Escolar Documentos
Profissional Documentos
Cultura Documentos
2004/05
por
Cesaltina Morgado
(Prof. da Escola Nutica Infante D. Henrique e Estudante de Doutoramento da FCT da UNL)
e
I.
x[k]
k=
c) y(t) = ax(t)
d) y[n] = x[n] + 3 x[n + 4]
e) y[n] = x[n2]
f) y(t) = x(2t)
g) y(t) = x(t)
Soluo: O sistemas descritos nas alneas a), b), e c) so causais, porque as sadas dependem apenas
das entradas presentes e passadas. Por outro lado, os sistemas das alneas d), e), e f) so no causais,
porque as sadas dependem dos valores futuros da entrada. O sistema da alnea g) no causal: por
exemplo, se seleccionarmos o instante t = 1, temos para a sada y(1) = x(1). Assim, a sada no
instante t = 1, depende da entrada no instante futuro t =1.
4 - Faa a representao grfica dos seguintes sinais. Tome como referncia o sinal discreto x[n] da
figura 1.
a) y[n] = x[n]
b) y[n] = x[2n]
c) y[n] = x[n +1]
d) y[n] = x[2n +2]
x[n]
4
-1
-2
-3
-6
-4
-2
0
n
y[n]=x[-n]
4
3
2
1
0
-1
-2
-3
-6
-4
-2
0
n
Neste caso, o sinal x[2n] foi obtido de x[n] efectuando saltos de 2 unidades no tempo, conforme se
mostra na figura 3.
y[n]=x[2n]
4
-1
-2
-3
-6
-4
-2
0
n
y[n]=x[2n+2]
4
-1
-2
-3
-8
-6
-4
-2
n
y[n] = x[n]
y[n] = x[n 1]
y[n] = x[n + 1]
y[n] = 1/2[x[n 1] + x[n] + x[n 1]]
Soluo:
Na figura 6 est representado o sinal x[n].
Este sinal pode ainda ser representado por:
x[n] = , 0, 3, 2, 1, 0 , 1, 2, 3, 0, 0,
Neste caso, a sada exactamente igual entrada. Tal sistema denomina-se sistema identidade.
Este sistema atrasa a entrada de uma amostra. Assim, a sua sada dada por:
x[n] = , 0, 3, 2, 1 , 0, 1, 2, 3, 0, 0,
Neste caso o sistema avana a entrada de uma amostra. Por exemplo, o valor da sada no instante n = 0
y[0] = x[1]. A resposta do sistema ao sinal de entrada igual a:
x[n] = , 0, 3, 2, 1, 0, 1 , 2, 3, 0, 0,
x[n]
4
3.5
3
2.5
2
1.5
1
0.5
0
-6
-4
-2
0
n
II.
1 0n4
x[n] =
0 c.c
(2/3)n 0n6
h[n] =
c.c
x[k]h[n-k]
k=
x [n-k]
1
0.8
0.6
0.4
0.2
0
-15
-4+n
n-10
-5
00
10
15
Fig.1Representao grfica dos sinais factores da convoluo y[n] = x[n]*h[n] = h[n]*x[n], n <0.
2 Situao:
Para n0 n 40, i. e, 0n4, vem que (ver figura 2zona de interseco):
n
y[n] =
n+1
(2/3)k = 11(2/3)
(2/3)
k=0
= 3(1(2/3)n+1)
h[k]
1
0.8
0.6
0.4
0.2
0
-15
-10
-5
10
15
10
15
u[n-k ]
1
0.8
0.6
0.4
0.2
0
-15
-10
-5
-4+ n
00
Fig.2Representao grfica dos sinais factores da convoluo y[n] = x[n]*h[n] = h[n]*x[n], 0n4.
3 Situao:
Para n6 n-4>0, isto , 4<n6, temos (ver figura 3):
n
y[n] =
(2/3)k
k=4+n
y[n] =
m=0
4 Situao:
Para n-46 n>6, ou seja 6<n10,temos (ver figura 4):
6
y[n] =
(2/3)k
k=4+n
11n
m=0
=3
h[k]
1
0.8
0.6
0.4
0.2
0
-15
-10
-5
10
15
x[n-k]
0.8
0.6
0.4
0.2
0
-15
-10
-5
0 -4+n
5n
10
k 15
h[k]
1
0.8
0.6
0.4
0.2
0
-15
-10
-5
10
15
x[n-k]
1
0.8
0.6
0.4
0.2
0
-15
-10
-5
-4+n5
10
k15
h[k]
1
0.8
0.6
0.4
0.2
0
-15
-10
-5
10
15
x[n-k]
0.8
0.6
0.4
0.2
0
-15
-10
-5
-4+n
10
n 15
k
x[k]
10
5
0
-15
-10
-5
10
10
15
m[n-k]
0.8
0.6
0.4
0.2
0
-15
-10
n -5
15
k
y[n] =
n+1
(1.2)k = 11(1.2)
(1.2)
k=0
= 5(1(1.2)n+1)
20
15
x[k]
10
5
0
-15
-10
-5
10
10
15
m[n-k]
0.8
0.6
0.4
0.2
0
-15
-10
n -5
15
k
1 n
h2[n] = 4 u[n]
Soluo:
Para determinar a resposta impulsional global dos dois sistemas ligados em srie, efectuamos a
convoluo de h1[n] com h2[n]. Deste modo, obtemos:
+
h1[k]h2[n-k]
h[n] = h1[n]*h2[n] =
k=
onde h2[n] invertido e deslocado no tempo, como referido no problema anterior.
1 Situao:
Para n < 0, temos que h[n] = 0.
2 Situao:
Para n 0, temos que:
h[n] =
k=
k=0
k=0
h1[k]h2[n-k] =
(1/2)k(1/4)n-k = (1/4)n
= (1/2)n [2 (1/2)n]
2k = (1/4)n (2n+1 1)
x[k] x[k n]
k=
ak ak n = an
k= 0
(a2)k = 1a a2
k= 0
x[k]
1
0.8
0.6
0.4
0.2
0
-8
-6
-4
-2
k8
k8
x[k-n]
1
n<0
0.8
0.6
0.4
0.2
0
-8
-6
-4
n
-2
n
(a2)k = a 2
a
a
=
a
1a
k= n
k= n
+
Rx[n] =
x[k]
1
0.8
0.6
0.4
0.2
0
-8
-6
-4
-2
k8
x[k-n]
1
n>0
0.8
0.6
0.4
0.2
0
-8
-6
-4
-2
n
a| |
1a
< n <
9 - Determine a resposta de um sistema LIT com resposta impulsional h(t) = u(t) ao sinal de entrada
x(t) = e-2tu(t).
Soluo:
A resposta do sistema determinada atravs da operao de convoluo:
+
y(t) =x(t)*h(t) =
x(t)h(t-) d
h(t - )
x()
0.8
0.6
0.4
0.2
0
-15
-10
t
-5
00
10
15
Fig.10Representao grfica dos sinais factores da convoluo y(t) = x(t)* x(t), t<0.
2 Situao:
Para t0 , no intervalo da interseco (ver figura 11), temos que:
t
1 2
1
y(t) =
e-2 d = 2 e 0 = 2 (1 e-2t)
0
ou ainda:
1
y(t) = 2 (1 e-2t)u(t)
h(t- )
x()
0.8
0.6
0.4
0.2
0
-15
-10
-5
0
0
5t
10
15
10 - Determine a resposta de um sistema LIT discreto com resposta impulsional h[n] = (1/2)n u[n] ao
sinal de entrada x[n] = ej n/2, - < n < .
Soluo:
A resposta de um SLIT , no domnio do tempo, dada por:
y[n] = x[n]*h[n] =
+
x[k] h[n k]
k=
(1)
H(o) =
h[k] e-j o k
(4)
k= -
(5)
onde, o = /2.
Da equao (4), obtemos:
H2=
1 k e-j k/2 =
2
12 e
-j /2k
k= 0
k= 0
ou ainda:
H(/2) =
1
1
1 - 2 e- j /2
1=
1+j2
o
e- j 26.6
o
e- j 26.6 ej n/2
11 - Determine a resposta de um SLIT com resposta impulsional h[n] = (1/2)n u[n] ao sinal de
entrada:
x[n] = cos( n), - < n <
Soluo:
Vamos considerar x[n] = cos(on). Decompondo em sinais exponenciais complexos, teremos:
x[n] = cos(o) =
ej on + e-j on
= x1[n] + x2[n] (6)
2
| (
(7)
Note que:
H(o) = H(o) e j(o)
(8)
H(o) =
12 e
k= 0
j o k =
1
1 j
o
12e
H() =
1
1
2
1 -j = 1+ 1/2 = 3
1-2e
-<n<
III.
+
j t
cke o (Srie de Fourier) (3.1)
k=
Ento:
x(t) =sin(ot) = e
j ot ej ot
2j
1
c-1 = 2j
1
c1 = 2j
k 1
ck = 0,
ou ainda:
ej ot ejot
ej ot + ejot ej (2ot + /4) + ej (2ot + /4)
+
2
+
2j
2
2
1
1
1
1
x(t) = 1 + 1 + 2j ej ot + 1 2j ej ot + 2 ej /4 ej 2ot + 2 ej /4 ej 2ot
co = 1
1
c2 = 2 ej /4
5 1/2 j 26.6
1
1
c1 = 1 2j = 1 + j = 4 e
1
c2 = 2 ej /4
|k|>2
ck = 0,
Na figura seguinte esto representados o espectro de amplitude e o espectro de fase do sinal x(t).
1.5
|ck|
1
0.5
0
-5
-4
-3
-2
-1
0
k
(ck)
(radianos)
0.5
0
-0.5
-1
-5
-4
-3
-2
-1
0
k
Fig.1Representao grfica do espectro de amplitude |ck| (no topo) e do espectro de fase (ck) (em
baixo).
+
Px =
|ck|2
2
2
|ck| =co + 2
k=
k=1
+
|ck|2 = 1 + 2 4 +4 = 4
= 1 +co2 + 2
5 1
k=1
14 - Considere o sinal peridico x(t) da figura 2, consistindo numa forma de onda rectangular de
amplitude unitria e perodo fundamental To .
Determine os coeficientes de Fourier de x(t).
Calcule a potncia mdia do sinal.
-To
- T1
T1
To
2To
k= 0, 1, 2,
o
o
o
To
-T1
e para k0 :
T1
1 -j k t
1
1
j o t T1
t
-j
k
o dt =
o dt = e
e
ck = T x(t) e
T1
To
jkoTo
o
-T1
To
ou ainda:
j o T 1 e j o T 1
2j
1
e
ck = -2
koTo
2 sin(koT1) sin(koT1)
=
=
k0
koTo
k
Relativamente ao clculo da potncia mdia do sinal, vamos efectu-lo no domnio do tempo por
questes de simplicidade. Deste modo, iremos empregar a equao seguinte:
1
2
Px = T
|x(t)| dt
oT
o
vindo:
T1
2T1
1
1
2
Px = T
|x(t)| dt = T
dt = T
oT
o
o
-T1
o
jV
V
, k = 1, 2, 3, e Vo = 2
2k
1
0.8
0.6
0.4
0.2
0
-0.2
-0.4
-0.6
-0.8
-1
-To
0
5 0
10
To
15
2To20
3To
25
t
30
To
1
j kot dt = 1 Vt ej kot dt
Vk = T
v(t) e
To To
o 0
0
ou, ainda:
T0 j V
V ej kot
=
2 2 (j kot 1)
2
2k
0
To k o
Vk =
Para k = 0, temos:
To
1
V t dt = V
V0 = T
2
o To
0
V
|Vk| cos( k ot + k) = 2 +
k=1
- < t< +
k=1
Considerando que, para 0 t < To, a tenso descrita por v(t) = Vt/To, vem para a potncia mdia
normalizada, que:
To
To
2
1
1
2
Vt 2 dt = V
Pmed = T .
|v(t)| dt = T .
3
o 0
o To
0
IV.
-j t
X() =
dt (2)
x(t) e
-
Note que para o sinal x(t) ter apenas transformada de Fourier (TF) se for estvel. Assim, o sinal x(t)
ter apenas Transformada de Fourier para a>0. Nesta situao, obtemos para a TF:
+
-at -j t
X() =
e
dt =
1
a+j
a>0
1
(a + j)t
e
0
a+j
|X()| =
() = arctan a
a2 + 2 1/2
-6
-4
-2
()
100
50
0
-50
-100
-8
-6
-4
-2
8
w
Fig.1 Espectro do sinal aperidico x(t) = e-at u(t). a) Espectro de amplitude |X()|; b) Espectro de
fase ().
-a|t | -j t
at -j t
-at -j t
X() =
e
dt =
dt +
dt
e
e e
e e
1
1
+
aj a+j
2a
= 2
a + 2
Este resultado est representado na figura seguinte.
X(w)
0.8
0.6
0.4
0.2
-8
-6
-4
-2
0
w
x(t) =
(tkT)
k=
+
j t
cke o
k=
Para estes sinais, a transformada de Fourier (TF) dada pela expresso (ver tabela de TF):
+
ck( ko)
X() = 2
(3)
k=
2
onde o = T
Assim, para determinarmos a transformada de Fourier necessitamos calcular os coeficientes de Fourier
ck:
1
-j kot dt
ck = T
x(t) e
o
To
k= 0, 1, 2,
Donde resultam:
1
ck = T
T/2
-j kot dt = 1
(t) e
T
T/2
( ko)
k=
Deste modo, podemos verificar que a Transformada de Fourier de uma sequncia peridica de
impulsos no tempo, tambm uma sequncia peridica de impulsos no domnio da frequncia.
19 - Determine a resposta em frequncia de um sistema LIT com entrada x(t) e sada y(t) relacionadas
atravs da equao:
d x (t )
y(t) = d t
Soluo:
A sada y(t) de um SLIT est relacionada com a entrada x(t) atravs da operao de convoluo:
y(t) = x(t)*h(t) (1)
onde h(t) a resposta impulsional do sistema.
Atravs da propriedade da convoluo, a equao (1) equivalente no domnio da frequncia ao
resultado:
Y() = TF{y(t)} = X() H() (2)
onde H() = TF{h(t)}, a resposta em frequncia do sistema a transformada de Fourier (TF) de h(t).
Deste modo, atravs da propriedade da derivao, resulta para:
dx(t)
y(t) = dt
que:
Y() = TF{y(t)} = j X()
vindo, pela equao (2), que:
H() =
Y()
=j
X ()
20 - Determine a resposta y(t) de um SLIT, com resposta impulsional h(t) = e-at u(t), a>0, ao sinal de
entrada x(t) = e-bt u(t), b>0. (Sugesto: faa uso das propriedades da transformada de Fourier.)
Soluo:
Atravs da equao (2) do exerccio anterior e da propriedade da convoluo, temos que, no domnio
da frequncia, a resposta de um sistema SLIT, dada por:
Y() = TF{y(t)} = X() H()
Vamos determinar a TF dos sinais h(t) e x(t).
H() = TF{h(t)} =
1
a + j
X() = TF{x(t)} =
1
b + j
1
(a + j)( b + j)
(3)
1
a + j
X() = TF{x(t)} =
1
b + j
1
(a + j)( b + j)
(3)
(a + j)( b + j)
A
B
+
a + j b + j
(4)
vindo:
1
1
A=
=
b + j j = a b a
(5)
1
1
1
B=
=
=
(6)
ba
a + j j = b a b
Substituindo (5) e (6) na equao (4), vir que:
1
Y() =
(a + j)( b + j)
1 1
1
(7)
b a a + j b + j
1
eat u(t) ebt u(t)
ba
x(t) =
k=3
Soluo:
Procedendo de forma similar ao caso anterior, teremos que (pela propriedade da convoluo):
Y() = TF{y(t)} = X() H() (8)
Calculando a TF de h(t) e x(t), obtemos que:
H() = TF{h(t)} =
X() = TF{x(t)} =
1
1 + j
3
2 ck ( 2k)
k= 3
2 ck ( 2k)H(2k)
k= 3
Y() =
2 c k
k= 3
y(t) = TF-1{Y()} =
c k j 2kt
e
1 + j 2k
k= 3
22 - Seja p(t) um sinal peridico com perodo T, dado pela equao p(t) =
(t kT)
e s(t) um
k=
sinal com TF representada na figura seguinte. Determine a TF do sinal r(t) = p(t) s(t).
S ( )
A
0 .8
0 .6
0 .4
0 .2
0
-1 . 5
- 1 1
-0 . 5
00
0 .5
1 1
1 . 5
TF
p(t ) = (t kT ) P( ) =
k =
2 +
2
k
T k =
T
1
1 +
2k
S
()
P
()
=
S ()* ( T )
[
]
*
T
2
k=
ou, ainda:
1 +
2k
R() = T S( T )
k=
Este sinal consiste na repetio peridica de rplicas do sinal S() espaadas na frequncia de 2/T.
Este problema evidencia a ideia da operao de amostragem no domnio do tempo.
23 - Considere que um SLIT cujo o sinal de sada y(t) est relacionado com o sinal de entrada x(t)
atravs da equao:
dy(t)
dt + a y(t) = x(t) com a>0
Determine a resposta impulsional do sistema.
Soluo:
Para obter a resposta impulsional h(t) do sistema, vamos ter de calcular a transformada de Fourier
inversa (TF-1) da resposta em frequncia do sistema H(), isto :
h(t) = TF-1{H()}
(1)
dy(t)
Aplicado TF a ambos os membros da equao dt + a y(t) = x(t), obteremos:
Y() [j + a] = X()
(2)
Tambm, atravs da propriedade da modulao, sabemos que a resposta, Y(), de um SLIT est
relacionada com o sinal de entrada X() atravs da equao:
Y() = X() H()
(3)
Y()
(4)
X()
1
(5)
a + j
H() =
Y()
2 + j
2 + j
=
=
(2)
X() (j)2 + 4 j + 3 (j + 1)(j + 3)
2 + j
1/2
1/2
=
+
(j + 1)(j + 3) j + 1 j + 3
1
1 + j
Substituindo este resultado em (3), e aplicando de seguida o mtodo dos resduos, obteremos:
Y() =
2 + j
1/4
1/2
1/4
=
+
(j + 1)2(j + 3) j + 1 (j + 1)2 j + 3
donde:
1
t
1
y(t) = TF-1{Y()} = 4 et + 2 et 4 e3t u(t)
A |t| T1/2
x(t) =
0 |t|> T1/2
T1/2
T1/2
T
j tdt = A ej tdt = 2A .sin 1 (1)
x
t
e
X() =
(
)
2
Aplicando a relao:
sinc() =
sin()
(2)
T1
|X()|
2A 2
2T1
= .sin 2
-15
-10
2-5
5 2
10
15
20
2
2
2
Ex =
A dt = A T1
|x(t)| dt =
T1/2
x(t)
x1(t)
1
x2(t)
1
=
2 1
Fig.5
Soluo:
Da figura, vemos que:
x(t) = x1(t) + x2(t)
2 t
+
2
2 t
1 t
Aplicando a TF a ambos os membros desta equao e usando a propriedade da linearidade (ver tabela
de TF), obtemos para a transformada de Fourier do sinal x(t):
2
27 - Determinar a transformada de Fourier do sinal x(t) = t x2(t), onde x2(t) o sinal dado no
exerccio 25, com A=1 e T1 =1.
Soluo:
Aplicando TF a ambos os membros de x(t) e usando a propriedade da multiplicao por potncias de t
{n
} = (j ) n
TF t x2(t)
X2()
Resulta que:
X() = j
d
d sin
cos sin
2 sinc = 2j
= 2j
d
d
2
X2() = 2 sinc
0.9
0.8
0.7
0.6
0.5
0.4
0.3
0.2
0.1
0
-10
-8
-6
-4
-2
(rad/sec)
10
V.
TRANSFORMADA DE LAPLACE
28 - Determine a transformada de Laplace dos seguintes sinais:
a) x(t) = eatu(t) .
b) x(t) = etu(t) + e2tu(t)
4
1
c) x(t) = (t) 3 etu(t) + 4 e2tu(t)
b t
d) x(t) = e | | u(t)
obtemos:
0
e(a + s)t dt = 1
X(s) = TL{x(t)} =
s+a
A regio de convergncia (ROC) para este sinal dada por Re{s + a}<0, isto Re{s}< a.
Novamente, aplicando a definio de transformada de Laplace, resulta que:
+
-st
e(1 + s)t dt +
e(2 + s)t dt
X(s) = TL{x(t)} =
x(t) e dt =
ou ainda:
1
1
X(s) = s + 1 + s + 2 (2)
Neste exemplo foi aplicada a propriedade da linearidade da transformada de Laplace. A ROC
formada pela interseco da ROC de cada termo da equao (2).
Deste modo, podemos verificar que:
} = s +1 1
} = s +1 2
TL et u(t)
TL e2t u(t)
4
X(s) = TL{x(t)} = TL{(t)} 3 TL etu(t)
} + 14 TL{e2tu(t)}
(1)
} = s +1 1
} = s 1 2
TL et u(t)
TL e2t u(t)
(s 1)2
4 1
1 1
=
X(s) = 1 3 s + 1 + 3
s 2 (s + 1)(s 2)
b t
x(t) = e | | u(t) = ebt u(t) + ebt u(t)
} + TL{ebtu(t)}
TL ebt u(t)
TL{ebt u(t)} =
1
ROC2: Re{s} < b
sb
Observemos os casos:
Para b<0, o sinal x(t) no tem TL, porque no h uma regio comum de convergncia das ROCs de
cada um dos termos de X(s).
Para b>0, x(t) tem TL dada por:
1
1
2b
= 2
ROC1ROC2: b<Re{s}<b
X(s) = s + b
s b s b2
1
Para x(t) = cos(t) u(t) = 2 [ejt + ejt] u(t), temos que:
1
X(s) = TL{x(t)} = 2 TL ejtu(t)
} + 12 TL{ejtu(t)}
TL eat u(t)
} = s +1 a
1
1
1
1
X(s) = 2
=
ROC1ROC2: Re{s j}>0
s j s + j s2 + 2
Note que a ROC pode ser escrita como Re{s}>0, uma vez que Re{j}= 0.
(s + 1)(s + 2)
=
+
(s + 1)(s + 2) s + 1 s + 2
com:
1
A = s + 2
s= 1
=1
1
B = s + 1
s= 2
= 1
} = s +1 1
TL et u(t)
TL e2t u(t)
Aplicando estes resultados no clculo da transformada de Laplace inversa (TL-1), vir que:
x(t) = TL1{X(s)} = et u(t) e2t u(t)
Neste caso, como ambos os plos de X(s) esto localizados direita de Re{s} < 2, os sinais
referentes a cada termo de X(s) devero incluir esta regio de convergncia. Deste modo, estes sinais
devero estar orientados esquerda. Teremos, ento, que (ver exerccio 1, alnea a):
x(t) = TL1{X(s)} = et u(t) + e2t u(t) = [et + e2t] u(t)
Neste caso, como o plo s = 1 est direita da ROC corresponder a um sinal orientado
esquerda, enquanto o plo s = 2 est esquerda da ROC corresponder a um sinal direita. Deste
modo, obtemos:
x(t) = TL1{X(s)} = et u(t) e2t u(t)
30 - Determine a transformada de Laplace de x(t) = t eat u(t).
Soluo:
Das tabelas de TL, temos que:
TL eat u(t)
} = s +1 a
dX(s)
ds
ROC=ROC1
} = dsd s +1 a = (s +1a)2
Soluo:
Como a ROC est direita do plo mais direita de H(s), a resposta impulsional ser um sinal
orientado direita. Por outro lado, das tabelas de TL, temos que:
TL et u(t)
} = esto X(s)
TL x(t to)
ROC=ROC1
vem que:
s
TL
Y(s)
1
=
X(s) s + 3
Note que, como o sistema causal a ROC dever estar direita do plo mais direita, neste caso
s = 3.
O diagrama de plos e zeros de H(s) est representado na figura 1.
Para calcular a resposta impulsional, vamos calcular a transformada de Laplace inversa de H(s).
Consultando as tabelas da TL, obtemos:
h(t) = TL1{H(s)} = e3t u(t)
Pole-Zero Map
1
0.8
0.6
Imaginary Axis
0.4
0.2
0
-0.2
-0.4
-0.6
-0.8
-1
-3
-2.5
-2
-1.5
-1
-0.5
Real Axis
s2 + 1
. Determine se o sistema estvel e/ou causal
(s + 1)(s + 2)
Pole-Zero Map
1
0.8
0.6
Imaginary Axis
0.4
0.2
0
-0.2
-0.4
-0.6
-0.8
-1
-2
-1.8
-1.6
-1.4
-1.2
-1
-0.8
-0.6
-0.4
-0.2
Real Axis
j 0.5
j 0.5
2
1
+s+1+js+1+
s+1j
(s + 1)2
A transformada de Laplace inversa pode, agora, ser obtida aplicando os resultados constantes na tabela
de TL. Deste modo, obtemos:
35 - Um filtro analgico passabanda tendo aplicado na entrada o sinal x(t) = u(t) deu como resposta
y(t) = 1 + 1.155 e5tcos(8.66t 2.618), t 0.
Qual a funo de transferncia do sistema?
Determine a resposta impulsional do sistema.
Determine a sada y(t) do sistema ao sinal de entrada x(t) = 10 cos(8.66t) u(t)
Soluo:
Considerando o filtro como um SLIT, temos que:
(1)
(2)
ou ainda:
1
Y(s) = TL{y(t)} = s + 1.155cos(2.618) TL e5tcos(8.66t) u(t)
mas:
1
TL{u(t)} = s ROC: Re{s} > 0
} = (s + 5s)2++5 8.662
} = (s + 5)8.66
2 + 8.662
TL e5tcos(8.66t)u(t)
TL e5tsin(8.66t)u(t)
vindo:
1
Y(s) = TL{y(t)} = s
s+5
+
=
(s + 5)2 + 8.662 (s + 5)2 + 8.662 s (s + 5)2 + 8.662
=
10(s + 10)
s (s2 + 10s + 100)
Deste modo:
10(s + 10)
H(s) = sY(s) = 2
s + 10s + 100
Pole-Zero Map
10
8
6
Imaginary Axis
4
2
0
-2
-4
-6
-8
-10
-10
-9
-8
-7
-6
-5
-4
-3
-2
-1
Real Axis
5.77 ej 0.534
s + 5 j8.66
5.77 ej 0.534
+ TL1s + 5 + j8.66
10
Amplitude
-2
0
0.2
0.4
0.6
0.8
1.2
1.4
1.6
1.8
Time (sec)
A*
B
B*
A
+
+
+
s + 5 j 8.66 s + 5 + j 8.66 s j 8.66 s + j 8.66
Re{s} > 5
onde:
B = 7.34 ej 0.576
A = 6.41 ej 2.86
15
y(t)
10
Amplitude
x(t)
0
-5
-10
-15
0
0.2
0.4
0.6
0.8
1.2
1.4
1.6
1.8
Time (sec)
Fig.5Resposta
do
sistema
ao
sinal
de
entrada
TRANSFORMADA Z
1
36 - Determine a transformada z do sinal x[n] = 2n u[n].
Soluo:
Aplicando a definio de transformada z, vem que:
+
X(z) =
x[n]z
n=
(1/2)
n n
n=0
(1/2 .z1)n
n=0
X(z) =
12 z
1n <
n=0
1
n
A regio de convergncia (ROC) contm o intervalo de valores de Z para os quais 2 z1 < 1, isto ,
1
1
1 1 ROC: |z| > 2
12z
1
0.8
0.6
0.4
Imaginary Part
VI.
0.2
0
-0.2
-0.4
-0.6
-0.8
-1
-1
-0.5
0
Real Part
0.5
X(z) =
x[n]z
a z
n n
n=
n=
(az1)n
n=
X(z) =
(a1z)m
m
a1z = 1
m=1
m=0
x[n] tem transformada z se |z a1| < 1, isto , |z| < a. Nestas condies:
X(z) = 1
1
1 a1z
1
1 az1
z
za
X1(z) = TZ an u[n]
}=
1
1 az1
1 bz1
1 az
1 bz1
A transformada Z de x[n] existir para todos os valores de a e b tais que |a| < |b|. Neste caso, a ROC
|a| < |z| < |b|. De notar que se |a| |b|, X(z) no existe, porque a interseco das ROCs de X1(z) e
X2(z) o conjunto vazio.
1 1.5z
+ 0.5 z2
|z| > 1
|z| < 0.5
0.5 < |z| < 1
Soluo:
Vamos determinar a expanso em fraces parciais de H(z).
Multiplicando o numerador e denominador por z2, eliminamos as potncia negativas de H(z).
Obtemos:
z2
z2
=
H(z) = 2
z 1.5z + 0.5 (z 1) (z 0.5)
Efectuando a expanso em fraces parciais:
H(z)
z
A
B
z = (z 1) (z 0.5) = z 1 + z 0.5
(1)
onde:
z
A=
=2
z 0.5 z =1
z
B=
= 1
z 1 z =0.5
2
1 z1
1
1 0.5z1
(2)
Neste caso como a ROC |z| > 1, o sinal h[n] causal; logo, ambos os termos de (2) so causais.
Consultando a tabela de transformadas z, obtemos para a transformada z inversa de H(z), que:
Como a ROC |z| < 0.5, o sinal h[n] anti-causal. Deste modo, ambos os termos de (2) correspondem
a sinais anti-causais.
3 4 z1
1 3.5 z1 + 1.5 z2
1
2
1 1 + 1 3 z1
12z
1.5
Imaginary Part
0.5
-0.5
-1
-1.5
-1
-0.5
0.5
1
Real Part
1.5
2.5
Uma vez que o sistema causal, a ROC |z| > 3. Neste caso (ver tabela de TZ):
1 n
n
h[n] = TZ{H(z)} = 2 u[n] + 2(3) u[n]
(1)
ou:
H(z) =
Y(z)
=
X(z)
1
1
(2)
5 1 1 2 =
1 1
1
16z +6z
12z
1 3 z1
(3)
Note que, aplicando a propriedade da convoluo resposta do sistema LIT, y[n] = h[n]*x[n], temos
que:
Y(z) = H(z)X(z)
(4)
Y(z) = H(z)X(z) =
1 1 z11 1 z1
2
3
1
1 1 ROC: |z| > 0.5 (5)
12z
Na equao (5), plo z = 1/3 de H(z) foi cancelado pelo zero, z = 1/3, do sinal de entrada. Deste modo,
a resposta do sistema :
1 n
y[n] = TZ1{Y(z)} = 2 u[n]
y[n]
1
0.9
0.8
0.7
0.6
0.5
0.4
0.3
0.2
0.1
0
10
15
n
20
25
30
}=
X(z) = TZ an u[n]
e
1 az1
X(z1) =
1
1
ROC2: |z| >
(sinal anti-causal)
1 az
|a|
1
n
a| |,
2
1a
< n<
X1(z) = TZ an u[n]
}=
1
1 az1
dX(z)
dz
obtemos que:
X(z) = TZ{nx1[n]} = z
dX1(z)
az1
=
dz
(1 z1) 2
x1[n] = {1, 2, 1}
Soluo:
Calculemos a transformada z de ambos os sinais pela definio:
+
X(z) =
x[n]zn
(1)
n=
Resulta que:
X1(z) = 1 2z1 + z2
X2(z) = 1 + z1 + z2 + z3 + z4 + z5
De acordo com a propriedade da convoluo:
X(z) = X1(z) X2(z) = 1 z1 z6 + z7
Comparando este resultado com (1), obtemos:
x[n] = {1, 1, 0, 0, 0, 0, 1, 1}
45 - Determine a transformada z unilateral dos seguintes sinais:
x1[n] = 1 , 2, 5, 7, 0, 1
x2[n] = [n k]
x3[n] = [n + k]
x4[n] = 1,2, 5 , 7, 0, 1
x[n]zn
n=0
n=1
x[ n]zn
k>0
(1)
X+(z) =
x[n]zn =
n=0
(az1)n = 1 1az1
n=0
X5+(z) =
1 az1
+ a1z1 + a2
1< a <1
(1)
] + X+(z)
(2)
Substituindo y[1] = 1 e
X+(z) =
u[n]zn =
n=0
(z1)n = 1 1z1
n=0
a
1 az1
1 az1
)(1 z1)
(3)
1 an + 1
u[n]
1 a
ou, ainda:
y[n] =
1
(1 an + 2)u[n]
1a
47 - Um sistema LIT causal descrito pela equao y[n] = 0.5y[n 1] + x[n] + 0.5x[n 1].
Determine:
Soluo:
Vamos 1 calcular a funo de frequncia H(z) do sistema e depois aplicar-lhe a transformada z
inversa: obtemos h[n].
Aplicando TZ a ambos os membros de y[n] = 0.5y[n 1] + x[n] + 0.5x[n 1] e usando a
propriedade do deslocamento, chegamos ao resultado:
H(z) =
2z
ROC: |z| > 0.5
z 0.5
}=
X(z) = TZ an u[n]
1
1 az1
z + 0.5
z
Seguindo o procedimento usual para expanso em fraces parciais (no domnio z), temos que:
Y(z)
z + 0.5
1
2
3
z = H(z)X(z) = z 0.5 1 z1 = z 0.5 + 1 z1
e, aps aplicarmos a transformada z inversa (ver tabela de TZ), obtemos:
z(z cos(/2))
z(z 0.966)
z + 0.5
z + 0.5
2
=
Nesta situao:
Y(z) z + 0.5
z 0.966
1.641 1.397ej 0.332 1.397ej 0.332
=
=
+
+
2
z
z ej 0.262
z ej 0.262
z 0.5 z 1.932z + 1 z 0.5
e aps multiplicar esta equao por z para dar Y(z), obtemos para a transformada z inversa (ver tabela
TZ):
VII.
AMOSTRAGEM
48 - Considere o sinal analgico xa(t) = 3cos(100t).
Determine a frequncia de amostragem mnima requerida para evitar aliasing.
Suponha que o sinal amostrado ao ritmo fs = 200 Hz. Qual o sinal discreto no tempo obtido aps a
amostragem?
Suponha que o sinal amostrado ao ritmo fs = 75 Hz. Qual o sinal discreto no tempo obtido aps a
amostragem?
Qual a frequncia 0<f<fs/2 de uma sinuside cujas amostras so idnticas ao do sinal da alnea
anterior?
Soluo:
Como a frequncia do sinal analgico de 50 Hz, a frequncia de amostragem mnima requerida para
evitar aliasing fs = 100 Hz.
Se o sinal amostrado frequncia fs = 200 Hz, o sinal discreto no tempo :
100n
n
x[n] = 3cos 200 = 3 cos 2
Se o sinal amostrado frequncia fs = 75 Hz, o sinal discreto no tempo :
100n
4n
2n
2
x[n] = 3cos 75 = 3 cos 3 = 3 cos 2 3 n = 3 cos 3
Para o ritmo de amostragem fs = 75 Hz, obtivemos para a frequncia da sinuside discreta da alnea c)
f = 1/3, a que corresponde a frequncia analgica de fs f = 75 1/3 = 25 Hz. O sinal pretendido ser,
por isso, igual a:
ya(t) = 3cos(225t) = 3cos(50t)
Este sinal amostrado frequncia fs = 75 amostras/s d amostras idnticas.
49 - Considere o sinal analgico xa(t) = 3cos(50t) + 10cos(300t) cos(100t). Qual o ritmo de
Nyquist deste sinal?
Soluo:
As frequncias presentes no sinal xa(t) referenciado acima so:
f1 = 25 Hz,
f2 = 150 Hz,
f3 = 50 Hz
Daqui constatamos que fmax = 150 Hz, logo fs > 2 fmax = 300 Hz.