza wiele cennych kontaktw z przedsibiorcami z Wolina.
W trakcie przekazywania placu pracownicy Urzdu Morskiego poinformowali, e nomenklatura uywana wzgldem Dziwny nie jest prawidowa. Dziwna powinna by okrelana mianem cieniny morskiej, co wynika z pomiarw geodezyjnych.
Rozpoczcie robt i roboty przygotowawcze
Rozpoczcie robt rozbirkowych i wytyczenie punktw trasy
do celw robt przygotowawczych nastpio 22.03.2002, potwierdzone wpisem do dziennika budowy, co jest o tyle istotne, e w dniu 27.03.2002 tracio wano pozwolenie na budow dla budowy mostu przez rzek Dziwn.
Teren budowy, szczeglnie na wyspie od podpory nr 20 (przso ukowe, sekcja IV) do podpory nr 14 (sekcja III), jest pod
cis ochron konserwatorsk ze wzgldu na wykopaliska
archeologiczne. W tym rejonie w IX i X wieku istniao potne
jak na owe czasy miasto, liczce okoo 10 tys. mieszkacw.
Z tego okresu zachoway si zabudowania przykryte warstw
torfu o gruboci do 4 m. Z tego powodu kady ruch na budowie
w zakresie robt ziemnych i ingerowania w grunt musia by
uzgadniany z miejscowym nadzorem archeologicznym i pod
jego bezporednim nadzorem. Plan zagospodarowania placu
budowy by uzgodniony i zatwierdzony przez Wojewdzkiego
Konserwatora Zabytkw.
Teren pod podporami mostowymi zosta szczegowo przebadany archeologicznie, a prace archeologiczne trway od 1999
do maja 2002 r., kiedy to zakoczono prace przy wykopaliskach pod podpor nr 16.

Teren placu budowy charakteryzowa si bardzo zrnicowa- 101

nymi i trudnymi warunkami geotechnicznymi.
Na wyspie od Dziwny, od podpory nr 20 do podpory 9, wystpowa teren bagienny, z wod gruntow w poziomie terenu,
z wierzchni warstw torfu o miszoci od 1,5 do 7,0 m. Bez
przygotowania wjazdu i utwardzenia go nie byo moliwoci
dotarcia w rejon robt lekkim sprztem budowlanym, a miejscami nawet pieszo. Wobec tak duych trudnoci terenowych
podjto decyzj o budowie drogi technologicznej wzdu obiektw mostowych o szerokoci 6 m od podpory nr 8 do podpory
nr 20. Zaplanowano drog o wzmocnionej konstrukcji poprzez
wykonanie nasypu z gruzu, wzmocnienie konstrukcji geowknin i nawierzchni z pyt betonowych. Droga ta bya
niezbdna dla dojazdu palownic, betonowozw, urawi, dostaw konstrukcji stalowych itp. Wysoko nasypu wynosia
miejscowo do 3 m ze wzgldu na niestabilne podoe torfowe.
Pomimo zastosowania wzmocnionej konstrukcji drogi technologicznej, w trakcie jej eksploatacji nastpiy znaczne osiadania, do 1,5 m w miejscach usytuowanych w odlegoci ok.
100 m od Dziwny.
Od strony Szczecina po stronie ldu nie byo moliwe wykonanie drogi technologicznej ze wzgldu na brak terenu pod jej
budow, a odlego od terenu ze stabilnym podoem do przyczka mostu wynosia ok. 100 m. Po drodze wystpoway tereny bagniste z torfem do gbokoci 7 m. Przyczek usytuowany by na nasypie na wysokoci ok. 8 m nad poziomem terenu.
Z tego wzgldu dojazd do robt zorganizowano po wybudowaniu nasypu do odpowiedniej rzdnej.
Teren budowy, ze wzgldu na specyficzne usytuowanie, by
bardzo trudno dostpny. Poza brakiem terenu przekazanego
Wykonawcy przez Inwestora i koniecznoci dzierawienia
gruntw od prywatnych wacicieli i gminy, oraz skrajnie trudnych warunkw gruntowych z obu stron Dziwny, ogromnym
utrudnieniem by ograniczony dostp z wody. Na pnoc od
mostu w odlegoci ok. 100 m istnieje most kolejowy o przewicie ok. 11 m nad poziom wody, natomiast od poudnia dostp ograniczony jest przez drogowy most obrotowy w cigu
starej trasy drogi krajowej nr 3 o torze wodnym ok. 12 m szerokoci przy otwartym przle obrotowym.
Problemem okazao si rwnie zaopatrzenie budowy w mieszank betonow. Najbliszy wze betoniarski, speniajcy

monografia

Termin zakoczenia robt

wymagania nadzoru inwestorskiego, znajdowa si w winoujciu na wyspie Wolin. Wobec do duej odlegoci, a jednoczenie duej iloci mieszanki betonowej do wbudowania
ok. 20 tys. m3, podjto decyzj o wybudowaniu tymczasowego
wza betoniarskiego w Wolinie, zlokalizowanego na terenie
byej ciepowni ok. 1,5 km od placu budowy. Mieszank produ-

Pierwotny termin (umowny) zakoczenia robt zosta przesunity z 30.06.2003 na 30.10.2003 roku. Gwnym powodem
bya konieczno zmiany dokumentacji energetycznej na skutek uchwalenia nowej ustawy Prawo Energetyczne. Ustawa
zacza obowizywa od 01.01.2002 i rwnoczenie upyn
dwuletni okres wanoci wszystkich uzgodnie. Naleao wy-

kowaa i dostarczaa firma Lafarge. Rozwizanie to pozwolio

znacznie usprawni betonowania (najwiksze betonowania
wyniosy ponad 800 m3) i zapewni dokadny nadzr nad
wzem.
Kopotliwe okazao si te wczenie Obwodnicy do istniejcej drogi krajowej nr 3, szczeglnie od strony Szczecina, gdzie
naleao podnie niwelet drogi o 4 m bez moliwoci wykonania objazdw. Wykonane zostay projekty tymczasowej organizacji ruchu.

kona now dokumentacj, dokona uzgodnie i zatwierdzi

projekty w ZUD.
Brak przebudw urzdze uniemoliwia prowadzenie robt
drogowych i mostowych na estakadach sekcja I, II i III.
Przeszkod w przypieszeniu robt i nadrobieniu opnie,
bya rwnie ostra zima 2002/03. Temperatury poniej -10C
wystpoway czsto, od grudnia do marca, co w tym rejonie
Polski jest rzadkoci.
Prowadzone rwnolegle prace archeologiczne uniemoliwiay przypieszenie robt.

102

Waniejsze terminy realizacji robt

103
marzec listopad 2002

roboty przygotowawcze polegajce na: wycinaniu drzew; rozbirkach; odhumusowaniu terenu

pod nasypy; przebudowie istniejcych sieci energetycznych niskiego i redniego napicia, sieci
wodocigowych, kanalizacyjnych, gazowych DN 150, teletechnicznych dalekosinych i miejscowych

lipiec 2002luty 2003

sierpie 2002

roboty palowe na obiektach mostowych Obwodnicy

rozpoczcie wykonywania oczepw fundamentowych podpr;

wymiana gruntu pod nasypem drogowym od km 1 + 644 do km 1 + 800

(pod przyczkiem mostowym na sekcji V) i rozpoczcie wykonywania nasypw drogowych

monografia

padziernik 2002

listopad 2002luty 2003

grudzie 2002lipiec 2003

luty 2003
marzec 2003czerwiec 2003

104

rozpoczcie wykonywania filarw i przyczkw

monta konstrukcji stalowej sekcji III

wykonywanie pyty kablobetonowej sekcji I i II

monta konstrukcji stalowej sekcji V

wykonanie elbetowej pyty zespolonej sekcji III

105
maj 2003czerwiec 2003
maj 2003lipiec 2003
maj 2003

lipiec 2003

wykonanie elbetowej pyty zespolonej sekcji V

monta konstrukcji stalowej sekcji IV (uk)
rozpoczcie wykonywania nawierzchni asfaltowych

rozpoczcie robt wykoczeniowych na obiektach mostowych (izolacje pyt, ustawienie krawnikw kamiennych, betonowanie kap chodnikowych, powoki ochronne powierzchni betonowych,
powoki chemoutwardzalne, bariery energochonne, zabezpieczenie antykorozyjne konstrukcji
stalowych)

sierpie 2003wrzesie 2003

wykonywanie pyty elbetowej zespolonej pomostu sekcji ukowej

monografia

padziernik 2003
trzecia dekada padziernika 2003
30 padziernika 2003

02 grudnia 2003

106

zakoczenie wykonywania nawierzchni asfaltowych na Obwodnicy i obiektach mostowych

prbne obcienia obiektw mostowych
zakoczenie robt budowlanych na Obwodnicy Wolina

przekazanie Obwodnicy Wolina do uytkowania

5.7.

Monta przsa ukowego

(Montostal Szczecin Janusz Gsior i Marek Cichowski,

Mostostal Warszawa Zbigniew eraski)
Teren montau
Budowa konstrukcji nonej kadego mostu, w najwikszym
stopniu ze wszystkich etapw jego realizacji jest uzaleniona
od lokalnych warunkw terenowych, na jakich projektowana
jest przeprawa.
Std podstawow informacj, wpywajc na opracowanie
koncepcji montau konstrukcji nonej mostu, jest informacja
o terenie, na ktrym ma on powstawa.
Rzeka Dziwna, bdca jedn z trzech oprcz winy i Piany (Peene, w Niemczech) odng Odry, jest drog wodn, ale obcion w niewielkim stopniu i to gwnie jachtami turystycznymi.
Jej gboko w miejscu przeprawy wynosi okoo 5 m, minimalnie 2 m.
Nurt, jak wiadczy o tym nazwa Dziwna, jest nietypowy;
w zalenoci od kierunku wiatru pynie na pnoc do morza
lub na poudnie w kierunku Zalewu Szczeciskiego, z tym, e,
jak na rzece nizinnej, jest on bardzo wolny i nie powodujcy
utrudnie dla montau.
Pywy, czyli zmiany poziomu wody, zwizane s gwnie z wiatrem pnocnym, poziom moe si wwczas podnosi nawet
o 1,5 metra w cigu dnia.
Warunki takie daj moliwo wykorzystania do montau
i transportu, na pontonach o duej wypornoci, konstrukcji
o znacznych gabarytach, tym samym umoliwiajc scalanie
konstrukcji w bloki montaowe w korzystniejszym terenie.
Pewnym utrudnieniem w tych pracach s przeszkody wodne,
znajdujce si na trasie ewentualnego transportu wodnego,
takie jak:
pytki, wski i krty odcinek Dziwny
od Zalewu Szczeciskiego do Wolina
wski most zwodzony w samym Wolinie po stronie
poudniowej od przeprawy
pozostae podpory przedwojennego mostu kolejowego
po stronie pnocnej przeprawy
(podpory te, jak si pniej okae, speniy istotn,
pomocnicz rol przy montau sekcji V)
istniejcy wysoki kratowy most kolejowy.

Kolejnym utrudnieniem by jedyny moliwy dojazd do miejsca

montau i brzegu rzeki tymczasow drog z pyt od strony
107
zachodniej.
Drog t wykorzystywali oczywicie wszyscy uczestniczcy przy
realizacji Obwodnicy. W przygotowywanej koncepcji montau naleao to bra pod uwag.
Koncepcja montau
Od pocztku budowy wiadomym byo, e wybudowanie uku
ley na ciece krytycznej budowy i jego zakoczenie bdzie
decydowao o terminie zakoczenia caej obwodnicy.
Opracowano 5 wariantw montau, ktre przewidyway:
monta przsa na podporach przse zalewowych lub
na nasypie, a nastpnie nasunicie podune na oyska
monta na rusztowaniu
wreszcie monta caego przsa w Szczecinie i wodny
transport na budow.

monografia

Rys. 5.4. Schematy montau przsa ukowego

Wariant z podunym nasuwaniem by te zrnicowany. Polega na nasuwaniu w poziomie aw fundamentowych i podnoszeniu do poziomiu oysk. Brano te pod uwag nasuwanie
od strony Szczecina i od strony winoujcia.
Powysze warianty miay rne wady, ktre uniemoliwiy ich
realizacj. Do najistotniejszych naleay: wstrzymanie robt
na ssiednich przsach do czasu zakoczenia montau uku,

108

maa szeroko zwodzonych przse mostw w Wolinie i Dziwnowie, uniemoliwiajca przepynicie szerokich jednostek
(powyej 12 m), ochrona archeologiczna, zakazujca wykonywania dodatkowych pali, ryzyko nasuwania podunego na
pontonach oraz koszt realizacji.
Wariant 5, wedug ktrego wykonano monta zaproponowany
przez Montostal Szczecin, by zbliony do koncepcji przedsta-

109

wionej w projekcie przez projektanta mgr. in. Krzysztofa Topolewicza. Bardzo wan zalet tego wariantu byo uniezalenienie si od robt na pozostaych elementach mostu i od
przylegego terenu.

Koncepcje te polegay na:

scaleniu konstrukcji na nabrzeu w Szczecinie
w maksymalne moliwe do podniesienia gabaryty
transporcie wodnym do Wolina
podniesieniu z wody scalonych elementw.

monografia

Firma Montostal podtrzymaa t korzystn we wszystkich fazach koncepcj montau, polegajc na zbudowaniu uku jako
elementu nonego, a nastpnie powieszenia pomostu i sprenia poziomego.
Ponadto koncepcja ta organizacyjnie moga si uzupenia
z technologi wykonania sekcji V, czyli pozwalaa nam na
podwjne wykorzystanie nastpujcych elementw:

Rys. 5.6. Scalanie uku na nabrzeu portowym w Szczecinie i zaadunek segmentu na ponton

Scalanie i transport elementw uku

placu scalania dla obu sekcji
tych samych urawi montaowych przy scalaniu
i zaadunku
tych samych przy obu montaach pontonw
transportowych i pchaczy
tych samych urzdze wcigajcych i lin
nie bez znaczenia byo te jednoczesne organizowanie
pozwole wodnych i dopuszcze w odpowiednich
urzdach.
Technologi montau przsa ukowego opracowa Transprojekt Gdaski (Krzysztof Topolewicz) na zlecenie Mostostalu
Warszawa. Projekty techniczne zwizane z montaem (transport, podnoszenie, elementy pomocnicze) opracowa Montostal Szczecin.

110

Dla celw montaowych podzielono uk na nastpujce segmenty:

segment I rodkowa cz (2 uki poczone razem)
o d. 68,5 m, szer. 6,0 m(max) i ciarze 178,2 T
segment II skrajny fragment od strony Szczecina
(rwnie 2 uki razem), d. 50,4 m, szer. od 6,0
do 16,6 m, i ciarze 155,5 T
segment III skrajny fragment uku od strony Wolina,
jest zwierciadlanym odbiciem segmentu II
segmenty montaowe stalowej konstrukcji pomostu.
Proces scalania zakoczy zaadunek kolejnych segmentw
wykonywany urawiem pywajcym Gucio o 200-tonowym
udwigu.

111

Rys. 5.7. Trasa transportu segmentw ze Szczecina do Wolina

Scalanie wykonywane byo od lutego do kwietnia 2003 r.

Transport wykonano na pontonach o wypornoci 600 T
i wymiarach 30 x 12 m, dostosowanych do kadego adunku.
Dostosowanie polegao na wykonaniu odpowiednich konstrukcji podparcia, innych dla kadego elementu.
Transport kadego pontonu prowadziy dwa pchacze firmy
Navigar, wyspecjalizowane w tego typu operacjach.
W jednym wypadku, transportowania poczonych segmentw dolnych ukw, przeszkod by istniejcy i uywany most
zwodzony na Dziwnie w Wolinie. Trudno polegaa na tym, e
szeroko pomidzy filarami mostu zwodzonego wynosia

12,5 m, podczas gdy adunek po stronie rozchodzcych si

gazek uku by szerszy 16,6 m.
Zdecydowano si wic na zamontowanie, ju przed transportem, wiey, majcej pniej, w trakcie montau, podnosi ten
element uku.
Podczas przechodzenia pomidzy filarami mostu zwodzonego
(obrotowego) uniesiono na niej zbyt szerokie gazki uku i ta
cz przesuna si nad jezdni mostu.
Trwao to najwyej 5 minut.

monografia

3000

3000
ponton
5600

24000

5000

22000

Rys. 5.8. Schemat zaadunku segmentu rodkowego

Rys. 5.9. Transport segmentu ze Szczecina do Wolina; trasa wg mapy

112

113

3000

3000
ponton

Rys. 5.10. Schemat zaadunku segmentw skrajnych

Rys. 5.11. Przejazd przez most zwodzony w Wolinie

monografia

Rys. 5.12. Dojazd segmentu do budowy mostu

114

Monta uku
Monta 3 elementw uku odbywa si bezporednio z pontonw transportowych, a jako konstrukcj podtrzymujc uk
do momentu poczenia i potem sprenia, wykonalino 4 wiee wykonane z klatek stalowych na wysoko 37 m o wymiarach w rzucie 8,0 x 8,5 m.
Wiee usytuowano w osi podunej mostu, w miejscu stykw
segmentw montaowych uku.
Posadowiono je na palach wbijanych z rur stalowych o przekroju 508 x 11 i dugoci cakowitej 18,0 m w iloci 12 szt. na
kad wie. Podparcie zastrzaw wiey stanowi pale z rury
508 x 11 dugoci 18 m, oraz pale z rury 406 x 11 dugoci
24,0 m rys. nr 4.3.4 3.
Wiea podpory skada si z czterech supw z klatek MOSTOSTAL typu cikiego, oraz rusztw stalowych, czcych filary
w czterech poziomach.
Ruszty wykonano z IPN550 ze stali St3S.
Ruszt dolny mocowany do blach wzowych pali jest elementem w caoci spawanym. Ruszty porednie i grny, z uwagi na
technologi montau, zoone s z czterech czci skrcanych rubami M24.

Usztywnienie podpory zapewniaj liny montowane w paszczyznach cian wiey, oraz zastrzay z rur 298,5x10.
115
Zastosowano liny firmy SANGER METAL rednicy 22 i 24 mm,
z drutu o Rm = 2160N/m2. Przed zamontowaniem liny poddano wstpnemu spreniu sia 100 kN (patrz zdjcie).
Na grnym ruszcie, w osiach cian prostopadych do osi mostu, zamontowano 120-tonowe wcigniki przelotowe firmy
HEBETEC Schweiz, w sumie 8 sztuk (dla kadego uku para
wcignikw).
Pozwalao to na dowolny ruch kadego elementu podczas
pasowania stykw.
Liny wcignikw mocowane byy do trawers, podoonych pod
segmenty uku ju w fazie zaadunku segmentu.
W trakcie operacji podnoszenia segmentw ukw konieczny
by tymczasowy demonta lin stajcych oraz czci rusztw
poziomych, bdcych w kolizji z podciganym elementem.
Ostatni istotn i trudn operacj byo opuszczenie skrajnych dolnych gazek uku na wezgowie betonowe i poczenie z wezgowiem.
Pocztkowo zamierzano wykona opuszczanie cikimi urawiami firmy KRAN ze Szczecina, ktre miay by ustawione po
stronie zachodniej pod przyczkiem, a po wschodniej na wykoczonej sekcji V mostu. Udao si to tylko na wschodnim
brzegu, na drugim nie byo moliwoci wjazdu na sekcj V.
Wobec tego urawie zostay wprowadzone na jeden ponton
i w ten sposb, od dou, lekko uniosy i osadziy gazki uku
w wezgowiach.
Poczenie z wezgowiami zapewniy ruby kotwice.
Cao poczonego uku w dalszym cigu spoczywaa na wieach do czasu wykonania pomostu i cigu poziomego.
Monta uku wykonano w okresie od maja do sierpnia 2003 r.
W celu przedstawienia kolejnych czynnoci montaowych
prezentujemy obowizujc podczas montau instrukcj.

Rys. 5.13. Rysunek oglny montau uku

monografia

a; b; c

o uku docelowego

stenia 1 i 4

stenia na osi A i B

ETAP I

monta segmentu rodkowego

podniesienie uku o 2 m wyej ni usytuowanie docelowe
na schemacie pokazano kolejno ste

Rys. 5.14a. Fazy montau uku

116

stenia na osi 2 i 3

33150

33150

117

3000

ETAP IIa monta segmentu prawego

wprowadzenie pontonu z prawym segmentem uku
podwieszenie do wcigarek usytuowanych na wieach
ETAP IIb monta segmentu prawego
podciganie uku wcigarkami na wiey do momentu
oparcia gazi uku na zespoach jezdnych
drugi punkt podparcia na wiey ustawionej na pontonie

monografia

33150

33150

ETAP IIc monta segmentu prawego

podciganie uku wcigarkami na wiey
drugi punkt podparcia na zespoach jezdnych
ETAP IId monta segmentu prawego
zespawanie segmentu rodkowego z segmentem prawym

Rys. 5.14b. Dalsze fazy montau segmentu rodkowego i prawego

118

33150

2012

119

33150

ETAP III monta segmentu lewego

kolejno prac jak przy segmencie prawym
ETAP IVa oparcie uku na filarach
zamontowanie na torach lizgowych ram
podwieszenie uku do wspornikw
usunicie zespow jezdnych
skrcenie toru lizgowego
ETAP IVb oparcie uku na filarach
opuszczenie ukw na filary
punkty podparcia: wcigarki na wieach, ramy
wspornikowe na filarach
osadzenie kotew
Rys. 5.15. Monta segmentu lewego

monografia

Kolejno czynnoci
podczas montau uku
Zakres instrukcji obejmuje nastpujc kolejno montau
wysokiego nonej konstrukcji ukowej mostu:
podniesienie segmentu rodkowego uku w 2 etapach
monta segmentu skrajnego od strony Szczecina w 2
etapach

monta segmentu skrajnego od strony Wolina

poczenie segmentw w cao
opuszczenie na wezgowie betonowe i poczenie
z wezgowiem.

Szczegowa kolejno czynnoci:

Podniesienie segmentu rodkowego uku
1. Wstpne uniesienie segmentu rodkowego na trawersie w celu wypionowania lin.
2. Kontrola pocze pomidzy poszczeglnymi supkami wiey i docignicie rub.
3. Sprawdzenie geodezyjne ustawienia wie pod obcieniem.
4. Opuszczenie segmentu na pionowych linach cigncych.
5. Wykonanie pomiarw geodezyjnych ustawienia segmentu na osi podunej i poprzecznej.
6. Regulacja ustawienia segmentu na osiach (przesunicie podune i poprzeczne) i ponowny pomiar sprawdzajcy.
7. Kontrola mocowania segmentu do trawersy.
8. Demonta ste linowych pierwszego i drugiego pola i belki pierwszego pomostu poredniego.
9. Podniesienie segmentu rodkowego nad pierwszy pomost poredni.
10. Monta belki pierwszego pomostu i zapicie ste linowych pierwszego i drugiego pola.
Przerwa w podnoszeniu segmentu rodkowego
I etap podniesienie segmentu skrajnego od strony Szczecina
11. Monta toru suwnego na wezgowiu betonowym.
12. Zablokowanie wezgowia w celu uniemoliwienia obrotu (podbudowanie pomidzy gr filara i wezgowiem)
13. Demonta ste linowych pierwszego i drugiego pola i belki pierwszego pomostu poredniego od strony Szczecina.
14. Wprowadzenie opartego na pontonie segmentu skrajnego nad wezgowie i nad trawers na wiey.
15. Oparcie segmentu nad wezgowiem na wzkach do przesuwu poziomego, wystpujcego podczas podnoszenia na wiey.
16. Oparcie drugiego koca segmentu na trawersie lecej na pierwszym pomocie.
17. Wyprowadzenie pontonu transportowego spod segmentu.
18. Monta belki pierwszego pomostu i ste pierwszego i drugiego pola.
Nastpny etap rozpoczyna si po zabetonowaniu wezgowia na filarze od strony Wolina, w celu uzyskania maksymalnej pewnoci,
e bdzie ono gotowe do prac.
Kocowe podnoszenie segmentu rodkowego
19. Demonta ste linowych drugiego i trzeciego pola i belki drugiego pomostu poredniego.
20. Podniesienie segmentu rodkowego nad drugi pomost poredni.
21. Monta belki drugiego pomostu i ponowne zapicie ste linowych drugiego i trzeciego pola.
22. Kontrola pionowoci wiey.
23. Pomiar wysokoci uku.

120

121

Podniesienie segmentu rodkowego na wysoko montaow.

(wys. montaowa = podniesienie ponad poziom oparcia nad wezgowiem segmentu skr. 600 mm)
24. Kontrolne pomiary geodezyjne wysokoci segmentu i usytuowania w obu osiach.
25. Regulacje pod nadzorem geodety.
II etap podniesienie segmentu skrajnego od strony Szczecina
26. Demonta ste linowych pola pierwszego i drugiego belki pierwszego pomostu poredniego.
27. Podniesienie segmentu ponad pierwszy pomost wraz z kontrol przesuwu nad wezgowiem.
28. Monta belki pierwszego pomostu i ste pierwszego pola.
29. Demonta ste linowych pola trzeciego i belki drugiego pomostu poredniego.
30. Podniesienie segmentu ponad drugi pomost wraz z kontrol przesuwu nad wezgowiem.
31. Monta belki i ste drugiego i trzeciego pola.
32. Monta pomostu roboczego na drugim pomocie na wiey od strony Szczecina.
33. Docignicie segmentu w celu dopasowania styku z segmentem skrajnym.
34. Kontrola geodezyjna ustawienia obu segmentw.
35. Wstpne pasowanie styku segmentw.
Podniesienie segmentu skrajnego od strony Wolina
(Uwaga: kolejno czynnoci 3641 jak 1117)
42. Podniesienie segmentu ponad pierwszy pomost wraz z kontrol przesuwu nad wezgowiem.
43. Monta belki pierwszego pomostu i ste pierwszego pola.
44. Monta zewntrznych ste rurowych usztywniajcych wiee.
45. Demonta ste linowych pola trzeciego i belki drugiego pomostu poredniego.
46. Podniesienie segmentu ponad drugi pomost wraz z kontrol przesuwu nad wezgowiem.
47. Monta belki i ste drugiego i trzeciego pola.
48. Monta pomostu roboczego na drugim pomocie na wiey od strony Wolina.
49. Docignicie segmentu w celu dopasowania styku z segmentem skrajnym.
50. Kontrola geodezyjna ustawienia obu segmentw.
51. Wstpne pasowanie styku segmentw.
52. Kontrola geodezyjna: ustytuowania segmentw na obu osiach; wysoko, na jakiej ustawione s segmenty; pionowo wie.
53. Kontrola ustawienia wie i wszystkich pocze wiey.

monografia

Poczenie segmentw w cao.

54. Pasowanie stykw i poczenie segmentw.
55. Odbiory stykw przed spawaniem.
56. Spawanie stykw.
57. Pomiary geodezyjne po zakoczeniu spawania.
58. Odbiory po spawaniu.

Monta pomostu
Pomost scalany by, jak poprzednie elementy, w Szczecinie,
w segmentach o dugoci obejmujcej 3 do 5 poprzecznic
i o penej szerokoci.
Segmenty pomostu transportowano po kilka jednoczenie,
ustawione w kolejnoci odwrotnej do kolejnoci montau
i tymczasowo skadano obok filara wschodniego.
Nastpnie pojedynczo umieszczano je na wysokim ruszcie,
zbudowanym na drugim pontonie, ktry z tym adunkiem podpywa do miejsca montau pod ukiem. Ruszt by wyszy o 1 m
od wymaganej wysokoci wbudowania segmentu, a to w celu
uatwienia zaczepienia biernego lin nonych, zamontowanych
na uku przez firm Freyssinet.
Po zawieszeniu segmentu na linach, ponton uwalnia si
od adunku przez zabalastowanie i podpywa po nastpny
segment.
Po zamocowaniu ssiednich segmentw nastpowao poczenie podunic.
W miejscu kolizji pomostu z wieami montaowymi montowano pojedyncze poprzecznice.

122

Rys. 5.16. Podwieszanie pomostu

123

Monta kabli zewntrznych

Po zakoczeniu scalania rusztu stalowego, przystpiono do
jednoczesnego montau deskowania pyty pomostu, ukadania rur osonowych kabli i montau kabli. Szczeglne trudnoci sprawio wprowadzenie splotw w osony kablowe ze wzgldu na odlego pomidzy zakotwieniami. Z pierwotnie
planowanej metody wpychania kabli musiano zrezygnowa
na rzecz wcigania pojedynczych splotw specjalnymi wcigarkami. Kopoty te spowodoway parokrotne wyduenie czasu tych czynnoci w stosunku do harmonogramu.

Po wprowadzeniu kompletu splotw, w dwch skrajnych kablach wykonano wstpne sprenie w celu uwolnienia konstrukcji przsa z podpr tymczasowych i wyregulowania rusztu stalowego pomostu na wieszakach.
Poniewa praktycznie wszystkie roboty budowlane byy wykonywane jednoczenie (wprowadzanie kabli zewntrznych, deskowania pyty, zbrojenie pyty), projektant montau, do obliczenia
wymaganej siy wstpnego sprenia kabli i regulacji niwelety
konstrukcji rusztu, musia uwzgldnia wszystkie te aspekty.

Rys. 5.17. Osony kabli i wciganie splotw kabli

monografia

Betonowanie zespolonej pyty elbetowej

Opracowano projekt betonowania pyty elbetowej, ktry
przewidywa wykonanie jej w czterech etapach (kady po
trzy odcinki po 12 m). Kady kolejny etap betonowania
poprzedzany by czciowym spreniem zewntrznych
kabli uku si dobran tak, aby nie dopuci do przekroczenia dopuszczalnych przesuww na oyskach. Do momentu zakoczenia betonowania kolejnych etapw pyty,
pozostawiono pomidzy odcinkami betonowania przerwy

technologiczne na poprzecznicach. Po ich zabetonowaniu i uzyskaniu przez beton odpowiedniej wytrzymaoci,

wykonano ostateczne sprenie kabli zewntrznych. Sumarycznie w kady z szeciu kabli wprowadzono si okoo
5 500 kN. Na polecenie Inwestora, beton B40 pyty elbetowej wykonano z dodatkiem wkien polimerowych, majcych zapobiec powstawaniu rys w trakcie sprania konstrukcji kablami zewntrznymi.

5.8. Monta sekcja V

Biorc pod uwag opisane poprzednio, wyjtkowo niekorzystne do montau warunki terenowe, projektanci Montostalu
zdecydowali si wykona monta caych przse bezporednio z wody, a wic nastpujco:

124

scali w Szczecinie dwa przsa o cakowitej dugoci

120 m, podzielone podunie na dwie pary dwigarw
przetransportowa na dwch pontonach do Wolina
podnie konstrukcj na wieach ustawionych na tych
samych pontonach i nasun po wodzie na filary.

125

Rys. 5.18. Deskowanie, zbrojenie i betonowanie pyty

Scalanie w bloki montaowe L i P wykonano urawiami

hydraulicznymi firmy KRAN ze Szczecina; od lutego do marca
2003 r. Bloki lewy i prawy miay dugo 120,8 m, szer. 3,6 m,
wys. 2,6 m, ciar 175 T.

bianie akwenu w pobliu brzegu, a nawet przeprofilowa lini

brzegow, oczywicie po uzyskaniu zgody zarzdzajcego terenem, czyli Urzdu Morskiego w Szczecinie. Prace te wykonaa firma Energopol Szczecin.

Zaadunek i transport konstrukcji

Monta przse na podporach

Blok L i P zostay zaadowane rwnolegle do siebie na

dwa pontony o wymiarach 12 x 30 x 2,5 m o nonoci 600 t
(patrz zdjcia) przy pomocy szczeciskiego urawia pywajcego Gucio, nalecego do firmy Zakad Usug eglugowych
(o udwigu 200 T) i urawia samojezdnego Liebherr (400 T).
Transport przeprowadzia firma Navigar ze Szczecina trzema
pchaczami. Wymogi drogi wodnej narzuciy szeregowe ustawienie pontonw (jeden za drugim).
Konwj ten pokona drog wodn przez port, nastpnie Odr,
Zalewem Szczeciskim i krtym odcinkiem Dziwny, w cigu
16 godzin. Pomimo e transport odbywa si w marcu, w kocowym odcinku Zalewu Szczeciskiego i u wejcia do Dziwny
konieczna bya pomoc lodoamacza.
Transport zakoczy si przy podporach nieistniejcego, starego mostu kolejowego, ktre po adaptacji posuyy do tymczasowego oparcia obu blokw.
Byo to konieczne do przestawienia pontonw w ukad rwnolegy, niezbdny do wprowadzenia przse na podpory.
Aby wprowadzenie pontonw pomidzy podpory nowego
mostu byo moliwe, naleao duo wczeniej wykona pog-

Operacj rozpoczto ponownym przejciem bloku montaowego przez pontony, przez ich wybalastowanie i podpynicie
do stanowiska. Na pontonach ustawiono po dwie wiee z krat
typu Mostostal o wysokoci 11,5 m, z zamontowanymi na nich
wcignikami przelotowymi sucymi do uniesienia.
Cztery wcigniki firmy HEBETEC Schweiz miay nono po
70 T.
Waciwy monta przedstawiony na zdjciach polega na:
dopyniciu, ustawieniu i cumowaniu zestawu obok
istniejcych filarw starego mostu kolejowego
podniesieniu bloku montaowego wcignikami
na wieach. Wspornik o dugoci 46 m zwiesza si
ponad metr pod wasnym ciarem
wpyniciu zestawu midzy filary
dokadnym ustawieniu nad oyskami, kontrolowanym
przez szczecisk firm geodezyjn ukowski i Jwiak
opuszczeniu bloku na oyska.
Ostatni czynnoci byo zanurzenie pontonw przez zabalastowanie w celu wysunicia si spod konstrukcji przsa i podpynicie po nastpny blok.

monografia

Rys. 5.19. Monta sekcji V dugo 120 m

a) zaadunek na pontony w Szczecinie, b) przeadunek na starych filarach dla przestawienia pontonw od jazdy poprzecznej

5.9. Pozostae roboty mostowe i drogowe

Sekcja I i II estakady kablobetonowe
Kablobetonowe estakady betonowano zgodnie z projektem
technicznym, w odcinkach po dwa przsa, z uciglaniem kabli
po kadym etapie betonowania.
W rejonie pomidzy podporami nr 1114 wystpuj w podou
torfy o miszoci dochodzcej do 5 m. Technologia wykonywania ustroju nonego przewidywaa wykonanie jej na mokro
w deskowaniu opartym bezporednio na gruncie rodzimym.

Powodowane to byo unikniciem ingerowania w grunt ze

wzgldu na cis ochron archeologiczn. Nie mona byo
zastosowa tymczasowych pali fundamentowych pod szalunki. Zdecydowano si na wykonanie kompensacji podoa
i uoenie balastu z pyt betonowych. Po okoo miesicu konsolidacji i ustabilizowaniu si osiada podoa gruntowego
(osiadania dochodziy do 20 cm) zdjto balast i wykonano

Rys. 5.20. Rusztowanie, deskowanie i zakotwienie kabli cigych i kapeluszowych

126

127

c), d), e) (zaadunek na pontony w Szczecinie) dojazd fo filarw mostu f) ustawienie na oyskach

deskowanie na rusztowaniach opartych na gruncie. Praktyka

potwierdzia obliczenia teoretyczne i osignito waciw dokadno wykonania pyty kablobetonowej.
Sytuacja ta spowodowaa ponadmiesiczn przerw w wykonywaniu ustroju nonego pyty sekcji II. W celu uniknicia
przestoju i opnie, deskowanie po niewielkich modyfika-

cjach przestawiono na sekcj I i wykonano j okoo miesic

wczeniej. Dziki tej operacji uniknito opnie w robotach
przy sekcjach kablobetonowych.

monografia

Wykonanie elbetowych wezgowi uku

Projekt przewidywa wykonanie elbetowych wezgowi uku
kade o masie 250 ton.
Poczenie konstrukcji stalowej uku z elbetowymi wezgowiami wymusio bardzo skomplikowane i pracochonne zbrojenie (czas wykonywania by trzykrotnie duszy ni zakadano). Kopotliwe byo zwaszcza precyzyjne ustawienie
zakotwie sprajcych. Ze wzgldu na rozmiary wezgowi zdecydowano si na zabetonowanie ich na docelowych oyskach.
oyska garnkowe 12 MN ustawiono w osiach podpr, nie wykonujc adnego wyprzedzenia ani wstpnego obrotu. Taki
stan oysk musia pniej uwzgldni projektant montau
uku w trakcie poszczeglnych faz montau, co sprawio szczeglne trudnoci w trakcie betonowania pyty pomostu z etapowym spreniem zewntrznych kabli uku.
Rys. 5.21. Deskowanie pyty przse zespolonych

Sekcja III estakada zespolona

Wykonanie sekcji III przebiego bezkolizyjnie i nie sprawio
wikszych problemw wykonawczych.
Monta konstrukcji stalowej odbywa si z k, za pomoc
urawia koowego 400 T.
Betonowanie pyty odbyo si odcinkami na zasadzie przso
podpora.

Rys. 5.23. Wykonanie wezgowia

Rys. 5.22. Zbrojenie wezgowia

128

Opis najciekawszych robt drogowych

Przebudowa istniejcej drogi krajowej nr 3
Zgodnie z docelowym ukadem komunikacyjnym, istniejca
droga krajowa nr 3, przechodzca przez miasto Wolin, po oddaniu Obwodnicy do uytkowania miaa zosta drog lokaln,
czc si z gwn tras poprzez drogi cznikowe usytuowane po wschodniej i zachodniej stronie miasta. W obrbie projektowanych wcze naleao w znacznym stopniu przebudowa istniejc drog, zmieniajc jej przebieg i niwelet,
w skrajnym przypadku podnoszc j o okoo 4 m. Jednoczenie konieczne byo stae utrzymanie ruchu podczas robt,
poniewa droga ta pozostawaa praktycznie jedyn tras czc Szczecin ze winoujciem. Wymagao to wprowadzenia
ruchu wahadowego i wykonywania nasypw bezporednio pod
ruchem na drodze krajowej.

129

Rys. 5.24. Przebudowa drogi nr 3

monografia

Wykonywanie wymiany gruntu pod nasyp

od km 1 + 644 do km 1 + 800
Przyczek mostowy nr 23 usytuowany jest na nasypie drogowym ok. 12 m nad poziomem istniejcego gruntu. Teren ten
jest terenem zalewowym Dziwny, a co za tym idzie, w miejscu
tym zalegaj nienone torfy o miszoci od 2,0 do 5,50 m.
Projekt drogowy przewidywa wykonanie nasypu poprzez wypchnicie gruntu nienonego przez materia wbudowywany w
nasyp. Przy metodzie tej zachodzia uzasadniona obawa o trudnociach z cakowitym wypchniciem torfu i moliwym wymieszaniu si gruntu pod nasyp z materiaem rodzimym. Kolejnym pomysem na posadowienie nasypu byo wykonanie
pali wirowych, pooeniu geowkniny i na tym wykonanie

nasypu. Ostatecznie podjto decyzj o wymianie gruntu pod

nasypem do stropu warstwy nonej. Poniewa rejon ten znajduje si bezporednio w pobliu Dziwny, zachodzio niebezpieczestwo szybkiego napywu wody gruntowej do wykopu. Wykonano prbne wykopy i, jak si pniej okazao, dziki
sprzyjajcym warunkom atmosferycznym i wyjtkowo suchemu latu 2002 oraz sprawnoci operatora koparki i spychacza,
udao si wykona bagrowania torfu i wymian gruntu. O waciwej gbokoci wykopu decydowa nadzr inwestorski na
podstawie ogldzin dna i gruntu w wykopie. Roboty ziemne
przy bagrowaniu trway okoo miesica.

Rys. 5.25. Kolejne etapy bagrowania i wykonywania nasypu

130

131

Rys. 5.26. Stay mieszkaniec wyspy zaniepokojony budow

monografia

n a d z

132

133

NADZR

(DIM mgr in. Ryszard Kowalski)

monografia

134

135

Zesp Nadzoru Inwestorskiego

Inynier Rezydent
roboty fundamentowe i podpory
monta konstrukcji stalowych
nadzr nad wytworem konstrukcji stalowych
roboty elbetowe i wykoczeniowe
roboty drogowe
roboty telekomunikacyjne i elektryczne
roboty wod.-kan.

mgr in. Ryszard Kowalski

in. Jan Szyszko
mgr in. Tadeusz Stefanowski
dr in. Marian Kolago
in. Ryszard Jastrzbski
Andrzej Wrblewski
mgr in. Andrzej Koacz
Ireneusz Spodniewski

monografia

Organizacja Pracy Biura Inyniera Rezydenta

14 grudnia 2001 w Biuletynie Zamwie Publicznych ukazay
si ogoszenia Generalnej Dyrekcji Drg Publicznych Oddzia
Pnocno-Zachodni w Szczecinie o przetargu na penienie
funkcji Inyniera Rezydenta na zadaniach:
Budowa Obwodnicy Wolina w cigu drogi krajowej Nr 3
winoujcieSzczecin od km 26 + 500 do km 29 + 067
Budowa mostu przez rzek Dziwn.
Budowa Obwodnicy, estakady i wiaduktu.
Do przetargu zgosio si 5 firm.
Otwarcie ofert nastpio 05 lutego 2002 r. o godzinie 12:00.
Po przeprowadzeniu procedury przetargowej 29.04.2004 GDDP
ogosia, e firma DIM Pracownia Projektowa Drg i Mostw
ze Szczecina bdzie penia nadzr nad realizacj obu kontraktw, tj.
Kontrakt 91.1. budowa mostu przez rzek Dziwn.
Kontrakt 91.2. budowa Obwodnicy, estakady i wiaduktu.
Umowy na penienie funkcji Inyniera Rezydenta podpisane
zostay 06 maja 2002 r. i z tym dniem Inwestor wyda polecenie rozpoczcia penienia ww. funkcji przez DIM.
Zamawiajcym na obu Kontraktach bya Generalna Dyrekcja
Drg Publicznych w Warszawie, ktra po reorganizacji zmienia nazw na Generalna Dyrekcja Drg Krajowych i Autostrad
w Warszawie, ul. elazna 59.
Kierownikiem Projektu wyznaczony zosta Zastpca Dyrektora Oddziau GDDP, a po reorganizacji Zastpca Dyrektora
Generalnej Dyrekcji Drg Krajowych i Autostrad Oddzia
w Szczecinie, mgr in. Kazimierz Matecki.
Inynier Rezydent podlega Kierownikowi Projektu, a dziaa
w oparciu o zbir warunkw kontraktowych dla robt realizowanych z funduszy Banku wiatowego.
Kontrakty realizowane byy z poyczki Banku wiatowego (60%)
nr poyczki 4236-0-1 POL oraz w 40% z budetu pastwa.
Biuro Inyniera Rezydenta zlokalizowane byo w Wolinie przy
ul. Mickiewicza, okoo 50 m od biura Kierownika Budowy.
Biuro skadao si z odrbnych pomieszcze dla Kierownika
Projektu, Inyniera Rezydenta i inspektorw nadzoru. Biuro
posiadao rwnie sekretariat oraz sal narad.
Zasadnicza praca nadzoru polegaa na biecej kontroli przez
inspektorw nadzoru realizacji robt.
Podstawowe problemy realizacji kontraktw rozstrzygano na
bieco, a sporne kwestie analizowano i rozstrzygano na Radach Budowy.

136

Rady Budowy, tj. spotkania Kierownika Projektu, Inyniera

Rezydenta, Inspektorw Nadzoru i Wykonawcy odbyway si
minimum raz w miesicu.
Na kadej Radzie Budowy oprcz kierownictwa budowy byli
przedstawiciele dyrekcji Mostostalu Warszawa i Necso, co miao
due znaczenie dla sprawnej realizacji Kontraktw. Protokoy
z rad budowy s jednym z podstawowych dokumentw z realizacji Kontraktw.
Procedury kontraktowe
Nadzr nad budow Obwodnicy Wolina DIM, Pracownia Projektowa Drg i Mostw penia w oparciu o procedury FIDIC
opracowane przez Midzynarodow Federacj Inynierw
Konsultantw, klauzule Banku wiatowego oraz Polskie Prawo Budowlane.
Powodowao to konieczno podwjnego dokumentowania,
odrbnego dla procedur Banku wiatowego i Polskiego Prawa
Budowlanego.
Zgodnie z Prawem Budowlanym prowadzono dzienniki budowy i ksigi obmiarw.
Dodatkowo prowadzono odrbn dokumentacj, zgodn z B
i FIDIC, polegajc na pisemnym dokumentowaniu wszelkich wydarze na budowie.
Wdroono procedury prowadzenia robt zgodnie z zasadami
Banku wiatowego, jak np. zatwierdzanie programw zapewnienia jakoci, procedury aktualizacji harmonogramw, procedury zatwierdzania podwykonawcw i materiaw, procedury rozliczania robt, procedury wprowadzania zmian oraz
zakoczenia robt.
Podstawowymi dokumentami kontraktu byy wnioski i wystpienia Wykonawcy, podlegajce pisemnej opinii Inyniera
Rezydenta i zatwierdzeniu bd odrzuceniu przez Kierownika
Projektu.
Realizacja Kontraktu
Przekazanie placu budowy dla Wykonawcy nastpio
14.03.2002 r.
Do czasu podjcia obowizkw Inyniera Rezydenta przez DIM,
tj. do 06.05.2002 r. nadzr nad robotami penili etatowi pracownicy GDDP w Szczecinie, Jan Czarkowski i Wodzimierz
Banaszkiewicz.
Bezporednio po otrzymaniu od Kierownika Projektu polecenia rozpoczcia nadzoru nad realizacj Obwodnicy Wolina,
rozpocz dziaanie zesp inspektorw nadzoru DIM.

Zastalimy ( inspektorzy i rezydent) na budowie mod kadr

inynieryjn Mostostalu Warszawa, ktra z zapaem organizowaa ju plac budowy.
Poznalimy zgrany zesp, bardzo pozytywnie nastawiony do
czekajcego go zadania, wiadomy realizacji ciekawej, nowatorskiej konstrukcji mostu.
Bardzo istotnym czynnikiem integrujcym cay zesp
Wykonawcy byy osobowoci Kierownika Budowy Zbigniewa
eraskiego, odpowiedzialnego za cao robt i roboty mostowe, oraz jego Zastpcy Leszka Misia, kierujcego robotami
drogowymi i sieciowymi. Kierownictwo Robt szybko nawizao bliski kontakt z rwnie modym projektantem mostu Krzysztofem Topolewiczem, na bieco konsultujc problemy w realizacji obiektw. Uzyskano dobry poziom wsppracy
Wykonawcy i Biura Projektw, bez tak powszechnie obowizujcego wzajemnego obciania si bdami. Nie oznacza to
oczywicie, e nie byo bdw i nieporozumie. Zdarzao si,
e panowaa cika budowlana atmosfera, szczeglnie na
styku nadzoru z wykonawc i projektantami, wpisana niejako
w charakter robt i zawodu. Zawsze jednak dominowao denie do porozumienia i wiadomo celu, do ktrego zmierzalimy. A efekty pracy byy z kadym tygodniem coraz bardziej
widoczne. Najpierw w postaci rzdw podpr i dwch wie
montaowych mostu, a pniej uku, ktry z miesica na miesic wyania si coraz bardziej z rzeki lub, jak twierdzi Urzd
Morski, cieniny Dziwny, coraz bardziej dominujc wraz z wie kocioa nad dachami Wolina.
Kierownictwo budowy w Wolinie oraz zesp nadzoru Inyniera
Rezydenta mieli istotne wsparcie w merytorycznej wiedzy oraz
w yczliwoci Kierownika Projektu Kazimierza Mateckiego.
Opiek nad przebiegiem Kontraktw ze strony GDDKiA
w Szczecinie penia Urszula Jasiak, nadzr ze strony Zamawiajcego w GDDKiA w Warszawie sprawowa Henryk Strczak.
Z dyrekcji Mostostalu Warszawa szczeglnie pozytywn rol
odegra dyrektor Tadeusz Karczmarzyk, ktry mia bardzo duy
udzia w realizacji newralgicznej czci Kontraktw sekcji
IV mostu przez Dziwn.
Jego dowiadczenie zawodowe i znajomo konstrukcji stalo-

Czytajc te wspomnienia mona odnie wraenie sielskiej

i bezkonfliktowej budowy. Przy caej pozytywnej atmosferze
panujcej na budowie, przy yczliwej atmosferze otaczajcej
137
nas ze strony mieszkacw Wolina i jego wadz, co te nie jest
zjawiskiem powszechnym, realizacja Kontraktw nie bya ani
sielska ani bezkonfliktowa. Ilo spraw spornych bya proporcjonalna do wielkoci i skomplikowania budowy.
Powodem istotnego konfliktu na pocztku budowy byo forsowanie przez Wykonawc zmiany sposobu posadowienia obiektw na pale franki. Ostatecznie Kierownik Projektu, zgodnie
z opini nadzoru, nie zaakceptowa tej propozycji. Spr
o sposb wykonania nasypw po stronie wschodniej Dziwny
i w konsekwencji cakowite usunicie gruntw organicznych
z podoa nasypu wszyscy uczestnicy Kontraktw przyjli
z du ulg i w poczuciu umiechu fortuny, ze wzgldu na
zaskakujco korzystne warunki gruntowo-wodne, na ktre natrafiono w trakcie bagrowania. Problemy z realizacj czci
elektrycznej Kontraktw miay bezporednie przeoenie na
czas realizacji robt. Najbardziej dramatycznym wydarzeniem
w czasie budowy bya awaria pomostu roboczego, ktry run
wraz z trzema osobami na ziemi z wysokoci kilku metrw,
w trakcie prac antykorozyjnych. Natychmiastowa pomoc medyczna i przetransportowanie rannych helikopterem do szpitali w Kamieniu Pomorskim i Szczecinie pozwolio zminimalizowa skutki awarii dla poszkodowanych, stawiajc
jednoczenie w bardzo pozytywnym wietle sprawno Pogotowia Ratunkowego.
Bezsprzecznie najbardziej skomplikowan operacj na budowie byo wykonanie mostu ukowego, oznaczonego robocz
nazw sekcja IV. Bardzo dobra wsppraca Projektanta mostu
Krzysztofa Topolewicza ze Zbigniewem eraskim, przy udziale nadzoru stalowego w osobach Tadeusza Stefanowskiego
i Mariana Kolago, oraz nadzoru elbetowego prowadzonego
przez inspektorw: Jana Szyszko i Ryszarda Jastrzbskiego,
zakoczya si penym sukcesem.
Kontrolny nadzr laboratoryjny dla potrzeb Inyniera Rezy-

wych byy niezbdnym uzupenieniem wiedzy i zapau mo-

badania, uczestniczc niemal w kadym betonowaniu. Pobrao i przebadao prbki wszystkich zasadniczych materiaw

dych inynierw w realizacji nowatorskiej konstrukcji mostu.

Uczestnikiem kadej Rady Budowy by rwnie dyrektor Mostostalu Warszawa Grzegorz Owczarski, energicznie zabiegajcy o sprawn organizacj i realizacj robt.

denta penio Okrgowe Laboratorium Drogowe GDDKiA Oddzia w Szczecinie. Laboratorium wykonao wszystkie zlecone

uytych na budowie. Laboratorium GDDKiA dziaao niezalenie i kontrolnie do bada laboratorium Wykonawcy. Oprcz
staej kontroli geodezyjnej Wykonawcy, Inynier Rezydent dysponowa wasn kontroln sub geodezyjn.

monografia

Funkcj t penia firma GEO-PLAN. Wykonaa ona pomiary

kontrolne wszystkich newralgicznych elementw budowy.
Harmonogram zakada realizacj obu Kontraktw do 30 czerwca 2003 r. Pomimo duego zaangaowania Wykonawcy, nie
udao si zrealizowa robt kontraktowych w terminie umownym. Roboty zakoczono z opnieniem czterech miesicy,
tj. 30.10.2003 r.
Gwne przyczyny wyduenia Kontraktu to:
problemy zwizane z likwidacj kolizji z sieciami
elektrycznymi
niekorzystne warunki atmosferyczne panujce na
obszarze robt w sezonie zimowym 2002/2003 r.
Problemy z realizacj robt elektrycznych pojawiy si od pocztku robt i wynikay z koniecznoci dostosowania projektw elektrycznych do zmienionych wymogw formalnych, tj.
nowej Ustawy Prawo Energetyczne, ogoszonej 01.01.2002 r.
Pocigno to za sob wykonanie caej procedury projektowej
w tym zakresie robt, poczwszy od aktualizacji czci podkadw geodezyjnych, a skoczywszy na czasochonnym dokonaniu niezbdnych uzgodnie. Problemy energetyczne
nie zahamoway prac na caej budowie. Skutecznie utrudniy
jednak realizacj robt sekcji III, uniemoliwiajc wykonanie poszczeglnych podpr, kolidujcych z sieciami energetycznymi.
Czynnikiem, ktry uniemoliwi nadrobienie zalegoci, a spowodowa dodatkowe opnienia w realizacji Kontraktw 91.1.
bya niespodziewanie duga zima 2002/2003 r., trwajca nieprzerwanie, z krtkimi kilkudniowymi odwilami od pierwszej
dekady grudnia 2002 r. do trzeciej dekady marca 2003 r.
Panujce w tym czasie mrozy wykluczyy betonowania na obiektach i realizacj robt drogowych.
Zamarznity Zalew Szczeciski uniemoliwia eglug, a tym
samym dostarczenie do Wolina wykonanych, stalowych elementw sekcji IV i V.
Przez tych kilka zimowych miesicy niemoliwe byo rwnie
wykonanie w zamarznitej rzece Dziwny, pali, podpr tymczasowych oraz konstrukcji wie montaowych sekcji IV, zlokalizowanych w nurcie rzeki.
Do 30.10.2003 zakoczono wszystkie zasadnicze roboty, umoliwiajce oddanie Obwodnicy Wolina do ruchu.
Po wykonaniu wszystkich niezbdnych bada i formalnoci,
Obwodnica Wolina decyzj Zachodniopomorskiego Wojewdzkiego Inspektora Budowlanego w Szczecinie nr WINB.ZH.7114/
14/2003 z dnia 1.12.2003 r. nr WINB.ZH.7114/14/2003 uzyskaa pozwolenie na uytkowanie.

138

W mrone i wietrzne poudnie dnia 02.12.2003 r. Wojewoda

Zachodniopomorski Stanisaw Wzitek wrczy uroczycie
Dyrektorowi GDDKiA Oddzia w Szczecinie Feliksowi Gilewskiemu, w obecnoci licznie zgromadzonych mieszkacw
Wolina i zaproszonych goci, pozwolenie na uytkowanie
Obwodnicy Wolina.
Z uwagi na niekorzystne warunki atmosferyczne panujce
bezporednio przed zakoczeniem budowy, cz robot wymagajcych ostrych reimw technologicznych, szczeglnie
w zakresie temperatury i wilgotnoci, przesunito na okres
wiosenny. Dotyczyo to malowania warstw nawierzchniow
spodu pomostu sekcji IV. Odbir powok nawierzchniowych
zabezpieczenia antykorozyjnego konstrukcji stalowej odby
si po wykonaniu caoci robt i po wykonaniu caoci bada kontrolnych w okresie wiosennym.
Nadzr nad realizacj wytworu i montau konstrukcji
stalowej wraz z montaem wieszakw
Osob odpowiedzialn za prowadzenie nadzoru nad wytworem i montaem konstrukcji stalowej i wieszakw wraz z zabezpieczeniem antykorozyjnym by mgr in. Tadeusz Stefanowski. W skad zespou nadzoru wchodzi specjalista
technolog dr in. Marian Kolago oraz asystent inspektora nadzoru mgr in. Wojciech Supski.
Wytwr konstrukcji stalowej sekcji III Wykonawca powierzy
Wytwrni Mostostal Puawy, natomiast sekcji V wytwrni
w Koninie.
Wytwr najbardziej eksponowanej, a zarazem skomplikowanej sekcji IV, Mostostal Warszawa zleci Zakadowi Budowy
Mostw Huty Czstochowa.
Monta sekcji III oraz V prowadzi rwnie Mostostal Puawy,
natomiast sekcji IV Montostal Szczecin.
Nadzr prowadzono zgodnie z wymogami Kontraktu. Po zatwierdzeniu przez Kierownika Projektu wytwrni konstrukcji
stalowych, Wykonawca przedstawia do akceptacji Program
Zapewnienia Jakoci, dokumentacje technologiczne, rysunki
warsztatowe oraz technologi zabezpieczenia antykorozyjnego (zwaszcza wntrz skrzynek ukw). Pomimo wytworu w
trzech rnych wytwrniach, wyegzekwowano od Generalnego Wykonawcy jeden system jakoci przekazywania poszczeglnych elementw zabezpieczonej antykorozyjnie konstrukcji stalowej. Bardzo wan funkcj ze strony Generalnego
Wykonawcy, w cile pojtym odbiorze, spenia in. Mioduszewski.

Podsumowanie
Nastpnym etapem prac byy odbiory, sukcesywnie, w miar
postpu robot, zmontowanych elementw sekcji III oraz V.
Monta odbywa si po akceptacji projektu montau oraz planu bada nieniszczcych. Prace, zwaszcza spawalnicze, wykonane przez Mostostal Puawy, zostay ocenione przez zesp nadzoru bardzo wysoko.
Monta sekcji IV ukowej by podzielony na dwa etapy. Pierwszy na nabrzeu w Szczecinie, gdzie dokonywano odbioru poczonych elementw skrzynki. Rwnie, gdy byo to moliwe,
dokonywano zabezpieczenia antykorozyjnego odebranych stykw.

Obwodnica miasta Wolina, ju bezporednio po oddaniu jej do

uytku, uzyskaa bardzo pozytywn ocen mieszkacw mia- 139
sta i kierowcw. Przez jeden dzie, tu przed otwarciem Obwodnicy dla ruchu, z inicjatywy Kierownika Budowy Zbigniewa
eraskiego oddano tras we wadanie mieszkacom miasta.
Setki ludzi spacerujcych po nowej trasie swoim pozytywnym
zainteresowaniem potwierdzay akceptacj dla powstaego
dziea, wzbudzajc uzasadnion dum wszystkich, ktrzy byli
zaangaowani w jej powstanie.

W trakcie wszystkich prac zwizanych z wytworem oraz montaem dokonywano pomiarw geodezyjnych, zwaszcza konstrukcji ukw, co zaowocowao bardzo dokadnym powizaniem dwigarw ukowych oraz pomostu na montau wysokim.
Jednym z wanych elementw odbiorowych byy badania nieniszczce. Cz stykw, zwaszcza najbardziej wytonych,
w tym montaowych, podlegaa badaniom rtg. W ocenie nadzoru prace spawalnicze na montau sekcji IV zostay wykonane na ocen lepiej ni dobrze.

Szczeglne uznanie za powstanie trasy i tak piknego mostu

naley si projektantom: Krzysztofowi Topolewiczowi i Danucie Jarkowiec, przedstawicielom Wykonawcy: Kierownikowi
Budowy Zbigniewowi eraskiemu i jego Zastpcy Leszkowi
Misiowi oraz caemu zespoowi inspektorw nadzoru.

monografia

prbne obcie

140

nie

141

PRBNE
OBCIENIE
7.1.

Analiza przsa ukowego

7.2.

Prbne obcienie

Politechnika Gdaska
Krzysztof towski, Maciej Malinowski

monografia

142

143

7.1.

Analiza statyczna przsa ukowego

Konstrukcja przsa ukowego

Inspiracj dla konstrukcji przsa by most Fehmarsund
w Niemczech. Naley jednak zaznaczy, e pomimo architektonicznego podobiestwa konstrukcja mostu na Wolinie jest
odmienna. Przso ukowe ma dugo cakowit 170 m i rozpito teoretyczn 165 m. Szeroko jezdni odpowiada standardowi drogi krajowej i wynosi 12 m pomidzy barierami.
Przso skada si z dwch pochylonych, skrzynkowych ukw
stalowych o strzace 24 m i podwieszonej do nich jezdni
o konstrukcji zespolonej elbetowo-stalowej.

monografia

144

145

165,00

16,00
Rys. 7.1. Schemat i przekroje [m]

lina
zamknita 41 mm

zakotwienie
bierne

6,60
3,35

2,50

6,40
Rys. 7.2. Typowy przekrj poprzeczny

monografia

Wariantowa analiza statyczno-wytrzymaocowa przeprowadzona na etapie koncepcji wyonia ostateczn form konstrukcji przsa. Schemat statyczny to klasyczny uk stalowy
z jezdni podwieszon na ukonych wieszakach. uki zaprojektowano jako pochylone, skrzynkowe dwigary prostoktne
o wymiarach zewntrznych 1,8 m na 1,0 m, poczone siedmioma steniami o przekroju koowym tworzcymi struktur
ramow. Elementem spinajcym uki jest jezdnia. Konstrukcja jezdni jest rusztem stalowym ze wsppracujc pyt elbetow o gruboci 0,24 m. Ruszt skada si z dwch belek
skrajnych o wysokoci 0,86 m, podunicy rodkowej o wysokoci 0,64 m oraz poprzecznic o wysokoci 0,90 m. Poprzecznie wspornikowo wystaj poza obrys pyty. Na ich kocach
znajduj si zakotwienia bierne ukonych wieszakw.

146

W celu uniknicia napre rozcigajcych w betonie jezdni

spowodowanych rozporem ukw wprowadzono dodatkowo
sprenie zewntrzne. Zastosowano po 3 kable 37 x 15,5 mm
dla kadego uku. Strefy podporowe, bdce rwnie poczeniem ukw z jezdni i zakotwieniem dla zewntrznych kabli
sprajcych, wykonano jako elbetowe.
Podwieszenie zrealizowano z lin zamknitych 41 mm. Wieszaki umieszczono w dwch przesunitych paszczyznach tak,
aby wyeliminowa bezporedni kontakt w miejscach krzyowania. Przso spoczywa na dwusupowych podporach elbetowych poczonych oczepem.

147

Rys. 7.3. Jezdnia i zakotwienie wieszakw

Rys. 7.4. elbetowa cz podporowa przsa

monografia

Analiza statyczno-wytrzymaociowa
Ostateczna forma konstrukcji przsa zostaa poprzedzona
zoon analiz statyczno-wytrzymaociow. Na tym etapie
rozwaano dwa rodzaje jezdni i trzy warianty podwieszenia.
Stworzono wariantowy model numeryczny MES konstrukcji.
uki i ruszt stalowy jezdni opisano elementami prtowymi na
mimorodach przestrzennych. Pyt jezdni modelowano za
pomoc 4wzowych powokowych elementw skoczonych.
Wieszaki i kable sprajce modelowano elementami cignowymi. Dodatkowo poczyniono nastpujce zaoenia:
zaoono spryst prac konstrukcji, nie uwzgldniano
wpywu zbrojenia i sprenia na charakterystyki
sztywnociowoprzekrojowe
podziay na elementy skoczone poduny i poprzeczny,
przyjto z uwzgldnieniem rzeczywistych cech
geometrycznych konstrukcji i warunkw brzegowych

siatki MES dobrano tak, aby speniay kryterium

zbienoci podziau na elementy i jednoczenie
umoliwiay bezporednie porwnywanie wynikw
oblicze z rnych modeli (byy kompatybilne)
uwzgldniono fazy budowy poprzez zoenie stanw
obcie napre i deformacji z poszczeglnych
etapw
analizowano stany wyte pod obcieniem
charakterystycznym.
Na rys. 7.5. przedstawiono model numeryczny projektowanego mostu, wykonany przy pomocy systemu MES SOFiSTiK.
Wyniki analizy przedstawiono na rys. 7.6. Zestawiono tam podstawowe siy wewntrzne i stany wytenia dla trzech rozwaanych wariantw systemu podwieszenia. Analiza ta wskazaa ostateczny wariant do realizacji. Wybrano system wieszakw

Rys. 7.5. Model numeryczny przsa ukowego w trzech wariantach; program MES SOFiSTiK

148

ukonych, przecinajcych si pomimo oczywistych trudnoci

projektowych i wykonawczych. Kosztem podwyszenia precyzji w wykonaniu konstrukcji stalowej i trudnoci technologicznych zmniejszono znacznie ciar i uzyskano konstrukcj
sztywn, niewraliw na due obcienia skupione.
Analiza numeryczna pozwolia na sformuowanie nastpujcych wnioskw:
kluczowe dla nonoci przsa jest zginanie w wyniku
niesymetrycznego obcienia ruchomego
zastosowanie wieszakw ukonych zmniejsza powanie
zginanie w dwigarze ukowym; najlepsze efekty mona
uzyska przy wieszakach wielokrotnie skrzyowanych,
optymalne dobranie ciaru pomostu pozwala na
wprowadzenie wstpnego sprenia w wieszaki tak, aby
nie wystpi efekt wyczania si ich czci pod
obcieniem ruchomym. Cecha ta eliminuje rozwaany
wczeniej wariant lekkiego pomostu w postaci stalowej
pyty ortotropowej

odpowiednio dobrana pod wzgldem ciaru wasnego

jezdnia powoduje, e pod obcieniem ruchomym
konstrukcja pracuje jak kratownica z parabolicznym
pasem grnym
sprenie podune jezdni usytuowane w miejscu
poczenia ukw z pomostem w peni eliminuje
negatywne dla betonu rozciganie wywoane prac uku
istotnym czynnikiem majcym wpyw na ostateczne
wytenie w elementach przsa jest proces budowy.
Najwaniejsze byo utrzymanie przegubowego
poczenia uku z pomostem do ostatniej fazy
betonowania przy rwnoczesnej kontroli deformacji
poziomych za pomoc stopniowo zwikszanego
sprenia zewntrznego pomostu. Uzyskano dziki
temu znaczn redukcj momentw zginajcych
w dwigarach ukowych w obszarach podporowych.
Fazy montau pokazano na rysunku 7.7.

Obwiednie si wewntrznych i napre

Siy normalne
Nmax = 24780 kN

Mmax = 25912 kN

Nmax = 25990 kN

Momenty zginajce
Mmin = -9560 kNm

Mmin = -4400 kNm

Mmin = -1220 kNm

Mmax = 12310 kNm

Mmax = 6155 kNm

Mmax = 4140 kNm

Maksymalne naprenia w przekrojach wg hipotezy H-M-H

z = 342 MPa

z = 253 MPa

z = 198 MPa

Rys. 7.6. Zestawienie wynikw analizy statycznej przsa w trzech wariantach wieszakw

monografia

149

7.2. Prbne obcienie

Charakterystyka caego obiektu mostowego

Ostateczn weryfikacj prac projektowych i wykonawczych

byy badania odbiorowe, przeprowadzone przez Katedr Mostw Politechniki Gdaskiej w dniach 2025 padziernika 2003
r. Projekt bada odbiorowych zawiera model teoretyczny mostu wykonany na podstawie dokumentacji rysunkowej dostarczonej przez Inwestora i obliczenia obcienia zastpczego
odpowiadajcego klasie A obcie wg PN.

Przeprawa mostowa Obwodnicy miasta Wolin skada si z piciu sekcji oddzielonych dylatacjami 7.8.
Sekcje nr I i II to estakady sprone (7- i 6-przsowa), kablobetonowe o konstrukcji elbetowej, pytowobelkowej. Sekcja
III i V to estakady o konstrukcji zespolonej (6- i 2-przsowe),
skadajcej si z czterech dwigarw blachownicowych i wsp-

Rys. 7.8. Schemat obiektw mostowych

Rys. 7.9. Widok oglny na sekcj nr III (estakada zespolona), IV (most ukowy) i V (estakada zespolona)

150

151

11600

3000

3000

3000

11600

11600

3200

3200

3200

Rys. 7.10. Przekroje poprzeczne sekcji I i II (A), sekcji nr III i V (B) oraz sekcji IV (C)

pracujcej pyty elbetowej. Sekcja IV to pojedyncze przso

ukowe z jazd doem z podwieszonym na ukonych wieszakach stalowym rusztem, wsppracujcym z elbetow pyt
jezdni. Przekroje poprzeczne poszczeglnych sekcji przedstawiono na rys. 7.10. Szeroko cakowita oraz szeroko jezdni
wszystkich sekcji jest staa i wynosi odpowiednio 13,2 i 11,6m.
Wszystkie obiekty zostay zaprojektowane na klas obcienia A wg PN-85/S-10030
Modele obliczeniowe
Obliczenia do projektw prbnych obcie wszystkich obiektw wykonano metod elementw skoczonych (MES) w rodowisku systemu SOFiSTiK. Do dyskretyzacji ukadw powierzchniowych wykorzystano 4wzowe powokowe elementy
skoczone typu TimoszenkoReissnera. Elementy te s klasyC0, maj wzbogacone o stan zginania w powierzchni funkcje ksztatu eliminujce efekt blokady. S one cakowane
metod Gaussa regu 4punktow, tj. w sposb peny (FI).
Dwigary dyskretyzowano 2wzowymi przestrzennymi ele-

mentami belkowymi. Elementy te s typu Timoszenki klasy C0

o liniowych funkcjach ksztatu. Ich rwnania konstytutywne
uwzgldniaj cinanie. Wieszaki dyskretyzowano 2wzowymi elementami cignowymi.
Betonowe estakady sprone (sekcjaI i II) modelowano jako
przestrzenne ukady powokowe. Do dyskretyzacji konstrukcji
uyto:
sekcjaI 9384 elementw powokowych, 9800 wzw,
52 wizw podporowych
sekcjaII 7944 elementw powokowych, 8300
wzw, 46 wizw podporowych.
Estakad zespolon (sekcjaIII) w obliczeniach traktowano
jako ruszt belkowy. Dwigary gwne i poprzecznice, wraz
z pyt betonow (przekrj sprowadzony), modelowano elementami belkowymi na mimorodach.
Ukad obliczeniowy mostu ukowego (sekcjaIV) przyjto jako
belkowopowokowocignowy. Pyt pomostu modelowano
elementami powokowymi, konstrukcj stalow uku i pomostu elementami belkowymi na mimorodach, za wieszaki ele-

monografia

mentami cignowymi. Model obliczeniowy, na siatce 10484

wzw, skada si z 8424 elementw powokowych, 2138
elementw belkowych, 104 elementw cignowych oraz 8
wizw podporowych.

Estakad zespolon (sekcjiV) przyjto jako ukad belkowo

powokowy. Pyt pomostu modelowano elementami powokowymi, za dwigary i poprzecznice elementami belkowymi
na mimorodach. cznie dyskretyzacj stanowiy 6720 elementy powokowe, 1063 elementy belkowe oraz 22 wizy
podporowe, w siatce 6989 wzw

Rys. 7.11. Wizualizacja modeli obliczeniowych: A sekcji I i II, B sekcji IV, C sekcji V

Program bada
Badania prbne obiektw mostowych przeprowadzono zgodnie z projektami uwzgldniajcymi wymagania obowizujcych norm.
Badania obejmoway:
szczegowe ogldziny obiektw przed i po prbnym
obcieniu
statyczne obcienie prbne
dynamiczne obcienie prbne (sekcje nr III, IV, V).
Badania podczas statycznych obcie prbnych sekcji nr I,
II i III obejmoway pomiary reprezentatywnych przse. Dla
sekcji nr I pomiary prowadzono w przsach nr 4, 5 i 6, dla
sekcji nr II w przsach nr 9 i 10, a dla sekcji nr III w
przsach nr 9 i 10. Badania obejmoway pomiary ugi, przemieszcze oysk i osiada podpr. W sekcji nr IV badania
statyczne obejmoway pomiary: ugi, si w wybranych wieszakach, odksztace (napre) w dwigarach ukowych oraz
dwigarach podunych pomostu, przemieszcze oysk i osiadania podpr. Dla sekcji nr V badania statyczne obejmoway
pomiary ugi, odksztace (napre) w pasach dwigarw
gwnych, przemieszcze oysk oraz osiada podpr.

152

Ogem badania statyczne przeprowadzono dla:

4 ustawie realizujcych 20 schematw obcienia
prbnego dla sekcji nr I
3 ustawie realizujcych 15 schematw obcienia
prbnego dla sekcji nr II
3 ustawie realizujcych 15 schematw obcienia
prbnego dla sekcji nr III
2 ustawie realizujcych 10 schematw obcienia
prbnego dla sekcji nr IV
3 ustawie realizujcych 15 schematw obcienia
prbnego dla sekcji nr V.
Do bada statycznych uyto rnych kombinacji zestaww
obcie zoonych z 6, 9, 10, 15 i 18 samochodw Tatra 815
o rednim ciarze jednostkowym 271,9 kN.
Badania dynamiczne przeprowadzono w sekcjach III, IV i V.
W sekcji III i V dotyczyy one ugi oraz przyspiesze dwigarw, w sekcji V dodatkowo badano odksztacenia (naprenia) w pasach dwigarw gwnych. Badania dynamiczne sekcji IV obejmoway pomiary ugi, przyspiesze pomostu i
dwigara uku, si w wieszakach, odksztace (napre) w
dwigarach uku oraz belkach rusztu pomostu.

W ramach bada dynamicznych wykonano:

26 testw w sekcji III
27 testw w sekcji IV
29 testw w sekcji nr V.
Badano dynamiczn odpowied konstrukcji w efekcie przejazdu jednego lub dwch samochodw przy rnych prdkociach na gadkiej nawierzchni. Ponadto rejestrowano efekt
hamowania i przejazdu pojazdw przez sztuczn przeszkod

w formie progu o wysokoci 10cm. Dodatkowo pomierzono

efekt obcienia impulsowego uzyskanego poprzez zjazd
osi pojazdu prbnego z progu.
Metody pomiarw
Ugicia przse od obcie statycznych i dynamicznych mierzono i rejestrowano przy uyciu czujnikw indukcyjnych wraz
ze specjalistyczn aparatur pomiarow firmy HBM oraz au-

f pomierzone
USTAWIENIE NR 1
Maksymalna sia normalna w uku

punkt
pom.

f teoretyczne

f spr./ f spr./
f teor.
f teor.

f cak.

f spr.

f trwae

mm

mm

mm

mm

U1d/P1

57,00

56,00

1,00

64,44

87

1,8

U2d/P1

75,00

74,00

1,00

84,89

87

1,4

U1d/P2

21,00

20,50

0,50

32,16

89

2,4

U2d/P2

34,27

33,67

0,60

36,31

93

1,8

przekrj pomiarowy 11

przekrj pomiarowy 22

Rys. 7.12a. Reprezentatywne wyniki statycznych pomiarw ugi sekcji nr IV

monografia

153

torsk aparatur Katedry Mostw PG, a take przy uyciu zestawu do dynamicznych pomiarw przemieszcze PSM-200
firmy Noptel Oy z Finlandii. Ugicia od obcie statycznych
sekcji nr IV (most ukowy) mierzono take metod niwelacji
precyzyjnej.
Odksztacenia (naprenia) od obcie statycznych i dynamicznych mierzono i rejestrowano przy uyciu foliowych tensometrw elektrooporowych oraz aparatury pomiarowej firmy

HBM i Katedry Mostw PG. Przyrosty si w wieszakach sekcji

nr IV od obcie statycznych i dynamicznych mierzono i
rejestrowano przy uyciu skonstruowanych do tego celu ekstensometrw oraz aparatury pomiarowej firmy HBM i KM PG.
Przyspieszenia (drgania) konstrukcji od obcie dynamiczny mierzono i rejestrowano przy uyciu akcelerometrw i aparatury pomiarowej firmy HBM i KM PG.

f pomierzone
USTAWIENIE NR 2
Maksymalna sia normalna w uku

punkt
pom.

f teoretyczne

f spr./ f spr./
f teor.
f teor.

f cak.

f spr.

f trwae

mm

mm

mm

mm

U1d/P1

11,00

10,50

0,50

9,04

116

4,8

U2d/P1

11,00

10,50

0,50

9,04

116

4,8

U1d/P2

76,00

73,50

2,50

80,61

91

3,4

U2d/P2

77,00

74,60

2,40

80,81

92

3,2

przekrj pomiarowy 11

przekrj pomiarowy 22

Rys. 7.12b. Reprezentatywne wyniki statycznych pomiarw ugi sekcji nr IV

154

155

f pomierzone
USTAWIENIE NR U22
Maksymalne momenty w przle 22

punkt
pom.

f teoretyczne

f spr./ f spr./
f teor.
f teor.

f cak.

f spr.

f trwae

mm

mm

mm

mm

U1/22

19,76

18,59

1,17

22,50

83

6,3

U2/22

28,19

26,36

1,83

32,80

80

6,9

U3/22

38,89

36,04

2,85

42,60

85

7,9

U4/22

45,44

41,93

3,51

52,20

80

8,4

U1/21

- 8,47

- 8,04

- 0,43

- 9,80

82

5,3

U4/21

- 16,32

-16,30

- 0,02

- 16,50

99

0,1

ugicia dla przsa 22

ugicia dla przsa 21

Rys. 7.13a. Reprezentatywne wyniki statycznych pomiarw ugi sekcji nr V

Statyczne pomiary podatnoci pionowej oysk prowadzone

byy przy uyciu mechanicznych czujnikw zegarkowych.
Statyczne pomiary osiada podpr prowadzone byy metod
niwelacji precyzyjnej.

Zestawy pomiarowe obsugiwano za pomoc przenonych

komputerw wyposaonych w autorskie oprogramowanie Katedry Mostw PG oraz CAT-MAN firmy HBM, umoliwiajce
rejestracj, przetwarzanie i analiz wynikw.

monografia

Rys. 7.13b. Reprezentatywne wyniki statycznych pomiarw ugi sekcji nr V

Wyniki bada statycznych

Pomierzone wartoci ugi sprystych od obcie statycznych dla przse bezporednio obcionych stanowiy:
76 127% wartoci teoretycznych w sekcji nr I
74 120% wartoci teoretycznych w sekcji nr II
78 96% wartoci teoretycznych w sekcji nr III
87 92% wartoci teoretycznych w sekcji nr IV
78 116% wartoci teoretycznych w sekcji nr V.
Pomierzone wartoci ugi trwaych stanowiy 0,3 6,8% pomierzonych wartoci ugi sprystych w sekcji I; 1,0 9,8%
w sekcji II; 05,8% w sekcji III; 1,44,8% w sekcji IV oraz
0,18,4% w sekcji nr V.
Ekstremalne pomierzone wartoci napre w pasach dolnych dwigarw gwnych sekcji V w przsach bezporednio
obcionych stanowiy 96101% wartoci teoretycznych oraz

156

7789% wartoci teoretycznych dla przekroju podporowego.

Maksymalne pomierzone wartoci napre w dwigarach
ukowych sekcji nr IV wynosiy 33,4 MPa i stanowiy 94% wartoci teoretycznych.
Pomierzone wartoci przyrostw si w wieszakach mostu ukowego stanowiy 8899% wartoci teoretycznych.
Wyniki bada dynamicznych
Przebiegi zarejestrowanych wartoci ugi, odksztace (napre) oraz przyspiesze (drga) wykazay, e konstrukcje
badanych sekcji pracuj sprycie.
Na podstawie analizy wynikw bada wyznaczono parametry
dynamiczne konstrukcji sekcji III, IV i V (tab. 1).

Tablica 1. Parametry dynamiczne badanych sekcji

Sekcja nr III

Sekcja nr IV

Sekcja nr V

przy przejazdach pojazdw po gadkiej nawierzchni

1,06

1,07

1,10

przy przejazdach pojazdw z hamowaniem

1,29

1,23

1,20

przy przejazdach pojazdw przez prg wys. 10 cm

1,82

1,48

2,07

V = 10 km/h

1,06

1,07

1,03

V = 30 km/h

1,03

1,08

1,10

V = 50 km/h

1,03

1,02

1,05

1,38

0,92; 1,17

1,55

1,63

1,25; 1,32

2,34

2,76

1,66; 1,71

2,64

Wspczynnik dynamiczny:

Wspczynnik dynamiczny przy przejazdach pojazdw

po gadkiej nawierzchni przy rnych prdkociach:

Czstotliwo drga swobodnych przse

2,07; 2,64
4,21
Przejazd jednego samochodu z hamowaniem w L22/2

Przejazd jednego samochodu przez prg w L22/2

pomiar ugi
pomiar ugi
U4/22
pas dolny
skrajnego
dwigara g.

U4/22
pas dolny
skrajnego
dwigara g.

Pomiar skadowej pionowej przyspiesze

A4/22 pas dolny

skrajnego dwigara g.

analiza widmowa

Pomiar odksztace (napre)

Pomiar skadowej pionowej przyspiesze

A4/22 pas dolny

skrajnego dwigara g.

analiza widmowa

Pomiar odksztace (napre)

T4/4/22 pas dolny

skrajnego dwigara g.

T4/4/22 pas dolny

skrajnego dwigara g.

Teoretyczne postacie
i czstotliwoci
drga wasnych konstrukcji
f teoret = 1,55

f teoret = 2,33

Rys. 7.14. Reprezentatywne wyniki pomiarw i analiz dynamicznych sekcji nr V

monografia

157

158

Pomiar skadowej pionowej przyspiesze

159
A1/P1 lewy dwigar policzkowy
przejazd 2 samochodw z hamowaniem w L/2

Pomiar skadowej pionowej przyspiesze

A2/P2 prawy dwigar policzkowy
przejazd 2 samochodw z hamowaniem w L/4

Pomiar skadowej pionowej przyspiesze

A1*/P1 lewy dwigar ukowy w L/2
przejazd 1 samochodu z hamowaniem w L/4

Pomiar odksztace (napre)

T6 lewy dwigar ukowy w L/4

przejazd 2 samochodw z hamowaniem w L/4

Pomiar przyrostu siy w wieszaku

W23 wieszak W23

przejazd 1 samochodu przez prg ustawiony w L/2

Rys. 7.15a. Reprezentatywne wyniki pomiarw i analiz dynamicznych przsa ukowego

monografia

f teoret = 0,92

f teoret = 1,62

f teoret = 1,68

f teoret = 1,15

f teoret = 2,04

f teoret = 1,21

f teoret = 2,56

f teoret = 1,37

f teoret = 4,11

Rys. 7.15b. Reprezentatywne wyniki pomiarw i analiz dynamicznych przsa ukowego

Teoretyczne postacie i czstotliwoci drga wasnych konstrukcji przsa

Wnioski
Program bada prbnego obcienia obiektw mostowych
Obwodnicy miasta Wolin zosta w peni zrealizowany, zgodnie
z zaoeniami, a wyniki s pozytywne.
Szczegowe ogldziny, zarwno przed, jak i po prbnym obcieniu, nie wykazay nieprawidowoci w konstrukcji badanych obiektw.
Przemieszczenia i odksztacenia konstrukcji poszczeglnych
sekcji pod prbnym obcieniem byy zgodne z wynikami teoretycznymi.
Dua zgodno wynikw bada z wartociami teoretycznymi
wiadczy o poprawnoci pracy konstrukcji obiektw i potwierdza przyjte zaoenia projektowe.
Badania dynamiczne wykazay podatno konstrukcji sekcji
nr III, IV i V na wymuszenie typu impulsowego.

160

Zastosowane w projektach prbnych obcie modele obliczeniowe i teorie praktycznie w peni odwzorowuj rzeczywist konstrukcj.
Pozytywne wyniki prbnego obcienia byy podstaw do oddania mostu do eksploatacji.
Przedstawiony most nad rzek Dziwn w Wolinie jest przykadem dobrej wsppracy projektanta, wykonawcy i orodka
akademickiego. Zastosowane rozwizania konstrukcyjne
i zaprojektowane fazy technologiczne zostay potwierdzone
ostatecznie w badaniach odbiorowych. Taki scenariusz postpowania przy projektowaniu i budowie mostw pozwala na
doskonalenie metod obliczeniowych.

161

monografia

162

163

VARIA

monografia

164

165

Zainteresowanie, z jakim spotkaa si monografia Budowa Mostu

Siekierkowskiego, skonio nas do opracowania rwnie ciekawej
budowy mostu przez Dziwn w Wolinie. Monografia zostaa wydana na koszt Transprojektu Gdaskiego. T drog skadam podzikowanie Panu Dyrektorowi Andrzejowi Pawlaczykowi za inicjatyw opracowania monografii i za cakowite jej sfinansowanie.
Dzikuj wspautorom poszczeglnych rozdziaw, Paniom: Ewie
Barcickiej i Danucie Jarkowiec, oraz Panom: Wadysawowi
Filipiakowi, Januszowi Gsiorowi, Piotrowi Kokotkiewiczowi,
Ryszardowi Kowalskiemu, Maciejowi Malinowskiemu, Zbigniewowi eraskiemu, Krzysztofowi towskiemu za yczliwe podejcie do tematu i ciekawe przedstawienie swoich materiaw.
Dzikuj projektantowi mostu Krzysztofowi Topolewiczowi, ktry
z uwagi na inne zajcia nie mg bezporednio powici si
redagowaniu, ale okaza mi du pomoc w opracowaniu rozdziau Projekt i skadaniu caoci.
Stefan Filipiuk

monografia

Most przez Dziwn w cigu obejcia Wolina jest najwikszym i najbardziej okazaym obiektem oddanym do uytku
w 2003 roku w Polsce. Cakowita dugo mostu wynosi
1 107 m, a w kraju jest tylko kilka obiektw mostowych,
ktre maj wiksz dugo. Przso ukowe o rozpitoci
165 m jest u nas konstrukcj nowatorsk, a wiksze rozpitoci przsa ma tylko 5 mostw, z tego 4 podwieszone
i jeden ukowy (166 m).
Monta przsa ukowego opisany wczeniej jest duym osigniciem Wykonawcy i Projektanta, gdy przy bardzo zoonej technologii przebiega szybko i sprawnie bez adnych
komplikacji.
Zastosowane rozwizania projektowe oraz technologie budowy znalazy uznanie, ktre urzeczywistnio si poniej
przedstawionymi nagrodami.

166

167

monografia

Rys. 8.2. Wrczenie nagrody Ministra Infrastruktury na Zamku Krlewskim w Warszawie

168

169

monografia

Rys. 8.1. Statuetka nagrody PZiTB

170

171

monografia

qax manufaktura artystyczna

na zlecenie

Transprojektu Gdaskiego
BYDGOSZCZGDASK

2005

ISBN: 83-913734-9-5

172