UNIVERSIDAD DE BUENOS AIRES

FACULTAD DE FILOSOFA Y LETRAS

DEPTO. DE LENGUAS Y LITERATURAS CLSICAS

LENGUA Y CULTURA LATINAS II (2014)

(ctedra: ALICIA SCHNIEBS)

Lengua Latina II

morfologa verbal y nominal

sintaxis
ficha prctica

[1]

EJERCITACIN 1
verbos deponentes

1. Dar el enunciado completo de los siguientes verbos y enunciar sus participios e infinitivos:
videor venor morior sequor opperior intueor
2. Hacer el anlisis morfolgico, sintctico y la traduccin:
1. In conviviis loquebantur sed in tormentis tacebant (Sen. Ep. 47.4)
2. Prudentis patris verbis instructus erat puer sed eius consilium numquam secutus est.
3. Cauti milites, quod hostem per gelidos montes persequentur, crassis pellibus utentur.
4. Falso queritur de natura sua genus humanum (Sal. Iug. 1.1)
5. Non rastros patietur humus, non vinea falcem (Verg. Ecl. 4.40)
6. Ea tempestate mihi imperium populi Romani multo miserabile visum est. (Sal. Cat. 36.4)
7. Exercitus populi Romani laetam aut incruentam uictoriam adeptus erat. (Sal. Cat. 61.7)
EJERCITACIN DOMICILIARIA
1. Dar el enunciado completo de los siguientes verbos y enunciar sus participios:
comitor progedior adipiscor potior reor
2. Hacer el anlisis morfolgico, sintctico y la traduccin:
1. Lamentabantur omnes quia bona sua amiserant.
2. Cum aquarum vis in urbem ingressa est, incolae vix fugere potuerunt.
3. Cum subito terrae motu plurimae domus lapsae sunt, lamentati sunt omnes et deos iratos
multis sacrificiis venerati sunt.
4. Ulixes, postquam in erroribus suis difficillima perpessus est, in patriam suam est reversus.
5. Gallia duas res industriose persequitur, rem militarem et argute loqui.
6. Divinas artes et conscia fati sidera deducere mundo aggredior. (Manil. 1-4).

EJERCITACIN 2
Grados del adjetivo y del adverbio

1. Enunciar el comparativo y el superlativo de los siguientes adjetivos y adverbios:

albus mollis mendax celer malevolus malus beneficus similis
2. Analizar y traducir las siguientes oraciones:
1) Dolor animi gravior est quam corporis dolor. 2) Vulpes callidiores canibus sunt. 3) Umbra
arboris altioris longior erit. 4) Meliores, prudentiores, constantiores nos tempus faciet. 5)
Noctes hieme terrificentiores erunt quam aestate. 6) Caesaris victoriae maxime arduae
fuerunt in Britannia. 7) Gravissimum imperium consuetudinis sustinemus omnes. 8)
Difficillima passi sunt fessi viatores cum ad provinciam regressi sunt. 9) Omnium Gallorum

[2]

fortissimi erant Belgae. 10) Ille vir inter reges opulentissimus erat. 11) Subtilius grammatici
illustres certabant super significantiam uocabulorum. 12) In senatu consulares sententiae
perspectae erant asperrime.
13) Ita fustibus sum mollior magis quam ullus cinaedus. (Pl. Aul. 422)
14) Nam regibus boni quam mali suspectiores sunt, semperque eis aliena virtus formidulosa
est. (Sal. Cat. 7.2)
15) Nulla servitus turpior est quam voluntaria. (Sen. Ep. 47.17)
16) Graecorum lingua copiosior est quam nostra (Cic. Tusc. 2.15)
17) Nihil hac re humilius, nihil turpius (Sen. Ep. 47.13)
18) Non faciunt meliorem equum aurei freni. (Sen. Ep. 41. 6)
19) Itaque nullum est animal altero doctius (Sen. Ep. 121.23)
20) Exegi monumentum aere perennius / regalique situ pyramidum altius (Hor. Carm. 3.30.1-2)
EJERCITACION DOMICILIARIA
1. Enunciar el comparativo y el superlativo de los siguientes adjetivos
candidus tenuis pauper prudens parvus
2. Analizar y traducir las siguientes oraciones:
1) Vastissima omnium fuerunt corpora hominum antiquiorum.
2) Viri doctissimi utiliorem semper duxerunt hominem silentem quam loquacem oratorem.
3) Sententiae lepidiores liberius selectae sunt a comicis ex mimis.
4) Vides hominem insomnem et perspicaciorem Lynceo.
5) In frequentissima contione celerius placabitur seditio a verbis oratoris dulcioribus melle.
6) Altae querci umbrosiores sunt quam altae populi.
7) Herodotus, scriptor historia memoratissimus inter Graecos, composuit libros notissimos et
iucundiores.
8) Gratias tibi maximas Catullus / agit pessimus omnium poeta. (Catul. 49.4-5)
9) Video apud me homines mihi carissimos et amicissimos (Cic. de Orat. 2.4)
10) Domum meam maioribus praesidiis munivi atque firmavi (C. Catil. 1.4)
11) Nihil gratius amicitia, nihil virtute melius habemus.
12) Semper utilior est homo silens quam loquax orator.
13) Apud Helvetios longe nobilissimus fuit et ditissimus Orgetorix.
14) Croesus inter reges opulentissimus erat.
15) Pauperrimos miserrimosque homines, humillimo loco natos, in difficillimis asperrimisque rebus saepe videmus.

EJERCITACIN 3
Subjuntivo

1. Conjugar en todos los tiempos del subjuntivo activo y pasivo los siguientes verbos:
nego ago tango sum admiror

[3]

2. Reconocer las siguientes formas:

canamur - laudemini - sentiremus - pugnaverim - ponam - narravissetis - docerer - fuerim fecissetis - auctus sis - auxissem - laudatum sit - munirentur - accipiat - servati simus delectati essent
EJERCITACION DOMICILIARIA
1. Conjugar en todos los tiempos del subjuntivo activo y pasivo los siguientes verbos:
facio nego sequor mordeo
2. Reconocer las siguientes formas:
tangerem - sitis - possit - ambularetur - serveris - mordeam - misissent - capta sint - fuissetis curem - audiant - munitum esset - potuissetis servere

EJERCITACIN 4

Proposiciones incluidas adjetivas

1. Analizar y traducir las siguientes oraciones:

1) Quod dicis utiles est, amice.
2) Apparet divom numen sedesque quietae, / quas neque concutiunt venti, nec nubila nimbis
aspergunt (Luc. 3.18-20)
3) Beatus ille qui procul negotiis /[] paterna rura bobus exercet suis. (Hor. Epod.2.1-3)
4) Cicero quoque nostro, a quo Romana eloquentia exiluit, gradarius fuit. (Sen. Ep. 40.11)
5) Cras amet qui nunquam amavit, quique amavit, cras amet.
6) Eloquentissimus omnium oratorum fuit M.Antonius, quos ego audiverim.
7) Facient milites quae iussit dux.
8) Gallia est omnis divisa in partes tres, quarum unam incolunt Belgae (Caes. Gal. 1.1)
9) Herodotus bellum naravit quod a Graecis cum Persis gestum erat.
10) Homini natura rationem dedit, qua regerentur animi appetitus.
11) Mala causa est quae requirit misericordiam.
12) Missi sunt cum Leonida lecti iuvenes qui Thermopilas occuparent.
13) Pindarus athletarum laudes cecinit quibus praemia in Olympis tributa erant.
14) Omne hoc quod vides, quo divina atque humana conclusa sunt, unum est; membra
sumus corporis magni (Sen. Luc. 95.52).
15) Parata est scelerata turba quae vos, patres conscripti, interfecerit.
16) Pompei milites miserrimo exercitui Caesaris luxuriem obiciebant, cui semper omnia ad
necessarium usum defuissent.
17) Repente e mari taurus apparuit, cuius mugitu equi expauefacti Hippolytum distraxerunt
uitaque priuarunt. (Hyg. Fab. 47.2)
18) Sed [Catilina] iuventutem, quam [] inlexerat, multis modis mala facinora edocebat. (Sal.
Cat. 16.1)
19) Stultus erat homo qui mihi daret argentum.

[4]

20) Sunt voces quibus hunc dolorem lenire possis.

21) Tum Iuppiter Herculem, qui totum orbem terrarum pererraverat, convocavit.
22) In hac insula fons aquae dulcis est cui nomen Arethusa est.
EJERCITACION DOMICILIARIA
1. Analizar y traducir las siguientes oraciones:
1) Creant decem praetores qui exercitui praesint.
2) Et ego animum istum habui quem tu nunc habes, et quem ego nunc habeo, tu habebis.
3) Is minimo eget mortalis, qui minimum cupit. (Sen. Luc. 108.11).
4) Me, qui ad multam noctem vigilavissem, arctissimus somnus complexus est.
5) Mula nulla est quae non ex onagro nata sit.
6) Non venit vulnus in cicatricem in quo medicamenta temptantur; non convalescit planta,
quae semper transfertur (Sen. Luc. 2.3).
7) Nulla detestabilis pestis est quae non homini ab homine nascatur.
8) Nusquam est qui ubique est.
9) Puellam ego amicae meae dedi quae educaret eam pro filiola sua.
10) Qui cum paupertate bene convenit, dives est.
11) Sed loquimur de iis amicis quos videmus.
12) Timidus pericula quae non sunt videt.

EJERCITACIN 5

Conjugacin perifrstica

1. Hacer el anlisis sintctico y la traduccin de las siguientes oraciones:

1) Tua uxor quid agit? Immortalis est, vivit victuraque est (Pl. Trin. 55).
2) [Exercitum] nos Deiotari adventu cum suis omnibus copiis duplicaturi eramus. (Cic. Att. 5.18.2)
3) At mihi per numeros ignotaque nomina rerum [...] / luctandum est. (MANIL. 3.31)
4) Carmina sublimis tunc peritura sunt Lucreti (Ov. Am. 1, 15, 23).
5) Vadis inermis, nate, per umbras, / ad quas semper mansurus eris. (SEN. Her. 1938)
6) Hoc tibi faciendum est hoc tempore (Q. Cic. Pet. 19).
7) Post amicitiam credendum est, ante amicitiam iudicandum. (Sen. Ep. 3.2)
8) Non tibi per tenebras duri reseranda mariti / ianua, non custos decipiendus erit. (OV. Her.
4.141-142)
9) Una turma, Romani, cum Latinis sociisque bellum gesturi estis?
EJERCITACIN DOMICILIARIA
1. Hacer el anlisis sintctico y la traduccin de las siguientes oraciones:
1) E civibus eligi debet qui civibus imperaturus est.
2) Pauca meo Gallo [...] / carmina sunt dicenda. (VERG. Ecl. 10.2-3).
3) Ex hoc labore magnam gratiam magnamque dignitatem collecturus erit.
4) Iove fulgente, auspicia augur dissoluturus erat.
5) Verba seminis modo spargenda sunt (Sen. Ep.14. 11).

[5]

6) Munera deum gloriosissima nequaquam aspernanda [sunt]. (APUL. Apol. 4)

7) [Nobis] nox est perpetua una dormienda. (Catul. 5.6)
EJERCITACIN 6

Infinitivos | Proposiciones incluidas sustantivas (Acusativo + infinitivo)

1. Formar todos los infinitivos de los siguientes verbos:

laudo lugeo sum facio cano
2. Reconocer las siguientes formas
stetisse - deletum iri - dicturum esse - narrari - habuisse - esse - duci - muniri - venturum esse
- teneri - capi - fuisse - fallere - tacere
3. Hacer el anlisis sintctico y la traduccin de las siguientes oraciones:
1) Aruspices ex Etruria acciti inimico atque hostili in populum Romanum animo illam
statuam suaserunt in inferiorem locum perperam transponi.
2) Caesar pontem rescindi iussit.
3) Constat leges ad salutem civium inventas esse.
4) Creditum est Varronem consulem apud Cannas cum Karthaginiensibus tam infeliciter
dimicasse ob iram Iunonis. (Val. Mx. 1.1.16).
5) Cultoribus terram altius uersantibus, duae arces lapideas repertae sunt, quarum in altera
scriptura indicabat corpus Numae Pompili fuisse, in altera libri reconditi erant. (Val. Mx. 1.1.12)
6) Hieronymus dolore vacare [esse] summum bonum dixit (Cic. Tusc. 2.15)
7) Traditur Romulum Remumque a lupa altos esse.
8) Milites omnes putant urbem mox captum iri.
9) Nefas est imperatorem, non adhibitis auspiciis, proelium commitere.
10) Nemo ignorat Oedipum, sua nefaria commotum, ex veste matris fibulas detraxisse et sibi
oculos effodisse.
11) Nemo nescit quosdam Athenienses adversus Socratem coniuravisse.
12) Non decet civem Romanum fidem datam fallere.
13) Omnes cives credebant Claudium veneno necatum esse.
14) Princeps Labienus iurabat se eum non deserturum <esse>. (Adapt. Caes. B.G. 3.13.3).
15) Romani, Hannibale vivo, numquam se salvos futuros esse putabant.
16) Servus dicit ingentem navem portui appropinquare.
17) Socrates non sivit amicos suos custodiam decipere vetuitque eos se e carcere eripere.
18) Themistocles sperabat se Persarum classem superaturum esse.
19) Urbe enim a Gallis capta, uirgines Vestales pontem sublicium et cliuum ascendere
Albanius aspexit. (Val. Mx. 1.1.10).
20) Difficile est longum subito deponere amorem.
21) Iam mihi per rupes videor lucosque sonantes / ire. (VERG. Ecl. 10.58-9)
22) Illi magnum numerum versuum ediscere dicuntur. (CAES. BG 6.14.3)
23) Rex primo nihil metuere, nihil suspicari. (CIC. Verr. 2.4.29)
24) Dulce et decorum est pro patria mori: / mors et fugacem persequitur uirum. (Hor. C. III.2.13)
25) Illum defendere, tueri, sua quoque fortia facta gloriae eius adsignare praecipuum
sacramentum est. (Tc. Germ. 14.1)

[6]

26) Iuuat integros accedere fontes / atque haurire iuuatque nouos decerpere flores. (Lucr.
DRN 1.927-928)
27) Facile est ventis dare vela secundis / fecundumque solum varias agitare per arte. (MANIL 3.26-27)
EJERCITACIN DOMICILIARIA

1. Formar todos los infinitivos de los siguientes verbos:

munio fingo ago monstro deleo
2. Hacer el anlisis sintctico y la traduccin de las siguientes oraciones:
1) Tradunt multa exempla maiorum legibus novis reducta esse.
2) Caesar iussit oppidum, iam natura munitum, vallo circumdari.
3) Romulus ad caelum denso nimbo sublatus est et omnes rogaverunt divinum regem suam
progeniem cum magna benevolentia semper sospitare.
4) Captivos interfectum iri nuntiatum est.
5) Pollicetur se fenestram cras refecturum esse.
6) Mercator sperabat se magnas divitias in Hispania comparaturum esse.
7) Fama est multas provincias a latronibus vexari.
8) Senatui oportebat bellum terribile contra Britannos geri.
9) Traditur esse homines in Illyriis, qui interimant videndo, eosque ipsos mares feminasque
pupillas in singulis oculis binas habere.
10) Statuam Corvino in foro suo statuendam esse curavit divus Augustus.
11) Omnium fluminum quae in maria fluunt maximum esse Nilum consentitur.
12) Mors est non esse.
13) Satis mihi multa verba fecisse videor. (CIC. Leg. Man. 10)
14) Extinguere hostem maxima est uirtus ducis. (Sn. Octav. 443)

EJERCITACIN 7

Proposiciones incluidas sustantivas

1. Hacer el anlisis sintctico y la traduccin de las siguientes oraciones:

1) Volo ut servetis disciplinam Curiae.
2) Peto a te ut eos incolumes conserves.
3) Gubernatorem rogavi ut me in aliquo litore exponeret.
4) Vercingetorix Gallos hortatur ut communis libertatis causa arma capiant.
5) Providendum est ne sit aes alienum.
6) Pompeius suis praedixerat ne se loco moverent.
7) Metuo ut vulpes in bubile regrediatur.
8) Plura ne dicam tuae me etiam lacrimae impediunt.
9) Non dubitabam quin te aut Dyrracchi aut in istis locis uspiam visurus esset. (CIC. Att. 1.17)
10) Post hoc [...] Habinnas rogare coepit ut iam desineret irasci et "nemo" inquit "nostrum non
peccat. Homines sumus, non dei". (PETR. Sat. 75.1)
11) Non dubitat quin brevi sit Troia peritura. (CIC. Sen. 31)
12) Quid obstat quominus beatus sit?

[7]

13) Non recusabo quominus omnes mea legant.

14) Non dubitabam quin in istis locis visurus esset.
15) Non dubium est quin uxorem nolit filius.
16) Quis dubitat quin avaritia vitium humanae mentis sit?
17) Non potest fieri ut tempore uno homo idem duobus locis simul sit.
18) Quis dubitare, mi Lucili, potest, quin deorum inmortalium munus sit quod vivimus,
philosophiae quod bene vivimus? (SEN. Ep. 90.1)
19) Non bis factum est ut tantus exercitus Alpes transiret.
20) Dolo Graecis contigit ut Troia potirentur.
21) Saepe fit ut discipuli magistro interroganti respondere non possint.
EJERCITACIN DOMICILIARIA

1. Hacer el anlisis sintctico y la traduccin de las siguientes oraciones:

1) Omnes labores te excipere video: timeo ut sustineas.
2) Miltiades, verens ne classis regia adventaret, Athenas reddit.
3) Cicero Catilinam rem publicam eversurum esse cognoverat timuitque ne Urbem incenderet.
4) Evenit viatoribus ut multa hospitia habeant, nullas amicitias.
5) Subito accidit ut litora e navibus non videremus.
6) Veritus sum ne meus repentinus ad meos necessarios adventus suspicionis aliquid
adferret. (CIC. Phil. 1.3.7)
7) Hoc cecidit mihi peropportune, quod venisti. (CIC. De or. 2.4)
8) Hoc timet, ne deseras se. (TER. Andr. 1.5.34)
9) Hortatus sum ut ea quae sciret sine timore indicaret. (CIC. Cat. 3.8)
10) [Tu] qui urbis huius populique tutelam recepisti, precor venerorque veniamque a vobis
peto ut vos populum civitatemque Carthaginiensem deseratis, loca templa sacra urbemque
eorum relinquatis, absque his abeatis eique populo civitati metum formidinem oblivionem
iniciatis, proditique Romam ad me meosque veniatis. (Carmen evocationis)

EJERCITACIN 8

participios | gerundio, gerundivo, supino

1. Enunciar y formar todos los participios activos y pasivos de los siguientes verbos:

deleo voco doceo scio respondeo pono orno

2. Hacer el anlisis sintctico y la traduccin de las siguientes oraciones:
1) [Populus Romanus] decemviros rei publicae constituendae causa paravit.
2) Accipe, Dardanide, moriturae carmen Elissae. (Ov. Heroid. 7.1)
3) Agendi tempus dies est, nox quiescendi.
4) Arma instruxit Ariovistus ad hiberna Caesaris oppugnanda.
5) Comitia pontifici maximo creando sunt habita.
6) Convenerunt pontifices omnes ad piacula instituenda.

[8]

7) [Hadrianus] amavit praeterea genus vetustum dicendi.

8) De inferenda iniuria satis dictum est.
9) Dux venit Romam ad magistratus rogandos
10) Ego deos Penates salutatum devertar.
11) Estne sitienti in bibendo voluptas?
12) Dux milites proelii committendi signum dedit.
13) Et corpora quidem exercitationum defatigatione ingravescunt, animi autem se exercendo
levantur.
14) Haedui legatos ad Caesarem mittunt pacem rogatum.
15) Homo ad agendum natus est.
16) Illis inimicis Caesaris, etiam detracto capite, fortissime pugnandi duravit constantia.
17) Inita sunt a Catilina consilia urbis delendae, civium trucidandorum, nominis Romani
exstinguendi.
18) Is locus opportunus visus est communiendo praesidio.
19) Iustam rem imperas et factu facilem.
20) Magna conseruandae religionis etiam P. Cornelio Baebio Tamphilo consulibus apud
maiores nostros acta cura est. (V.MAX. 1.1.12)
21) Magnus amor bestiarum est in fetibus custodiendis.
22) Mallius Torquatus [...] ad confirmandam disciplinam filium suum interfecit.
23) Monstrum video horrendum et mirabile dictu.
24) Multa ignoscendo fit potens potentior
25) Parsimonia est scientia vitandi sumptus supervacuos.
26) Reliquum diei apparandis armis consumptum est..
27) Sempronius consul haud ullum proelium dignum memoratu fecit.
28) Signa ostenduntur a dis rerum futurarum. (Cic. ND 2.4.12)
29) Silvia Vestalis sacra lavaturas mane petebat aquas. (Ov. F. 3.12)
30) Urbi condendae locum elegerunt.
31) Venatum Aeneas unaque miserrima Dido in nemus ire parant.
32) Veteres [...] non ornatus sed signandi causa anulum secun circumferebant.
33) Vultis augere rem Romanam victos in civitatem accipiendo?
EJERCITACIN DOMICILIARIA

1. Enunciar y formar todos los participios activos y pasivos de los siguientes verbos:
cresco moveo do rapio dico facio fallo pello
1. Hacer el anlisis sintctico y la traduccin de las siguientes oraciones:
1) Agendi tempus dies est, nox quiescendi.
2) Tribunus plebis, vel vindicandae fraternae mortis gratia, vel praemuniendae regalis
potentiae causa, maiora repetens, dabat civitatem omnibus Italicis, extendebat eam usque
Alpes, et dividebat agros.
3) Nec eundo nec manendo insidias evito.
4) Magnus amor bestiarum est in fetibus custodiendis.
5) Comitia pontifici maximo creando sunt habita.
6) Convenerunt pontifices omnes ad piacula instituenda.

[9]

7) De inferenda iniuria satis dictum est.

8) Multa sunt dicta ab antiquis de contemnendis ac descipiendis rebus humanis.
9) Magnum in deliberando consilium, magna in proeliando virtus erat.
10) Milites parati erant ad omnia pericula subeunda.
11) Nec eundo nec manendo insidias evito.
12) Ille solebat cantando rigidas deducere montibus ornos.

[ 10 ]