Escolar Documentos
Profissional Documentos
Cultura Documentos
CIENTÍFICO.-
No decurso do século XVII prodúcese unha revolución no desenvolvemento do traballo dos científicos
que ata esa época procuraban tan só descubrir a finalidade dos procesos que ocorrían na natureza aos
que consideraban deseñados por un “artesán”. Amosaban os sabios desa época certo desprezo pola
procura dunha confirmación das súas hipóteses por medio de experimentos. No século XVIII, gracias a
figuras como Bacon ou Galileo, o traballo dos científicos amósase máis “ambicioso”. O seu sistema
evoluciona cara ao que poderíamos definir como método hipotético-deductivo. En tal método, os
procesos de creación do pensamento científico adoitan pasar por unha serie de etapas que poderiamos
esquematizar do seguinte xeito:
Observación
Formulación da hipótese.
Recollida de información: a información bibliográfica
Verificación da hipótese e deseño experimental
Recollida de datos: expresión cuantitativa e cualitativa de datos.
Interpretación dos resultados: xeralizacións: leis e teorías.
A comunicación dos resultados.
65
D).- A VERIFICACIÓN DA HIPÓTESE : O DESEÑO EXPERIMENTAL.- Os científicos,
baseándose, en moitos casos, en traballos anteriores deseñan un método experimental para asegurarse
da validez das súas hipóteses. Normalmente os experimentos son totalmente controlados; é dicir o
científico reproduce procesos en que todos os factores se repiten agás un –a variable- da que se
pretende coñecer a súa influencia. Ao conxunto de experiencias onde se modifica a variable chámase
grupo experimental. Ademais se realizan observacións onde a variable non inflúe para establecer deste
xeito comparacións. Estes traballos constitúen o chamado grupo control.
A variable é un aspecto da realidade que podemos medir. Daquela cómpre distinguir:
Variable dependente: e o fenómeno que aparece, desaparece ou cambia cando o investigador
aplica, suprime ou modifica outra variable á que chamamos independente.
Variable independente: o factor que o investigador proponse observar e manipula de xeito
deliberada para establecer relacións coa variable dependente.
H).- A COMUNICACIÓN DOS RESULTADOS.- Faise a través de revistas especializadas que polas
súas esixencias para a publicación supón unha garantía de rigorosidade para a comunidade científica.
Definimos medio ambiente como o conxunto dos compoñentes físico-químicos (atmosfera, hidrosfera
e exosfera), biolóxicos (seres vivos) e sociais (humanidade) que causan efectos directos ou indirectos,
nun prazo curto ou longo, sobre os seres vivos e as actividades humanas. Cómpre dicir que os
compoñentes do medio ambiente non actúan de xeito illado, senón que interaccionan entre eles.
Daquela, calquera intervención no medio natural produce unha cadea de consecuencias a xeito de
66
efecto dominó. Un exemplo claro é a tala de árbores para conseguir madeira que non só ameaza con
deixarnos sen ese recurso senón que produce unha cadea de efectos: facilita a erosión e destrucción do
chan, actúa sobre a fauna, produce diminución dos recurso hídricos, incrementa os niveis de dióxido
de carbono, etc...
Un sistema é un conxunto de partes que están interrelacionadas entre elas, é dicir que cada unha das
súas partes actúan sobre outras. O que interesa ao científico que estudia o sistema é o comportamento
global das partes xa que do comportamento desas partes e das interrelacións entre elas xorden as
propiedades que non aparecen nos estudios illados de cada unha delas. Este xeito de observar e estudiar
ou describir procesos coñécese co nome de teoría de sistemas dinámicos ou dinámica de sistemas.
Cada sistema está constituído por un conxunto de variables que se unen mediante frechas que indican
as relacións entre as variables. Agora ben, cada unha delas poderíase representar como un conxunto de
variables relacionadas entre si. Cada unha destas variables constituirían un subsistema.
Un modelo é unha versión simplificada dunha realidade complexa. Para representar unha realidade
mediante un modelo compre facela máis sinxela, eliminando os detalles que non son relevantes e
elixindo outros que si o son e que poden ser medibles: é o que chamamos variables.
En ciencias medioambientais
a realidade obxecto de
estudio é un sistema no
sentido que definimos máis
arriba, é dicir un conxunto de
elementos que interactúan.
Para o seu estudio utilizamos
modelos simplificados de es
sistema de enorme
complexidade que constitúe o
medio ambiente: utilizamos,
daquela, modelos de
sistemas.
Modelo sistémico
Nos estudios con modelos sistémicos adoitamos representalos de dous xeitos: os modelos de caixa
negra e os modelos de caixa branca.
Nun sistema representado mediante un modelo de caixa negra non se entra dentro do sistema. Só
interesa representar as entradas e as saídas de materia,
enerxía, etc... , é dicir os seus intercambios co contorno.
Velaí a razón da súa utilidade na realización de balances.
Dentro destes sistemas de caixa negra podemos distinguir:
Sistemas abertos: son aqueles nos que se producen
entradas e saídas de materias ou enerxía. Por exemplo unha cidade sería un sistema aberto xa que
entran materias e enerxía, e dela saen os refugallos e os productos fabricados nela.
Sistemas pechados: son aqueles nos que non existen intercambios de materia, anque si de enerxía.
Unha charca podería ser un sistema pechado se nela non entran materiais externos producíndose
unha reciclaxe da materia no seu interior. Sen embargo nela entra e sae enerxía solar e sae enerxía
calorífica.
67
Sistemas illados ou adiabáticos: son aqueles nos que non existe intercambio de materia nin de
enerxía co exterior. Anque non sexa totalmente certo, o noso sistema solar podería ser considerado
un sistema illado.
A terra é un conxunto de subsistemas interrelacionados. Estes subsistemas, que actúan como sistemas
cada un deles serían:
Atmosfera: ou capa gasosa que rodea a terra.
Hidrosfera: ou capa de auga líquida que cubre parte do planeta.
Xeosfera: o parte sólida do planeta (anque parte das súas capas internas poden estar líquidas) e que
estaría composta pola litosfera, a astenosfera a mesosfera e o núcleo.
Biosfera: ou capa formada polos seres vivos.
Edafosfera:ou capa constituída polo solo
Cómpre engadir que no decurso da asignatura poderán aparecer outros subsistemas que non temos
citado: a Criosfera ou capa de xeo, a Ecosfera ou parte da terra onde existe vida sen apoio
69
artificial, a Tecnosfera ou sistema artificial construído polo ser humano ou a Sociosfera conxunto
de institucións sociais ou políticas desenvolvidas pola humanidade para xestionar as relacións entre
elas e cos ecosistemas.
4.1.- A TELEDETECCIÓN.-
70
A revolución tecnolóxica que supuxo a informática tamén tivo repercusión nos estudios xeolóxicos,
biolóxicos e medioambientais coa aparición dos Sistemas de Información Xeográfica. Un SIX ou GIS
(en inglés) é un sistema informático capaz de realizar unha xestión completa de datos xeográficos.
Dito doutro xeito, un SIX, xestiona unha base de datos espaciais referenciados (situados segundo as
súas coordenadas). Os SIXs crean e estructuran numerosos datos a partir de moi diversas fontes de
información como os mapas clásicos, os sistemas variados de teledetección, o GPS, e doutras bases de
datos existentes. Asemade posibilita o análise, a visualización e a edición de mapas. Os SIX son
sistemas complexos que esixen fortes inversións e presentan dificultades técnicas de xestións que só
son accesibles a especialistas nesta materia. Sen embargo a súa utilidade é enorme en numerosos
campos relacionados coas ciencias medioambientais como poden ser a procura de recursos, na
prevención de riscos e na xestión dos Espacios Naturais
71