Escolar Documentos
Profissional Documentos
Cultura Documentos
!"#$%&'&()*#$)$+,#-.!-#
#
#
#
#
!
!
!
$/0&1,#+$21,)2345$#%$#53#1+,%0''&()#6#+$%3''&()*#
!
&5027+3'&()#%$#'04&$+73*#
Roger Jarqun Blandn.
!
%&38+393'&()*#
!
:,7,8+3:;32#$#&9<8$)$2*#
!
8$27&()#&)7$+&)27&70'&,)35*#
Elsie Campos
Horacio Alvarez Marinelli
Samuel Berlinski
Matas Busso
Ulises Cordero
!
$%&7,+&35#&'$+#
"#$%&'&()!*+!#,-#$(+..&/0!1$1)2!$!-)#.&)23!-$#!.+)24+&,#!5,(&$3!&0.2+6,0($!2$*!&07$#581&.$*!6!7$1$.$-&)($3!*&0!2)!
)+1$#&9).&/0!,*.#&1)!(,2!:)0.$!;01,#)5,#&.)0$!(,!<,*)##$22$=!<&.%)!)+1$#&9).&/0!-+,(,!*$2&.&1)#*,!)!#,*,)#.%>&)('=$#?=!
!
!
1+$2$)73'&()#
En este Manual del profesor, adems de trabajar los conocimientos geomtricos
planteados en los programas de estudio de Matemticas del Ministerio de Educacin
Pblica, se busca impulsar el desarrollo de habilidades matemticas como clasificar,
argumentar, expresar ideas matemticamente, deducir, generalizar y probar.
A lo largo de veintids sesiones, el siguiente texto abarca conceptos bsicos de geometra
de stimo ao (puntos, planos, segmentos, y rectas), ngulos y su clasificacin,
tringulos, cuadrilteros y geometra analtica. A medida que los estudiantes se involucran
en el estudio de la geometra, irn tambin aprendiendo a escribir definiciones, a justificar
aseveraciones utilizando argumentos matemticos, a reconocer demostraciones formales
de teoremas, deducir patrones, formular conjeturas a partir de ejemplos, a visualizar
soluciones de forma geomtrica, a construir figuras para ejemplificar situaciones
geomtricas o hallar contraejemplos, y a leer y utilizar convenciones y vocabulario
formales.
Las sesiones estn organizadas de manera que el estudiante tenga un rol activo en la
clase. En cada sesin se sigue una secuencia en la que el estudiante primero explora
situaciones, construye conjeturas y las pone a prueba, para luego pasar a la formulacin y
aplicacin de los resultados matemticos.
(O0DQXDOGHOSURIHVRU\HO&XDGHUQRGHOHVWXGLDQWHHVWiQHVWUXFWXUDGRVGHPRGRTXH
el profesor pueda guiar y seguir el trabajo del estudiante, al tiempo que el estudiante tiene
en sus manos el texto que le muestra el recorrido y el cuaderno que le permite ensayar,
anotar y estudiar.
Este material ha sido producido gracias al esfuerzo conjunto del Ministerio de Educacin
Pblica, el Banco Inter-Americano de Desarrollo, la Fundacin Omar Dengo y la
Fundacin CRUSA.
El equipo responsable de este proyecto desea expresar su reconocimiento a las
autoridades del MEP, la FOD, la Fundacin CRUSA, el PRONIE MEP-FOD, y a los
directores de los 86 colegios participantes; sin cuyo entusiasmo y decidido apoyo, esta
realizacin no habra sido posible. Tambin es necesario reconocer el apoyo de la
Universidad de Costa Rica, a travs de su convenio de cooperacin con la FOD.
!
Se espera que tanto los docentes como los estudiantes disfruten de esta nueva
oportunidad de aprendizaje, y que todos los involucrados puedan tambin aprender
acerca de cmo mejorar los procesos de enseanza y aprendizaje de la matemtica.
#
2&94,5,8;3#
El presente manual cuenta con indicaciones especficas para docentes, de manera que su
uso sea sencillo y claro.
Estas indicaciones se presentan a lo largo de las sesiones delimitadas por dos lneas
horizontales y asociadas a la simbologa que se presenta a continuacin:
!"#$#%
&'($')'"*+#%
"#$%!&'()(!#%*+,+!-).(/0+'-1)!23%!4%5%!#%/!$/+)#0-$-4+!+,!%#$34-+)$%6!7+!#%+!
4%!.(/0+!%89,&'-$+!7!,-$%/+,!(!5-%)6!+!0+)%/+!4%!-)4-'+'-1)!:%)%/+,;!#%:<)!,(!
23%!%,!'3+4/(!,%!#(,-'-$%=!!
!"!#$%&'(!')!*$+!*,-.
Por otro lado, se aclara que algunas imgenes aqu utilizadas son tomadas de internet
para fines educativos no comerciales. Se tomaron de los lugares citados, los cuales son
de dominio pblico. Si por error apareciera una imagen cuyos derechos estn reservados,
favor escribirnos a magaly.zuniga@fod.ac.cr
!"#$"%&'%()*+'*,&)%
!
@A@;BC!DE!FGH:HIJ!AC!KH!LKH@A!<A!MAJNAFGOH!==============================================================================!P!
@A@;BC!QE!AR"KJGHL;BC!<AK!LSH<AGCJ!<A!FGH:HIJ!!==================================================================!DQ!
@A@;BC!TE!LJCJL;AC<J!KH!UAGGHN;ACFH!FALCJKBM;LH!!============================================================!DV!
@A@;BC!WE!LJCLA"FJ@!;CFS;F;XJ@!<A!MAJNAFGOH!!=======================================================================!QY!
@A@;BC!ZE!"HGFA@!<A!SCH!GALFH!=====================================================================================================!Q[!
@A@;BC!VE!\CMSKJ@!]!@S!NA<;<H!===================================================================================================!T^!
@A@;BC!PE!CJFHL;JCA@!<A!!\CMSKJ@!]!@S!LKH@;_;LHL;BC!============================================================!WW!
@A@;BC!^E!GAKHL;JCA@!N`FG;LH@!ACFGA!"HGAIH@!<A!\CMSKJ@!====================================================!ZD!
@A@;BC![E!LKH@;_;LHL;BC!<A!\CMSKJ@!"JG!@S!"J@;L;BC!=============================================================!ZP!
@A@;BC!DYE!\CMSKJ@!ACFGA!<J@!GALFH@!]!SCH!FGHC@XAG@HK!====================================================!VT!
@A@;BC!DDE!FG;\CMSKJ@!AC!AK!ACFJGCJ!]!@S@!AKANACFJ@!=========================================================!PW!
@A@;BC!DQE!<A@;MSHK<H<!FG;HCMSKHG!==========================================================================================!^D!
@A@;BC!DTE!LKH@;_;LHL;BC!<A!KJ@!FG;\CMSKJ@!=============================================================================!^P!
@A@;BC!DWE!@SNH!<A!KJ@!\CMSKJ@!;CFAGCJ@!<A!SC!FG;\CMSKJ!===============================================![P!
@A@;BC!DZE!@SNH!<A!KJ@!\CMSKJ@!ARFAGCJ@!<A!SC!FG;\CMSKJ!=============================================!DYT!
@A@;BC!DVE!NA<;<H!<AK!\CMSKJ!ARFAGCJ!<A!SC!FG;\CMSKJ!==================================================!DDD!
@A@;BC!DPE!LSH<G;K\FAGJ@!]!@S@!!AKANACFJ@!===========================================================================!DDP!
@A@;BC!D^E!\CMSKJ@!;CFAGCJ@!<A!SC!LSH<G;K\FAGJ!===============================================================!DQ^!
@A@;BC!D[E!LKH@;_;LHL;BC!<A!KJ@!LSH<G;K\FAGJ@!=====================================================================!DTP!
@A@;BC!QYE!L\KLSKJ!<A!\GAH@!======================================================================================================!DWP!
@A@;BC!QDE!;CFGJ<SLL;BC!HK!A@FS<;J!<AK!"KHCJ!LHGFA@;HCJ!===============================================!DVY!
@A@;BC!QQE!GA"GA@ACFHL;BC!<A!_;MSGH@!AC!AK!"KHCJ!LHGFA@;HCJ!========================================!DV[!
!
!
!
!"!#$%&'(''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''')*%+*,'-",'./01"!0/
!"#$#%&'()'*#'+*#,('-('
.(&/(!"0#'
,(,12)')3'4'
%=>?@AB?ACD#!
En esta sesin el profesor presenta a los estudiantes la dinmica de trabajo en las clases
de geometra durante este perodo.
,EF=GAHI>#=>B=?JKA?I>!
El estudiante durante esta sesin ser capaz de:
Describir la forma de trabajo en la clase de geometra.
1.
Citar roles o tareas del profesor en la clase de geometra.
2.
Citar roles o tareas del estudiante en la clase de geometra.
3.
!
9LG=@ALM=>#N##@=?O@>I>*#!
Computadora, pizarra digital y cuaderno de trabajo.
%O@L?ACD*!
80 minutos
INICIO:
!"#$%&'() *) $+,) (,-'.%*/-(,) &'() (/) (,-*) ,(,%0/) ,() %/-1+.'2%13/) $*,) #*'-*,) #*1*)
-1*4*5*1)(/)$*)2$*,().()6(+7(-18*9):*1*)($$+),();*/)*).(,*11+$$*1)-1(,)-(73-%2*,<)
=>)?(/(1*$%.*.(,).($)#1+@(2-+9)
A>)B#1(/.(1)6(+7(-18*C)#+1)&'D)@)#*1*)&'D9)
E>)F%/37%2*).()-1*4*5+)(/)$*,)2$*,(,).()6(+7(-18*9)
./02"340'5"0)*4"'
P!
!"!#$%&'(''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''')*%+*,'-",'./01"!0/
DESARROLLO
3?GAHAPLP#!* .565789:;8;5<';59'=7>?5@A>'
'
!"#$%&'() *) $+,) (,-'.%*/-(,) &'() .'1*/-() (,-() -1%7(,-1() ($$+,) -(/.13/) $*)
+#+1-'/%.*.).()#*1-%2%#*1)(/)'/)#1+@(2-+),+41()($)*#1(/.%G*5().()$*)6(+7(-18*)
2+/)($)',+).()'/)2'*.(1/+).()-1*4*5+)@)'/*)#%G*11*).%6%-*$9)
H()-1*-*).()'/*)*$%*/G*)(/-1();*1%*,)%/,-%-'2%+/(,<)($)I!:C)$*)JKFC)($)LMF)@)$*)N'/.*2%0/)
OPQHB)&'()#1+2'1*)+N1(2(1$(,)7(5+1(,)+#+1-'/%.*.(,).()*#1(/.%G*5(9)
F*.*) $*)/+;(.*.) .()$+,) 1(2'1,+,) @) $*) N+17*) .()-1*4*5+)&'() ,() .(,*11+$$*13C) (,) /(2(,*1%+)
(,-*4$(2(1)*$6'/+,)*2'(1.+,)*$)1(,#(2-+9)
3?GAHAPLP#-* BC>7'DEF'8=756;57'G5>H5A7I8J'
!"#$%&'()*)$+,)(,-'.%*/-(,)&'()($)(,-'.%+).()$*)6(+7(-18*).'1*/-()$*)(.'2*2%0/)
#1%7*1%*)@),(2'/.*1%*C))5'(6*)'/)#*#($)%7#+1-*/-()(/)$*)N+17*2%0/).()*$6'/*,)
R*4%$%.*.(,)2+6/%-%;*,)@)7+-+1*,)&'()N*;+1(2(/)($).(,(7#(S+) .()$*,)#(1,+/*,)
*/-().%N(1(/-(,),%-'*2%+/(,)9)T*)2+/,-1'22%0/).($)2+/+2%7%(/-+)6(+7D-1%2+)(/)$*)(.'2*2%0/)
,(2'/.*1%*) -1*-*) .() $*) 7*/%#'$*2%0/) .() N+17*,) @) N%6'1*,) .%;(1,*,C) ($) (,-'.%+) .() ,',)
2*1*2-(18,-%2*,)@)$*,)1($*2%+/(,)(/-1()($$*,)@),',)($(7(/-+,9)!,-()-1*4*5+)#(17%-().(,*11+$$*1)
$*)%7*6%/*2%0/C)($)#(/,*7%(/-+)(,#*2%*$C)$*)%/-'%2%0/C)($)1*G+/*7%(/-+).(.'2-%;+C)&'()(,)($)
&'()#(17%-()$*)2+/,-1'22%0/).($)2+/+2%7%(/-+)2%(/-8N%2+C)$*,)R*4%$%.*.(,).()7(.%1C)2*$2'$*1)
@)2+/,-1'%1)7+.($+,9)
T*,) N+17*,) 6(+7D-1%2*,) $*,) '-%$%G*7+,) @) #1(,(/2%*7+,) .(,.() $*) */-%6U(.*.) (/) 7'2R+,)
2+/-("-+,<) $*) /*-'1*$(G*C) ($) 2'(1#+) R'7*/+C) $*,) *1-(,C) $*,) %/6(/%(18*,C) $*) *1&'%-(2-'1*C) $*)
7(.%2%/*C)$*)&'87%2*C)$*)(,-*.8,-%2*C)($).%4'5+)-D2/%2+C)(/-1()+-1+,9)
3?GAHAPLP#Q* -:6KH:@8';5'A78L8M>'56'98'@98<5';5'G5>H5A7I8'
'
!"#$%&'()*)$+,)(,-'.%*/-(,)&'().'1*/-()(,-() -1%7(,-1(C),()#1(-(/.()N*;+1(2(1)($)
.(,*11+$$+) .() $*,) R*4%$%.*.(,) */-(1%+1(,9) :*1*) ($$+) ,() 1(&'%(1(/) .() N+17*,) .()
-1*4*5+)*#1+#%*.*,)&'()#1+7'(;(/)'/)-1*4*5+)%/-($(2-'*$)*2-%;+)@)2+$*4+1*-%;+9)
T*) .(,21%#2%0/) .() (,-() -%#+) .() -1*4*5+) ,() 2+/,%.(1*) N'/.*7(/-*$) #+1&'() #(17%-() *) $+,)
(,-'.%*/-(,)@).+2(/-(,),(1)2+/,2%(/-(,).(),',)1(,#+/,*4%$%.*.(,)(/)$*)2$*,().()6(+7(-18*C)
$+)&'()*),');(G)#'(.()2+/-1%4'%1)*)'/*)7(5+1).%,#+,%2%0/9)
H+$%28-($(,)$((1)($)-("-+),%6'%(/-()@)1(*$%G*1)$*),+2%*2%0/).()#*$*41*,)@).(N%/%2%+/(,)&'(),()
#1+#+/(9)
1) Lea con atencin el texto siguiente y comntelo con su profesor y compaeros.
Al inicio de cada sesin de trabajo su profesor presentar el tema a estudiar e indicar
las actividades que usted debe desarrollar durante la sesin en su cuaderno de trabajo.
Para trabajar en la clase de geometra usted contar con dos recursos fundamentales:
una pizarra digital y un cuaderno de trabajo que exploraremos ms adelante.
Cada actividad propuesta en el cuaderno de trabajo se ha elegido para que usted
pueda lograr nuevos conocimientos al desarrollar apropiadamente los problemas que se
./02"340'5"0)*4"'
^!
!"!#$%&'(''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''')*%+*,'-",'./01"!0/
a!!!!!b!
c) Ae-2$#)#!
a!!!!!b!
d) H-2&.)#!2$*!.$0.,-1$*!!!
a!!!!!b!
e) L$0f,1+#)#!
a!!!!!b!
a!!!!!b!
:c*4+,()!(,!+0!#,*+21)($!$!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!
d,#()(!5)1,581&.)!
"2)01,)5&,01$!(,!+0!
#,*+21)($!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!
5)1,581&.$!4+,!*,!
*$*-,.%)!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!
.$5$!d,#()(,#$!$!7)2*$!
@,.+,0.&)!(,!)7).&$0,*!
4+,!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!
5+,*1#)0!2)!d,#).&()(!(,!
+0!#,*+21)($!5)1,581&.$=!
"2)01,)5&,01$!,0!2,0?+)f,!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!
5)1,581&.$!(,!!0$.&$0,*!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!
5)1,581&.)*=!
S*$!(,!2$*!#,*+21)($*!
5)1,581&.$*!-)#)!#,*$2d,#!
+0!-#$'2,5)!$!,f,#.&.&$!
F%1%5*) '/*) #$(/*1%*) (/) $*) 2'*$) $+,) (,-'.%*/-(,) #$*/-(*/) ,',) *,+2%*2%+/(,) .()
#*$*41*,) @) .(N%/%2%+/(,9) !,) 7'@) %7#+1-*/-() &'() ',-(.) 2+/N%17() @) 1(*N%17() $*,)
*22%+/(,) 7*-(73-%2*,) */-(1%+1(,C) #+1&'() ($$*,) (,-*13/) #1(,(/-(,) (/) ($) -1*4*5+)
7*-(73-%2+)*)1(*$%G*1)(/)2*.*)'/*).()$*,),(,%+/(,9)
V+)(,)/(2(,*1%+)&'()$+,)(,-'.%*/-(,)2+7#1(/.*/)$*,)/+2%+/(,).()7*/(1*)#1+N'/.*C),%/+)
73,)4%(/)',*1)$*)*2-%;%.*.)#*1*)1(,*$-*1)($)-%#+).()-1*4*5+)&'(),().(4(13)1(*$%G*1)@)2+7+)
D,-()$+,)$$(;*)*).(,*11+$$*1)'/)#(/,*7%(/-+)73,)21(*-%;+)()%/-($%6(/-(9)
./02"340'5"0)*4"'
[!
!"!#$%&'(''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''')*%+*,'-",'./01"!0/
1+,:$2,+#R#
$270%&3)7$#
73+$3#
!"#"$%&%'&(')*+%),"%*+-&.%&'-/&#%/0'+).-/&,)+%,1+"2-/&
-3+%*".-/4&
5')*+%)&)*+%&')&2')/%&/0/&)#$0,%*+-/&/-3#%&'-/&
#)6-*),"%*+-/&-&#%/0'+).-/&,)+%,1+"2-/&%/+0.").-/4&
!"#"$%&')/&('%*)#")/&.%&."/20/"7*&8&)#$0,%*+)2"7*&.%'&
+#)3)9-&,)+%,1+"2-4&
!%/)##-'')&$0:)/&.%&+#)3)9-&2-*&%'&,%*-#&)(-8-&(-/"3'%&
(#-20#)*.-&%'&(')*+%),"%*+-&.%&;%#.).%/&,)+%,1+"2)/4&
5#-20#)&2-*2'0"#&0*&#%/0'+).-&-&;%#.).&,)+%,1+"2)4&
!
!
!
!
!
<=('"2)&%*&.%+)''%&')&."*1,"2)&.%&+#)3)9-&)&/%$0"#&%*&2).)& !
/%/"7*&.%&2')/%4&
!
>3/%#;)&8&-#"%*+)&')/&)2+";".).%/&.%&%=('-#)2"7*4&
<=('"2)&')/&%/+#)+%$")/&0+"'"6).)/&()#)&'-$#)#&0*&#%/0'+).-&-& !
+)#%)&,)+%,1+"2)4&
!
?#%)&"*2%#+".0,3#%&-&20%/+"-*)&')/&)@"#,)2"-*%/4&
A-&%/(%#)&B0%&/%&'%&(#-(-#2"-*%*&')/&#%/(0%/+)/&.%&0*& !
+#)3)9-C&/"*-&B0%&%=('-#)&()#)&D)'')#')/&(-#&/:&,"/,-4&
!
?0%/+"-*)&.%&,)*%#)&(%#+"*%*+%&'-/&(#-2%.","%*+-/&-&
#)6-*),"%*+-/&B0%&(%#,"+%*&.%#";)#&0*&#%/0'+).-&
,)+%,1+"2-4&
./02"340'5"0)*4"'
DY!
!"!#$%&'(''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''')*%+*,'-",'./01"!0/
73+$3#
1+,:$2,+#R#
$270%&3)7$#
?-*/0'+)&.0.)/&0*)&;%6&B0%&D)&%=('-#).-&8&30/2).-&
!
#%/(0%/+)&,%.")*+%&%*/)8-&8&%##-#4&
E-'"2"+)&90/+"@"2)2"-*%/&.%&'-/&(#-2%.","%*+-/&-&
!
#)6-*),"%*+-/&/-3#%&0*&#%/0'+).-&,)+%,1+"2-4&
F%$"/+#)&')&"*@-#,)2"7*&,)+%,1+"2)&%/+0.").)&%*&')&/%/"7*&
!
.%&2')/%4&
F%)'"6)&')/&)2+";".).%/&.%&%*/)8-&8&%##-#&(#-(0%/+)/&()#)&')&
!
3G/B0%.)&.%&0*&#%/0'+).-&,)+%,1+"2-4&
)F%1%5*)'/*)#$(/*1%*)(/)$*)2'*$)$+,)(,-'.%*/-(,)#$*/-(*/),',)1(,#'(,-*,9)!,)7'@)
%7#+1-*/-()&'()',-(.)$+,)7+-%;()*)*,'7%1)'/)1+$)73,)*2-%;+)&'()$(,)#1+2'1*13)
7*@+1)21(2%7%(/-+)@)R*13)($)*#1(/.%G*5()73,)*-1*2-%;+9)
CIERRE
)H+$%2%-()*).+,)*$'7/+,)2%-*1).+,)1+$(,)1($(;*/-(,).($).+2(/-()@).+,).($)*$'7/+)
#*1*)2+/,-1'%1)2+/+2%7%(/-+)7*-(73-%2+9)
./02"340'5"0)*4"'
DD!
!"!#$%&'6''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''')*%+*,'-",'./01"!0/
(NC*&"#+12)'-(*'+O#-(")&'
-('!"#$#%&'
,(,12)')3'P'
%=>?@AB?ACD##
En esta sesin el profesor explora con los estudiantes el Cuaderno de trabajo y explica su
uso.
,EF=GAHI>#=>B=?JKA?I>!
9LG=@ALM=>#N##@=?O@>I>*#!
Pizarra digital y cuaderno de trabajo.
%O@L?ACD*!
80 minutos
INICIO:
!"#$%&'()*)$+,)(,-'.%*/-(,)&'()(/)(,-*),(,%0/)1(2%4%13/)($)O'*.(1/+).()-1*4*5+)@)
$+)("#$+1*13/)#*1*)*#1(/.(1)*)',*1$+)2+11(2-*7(/-(9):*1*)($$+),();*)*).(,*11+$$*1)
'/*)6'8*).()-1*4*5+)2+/),')*#+@+9)
./02"340'5"0)*4"'
DQ!
!"!#$%&'6''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''')*%+*,'-",'./01"!0/
DESARROLLO
!$).(,*11+$$+).()$*),(,%0/)2+/,%,-()(/)'/*)*2-%;%.*.)6'%*.*)#+1)',-(.)(/)$*)&'()$+,))
(,-'.%*/-(,) ("#$+1*/) (/) .(-*$$() ($) 2'*.(1/+) .() -1*4*5+9) M/;%(1-*) ($) -%(7#+)
*.(2'*.+)(/)(,-+)#+1&'()N*2%$%-*13),')-1*4*5+)#+,-(1%+1)(/)$*,)2$*,(,9)
!
)!/-1(6'() *) 2*.*) (,-'.%*/-() '/) 2'*.(1/+) .() -1*4*5+) @) ,+$%28-($(,) #+/(1$() ($)
/+741(9)P(6%,-1()($)/W7(1+).()2'*.(1/+).()-1*4*5+)&'()*,%6/0)*)2*.*)(,-'.%*/-(9))
Las siguientes actividades debe realizarlas utilizando el Cuaderno de trabajo y con la gua
de su profesor.
F%1%5*) ($) .(,*11+$$+) .() $*,) ,%6'%(/-(,) *2-%;%.*.(,) &'() $() #(17%-%13/) *) $+,)
(,-'.%*/-(,) (/-(/.(1) 7(5+1) ($) 7*-(1%*$) 2+/) ($) &'() -1*4*5*13/) @) *) ,') ;(G)
2+/-1%4'%13/)*)&'()',-(.)#'(.*)*,'7%1)'/)1+$).()7(.%*.+1C)7(/+,).%1(2-%;+9)
1) Explore por unos cinco minutos el Cuaderno y luego detalle algunos aspectos
observados. Cite algunos ejemplos asociados a los roles y tareas discutidas en la
sesin anterior.
2) Explore con sus compaeros y profesor el ndice. Note que el material est
organizado en sesiones de trabajo que corresponden a una temtica.
3) Explore la sesin N 10, sta tiene tres grandes momentos. Cules son?:
)!"#$+1() 2+/) $+,) (,-'.%*/-(,) $*) H(,%0/) VX) =YC) 1(,*$-() &'() $*) ,(,%0/) -%(/() -1(,)
61*/.(,) 7+7(/-+,<) O+/,-1'22%0/) .() 2+/2(#-+,C) J+17'$*2%0/) .() 2+/2(#-+,) @)
B#$%2*2%0/).()2+/2(#-+,9)
P(2+11*)2+/)$+,)(,-'.%*/-(,)2*.*)'/+).()$+,)7+7(/-+,)&'(),()#1+#+/(/),%/)R*2(1)7*@+1)
$(2-'1*) .($) 2+/-(/%.+C) ,%/+) 73,) 4%(/) #1+2'1*/.+) &'() $+,) (,-'.%*/-(,) .(-(2-(/)
%/,-1'22%+/(,)*,+2%*.*,)*)$+,)1+$(,)@)-*1(*,).(,21%-+,)(/)$*)#*1-()*/-(1%+19)F%,2'-*)$*,)&'()
($$+,).(-(2-*/)@),%)$+)2+/,%.(1*)/(2(,*1%+C)'-%$%2()$+,)(5(7#$+,),%6'%(/-(,9):'(.(),+$%2%-*1)*)
$+,)*$'7/+,)&'()$+,)'4%&'(/)(/)($)2'*.(1/+)@)$+,)2+#%(/<)
2EVHUYHODSUHVHQWDFLyQTXHVXSURIHVRUPRVWUDUi\SDUWLFLSHHQODGLVFXVLyQ)
!,-*4$(G2*)'/*)#+,%4$()1(,#'(,-*)*)$*)VLJXLHQWHSUHJXQWD)
&RPSOHWHODVLJXLHQWHFRQFOXVLyQ)
(QXQFLHFRQVXVSURSLDVSDODEUDV)
(QXQFLHHOWHRUHPDVREUH)
([SOLTXHFyPRVHSXHGHGHPRVWUDUTXH)
-XVWLILTXHVXUHVSXHVWD)
./02"340'5"0)*4"'
DT!
!"!#$%&'6''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''')*%+*,'-",'./01"!0/
4) Recorra con su profesor cada uno de los momentos que se proponen sin hacer
mayor lectura del contenido, procurando detectar instrucciones asociadas a los
roles y tareas descritos en la sesin anterior. Anote algunas afirmaciones
)Z*6*)/+-*1)&'()%/,-1'22%+/(,)2+7+)$*,)*/-(1%+1(,)%/;%-*/)*$)(,-'.%*/-()*)'/)1+$)
73,)*2-%;+).()#*1-%2%#*2%0/)@)2+/-1+$),+41()$*)2+/,-1'22%0/).(),')2+/+2%7%(/-+)
7*-(73-%2+9) B,+2%() 2*.*) %/,-1'22%0/) 2+/) $*) *22%0/) @) *2-%-'.) &'() ,() (,#(1*) .($)
(,-'.%*/-()@).($)#1+N(,+19)B,8)#+1)(5(7#$+C)(/)$*,),%(-()*22%+/(,)*/-(1%+1(,),()(,#(1*)&'()($)
(,-'.%*/-(C)1(,#(2-%;*7(/-(<)
!"#1(,() ,',) *#1(2%*2%+/(,) ,+41() '/) -0#%2+) 7*-(73-%2+) (/) '/*) #$(/*1%*) .%1%6%.*)
#+1)($)#1+N(,+19)
!"#$+1()'-%$%G*/.+)'/*)6'8*)@)#1+2'1()#$*/-(*1)'/*);(1.*.)7*-(73-%2*9)
:$*/-(D) '/*) ;(1.*.) 7*-(73-%2*) .(1%;*.*) .() *$6'/*) *22%0/) .() ("#$+1*2%0/) +)
(/,*@+)@)(11+19)
!"#$%&'() +) #$*/-(() '/*) *N%17*2%0/C) +1*$7(/-() +) #+1) (,21%-+C) 2+/) ,') #1+#%+)
;+2*4'$*1%+)7*-(73-%2+9)
!"#1(,(C)(/)N+17*)+1*$)+)(,21%-*C)'/*);(1.*.)7*-(73-%2*)2+/)*$-*,)#+,%4%$%.*.(,).()
,(1);(1.*.(1*9)
:1(,(/-() (/) N+17*) +1*$) +) (,21%-*) $+,) 1*G+/*7%(/-+,) 7*-(73-%2+,) ,(6'%.+,) #*1*)
5',-%N%2*1)'/*);(1.*.)7*-(73-%2*)(,-*4$(2%.*9)
:1(,(/-()(/)N+17*)+1*$)+)(,21%-*)$*,)(,-1*-(6%*,)7*-(73-%2*,),(6'%.*,)#*1*)1(*$%G*1)
'/)(5(12%2%+9)
H%)($)-%(7#+)$+)#(17%-(C)R*6*)'/)(5(12%2%+),%7%$*1).()("#$+1*2%0/)2+/) *$6'/*).()$*,)+-1*,)
,(,%+/(,C)#+1)(5(7#$+)$*)/W7(1+)=[9)
!,) 7'@) #+,%-%;+) &'() $+,) (,-'.%*/-(,) .(-(2-(/) ;+2*4'$*1%+) &'() $(,) 1(,'$-*) .(,2+/+2%.+C)
2+7+).(N%/%2%0/C)-(+1(7*C)2+/5(-'1*1C)("#$+1*1C)(/'/2%*1C)*16'7(/-*1C).(7+,-1*1C)(,-+)$(,)
#(17%-()'/*)#1%7(1*)*#1+"%7*2%0/)*)$*)*.&'%,%2%0/).()'/).%,2'1,+)(.'2*.+)&'()(,)($)&'()
*#+@*)$*)2+/,-1'22%0/).($)2+/+2%7%(/-+)7*-(73-%2+9)
!
5) Haga una lista de palabras matemticas conocidas y desconocidas que encuentra
en el cuaderno. Por qu es necesario este vocabulario?
./02"340'5"0)*4"'
DW!
!"!#$%&'6''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''')*%+*,'-",'./01"!0/
Z*6*)/+-*1)&'()(/)$*),(22%0/)O+/,-1'22%0/).()2+/2(#-+,)*#*1(2(/)%/,-1'22%+/(,)
FRPR 2EVHUYH OD PDQLSXODFLyQ TXH UHDOL]D VX FRPSDxHUR ([SOLTXH TXH
(,-*) %/,-1'22%0/) $+,) 2+/.'2() *$) -1*4*5+) &'() .(4(/) 1(*$%G*1) 2+/) $*) #%G*11*) @) ($)
2'*.(1/+)@)&'(),+41()($$+)("#$+1*13/)(/)$*)#10"%7*)2$*,(9)
!"#$+1()$*),(22%0/)J+17'$*2%0/).()2+/2(#-+,9)O+7(/-()&'()(/)(,-*)#*1-()$+,)(,-'.%*/-(,)
.(4(/) #1+2'1*1) ("#1(,*1) ($) 2+/+2%7%(/-+) 7*-(73-%2+) 1(,#(-*/.+) $*,) N+17*,)
\2+/;(/2%+/(,>)*2(#-*.*,)(/)$*)7*-(73-%2*])7+-8;($+,)R*2%(/.+);(1)&'()(,-+)(,)#*1-().()
.(,*11+$$*1)R*4%$%.*.)(/)+-1*,)N+17*,)2%(/-8N%2*,).()("#1(,*1)2+/+2%7%(/-+C)&'(),%(7#1()$+)
R*13/) 2+/) ,') *#+@+) @) &'() (,) '/*) R*4%$%.*.) &'() ,() .(,*11+$$*) #*'$*-%/*7(/-(9) !,) 7'@)
%7#+1-*/-()&'()',-(.)1(2'(1.()&'()(/)(,-*)#*1-(C)($)#1+N(,+1)(,)($)#1%/2%#*$)1(,#+/,*4$()
.()%/,-%-'2%+/*$%G*1)($)2+/+2%7%(/-+)(/),')("#1(,%0/)7*-(73-%2*)2+11(2-*9)P(,*$-()$*,)-1(,)
("#1(,%+/(,)2$*;().()(,-*)#*1-(<)/+741().($)2+/2(#-+C).(N%/%2%0/)@)1(#1(,(/-*2%0/)613N%2*)
@),%740$%2*)
6) Explore la seccin Formulacin de conceptos. Qu tipo de informacin se solicita
!
J%/*$7(/-(C) ("#$+1() $*) ,(22%0/) B#$%2*2%0/) .() 2+/2(#-+,9) !"#$%&'() *) $+,)
(,-'.%*/-(,)&'()(/)(,-*)#*1-()(,)N'/.*7(/-*$)($)-1*4*5+)%/.%;%.'*$).()($$+,C)#*1*)
&'()',-(.)#'(.*)7+/%-+1(*1)$+,)/%;($(,).().(,-1(G*)&'();*/).(,*11+$$*/.+)(/)$*)
,+$'2%0/).()(5(12%2%+,)&'()1(&'%(1(/).()$+,)/'(;+,)2+/2(#-+,)@)R*4%$%.*.(,)7*-(73-%2*,9)
5HVDOWHSDODEUDVFRPRMXVWLILTXHSURFHGLPLHQWR)
7) Explore la seccin Aplicacin de conceptos. Qu tipo de acciones matemticas
se solicitan?
CIERRE
H+$%2%-()*).+,)*$'7/+,).(,21%4%1)*$6'/+,)($(7(/-+,)1($(;*/-(,).($)2'*.(1/+)@),')
#1+#0,%-+9)
./02"340'5"0)*4"'
DZ!
''!"!#$%&'7''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''')*%+*,'-",'./01"!0/
+&)&+1()-&'*#'Q(""#/1()!#'
!(+)&*2.1+#'
,(,12)')3'R'
#
%=>?@AB?ACD#
En esta sesin los estudiantes exploran la pizarra digital, el profesor establece las reglas
de su uso y gua una actividad sobre el uso de las aplicaciones elaboradas con Geogebra.
,EF=GAHI>#=>B=?JKA?I>#
El estudiante durante esta sesin ser capaz de:
Accesar a la pizarra y examinar algunos archivos.
1.
Explicar el reglamento para uso del equipo de trabajo.
2.
Describir algunos efectos de las aplicaciones Geogebra.
3.
9LG=@ALM=>#N##@=?O@>I>*#!
Computadora, pizarra digital y cuaderno de trabajo.
%O@L?ACD*
80 minutos
INICIO
!"#$%&'()*)$+,)(,-'.%*/-(,)&'()(/)(,-*),(,%0/),()R*13)'/)#1%7(1)*2(12*7%(/-+)*$)
',+) .() $*) R(11*7%(/-*) -(2/+$06%2*) 2+7+) N+17*) .() -1*4*5+) (/) $*) 2$*,() .()
7*-(73-%2*C)#+1)(,+).(4(/)(,-*1)7'@)*-(/-+,)*)-+.*,)$*,)*2-%;%.*.(,)&'(),();*/)*)
1(*$%G*1)@),(6'%1)$*,)%/,-1'22%+/(,)%/.%2*.*,)(/)($)O'*.(1/+).()-1*4*5+9)O+7(/-()&'();*/)
*)1(*$%G*1)-1(,)*2-%;%.*.(,<)
O+7(/-*1)($)1(6$*7(/-+)#*1*)',+).()$*)#%G*11*9)
!"#$+1*1)'/*)*#$%2*2%0/)?(+6(41*9)
./02"340'5"0)*4"''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''
(8!
''!"!#$%&'7''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''')*%+*,'-",'./01"!0/
DESARROLLO
3?GAHAPLP#!* "5G98H56A>';5'E<>';5'98'=:S8778'
!"#$%&'()*)$+,)(,-'.%*/-(,)&'()$*)#%G*11*).%6%-*$)1(&'%(1().()*$6'/+,).%,#+,%-%;+,)
2+7+) 4+$861*N+,) (,#(2%*$(,C) #*1*) ,(1) '-%$%G*.*) *.(73,) 2+/,-%-'@() '/*)
R(11*7%(/-*)%7#+1-*/-()@)*-1*2-%;*)&'()$(,)#(17%-%13)-1*4*5*1).())N+17*,).%,-%/-*,)
(/)$*)2$*,().()6(+7(-18*9):+1)($$+)(,)N'/.*7(/-*$),(6'%1)$*,)1(6$*,).()',+9)
Segn las instrucciones de su profesor, analice detalladamente cada una de las siguientes
reglas para el uso de la pizarra.
La pizarra digital es para el uso de todos los estudiantes que cursan la asignatura
de matemticas de stimo ao. Se trata de una herramienta para favorecer el
aprendizaje de los conceptos y de las formas de razonamiento matemticos.
Todo estudiante es responsable de cuidar y preservar la pizarra.
La pizarra debe utilizarse solo para realizar las actividades indicadas por el o la
docente o por el cuaderno del estudiante.
1
Las siguientes acciones no estn permitidas :
Usar la pizarra para actividades no relacionadas con las clases de
matemtica, tales como navegar en internet, ver videos, entrar a redes
sociales, etc.
Instalar software en la computadora o abrir archivos personales en la
pizarra sin autorizacin del profesor.
Usar la pizarra con las manos sucias, o mientras se come o bebe algo
Utilizar algn otro tipo de puntero o marcador diferente al provisto con la
pizarra.
3?GAHAPLP#-* (T=9>787'98'=:S8778'
)?'8()*)$+,)(,-'.%*/-(,)(/)$*)("#$+1*2%0/).()$*)(&'%#+9)
)
)
La pizarra digital es un recurso tecnolgico muy reciente, utilizado en las empresas y en los
centros educativos.
En este proyecto utilizaremos la pizarra para la manipulacin de aplicaciones Geogebra y
el desarrollo de las lecciones de Geometra.
La pizarra debe ser conectada siempre a un computador y este a su vez debe estar
conectado a un proyector. La interactividad en la pizarra se puede hacer de dos maneras:
mediante los marcadores de tinta digital y con la mano.
La pizarra cuenta con un programa IQBoard que se debe instalar en la computadora. Este
programa permite grabar todo lo que se realice en la pizarra mientras se utilice el
programa. Puede escribir, dibujar, proyectar imgenes y realizarle anotaciones. Funciona
de forma similar al Power Point.
Al momento de utilizar las aplicaciones Geogebra la pizarra servir nicamente como
proyector de la aplicacin, todo lo que en ese momento se manipule no quedar grabado.
!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!
D
!]!-$(#80!*,#!.$0*&(,#)()*!+0)!7)21)!?#)d,3!(,!).+,#($!.$0!,2!#,?2)5,01$!,*-,.g7&.$!,2)'$#)($!,0!.)()!
&0*1&1+.&/0=!
./02"340'5"0)*4"''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''
(9!
''!"!#$%&'7''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''')*%+*,'-",'./01"!0/
(VLPSRUWDQWHLQGLFDUTXHODSL]DUUDGHEHVHUFDOLEUDGDRDMXVWDGDDODSUR\HFFLyQTXHVH
genera desde el proyector. Con ayuda del puntero de tinta digital se deben seleccionar los
puntos de calibracin que aparecen en la pantalla. Una vez calibrada la pizarra es
recomendable no moverla ni mover el proyector ya que se pierde el ajuste realizado. La
pizarra se puede calibrar cuantas veces se necesite.
Para la calibracin se deben seguir los pasos que se exponen en la documentacin
entregada con la pizarra.
3?GAHAPLP#Q* (T=9>787'E68'8=9:@8@:U6'.5>G5L78
GeoGebra es un software libre de matemtica para educacin en todos sus niveles,
disponible en mltiples plataformas. Rene dinmicamente aritmtica, geometra, lgebra y
clculo en un nico conjunto, tan sencillo a nivel operativo como potente. Ofrece
representaciones diversas de los objetos desde cada una de sus posibles perspectivas:
vistas grficas, algebraicas, estadsticas y de organizacin en tablas y planillas y hojas de
datos dinmicamente vinculadas. Ha recibido numerosas distinciones y ha sido
galardonado en Europa y USA en organizaciones y foros de software educativo. (Tomado
de http://www.geogebra.org/cms/es/info)
./02"340'5"0)*4"''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''
(:!
''!"!#$%&'7''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''')*%+*,'-",'./01"!0/
!V+-()&'()$+)2(/-1*$).()$*)*2-%;%.*.)/+)(,)($)2+/-(/%.+)7*-(73-%2+C)D,-(),()R*)
',*.+),0$+)2+7+)'/)#1(-("-+)#*1*)+N1(2(1)*$)(,-'.%*/-(),')#1%7(1)*2(12*7%(/-+)*)
$*,)*#$%2*2%+/(,)&'()7*/%#'$*13)(/)6(+7(-18*9!
)Z*6*)/+-*1)*)$+,)(,-'.%*/-(,)&'()(,-*)*#$%2*2%0/)/+)(,).()("#$+1*2%0/)
7*-(73-%2*C),%/+)73,)4%(/).()("#$+1*2%0/).($)-%#+).()(N(2-+,)&'()(/2+/-1*13/)(/)
$*,)*#$%2*2%+/(,).()6(+7(-18*9!!
H+$%2%-()*)'/)(,-'.%*/-()&'()#*,()*)7*/%#'$*1)$*)*#$%2*2%0/!
3) Observe por unos minutos los efectos sobre la recta numrica con la aplicacin.
De qu se trata la actividad?
4) Use el deslizador de pgina y pase a la pgina 2. Cules objetos matemticos
presenta?
5) Manipule los elementos no matemticos y describa su funcin:
Punto flotante:
Casillas de control:
Botones de accin :
CIERRE
!/)#$(/*1%*C),+$%2%-()*)$+,)(,-'.%*/-(,)7(/2%+/*1)($)/+741()@),%6/%N%2*.+).()'/*)
*#$%2*2%0/)?(+6(41*)&'()(/2+/-1*13/)(/),',)2'*.(1/+,9)P(#*,()/+741()@)*22%0/)
.()*$6'/+,)(N(2-+,)(/)$*)*#$%2*2%0/9)
./02"340'5"0)*4"''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''
(;!
''!"!#$%&'7''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''')*%+*,'-",'./01"!0/
+&)+(C!&,'1)!O1!1V&,'-('
.(&/(!"0#'
,(,12)')3'W'
!
%=>?@AB?ACD#
En esta sesin se discute sobre las dimensiones de algunos objetos y la transformacin de
stos de una dimensin a otra, con el apoyo de un video y una aplicacin Geogebra.
Posteriormente se estudian, con el uso de otra aplicacin Geogebra, las nociones bsicas
de punto, recta y plano, algunas relaciones entre ellas y su representacin grfica y
simblica.
,EF=GAHI>#=>B=?JKA?I>#
Durante esta sesin el estudiante ser capaz de:
1.
2.
3.
4.
5.
6.
9LG=@ALM=>#N#@=?O@>I>*#
Pizarra digital, cuaderno de trabajo.
%O@L?ACD*#
120 minutos
INICIO
!"#$%&'()*)$+,)*$'7/+,)&'()(/)(,-*),(,%0/),()(,-'.%*13/)*$6'/+,)+45(-+,).())$*)
6(+7(-18*)#$*/*)+)4%.%7(/,%+/*$C),')1(#1(,(/-*2%0/)613N%2*)@),')/+-*2%0/)
7*-(73-%2*C)#*1-%(/.+).($)7'/.+)-1%.%7(/,%+/*$9):*1*)($$+)$*),(,%0/)(,-3)
+16*/%G*.*)(/)2'*-1+)7+7(/-+,<)
K4,(1;*1)@)2+7(/-*1)'/);%.(+9)
^1*4*5*1)(/)$*)#%G*11*).%6%-*$)2+/)'/*)*#$%2*2%0/)?(+6(41*9)
J+17'$*1)$*,).(N%/%2%+/(,)@)*$6'/+,)#+,-'$*.+,)%7#+1-*/-(,)1($*-%;+,)*)$*)6(+7(-18*)
#$*/*9)
P(*$%G*1)(/)#*1(5*,).+,)(5(12%2%+,).()*#$%2*2%0/9)
./02"340'5"0)*4"''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''
6<!
''!"!#$%&'7''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''')*%+*,'-",'./01"!0/
DESARROLLO
!$).(,*11+$$+).()$*),(,%0/)2+/,%,-()(/)-1(,)*2-%;%.*.(,C)$*,).+,)#1%7(1*,)'4%2*.*,)
HQODVHFFLyQ&RQVWUXFFLyQGHFRQFHSWRV\ODWHUFHUDHQ)RUPXODFLyQ(QOD
#1%7(1*)*2-%;%.*.C)$*)2$*,()+4,(1;*)'/);%.(+)&'()#1+2'1*)($)1(2+/+2%7%(/-+).()$*)
6(+7(-18*)4%.%7(/,%+/*$)+)#$*/*)@),')1($*2%0/)2+/)($)7'/.+)-1%.%7(/,%+/*$9)T*),(6'/.*)
*2-%;%.*.),()#1+#+/()($)1(2+/+2%7%(/-+).()$+,)($(7(/-+,)6(+7D-1%2+,)\#'/-+C)1(2-*)@)
#$*/+>)@)($)(,-'.%+).()*$6'/+,)1(,'$-*.+,)7*-(73-%2+,)&'()(,-*4$(2(/)1($*2%+/(,)(/-1()
(,-+,)+45(-+,9)O+7+)-(12(1*)#*1-(C),()#1+#+/()$*)N+17'$*2%0/).().(N%/%2%+/(,).()$+,)+45(-+,)
(,-'.%*.+,C),')1(#1(,(/-*2%0/)613N%2*)@),%740$%2*9)
Construccin de conceptos
3?GAHAPLP#!* (T=9>787'
6ROLFLWHDORVHVWXGLDQWHVTXHREVHUYHQHOYLGHROODPDGRVHVBYLGHRZPYTXH
',-(.)#1+@(2-*13)#*1*)-+.+,9)Q/*);(G)N%/*$%G*.+)-+7()'/+,)7%/'-+,)#*1*)
2+7(/-*1$+9)Q-%$%2()$*,)#1(6'/-*,)&'()*#*1(2(/)(/)$*)6'8*9)
1) Observe con atencin el video. Cuando ste finalice, conteste las siguientes
preguntas y comente sus respuestas con el resto de la clase.
a) 'HVFULEDHOSODQHWDSODQR. Sea lo ms detallado posible.
!/)(,-*)*2-%;%.*.)(,)%7#+1-*/-()&'(),().(-*$$()($)#$*/(-*)#$*/+)@),()1(*$%2()'/*)
.(,FULSFLyQGHXQHVSDFLRELGLPHQVLRQDO\GHORVREMHWRVJHRPpWULFRVTXHOR
KDELWDQFtUFXORVFXDGULOiWHURVSROtJRQRVHQJHQHUDO)
./02"340'5"0)*4"''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''
6(!
''!"!#$%&'7''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''')*%+*,'-",'./01"!0/
O'*/.+)2+7(/-()$*)#1(6'/-*)_C)#1+7'(;*)&'()$+,)(,-'.%*/-(,)1(N$("%+/(/)*2(12*)
.()207+)$*)7(/-()R'7*/*)2+/,-1'@()$*,)N%6'1*,)6(+7D-1%2*,)4%.%7(/,%+/*$(,)@)
$*,)'-%$%G*)2+7+)R(11*7%(/-*,)7(/-*$(,)#*1*)(/-(/.(1)@)7+.($*1)$*)1(*$%.*.9)
O'*/.+)2+7(/-()$*)#1(6'/-*)`C)1(,*$-()&'()*,8)2+7+)(7#$(*7+,)#$*/+,)4%.%7(/,%+/*$(,)
#*1*)*/*$%G*1)($)7'/.+C),()#'(.()%7*6%/*1)($)7'/.+)-1%.%7(/,%+/*$)\($)/'(,-1+>)$$(/+).()
UHEDQDGDVELGLPHQVLRQDOHV$PSOtHODH[WHQVLyQGHOXQLYHUVRSODQRDOWULGLPHQVLRQDO
VROLFLWDQGRDORVHVWXGLDQWHVLPDJLQDUSRUHMHPSORTXpVXFHGHVLXQFXDGUDGRVHSDVD
*$)'/%;(1,+)-1%.%7(/,%+/*$)@)&'D),'2(.(18*)2+/)'QDUHEDQDGDGHXQFXER")
M/.%&'()&'(),().(4()%/%2%*1)$*)*2-%;%.*.)A9)
H($(22%+/()'/)(,-'.%*/-()#*1*)&'()$()*@'.()*)7*/%#'$*1)$*)*#$%2*2%0/9)H+$%2%-()*$)1(,-+).($)
61'#+)&'()+4,(1;(/)2+/)*-(/2%0/)$*)7*/%#'$*2%0/)&'()1(*$%G*)($)2+7#*S(1+)@)&'()
2+7#$(-(/)$*)*2-%;%.*.)A9)
3?GAHAPLP#-*'(T=9>787'
:*1*)1(*$%G*1)(,-*)*2-%;%.*.)2*16'()(/)$*)#%G*11*)($)*12R%;+)$$*7*.+)
VBDFWLYLGDGBKWPO6ROLFLWHDOHVWXGLDQWHTXHPDQLSXOHODDSOLFDFLyQ6LSRU
*$6'/*)1*G0/)*$)*41%1)$*)*#$%2*2%0/)/+),();()'/*)(,N(1*)*-1*;(,*.*)#+1)'/)#$*/+C),()
.(4(13)R*2(1)2$%2)(/)($)4+-0/)
)KDVWDTXHpVWDFDUJXHELHQ)
)
1) Observe la manipulacin que se realiza en la pizarra del archivo llamado
VBDFWLYLGDGBKWPO $TXt VH PXHVWUD XQD HVIHUD GHO XQLYHUVR WULGLPHQVLRQDO
(nuestro universo) atravesada por un objeto del universo plano (como el del video).
2) Describa lo que acontece cuando se mueve el plano. Qu sucede cuando el plano
no toca la esfera? Qu sucede cuando el plano apenas si atraviesa la esfera?
Qu pasa cuando el plano atraviesa la parte ms ancha de la esfera?
)O+7(/-()41(;(7(/-()2+/),',)(,-'.%*/-(,)$*)*#$%2*2%0/)@),',)+4,(1;*2%+/(,9)Q/)
+45(-+)-1%.%7(/,%+/*$)2+/-%(/()%/N%/%-+,)#$*/+,9)F()*R+1*)(/)*.($*/-(C);*7+,)*)
(,-'.%*1)$*,)#1+#%(.*.(,).()+45(-+,)&'();%;(/)(/)($)'/%;(1,+)4%.%7(/,%+/*$9))
M/.%&'()*)$+,)(,-'.%*/-(,)&'().(4(/)2+/-%/'*1)2+/)$*),%6'%(/-()*2-%;%.*.).()-1*4*5+)
%/.%;%.'*$9)H+$%2%-()*)+-1+)(,-'.%*/-()&'()$()2+$*4+1()2+/)$*)7*/%#'$*2%0/).()$*)*#$%2*2%0/9)
&DUJXHHQODSL]DUUDHODUFKLYRVBDFWLYLGDGBKWPO8ELTXHHOGHVOL]DGRUSiJLQDHQ
=9)
3?GAHAPLP#Q* (T=9>787
En esta actividad, tendr oportunidad de observar los diferentes elementos
bidimensionales y unidimensionales de un cubo, otro habitante del mundo tridimensional.
1) Observe la manipulacin del archiYRVBDFWLYLGDGBKWPO
2) Anote lo que observa cuando su compaero mueve los controles de rotacin.
./02"340'5"0)*4"''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''
66!
''!"!#$%&'7''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''')*%+*,'-",'./01"!0/
)H+$%2%-()*$)(,-'.%*/-()&'()7*/%SXOHODFDVLOODSODQR\TXHPXHYDORVFRQWUROHV
.()1+-*2%0/9)
)
3) 2EVHUYH TXp VXFHGH FXDQGR VH VHOHFFLRQH OD FDVLOOD SODQR \ VH PXHYHQ ORV
controles de rotacin. Anote los vrtices de la cara del cubo que coinciden con el
plano.
B,(6W1(,()&'()$+,)(,-'.%*/-(,)(/-%(/.*/)&'()$+,)#$*/+,),+/)%/N%/%-+,)@)&'()*&'8)
,()7'(,-1*)'/*)1(#1(,(/-*2%0/).()'/)#$*/+9)
4) Cuntos puntos cree usted que puede haber en ese plano? ___________
5) Cuntas rectas cree usted que puede haber en ese plano? ___________
6) Cuntos puntos cree que hay en una recta? ___________
):*1*)*@'.*1)*$)61'#+)*)2+/-(,-*1)$*),%6'%(/-()#1(6'/-*C),+$%2%-()*$)(,-'.%*/-()&'())
DFWLYHODFDVLOOD3XQWRV\OXHJR3XQWRV\UHFWDV\ILQDOPHQWHTXHRFXOWHHO
2'4+)#*1*);(1)7(5+19))
7) Observe qu VXFHGH FXDQGR VH DFWLYD OD FDVLOOD 3XQWRV \ 3XQWRV \ UHFWDV
Cuntos puntos determinan una recta, es decir, cuntos puntos son suficientes
para describir una recta?
:*1*)2+/-(,-*1)$*)#1(6'/-*)*/-(1%+1C)%/;%-()*)+4,(1;*1)$*,)1(2-*,)
)))\1(2-*)*G'$C)
;(1.()@)1+5*>)@)#1(6'/-()a2'3$)(,)$*)1(2-*)&'()#*,*)#+1)$+,)#'/-+,)HC):)@)^b)@)
$'(6+C)a2'3$)(,)$*)1(2-*)&'()#*,*)#+1)$+,)#'/-+,)c)@)Hb):'(.()'-%$%G*1)($)*12R%;+)
&'(),()#1+@(2-*)(/)$*)#%G*11*9)
:*1*)2+/-(,-*1)$*),%6'%(/-()#1(6'/-*),+$%2%-()*$)(,-'.%*/-()&'().(,*2-%;()$*)2*,%$$*)
3XQWR\UHFWDV\DFWLYH5HFWDVSRUXQSXQWR6ROLFLWHDOJUXSRTXHUHVSRQGD
$*)#1(6'/-*9)
8) 2EVHUYHTXpVXFHGHFXDQGRVHGHVDFWLYDODFDVLOOD3XQWR\UHFWDV\VHDFWLYDOD
FDVLOOD5HFWDVSRUXQSXQWROuego conteste la siguiente pregunta Cuntas rectas
pueden pasar por un mismo punto? ________
6ROLFLWHDOHVWXGLDQWHTXHGHVDFWLYHODVFDVLOODV5HFWDVSRUXQSXQWR3XQWRV\
UHFWDV\3XQWRVHVWRSHUPLWHTXHDSDUH]FDHOGHVOL]DGRUSiJLQDVROLFtW($()
TXHXELTXHHOGHVOL]DGRUHQSiJLQD)
./02"340'5"0)*4"''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''
6=!
''!"!#$%&'7''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''')*%+*,'-",'./01"!0/
13) Es posible trazar dos rectas que no se intersequen y no sean paralelas? Explique
14) Trace y anote 2 pares de rectas paralelas diferentes a las que enuncia la aplicacin.
Q4%&'()(OGHVOL]DGRUSiJLQDHQ6ROLFLWHDORVHVWXGLDQWHVTXH2+/)4*,()(/)($)
(5(7#$+)#1+@(2-*.+)2+/-(,-()$*,),%6'%(/-(,)#1(6'/-*,9)
./02"340'5"0)*4"''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''
67!
''!"!#$%&'7''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''')*%+*,'-",'./01"!0/
Formulacin de conceptos
M/%2%()(,-*),(22%0/)2+/)'/*).%,2',%0/).($)-1*4*5+)1(*$%G*.+)(/)$*,)*2-%;%.*.(,)A)@)E))
&'()$()#(17%-*)(,-*4$(2(1)2+/)$+,)(,-'.%*/-(,)$*,).(N%/%2%+/(,)&'(),(),+$%2%-*/9)!,)
7'@)%7#+1-*/-()&'()'-%$%2()$+,)2+7(/-*1%+,C)1(,#'(,-*,)+)#1(6'/-*,)&'()$+,)
(,-'.%*/-(,)1(*$%G*1+/).'1*/-()$*)*2-%;%.*.).()("#$+1*2%0/9)B.(73,)2+7#$(7(/-()$*)
.%,2',%0/)7+,-1*/.+)*$6'/*,)1(,#'(,-*,).*.*,)#+1)$+,)(,-'.%*/-(,)(/),')2'*.(1/+9)H%)$+)
2+/,%.(1*)/(2(,*1%+);'($;*)*)#1+@(2-*1)$+,)*12R%;+,)*/-(,)'-%$%G*.+,9)
Complete el cuadro siguiente con el nombre, representacin grfica y simblica de cada
objeto geomtrico indicado.
)T*)%/N+17*2%0/)7*-(73-%2*)1(,*$-*.*))/+)*#*1(2()(/)($)O'*.(1/+).()-1*4*5+).($)
(,-'.%*/-(9)Q,-(.).(4()6'%*1)$*).%,2',%0/)#*1*)&'()$+,)(,-'.%*/-(,)2+7#$(-(/)($)
2'*.1+9))
!"#$%&'
!
"+01$!
'
/!0,-'
'
1%-2&'
(&)*!*+*,!'
%&-%&.&!/0+*,!'1%2)*+0'3'!"/0+*,!'
J'f,1$!?,$5h1#&.$!
.,#$!(&5,0*&$0)2=!A2!
$'f,1$!58*!-,4+,i$!
(,2!5+0($!?,$5h1#&.$=!
J'f,1$!?,$5h1#&.$!
+0&(&5,0*&$0)23!
(,1,#5&0)($!-$#!($*!
-+01$*=!
J'f,1$!?,$5h1#&.$!
'&(&5,0*&$0)23!
(,1,#5&0)($!-$#!1#,*!
-+01$*=!
!
!
!
!
!
1%-2&!!
"+01$*!.$2&0,)2,*! <$*!$!58*!-+01$*!*,!
22)5)0!.$2&0,)2,*!*&!6!
*$2$!*&!-,#1,0,.,0!)!2)!
5&*5)!#,.1)=!
!
M3U3!I!*$0!.$2&0,)2,*!
./02"340'5"0)*4"''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''
6>!
''!"!#$%&'7''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''')*%+*,'-",'./01"!0/
!"#$%&'
1+2,&*'2&'
0&%32!-%!*'
(&)*!*+*,!'
%&-%&.&!/0+*,!'1%2)*+0'3'!"/0+*,!'
4&*'&'#5*'$+2,&*'*!'
%%-#-2'2&'0&%32!-%!*'
*3'6'*&%&'*3'78'
$!),!2!0!2'-'%-'
#3*#-')!0,-.'
!
C3!N3!"!0$!*$0!.$2&0,)2,*!
1+2,&*'
0&$%-2-)!*'
F#,*!$!58*!-+01$*!*,!
22)5)0!.$-2)0)#,*!*&!6!
*$2$!*&!-,#1,0,.,0!)2!
5&*5$!-2)0$='
!
9:';:'<'*&2'0&$%-2-)!*'
G,.1)*!
.$0.+##,01,*!
<$*!$!58*!#,.1)*!*,!
22)5)0!.$0.+##,01,*!*g!
6!*$2$!*g!*,!&01,#*,.)0!
,0!+0!5&*5$!-+01$=!
!
!
!
G,.1)*!-)#)2,2)*!
4&*'&'#5*')!0,-*:'*!'
%%-#-2'$-)-%!%-*'*3'6'
*&%&'*3'*&2'0&$%-2-)!*'
6'2&',3!2!2'$+2,&*'(!'
32,!)*!003=2.!
'
./02"340'5"0)*4"''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''
68!
''!"!#$%&'7''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''')*%+*,'-",'./01"!0/
Aplicacin de Conceptos
)!/N*-%2()/'(;*7(/-()&'()$*)1(2-*C)($)#$*/+)@)($)#'/-+),+/)($(7(/-+,)&'()/+),()
HQFXHQWUDQSUHVHQWHVHQQXHVWURHQWRUQR\TXHVtVHWUD]DQRPDUFDQHQDOJ~Q
+45(-+)(,)#*1*)%/.%2*1)&'()($)($(7(/-+),(S*$*.+)#(1-(/(2()*)'/*)1(2-*)+)*)'/)
#$*/+)+)&'()2+/-%(/(/)#'/-+,9)
M/.%&'()*)$+,)(,-'.%*/-(,)&'()-1*4*5*13/)$+,),%6'%(/-(,)(5(12%2%+,)(/)#*1(5*,)@)&'()
#+,-(1%+17(/-()#1(,(/-*13/)*$)1(,-+).()$*)2$*,(),',)1(,'$-*.+,9)
1) Utilice la siguiente imagen para identificar, marcar
geomtricos que se solicitan abajo:
/45674'78'9::;<33===>6?@9A8B;4>8C3;?4736:?AD538B:8?A4?E8C@6F8?6CE?8@:6E;6?6E87AGA@A4CE@458?@A6F8CEHIJKIE
LKIMNN>9:5F'
a) Un plano:____________________________________________________
b) Dos rectas paralelas:___________________________________________
c) Tres puntos no colineales:_______________________________________
d) Dos rectas que no se intersequen pero que no sean paralelas: __________
e) Dos rectas coplanares:__________________________________________
./02"340'5"0)*4"''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''
69!
''!"!#$%&'7''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''')*%+*,'-",'./01"!0/
b.
c. D, A y H son no colineales.
3) Responda detalladamente la siguiente pregunta: Por qu es importante el estudio
de la geometra plana si vivimos en un mundo tridimensional?
CIERRE
)P(*$%2()$*)1(;%,%0/).()$+,)(5(12%2%+,).())B#$%2*2%0/)'-%$%G*/.+)*$6'/+,).()$+,)
-1*4*5+,)1(*$%G*.+,)#+1)$+,)(,-'.%*/-(,)(/),',)2'*.(1/+,)@),'#(1;%,*.+,)
#1(;%*7(/-()#+1)',-(.9)H%)$+)2+/,%.(1*)/(2(,*1%+);'($;*)*)#1+@(2-*1)$+,)*12R%;+,)
*/-(,)'-%$%G*.+,9)
!/)($)(5(12%2%+)=C)$+,)(,-'.%*/-(,).(4(/)R*2(1)',+).()$*)/+-*2%0/)7*-(73-%2*)#*1*)2*.*)
($(7(/-+)6(+7D-1%2+9)
H+$%2%-()2+7#*1-%1)*$6'/*,)(,-1*-(6%*,).()1*G+/*7%(/-+)(/)($)(5(12%2%+)A9)
./02"340'5"0)*4"''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''
6:!
!"!#0%&'>''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''')*%+*,'-",'./01"!0/'
C#"!(,'-('O)#'"(+!#'
,(,12)')3'X'
%=>?@AB?ACD#
Se profundiza en el estudio de los conceptos geomtricos rayo y segmento que el alumno
estudi en primaria y se hace nfasis en su representacin grfica y simblica.
,EF=GAHI>#=>B=?JKA?I>#
Durante esta sesin el estudiante ser capaz de:
1.
2.
3.
4.
5.
6.
9LG=@ALM=>#N#@=?O@>I>*#
Pizarra digital, cuaderno de trabajo.
%O@L?ACD*#
80 minutos
INICIO
)!"#$%&'()*)$+,)(,-'.%*/-(,)&'()(/)(,-*),(,%0/),()(,-'.%*13/)$*,)#*1-(,).()'/*)
1(2-*<)1*@+,)@),(67(/-+,C),()R*2()D/N*,%,)(/)$*,)#1+#%(.*.(,).()2*.*)2+/2(#-+C))
$*,).%N(1(/2%*,)&'()("%,-(/)(/-1()($$+,)@),')/+-*2%0/)613N%2*)@),%740$%2*9)T*),(,%0/)
(,-3)+16*/%G*.*)(/)2'*-1+)7+7(/-+,<))
=9
A9
E9
_9
P(*$%G*1)'/*)$$';%*).()%.(*,9)
^1*4*5*1).+,)*#$%2*2%+/(,)?(+6(41*9)
J+17'$*1)7*-(73-%2*7(/-()*$6'/*,).(N%/%2%+/(,9)
P(*$%G*1).+,)(5(12%2%+,).()*#$%2*2%0/9)
./02"340'5"0)*4"''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''
6;!
'
'
!"!#0%&'>''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''')*%+*,'-",'./01"!0/'
DESARROLLO
)!$).(,*11+$$+).()$*),(,%0/)2+/,%,-()(/)-1(,)*2-%;%.*.(,C)$*,).+,)#1%7(1*,)'4%2*.*,)
(/)$*),(22%0/)O+/,-1'22%0/).()2+/2(#-+,9)T*)#1%7(1*)*2-%;%.*.)#1+2'1*)
.%*6/+,-%2*1)&'D)2+/+2(/)$+,))(,-'.%*/-(,).($)-(7*)@)*2-%;*1)*$6'/*,).()$*,)%.(*,)
&'(),()(,-'.%*13/)(/)D,-*),(,%0/)@)$*,),(,%+/(,),%6'%(/-(,])$*),(6'/.*C)($)1(2+/+2%7%(/-+)
.()$+,)($(7(/-+,)6(+7D-1%2+,)1(2-*C)1*@+C),(67(/-+)@),')/+-*2%0/])#*1*)#*,*1)$'(6+)*)$*)
N+17'$*2%0/).()$*,).(N%/%2%+/(,).()$+,)2+/2(#-+,)(,-'.%*.+,)@),')1(#1(,(/-*2%0/)613N%2*)@)
,%740$%2*9))
Construccin de Conceptos
3?GAHAPLP#!* +>6M5AE787'
)P(*$%2()'/*)$$';%*).()%.(*,).()2%/2+)*),(%,)7%/'-+,)2+/)$+,)(,-'.%*/-(,)*)#*1-%1).()
$*,),%6'%(/-(,)#1(6'/-*,9))
)
1) ([LVWHXQHOHPHQWRJHRPpWULFRPiVSHTXHxRTXHXQDUHFWD"
Tiene partes una recta?
)B/+-()(/)$*)#%G*11*).%6%-*$)*$6'/*,)#*$*41*,)+)%.(*,)(/'/2%*.*,)#+1)$+,)
(,-'.%*/-(,)\$*)%.(*)(,)&'(),(*/)2+R(1(/-(,)2+/)1(,#(2-+)*$)-(7*)-1*-*.+)#*1*)&'()
$'(6+)$*,)'-%$%2()2+7+)R(11*7%(/-*>9)?'*1.()(,-*)%/N+17*2%0/)@*)&'()$(),(1;%13)
#*1*)1(-+7*1$*)(/)($)2%(11(9)
3?GAHAPLP#-* (T=9>787'
&DUJXHHQODSL]DUUDGLJLWDOODDSOLFDFLyQVHVBDFWKWPO6ROLFLWHDXQ
(,-'.%*/-()&'()$()*@'.()*)7*/%#'$*1)$*)*#$%2*2%0/9)H+$%2%-()*$)1(,-+).($)61'#+)&'()
1(*$%2(/)%/.%;%.'*$7(/-()$*)B2-%;%.*.)A)(/)($)O'*.(1/+).()-1*4*5+9))
T*)*#$%2*2%0/)#1(,(/-*)E)1(2-*,)2+/)#'/-+,).%,-1%4'%.+,)*$)*G*1)(/)2*.*)'/*9)B$),($(22%+/*1)
$+,)4+-+/(,).(),(67(/-+,)@)1*@+,)*#*1(2(/)'/*);*1%(.*.).(),(67(/-+,)@)1*@+,9)
T+,)(,-'.%*/-(,).(4(13/)#(.%1)$*)#*$*41*)()%/.%2*1)*$)2+7#*S(1+)&'()7*/%#'$().()'/*)
.(-(17%/*.*)N+17*)$*)*#$%2*2%0/C).()7*/(1*)&'(),()("#$+1(/).%2R+,)2+/2(#-+,)@)*,8)%1)
+4-(/%(/.+)$*,)1(,#'(,-*,),+$%2%-*.*,)(/)($)2'*.(1/+9)O+/,%.(1()'/)-%(7#+)#1'.(/2%*$)@)
#%.*)*)+-1+)(,-'.%*/-()&'()1($(;()*$)&'()7*/%#'$*)*2-'*$7(/-()$*)*#$%2*2%0/9)P(*$%2()($)
1($(;+).()(,-'.%*/-(,)78/%7+)-1(,);(2(,9)B,(6W1(,()&'()/+),(*/),%(7#1()$+,)7%,7+,)
(,-'.%*/-(,)$+,)&'()7*/%#'$(/)$*)*#$%2*2%0/9)
P(2'(1.()&'(),')#*#($)2+7+).+2(/-().(4(),(1)#1+*2-%;+9)O*7%/()(/-1()$+,)
(,-'.%*/-(,)+4,(1;*/.+),')-1*4*5+C)*,8)#+.13)1(2+$(2-*1)%/N+17*2%0/)#*1*).%,2'-%1)
(/)$*)#*1-().()J+17'$*2%0/).()O+/2(#-+,)@)*)$*);(G)#+.13)1(*$%G*1)#1(6'/-*,)&'()
VLUYDQFRPRDQGDPLDMHGHDSUHQGL]DMHSDUDDTXHOORVTXHORUHTXLHUDQ)
./02"340'5"0)*4"''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''
=<!
'
'
!"!#0%&'>''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''')*%+*,'-",'./01"!0/'
2) 6ROLFLWHDVXFRPSDxHURTXHSUHVLRQHODFDVLOOD6HJPHQWRVYDULDVYHFHV([SOLTXH
lo que se marca como un segmento.
3) $KRUD VROLFLWH TXH SUHVLRQH OD FDVLOOD 5D\RV YDULDV YHFHV ([SOLTXH OR TXH VH
marca como un rayo.
4) Cmo se denotan los segmentos?
6) Escriba los nombres de tres rayos y los de tres segmentos distintos presentes en la
aplicacin.
Rayos:
a)
Segmentos:
a)
b)
c)
b)
c)
3DUDFRQWLQXDUFDUJXHHQODSL]DUUDODDSOLFDFLyQVHVBDFWKWPO0HQFLRQHDORV
(,-'.%*/-(,)13#%.*7(/-()$*,)R(11*7%(/-*,)&'()#1(,(/-()(,-*)*2-%;%.*.)\;(1)
%7*6(/>)
7) $ FRQWLQXDFLyQ VH OH SUHVHQWD XQD FRSLD GHO DUFKLYR VHVBDFWKWPO TXH VH
proyecta en la pizarra.
./02"340'5"0)*4"''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''
=(!
'
'
!"!#0%&'>''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''')*%+*,'-",'./01"!0/'
8) Trace sobre la imagen anterior, con distintos colores, cada uno de los siguientes
segmentos
.
T'(6+),+$%2%-()*)2'*-1+)(,-'.%*/-(,)&'()#*,(/)*)1(,+$;(1)($)(/'/2%*.+)[)*)$*)
#%G*11*C)7*/%#'$*/.+)$*)*#$%2*2%0/)7(.%*/-()$*,)4*11*,)%/.%2*.*,9):1+2'1()&'()
$+,)2+$+1(,)&'()'-%$%G*/)#*1*)$*).(N%/%2%0/).()2*.*),(67(/-+),(*/).%N(1(/-(,9)
9) Anote el nombre de al menos 5 segmentos ms que se puedan formar utilizando los
puntos dados:
a)
b)
c)
d)
e)
T'(6+),+$%2%-()*)2%/2+)(,-'.%*/-(,)&'()%/.%&'(/)($)/+741().()'/+).()$+,)
,(67(/-+,).(N%/%.+,)(/)($)(5(12%2%+)=Y9)Q/*);(G)*/*$%G*.+,)$+,),(67(/-+,)
#1+#'(,-+,),+$%28-($(,)&'()2+/-%/W(/)2+/)$+,)(5(12%2%+,)#1+#'(,-+,9)
10) Dibuje en la cuadrcula adjunta un segmento
igual tamao que el
Nmbrelos.
./02"340'5"0)*4"''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''
de
=6!
'
'
!"!#0%&'>''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''')*%+*,'-",'./01"!0/'
H%)
!
'
!B/-(,).()2+/-%/'*1)("#$%&'()*)$+,)(,-'.%*/-(,)($)2+/2(#-+).(),(67(/-+,)
2+/61'(/-(,9)
'RVVHJPHQWRVVHOODPDQFRQJUXHQWHVVL\VyORVLSRVHHQODPLVPDPHGLGD)
)-%(/()$*)7%,7*)7(.%.*)&'()) C)(/-+/2(,)
)(,)2+/61'(/-()2+/) )@),().(/+-*)*,8<)))))))))))))))))))
a) __________________________________
b) __________________________________
c) __________________________________
d) __________________________________
./02"340'5"0)*4"''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''
==!
'
!"!#0%&'>''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''')*%+*,'-",'./01"!0/'
13) Trace en la siguiente cuadricula un segmento KM tal que L sea el punto medio del
segmento KM.
Formulacin de conceptos
!/)(,-*),(22%0/)($).+2(/-()(,-*4$(2()2+/)$+,)(,-'.%*/-(,)$*,).(N%/%2%+/(,).(1%;*.*,)
.($)-1*4*5+).()$*),(22%0/)*/-(1%+19)!,)7'@)%7#+1-*/-()&'()'-%$%2()$+,)2+7(/-*1%+,C)
1(,#'(,-*,)+)#1(6'/-*,)&'()$+,)(,-'.%*/-(,)1(*$%G*1+/).'1*/-()$*)*2-%;%.*.).()
("#$+1*2%0/9)B.(73,)2+7#$(7(/-()$*).%,2',%0/)7+,-1*/.+)#1+.'2-+,).()$+,)(,-'.%*/-(,9)
./02"340'5"0)*4"''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''
=7!
'
'
!"!#0%&'>''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''')*%+*,'-",'./01"!0/'
!"#$%&'
!
@,?5,01$!(,!#,.1)!
!"/0+*,!'
%&-%&.&!/0+*,!'1%2)*+0''
S0!*,?5,01$!(,!#,.1)!,*!!+0)!
-$#.&/0!(,!#,.1)!.$0!-+01$*!
,e1#,5$*=!!
!
!
!
G)6$!!
S0!#)6$!,*!+0)!-$#.&/0!&07&0&1)!
(,!#,.1)!.$0!+0!-+01$!(,!$#&?,0=!
!
!
@,?5,01$*!
L$0?#+,01,*!
4&*'*!>#!2,&*'*!'%%-#-2'
0&2>)+!2,!*'*3'6'*=%&'*3'$&*!!2'
%-'#3*#-'#!(3(-!
!
'
1+2,&'#!(3&'(!'+2'
*!>#!2,&!
L!,*!-+01$!5,(&$!(,!
*&!
!
!*&!6!*$2$!
Aplicacin de conceptos
)M/.%&'()*)$+,)(,-'.%*/-(,)&'().%,-1%4'@*/)4%(/)($)(,#*2%+)(/)($)7+7(/-+).()
1(*$%G*1)$+,).%4'5+,9!!
!
1)
10 puntos!
3 puntos colineales !
7 rayos!
3 rectas!
6 segmentos!
2 rectas paralelas!
2 rectas concurrentes!
./02"340'5"0)*4"''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''
=>!
'
'
!"!#0%&'>''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''')*%+*,'-",'./01"!0/'
Puntos:
Puntos colineales:
Rayos:
Rectas:
Segmentos:
Segmentos congruentes:
Punto medio de un segmento:
Rectas paralelas:
Rectas concurrentes:
&DUJXHHQODSL]DUUDHODUFKLYRVHVBHMHUKWPO)
)
!,-()2+/-%(/()'/*)*#$%2*2%0/)&'()-1*G*).+,),(67(/-+,)(/)$*)2'*.182'$*9)))
$OKDFHUFOLFHQHOERWyQQXHYRLQWHQWRVHJHQHUDUiQGRVQXHYRV,(67(/-+,)\#'(.(),(1)
&'(),()-1*2(),+$+)'/+C)@*)&'()$+)R*2()*$)*G*1>9)
O+7+)$+,),(67(/-+,),()6(/(1*/)*$)*G*1)$+,)1(,'$-*.+,),(13/).%,-%/-+,)(/-1()(,-'.%*/-(,9)
6ROLFLWHDXQHVWXGLDQWHTXHSDVHDODSL]DUUD\TXHKDJDFOLFHQQXHYRLQWHQWRKDVWDTXH
la aplicacin genere dos segmentos congruentes. Anote cinco parejas de segmentos
congruentes generados en la aplicacin.
a) ______________
b) ______________
c) ______________
d) ______________
e) ______________
./02"340'5"0)*4"''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''
=8!
'
'
!"!#0%&'>''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''')*%+*,'-",'./01"!0/'
T*)*2-%;%.*.),%6'%(/-()(,)+#2%+/*$]).(#(/.(13).($)-%(7#+)1(,-*/-()&'()$()&'(.()
'/*);(G)1(*$%G*.+)-+.+)$+)*/-(1%+19)
&DUJXHHQODSL]DUUDHODUFKLYRVHVBHMHUKWPO(VWDFRQWLHQHXQWDEOHURSDUD
5'6*1)(/-1().+,)#(1,+/*,C)2+7+)$+)7'(,-1*)$*),%6'%(/-()N%6'1*9):*1*)41%/.*1)$*)7*@+1)
#*1-%2%#*2%0/).()(,-'.%*/-(,).%;%.*)*$)61'#+)(/).+,)61*/.(,)(&'%#+,9)T*)%.(*)(,)&'()2*.*)
;(G)&'()$()2+11(,#+/.*)($)-'1/+)*)'/).(-(17%/*.+)(&'%#+)'/)7%(741+).%N(1(/-(),(*)($)
&'()#*1-%2%#(9))
)
Instrucciones:
1) Dos jugadores.
2) 8QMXJDGRUGHOHTXLSR$LQLFLDHQHOSXQWR-\HORWURGHOHTXLSR%HQHOSXQWR3
3) Cada equipo deber alternarse por turnos para trazar segmentos haciendo uso de del
punto de inicio y unindolo con otro punto, este debe de ser el ms cercano ya sea en
forma vertical, horizontal o diagonal. Cada turno debe ser realizado por un miembro
diferente del equipo.
4) Cada vez que se trace un nuevo segmento debe tener como inicio el ltimo punto que
el jugador del mismo equipo utiliz para trazar el segmento anterior.
5) Cada equipo escoger un color para sus segmentos.
6) No se pueden trazar segmentos con puntos ya utilizados por el oponente.
7) Gana el equipo que ms segmentos haya trazado.
8) Al finalizar el juego se deben denotar todos los segmentos trazados por cada equipo,
para llevar control de la partida y poder reproducirla.
CIERRE
!P(*$%2()$*)1(;%,%0/).()$+,)(5(12%2%+,).()B#$%2*2%0/)'-%$%G*/.+)*$6'/+,).()$+,)
-1*4*5+,)1(*$%G*.+,)#+1)$+,)(,-'.%*/-(,)@),'#(1;%,*.+,)#1(;%*7(/-()#+1)',-(.!
./02"340'5"0)*4"''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''
=9!
'
'
!"!#$%&'8''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''')*%+*,'-",'./01"!0/
Y).O*&,'Z',O'/(-1-#''
,(,12)')3'['
%=>?@AB?ACD#
Es esta sesin se profundiza el concepto de ngulo haciendo nfasis en su
representacin grfica y simblica. Se pretende que el estudiante adquiera nuevos
aprendizajes, como el concepto de grado, entendido como unidad de medida de un
ngulo, y la capacidad de estimar medidas de ngulos.
Se discute tambin la importancia y la razn de la medicin en la historia del ser humano,
y el concepto de ngulo como una rotacin de un rayo a partir de otro rayo fijo. Este
concepto permite dar ms sentido a la nocin de medicin de ngulos, adems del
acercamiento a una geometra ms dinmica.
,EF=GAHI>#=>B=?JKA?I>##
Durante esta sesin el estudiante ser capaz de:
1.
2.
3.
4.
5.
9LG=@ALM=>#N#@=?O@>I>*#
Pizarra digital y cuaderno de trabajo.
%O@L?ACD*
80 minutos
INICIO
!"#$%&'()*)$+,)(,-'.%*/-(,)&'()(/)(,-*),(,%0/),()(,-'.%*13/)$+,)3/6'$+,9)
T*),(,%0/)(,-3)+16*/%G*.*)(/)2%/2+)7+7(/-+,9)
A9
E9
_9
`9
=9 T*)+4,(1;*2%0/)@).%,2',%0/).()'/);%.(+9)
:$*/-(*1)($)2+/2(#-+).()3/6'$+)@).()61*.+9)
^1*4*5*1)(/)$*)#%G*11*)2+/)$*,)*#$%2*2%+/(,)?(+6(41*9)
J+17'$*1)7*-(73-%2*7(/-()$*,)/+2%+/(,)1($*2%+/*.*,)2+/)$+,)3/6'$+,9)
P(*$%G*1)(/)#*1(5*,)2'*-1+)(5(12%2%+,),%6'%(/.+)$*)7*/%#'$*2%0/).()$*)
*#$%2*2%0/9)
./02"340'5"0)*4"''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''
=:!
!"!#$%&'8''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''')*%+*,'-",'./01"!0/
DESARROLLO
!$).(,*11+$$+).()$*),(,%0/)2+/,%,-()(/)2'*-1+)*2-%;%.*.(,C).()$*,)2'*$(,)E),()
(/2'(/-1*/)(/)$*),(22%0/)O+/,-1'22%0/).()O+/2(#-+,9)
!/)$*)#1%7(1*),()#1(-(/.().%,2'-%1)$*)%7#+1-*/2%*)@)$*)1*G0/).()$*)7(.%2%0/)(/)$*)
R%,-+1%*).($),(1)R'7*/+9)T*),(6'/.*)#1+2'1*)($)1(2+/+2%7%(/-+).()3/6'$+,)@)($)2+/2(#-+)
.()61*.+)*)-1*;D,).()*#$%2*2%+/(,)?(+6(41*)%/-(1*2-%;*,)@)$*)6'8*).()-1*4*5+9)T*)-(12(1*)(,)
'/*)*2-%;%.*.).%1%6%.*)#*1*)&'()($)(,-'.%*/-()*#1(/.*)*)1(*$%G*1)(,-%7*2%+/(,).()3/6'$+,)
'4%2*.+,)(/-1()$+,)Yd)@))EeYd9)!/)$*),(22%0/).()B#$%2*2%0/)$+,)(,-'.%*/-(,)1(*N%17*/)$*,)
/+2%+/(,)*.&'%1%.*,9))
)
Construccin de conceptos
3?GAHAPLP#!* +>6M5AE787'?'V57'V:;5>
B2-%;()$*)*#$%2*2%0/)Mf)4+*1.C)#+,-(1%+17(/-()(,21%4*)$*,),%6'%(/-(,)#1(6'/-*,)(/)
$*)#%G*11*).%6%-*$))@)#%.*)*)$+,)(,-'.%*/-(,),',)2+/5(-'1*,<)
a:+1)&'D)(,)%7#+1-*/-()7(.%1b)
aO07+)7(.8*/)$+,)(6%#2%+,b)
a:+1)&'D)N'()/(2(,*1%+)'/%N%2*1)$*,)'/%.*.(,).()7(.%.*b)
3UR\HFWHHODUFKLYRVHVBYLGZPY8QDYH]ILQDOL]DGRHO;%.(+C)'-%$%2()$*,)#1(6'/-*,)
7(/2%+/*.*,)2+7+)4*,()#*1*)$*).%,2',%0/).'1*/-()*$6'/+,)7%/'-+,9)
1) Preste atencin al video (ses6_vid1.wmv). Anote observaciones o datos que quiera
recordar.
2) Discuta con su docente y compaeros las formas que utilizaban los egipcios para
medir, as como la importancia de la medicin en la historia del ser humano.
^+7()(/)2'(/-*)&'()$+)73,)%7#+1-*/-()(,).(5*1)2$*1+)&'()7(.%1),%6/%N%2*)
2+7#*1*1).()*2'(1.+)2+/)'/)#*-10/)(,-*4$(2%.+)*14%-1*1%*7(/-()#+1)($),(1)
R'7*/+C)#*1*)-(/(1)'/*)/+2%0/).()7*6/%-'.).()'/)+45(-+)+)($(7(/-+9)
6ROLFLWHDXQHVWXGLDQWHTXHSDVHDODSL]DUUD\PDQLSXOHHODUFKLYRVHVBDFWKWPOHO
1(,-+).($)61'#+).(4()#1(,-*1)*-(/2%0/)@)*/+-*1)(/),')2'*.(1/+)$*,)1(,#'(,-*,)*)$+,)
(/'/2%*.+,).*.+,)(/)$*)*2-%;%.*.)A9)
)
#
#
#
#
#
#
#
#
./02"340'5"0)*4"''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''
=;!
!"!#$%&'8''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''')*%+*,'-",'./01"!0/
3?GAHAPLP#-* &L<57\87'
1) 2EVHUYH OD PDQLSXODFLyQ TXH UHDOL]D VX FRPSDxHUR GHO DUFKLYR VHVBDFWKWPO
Este archivo muestra una forma de representar el concepto de ngulo. Escriba su
propia definicin de ngulo y anote los elementos que lo conforman:
3?GAHAPLP#Q* (T=9>787
O+7(/-()2+/)$+,)(,-'.%*/-(,)&'()$*)%.(*)&'()-';%(1+/)$+,)4*4%$+/%+,).().%;%.%1)$*)
2%12'/N(1(/2%*)(/)EeY)#*1-(,)(,)#1(2%,*7(/-()$*)/+2%0/).()61*.+9)
&DUJXHHODUFKLYRVHVBDFWKWPO6ROLFLWHDRWURHVWXGLDQWHTXHSDVHDOD
#%G*11*)#*1*)&'()1(*$%2()$*)7*/%#'$*2%0/).()(,-()*12R%;+C)%/.8&'($()&'()$+)1(*$%2().()N+17*)
PDQXDO\DQLPDGD8WLOL]DQGRHOGHVOL]DGRUGHQRPEUHYHORFLGDGSRGUi)2+/-1+$*1)$*)
1*#%.(G).()$*)*/%7*2%0/9)
6ROLFtWHOHTXHPXHYDHOGHVOL]DGRUPRYLPLHQWRPDQXDORHOGHQRPEUHYHORFLGDG
\7+;%7%(/-+)*/%7*.+>)#*1*)7*12*1)3/6'$+,).()7(.%.*,)EYdC)_`dC)eYdC)[YdC)=AYdC)=gYdC)AhYd)
@)EeYd9)
Q/*);(G)&'()-+.+,)$+,)(,-'.%*/-(,)R*/)+4,(1;*.+)@)2+7(/-*.+)$*)*#$%2*2%0/C),+$%28-($(,)
&'()1(*$%2(/)$+,)#*,+,).()=)*)E),%6'%(/-(,9)H%)(,)/(2(,*1%+)7*/%#'$()',-(.)$*)*#$%2*2%0/)
#*1*)&'()$+,)(,-'.%*/-(,)1(*$%2(/)$*,)+4,(1;*2%+/(,)@)2+/2$',%+/(,)&'(),()1(&'%(1(/9)
1) Segn lo observado en la pizarra, para un ngulo cuya medida sea 90, cmo
cambia la marca del ngulo?
Dibjelo:
2) Cunto mide el ngulo que recorre la mitad de una circunferencia?______
3) Cunto mide el ngulo que recorre un cuarto de una circunferencia?______
O+7(/-()(,-*)W$-%7*)#*1-()@),(S*$()$*)%7#+1-*/2%*).()(/-(/.(1)($)2+/2(#-+).()
61*.+9)
P(,#+/.*)2'*$&'%(1)%/&'%(-'.)&'(),'15*)@)2+7(/-()*$6'/*),%-'*2%0/)&'()R*@*)
+4,(1;*.+)2'*/.+),()(,-*4*)1(*$%G*/.+)$*)*2-%;%.*.9)
./02"340'5"0)*4"''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''
7<!
!"!#$%&'8''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''')*%+*,'-",'./01"!0/
3?GAHAPLP#S* (<A:H87
&DUJXHHODUFKLYRVHVBDFWKWPO6X+45(-%;+)(,)*#1+"%7*1)7(.%.*,).()
3/6'$+,9)
H+$%2%-()*)'/))(,-'.%*/-()&'()#*,()*)$*)#%G*11*)@)*/+-()'/*)(,-%7*2%0/).($);*$+1).()
$*)7(.%.*).($)3/6'$+C)2'@+)1(2+11%.+)(,-3),+741(*.+).()2+$+1);(1.(C)$'(6+)&'()#1(,%+/(/)
HOERWyQ9HULILFDU)
H+$%2%-()*$)1(,-+).()$+,)(,-'.%*/-(,)&'()2+7#$(-(/)(/)($)2'*.(1/+)$*)-*4$*).()$*)*2-%;%.*.)_C)
*/+-*/.+)($)/+741().($)2+7#*S(1+)&'()#*1-%2%#*C)$*)(,-%7*2%0/).($)3/6'$+)&'()R*2()@)$*)
;(1%N%2*2%0/)&'().*)$*)*#$%2*2%0/C)2+/2$'@(/.+)2+/)'/*)("#$%2*2%0/).()$*)(,-%7*2%0/)
1(*$%G*.*9)
P(#%-*)(,-()7%,7+)(5(12%2%+)2+/),(%,)(,-'.%*/-(,)73,9))
!$)(,-'.%*/-()#*1-%2%#*/-()-*74%D/).(4()1(6%,-1*1),')%/N+17*2%0/)(/)$*)-*4$*)@)$*).()$+,)
+-1+,)#*1-%2%#*/-(,C).()7*/(1*)&'()-+.+,)2+7#$(-(/)'/)-+-*$).()h)(,-%7*2%+/(,9)
F(N%/*)'/)-%(7#+)/+)7*@+1)*).+,)+)-1(,)7%/'-+,)#*1*)&'()2+7#$(-(/)2*.*)(,-%7*2%0/)(/)
($)2'*.(1/+9)T*)("#$%2*2%0/).(4(),(1)#1+.'2-+).()$+)&'()($)(,-'.%*/-()2+/,%.(1*)&'()
,'2(.%0)*$)7+7(/-+).()$*)7*/%#'$*2%0/9)
1) Observe la estimacin que sus compaeros hacen en la pizarra del archivo
VHVBDFWKWPO
a) Complete la siguiente tabla.
?@97
ABC'
!012&+'+&,()
DEC'
./02"340'5"0)*4"''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''
7(!
!"!#$%&'8''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''')*%+*,'-",'./01"!0/
Formulacin de conceptos
)!/)(,-*),(22%0/)($).+2(/-()(,-*4$(2()2+/)$+,)(,-'.%*/-(,)$*,).(N%/%2%+/(,)
.(1%;*.*,).($)-1*4*5+).()$*),(22%0/)*/-(1%+19)!,)7'@)%7#+1-*/-()&'()'-%$%2()$+,)
2+7(/-*1%+,C)1(,#'(,-*,)+)#1(6'/-*,)&'()$+,)(,-'.%*/-(,)1(*$%G*1+/).'1*/-()$*)
*2-%;%.*.).()("#$+1*2%0/9)B.(73,)2+7#$(7(/-()$*).%,2',%0/)7+,-1*/.+)$*,)1(,#'(,-*,)
.*.*,)#+1)$+,)(,-'.%*/-(,)(/),',)2'*.(1/+,9)
1) Escriba el concepto de grado.
!"#$%$& $'& ('$#$%& )*'& +'& *,#-#.%& /%0%& ('$#0& 1"2*-3+4& '-&
5*%-& 53"+#+,'& '"& $#6#$#0& -%& 5#05*"7'0'"5#%& '"& 89:& /%0,'+&
#2*%-'+;&<%$%&*"%&$'&'+%+&/%0,'+&'+&*"&1"2*-3&)*'&,#'"'&*"&
20%$3&$'&('$#$%;&
2) Notacin de medida de ngulo:
=%0%& #"$#5%0& )*'& -%& ('$#$%& $'& *"& 1"2*-3& '+4& /30& '>'(/-3&
9:?&+'&*,#-#.%"&-%+&+#2*#'",'+&"3,%5#3"'+;&
(&&@&!A&9:&
(&&@&!A&9:&
&$PEDVVHOHHQODPHGLGDGHOiQJXOR$HVLJXDO&
!
3) Escriba la definicin de ngulo e ilustre una representacin del mismo.
!"& 1"2*-3& '+& '-& 0'5300#$3& )*'& B%5'& *"& 0%C3& /%0,#'"$3& $'&
3,03;& D3+& $3+& 0%C3+& +'& --%(%"& -%$3+& $'-& 1"2*-3;& E-& /*",3& $'&
#",'0+'55#F"&+'&--%(%&6G0,#5';&
;2+*1#).&/0!(,!80?+2$=!
Aplicacin de conceptos
A continuacin se presenta una serie de actividades donde se aplican de una forma
integrada los conocimientos estudiados en esta sesin.
./02"340'5"0)*4"''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''
76!
!"!#$%&'8''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''')*%+*,'-",'./01"!0/
O*16'()(/)$*)#%G*11*)ODDSOLFDFLyQVHVBDFWKWPOVROLFLWHDXQPi[LPRGH
(,-'.%*/-(,)&'()#*,(/)*)-1*-*1).()*2(1-*1)$*)'4%2*2%0/).($)4'&'(9)H+$%2%-()&'(),0$+)
1(*$%2(/)'/)%/-(/-+)#+1)(,-'.%*/-(C)$'(6+).($)%/-(/-+)2+/,'$-()*$)(,-'.%*/-()a2'3$)
N'()$*)(,-1*-(6%*)&'()'-%$%G0)@)#+1)&'Db)
1) Observe la manipulacin que realizan los compaeros para dar con la ubicacin
del buque. Cmo lo hara usted?
2) Dados los siguientes ngulos estime su medida y explique su razonamiento.
b)
a)
c) !
d)
!
!
!
!
^+7()(/)2'(/-*)(/)($)7+7(/-+).()1(;%,*1)$*)(,-%7*2%0/).()$*,)7(.%.*,).()$+,)
3/6'$+,C)&'()$*)7(.%.*).()$+,)7%,7+,C).()%G&'%(1.*)*).(1(2R*C)(,).()A[hdC)A_dC)
=`Ed)@)[Yd9!
CIERRE
P(*$%2()$*)1(;%,%0/).()$+,)(5(12%2%+,).()B#$%2*2%0/)'-%$%G*/.+)*$6'/+,).()$+,)
-1*4*5+,)1(*$%G*.+,)#+1)$+,)(,-'.%*/-(,)@),'#(1;%,*.+,)#+1)',-(.)#1(;%*7(/-(9)
!
!
./02"340'5"0)*4"''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''
7=!
!"!#$%&'9''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''')*%+*,'-",'./01"!0/
)&!#+1&)(,'-(''Y).O*&,'Z',O'
+*#,1]1+#+12)''
,(,12)')3''^'''
%=>?@AB?ACD#
Esta sesin contina con el estudio del concepto de ngulo, las diferentes formas de
denotarlo y la clasificacin segn su medida.
!
,EF=GAHI>#=>B=?JKA?I>##
Durante esta sesin el estudiante ser capaz de:
1.
Reconocer las diferentes notaciones de los ngulos.
2.
Clasificar los ngulos segn su medida.
9LG=@ALM=>#N#@=?O@>I>*#
Pizarra digital, cuaderno de trabajo.
%O@L?ACD*#
80 minutos
INICIO
!"#$%&'()*)$+,)(,-'.%*/-(,)&'()(/)(,-*),(,%0/),()#1+N'/.%G*13)(/)($)(,-'.%+).()$+,)
3/6'$+,)*)$+)$*16+).()2'*-1+)7+7(/-+,9)
=>):$*/-(*1).(N%/%2%+/(,),+41()*$6'/+,)-%#+,).()3/6'$+,).()*2'(1.+)2+/),')
7(.%.*9)
A>):*1-%2%#*1)(/)$*)#$(/*1%*),+41()2+/2(#-+,)*,+2%*.+,)*)-%#+,).())3/6'$+,)@)/+-*2%0/).()
3/6'$+,9)
E>)J+17'$*1)7*-(73-%2*7(/-()$*,)/+2%+/(,)("#$+1*.*,9)
_>)P(*$%G*1)(/)#*1(5*,)2'*-1+)(5(12%2%+,).()*#$%2*2%0/9!
./02"340'5"0)*4"''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''
77!
!"!#$%&'9''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''')*%+*,'-",'./01"!0/
DESARROLLO
!$).(,*11+$$+).()$*),(,%0/)2+/,%,-()(/)2'*-1+)*2-%;%.*.(,C).()$*,)2'*$(,).+,),()
(/2'(/-1*/)(/)$*),(22%0/)O+/,-1'22%0/).()O+/2(#-+,9)T*)#1%7(1*)(,)'/)-1*4*5+)
%/.%;%.'*$)#*1*)#$*/-(*1)$*)2$*,%N%2*2%0/).()$+,)3/6'$+,).()*2'(1.+)2+/),')7(.%.*9))
!/)$*),(6'/.*C)($).+2(/-()("#$%2*13)$*)2$*,%N%2*2%0/).()3/6'$+,)@),')/+-*2%0/),%740$%2*9)!/)
$*)-(12(1*C),()N+17'$*/)$+,)2+/2(#-+,).()7*/(1*)2+/5'/-*)).+2(/-()@)(,-'.%*/-(,9)!/)$*)
,(22%0/).()B#$%2*2%0/)$+,)(,-'.%*/-(,)1(*N%17*/)$*,)/+2%+/(,)*.&'%1%.*,9)))
3UR\HFWHHQODSL]DUUDODLPDJHQVHVBiQJXORV\VXFODVLILFDFLyQMSJ\VROLFLWHDVXV
(,-'.%*/-(,)&'()+4,(1;(/)2+/).(-(/%7%(/-+)2*.*)3/6'$+9)!,-*)%7*6(/)-*74%D/)*#*1(2()(/)
($)2'*.(1/+).($)(,-'.%*/-(C)$'(6+),+$%28-($(,)&'()2+7#$(-(/)$+)&'(),()$(,),+$%2%-*9)
Construccin de conceptos
3?GAHAPLP#!* C986A587';5_:6:@:>65<
1) Observe con atencin cada una de las siguientes imgenes.
N,(&()!(,2!80?+2$E!W^j!
2OPDF4'6PD74'
N,(&()!(,2!80?+2$E!DTDj!
2OPDF4'4S:DC4'
./02"340'5"0)*4"''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''
7>!
!"!#$%&'9''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''')*%+*,'-",'./01"!0/
N,(&()!(,2!80?+2$E!QTWj!
2OPDF4'@TO@6U4'
N,(&()!(,2!80?+2$E!TQWj!
2OPDF4'@TO@6U4'
!
2)
a)
b)
c)
d)
:1+@(2-()(/)$*)#%G*11*)$DLPDJHQVHVBFRQYHQFLRQHVQRWDFLRQDOHVMSJ\VROLFLWH
*)$+,)(,-'.%*/-(,)+4,(1;*1).(-*$$*.*7(/-()2*.*)'/*).()$*,),%6'%(/-(,)%736(/(,)
#*1*)&'()$'(6+)(/)#$(/*1%*)#$*/-((/)@)("#$%&'(/)($)2+/2(#-+)7*-(73-%2+)&'()
.(-(2-(/)(/)2*.*)'/*).()($$*,9)!"#$%&'()$*,).%,-%/-*,)2+/;(/2%+/(,)/+-*2%+/*$(,)#*1*)
3/6'$+,9)F(,#'D,).(),')#1(,(/-*2%0/C)$+,)(,-'.%*/-(,)1(*$%G*13/)*$6'/*,)*2-%;%.*.(,)#*1*)
1(N+1G*1)$+)*#1(/.%.+9)
3) Observe detalladamente cada una de las siguientes imgenes y participe en la
plenaria exponiendo el concepto matemtico que usted detecta presente en cada
una de ellas. Resalte en cada caso la forma de denotar cada concepto.
H+$%2%-()*)$+,)(,-'.%*/-(,)+4,(1;*1).(-*$$*.*7(/-()2*.*)'/*).()$*,),%6'%(/-(,)
%736(/(,)#*1*)&'()$'(6+)#$*/-((/)@)("#$%&'(/)($)2+/2(#-+)7*-(73-%2+)&'()
.(-(2-(/)(/)2*.*)'/*).()($$*,9)!"#$%&'()$*,).%,-%/-*,)2+/;(/2%+/(,)/+-*2%+/*$(,)
#*1*)3/6'$+,9)F(,#'D,).(),')#1(,(/-*2%0/C)$+,)(,-'.%*/-(,)1(*$%G*13/)*$6'/*,)*2-%;%.*.(,)
#*1*)1(N+1G*1)$+)*#1(/.%.+9!
./02"340'5"0)*4"''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''
78!
!"!#$%&'9''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''')*%+*,'-",'./01"!0/
3UR\HFWHHQODSL]DUUDODLPDJHQVHVBQRWDFLRQHVMSJ\VROLFLWHDORVHVWXGLDQWHV
+4,(1;*1).(-*$$*.*7(/-()$*)%7*6(/C),+$%28-($(,)&'()2+7#$(-(/)($),%6'%(/-()
(/'/2%*.+9)
4) De acuerdo con la figura N 2, anote el nombre de 5 ngulos, utilice al menos dos
notaciones distintas.
_&?+#)!Cj!Q!
79!
!"!#$%&'9''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''')*%+*,'-",'./01"!0/
Formulacin de conceptos
!/)(,-*),(22%0/)($).+2(/-()(,-*4$(2()2+/)$+,)(,-'.%*/-(,)$*,).(N%/%2%+/(,)
.(1%;*.*,).($)-1*4*5+).()$*),(22%0/)*/-(1%+19)!,)7'@)%7#+1-*/-()&'()'-%$%2()$+,)
2+7(/-*1%+,C)1(,#'(,-*,)+)#1(6'/-*,)&'()$+,)(,-'.%*/-(,)1(*$%G*1+/).'1*/-()$*)
*2-%;%.*.).()("#$+1*2%0/9)B.(73,)2+7#$(7(/-()$*).%,2',%0/)7+,-1*/.+)(5(7#$+,).()$+,)
(,-'.%*/-(,9)
1) Complete el cuadro siguiente con el nombre, representacin grfica y simblica de
cada objeto geomtrico indicado.
A>HIF<&
F2>+%&'->+(&'
!
F2>+%&')!0,&'
!
\0?+2$!$'1+*$!
A>JK?LMA&
F<5F<E<AJK?LMA&NFOPL?K&QR>&
ELHIMSL?K&
\0?+2$!.+6)!5,(&()!
,*18!,01#,! !6!
!
!
F2>+%&'0+6-'
#!(3(-'!*'(!
!
!
!
F2>+%&'0+6-'
#!(3(-'!*,5'!2,)!'
'6'
'
!
\0?+2$!./0.)d$!
\0?+2$!.+6)!5,(&()!
,*18!,01#,!
!6!
!
!
./02"340'5"0)*4"''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''
7:!
!"!#$%&'9''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''')*%+*,'-",'./01"!0/
GA"GA@ACFHL;BC!MG\_;LH!
CJFHL;BC!
!
H:L!
!
$'
!
!
!
N'
Aplicacin de conceptos
A continuacin se presenta una serie de actividades donde se aplican de una forma
integrada los conocimientos estudiados en esta sesin.
Justifique en cada caso si la afirmacin es verdadera o no. En caso de ser verdadera
proporcione argumentos que demuestran su validez y en caso de ser falsa proporcione un
contraejemplo.
1) Si es un ngulo cuya medida es 180 y
un ngulo recto.
es
es la medida de un
./02"340'5"0)*4"''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''
7;!
!"!#$%&'9''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''')*%+*,'-",'./01"!0/
CIERRE
P(*$%2()$*)1(;%,%0/).()$+,)(5(12%2%+,).())B#$%2*2%0/)'-%$%G*/.+)*$6'/+,).()$+,)
-1*4*5+,)1(*$%G*.+,)#+1)$+,)(,-'.%*/-(,)@),'#(1;%,*.+,)#1(;%*7(/-()#+1)',-(.9!
./02"340'5"0)*4"''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''
><!
!"!#$%&':''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''')*%+*,'-",'./01"!0/
"(*#+1&)(,'/`!"1+#,'()!"('
C#"(%#,'-('Y).O*&,'
,(,12)')3'a'
%=>?@AB?ACD#
Se estudian los conceptos de ngulos congruentes, complementarios y suplementarios.
Se hace nfasis en su representacin grfica, caracterizacin y notacin simblica.
Se gua al estudiante para que establezca relaciones a travs de una serie de ngulos
generados aleatoriamente, para que luego deduzca e integre relaciones mtricas entre
ellos.
,EF=GAHI#=>B=?JKA?I#
<+#)01,!,*1)!*,*&/0!,2!,*1+(&)01,!*,#8!.)-)9!(,E!
1.
Establecer relaciones mtricas entre dos o ms ngulos.
9LG=@ALM=>#N#@=?O@>I>*#
Pizarra digital, cuaderno de trabajo, lpices de colores.
%O@L?ACD*#
80 minutos
INICIO
!"#$%&'()*)$+,)(,-'.%*/-(,)&'()(/)(,-*),(,%0/),()(,-*4$(2(13/)1($*2%+/(,)(/-1().+,)
+)73,)3/6'$+,),(6W/),')7(.%.*9)T*),(,%0/)(,-3)+16*/%G*.*)(/)-1(,)7+7(/-+,<))
=9 ^1*4*5*1)2+/)'/*)*#$%2*2%0/)?(+6(41*9)
A9 J+17'$*1)7*-(73-%2*7(/-()$*,)/+2%+/(,)1($*2%+/*.*,)2+/)$*)2$*,%N%2*2%0/).()
3/6'$+,9)
E9 P(*$%G*1)(/)#*1(5*,)-1(,)(5(12%2%+,).()*#$%2*2%0/9)
./02"340'5"0)*4"''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''
>(!
!"!#$%&':''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''')*%+*,'-",'./01"!0/
DESARROLLO
!$).(,*11+$$+).()$*),(,%0/)2+/,%,-()(/)-1(,)*2-%;%.*.(,C)$*,).+,)#1%7(1*,)'4%2*.*,)
(/)$*),(22%0/)O+/,-1'22%0/).()2+/2(#-+,9)T*)#1%7(1*)'-%$%G*)($)2+/2(#-+).()$*)
,'7*)6(+7D-1%2*).()3/6'$+,C))#*1*)(,-*4$(2(1)1($*2%+/(,)7D-1%2*,)(/-1()($$+,)*)
-1*;D,).()'/*)*#$%2*2%0/)?(+6(41*9))T*),(6'/.*)(,-*4$(2()1($*2%+/(,)(/-1())$*),'7*)
6(+7D-1%2*).()3/6'$+,)@)$+,)/'(;+,)2+/2(#-+,C)#*1*)$'(6+)#*,*1)*)$*)N+17'$*2%0/).()$*,)
.(N%/%2%+/(,).()$+,)2+/2(#-+,)(,-'.%*.+,)@),')1(#1(,(/-*2%0/)613N%2*)@),%740$%2*9))
Construccin de conceptos
)M/.%&'()*)$+,)(,-'.%*/-(,)&'().(4(/)-1*4*5*1).()7*/(1*)%/.%;%.'*$)(/)$*)
$FWLYLGDG([SORUDU\XQDYH]ILQDOL]DGDFRQWLQXDUFRQOD$FWLYLGDG
&RQMHWXUDU)
3?GAHAPLP#!* (T=9>787'
1) Lea con atencin la siguiente informacin.
La suma de ngulos puede realizarse aritmtica y geomtricamente.
Aritmticamente:
R + S = 25 + 130 = 155
Geomtricamente:
R+S=
Geomtricamente se
&DUJXHHODUFKLYRVHVBDFWKWPO6ROLFLWHDGRVHVWXGLDQWHVTXHSDVHQD
7*/%#'$*1)$*)*#$%2*2%0/C)$*)2'*$)#(17%-(),'7*1).+,)+)73,)3/6'$+,9)H+$%2%-()*)2*.*)
(,-'.%*QWHTXHSUHVLRQH6LJXLHQWHJUXSROXHJRTXHFRORTXHGRVRPiViQJXORV
.()-*$)7*/(1*)&'()1(#1(,(/-(/)'/*),'7*)6(+7D-1%2*)2+7+)$*)*/-(1%+19)
2) Muestre en el cuadro dos sumas geomtricas de ngulos que usted observ en la
aplicacin.
./02"340'5"0)*4"''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''
>6!
!"!#$%&':''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''')*%+*,'-",'./01"!0/
:1(,-()*-(/2%0/)*)$*,)N+17'$*2%+/(,)&'()1(*$%G*/)$+,)(,-'.%*/-(,)+4,(1;*/.+),')
-1*4*5+C)*,8)#+.13)1(2+$(2-*1)%/N+17*2%0/)#*1*).%,2'-%1)(/)$*)#*1-().()J+17'$*2%0/)
.()O+/2(#-+,9)
H+$%2%-()*$)#1%7(1)(,-'.%*/-()&'()7*/%#'$()$+,)3/6'$+,).()-*$)7*/(1*)&'()N+17()'/)
3/6'$+)1(2-+9)H+$%2%-()*$)1(,-+).($)61'#+)&'()*/+-()$*,)7(.%.*,).().%2R+,)3/6'$+,9)P(#%-*)
($)#1+2(.%7%(/-+).+,);(2(,)73,9)
3) Observe la manipulacin que realiza su compaero, anote las medidas de dichos
ngulos.
a) _________________
b) _________________
c) _________________
H+$%2%-()*$),(6'/.+)(,-'.%*/-()&'()7*/%#'$()$+,)3/6'$+,).()-*$)7*/(1*)&'()N+17()
'/)3/6'$+).()=gYd9)H+$%2%-()*$)1(,-+).($)61'#+)&'()*/+-()$*,)7(.%.*,).().%2R+,)
3/6'$+,9)P(#%-*)($)#1+2(.%7%(/-+).+,);(2(,)73,9)
4) Manipule los ngulos de tal manera que forme un ngulo de 180. Anote las
medidas de dichos ngulos y repita el procedimiento dos veces.
a) ________________
b) ________________
c) ________________
5) Observe los ngulos dados en la aplicacin y busque aquellos que tengan la
misma medida. Anote tres parejas.
a) ________________
b) ________________
c) ________________
)Q/*);(G)($*4+1*.+)($)(5(12%2%+)*/-(1%+1C))("#$%&'()&'()$+,)3/6'$+,)&'()-%(/(/)
%6'*$)7(.%.*),()$$*7*/)2+/61'(/-(,9)P(2'(1.()&'()($)2+/2(#-+).()2+/61'(/2%*),()
(,-'.%0)(/)$*),(,%0/)`9)!,-*4$(G2*)$*)1($*2%0/).()2+/61'(/2%*)2+/)$+,)(,-'.%*/-(,<)
)H%)7))B)(,)%6'*$)7))LC)(/-+/2(,))B)#))L9)M/.%&'()2+7+),().(/+-*)(/)$+,)3/6'$+,),')
2+/61'(/2%*9)
P(*$%2()'/*)#$(/*1%*)#*1*)2+7#*1-%1)*$6'/*,).()$*,)1(,#'(,-*,).()$+,)(,-'.%*/-(,C)*,8)2+7+)
(,-1*-(6%*,).()1*G+/*7%(/-+9)B#1+;(2R()$+,)(11+1(,)+)%7#1(2%,%+/(,)#*1*)#1+N'/.%G*1)(/)
$*)2+7#1(/,%0/)2+11(2-*).($)-(7*9))
)
./02"340'5"0)*4"''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''
>=!
!"!#$%&':''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''')*%+*,'-",'./01"!0/
Formulacin de conceptos
!/)(,-*),(22%0/)($).+2(/-()(,-*4$(2()2+/)$+,)(,-'.%*/-(,)$*,).(N%/%2%+/(,).(1%;*.*,)
.($)-1*4*5+).()$*),(22%0/)*/-(1%+19)!,)7'@)%7#+1-*/-()&'()'-%$%2()$+,)2+7(/-*1%+,C)
1(,#'(,-*,)+)#1(6'/-*,)&'()$+,)(,-'.%*/-(,)1(*$%G*1+/).'1*/-()$*)*2-%;%.*.).()
("#$+1*2%0/9)O+7#$(7(/-()$*).%,2',%0/)2+7(/-*/.+)1(,#'(,-*,).()$+,)(,-'.%*/-(,9))
!/)(,-*)#*1-()',-(.)(,)($)W/%2+)&'()#+,(()$*,)1(,#'(,-*,)2+7#$(-*,C)$+,)(,-'.%*/-(,),+$+)
-%(/(/)(/),')2'*.(1/+).()-1*4*5+)$*,)1(#1(,(/-*2%+/(,)613N%2*,)@),%740$%2*,9)Q-%$%2()(,-*)
%/N+17*2%0/)@)$*)&'(),()$().*)*$)%/%2%+).()J+17'$*2%0/).()2+/2(#-+,)#*1*)41%/.*1)*$)
(,-'.%*/-()$*,).(N%/%2%+/(,)(,-1*-D6%2*7(/-(9))
1) Complete el cuadro con las definiciones respectivas.
(3*4.!)
\0?+2$*!.$0?#+,01,*!
%!/&(&+&,()
.!1.!"!(#'+&,()5.6/&+')783)
"&*4,2&+')
"#$!#!%&$!&'()*#$!$+!
,+'#%-'.'!/#'(0)+'1+$!$-!
2!$#*#!$-!$)$!%+,-,.$!$#'!
-().*+$!+'10+!$34!
!
!!<!:!
\0?+2$*!
.$5-2,5,01)#&$*!
4&*'&'#5*'52>+%&*'*!'
(!2 -2'
0&#$%!#!2,-)3&*'*3'6'*&%&'
*3'%-*'*+#-'(!'*+*'
#!(3(-*'!*'3>+-%'-'GEC''
!
!
!:!k!I!k!!_l![Yj=!"$#!1)01$3!*,!22)5)0!
80?+2$*!.$5-2,5,01)#&$*!
./02"340'5"0)*4"''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''
>7!
!"!#$%&':''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''')*%+*,'-",'./01"!0/
(3*4.!)
F2>+%&*'
*+$%!#!2,-)3&*!
%!/&(&+&,()
.!1.!"!(#'+&,()5.6/&+')783)
"&*4,2&+')
"#$!#!%&$!&'()*#$!$+!
,+'#%-'.'!$)5*+%+'1.0-#$!
$-!2!$#*#!$-!*.!$)%.!,+!$)$!
%+,-,.$!+$!-().*!.!6784!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!<k!:!k!I!l!D^Yj=!!"$#!1)01$3!*,!22)5)0!
80?+2$*!*+-2,5,01)#&$*!
O+7(/-()$+,),%6/%N%2*.+,).()$*,)#*$*41*,)2+7#$(7(/-+)@),'#$(7(/-+).()'/)
3/6'$+C)%$W,-1($+)2+/)$+,).%4'5+,).($)2'*.1+)*/-(1%+19))
)
Aplicacin de conceptos
A continuacin se plantean tres ejercicios para que los estudiantes realicen en parejas.
1) Conteste cada interrogante. Justifique su respuesta en cada caso.
a) La suma de las medidas de dos ngulos obtusos dar siempre como resultado
ngulos suplementarios?
b) La suma de las medidas de dos ngulos agudos dar siempre como resultado
ngulos complementarios?
./02"340'5"0)*4"''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''
>>!
!"!#$%&':''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''')*%+*,'-",'./01"!0/
!
3) Considere
. Los ngulos
son complementarios y los ngulos
congruentes entre s. Determine la medida de los ngulos
.
A*1#)1,?&)!
!
!
!
!
'
CIERRE
)P(*$%2()$*)1(;%,%0/).()$+,)(5(12%2%+,).())B#$%2*2%0/)'-%$%G*/.+)*$6'/+,).()$+,)
-1*4*5+,)1(*$%G*.+,)#+1)$+,)(,-'.%*/-(,)@),'#(1;%,*.+,)#1(;%*7(/-()#+1)',-(.9)
H+$%2%-()2+7#*1-%1)*$6'/*,)(,-1*-(6%*,).()1*G+/*7%(/-+)(/)$+,)(5(12%2%+,9)
./02"340'5"0)*4"''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''
>8!
!"!#$%&';''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''')*%+*,'-",'./01"!0/
+*#,1]1+#+12)'-('Y).O*&,'
C&"',O'C&,1+12)'
,(,12)')3'b'
%=>?@AB?ACD#
En esta sesin se estudian los conceptos de ngulos consecutivos, adyacentes, opuestos
por el vrtice y par lineal. Adems se gua al estudiante para que establezca la relacin
mtrica entre los ngulos opuestos por el vrtice.
,EF=GAHI>#=>B=?JKA?I>#
Durante esta sesin el estudiante ser capaz de:
1.
2.
9LG=@ALM=>#N#@=?O@>I>*#
Pizarra digital, cuaderno de trabajo, lpices de colores.
%O@L?ACD*#
80 minutos
INICIO
)!"#$%&'()*)$+,)(,-'.%*/-(,)&'()(/)(,-*),(,%0/),()(,-'.%*13)$*)2$*,%N%2*2%0/).()
3/6'$+,),(6W/),')#+,%2%0/9))T*),(,%0/)(,-3)+16*/%G*.*).()$*),%6'%(/-()7*/(1*<)
=9 K4,(1;*1)'/*)N%6'1*)()%.(/-%N%2*1),',)($(7(/-+,)6(+7D-1%2+,9))
A9 ^1*4*5*1)2+/)'/*)*#$%2*2%0/)?(+6(41*9)))
E9 J+17'$*1)7*-(73-%2*7(/-()$*,)/+2%+/(,)1($*2%+/*.*,)2+/)$*)2$*,%N%2*2%0/).()
3/6'$+,).()*2'(1.+)2+/),')#+,%2%0/9)
_9 P(*$%G*1)%/.%;%.'*$7(/-()2'*-1+)(5(12%2%+,).()*#$%2*2%0/9))
./02"340'5"0)*4"''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''
>9!
!"!#$%&';''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''')*%+*,'-",'./01"!0/
DESARROLLO
)!$).(,*11+$$+).()$*),(,%0/)2+/,%,-()(/)-1(,)*2-%;%.*.(,C)-+.*,)'4%2*.*,)(/)$*)
,(22%0/)O+/,-1'22%0/).()O+/2(#-+,9)T*)#1%7(1*)#1+2'1*)%/-(61*1)$+,)
2+/+2%7%(/-+,)*.&'%1%.+,)(/),(,%+/(,)*/-(1%+1(,)7(.%*/-()$*)+4,(1;*2%0/)()
%.(/-%N%2*2%0/).()3/6'$+,)(/)'/*)N%6'1*9)T*),(6'/.*)'-%$%G*)'/*)*#$%2*2%0/)?(+6(41*)&'()
7'(,-1*)($)(,-'.%+).()$*)2$*,%N%2*2%0/).()3/6'$+,).()*2'(1.+)2+/),')#+,%2%0/9))T*)-(12(1*)
#$*/-(*)$*)1(,+$'2%0/).($)#1+4$(7*).()$*)*2-%;%.*.)=9))
Construccin de conceptos
!,-*),(,%0/)%/%2%*)2+/)'/)(5(12%2%+).()%.(/-%N%2*2%0/).()3/6'$+,C)($)2'*$),()#'(.()
1(,+$;(1)'-%$%G*/.+)$*,)1($*2%+/(,).()$+,)3/6'$+,).()*2'(1.+)2+/),')#+,%2%0/9))V+)
41%/.()$*),+$'2%0/).($)7%,7+9))O+/N+17(),();*@*/)(,-'.%*/.+)$+,)2+/2(#-+,C),()
1(,+$;(139)
3DUDHOHMHUFLFLRSUR\HFWHHQODSL]DUUDODLPDJHQVHVBDFWMSJ)
3?GAHAPLP#!#
1) Considerando la figura siguiente, anote en los espacios indicados el nombre de
cada uno de los elementos geomtricos que se solicitan abajo:
./02"340'5"0)*4"''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''
>:!
!"!#$%&';''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''')*%+*,'-",'./01"!0/
l y m:
l y n:
3?GAHAPLP#-#
&DUJXHHQODSL]DUUDHODUFKLYRVHVBDFWKWPO)
I*/%#'$()',-(.))$*)*#$%2*2%0/C).()N+17*)&'()-+.+,)$+,)(,-'.%*/-(,)#'(.*/)
REVHUYDUORVHMHPSORVSURSXHVWRV8ELTXHHOGHVOL]DGRUL]TXLHUGRHQ3iJLQD
#1(,(/-();*1%+,)(5(7#$+,9):*1*),($(22%+/*1)+-1+)(5(7#$+).(4(13)'-%$%G*1)($).(,$%G*.+1)
V'(;+)!5(7#$+)
1) Despus de observar varios ejemplos proyectados en la pizarra, escriba la
definicin de ngulos adyacentes:
_______ y _______ ,
_______ y _______ ,
_______ y _______
BR+1*)%/.%&'()*)$+,)(,-'.%*/-(,)&'()2*74%*13).()#36%/*)@)&'()+4,(1;(/)2+/)
*-(/2%0/)(,-()+-1+)61'#+).()(5(7#$+,9)Q4%&'()($).(,$%G*.+1)%G&'%(1.+)(/)
3iJLQD SUHVHQWHYDULRVHMHPSORV3DUDVHOHFFLRQDURWURHMHPSORGHEHUi
'-%$%G*1)($).(,$%G*.+1)V'(;+)!5(7#$+)
3) Despus de observar varios ejemplos proyectados en la pizarra,
definicin de ngulos consecutivos:
escriba la
BR+1*)%/.%&'()*)$+,)(,-'.%*/-(,)&'()2*74%*13).()#36%/*)@)&'()+4,(1;(/)2+/)
*-(/2%0/)(,-()+-1+)61'#+).()(5(7#$+,9)Q4%&'()($).(,$%G*.+1)%G&'%(1.+)(/)
3iJLQD SUHVHQWHYDULRVHMHPSORV3DUDVHOHFFLRQDURWURHMHPSORGHEHUi
'-%$%G*1)($).(,$%G*.+1)V'(;+)!5(7#$+)
5) Despus de observar varios ejemplos, escriba la definicin de par lineal:
BR+1*)%/.%&'()*)$+,)(,-'.%*/-(,)&'()2*74%*13).()#36%/*)@)&'()+4,(1;(/)2+/)
*-(/2%0/)(,-()+-1+)61'#+).()(5(7#$+,9)Q4%&'()($).(,$%G*.+1)%G&'%(1.+)(/)
3iJLQD SUHVHQWHYDULRVHMHPSORV3*1*),($(22%+/*1)+-1+)(5(7#$+).(4(13)
'-%$%G*1)($).(,$%G*.+1)V'(;+)!5(7#$+)
./02"340'5"0)*4"''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''
>;!
!"!#$%&';''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''')*%+*,'-",'./01"!0/
_______ y _______ ,
_______ y _______
P(*$%2()'/*)1(;%,%0/).()$*)*2-%;%.*.)A)@)*2-%;%.*.)EC),+$%2%-*/.+)*)*$6'/+,).()$+,)
(,-'.%*/-(,) &'() 2+7#*1-*/) $*,) (,-1*-(6%*,) .() 1*G+/*7%(/-+) '-%$%G*.*,) @)
*#1+;(2R() $+,) (11+1(,) +) %7#1(2%,%+/(,) #*1*) #1+N'/.%G*1) (/) $*) 2+7#1(/,%0/)
2+11(2-*) .()$+,) 2+/2(#-+,9) !,-() -1*4*5+) $() #(17%-%13) %1) *)$*) ,%6'%(/-()N*,()@) *#1+;(2R*1) $+)
1(*$%G*.+)#+1)$+,)(,-'.%*/-(,9)
Formulacin de conceptos
!/)(,-*),(22%0/)($).+2(/-()(,-*4$(2()2+/)$+,)(,-'.%*/-(,)$*,).(N%/%2%+/(,).(1%;*.*,)
.($)-1*4*5+).()$*),(22%0/)*/-(1%+19)!,)7'@)%7#+1-*/-()&'()'-%$%2()$+,)2+7(/-*1%+,C)
1(,#'(,-*,)+)#1(6'/-*,)&'()$+,)(,-'.%*/-(,)1(*$%G*1+/).'1*/-()$*)*2-%;%.*.).()
("#$+1*2%0/9)B.(73,)2+7#$(7(/-()$*).%,2',%0/)2+7(/-*/.+)$*,)(,-1*-(6%*,)'-%$%G*.*,)#+1)
*$6'/+,)(,-'.%*/-(,9)
1) Complete el cuadro siguiente con el nombre, representacin grfica y simblica de
cada objeto geomtrico indicado.
A>HIF<&
\0?+2$*!
H(6).,01,*!
!<PLAL?LMA&
4&*'52>+%&*'*&2'
!
-(6-0!2,!*'*3''6'*&%&'
*3',3!2!2'!%'#3*#&'
HI),30!:'+2'J230&'
%-(&'!2'0&#J2'6'2&'
,3!2!2'$+2,&*'
32,!)3&)!*'!2'0&#J2.'
F<5F<E<AJK?LMA&NFOPL?K&
./02"340'5"0)*4"''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''
8<!
!"!#$%&';''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''')*%+*,'-",'./01"!0/
\0?+2$*!
L$0*,.+1&d$*!
A>HIF<&
1-)'%32!-%'
'
\0?+2$*!
$-+,*1$*!-$#!,2!
dh#1&.,=!!
4&*'52>+%&*'*&2'
!
0&2*!0+,3H&*'*3'
,3!2!2'+2'%-(&'
0&#J2'K+!'*!$-)!'-'
%&*'(&*.'
'
L-)3&*'52>+%&*'*!'
%%-#-2'0&2*!0+,3H&*'
*3'!%'$)3#!)&'!*'
0&2*!0+,3H&'(!%'
!
*!>+2(&:'I*,!'(!%'
,!)0!)&'6'-*M'
*+0!*3H-#!2,!!
!<PLAL?LMA&
N!'%%-#-'$-)'
%32!-%'-'(&*'
52>+%&*''
-(6-0!2,!*'6'
*+$%!#!2,-)3&*.'
4&*'52>+%&*'*&2'
&$+!*,&*'$&)'!%!
HI),30!'0+-2(&'
%&*'(&*'%-(&*'(!'
+2&'*&2')-6&*'
&$+!*,&*'-'%&*'
%-(&*'(!%'&,)&.!
F<5F<E<AJK?LMA&NFOPL?K&QR>&
ELHIMSL?K&
F<SK?LMA&
HTJFL?K&
!
!
@+5)0!D^Yj!
!
@$0!.$0?#+,01,*!
,01#,!*&=!
Aplicacin de conceptos
)M/.%&'()*)$+,)(,-'.%*/-(,)&'()#1+@(2-*13)(/)$*)#%G*11*)'/*)/'(;*)*#$%2*2%0/).()
?(+6(41*)2+/)$*)2'*$).(4(/)2+7#$(-*1)(/),',)2'*.(1/+,)($)(5(12%2%+).()*#$%2*2%0/)
.()2+/2(#-+,9)
/XHJRSURFHGDDFDUJDUHQODSL]DUUDHODUFKLYRVHVBDFWKWPO)
H+$%2%-()*)2'*-1+)(,-'.%*/-(,)&'()$()2+$*4+1(/)7*/%#'$*/.+)$*)*#$%2*2%0/)#*1*).(-(17%/*1)
$*,)7(.%.*,).()3/6'$+,C),+$%2%-*.*,)(/)($)(5(12%2%+)=9)
./02"340'5"0)*4"''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''
8(!
!"!#$%&';''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''')*%+*,'-",'./01"!0/
mmmmmmm3!
-$#4+,! mmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmm!
mmmmmmm3!
-$#4+,! mmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmm!
mmmmmmm3!
-$#4+,! mmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmm!
mmmmmmm3!
-$#4+,! mmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmm!
mmmmmmm3!
-$#4+,! mmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmm!
mmmmmmm3!
-$#4+,! mmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmm!
mmmmmmm3!
-$#4+,! mmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmm!
mmmmmmm3!
-$#4+,! mmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmm!
CIERRE
)P(*$%2()$*)1(;%,%0/).()$+,)(5(12%2%+,).())B#$%2*2%0/)'-%$%G*/.+)*$6'/+,).()$+,)
2+7(/-*1%+,)1(*$%G*.+,)#+1)$+,)(,-'.%*/-(,C),'#(1;%,*.+,)#1(;%*7(/-()#+1)',-(.9)
H+$%2%-()2+7#*1-%1)*$6'/*,)(,-1*-(6%*,).()1*G+/*7%(/-+)(/)$*),+$'2%0/).()$+,)
#1+4$(7*,9)
./02"340'5"0)*4"''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''
86!
!"!#$%&'(<'''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''')*%+*,'-",'./01"!0/
Y).O*&,'()!"('-&,'"(+!#,'Z'
O)#'!"#),V(",#*'
,(,12)')3'4c'
#%=>?@AB?ACD#
En esta sesin se va a ampliar y profundizar en el concepto de rectas paralelas. Se
introduce el concepto de recta transversal a dos rectas dadas, se definen los diversos
tipos de ngulos que se forman y sus propiedades.
,EF=GAHI>#=>B=?JKA?I>#
Durante esta sesin el estudiante ser capaz de:
1.
Identificar los diferentes tipos de ngulos determinados por dos rectas y una
transversal a ellas.
2.
Conjeturar sobre las relaciones mtricas entre los ngulos determinados por
dos rectas paralelas y una transversal.
3.
Comprobar las relaciones mtricas entre los ngulos determinados por dos
paralelas y una transversal.
4.
Utilizar las relaciones entre los ngulos determinados por dos rectas
paralelas y una transversal para resolver problemas geomtricos.
9LG=@ALM=>#N#@=?O@>I>*#
Pizarra digital, archivos y cuaderno de trabajo.
%O@L?ACD*#
120 minutos
INICIO
!"#$%&'() *) $+,) (,-'.%*/-(,) &'() (/) (,-*) ,(,%0/) ,() %/-(61*/) .+,) 2+/2(#-+,) @*)
(,-'.%*.+,<) 1(2-*,) #*1*$($*,) @) 3/6'$+,9) :*1*) ($$+) .(4(13/) #$*/-(*1) .+,)
1(,'$-*.+,) 7*-(73-%2+,) \-(+1(7*,>) &'() $(,) #(17%-(/) (,-*4$(2(1) ($) #*1*$($%,7+)
.().+,)+)73,)1(2-*,9)T*).%/37%2*).()-1*4*5+)(,)$*),%6'%(/-(<)
=9
K4,(1;*1)#1(,(/-*2%0/)@)2+7(/-*1$*9))
A9
!,-*4$(2(1)'/*)2+/5(-'1*9)
E9
F(,*11+$$*1)'/*)6'8*).()-1*4*5+9)
_9
F%,2',%0/).()$*)6'8*).()-1*4*5+9)
./02"340'5"0)*4"''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''
8=!
!"!#$%&'(<'''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''')*%+*,'-",'./01"!0/
DESARROLLO
!/)$*),(22%0/)O+/,-1'22%0/).()O+/2(#-+,)$+,)(,-'.%*/-(,).(4(/)(,-*4$(2(1)*$6'/*,)
2+/5(-'1*,),+41()$*)1($*2%0/)(/-1()$+,)3/6'$+,).().+,)1(2-*,)@)'/*)-1*/,;(1,*$9)
T'(6+) ,() -1*4*5*13) (/) $*) %/,-%-'2%+/*$%G*2%0/) .() $+,) 2+/2(#-+,) @) 1(,'$-*.+,)
(,-*4$(2%.+,) @) N%/*$7(/-() ,() *#$%2*13/) .%2R+,) 2+/2(#-+,) (/) $*) 1(,+$'2%0/) .() *$6'/*,)
,%-'*2%+/(,9)
CONSTRUCCIN DE CONCEPTOS
3?GAHAPLP#!*#+>6M5AE787'
!/)(,-*)*2-%;%.*.)',-(.).%1%6()$*).%,2',%0/)(/-1()$+,)(,-'.%*/-(,)#1+2'1*/.+)&'()
($$+,) (,-*4$(G2*/) '/*) 2+/5(-'1*) (/) 1($*2%0/) 2+/) ($) #*1*$($%,7+) .() .+,) 1(2-*,])
SDUDHOORXWLOLFHODSUHVHQWDFLyQGH3RZHU3RLQWGHQRPLQDGDVHVBSUHVSSW
T*)%.(*)(,)&'()$+,)(,-'.%*/-(,)+4,(1;(/)$*)#1(,(/-*2%0/)@)',-(.)#(17%-*)&'()($$+,);*@*/)
2+/-(,-*/.+)$*,)#1(6'/-*,)&'(),()#$*/-(*/)(/)2*.*)$37%/*9)
F(,#XpV FDUJXH HO DUFKLYR VHVBDFWKWPO HQ OD SL]DUUD \ SHUPLWD TXH DOJXQRV
(,-'.%*/-(,)#*,(/)*)7*/%#'$*1)$*)*#$%2*2%0/).()7*/(1*)&'()5'/-+,)#'(.*/)#$*/-(*1)'/*)
#+,%4$() 1(,#'(,-*) *) $*) #1(6'/-*9) ) M/.%&'() &'() #'(.(/) '-%$%G*1) $*,) R(11*7%(/-*,) &'()
*#*1(2(/)(/)$*)#36%/*)#*1*)1(*$%G*1)$*)2+/5(-'1*9)
1) Observe la presentacin que su profesor mostrar y participe en la discusin de
los conceptos que la presentacin plantea.
2) Establezca una posible respuesta a la siguiente pregunta:
T*)%.(*)(,)&'()$+,)(,-'.%*/-(,)1(2+/+G2*/)$+,)*$2*/2(,)@)$*,)$%7%-*2%+/(,).(),',)
#1+#'(,-*,) 4*,*.*,) (/) ,',) 2+/+2%7%(/-+,) #1(;%+,i) ) @) $*) /(2(,%.*.) .() +-1*,)
R(11*7%(/-*,) #*1*) 1(,#+/.(1) *) $+) ,+$%2%-*.+9) !"#$%&'() &'() (/) $*) ,%6'%(/-()
*2-%;%.*.) ($$+,) #+.13/) ;(1%N%2*1) ,',) 2+/5(-'1*,) +4,(1;*/.+) $*) 7*/%#'$*2%0/) .() $*)
*#$%2*2%0/)?(+6(41*9)
./02"340'5"0)*4"''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''
87!
!"!#$%&'(<'''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''')*%+*,'-",'./01"!0/
3?GAHAPLP#-*#(T=9>787#
H+$%2%-() *) $+,) (,-'.%*/-(,) .(,*11+$$*1) (/) #*1(5*,) $*) 6'8*) .() -1*4*5+) &'() ,()
(/2'(/-1*) (/) ,',) O'*.(1/+,C) #*1*) ($$+) 1(&'%(1(/) ,+$%2%-*1) *) 2'*-1+) (,-'.%*/-(,)
&'()7*/%#'$(/)(/)$DSL]DUUDORVDUFKLYRVVHVBDFWKWPOVHVBDFWKWPO
VHVBDFWKWPO\VHVBDFWKWPOUHVSHFWLYDPHQWH)
!$) #1+#0,%-+) 6(/(1*$) (,) &'() $+,) (,-'.%*/-(,C) 7(.%*/-() (/,*@+) @) (11+1C) #1+2'1(/)
(,-*4$(2(1)'/)#*-10/),+41()$*,)1($*2%+/(,)7D-1%2*,)(/-1()$+,)3/6'$+,)1(,*$-*.+,)@)$*,)
1(2-*,)2+/2'11(/-(,)+)#*1*$($*,9))
/DDFWLYLGDGVHVBDFWKWPOHVEDVWDQWHUiSLGD\DTXHHOILQGHODPLVPDHVFRQRFHUHO
2+/2(#-+).()1(2-*)-1*/,;(1,*$)*).+,)1(2-*,)2+/2'11(/-(,)\+)#*1*$($*,>9))T*)/+7(/2$*-'1*).()
$+,) 3/6'$+,) ,() .*13) .().+,) 7*/(1*,<) .*.+,) -1(,) #'/-+,) @) .*.+) '/) /+741() #+1) 7(.%+) .()
'/*)$(-1*).($)*$N*4(-+)61%(6+9)
A continuacin se propone una actividad en dos partes que usted debe realizar en
pareja segn la manipulacin de la aplicacin Geogebra que realice uno de los
compaeros. Recuerde que el propsito central es plantear un supuesto matemtico
en relacin con las rectas paralelas.
)&DUJXH HQ OD SL]DUUD HO DUFKLYR VHVBDFWKWPO (VWD SUHVHQWD XQD DSOLFDFLyQ
2+/).+,)1(2-*,)BL)@)OF9)
H+$%2%-()*$)(,-'.%*/-()&'()R*6*)2$%2);*1%*,);(2(,)(/)$*)2*,%$$*)j1(2-*)-1*/,;(1,*$j)#*1*)
;%,'*$%G*1$*9):+,-(1%+17(/-()&'()*2-%;()$*)2*,%$$*)j3/6'$+,)N+17*.+,)(/-1().+,)1(2-*,)@)'/*)
-1*/,;(1,*$j)@)7*/%#'$()BC)LC)O)@)F)
1) Despus de observar la manipulacin de la aplicacin escriba una definicin de
recta transversal a dos rectas.
./02"340'5"0)*4"''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''
8>!
!"!#$%&'(<'''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''')*%+*,'-",'./01"!0/
)O%(11()$*)*#$%*2*%0/9)
&DUJXHODDFWLYLGDGGHVHVBDFWKWPOHQHVWDDSOLFDFLyQVHSUHWHQGHTXHXVWHG
*#+@() 2+/) #1(6'/-*,) 6(/(1*.+1*,) (/) $+,) #*,+,) =YC) ==) @) =AC) $+,) 2'*$(,) (,-3/)
.%1%6%.+,)*)&'()($)(,-'.%*/-()2+7#1'(4()&'(<))
H%) $+,) 3/6'$+,) 2+11(,#+/.%(/-(,) N+17*.+,) (/-1() .+,) 1(2-*,) @) '/*) -1*/,;(1,*$) ,+/)
2+/61'(/-(,C)$*,)1(2-*,),+/)#*1*$($*,9)
!$) #*,+)=E) -%(/() 2+7+) N%/)&'() ,() 2+7#1'(4() ($) 1(28#1+2+) .($) (/'/2%*.+)*/-(1%+1C) (,) .(2%1)
&'(<)
/RV iQJXORV FRUUHVSRQGLHQWHV IRUPDGRV HQWUHGRV UHFWDV SDUDOHODV \ XQD WUDQVYHUVDO VRQ
FRQJUXHQWHV)
M/.%&'()*$)(,-'.%*/-()&'()7*/%#XODODDSOLFDFLyQTXHHODUFKLYRVHVBDFWKWPOPXHVWUD
.+,)1(2-*,)@)'/*)1(2-*)-1*/,;(1,*$)*,8)2+7+);*1%+,)3/6'$+,)1(,*$-*.+,)(/)2+$+1)*G'$)@)1+5+9))
H+$%2%-()&'()7'(;*)$*,)1(2-*,)!")@)#$)$%41(7(/-()@)-*74%D/)7'(;*)$*)1(2-*)-1*/,;(1,*$)%&)
@)+4,(1;()$*,)1($*2%+/(,)7D-1%2*,)(/-1()#*1(5*,).()3/6'$+,9)
3) La pareja de ngulos de color rojo y la de color azul se llaman correspondientes,
enuncie con sus propias palabras la definicin de estos ngulos:
./02"340'5"0)*4"''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''
88!
!"!#$%&'(<'''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''')*%+*,'-",'./01"!0/
9) Si un par de ngulos alternos internos son los de color azul y otro par son los de
color rojo. Enuncie con sus propias palabras la definicin de ngulos alternos
internos.
10) Segn su definicin anterior existen otras parejas de ngulos alternos pero que
no sean internos, es decir, alternos externos en esa misma figura? Si la respuesta
es afirmativa copie la figura en el espacio de abajo y resalte esos ngulos.
H+$%2%-() &'() 7'(;*) $*,) 1(2-*,) BL) @) OF) R*,-*) &'() $+,) 3/6'$+,) 1+5+,) ,(*/)
2+/61'(/-(,C)#'(.()*@'.*1,()2+/)$*)2'*.182'$*)
11) Observe lo que sucede al mover las rectas AB y CD hasta que los ngulos rojos
sean congruentes, qu sucede con el otro par de ngulos alternos internos
azules? Si mueves los puntos E y F, existe alguna relacin entre los ngulos
alternos internos?
H+$%2%-() &'() ) 1(#%-*) ($) #*,+) =_) *$) 7(/+,) .+,) ;(2(,) 73,) #*1*) .%,-%/-+,) 2*,+,) .()
#*1(5*,).()3/6'$+,)*$-(1/+,9)
)
12) Qu relacin existe entre las rectas
y
? Utilice la herramienta
aparece en la aplicacin para realizar alguna comprobacin visual.
que
./02"340'5"0)*4"''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''
89!
!"!#$%&'(<'''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''')*%+*,'-",'./01"!0/
Q/*) ;(G) &'() $+,) (,-'.%*/-(,) 2+/) ,') ,'#(1;%,%0/) R*/) (,-*4$(2%.+) ,',) 2+/5(-'1*,)
,+41() $+,) 3/6'$+,) 2+11(,#+/.%(/-(,) @) $+,) *$-(1/+,) %/-(1/+,) (/-1() .+,) #*1*$($*,) @)
'/*)-1*/,;(1,*$C)2+7(/-()2+/)-+.+)($)61'#+),',)1(,'$-*.+,)@)*/0-($+,)(/)$*)#%G*11*)
GLJLWDO\JXDUGHODVHVLyQFRQHOQRPEUHiQJXORVFRPSOHPHQWDULRV6ROLFtWHOHVFRPSDUWLU
,',)(,-1*-(6%*,)2+/)($)1(,-+).()$*)2$*,()@)1(2'(1.()&'()$*)1(6$*).()2+/;(1,*2%0/)7*-(73-%2*)
(,) ;*$%.*1) +) 1(N'-*1) $*,) 2+/2$',%+/(,) ("#'(,-*,) #+1) ,',) 2+7#*S(1+,) 7(.%*/-() ($) ',+) .()
*16'7(/-+,) &'() '-%$%G*/) .(N%/%2%+/(,C) 2+/;(/2%+/(,) 7*-(73-%2*,C) #1+#%(.*.(,) +)
2+/-1*(5(7#$+,9)B#+@()$*).%,2',%0/)(7#$(*/.+)-+.*,)$*,)*#$%2*2%+/(,9)
FORMULACIN DE CONCEPTOS
!/) (,-*) ,(22%0/) (,-*4$(2() 2+/) $+,) (,-'.%*/-(,) $*,) .(N%/%2%+/(,) .(1%;*.*,) .($)
-1*4*5+) .() $*) ,(22%0/) */-(1%+19) !,) 7'@) %7#+1-*/-() &'() '-%$%2() $+,) 2+7(/-*1%+,C)
1(,#'(,-*,) +) #1(6'/-*,) &'() $+,) (,-'.%*/-(,) 1(*$%G*1+/) .'1*/-() $*) *2-%;%.*.) .()
("#$+1*2%0/9)B.(73,)2+7#$(7(/-()$*).%,2',%0/)7+,-1*/.+)#1+.'2-+,).()$+,)(,-'.%*/-(,)
1) Complete el cuadro siguiente con la definicin y representacin grfica de cada
objeto geomtrico indicado.
A>HIF<&
!<PLAL?LMA&
\0?+2$*!&01,#0$*!,01#,!
($*!#,.1)*!!6!+0)!
1#)0*d,#*)2!
F<5F<E<AJK?LMA&
NFOPL?K&QR>&ELHIMSL?K&
N&2'%&*'52>+%&*'K+!'*!'
nn!
!20+!2,)-2'!2,)!'%-*')!0,-*'6'
%-',)-2*H!)*-%.'
!
\0?+2$*!,e1,#0$*!
,01#,!($*!#,.1)*!!6!
+0)!1#)0*d,#*)2!
N&2'%&*'52>+%&*'K+!'*!'
!20+!2,)-2'O+!)-'(!'%-*'
)!0,-*.'
! !
./02"340'5"0)*4"''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''
8:!
!"!#$%&'(<'''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''')*%+*,'-",'./01"!0/
A>HIF<&
!<PLAL?LMA&
F2>+%&*'
0&))!*$&2(3!2,!*'
!2,)!'(&*')!0,-*''6'
+2-',)-2*H!)*-%'
N&2'%&*'$-)!*'(!'52>+%&*'2&'
-(6-0!2,!*'+2&'32,!)2&'6'!%'
&,)&'!P,!)2&'(!%'#3*#&''%-(&'
(!'%-',)-2*H!)*-%.'
F<5F<E<AJK?LMA&
NFOPL?K&QR>&ELHIMSL?K&
!
!
\0?+2$*!)21,#0$*!
&01,#0$*!,01#,!($*!
#,.1)*!6!+0)!
1#)0*d,#*)2!
@$0!2$*!-)#,*!(,!80?+2$*!
&01,#0$*!0$!)(6).,01,*3!+0$!
)!.)()!2)($!(,!2)!#,.1)!
1#)0*d,#*)2=!
nn!
!
F2>+%&*'-%,!)2&*'
!P,!)2&*'!2,)!'(&*'
)!0,-*'6'+2-'
,)-2*H!)*-%'
@$0!2$*!-)#,*!(,!80?+2$*!
,e1,#0$*!0$!)(6).,01,*3!+0$!)!
.)()!2)($!(,!2)!#,.1)!
1#)0*d,#*)2=!
nn!
!
2) Enuncie el teorema sobre la propiedad de los ngulos correspondientes formados
entre dos rectas paralelas y una transversal e ilstrelo con una figura.
!
!
FAJGANH!
Q&*'52>+%&*'0&))!*$&2(3!2,!*'O&)#-(&*'!2,)!'(&*')!0,-*'$-)-%!%-*'6'+2-'
,)-2*H!)*-%'*&2'0&2>)+!2,!*.''
./02"340'5"0)*4"''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''
8;!
!"!#$%&'(<'''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''')*%+*,'-",'./01"!0/
FAJGANH!
Q&*'52>+%&*'-%,!)2&*'32,!)2&*'O&)#-(&*'!2,)!'(&*')!0,-*'$-)-%!%-*'6'+2-'
,)-2*H!)*-%'*&2'0&2>)+!2,!*'
4&*'&'#5*')!0,-*'*&2'$-)-%!%-*'*3'6'*&%&'*3'+2'$-)'(!'52>+%&*'0&))!*$&2(3!2,!*'&'+2'
$-)'(!'52>+%&*'-%,!)2&*'32,!)2&*'*&2'0&2>)+!2,!*.'
./02"340'5"0)*4"''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''
9<!
!"!#$%&'(<'''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''')*%+*,'-",'./01"!0/
APLICACIN DE CONCEPTOS
A continuacin se presenta una serie de actividades donde se aplican los conocimientos
de paralelismo en esta sesin.
1) Utilizando la teora de ngulos entre dos rectas y una transversal y con ayuda del
transportador explique cmo se puede demostrar que las rectas
paralelas en la figura 13.
son
!
!
_____________________________________________________________
2) Dadas las siguientes figuras, determine cules rectas son paralelas y cules no.
Justifique su respuesta.
./02"340'5"0)*4"''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''
9(!
!"!#$%&'(<'''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''')*%+*,'-",'./01"!0/
_____ pues
____________________________________
_____ pues
____________________________________
_____ pues
____________________________________
_____ pues
____________________________________
_____ pues
____________________________________
_____ pues
____________________________________
_____ pues
____________________________________
./02"340'5"0)*4"''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''
96!
!"!#$%&'(<'''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''')*%+*,'-",'./01"!0/
4) De acuerdo con la figura adjunta, determine la medida de cada uno de los ngulos
\
Procedimiento:
5) De acuerdo con la figura adjunta, determine la medida de cada uno de los ngulos
T y G.
Procedimiento:
CIERRE
P(*$%2() $*) 1(;%,%0/) .() $*,) 2+/5(-'1*,) 1(*$%G*.*,) #+1) $+,) (,-'.%*/-(,) '-%$%G*/.+)
*$6'/+,) .() $+,) -1*4*5+,) 1(*$%G*.+,) #+1) $+,) (,-'.%*/-(,) @) ,'#(1;%,*.+,)
#1(;%*7(/-()#+1)',-(.9)
H+$%2%-()2+7#*1-%1)*$6'/*,)(,-1*-(6%*,).()1*G+/*7%(/-+)(/)$+,)(5(12%2%+,9)
./02"340'5"0)*4"''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''
9=!
!"!#$%&'(('''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''')*%+*,'-",'./01"!0/
!"1Y).O*&,'()'(*'()!&")&'Z'
,O,'(*(/()!&,'
,(,12)')d'44'
%=>?@AB?ACD#
En esta sesin se retoma el estudio del tringulo y sus elementos, iniciado en la educacin
primaria. Los estudiantes llegan a este tema con algunas nociones que se deben
aprovechar para integrar, corregir, y profundizar sus ideas e introducir algunas nociones
nuevas.
Utilizando la tecnologa se discute un video sobre la presencia y aplicacin de los
tringulos en el entorno y se presenta una aplicacin Geogebra para profundizar en el
estudio de los elementos del tringulo, su representacin grfica y simblica.
,EF=GAHI>#=>B=?JKA?I>#
Durante esta sesin el estudiante ser capaz de:
1.
2.
3.
#
9LG=@ALM=>#N#@=?O@>I>*#
Pizarra digital, cuaderno de trabajo.
%O@L?ACD*#
120 minutos
INICIO
)!"#$%&'()*)$+,)(,-'.%*/-(,)&'()(/)(,-*),(,%0/),()(,-'.%*13)$*)N%6'1*)6(+7D-1%2*)
.($)-1%3/6'$+9)T*)+16*/%G*2%0/).()$*)2$*,(),(13)$*),%6'%(/-(<))
=9 K4,(1;*1)@)2+7(/-*1)'/);%.(+9)
A9 ^1*4*5*1)'/*)*#$%2*2%0/)?(+6(41*9)
E9 J+17'$*1)7*-(73-%2*7(/-()$*,)/+2%+/(,)1($*2%+/*.*,)2+/)($)-1%3/6'$+9))
_9 P(*$%G*1)(/)#*1(5*,)2'*-1+)(5(12%2%+,).()*#$%2*2%0/)
./02"340'5"0)*4"''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''
97!
!"!#$%&'(('''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''')*%+*,'-",'./01"!0/
DESARROLLO
!$).(,*11+$$+).()$*),(,%0/)2+/,%,-()(/)-1(,)*2-%;%.*.(,C)$*,).+,)#1%7(1*,)'4%2*.*,)
(/)$*),(22%0/)O+/,-1'22%0/).()2+/2(#-+,9)T*)#1%7(1*)#1+2'1*)($)1(2+/+2%7%(/-+)
.()-1%3/6'$+,)(/)($)(/-+1/+)2+/)($)*#+@+).()'/);%.(+)@)$*),(6'/.*)($)
1(2+/+2%7%(/-+).()$+,)($(7(/-+,).($)-1%3/6'$+)@),')/+-*2%0/])#*1*)#*,*1)$'(6+)*)$*)
N+17'$*2%0/).()$*,).(N%/%2%+/(,).()$+,)2+/2(#-+,)(,-'.%*.+,)@),')1(#1(,(/-*2%0/)613N%2*)@)
,%740$%2*9)J%/*$7(/-(C)(/)$*),(22%0/).()B#$%2*2%0/)$+,)(,-'.%*/-(,)1(*N%17*/)$*,)/+2%+/(,)
*.&'%1%.*,9)))
Construccin de conceptos
3?GAHAPLP#!* $E<@87'A7:K6GE9><'56'59'56A>76>
)3UR\HFWHHQODSL]DUUDHOYLGHRVHVBYLGZPY8QDYH]ILQDOL]DGRWRPHXQRV
7%/'-+,)#*1*)2+7(/-*1$+9)Q-%$%2()$*,)#1(6'/-*,)&'()*#*1(2(/)(/)$*)6'8*9)T*)%.(*)
%7#+1-*/-()*)1(2*$2*1)(,)&'()$+,)-1%3/6'$+,),+/)W-%$(,)(/)$*,)2+/,-1'22%+/(,)
#+1&'()'/*);(G).(-(17%/*.*,)$*,)$+/6%-'.(,).(),',)$*.+,C)$+,)3/6'$+,)&'(.*/)N%5+,)@)$*)
ILJXUDQRVHSXHGHGHIRUPDU/DFRQGLFLyQVLVHGHWHUPLQDQODVORQJLWXGHVGHORVODGRV
GHXQWULiQJXORHVODFODYHGHHVWDSURSLHGDGGHORVWULiQJXORV&RPRXVWHGYHUiHQ
*$6'/*,)*#$%2*2%+/(,)6(+6(41*C),%/)(,*)2+/.%2%0/C),();(13/)'/*);*1%(.*.).()-1%3/6'$+,)
.(N+17*4$(,9))
H+$%2%-()*)$+,)(,-'.%*/-(,)%.(/-%N%2*1)-1%3/6'$+,)(/),')(/-+1/+9)
1) Observa el video y conteste Por qu son importantes los tringulos en las
construcciones?
)B2-%;()$*)*#$%2*2%0/).()$*)#%G*11*C)1(*$%2()'/*)$$';%*).()%.(*,).().+,)+)-1(,)
7%/'-+,9)!$)+45(-%;+)(,).%*6/+,-%2*1)&'D)2+/+2(/)$+,)(,-'.%*/-(,).($)-(7*)()
%/-1+.'2%1)*$6'/*,).()$*,)%.(*,)&'(),()(,-'.%*13/)(/)(,-*),(,%0/)@)$*,),%6'%(/-(,9)
B/+-()(/)$*)#%G*11*)*$6'/*,)#*$*41*,)+)%.(*,)(/'/2%*.*,)#+1)$+,)(,-'.%*/-(,)&'()#'(.*)
*#1+;(2R*1)73,)*.($*/-()#*1*)("#$%2*1)$+,)2+/2(#-+,).()%/-(1D,9)?'*1.()$*),(,%0/)2+/)($)
QRPEUH/OXYLDGHLGHDVVHVLyQ)
3?GAHAPLP#-* (T=9>787
)O*16'()HQODSL]DUUDODDSOLFDFLyQGH*HRJHEUDVHVBDFWKWPO)
H+$%2%-()*)'/)(,-'.%*/-()&'()7*/%#'$()$+,);D1-%2(,)BC)L)@)O).($)-1%3/6'$+)@)&'()
$'(6+)R*6*)'/*)2+#%*).($)-1%3/6'$+C)#+,-(1%+17(/-()&'()7+.%N%&'()/'(;*7(/-()
($)-1%3/6'$+)+1%6%/*$)@)R*6*)+-1*,).+,)2+#%*,9)
6HOHFFLRQHRWURHVWXGLDQWH\SLGDTXHVHOHFFLRQHODFDVLOOD9pUWLFHV\TXHPXHYDORV
;D1-%2(,)&'()*#*1(2(/9)
:(17%-*)*)$+,)(,-'.%*/-(,)2+7#$(-*1)($),(6'/.+)(/'/2%*.+).()(,-()(5(12%2%+9)
./02"340'5"0)*4"''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''
9>!
!"!#$%&'(('''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''')*%+*,'-",'./01"!0/
T$*7()*)+-1+)(,-'.%*/-()@),+$%2%-($()&'(),($(22%+/()$*)2*,%$$*)/DGRV\TXHPXHYDORV
;D1-%2(,)&'()*#*1(2(/9)
:(17%-*)*)$+,)(,-'.%*/-(,)2+7#$(-*1)($)-(12(1)(/'/2%*.+).()(,-()(5(12%2%+9)
H($(22%+/()'/)-(12(1)(,-'.%*/-(C)@)#8.*$()TXHVHOHFFLRQHODFDVLOODQJXORVLQWHUQRV\
&'()7'(;*)$+,);D1-%2(,)&'()*#*1(2(/9)
:(17%-*)*)$+,)(,-'.%*/-(,)2+7#$(-*1)($)2'*1-+)(/'/2%*.+).()(,-()(5(12%2%+9)
6HOHFFLRQHXQ~OWLPRHVWXGLDQWHStGDOHTXHVHOHFFLRQHODFDVLOODQJXORVH[WHUQRV\
&'()7'(;*)$+,);D1-%2(,)&'()*#*1(2(/9)
:(17%-*)*)$+,)(,-'.%*/-(,)2+7#$(-*1)($)&'%/-+)(/'/2%*.+).()(,-()(5(12%2%+9)
1) Observe la manipulacin de los tringulos que realiza su compaero en la pizarra.
2) $O VHOHFFLRQDU OD FDVLOOD 9pUWLFHV 4XpVXFHGH FXDQGRVXFRPSDxHURPXHYD ORV
vrtices que aparecen? observe cules cosas cambian y cules no.
3) Al VHOHFFLRQDU OD FDVLOOD /DGRV 4Xp VXFHGH FXDQGR VX FRPSDxHUR PXHYH ORV
YpUWLFHVTXHDSDUHFHQ"REVHUYHFXiOHVFRVDVFDPELDQ\FXiOHVQR
4) $O VHOHFFLRQDU OD FDVLOOD QJXORV LQWHUQRV 4Xp VXFHGH FXDQGR VX FRPSDxHUR
mueve los vrtices que apaUHFHQ"REVHUYHFXiOHVFRVDVFDPELDQ\FXiOHVQR
5) $O VHOHFFLRQDU OD FDVLOOD QJXORV H[WHUQRV 4Xp VXFHGH FXDQGR VX FRPSDxHUR
PXHYHORVYpUWLFHVTXHDSDUHFHQ"REVHUYHFXiOHVFRVDVFDPELDQ\FXiOHVQR
6) De acuerdo con lo observado en cada figura, anote los elementos que conforman
un tringulo.
a)
b)
c)
7) Seleccione tres tringulos de la aplicacin y complete la tabla con el nombre de
cada elemento del tringulo seleccionado.
./02"340'5"0)*4"''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''
98!
!"!#$%&'(('''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''')*%+*,'-",'./01"!0/
JFLOANUS>&V!LIUW>&
K5F>XLHK!>Y&
SK!>E&
a)
b)
c)
9) Considere el
mostrado en la aplicacin, escriba en cada caso el nombre de
parejas de ngulos:
a) Adyacentes: _________ y _________
b) Opuestos por el vrtice: _________ y _________
)P(*$%2()'/*)#$(/*1%*)7+,-1*/.+)*$6'/+,).()$+,)-1*4*5+,)1(*$%G*.+,)#+1)$+,)
(,-'.%*/-(,C),+$%2%-()%$',-1*1)@)2+7#*1-%1)(,-1*-(6%*,).()1*G+/*7%(/-+)@)*#1+;(2R()
$+,)(11+1(,)+)%7#1(2%,%+/(,)#*1*)#1+N'/.%G*1)(/)$*)2+7#1(/,%0/)2+11(2-*).()'/)
2+/2(#-+9)!,-()-1*4*5+)$()#(17%-%13)*#1+;(2R*1)$+)1(*$%G*.+)#+1)$+,)(,-'.%*/-(,)(/)$*)
,%6'%(/-(),(22%0/9)
Formulacin de conceptos
./02"340'5"0)*4"''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''
99!
!"!#$%&'(('''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''')*%+*,'-",'./01"!0/
)!/)(,-*),(22%0/)($).+2(/-()(,-*4$(2()2+/)$+,)(,-'.%*/-(,)$*,).(N%/%2%+/(,)
.(1%;*.*,).($)-1*4*5+).()$*),(22%0/)*/-(1%+19)!,)7'@)%7#+1-*/-()&'()'-%$%2()$+,)
2+7(/-*1%+,C)1(,#'(,-*,)+)#1(6'/-*,)&'()$+,)(,-'.%*/-(,)1(*$%G*1+/).'1*/-()$*)
*2-%;%.*.).()("#$+1*2%0/9)B.(73,)2+7#$(7(/-()$*).%,2',%0/)7+,-1*/.+)#1+.'2-+,).()$+,)
(,-'.%*/-(,9)
H#2*0%& 5'00%$%& $'& ,0'+& -%$3+4& ,0'+& 1"2*-3+& #",'0"3+& C& ,0'+&
6G0,#5'+&&
!
G,-#,*,01).&/0!?#87&.)!6!*&5'/2&.)!
!
!
!
!
!!!!!!!!!!!!!
!
!
8&-%$3+;&8&1"2*-3+&#",'0"3+4&9&1"2*-3+&'I,'0"3+&C&8&&6G0,#5'+&
'
G,-#,*,01).&/0!?#87&.)!6!*&5'/2&.)!(,!.)()!,2,5,01$=!
'
'
A2,5,01$*!(,2!
'
Xh#1&.,*E!_3!A3!<!
'
K)($*E!
'
'
\0?+2$*!&01,#0$*E!"#$%!!#"$%!!"$#!
'
&'()*+,!-./-0'+,1!!!!!G%!!H%!!J%!!![
'
'
!
!
./02"340'5"0)*4"''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''
!
9:!
!"!#$%&'(('''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''')*%+*,'-",'./01"!0/
Aplicacin de conceptos
A continuacin se plantean cuatro ejercicios para que los estudiantes realicen en parejas.
H() .(4() #1+7+;(1) ($) ',+) *.(2'*.+) .() $*) /+-*2%0/) 7*-(73-%2*) @) ($)
1(2+/+2%7%(/-+).()$+,)($(7(/-+,9)
F#&80?+2$*!
a)
b)
c)
./02"340'5"0)*4"''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''
9;!
!"!#$%&'(('''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''')*%+*,'-",'./01"!0/
2) Para cada tringulo anterior escriba el nombre de cada elemento que se solicita.
F#&80?+2$!)b! !
!
!
!
F#&80?+2$!'b! !
!
!
!
F#&80?+2$!.b! !
!
!
!
K)($*!
! !
! !
! !
\0?+2$*!
! ! !
! ! !
! ! !
K)($*!
! !
! !
! !
! ! !
! ! !
! ! !
\0?+2$*!
! ! !
! ! !
! ! !
K)($*!
! !
! !
! !
Xh#1&.,*!
!
!
!
Xh#1&.,*!
! ! !
! ! !
! ! !
\0?+2$*!
! ! !
! ! !
! ! !
!
!
!
Xh#1&.,*!
! ! !
! ! !
! ! !
!
!
!
'HDFXHUGRFRQODILJXUDGHWHUPLQHODVPHGLGDVGHORViQJXORV\OXHgo
indique la relacin que existe entre dichos ngulos.
1)
<EJFKJ<NLK&
!
H<!L!KE&
!
!
!
CIERRE
P(*$%2() $*) 1(;%,%0/) .() $+,) (5(12%2%+,) .() ) B#$%2*2%0/) '-%$%G*/.+) *$6'/+,) .() $+,)
-1*4*5+,)1(*$%G*.+,)#+1)$+,)(,-'.%*/-(,)@),'#(1;%,*.+,)#1(;%*7(/-()#+1)',-(.9)
H+$%2%-()2+7#*1-%1)*$6'/*,)(,-1*-(6%*,).()1*G+/*7%(/-+)(/)$+,)(5(12%2%+,)E)@)_)
./02"340'5"0)*4"''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''
:<!
!"!#$%&'(6'''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''')*%+*,'-",'./01"!0/
-(,1.O#*-#-'
!"1#).O*#"'
,(,12)')d'4P'
%=>?@AB?ACD#
Se profundiza en el estudio del concepto de tringulo, especficamente en las condiciones
que deben cumplir los segmentos para que se pueda formar este objeto geomtrico. Sin
dejar de lado la representacin grafica y simblica.
Utilizando la tecnologa se presenta una aplicacin para guiar al estudiante a profundizar
en este concepto para que luego deduzca, integre y aplique la desigualdad triangular.
,EF=GAHI>#=>B=?JKA?I>#
Durante esta sesin el estudiante ser capaz de:
1.
2.
3.
4.
9LG=@ALM=>#N#@=?O@>I>*##
Pizarra digital, proyector, cuaderno de trabajo.!
%O@L?ACD*##
80 minutos
INICIO
=>
A>
E>
_>
!"#$%&'() *) $+,) (,-'.%*/-(,) &'() (/) (,-*) ,(,%0/) ,() (,-'.%*13/) $*,) 2+/.%2%+/(,)
/(2(,*1%*,)&'(),().(4(/)2'7#$%1)#*1*)&'(),()N+17()'/)-1%3/6'$+9C)T*),(,%0/)(,-3)
+16*/%G*.*)(/)2'*-1+)7+7(/-+,<))
P(*$%G*1)'/*)$$';%*).()%.(*,9)
^1*4*5*1).()7*/(1*)%/.%;%.'*$)(/).+,)*#$%2*2%+/(,)?(+6(41*9)
J+17'$*1)7*-(73-%2*7(/-()*$6'/*,).(N%/%2%+/(,9)
P(*$%G*1)(/)#*1(5*,)-1(,)(5(12%2%+,).()*#$%2*2%0/9)
./02"340'5"0)*4"''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''
:(!
!"!#$%&'(6'''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''')*%+*,'-",'./01"!0/
DESARROLLO
!$).(,*11+$$+).()$*),(,%0/)2+/,%,-()(/)-1(,)*2-%;%.*.(,C)$*,).+,)#1%7(1*,)'4%2*.*,)
(/) $*) ,(22%0/) O+/,-1'22%0/) .() 2+/2(#-+,9) T*) #1%7(1*) #1+2'1*) %.(/-%N%2*1) &'D)
2+/.%2%+/(,),().(4(/)2'7#$%1)#*1*)N+17*1)'/)-1%3/6'$+C)*,8)2+7+)$*)1($*2%0/)(/-1()
$*,)7(.%.*,).(),',)$*.+,9)T*),(6'/.*)#1(-(/.()&'(),().(.'G2*)$*).(,%6'*$.*.)-1%*/6'$*1C)
#*1*) #*,*1) *) $*) N+17'$*2%0/) .() $*,) .(N%/%2%+/(,) .() $+,) 2+/2(#-+,) (,-'.%*.+,) @) ,')
1(#1(,(/-*2%0/)613N%2*)@),%740$%2*9))
Construccin de conceptos
3?GAHAPLP#!* +>6M5AE787'''
'
):$*/-(D) *) $+,) (,-'.%*/-(,) $*) ,%6'%(/-() #1(6'/-*) @) 1(*$%2() '/*) $$';%*) .() %.(*,9)
B2-%;()$*)*#$%2*2%0/).()$*)#%G*11*)@)*/+-()*$6'/*,)#*$*41*,)+)%.(*,)(/'/2%*.*,)#+1)
$+,)(,-'.%*/-(,)&'()2+/,-%-'@*/)#%,-*,)2+/5(-'1*,)2+11(2-*,)+)%/2+11(2-*,9):(17%-*)
&'()'/+)+).+,)(,-'.%*/-(,)1(*$%2(/)(/)$*)#%G*11*)%$',-1*2%+/(,).(),',)*16'7(/-+,9)?'*1.()
$*)%/N+17*2%0/)(/)$*)#%G*11*)#*1*)1(-+7*1$*).(,#'D,).()$*)B2-%;%.*.)A9)
M/.%&'() *) $+,) (,-'.%*/-(,) &'() (/) $*) *2-%;%.*.) ,%6'%(/-() ($$+,) #+.13/) 2+11+4+1*1) ,',)
*16'7(/-*2%+/(,9)
1. Se podr formar un tringulo con la combinacin de tres medidas cualesquiera?
3?GAHAPLP#-*#(T=9>787#
!
&DUJXHHQODSL]DUUDDSOLFDFLyQVHVBDFWKWPO)
H+$%2%-() *) $+,) (,-'.%*/-(,) &'() +4,(1;(/) $*) 7*/%#'$*2%0/) .() $*) *#$%2*2%0/) @) &'())
%/.%;%.'*$7(/-() 2+7#$(-(/) $*) B2-%;%.*.) A) (/) ($) 2'*.(1/+) .() -1*4*5+9) !/N*-%2())
&'()(,)/(2(,*1%*)$*)+4,(1;*2%0/)#*1*)2+/5(-'1*1),+41()($)2+/2(#-+9)
:%.*) *) '/) (,-'.%*/-() &'() $() *@'.() 2+/) $*) 7*/%#'$*2%0/) .() $*) *#$%2*2%0/9) B/-(,) .()
7*/%#'$*1)$+,),(67(/-+,C)#8.*$(),',)#1(.%22%+/(,)()%/.%&'()*$)1(,-+).($)61'#+)&'()R*6*)
$*,)#1+#%*,<)aO'3$(,),(67(/-+,)*G'$(,)#'(.()2+74%/*1)2+/)($),(67(/-+)1+5+)#*1*)N+17*1)
'/)-1%3/6'$+b)
!$)+45(-%;+).()(,-*)*2-%;%.*.)(,)N+17*1)-1%3/6'$+,)'-%$%G*/.+)-1(,),(67(/-+,9)
T'(6+),+$%2%-()&'()7*/%#'$()$*)*#$%2*2%0/)2+/)$*)%/N+17*2%0/)&'()#1(.%5+9)
:%.*)*).+,)+)-1(,)(,-'.%*/-(,)73,)&'()#*,(/)*);(1%N%2*1),',)#1(.%22%+/(,])(,-D)*-(/-+)*)$*,)
.(.'22%+/(,)&'()$+,)(,-'.%*/-(,)1(*$%G*/9)
./02"340'5"0)*4"''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''
:6!
!"!#$%&'(6'''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''')*%+*,'-",'./01"!0/
*!%&%')%!)
1.&*!.)
"!5*!(#3)
'
*!%&%')%!)
"!5$(%3)
"!5*!(#3)
*!%&%')%!)
#!.+!.)
"!5*!(#3)
/3.*')$()
#.&6(5$23)
J#"('%+)&
J#"('%+)&[&
J#"('%+)&\&
J#"('%+)&]&
No
J#"('%+)&^&
No
J#"('%+)&_&
No
5) Anote una posible relacin ntrelas medidas que deba cumplir una tripleta de
segmentos para que puedan formar un tringulo.
F(),(1)/(2(,*1%+)*2$*1()($),%6/%N%2*.+).()j1($*2%0/)7D-1%2*j)
./02"340'5"0)*4"''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''
:=!
!"!#$%&'(6'''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''')*%+*,'-",'./01"!0/
H%) +4,(1;*) &'() *$6'/+,) (,-'.%*/-(,) /+) (/2'(/-1*/) '/*) #+,%4$() 2+/.%2%0/) #*1*)
&'()-1(,),(67(/-+,)#'(.*/)N+17*1)+)/+)'/)-1%3/6'$+C)%/.8&'($(,)&'()2+/-%/W(/)
2+/)$*)6'8*C)@*)&'()D,-*)$(,)*@'.*13)*)(/2+/-1*1)+)2+11+4+1*1)$*)1($*2%0/)4',2*.*9)
&DUJXH HO DUFKLYR VHVBDFWKWPO 0DQLSXOH ORV GHVOL]DGRUHV SDUD FDPELDU ODV
7(.%.*,).()$+,),(67(/-+,9))H+$%2%-()*)$+,)(,-'.%*/-(,)&'()2+7#$(-(/)$*),%6'%(/-()-*4$*99)
6) Observe la manipulacin que realiza su profesor de la aplicacin y complete la
siguiente tabla.
/3.*')$() *!%&%')%!2)
#.&6(5$23)) "!5*!(#3)')
E:&
E:&
E:&
E:&
A-&
A-&
A-&
A-&
*!%&%')%!2)
"!5*!(#3)4)
*!%&%')%!2)
"!5*!(#3)+)
"$*')%!)2'")
*!%&%'")%!)
23")%3")
"!5*!(#3")
*!(3.!")
*!%&%')%!2)
"!5*!(#3)
*'73.)
./02"340'5"0)*4"''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''
:7!
!"!#$%&'(6'''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''')*%+*,'-",'./01"!0/
P(*$%2() '/*) #$(/*1%*) 7+,-1*/.+) *$6'/+,) .() $+,) -1*4*5+,) 1(*$%G*.+,) #+1) $+,)
(,-'.%*/-(,C),+$%2%-()%$',-1*1)@)2+7#*1-%1)(,-1*-(6%*,).()1*G+/*7%(/-+)@)*#1+;(2R()
$+,) (11+1(,) +) %7#1(2%,%+/(,) #*1*) #1+N'/.%G*1) (/) $*) 2+7#1(/,%0/) 2+11(2-*) .() '/)
2+/2(#-+9) !,-() -1*4*5+) $() #(17%-%13) 2+/-%/'*1) 2+/) $*) ,%6'%(/-() N*,() *#1+;(2R*/.+) $+)
1(*$%G*.+)#+1)$+,)(,-'.%*/-(,9)
Formulacin de conceptos
!/)(,-*),(22%0/)($).+2(/-()(,-*4$(2()2+/)$+,)(,-'.%*/-(,)$*,).(N%/%2%+/(,).(1%;*.*,)
.($)-1*4*5+).()$*),(22%0/)*/-(1%+19)!,)7'@)%7#+1-*/-()&'()'-%$%2()$+,)2+7(/-*1%+,C)
1(,#'(,-*,) +) #1(6'/-*,) &'() $+,) (,-'.%*/-(,) 1(*$%G*1+/) .'1*/-() $*) *2-%;%.*.) .()
("#$+1*2%0/])2+7#$(7(/-()$*).%,2',%0/)7+,-1*/.+)#1+.'2-+,).()$+,)(,-'.%*/-(,9)
Desigualdad Triangular
J0'+& +'2('",3+& $'& ('$#$%+& & %4& K& C& 54& /'0(#,'"& 53"+,0*#0& *"&
,0#1"2*-3& +#& C& +3-3& +#& +'& 5*(/-'"& -%+& +#2*#'",'+& 53"$#5#3"'+L&&
KM5&N&%&4&&&&%M5&N&K&&&C&&&&%MK&N&5;&
Aplicacin de Conceptos
A continuacin se presenta una serie de actividades donde se aplican los conocimientos
estudiados en esta sesin.
1) Para cada una de las parejas de medidas de dos segmentos, anote una tercera
medida de modo que sea posible construir un tringulo con tales segmentos.
a) 10 cm, 10 cm, _____
b) 25 cm, 14 cm, ______
./02"340'5"0)*4"''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''
:>!
!"!#$%&'(6'''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''')*%+*,'-",'./01"!0/
c) 5, 3, 10
d) 2, 3, 1,5
CIERRE
P(*$%2() $*) 1(;%,%0/) .() $+,) (5(12%2%+,) .() '-%$%G*/.+) *$6'/+,) .() $+,) -1*4*5+,)
1(*$%G*.+,)#+1)$+,)(,-'.%*/-(,)@),'#(1;%,*.+,)#1(;%*7(/-()#+1)',-(.9)P(2'(1.()
2(/-1*1)$*)*-(/2%0/)(/)$+,)#1+2(.%7%(/-+,)'-%$%G*.+,9)
H+$%2%-()2+7#*1-%1)*$6'/*,)(,-1*-(6%*,).()1*G+/*7%(/-+)(/)($)(5(12%2%+)A)@)E9)
./02"340'5"0)*4"''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''
:8!
!"!#$%&'(='''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''')*%+*,'-",'./01"!0/
+*#,1]1+#+12)'-('*&,'
!"1Y).O*&,'
,(,12)')3'4R'
%=>?@AB?ACD #
Esta sesin estudia la clasificacin de tringulos por sus lados y por sus ngulos. Aunque
este tema se estudi en primaria, es importante estimular al estudiante para que realice
su propia clasificacin de tringulos. Se pretende discutir los criterios empleados por
stos y analizar la conveniencia de clasificar los tringulos por la medida de los lados, de
los ngulos u otra propuesta de los estudiantes.
Luego se discutir qu tipo de tringulo predomina en la naturaleza, en las construcciones
y en las representaciones artsticas.
,EF=GAHI>#=>B=?JKA?I>#
Durante esta sesin el estudiante ser capaz de:
1.
2.
3.
4.
9LG=@ALM=>#N#@=?O@>I>*#
Pizarra digital, proyector de multimedia, cuaderno de trabajo.
%O@L?ACD*#
80 minutos
INICIO:
=>
A>
E>
_>
!"#$%&'() *) $+,) (,-'.%*/-(,) &'() (/) (,-*) ,(,%0/) ,() (,-'.%*13) $*) 2$*,%N%2*2%0/) .()
-1%3/6'$+,) @) ,() -+7*13) 2+7+) 4*,() ,',) 2+/+2%7%(/-+,) #1(;%+,9) T*) ,(,%0/) (,-3)
+16*/%G*.*)(/)-1(,)7+7(/-+,<))
^1*4*5*1) (/) '/*) *#$%2*2%0/) ?(+6(41*) &'() #(17%-%13) 2$*,%N%2*1) $+,) -1%3/6'$+,)
7(.%*/-().%;(1,+,)21%-(1%+,9)
J+17'$*1)$*)2$*,%N%2*2%0/).()-1%3/6'$+,9)
K4,(1;*1)'/);%.(+),+41()$*)2$*,%N%2*2%0/).()-1%3/6'$+,)@)2+7(/-*1$+9))
B#$%2*1)$+,)2+/+2%7%(/-+,)*.&'%1%.+,9)
./02"340'5"0)*4"''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''
:9!
!"!#$%&'(='''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''')*%+*,'-",'./01"!0/
DESARROLLO
!$) .(,*11+$$+) .() $*) ,(,%0/) 2+/,%,-() (/) 2'*-1+) *2-%;%.*.(,C) $*,) .+,) #1%7(1*,)
'4%2*.*,) (/) $*) ,(22%0/) O+/,-1'22%0/) .() 2+/2(#-+,9) l,-*,) #1+2'1*/) &'() ($)
(,-'.%*/-() 2$*,%N%&'() .%N(1(/-(,) -1%3/6'$+,) (,2+6%(/.+C) (/) #1%7(1*) %/,-*/2%*) ,',)
#1+#%+,) 21%-(1%+,) @) $'(6+) $*) 2+/;(/2%+/*$9) ) !/) $*) ,(6'/.*) $+,) (,-'.%*/-(,) #$*/-(*/) .()
7*/(1*) N+17*$) $*) 2$*,%N%2*2%0/) .() -1%3/6'$+,9) !/) $*) -(12(1*C) ) -1*4*5*/) (/) *2-%;%.*.(,)
*,+2%*.*,)*)$*)2$*,%N%2*2%0/])(/)'/*).()($$*,).(4(/)+4,(1;*1)'/);%.(+9)
Construccin de Conceptos
&DUJXHODDSOLFDFLyQVHVBDFWKWPOHQODSL]DUUD)
M/.%&'()*)$+,)(,-'.%*/-(,)&'()$*)*#$%2*2%0/)#1+@(2-*.*)(,)$*)7%,7*)&'()-%(/(/)(/)
,')2'*.(1/+9)
3?GAHAPLP#!*#(T=9>787'
1) Clasifique y agrupe los tringulos de acuerdo con un criterio que usted escoja
Identifique los tringulos por el nmero contenido en su interior para definir la
agrupacin.
D!
Z!
W!
T!
Q!
V!
^!
P!
[!
./02"340'5"0)*4"''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''
::!
!"!#$%&'(='''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''')*%+*,'-",'./01"!0/
6ROLFLWH D XQ HVWXGLDQWH TXH PDQLSXOH OD DSOLFDFLyQ VHVBDFWKWPO HQ OD
#%G*11*C) .*/.+) 1(,#'(,-*) *$) (5(12%2%+) */-(1%+19) !"#$%&'() *$) (,-'.%*/-() &'() ($)
21%-(1%+) .(),($(22%0/) (,) $*) 2*1*2-(18,-%2*) (,2+6%.*C) #+1) (5(7#$+C) #*1*) 2*1*2-(1%G*1)
DOJR VH SRGUtD HVFRJHU HO FULWHULR FRORU (Q OD WDEOD GRQGH GLFH &DUDFWHUtVWLFD VH GHEH
HVFULELUYHUGHDPDULOORURMRHWF(QFDGDFROXPQDVHHVFULEHODQRWDFLyQG()$*,)N%6'1*,)
;(1.(,C)*7*1%$$*,)@)1+5*,9)
B;*/2()($).(,$%G*.+1)*)$*)#36%/*)A9))
0DUTXHODRSFLyQ0HGLGDGHiQJXORVLQWHUQRV)
H+$%2%-()*)$+,)(,-'.%*/-(,)&'()+16*/%2()ORVWULiQJXORVXVDQGR0HGLGDGHiQJXORV
LQWHUQRVFRPRFULWHULR)
!
!
A-,3#%&.%'&&
+#"1*$0'-! !
'HVPDUTXHODRSFLyQ0HGLGDGHiQJXORVLQWHUQRV)
0DUTXHODRSFLyQ0HGLGDGHORVODGRV)
HROLFLWH D ORV HVWXGLDQWHV TXH RUJDQLFHQ ORV WULiQJXORV XVDQGR 0HGLGD GH ORV
ODGRVFRPRFULWHULR)
./02"340'5"0)*4"''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''
:;!
!"!#$%&'(='''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''')*%+*,'-",'./01"!0/
!
!
A-,3#%&.%'&&
+#"1*$0'-! !
P(*$%2() '/*) #$(/*1%*) .+/.() .%,2'-*/) $*) N+17*) (/) &'() ,() 2*1*2-(1%G*1+/) $+,)
-1%3/6'$+,9)O+7#*1-*)@).%,2'-*)#1%7(1+)*&'($$*,)2$*,%N%2*2%+/(,)&'()/+)'-%$%G*1+/)
$*,)7(.%.*,).()$+,)$*.+,)/%).()$+,)3/6'$+,9)Z*6*)D/N*,%,)(/)$+)#+,%-%;+)@)*/*$%2(),%)
(/) (,*,) 2$*,%N%2*2%+/(,) ,() '-%$%G*1+/) -+.+,) $+,) -1%3/6'$+,) @) ,%) N'/2%+/*) #*1*) -+.+,) $+,)
-1%3/6'$+,9)
3?GAHAPLP#-* %E<A:_:@87'
O+/-%/W()(/)#$(/*1%*)#*1*)2+/-(,-*1)$*),%6'%(/-()-*4$*).()#1+#+,%2%+/(,)',*/.+)($)
DUFKLYR VHVBDFWKWPO 6ROLFLWH YROXQWDULRV SDUD TXH PDQLSXOHQ ORV YpUWLFHV
.($) -1%3/6'$+) N1(/-() *$) 61'#+) 7%(/-1*,) 2+/-(,-*/) 2*.*) #1+#+,%2%0/9) !,-*) (,) '/*)
+#+1-'/%.*.)#*1*)&'()$+,)(,-'.%*/-(,)6(/(1(/)(5(7#$+,)@)2+/-1*(5(7#$+,)*)2*.*)'/*).()
$*,)#1+#+,%2%+/(,9))H'6%(1*).%N(1(/-(,)2+/N%6'1*2%+/(,)#*1*)*#+@*1)*)$+,)(,-'.%*/-(,)&'()
/+)$+61*/).(2%.%1,(9):+1)(5(7#$+C)#*1*)$*)#1%7(1*)#1+#+,%2%0/)#'(.(),'6(1%1)&'()%/-(/-(/)
N+17*1)'/)-1%3/6'$+)%,0,2($(,)&'()-*74%D/),(*)(&'%$3-(1+9):1(6'/-(),%)-+.+,)$+,)-1%3/6'$+,)
%,0,2($(,)-%(/(/)&'(),(1)-*74%D/)(&'%$3-(1+,)@),%)/+C)&'()7'(,-1(/)'/)(5(7#$+).+/.()/+)(,)
*,89))))
Seguramente not que un mismo tringulo se puede categorizar por las medidas de sus
ngulos internos y las medidas de sus lados. Ahora considere algunas combinaciones que
suceden siempre, a veces, o nunca.
1) Considere las siguientes afirmaciones. Escriba F si la proposicin es falsa o V si
es verdadera; justifique cada caso. Observe la manipulacin que hacen sus
compaeros a la aplicacin que el profesor proyecta en la pizarra, para verificar y
justificar sus respuestas.
./02"340'5"0)*4"''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''
;<!
!"!#$%&'(='''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''')*%+*,'-",'./01"!0/
'/&.*'+&@()
/)A)-)
B$"#&/&+'+&,()
!
!
!
P(;%,()2'%.*.+,*7(/-()$*,)1(,#'(,-*,).($)(5(12%2%+)*/-(1%+19)Z*6*)D/N*,%,)(/)&'()
'/*) *N%17*2%0/) 1(,'$-*) N*$,*) 2+/) ,+$+) (/2+/-1*1) '/) (5(7#$+) &'() $*) .(,7%(/-*C)
#(1+)(/)($)2*,+).()&'(),()2+/,%.(1();(1.*.(1*C)$*)5',-%N%2*2%0/).(4(),(1)'/*)1*G0/)
&'(),*-%,N*6*)-+.+,)$+,)2*,+,9)))
Formulacin de conceptos
)3UHVHQWH QXHYDPHQWH OD DSOLFDFLyQ VHVBDFWKWPO \ XWLOtFHOD SDUD DSR\DU D
$+,)(,-'.%*/-(,)(/)$*)%/,-%-'2%+/*$%G*2%0/).()$*)2$*,%N%2*2%0/).()-1%3/6'$+,)#+1),',)
$*.+,)@)#+1),',)3/6'$+,)
(3*4.!)
H.+180?+2$!
!
%!/&(&+&,()
.!1.!"!(#'+&,()5.6/&+')7)83)
"&*4,2&+')
R3!2!',&(&*'*+*'
52>+%&*'32,!)2&*'
! ->+(&*.!
./02"340'5"0)*4"''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''
;(!
!"!#$%&'(='''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''')*%+*,'-",'./01"!0/
(3*4.!)
%!/&(&+&,()
8S,+*52>+%&'
!
!
R3!2!'+2'52>+%&'
32,!)2&'&S,+*&'6'(&*'
->+(&*'
!
!
!
!
F&,0,!*$2$!+0$!(,!
*+*!1#,*!80?+2$*!
#,.1$=!
/!0,52>+%&'
!
!
.!1.!"!(#'+&,()5.6/&+')7)83)
"&*4,2&+')
!
A*.)2,0$!
!
R&(-*'%-*'#!(3(-*'
(!'*+*'%-(&*'*&2'
! (3O!)!2,!*!
!
!
TK+3%5,!)&'
!
!
F&,0,!*+*!1#,*!2)($*!
(,!&?+)2!5,(&()=!
./02"340'5"0)*4"''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''
;6!
!"!#$%&'(='''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''')*%+*,'-",'./01"!0/
(3*4.!)
%!/&(&+&,()
U*=*0!%!*'
4&*'(!'*+*'%-(&*'
*&2'0&2>)+!2,!*!
.!1.!"!(#'+&,()5.6/&+')7)83)
"&*4,2&+')
Aplicacin de conceptos
1) Utilice las tres imgenes adjuntas para identificar 2 tringulos de cada tipo,
resltelos en las imgenes, denote los vrtices y escriba el nombre de cada uno
de ellos en el cuadro:
./02"340'5"0)*4"''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''
;=!
!"!#$%&'(='''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''')*%+*,'-",'./01"!0/
%11-Eooppp=p&.q,(5)?)9&0,=$#?o!
QYDQoYDof+,9)r,0.)#.,2)r)5&*%r#&,*?$r(,r*+*=%152!
./02"340'5"0)*4"''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''
;7!
!"!#$%&'(='''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''')*%+*,'-",'./01"!0/
;*/*.,2,*E!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!
H.+180?+2$!
mmmmmmmmmmm!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!
mmmmmmmmmmm!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!
mmmmmmmmmmm!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!
mmmmmmmmmmm!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!
A4+&281,#$E!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!
J'1+*80?+2$E!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!
mmmmmmmmmmm!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!
mmmmmmmmmmm!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!
mmmmmmmmmmm!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!
mmmmmmmmmmm!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!
A*.)2,0$E!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!
G,.180?+2$E!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!
mmmmmmmmmmm!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!
mmmmmmmmmmm!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!
mmmmmmmmmmm!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!
mmmmmmmmmmm!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!
3UR\HFWHHOYLGHRVHVBYLGPS)
H+$%2%-()*)$+,)(,-'.%*/-(,)+4,(1;*1)2+/)*-(/2%0/)@*)&'()2+/)4*,()*)(,-();%.(+),()
#+.13/)2+/-(,-*1)$*,)#1(6'/-*,)#$*/-(*.*,)(/)($)2'*.(1/+9)
2) 2EVHUYHFRQDWHQFLyQHOYLGHRVHVBYLGPS
a) Cul o cules tipos de tringulos son los que parecen encontrarse ms en la
naturaleza?
b) Cul o cules tipos de tringulos son los que parecen utilizarse ms en las
construcciones?
c) Cul o cules tipos de tringulos son los que parecen encontrarse ms en las
representaciones artsticas?
./02"340'5"0)*4"''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''
;>!
!"!#$%&'(='''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''')*%+*,'-",'./01"!0/
CIERRE
P(*$%2() $*) 1(;%,%0/) .() $+,) (5(12%2%+,) .() ) B#$%2*2%0/) 2+7(/-*/.+) *$6'/*,) .() $*,)
1(,#'(,-*,).*.*,)#+1)$+,)(,-'.%*/-(,)@),'#(1;%,*.+,)#1(;%*7(/-()#+1)',-(.9)
!
!
./02"340'5"0)*4"''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''
;8!
!"!#$%&'(7'''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''')*%+*,'-",'./01"!0/
,O/#'-('*&,'Y).O*&,'
1)!(")&,'-('O)'
!"1Y).O*&'
,(,12)')d'4W'
%=>?@AB?ACD#
El propsito de esta sesin es que los estudiantes, mediante ensayo y error, y la
observacin de algunos casos, conjeturen sobre el teorema de la suma de los ngulos
internos de un tringulo.
Se inicia con una aplicacin Geogebra para que el estudiante a travs de la manipulacin
de la misma, conjeture este resultado matemtico. Luego con una actividad se proceder
DJHQHUDOL]DUHOUHVXOWDGRVRVSHFKDGR\ILQDOPHQWHVHDSOLFDUiHOWHRUHPDHQODVROXFLyQ
de ejercicios.
,EF=GAHI>#=>B=?JKA?I>#
Durante esta sesin el estudiante ser capaz de:
1.
2.
3.
9LG=@ALM=>#N#@=?O@>I>*##
Pizarra digital, proyector, cuaderno de trabajo.
%O@L?ACD*##
80 minutos
INICIO
!"#$%&'()*)$+,)(,-'.%*/-(,)&'()(/)(,-*),(,%0/),()(,-'.%*13)$*)1($*2%0/).()'/+).()
$+,)($(7(/-+,).($)-1%3/6'$+C),',)3/6'$+,)%/-(1/+,9)V+).(4()(/'/2%*1)($)-(+1(7*C)
/%).*1)#%,-*,),+41())D$9))T*),(,%0/)(,-3)+16*/%G*.*)(/)-1(,)7+7(/-+,<))
=> ^1*4*5*1).()7*/(1*)%/.%;%.'*$)2+/)4*,()(/)'/*)*#$%2*2%0/)?(+6(41*9)
A> J+17'$*1)7*-(73-%2*7(/-()$*,)/+2%+/(,)1($*2%+/*.*,)2+/)$+,)3/6'$+,)%/-(1/+,).()
'/)-1%3/6'$+9)
E> P(*$%G*1)(/)#*1(5*,)(5(12%2%+,).()*#$%2*2%0/9)
./02"340'5"0)*4"''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''
;9!
!"!#$%&'(7'''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''')*%+*,'-",'./01"!0/
DESARROLLO
)
!$).(,*11+$$+).()$*),(,%0/)2+/,%,-()(/).+,)*2-%;%.*.(,C)$*)#1%7(1*)'4%2*.*)(/)$*)
,(22%0/)O+/,-1'22%0/).()2+/2(#-+,])D,-*)2+/.'2()*$)(,-'.%*/-()*)2+/5(-'1*1),+41()
$*)1($*2%0/)7D-1%2*).()$+,)3/6'$+,)%/-(1/+,).()'/))-1%3/6'$+)@)$'(6+)*$)
#$*/-(*7%(/-+)).($)-(+1(7*).()$*),'7*).()$+,)3/6'$+,)%/-(1/+,).()'/)-1%3/6'$+9))!/)$*)
,(6'/.*C)($).+2(/-()%/,-%-'2%+/*$%G*)(,-()-(+1(7*)@),').(7+,-1*2%0/)7*-(73-%2*9!
Construccin de Conceptos
M/.%&'() *) $+,) (,-'.%*/-(,) &'() *) 2+/-%/'*2%0/) ,() #1+@(2-*13) (/) $*) #%G*11*) '/*)
*#$%2*2%0/)?(+6(41*)&'()$(,)#(17%-%13)2+7#$(-*1)$+,)(5(12%2%+,9)
O*16'()$*)*#$%2*2%yQVHVBDFWKWPOHQODSL]DUUD)
H+$%2%-() *) '/) (,-'.%*/-() &'() #*,() *) $*) #%G*11*) @) &'() 7*/%#'$() $*) *#$%2*2%0/) -1*-*/.+) .()
R*$$*1) '/*) 1($*2%0/) (/-1() $+,) 3/6'$+,) %/-(1/+,) .() '/) -1%3/6'$+9) H+$%2%-() &'() #1'(4() 2+/)
7'2R+,)-%#+,).()-1%3/6'$+,)
!/) 2*,+) /(2(,*1%+C) R*6*) ;(1) *) $+,) (,-'.%*/-(,) ($) .(,#$*G*7%(/-+) .() $+,) 3/6'$+,) &'()
#(17%-(/)$+,)4+-+/(,)1+5+,9)B.(73,)(,)N'/.*7(/-*$)&'()$(,),+$%2%-();(1%N%2*1),')1(,'$-*.+)
7*-(73-%2+) #*1*) .%;(1,%.*.) .() -1%3/6'$+,) \(,-+) $+) $+61*/) 2+/) ($) 4+-0/) *G'$>]) #*1*) ($$+)
R36*$(,)#1(6'/-*,),+41()2*,+,)#*1-%2'$*1(,).()-1%3/6'$+,C)',()$*)2$*,%N%2*2%0/)#+1),',)$*.+,)
@)#+1),',)3/6'$+,9!
1) Observe la manipulacin que realiza su compaero de la aplicacin tratando de
hallar una relacin entre los ngulos internos de un tringulo.
2) Anote a continuacin al menos una relacin entre los tres ngulos internos:
'
F%,2'-*)2+/),',)(,-'.%*/-(,)$*,)1($*2%+/(,)(/2+/-1*.*,)()%/,%,-*)(/)&'()$+)R*$$*.+)
(,)'/*)2+/5(-'1*])$+),%6'%(/-()(,)6(/(1*$%G*1)$*)1($*2%0/)(/2+/-1*.*C)#*1*)&'(),(*)
;(1.*.) #*1*) -+.+,) $+,) 2*,+,) @) /+) ,+$+) #*1*) 2*,+,) #*1-%2'$*1(,9) ) B#1+;(2R() $+,)
(11+1(,)+)%7#1(2%,%+/(,)#*1*)#1+N'/.%G*1)(/)$*)2+7#1(/,%0/)2+11(2-*).()'/)2+/2(#-+9)
O+7(/-() *$) 61'#+) &'()#*1*) 1(*$%G*1) $*) *2-%;%.*.) .(4(/) #1(,-*1) *-(/2%0/) *) $*) #1+@(22%0/)
&'()',-(.)R*13)(/)$*)#%G*11*9)
&DUJXHHODUFKLYRVHVBDFWKWPO\DYDQFHKDVWDHOSDVRSDVRGHXQWRWDOGH
,+$%2%-()*)$+,)(,-'.%*/-(,)&'()2+/-(,-(/)$*)#1(6'/-*)E9)
B;*/2()R*,-*)($)#*,+)EmhC),+$%2%-()*)$+,)(,-'.%*/-(,)&'()1(,#+/.*/)$*)#1(6'/-*)_9)
B;*/2()*$)#*,+)`mhC),+$%2%-()*)$+,)(,-'.%*/-(,)&'()1(,#+/.*/)$*)#1(6'/-*)`9)
B;*/2() *$) #*,+) emhC) ,+$%2%-() *) $+,) (,-'.%*/-(,) &'() 1(,#+/.*/) .() $*) #1(6'/-*) eC) ($)
(/'/2%*.+)*)@)49)
:*1*)&'() $+,) (,-'.%*/-(,) #'(.*/) 1(,#+/.(1) $+,) (/'/2%*.+,) 2C) .C) () @) ) N) .() $*) #1(6'/-*) eC)
*;*/2()*$)#*,+)hmh9)H+$%2%-()&'()2+7#$(-(/)($)1(,-+).()$*)%/N+17*2%0/),+$%2%-*.*9)
./02"340'5"0)*4"''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''
;:!
!"!#$%&'(7'''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''')*%+*,'-",'./01"!0/
Ahora que sospecha que la relacin observada para algunos tringulos podra ser vlida
para todos, proceda a realizar una justificacin matemtica con la cual se pueda
generalizar el resultado.
3) Observe la proyeccin en la pizarra Qu elemento se traz? Escriba su nombre.
6) Considere la relacin entre las rectas paralelas y los ngulos formados. Complete
la siguiente informacin:
a) El ____________ es alterno interno con _______________________________
b) Cul es la relacin mtrica entre ambos ngulos?
P(*$%2() '/*) #$(/*1%*) #*1*) 2+7(/-*1) ($) -1*4*5+) 1(*$%G*.+) #+1) $+,) (,-'.%*/-(,9)
H+$%2%-() 2+7#*1-%1) (,-1*-(6%*,) .() 1*G+/*7%(/-+) @) *#1+;(2R() $+,) (11+1(,) +)
%7#1(2%,%+/(,)#*1*)#1+N'/.%G*1)(/)$*)2+7#1(/,%0/)2+11(2-*).()'/)2+/2(#-+9!!
Formulacin de conceptos
A/) (,-*) ,(22%0/) #$*/-(D) 2+/) $+,) (,-'.%*/-(,) ($) -(+1(7*) .(1%;*.+) .($) -1*4*5+)
DQWHULRU 8WLOLFH OD DSOLFDFLyQ VHVBDFWKWPO) #*1*) 1(N+1G*1) $*) ("#$%2*2%0/)
6(+7D-1%2*).()(,-()1(,'$-*.+C)1(#1+.'2%D/.+$*)1(#(-%.*,);(2(,C)@)#*1*)(,21%4%1)$*)
.(7+,-1*2%0/)7*-(73-%2*).($)7%,7+9!
./02"340'5"0)*4"''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''
;;!
!"!#$%&'(7'''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''')*%+*,'-",'./01"!0/
D%& +*(%& $'& -%+& ('$#$%+& $'& -3+& 1"2*-3+& #",'0"3+& $'& *"&
,0#1"2*-3&'+*%-&%&OP:?&
!
;2+*1#).&/0!?,$5h1#&.)!(,2!1,$#,5)!
!
!
!
!
!
Q'&,0%.%&/30&'-&6G0,#5'&@4&&
&
&=%+3&RL&
( A&(S&&
&
=%+3&RRL&
(& A&(&<
&
&
@-,'0"3+&
#",'0"3+&
'",0'&
0'5,%+&/%0%-'-%+&
=%+3&RRRL&&&(&& M&&(&@M&( A&OP:?& <3"+'5*,#63+& %& *"& -%$3& $'&
-%&0'5,%&
&
Q*+,#,*C'"$3& '"& /%+3& RRR& -%+& 53"20*'"5#%+& $'& /%+3+R& CRR&
0'+/'5,#6%('",'4&,'"'(3+L&
(S&M&&(&@M&(&<A&OP:?&
./02"340'5"0)*4"'''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''' (<<!
!"!#$%&'(7'''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''')*%+*,'-",'./01"!0/
Aplicacin de Conceptos
A continuacin se presenta una serie de actividades donde se aplican los conocimientos
estudiados en esta sesin.
1) En cada uno de los casos siguientes se da la medida de dos de los tres ngulos
internos de un tringulo; calcule la medida del ngulo faltante.
a) 25, 48,_____
b) 123, 22,_____
c) 47, 88,_____
38
Procedimiento:
114
!
!
"#$.,(&5&,01$
./02"340'5"0)*4"'''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''' (<(!
!"!#$%&'(7'''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''')*%+*,'-",'./01"!0/
4) Considere
, DCA= 112 y BCE= 27. Determine las medidas de cada
uno de los ngulos
. Justifique su respuesta con argumentos matemticos.
Procedimiento:
5) Considere
del ngulo .
Procedimiento:
CIERRE
P(*$%2() $*) 1(;%,%0/) .() $+,) (5(12%2%+,) .() B#$%2*2%0/) '-%$%G*/.+) *$6'/+,) .() $+,)
-1*4*5+,)1(*$%G*.+,)#+1)$+,)(,-'.%*/-(,)@),'#(1;%,*.+,)#1(;%*7(/-()#+1)',-(.9)
H+$%2%-()2+7#*1-%1)*$6'/*,)(,-1*-(6%*,).()1*G+/*7%(/-+)(/)$+,)(5(12%2%+,)EC)_)@)`!
./02"340'5"0)*4"'''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''' (<6!
!"!#$%&'(>'''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''')*%+*,'-",'./01"!0/
,O/#'-('*&,'Y).O*&,'
(N!(")&,'-('O)'
!"1Y).O*&'
,(,12)')3'4X'
%=>?@AB?ACD#
El propsito de esta sesin es que los estudiantes, mediante ensayo y error, adems de la
observacin de casos, conjeturen el teorema de la suma de los ngulos externos de un
tringulo.
,EF=GAHI>#=>B=?JKA?I>#
Durante esta sesin el estudiante ser capaz de:
1.
2.
3.
9LG=@ALM=>#N#@=?O@>I>*#
Pizarra digital, proyector, cuaderno de trabajo.
%O@L?ACD*##
80 minutos
'
INICIO
!"#$%&'()*)$+,)(,-'.%*/-(,)&'()(/)(,-*),(,%0/),()(,-'.%*13)$*)1($*2%0/).()'/+).()
$+,) ($(7(/-+,) .($) -1%3/6'$+C) ,',) 3/6'$+,) ("-(1/+,9) :+1) /%/6W/) 7+-%;+) .(4()
(/'/2%*1) ($) -(+1(7*) /%) .*1) #%,-*,) .() D$9) ) T*) ,(,%0/) (,-3) +16*/%G*.*) (/) -1(,)
7+7(/-+,<))
=> ^1*4*5*1)%/.%;%.'*$7(/-()2+/)4*,()(/)'/*)*#$%2*2%0/)?(+6(41*9)
A> J+17'$*1)7*-(73-%2*7(/-()$*,)/+2%+/(,)1($*2%+/*.*,)2+/)$+,)3/6'$+,)("-(1/+,).()
'/)-1%3/6'$+9)
E> P(*$%G*1)(/)#*1(5*,)(5(12%2%+,).()*#$%2*2%0/9)
./02"340'5"0)*4"'''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''' (<=!
!"!#$%&'(>'''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''')*%+*,'-",'./01"!0/
DESARROLLO
!$) .(,*11+$$+) .() $*) ,(,%0/) 2+/,%,-() (/) .+,) *2-%;%.*.(,C) $*) #1%7(1*) '4%2*.*) (/) $*)
,(22%0/)O+/,-1'22%0/).()2+/2(#-+,9)l,-*)#1+2'1*)&'()$+,)(,-'.%*/-(,)2+/5(-'1(/)
$*)1($*2%0/)7D-1%2*).()$+,)3/6'$+,)("-(1/+,).()'/))-1%3/6'$+)@))$'(6+)6(/(1*$%2(/)
#$*/-(*/.+)($)-(+1(7*9))!/)$*),(6'/.*C)($).+2(/-()%/,-%-'2%+/*$%G*)(,-()-(+1(7*)@)$+)%$',-1*)
6(+7D-1%2*7(/-(9) !/) $*) ,(22%0/) .() B#$%2*2%0/) $+,) (,-'.%*/-(,) 1(*N%17*/) $*,) /+2%+/(,)
*.&'%1%.*,9!!!
Construccin de Conceptos
&DUJXHHODUFKLYRVHVBDFWKWPOHQODSL]DUUD)
H+$%2%-()*)'/)(,-'.%*/-()&'()$()*@'.()*)7*/%#'$*1)$*)*#$%2*2%0/9))B$)%6'*$)&'()(/)
$*) ,(,%0/) =_C) ',-(.) .(4() 7+-%;*1) *) $+,) (,-'.%*/-(,) #*1*) &'() ;(1%N%&'(/) ,')
2+/5(-'1*) 2+/) '/*) *7#$%*) ;*1%(.*.) .() -1%3/6'$+,C) (,-+) $+) $+61*) 7+;%(/.+) $+,) $*.+,) .($)
-1%3/6'$+)#*1*)21(*1)/'(;+,)-1%3/6'$+,)2+/).%N(1(/-(,)7(.%.*,).()3/6'$+,)("-(1/+,9!
1) En la aplicacin que se proyecta en la pizarra, observe los ngulos externos D, E, y
T del tringulo.
Describa lo que sucede con E y T cuando D es:
a) - obtuso: ________________________________________________________
b) - recto: __________________________________________________________
c) - agudo: _________________________________________________________
2) Si se suman los ngulos D, E , y T, formaran un crculo, 360? medio crculo,
180? O Ms de un crculo? Anote su prediccin:
4) Observe si al mover los lados del tringulo, esta situacin se mantiene o vara con
muchos tipos de tringulos.
5) Anote a continuacin la relacin encontrada:
./02"340'5"0)*4"'''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''' (<7!
!"!#$%&'(>'''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''')*%+*,'-",'./01"!0/
F%,2'-*)2+/),',)(,-'.%*/-(,)$*,)1($*2%+/(,)(/2+/-1*.*,9))!"#$%&'()&'()$+)R*$$*.+)
(,)'/*)2+/5(-'1*])$+),%6'%(/-()(,)6(/(1*$%G*1)$*)1($*2%0/)(/2+/-1*.*9))B#1+;(2R()
$+,) (11+1(,) +) %7#1(2%,%+/(,) #*1*) #1+N'/.%G*1) (/) $*) 2+7#1(/,%0/) 2+11(2-*) .($)
1(,'$-*.+) 7*-(73-%2+) #$*/-(*.+9) B#+@() *) $+,) (,-'.%*/-(,) (/) ($) (/2*.(/*7%(/-+) .()
1(,'$-*.+,) &'() .(4(/) 1(*$%G*1) (/) ($) #*,+) ==C) #(1+) -+7() (/) 2'(/-*) &'() $'(6+) (/) $*)
J+17'$*2%0/) .() 2+/2(#-+,) ',-(.) -(/.13) 73,) (,#*2%+) #*1*) 1(N+1G*1) (,-() 1*G+/*7%(/-+)
.(.'2-%;+9!!!
&DUJXH HO DUFKLYR VHVBDFWKWPO QR PDQLSXOH QDGD PiV H LQGtTXHOHV D ORV
(,-'.%*/-(,)&'()1(*$%2(/)$*)#1(6'/-*)e9)
:+,-(1%+1PHQWHDODVSUHGLFFLRQHVGHORVHVWXGLDQWHV0DUTXHODFDVLOOD5HODFLyQOXHJR
,+$%2%-()*)$+,)(,-'.%*/-(,)&'()1(,#+/.*/)$*)#1(6'/-*)h9)
6HJXLGDPHQWHPDUTXHODFDVLOOD5HODFLyQ\StGDOHVTXHFRQWHVWHQODSUHJXQWD\)
$KRUDPDUTXHODFDVLOOD5HODFLyQ\VROLFLWHTXHUHVSRQGDQODVSUHJXQWDV\)
)LQDOPHQWH PDUTXH OD FDVLOOD 5HODFLyQ SDUD TXH ORV HVWXGLDQWHV UHVSRQGDQ ODV
#1(6'/-*,)=AC)=E)@)=_9)
B$).(,7*12*1)2'*$&'%(1)+#2%0/)*#*1(2(13/)$*,).(73,9!
Ahora que sospecha que la relacin observada para varios tipos de tringulos, podra ser
vlida para todos, proceda a realizar una justificacin matemtica con la cual se pueda
generalizar el resultado.
6) Segn el tringulo proyectado en la pizarra Cuntos pares o tros de ngulos
suman 180? Anote sus predicciones:
10) Cmo se llaman stas parejas de ngulos con respecto a su posicin? Observe
la proyeccin de la pizarra para contestar.
D y J,
E y S,
T y Z
./02"340'5"0)*4"'''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''' (<>!
!"!#$%&'(>'''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''')*%+*,'-",'./01"!0/
E y G,
TyN
P(*$%2() '/*) #$(/*1%*) #*1*) 2+7(/-*1) ($) -1*4*5+) 1(*$%G*.+) #+1) $+,) (,-'.%*/-(,9)
H+$%2%-() 2+7#*1-%1) (,-1*-(6%*,) .() 1*G+/*7%(/-+) @) *#1+;(2R() $+,) (11+1(,) +)
%7#1(2%,%+/(,) #*1*) #1+N'/.%G*1) (/) $*) 2+7#1(/,%0/) .($) -(+1(7*9) !,-() -1*4*5+) $()
#(17%-%13) %1) *) $*) ,%6'%(/-() N*,() *#1+;(2R*/.+) $+) 1(*$%G*.+) #+1) $+,) (,-'.%*/-(,9) H() #'(.()
R*2(1)$*)7%,7*)5',-%N%2*2%0/)2+/)$+,)+-1+,)3/6'$+,)("-(1/+,9!!
Formulacin de conceptos
!/) (,-*) ,(22%0/) #$*/-(D) 2+/) $+,) (,-'.%*/-(,) ($) -(+1(7*) .(1%;*.+) .($) -1*4*5+)
DQWHULRU 8WLOLFH OD DSOLFDFLyQ VHVBDFWKWPO SDUD UHIRU]DU OD H[SOLFD2%0/)
6(+7D-1%2*) .() (,-() 1(,'$-*.+) 1(#1+.'2%D/.+$*) ;*1%*,) ;(2(,9) :*1*) (,21%4%1) $*)
.(7+,-1*2%0/) 7*-(73-%2*) .($) -(+1(7*) (,) %7#+1-*/-() &'() '-%$%2() $*) *#$%2*2%0/)
VHVBDFWKWPO!!!
./02"340'5"0)*4"'''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''' (<8!
!"!#$%&'(>'''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''')*%+*,'-",'./01"!0/
D%& +*(%& $'& -%+& ('$#$%+& $'& ,0'+& $'& -3+& 1"2*-3+& 'I,'0"3+& $'&
$#+,#",3+&6G0,#5'+&$'&*"&,0#1"2*-3&+#'(/0'&'+*%-&%&89:?&
!
'
'
!
=%+3&RL&&&& M&&@A&OP:?&
&
=%0&-#"'%-&
&=%+3&RRL& M&&<A&OP:?&
&
=%0&-#"'%-&
=%+3&RRRL& MSA&OP:?&
&
=%0&-#"'%-&&
=%+3&RTL&
&
Q*(%"$3&'"&/%+3&R4&RR&C&RRR&
&@M&SM&<M M& M&&& M&A&UV:?&
&
=%+3&TL&&
Q'& +%K'& )*'L& &@M& S& M& &< &AOP:?4& '",3"5'+& '"& RT& +'&
,#'"'L&
&
W &@M& SM& <X& M M& M& & & M& A& OP:Y& M& 89:?& )*'& '+&
')*#6%-'",'&%L&
&
=30&-3&,%",3L&
&
&
&
./02"340'5"0)*4"'''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''' (<9!
!"!#$%&'(>'''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''')*%+*,'-",'./01"!0/
Aplicacin de Conceptos
A continuacin se presenta una serie de actividades donde se aplican los conocimientos
estudiados en esta sesin.
1) De acuerdo con los datos de cada figura, determine la medida de los
ngulos
segn corresponda.
a)
mmmmmmmmm!
mmmmmmmmm!
!mmmmmmmmm!
!mmmmmmmmm!
!
Procedimiento:
b)
mmmmmmmmm!
mmmmmmmmm!
!mmmmmmmmm!
!mmmmmmmmm!!
!
Procedimiento:
./02"340'5"0)*4"'''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''' (<:!
!"!#$%&'(>'''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''')*%+*,'-",'./01"!0/
c) Clasifique cada uno de los siguientes tringulos segn sus lados y sus ngulos.
Justifique.
!!!
!!!
!!E!mmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmm!
!!E!mmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmm!
!
!
!
!
!
!
!
!
./02"340'5"0)*4"'''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''' (<;!
!"!#$%&'(>'''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''')*%+*,'-",'./01"!0/
Procedimiento:
CIERRE
P(*$%2() $*) 1(;%,%0/) .() $+,) (5(12%2%+,) .() B#$%2*2%0/) '-%$%G*/.+) *$6'/+,) .() $+,)
-1*4*5+,)1(*$%G*.+,)#+1)$+,)(,-'.%*/-(,)@),'#(1;%,*.+,)#1(;%*7(/-()#+1)',-(.9)
H+$%2%-()2+7#*1-%1)*$6'/*,)(,-1*-(6%*,).()1*G+/*7%(/-+)(/)$+,)(5(12%2%+,)A)@)E=!
!
!
./02"340'5"0)*4"'''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''' ((<!
!"!#$%&'(8'''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''')*%+*,'-",'./01"!0/
/(-1-#'-(*'Y).O*&'
(N!(")&'-('O)'
!"1Y).O*&'
,(,12)')3'4['
#
%=>?@AB?ACD
A2!-#$-/*&1$!(,!,*1)!*,*&/0!,*!4+,!2$*!,*1+(&)01,*3!5,(&)01,!,0*)6$!6!,##$#3!)!-)#1&#!(,!2)!
$'*,#d).&/0!(,!.)*$*3!.$0f,1+#,0!*$'#,!,2!1,$#,5)!(,!2)!5,(&()!(,2!80?+2$!,e1,#0$!(,!+0!
1#&80?+2$=!!
'
,EF=GAHI>#=>B=?JKA?I>#
<+#)01,!,*1)!*,*&/0!,2!,*1+(&)01,!*,#8!.)-)9!(,E!!
1.
2.
3.
9LG=@ALM=>#N#@=?O@>I>*##
Pizarra digital, proyector, cuaderno de trabajo.
%O@L?ACD*##
80 minutos
INICIO
!"#$%&'() *) $+,) (,-'.%*/-(,) &'() (/) (,-*) ,(,%0/) ,() (,-'.%*13) $*) 1($*2%0/) &'() R*@)
(/-1() $+,) 3/6'$+,) ("-(1/+,) .() '/) -1%3/6'$+) @) $*,) 7(.%.*,) .() ,',) 3/6'$+,)
%/-(1/+,9) V+) .(4() (/'/2%*1) ($) -(+1(7*C) /%) .*1) #%,-*,) ,+41() D$9) T*) ,(,%0/) (,-3)
+16*/%G*.*)(/)-1(,)7+7(/-+,<))
=>)^1*4*5*1).()7*/(1*)%/.%;%.'*$)(/)'/*)*#$%2*2%0/)?(+6(41*9)
A>) J+17'$*1) 7*-(73-%2*7(/-() $*,) /+2%+/(,) 1($*2%+/*.*,) 2+/) '/) 3/6'$+) ("-(1/+) @) $+,)
3/6'$+,)%/-(1/+,).()'/)-1%3/6'$+9)
./02"340'5"0)*4"'''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''' (((!
!"!#$%&'(8'''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''')*%+*,'-",'./01"!0/
E>)P(*$%G*1)(/)#*1(5*,)(5(12%2%+,).()*#$%2*2%0/9!
DESARROLLO
!$) .(,*11+$$+) .() $*) ,(,%0/) 2+/,%,-() (/) .+,) *2-%;%.*.(,C) $*) #1%7(1*) '4%2*.*) (/) $*)
,(22%0/) O+/,-1'22%0/) .() 2+/2(#-+,9) l,-*) #1+2'1*) 2+/5(-'1*1) $*) 1($*2%0/) 7D-1%2*)
.()'/)3/6'$+)("-(1/+).()'/))-1%3/6'$+)2+/)$+,)3/6'$+,)%/-(1/+,)/+)*.@*2(/-(,)*)
D$)@)6(/(1*$%G*1)($)-(+1(7*9)H()#*,*)$'(6+)*)$*)N+17'$*2%0/).($)-(+1(7*)@),').(7+,-1*2%0/)
7*-(73-%2*9)!/)$*),(22%0/).()B#$%2*2%0/)$+,)(,-'.%*/-(,)1(*N%17*/)$*,)/+2%+/(,)-1*4*5*.*,9!!!!
Construccin de Conceptos
&DUJXH OD DSOLFDFLyQ VHVBDFWKWPO PDQLSXOH HO WULiQJXOR XVDQGR ORV
;D1-%2(,9):(17%-*)*)$+,)(,-'.%*/-(,)2+/-(,-*1)$*)#1(6'/-*)=9)
T'(6+) ,+$%2%-() *) $+,) (,-'.%*/-(,) &'() +4,(1;(/) $*) 7*/%#'$*2%0/) .() $+,) 3/6'$+,)
%/-(1/+,)))@))#*1*)R*$$*1)'/*)1($*2%0/)(/-1()D,-+,)@)($)3/6'$+)("-(1/+)9)
H($(22%+/() .+,) (,-'.%*/-(,C) #8.*$(,) &'() 2+/,-1'@*/) '/) -1%*/6'$+) .%N(1(/-() @) &'()
2+7#1'(4(/)$*)1($*2%0/)#*1*)-+.+,)$+,)3/6'$+,)("-(1/+,).*.+,9!
1) Observe el tringulo proyectado en la pizarra y conteste Qu clase de ngulos
son los ngulos
\"
F%,2'-*)2+/),',)(,-'.%*/-(,)$*,)1($*2%+/(,)(/2+/-1*.*,)()%/,%,-*)(/)&'()$+)R*$$*.+)
(,) '/*) 2+/5(-'1*C) *R+1*) $+) &'() ,%6'() (,) 6(/(1*$%G*1) $*) 1($*2%0/) (/2+/-1*.*9))
B#1+;(2R() $+,) (11+1(,) +) %7#1(2%,%+/(,) #*1*) #1+N'/.%G*1) (/) $*) 2+7#1(/,%0/) .()
(,-*)1($*2%0/9)
&DUJXHDKRUDODDSOLFDFLyQVHVBDFWKWPO)
0DUTXHODFDVLOOD'$%3HUPLWDDORVHVWXGLDQWHVUHVSRQGHUODSUHJXQWD\)
0DUTXHODFDVLOOD(%&3HUPLWDDORVHVWXGLDQWHVUHVSRQGHUODSUHJXQWD\)
0DUTXHODFDVLOOD$&)3HUPLWDDORVHVWXGLDQWHVUHVSRQGHUODSUHJXQWD\!
Ahora que sospecha que la relacin observada para algunos casos podra ser vlida para
todos los tringulos, se procede a realizar una justificacin matemtica con la cual se
pueda generalizar el resultado.
3) Observe la aplicacin que se proyecta en la pizarra y conteste.
a) Cul es el ngulo adyacente a DAB? _______________________________
./02"340'5"0)*4"'''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''' ((6!
!"!#$%&'(8'''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''')*%+*,'-",'./01"!0/
11) Cules son los ngulos internos del tringulo no adyacentes a ACF?
____________y ____________
12) Complete las siguientes relaciones:
a) ACB + ACF = ________ , porque_________________________________
b) ACB +ABC + BAC!43333333333!%!porque_____________________________
!
13) Cul es la relacin entre ACF, ABC y BAC?
./02"340'5"0)*4"'''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''' ((=!
!"!#$%&'(8'''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''')*%+*,'-",'./01"!0/
P(*$%2() '/*) #$(/*1%*) #*1*) 2+7(/-*1) ($) -1*4*5+) 1(*$%G*.+) #+1) $+,) (,-'.%*/-(,9)
H+$%2%-() 2+7#*1-%1) (,-1*-(6%*,) .() 1*G+/*7%(/-+) @) *#1+;(2R() $+,) (11+1(,) +)
%7#1(2%,%+/(,) #*1*) #1+N'/.%G*1) (/) $*) 2+7#1(/,%0/) .() $*,) 1($*2%+/(,9) P(;%,()
2'%.*.+,*7(/-() ($) -1*4*5+) 1(*$%G*.+) (/) $+,) #*,+,) .($) e) *$) [C) *#+@() ($) -1*4*5+) ',*/.+) $*)
DSOLFDFLyQVHVBDFWKWPO)
!,-() -1*4*5+) $() #(17%-%13) %1) *) $*) ,%6'%(/-() N*,() *#1+;(2R*/.+) $+) 1(*$%G*.+) #+1) $+,)
(,-'.%*/-(,9!
FORMULACIN DE CONCEPTOS
:$*/-(D)2+/)$+,)(,-'.%*/-(,)($)-(+1(7*).(1%;*.+).($)-1*4*5+)*/-(1%+19)Q-%$%2()$*))
DSOLFDFLyQ VHVBDFWKWPO SDUD UHIRU]DU OD H[SOLFDFLyQ JHRPpWULFD GH HVWH
1(,'$-*.+)1(#1+.'2%D/.+$*)1(#(-%.*,);(2(,9))
!,) 7'@) %7#+1-*/-() &'() '-%$%2() $+,) 2+7(/-*1%+,C) 1(,#'(,-*,) +) #1(6'/-*,) &'() $+,)
(,-'.%*/-(,) 1(*$%G*1+/) .'1*/-() $*) *2-%;%.*.) .() 2+/,-1'22%0/9) B.(73,) 2+7#$(7(/-() $*)
.%,2',%0/)7+,-1*/.+)#1+.'2-+,).()$+,)(,-'.%*/-(,9!
D%& ('$#$%& $'& *"& 1"2*-3& 'I,'0"3& $'& *"& ,0#1"2*-3& '+& #2*%-&
%&-%&+*(%&$'&-3+&1"2*-3+&&#",'0"3+&"3&%$C%5'",'+&%&G-;&
./02"340'5"0)*4"'''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''' ((7!
!"!#$%&'(8'''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''')*%+*,'-",'./01"!0/
<ANJ@FGHL;BC!
=@Q[&RL&
&&/30&+'0&1"2*-3+&#",'0"3+&$'&*"&,0#1"2*-3&
=@Q[&RRL&&
&&&/30&+'0&*"&/%0&-#"'%-&
=@Q[&RRRL&&&\'&R&C&RR&+'&,#'"'&)*'&&&&&
=30&-3&,%",3L&
;&
;&
Aplicacin de Conceptos
A continuacin se presenta una serie de actividades donde se aplican los conocimientos
estudiados en esta sesin.
1) En cada caso determine las medidas de los ngulos indicados, segn los datos de
cada figura adjunta.
!
a)
_________
"#$.,(&5&,01$E!
!
!
!
!
!
'b
mmmmmmmmmmmmmmmmmm!
"#$.,(&5&,01$E!
!
!
!
!
!
!
! !
./02"340'5"0)*4"'''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''' ((>!
!"!#$%&'(8'''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''')*%+*,'-",'./01"!0/
!
.b!!A:<!l!mmmmmmmmmmmmmmmmmmm!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!<:H!l!mmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmm!
!
"#$.,(&5&,01$E!
!
(b!<AL!l!mmmmmmmmmmmmmmm!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!AL:!l!mmmmmmmmmmmmmmmmmmmmm!
"#$.,(&5&,01$E!
CIERRE
!
B,(6W1(,()&'()$+,)(,-'.%*/-(,)2+/5(-'1*1+/)4%(/)($)-(+1(7*9))
P(*$%2() $*) 1(;%,%0/) .() $+,) (5(12%2%+,) .() ) B#$%2*2%0/) '-%$%G*/.+) *$6'/+,) .() $+,)
-1*4*5+,)1(*$%G*.+,)#+1)$+,)(,-'.%*/-(,)@),'#(1;%,*.+,)#1(;%*7(/-()#+1)',-(.9)
H+$%2%-()2+7#*1-%1)*$6'/*,)(,-1*-(6%*,).()1*G+/*7%(/-+)(/)$+,)(5(12%2%+,!
./02"340'5"0)*4"'''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''' ((8!
!"!#$%&'(9'''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''')*%+*,'-",'./01"!0/
+O#-"1*Y!("&,'Z',O,''
(*(/()!&,'
,(,12)')3'4^'
#
%=>?@AB?ACD
Se profundiza en el estudio del concepto geomtrico de cuadriltero, iniciando con la
construccin de cuadrilteros que le permitan al estudiante marcar los cuadrilteros que
observa en el entorno, integrando despus su representacin grfica y simblica.
Mediante una aplicacin Geogebra se profundiza en el estudio de los cuadrilteros, de
modo que el estudiante identifique lados, ngulos internos, ngulos opuestos y
consecutivos.
,EF=GAHI>#=>B=?JKA?I>#
Durante esta sesin el estudiante ser capaz de:
Reconocer y remarcar cuadrilteros en el entorno.
1.
Reconocer y denotar simblicamente las partes de un cuadriltero.
2.
Diferenciar entre cuadrilteros cncavos y convexos.
3.
!
9LG=@ALM=>#N#@=?O@>I>*#
Pizarra digital, cuaderno de trabajo.!
%O@L?ACD*#
80 minutos
'
INICIO
!
!"#$%&'()*)$+,)(,-'.%*/-(,)&'()(/)(,-*),(,%0/),()(,-'.%*13/)$+,)2'*.1%$3-(1+,)@),',)
($(7(/-+,9)T*),(,%0/)(,-3)+16*/%G*.*)(/)-1(,)7+7(/-+,<))
=> O+/,-1'%1)2'*.1%$3-(1+,)@)7*12*1)$+,)&'(),()+4,(1;*/)(/)($)(/-+1/+9)
A> ^1*4*5*1).()7*/(1*)%/.%;%.'*$)(/)'/*)*#$%2*2%0/)?(+6(41*9)
3) P(*$%G*1)(/)#*1(5*,)(5(12%2%+,).()*#$%2*2%0/9
./02"340'5"0)*4"'''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''' ((9!
!"!#$%&'(9'''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''')*%+*,'-",'./01"!0/
DESARROLLO
!$).(,*11+$$+).()$*),(,%0/)2+/,%,-()(/)-1(,)*2-%;%.*.(,C)$*,).+,)#1%7(1*,)'4%2*.*,)
(/)$*),(22%0/)O+/,-1'22%0/).()2+/2(#-+,9)T*)#1%7(1*)#1+2'1*)&'()$+,)(,-'.%*/-(,)
%.(/-%N%&'(/)2'*.1%$3-(1+,)7(.%*/-()$*)+4,(1;*2%0/).()%736(/(,)@)$*),(6'/.*)($)
1(2+/+2%7%(/-+) .() $+,) ($(7(/-+,) .($) 2'*.1%$3-(1+) @) ,') /+-*2%0/C) $+) &'() $(,) #(17%-()
N+17'$*1) $*,) .(N%/%2%+/(,) .() $+,) 2+/2(#-+,) (,-'.%*.+,) @) 1(2+/+2(1) ,') 1(#1(,(/-*2%0/)
613N%2*) @) ,%740$%2*9) !/) $*) ,(22%0/) .() B#$%2*2%0/) $+,) (,-'.%*/-(,) 1(*N%17*/) $*,) /+2%+/(,)
*.&'%1%.*,9!!
Construccin de Conceptos
O*16'()(/)$*)#%G*11*)$*)*#$%2*2%yQVHVBDFWKWPO)
:%.*)*)$+,)(,-'.%*/-(,)&'()2+/-(,-(/)(/),')2'*.(1/+)$*)#1%7(1*)#1(6'/-*9)FD)'/)
-%(7#+)#1'.(/2%*$9)
H+$%2%-()*)'/)(,-'.%*/-()&'()$()2+$*4+1()2+/)$*)7*/%#'$*2%0/).()$*)*#$%2*2%0/)'-%$%G*/.+)$*)
R(11*7%(/-*)))#*1*)2+/,-1'%1)-+.+,)$+,)2'*.1%$3-(1+,)N%6'1*,).()2'*-1+)$*.+,i))&'();(*)(/)
$*)%7*6(/9!
3?GAHAPLP#!*#+758@:U6'
En una sesin anterior se estudi que el ser humano utiliza las figuras geomtricas
bidimensionales para modelar y entender las tridimensionales. Ahora le toca a usted
remarcar figuras bidimensionales en una imagen de Ciudad Coln, en el Cantn de Mora,
Provincia de San Jos, Costa Rica.
1) Cuntos cuadrilterosfiguras de cuatro lados- observa en la imagen?
2) Observe y gue a su compaero para construir todos los cuadrilteros posibles.
:+.13)("-(/.(1)(,-*)*2-%;%.*.),%)/+-*)&'(),',)(,-'.%*/-(,),()(/-',%*,7*/)2+/)$*)
2+/,-1'22%0/) .() N%6'1*,) (/) (,*) %7*6(/C) (,#(2%*$7(/-() .() .%N(1(/-(,) -%#+,) .()
#+$86+/+,9!!
./02"340'5"0)*4"'''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''' ((:!
!"!#$%&'(9'''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''')*%+*,'-",'./01"!0/
4) Escoja uno de los cuadrilteros marcados y detalle los elementos que lo conforman.
!,-*) #1(6'/-*) ,() 2+/-1*,-*13) 2+/) $*,) *2-%;%.*.(,) #+,-(1%+1(,9) ) !,) .() 2*132-(1)
.%*6/0,-%2*) @) /+) (,) .(-(17%/*/-() ,%) ($) (,-'.%*/-() 1(2'(1.*) +) /+) ) -+.+,) $+,)
($(7(/-+,9)
&DUJXH HQ OD SL]DUUD HO DUFKLYR VHVBDFWKWPO 2EVHUYH OD FDQWLGDG GH FXDGULOiWHURV
&'() #1(,(/-*) $*) %7*6(/9) B'/&'() ,(*/) .%N(1(/-(,C) -+.*,) (,-*,) N%6'1*,) #+,((/) ($(7(/-+,)
FRPXQHV+DJDFOLFHQODFDVLOOD0XHVWUD&XDGULOiWHUR\)OXHJRDFWLYH2FXOWDULPDJHQ
#*1*).(-*$$*1)2*.*)($(7(/-+).()'/)2'*.1%$3-(1+9!
5) Observe la cantidad de cuadrilteros que presenta la imagen. Aunque sean diferentes,
todas estas figuras poseen elementos comunes.
./02"340'5"0)*4"'''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''' ((;!
!"!#$%&'(9'''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''')*%+*,'-",'./01"!0/
:+,-(1%+17(/-() *2-%;() '/*) *) '/*) $*,) 2*,%$$DV GH VHOHFFLyQ GH SiJLQD
PDQWHQJDODFDVLOODYpUWLFHVDFWLYDGD!
6) Segn la imagen proyectada, escriba la notacin de los siguientes elementos:
a) Lados:____________________
b) Vrtices:____________________
c) Lados adyacentes:_________________
d) Lados opuestos:__________________
e) Diagonales:____________________
f) ngulos Internos:____________________
g) ngulos Consecutivos:____________________
h) ngulos Externos:____________________
8QD YH] WHUPLQDGR OR DQWHULRU XELTXH HO GHVOL]DGRU SiJLQD HQ \ DFWLYH HO
4+WyQ/LEHUDU9pUWLFHVDVtSRGUiPDQLSXODUORVYpUWLFHVGHOFXDGULOiWHUR)
H+$%2%-()*)'/)(,-'.%*/-()&'()7*/%#'$()$+,);D1-%2(,).()-*$)7*/(1*)&'()7'(,-1()'/)
2'*.1%$3-(1+)2'@*,))7(.%.*,).()-+.+,)$+,)3/6'$+,)%/-(1/+,),(*/)7(/+1(,)&'()=gYd9)B)(,-()
2'*.1%$3-(1+) ,() $() .(/+7%/*) 2+/;("+9) J+17() .+,) 2'*.1%$3-(1+,) 2+/;("+,C) ) 1(,*$-() ,',)
($(7(/-+,)@)20#%($+,!
7) Cuando todos los ngulos internos de un cuadriltero son menores que 180, a este
cuadriltero se le denomina convexo. Dibuje a continuacin, los cuadrilteros
propuestos por su compaero.
CUADRILTERO CONVEXO
CUADRILTERO CONVEXO
H+$%2%-()*)+-1+)(,-'.%*/-()&'()7*/%#'$()$+,);D1-%2(,).()-*$)7*/(1*)&'()7'(,-1()'/)
2'*.1%$3-(1+) 2'@*) ) 7(.%.*) .() '/+) .() $+,) 3/6'$+,) %/-(1/+,) ,(*) 20/2*;+9) B) (,-()
2'*.1%$3-(1+),()$().(/+7%/*)20/2*;+9)):8.*$()&'()2+/,-1'@*)+-1+)73,).()(5(7#$+9!
./02"340'5"0)*4"'''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''' (6<!
!"!#$%&'(9'''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''')*%+*,'-",'./01"!0/
CUADRILTERO CONCAVO
CUADRILTERO CNCAVO
9) Compare los cuadrilteros convexos con los cncavos y anote al menos dos
diferencias:
P(;%,()@).%,2'-*)(,-*)W$-%7*)#1(6'/-*C)(,)%7#+1-*/-()R*2(1)/+-*1)&'()$*)2*/-%.*.)
.()3/6'$+,)("-(1/+,)(,).%N(1(/-()(/-1()$+,)2'*.1%$3-(1+,)20/2*;+,)@)2+/;("+,)\e)@)
g) 1(,#(2-%;*7(/-(>) @) &'() $+,) 2'*.1%$3-(1+,) 20/2*;+,) #+,((/) '/) 3/6'$+) %/-(1/+)
20/2*;+])'-%$%2()$*)*#$%2*2%0/)?(+6(41*)(/),')("#$%2*2%0/)*)$+,)(,-'.%*/-(,9)!
10) Es posible crear un cuadriltero donde dos ngulos internos sean cncavos?
Explique.
:%.*)*)'/)(,-'.%*/-()&'()#*,()*)$*)#%G*11*)*);(1%N%2*1)$*)1(,#'(,-*)*)$*)#1(6'/-*)
=Y9)
P(*$%2() '/*) #$(/*1%*) #*1*) 2+7(/-*1) ($) -1*4*5+) .() $+,) (,-'.%*/-(,9) H+$%2%-()
2+7#*1-%1) (,-1*-(6%*,) .() 1*G+/*7%(/-+) @) *#1+;(2R() $+,) (11+1(,) +) %7#1(2%,%+/(,) #*1*)
#1+N'/.%G*1) (/) $*) 2+7#1(/,%0/) 2+11(2-*) .() '/) 2+/2(#-+9) !,-() -1*4*5+) $() #(17%-%13)
2+/-%/'*1)2+/)$*),%6'%(/-()N*,()@)*#1+;(2R*1)$+)($*4+1*.+)#+1)$+,)(,-'.%*/-(,9!
./02"340'5"0)*4"'''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''' (6(!
!"!#$%&'(9'''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''')*%+*,'-",'./01"!0/
Formulacin de conceptos
!/)(,-*),(22%0/)($).+2(/-()(,-*4$(2()2+/)$+,)(,-'.%*/-(,)$*,).(N%/%2%+/(,).(1%;*.*,)
.($)-1*4*5+).()$*),(22%0/)*/-(1%+19)!,)7'@)%7#+1-*/-()&'()'-%$%2()$+,)2+7(/-*1%+,C)
1(,#'(,-*,) +) #1(6'/-*,) &'() $+,) (,-'.%*/-(,) 1(*$%G*1+/) .'1*/-() $*) *2-%;%.*.) .()
2+/,-1'22%0/9)B.(73,)2+7#$(7(/-()$*).%,2',%0/)7+,-1*/.+)#1+.'2-+,).()$+,)(,-'.%*/-(,9!
Complete el cuadro con la definicin y la representacin grfica y simblica adecuada.
(3*4.!)
%!/&(&+&,()
!
L+)(#&281,#$!
!
_&?+#)!-2)0)!.,##)()!(,!.+)1#$!2)($*=!
.!1.!"!(#'+&,()
5.6/&+')783)"&*4,2&+')
9:;"!
!
K)($*!$-+,*1$*!
4&*'%-(&*'(!'+2'0+-()3%5,!)&''K+!'
2&',3!2!2'+2'HI),30!'!2'0&#J2.!
!
!
./02"340'5"0)*4"'''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''' (66!
!"!#$%&'(9'''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''')*%+*,'-",'./01"!0/
(3*4.!)
!
F2>+%&*'
0&2*!0+,3H&*!
%!/&(&+&,()
.!1.!"!(#'+&,()
5.6/&+')783)"&*4,2&+')
!
<$*!80?+2$*!&01,#0$*!(,!+0!
.+)(#&281,#$!4+,!-$*,,0!+0!2)($!,0!
.$5c0=!!
!
!
\0?+2$*!$-+,*1$*!
!
4&*'52>+%&*'32,!)2&*'(!'+2'
0+-()3%5,!)&'K+!''2&',3!2!2'+2'
%-(&'!2'0&#J2.!!
!
!
!
Q-(&*'-(6-0!2,!*! <$*!2)($*!(,!+0!.+)(#&281,#$!4+,!
-$*,,0!+0!dh#1&.,!,0!.$5c0=!!
./02"340'5"0)*4"'''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''' (6=!
!"!#$%&'(9'''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''')*%+*,'-",'./01"!0/
(3*4.!)
%!/&(&+&,()
!
L+)(#&281,#$!
.$0d,e$!
!
!
L+)(#&281,#$!
./0.)d$!
.!1.!"!(#'+&,()
5.6/&+')783)"&*4,2&+')
<+-()3%5,!)&'K+!'$&*!!',&(&*'*+*'
52>+%&*'32,!)2&*'(!'#!(3(-*'
#!2&)!*'(!'VDEC.!
<+-()3%5,!)&'K+!'$&*!!'+2'52>+%&'
32,!)2&'0+6-'#!(3(-'!*'#-6&)'K+!'
VDEW.!
!
Aplicacin de Conceptos
$FWLYHODDSOLFDFLyQGHODSL]DUUDFDUJXHODLPDJHQVHVBSDUTXHMSJ)
H+$%2%-() *) '/) (,-'.%*/-() &'() #*,() *) $*) #%G*11*) @) 1(*$%2() ($) #1%7(1) (5(12%2%+) .()
*#$%2*2%0/)'/*);(G)&'()-+.+)($)61'#+)$+)R*@*)1(,'($-+9)
:+,-(1%+17(/-() ,+$%2%-() &'() 2+/-%/W(/) 2+/) ($) (5(12%2%+) A9) O'*/.+) ($) 61'#+) 2+7#$(-+) .()
N+17*)%/.%;%.'*$)$+)R*@*)1(*$%G*.+),+$%2%-()*)-1(,)(,-'.%*/-(,)&'()#*,(/)*)$*)#%G*11*9):%.*)
*$)#1%7(1+)&'())7*1&'()$+,)3/6'$+,)%/-(1/+,)@)$+,)3/6'$+,)("-(1/+,C)',*/.+)$*)/+-*2%0/)
1(,#(2-%;*9) H+$%2%-() *$) ,(6'/.+) (,-'.%*/-() &'() -1*2() $*,) .%*6+/*$(,) @) $+,) #*1(,) .() $*.+,)
+#'(,-+,C) ',*/.+) $*) /+-*2%0/) 1(,#(2-%;*) @) *$) -(12(1+) &'() */+-() $+,) #*1(,) .() $*.+,) @)
3/6'$+,)2+/,(2'-%;+,9)
B,%6/()'/)2+$+1).%N(1(/-()*)2*.*)(,-'.%*/-()#*1*)&'(),(*)73,);%,%4$()($)(5(12%2%+9)?'*1.()
OD VHVLyQ FRQ HO QRPEUH ,GHQWLILFDQGR FXDGULOiWHURV 3RVWHULRUPHQWH VROLFLWH TXH
2+/-%/W(/)2+/)($)(5(12%2%+9!
./02"340'5"0)*4"'''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''' (67!
!"!#$%&'(9'''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''')*%+*,'-",'./01"!0/
-6?VD8'78'+AD767'+4FTOW'#4?6W'.6O'X4CYW'+4C:6'%A@6>'
/45676';4?'XD6O'-6SF4'.8??6O4'&'
!
a)
b)
c)
./02"340'5"0)*4"'''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''' (6>!
!"!#$%&'(9'''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''')*%+*,'-",'./01"!0/
ngulos externos:
___________
___________
___________
___________
Cuadriltero 2
b) Trace las diagonales y los pares de lados opuestos, use la notacin respectiva.
Diagonales:
Lados opuestos:
___________
___________
___________
___________
Cuadriltero 3
c) Anote los pares de lados y ngulos consecutivos.
Lados adyacentes:
ngulos consecutivos:
___________
___________
___________
___________
!
./02"340'5"0)*4"'''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''' (68!
!"!#$%&'(9'''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''')*%+*,'-",'./01"!0/
c) Si un lado es mayor que los otros tres, cmo es el ngulo opuesto a dicho lado con
respecto a los otros tres ngulos? Explique
CIERRE
P(*$%2()$*)1(;%,%0/).()$+,)(5(12%2%+,).())B#$%2*2%0/)'-%$%G*/.+)*$6'/+,).()$+,)
-1*4*5+,)1(*$%G*.+,)#+1)$+,)(,-'.%*/-(,)@),'#(1;%,*.+,)#1(;%*7(/-()#+1)',-(.9)
3XHGHDSURYHFKDUODVHVLyQGHODSL]DUUD,GHQWLILFDQGRFXDGULOiWHURVJXDUGDGD
#1(;%*7(/-()#+1)',-(.)#*1*)*#+@*1,(9)
H+$%2%-()2+7#*1-%1)*$6'/*,)(,-1*-(6%*,).()1*G+/*7%(/-+)(/)$+,)(5(12%2%+,9)
9!
./02"340'5"0)*4"'''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''' (69!
!"!#$%&'(:'''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''')*%+*,'-",'./01"!0/
Y).O*&,'1)!(")&,'-('
O)'+O#-"1*Y!("&''
,(,12)')3'4a'
%=>?@AB?ACD'
El propsito de esta sesin es que los estudiantes, mediante ensayo y error, y la
observacin de casos, conjeturen el teorema de la suma de los ngulos internos de un
cuadriltero.
Se inicia con la manipulacin de una aplicacin Geogebra, luego se procede a formalizar
HO UHVXOWDGR VRVSHFKDGR \ SRU ~OWLPRDJHQHUDOL]DUOR SDUDHO FDVR GH XQSROtJRQRGH n
lados.
!
,EF=GAHI>#=>B=?JKA?I>#
Durante esta sesin el estudiante ser capaz de:
1.
2.
3.
4.
9LG=@ALM=>#N#@=?O@>I>*##
Pizarra digital, proyector, cuaderno de trabajo.
%O@L?ACD*##
80 minutos
!
INICIO
!"#$%&'()*)$+,)(,-'.%*/-(,)&'()(/)(,-*),(,%0/),()(,-'.%*13)$*),'7*).()$*,)7(.%.*,)
.()$+,)3/6'$+,)%/-(1/+,).()'/)2'*.1%$3-(1+)@)$'(6+).()'/)#+$86+/+)2'*$&'%(1*9)V+)
.(4() (/'/2%*1) ($) -(+1(7*) /%) .*1) #%,-*,) .() D$9) T*) ,(,%0/) (,-3) +16*/%G*.*) (/) -1(,)
7+7(/-+,<))
=>)^1*4*5*1).()7*/(1*)%/.%;%.'*$)(/)'/*)*#$%2*2%0/)?(+6(41*9)
A>) J+17'$*1) 7*-(73-%2*7(/-() $*,) /+2%+/(,) 1($*2%+/*.*,) 2+/) $+,) 3/6'$+,) %/-(1/+,) .() '/)
2'*.1%$3-(1+)@).()'/)#+$86+/+)2'*$&'%(1*9)
E>)P(*$%G*1)(/)#*1(5*,)(5(12%2%+,).()*#$%2*2%0/9!
./02"340'5"0)*4"'''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''' (6:!
!"!#$%&'(:'''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''')*%+*,'-",'./01"!0/
DESARROLLO
!$).(,*11+$$+).()$*),(,%0/)2+/,%,-()(/).+,)*2-%;%.*.(,C)$*)#1%7(1*)'4%2*.*)(/)$*)
,(22%0/) O+/,-1'22%0/) .() 2+/2(#-+,9) !,-*) #1+2'1*) 2+/5(-'1*1) $*) 1($*2%0/) 7D-1%2*)
.() $+,) 3/6'$+,) %/-(1/+,) .() '/) 2'*.1%$3-(1+) @) $'(6+) 6(/(1*$%G*1) ($) 1(,'$-*.+)
7*-(73-%2+) *) 2'*$&'%(1) #+$86+/+9) T*) ,(6'/.*) 2+/,%,-() (/) $*) N+17'$*2%0/) .() $+,) .+,)
-(+1(7*,9)!/)$*),(22%0/).()B#$%2*2%0/)$+,)(,-'.%*/-(,)1(*N%17*/)$*,)/+2%+/(,)*.&'%1%.*,9!
'
Construccin de Conceptos
'
3?GAHAPLP#!*#+>6M5AE787'
&DUJXHHQODSL]DUUDODDSOLFDFLyQVHVBDFWKWPO)
H+$%2%-() *) $+,) (,-'.%*/-(,) &'() (,-*4$(G2*/) '/*) 1($*2%0/) 7D-1%2*) (/-1() $+,) 3/6'$+,)
%/-(1/+,) .() '/) 2'*.1%$3-(1+9) F(4(/) 4*,*1,() (/) ($) #'/-+) ("-(1/+) *$) 2'*.1%$3-(1+)
2+7+) ;D1-%2(C) #*1*) 1(*$%G*1) $*) ,'7*) 6(+7D-1%2*) .() $+,) 2'*-1+) 3/6'$+,) %/-(1/+,) .($)
2'*.1%$3-(1+9) P(2'(1.() &'() .(4() 7+-%;*1) *) $+,) (,-'.%*/-(,) #*1*) &'() ;(1%N%&'(/) ,')
2+/5(-'1*)2+/)'/*)*7#$%*);*1%(.*.).()2'*.1%$3-(1+,9)
./02"340'5"0)*4"'''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''' (6;!
!"!#$%&'(:'''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''')*%+*,'-",'./01"!0/
F%,2'-*) 2+/) ,',) (,-'.%*/-(,) $*) 1($*2%0/) +4,(1;*.*) () %/,%,-*) (/)&'() $+) R*$$*.+) (,)
'/*) 2+/5(-'1*9) T+) ,%6'%(/-() (,) 6(/(1*$%G*1) .%2R+) 1(,'$-*.+C) #*1*) 6*1*/-%G*1) ,')
;(1*2%.*.)@)/+),'#+/(1)&'()#+.18*),(1)'/*)#(12(#2%0/);%,'*$9)!,)7'@)%7#+1-*/-()
&'()1(,*$-()&'()$+,)2'*.1%$3-(1+,)'-%$%G*.+,)(/)$*)*#$%2*2%0/)/+)1(&'%(1(/).()'/*)2+/.%2%0/)
+) 2*1*2-(18,-%2*) #*1-%2'$*1) @) &'() (,-+) (,) $+) &'() /+,) R*2() ,'#+/(1) &'() (,) '/) 1(,'$-*.+)
;3$%.+) #*1*) 2'*$&'%(1) 2'*.1%$3-(1+9) B#1+;(2R() $+,) (11+1(,) +) %7#1(2%,%+/(,) #*1*)
#1+N'/.%G*1)(/)$*)2+7#1(/,%0/).()(,-()1(,'$-*.+)7*-(73-%2+9)B#+@()*)$+,)(,-'.%*/-(,)(/)
($)(/2*.(/*7%(/-+).()1(,'$-*.+,)&'().(4(/)1(*$%G*1)(/)($)#*,+)[C)#(1+)-+7()(/)2'(/-*)&'()
$'(6+C)(/)$*),(22%0/).()J+17'$*2%0/).()O+/2(#-+,C)',-(.)-(/.13)73,)(,#*2%+)#*1*)1(N+1G*1)
(,-()1*G+/*7%(/-+).(.'2-%;+9!
Ahora que sospecha que la relacin observada para varios tipos de cuadrilteros, podra
ser vlida para todos, proceda a realizar una justificacin matemtica con la cual se pueda
generalizar el resultado.
5) Escriba el teorema de la suma de los ngulos internos de un tringulo (visto en la
sesin 14).
' '
'
'
'
'
'
'
'
'
'
'
'
'
O*16'() ($) *12R%;+) ,(,=gn*2-A9R-7$9) H+$%2%-() *) '/) (,-'.%*/-() &'() 7*/%#'$() $*)
*#$%2*2%0/).()-*$)N+17*)&'()($)2'*.1%$3-(1+)MoZ?),(*)2+/;("+9):8.*$()&'()*2-%;()$*)
FDVLOOD'LDJRQDO )
M/.%&'()*$)(,-'.%*/-()2+$*4+1*.+1)&'()1(61(,()*),')$'6*1)@)&'()2+7#$(-()2+/)($)1(,-+).($)
61'#+)$*,)#1(6'/-*,)#$*/-(*.*,)(/)($)2'*.(1/+9)
6) Observe la manipulacin que realiza su compaero de la aplicacin y responda.
7) Anote los nombres de los ngulos adyacentes que sumados geomtricamente
forman JHG: _______ y _______
8) Anote los nombres de los ngulos adyacentes que sumados geomtricamente
forman GIJ: _______ y _______
./02"340'5"0)*4"'''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''' (=<!
!"!#$%&'(:'''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''')*%+*,'-",'./01"!0/
c) _______ + GIH+
_______ + HJI=_________________
Observe que estos ltimos cuatro ngulos son los ngulos internos del cuadriltero.
./02"340'5"0)*4"'''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''' (=(!
!"!#$%&'(:'''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''')*%+*,'-",'./01"!0/
(C*!.3)%!)
2'%3")%!2)
132:53(3)
"$*')%!)23")
6(5$23")&(#!.(3")
#.&6(5$23")
%!)+'%')
%!"%!)$()*&"*3)
#.&6(5$23)
-D.#&+!)
+'(#&%'%)%!)
"$*')%!)23")
6(5$23")
&(#!.(3")%!2)
132:53(3)
3
4
5
6
7
180
8
9
10
n
'
P(*$%2() '/*) #$(/*1%*) #*1*) 2+7(/-*1) ($) -1*4*5+) 1(*$%G*.+) #+1) $+,) (,-'.%*/-(,9)
H+$%2%-() 2+7#*1-%1) (,-1*-(6%*,) .() 1*G+/*7%(/-+) @) *#1+;(2R() $+,) (11+1(,) +)
%7#1(2%,%+/(,) #*1*) #1+N'/.%G*1) (/) $*) 2+7#1(/,%0/) .() $*) 6(/(1*$%G*2%0/9) !,-()
-1*4*5+) $() #(17%-%13) #*,*1) *) $*) ,%6'%(/-() N*,() *#1+;(2R*/.+) $+) 1(*$%G*.+) #+1) $+,)
(,-'.%*/-(,9!
Formulacin de conceptos
!/)(,-*),(22%0/)#$*/-(D)2+/)$+,)(,-'.%*/-(,)$+,).+,)-(+1(7*,).(1%;*.+,).($)-1*4*5+)
DQWHULRU8WLOLFHODDSOLFDFLyQVHVBDFWKWPO\VHVBDFWKWPOSDUDUHIRU]DU
$*)("#$%2*2%0/)6(+7D-1%2*).()(,-+,)1(,'$-*.+,)1(#1+.'2%D/.+$+,);*1%*,);(2(,9):*1*)
(,21%4%1) $*) .(7+,-1*2%0/) 7*-(73-%2*) .($) -(+1(7*) #'(.() *#+@*1,() (/) $*) *#$%2*2%0/)
VHVBDFWKWPO8WLOLFHHQHVWHFDVRXQFXDGULOiWHURFyQFDYR)
:*1*)$*)N017'$*).()$*),'7*).()$+,)3/6'$+,)%/-(1/+,).()'/)#+$86+/+C)$+)%7#+1-*/-()(,)&'()
($) (,-'.%*/-() $+61() %/N(1%1) ($) 1(,'$-*.+9) Q-%$%2() $*) *#$%2*2%0/) #*1*) 1(N$("%+/*1) 2+/) ($$+,) @)
*@'.*1)*)$+61*1$+9!
./02"340'5"0)*4"'''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''' (=6!
!"!#$%&'(:'''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''')*%+*,'-",'./01"!0/
D%& +*(%& $'& -%+& ('$#$%+& $'& -3+& 1"2*-3+& #",'0"3+& $'& *"&
5*%$0#-1,'03&+#'(/0'&'+*%-&%&89:?&
Ilustracin geomtrica
!
!!
&
Ilustracin geomtrica
./02"340'5"0)*4"'''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''' (==!
!"!#$%&'(:'''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''')*%+*,'-",'./01"!0/
Aplicacin de Conceptos
A continuacin se presenta una serie de actividades donde se aplican los conocimientos
estudiados en esta sesin.
!
1) Segn los datos de la figura, determine la medida de cada ngulo denotado con
una letra griega.
!!!!!!!!!!!!!!!!
______________
______________
Procedimiento:
2) Utilice los datos que le brinda la figura y determine las medidas de los ngulos
Procedimiento:
!
______________
!
______________
!
______________
!
______________
./02"340'5"0)*4"'''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''' (=7!
!"!#$%&'(:'''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''')*%+*,'-",'./01"!0/
y determine la
y .
Procedimiento:
5
!
5
mmmmmmm! 5
!
!4mmmmmmm! 5
mmmmmmm!
4) De acuerdo con los datos de cada figura, determine la medida del ngulo en cada
caso.
!
!mmmmmmm!
st+h!.$0.2+6,!(,!2)!*+5)!(,!2$*!80?+2$*!
&01,#0$*!(,!+0!-$2g?$0$!(,!.&0.$!2)($*u!
mmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmm
mmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmm
mmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmm!
!mmmmmmm!
!
!
./02"340'5"0)*4"'''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''' (=>!
!"!#$%&'(:'''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''')*%+*,'-",'./01"!0/
!mmmmmmm!
st+h!.$0.2+6,!(,!2)!*+5)!(,!2$*!80?+2$*!
&01,#0$*!(,!+0!-$2g?$0$!(,!*&,1,!2)($*u!
mmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmm
mmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmm
mmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmm!
!
'
CIERRE
B,(6W1(,().()&'()$+,)(,-'.%*/-(,)2+/5(-'1*1+/)4%(/)($)-(+1(7*9))
P(*$%2() $*) 1(;%,%0/) .() $+,) (5(12%2%+,) .() B#$%2*2%0/) '-%$%G*/.+) *$6'/+,) .() $+,)
-1*4*5+,)1(*$%G*.+,)#+1)$+,)(,-'.%*/-(,),'#(1;%,*.+,)#1(;%*7(/-()#+1)',-(.9)
H+$%2%-()2+7#*1-%1)*$6'/*,)(,-1*-(6%*,).()1*G+/*7%(/-+)(/)$+,)(5(12%2%+,9!
!
!
./02"340'5"0)*4"'''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''' (=8!
!"!#$%&'(;'''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''')*%+*,'-",'./01"!0/
+*#,1]1+#+12)'-('*&,'
+O#-"1*Y!("&,'
,(,12)')3'4b'
!
%=>?@AB?ACD#
Esta sesin se estudia la clasificacin de cuadrilteros en paralelogramos y no
paralelogramos. Aunque este tema se estudi en primaria, es importante estimular al
estudiante para que analice las caractersticas de cada una de las figuras y pueda
relacionarlas.
,EF=GAHI>#=>B=?JKA?I>#
Durante esta sesin el estudiante ser capaz de:
1.
Aplicar e integrar conocimientos previos en la descripcin de cuadrilteros.
2.
Clasificar los cuadrilteros en paralelogramos y no paralelogramos.
3.
Utilizar las caractersticas de cada figura para hacer relaciones entre ellas
4.
Resolver ejercicios y problemas que involucren las propiedades de los
paralelogramos.
9LG=@ALM=>#N#@=?O@>I>*##
Pizarra digital, proyector, cuaderno de trabajo.
%O@L?ACD*##
120 minutos
INICIO
!"#$%&'() *) $+,) *$'7/+,) &'() (/) (,-*) ,(,%0/) ,() (,-'.%*13) $*) 2$*,%N%2*2%0/) .()
2'*.1%$3-(1+,) -+7*/.+) 2+7+) 4*,() ,',) 2+/+2%7%(/-+,) #1(;%+,9) T*) ,(,%0/) (,-3)
+16*/%G*.*)(/)-1(,)7+7(/-+,<))
=>) ^1*4*5*1) $*,) *#$%2*2%+/(,) ?(+6(41*) &'() #(17%-%13/) */*$%G*1) $*) 2$*,%N%2*2%0/) .() $+,)
2'*.1%$3-(1+,))
A>) J+17'$*1) 7*-(73-%2*7(/-() $*,) /+2%+/(,) 1($*2%+/*.*,) 2+/) $*) 2$*,%N%2*2%0/) .()
2'*.1%$3-(1+,9)
E>)P(*$%G*1)(/)#*1(5*,)(5(12%2%+,).()*#$%2*2%0/9!
./02"340'5"0)*4"'''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''' (=9!
!"!#$%&'(;'''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''')*%+*,'-",'./01"!0/
DESARROLLO
!$).(,*11+$$+).()$*),(,%0/)2+/,%,-()(/).+,)*2-%;%.*.(,C)$*)#1%7(1*)'4%2*.*)(/)$*)
,(22%0/) O+/,-1'22%0/) .() 2+/2(#-+,9) !,-*) #1+2'1*) &'() ($) (,-'.%*/-() */*$%2() $*)
2$*,%N%2*2%0/) .() $+,) 2'*.1%$3-(1+,) *) #*1-%1) .() 2%(1-*,) 2*1*2-(18,-%2*,) @) .(,#'D,)
R*6*) 1($*2%+/(,) (/-1() ($$*,9) H() #*,*) $'(6+) *) $*) N+17'$*2%0/) .() $*,) .(N%/%2%+/(,) .() $+,)
2+/2(#-+,)(,-'.%*.+,C),')1(#1(,(/-*2%0/)613N%2*)@),%740$%2*9)!/)$*),(22%0/).()B#$%2*2%0/)
$+,)(,-'.%*/-(,)1(*N%17*/)$*,)/+2%+/(,)*.&'%1%.*,9!
Construccin de Conceptos
P(*$%2()'/*)$$';%*).()%.(*,).()'/+,)=Y)7%/'-+,)2+/)$+,)(,-'.%*/-(,C)*2(12*).()$+,)
.%;(1,+,) -%#+,) .() 2'*.1%$3-(1+,) &'() 1(2'(1.*/) R*4(1) (,-'.%*.+) (/) $*) (.'2*2%0/)
#1%7*1%*9)B2-%;()$*)*#$%2*2%0/).()$*)#%G*11*)@))*/+-()$+,)/+741(,)@)2*1*2-(18,-%2*,)
.()2*.*)'/+9)!,)7'@)%7#+1-*/-()&'()',-(.)/+)2+11%5*)+)*61(6'()%/N+17*2%0/9):(17%-*)&'()
,(*/) $+,) 7%,7+,) (,-'.%*/-(,) $+,) &'() ,() #+/6*/) .() *2'(1.+) 7(.%*/-() *16'7(/-+,) .()
*#+@+) .() ,',) %.(*,9) V+) 4+11() .%2R*) %/N+17*2%0/) #*1*) &'() $'(6+) $*) 2+/-1*,-() 2+/) ($)
#1+.'2-+).()$*)*2-%;%.*.),%6'%(/-(9)?'*1.()ODVHVLyQFRQHOQRPEUHGH/OXYLDGHLGHDVGH
FXDGULOiWHURV)
&DUJXHSRVWHULRUPHQWHHQODSL]DUUDODDSOLFDFLyQVHVBDFWKWPO5HFXHUGHTXHGHEH
7+-%;*1)*)$+,)(,-'.%*/-(,)#*1*)&'();(1%N%&'(/),',)2+/5(-'1*,)2+/)'/*)*7#$%*);*1%(.*.).()
2'*.1%$3-(1+,9!
1)
&DUJXHHODUFKLYRVHVBDFWKWPO\PDQLSXOHODILJXUDSUHVHQWDGD!
2)
./02"340'5"0)*4"'''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''' (=:!
!"!#$%&'(;'''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''')*%+*,'-",'./01"!0/
O+7(/-() 41(;(7(/-() $*,) 1(,#'(,-*,) .*.*,) @) #'/-'*$%2() &'() ,() (,-'.%*13/) .+,)
-%#+,) .() 2'*.1%$3-(1+,9) M/.%&'() &'() 2+/-%/W(/) 2+/) $*) 6'8*9) O*16'() ($) *12R%;+)
VHVBDFWKWP$) @) ,+$%2%-() *) $+,) (,-'.%*/-(,) &'() +4,(1;(/) 2+/) *-(/2%0/) @)
2+7#$(-(/)$*)-*4$*)#1+#'(,-*)(/)($)2'*.(1/+).()-1*4*5+9)
F>HI>L!<&
?KFK?J<F`EJL?K&
K)($*!$-+,*1$*!-)#)2,2$*!
K)($*!$-+,*1$*!.$0?#+,01,*!
F$($*!2$*!2)($*!.$0?#+,01,*!!
K$*!80?+2$*!&01,#0$*!.$0?#+,01,*!
\0?+2$*!$-+,*1$*!.$0?#+,01,*!
<&)?$0)2,*!.$0?#+,01,*!
<&)?$0)2,*!-,#-,0(&.+2)#,*!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!,2+5*),%(-()(,-'.%*/-(,)#*1*)&'();(1%N%&'(/)$*)1(,#'(,-*)*)2*.*)'/*).()$*,)N%6'1*,)
@)2*1*2-(18,-%2*,)%/.%2*.*,9)
Compare su
O+7(/-()&'()-+.+,)(,-+,)2'*.1%$3-(1+,)#+,((/),',)$*.+,)+#'(,-+,)#*1*$($+,C)#+1)
($$+),()$$*7*/):*1*$($+61*7+,9)
No___
No___
./02"340'5"0)*4"'''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''' (=;!
!"!#$%&'(;'''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''')*%+*,'-",'./01"!0/
No___
No___
!,-*,) #1(6'/-*,) ,() #'(.(/) 2+/-(,-*1) .() '/*) 7*/(1*) 73,) 13#%.*) @) ,(/2%$$*)
XWLOL]DQGRODWDEODGHOSDVRGHHVWDJXtD\ODDSOLFDFLyQVHVBDFWKWPO!
O+$+&'() *74+,) .(,$%G*.+1(,) (/) ($) 7%,7+) ;*$+1) ;*1%*,) ;(2(,9) :8.*$(,) *) $+,)
(,-'.%*/-(,) &'() +4,(1;(/) $+) &'() ,'2(.() @) 2+/-%/W(/) 1(,#+/.%(/.+) (/) ($)
2'*.(1/+9)
./02"340'5"0)*4"'''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''' (7<!
!"!#$%&'(;'''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''')*%+*,'-",'./01"!0/
I'(;*) $%41(7(/-() $+,) .(,$%G*.+1(,) ,%/) N+17*1) *$6'/*) .() $*,) N%6'1*,) */-(1%+1(,9)
:8.*$(,)*)$+,)(,-'.%*/-(,)&'()+4,(1;(/)$+)&'(),'2(.()@)2+/-%/W(/)1(,#+/.%(/.+)
(/)($)2'*.(1/+9)
9) Cmo son los lados no paralelos de la figura al mover los deslizadores
libremente?__________________________. A este tipo de figura se le llama
trapecio escaleno.
P(*$%2() '/*) #$(/*1%*) #*1*) 2+7(/-*1) ($) -1*4*5+) 1(*$%G*.+#+1) $+,) (,-'.%*/-(,) @)
1(-+7*1)$+)*/+-*.+)(/)$*)#%G*11*C)2+/-1*,-()@)1(*N%17()$*)%/N+17*2%0/9!
Formulacin de conceptos
!/) (,-*) ,(22%0/) #$*/-(D) 2+/) $+,) (,-'.%*/-(,) $*) 2$*,%N%2*2%0/) .() 2'*.1%$3-(1+,) (/)
#*1*$($+61*7+,) @) /+) #*1*$($+61*7+,9) Q-%$%2() $*,) *#$%2*2%+/(,) ,(,=[n*2-=9R-7$) @)
,(,=[n*2-A9R-7$)#*1*)1(N+1G*1)$+,)2+/2(#-+,)(,-'.%*.+,9'
Para establecer los conceptos estudiados durante la sesin, se presentan dos cuadros
con resmenes de los mismos.
1) El siguiente cuadro contiene tres columnas, en la primera deben aparecer los
nombres de los objetos matemticos estudiados, en la segunda su definicin y en
la tercera su representacin grfica. Complete cada espacio con la informacin
que se solicitada.
A>HIF<&
5F>5L<!K!<E&
F<5F<E<AJK?LMA&NFOPL?K&QR>&
A>JK?LMA&ELHIMSL?K&
7&'$-)-%!%&>)-#&' <+-()3%5,!)&*'K+!'$&*!!2'
*=%&'+2'$-)'(!'%-(&*'
$-)-%!%&*'&'232>+2&.'
./02"340'5"0)*4"'''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''' (7(!
!"!#$%&'(;'''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''')*%+*,'-",'./01"!0/
1-)-%!%&>)-#&'
<+-()3%5,!)&*'K+!'$&*!!2'
(&*'$-)!*'(!'%-(&*'
$-)-%!%&*.'
,-./01%
20-2314541&%
01201&1,65738,%90:;375%<=-%
,-65738,%&3./8>375%
N+*'52>+%&*'
&$+!*,&*'*&2'
0&2>)+!2,!*.!
!!!!!!!
!
!
")#)2,2$?#)5$'
Q&*'%-(&*'&$+!*,&*'
*&2'0&2>)+!2,!*.!
!
!6!
!!
./02"340'5"0)*4"'''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''' (76!
!"!#$%&'(;'''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''')*%+*,'-",'./01"!0/
,-./01%
20-2314541&%
01201&1,65738,%90:;375%<=-%
,-65738,%&3./8>375%
Q-'*+#-'(!'%-*'
#!(3(-*'(!'(&*'
52>+%&*'
0&2*!0+,3H&*'
0+-%!*K+3!)-'*&2'
*+$%!#!2,-)3&*.'
N+*'(3->&2-%!*'*!'
S3*!0-2'
#+,+-#!2,!.!
!
!6!
A>HIF<&
SK!>E&
Q&*'0+-,)&'
%-(&*'*&2'
0&2>)+!2,!*'
X!K+3%5,!)&Y.!
L+)(#)($!!
!LKN>AKS<E&
K)*!(&)?$0)2,*!*,!
&01,#*,.)0!
-,#-,0(&.+2)#5,01,!
,0!*+!-+01$!5,(&$=!
K)*!(&)?$0)2,*!
'&*,.)0!2$*!80?+2$*!
&01,#0$*=!
OANUS>E&
R&(&*'*&2'
)!0,&*!
Q-*'(&*'(3->&2-%!*'
*&2'0&2>)+!2,!*.!
!
./02"340'5"0)*4"'''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''' (7=!
!"!#$%&'(;'''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''')*%+*,'-",'./01"!0/
A>HIF<&
SK!>E&
G,.180?+2$!
!LKN>AKS<E&
OANUS>E&
")#,*!(,!2)($*!
$-+,*1$*!
.$0?#+,01,*!
K)*!(&)?$0)2,*!*,!
&01,#*,.)0!,0!*+!
-+01$!5,(&$=!
K)*!($*!(&)?$0)2,*!
*$0!.$0?#+,01,*!
F$($*!*$0!!
#,.1$*!
Q&*'0+-,)&'
%-(&*'
0&2>)+!2,!*'
X!K+3%5,!)&'Y!
Q-*'(3->&2-%!*'*!'
32,!)*!0-2'
$!)$!2(30+%-)#!2,!
K$*!80?+2$*!
$-+,*1$!*$0!
.$0?#+,01,*!
1-)!*'(!'%-(&*'
&$+!*,&*'
0&2>)+!2,!*!
K)*!(&)?$0)2,*!*,!
&01,#*,.)0!
-,#-,0(&.+2)#5,01,=!
!
G$5'$!!
=!
!
G$5'$&(,!
Q&*'52>+%&*'
&$+!*,&'*&2'
0&2>)+!2,!*!
Aplicacin de Conceptos
A continuacin se presenta una serie de actividades donde se aplican los conocimientos
estudiados en esta sesin.
./02"340'5"0)*4"'''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''' (77!
!"!#$%&'(;'''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''')*%+*,'-",'./01"!0/
!
a) Nombre del cuadriltero
__________________
__________________
__________________
d) Si la
determine
____________ Justifique su respuesta
'
'
'
'
'
'
'
'
'
'
'
'
2) 6L2357HVXQURPERLGHGHWHUPLQHODPHGLGDGHVXViQJXORVLQWHUQRV
' ______________
! ______________
"
! ______________
"
Procedimiento:
! ______________
./02"340'5"0)*4"'''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''' (7>!
!"!#$%&'(;'''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''')*%+*,'-",'./01"!0/
3) (O:;<=HVURPERGHODGRFP\;= FP'HDFXHUGRFRQORVGDWRVGHOD
figura, determine las longitudes y medidas angulares.
' ______________
'
#
______________
!!
______________
!!
______________
!
!
Procedimiento:
4) &RQVLGHUH HO :;<=XQ FXDGUDGR ') FP 'HDFXHUGRFRQ ORVGDWRVGH OD
figura, determine las longitudes y medidas angulares.
' ______________
'
#
! ______________
!!
______________
''
______________
!
!
Procedimiento:
CIERRE
P(*$%2() $*) 1(;%,%0/) .() $+,) (5(12%2%+,) .() ) B#$%2*2%0/) '-%$%G*/.+) *$6'/+,) .() $+,)
-1*4*5+,)1(*$%G*.+,)#+1)$+,)(,-'.%*/-(,)@),'#(1;%,*.+,)#1(;%*7(/-()#+1)',-(.9)
H+$%2%-()2+7#*1-%1)*$6'/*,)(,-1*-(6%*,).()1*G+/*7%(/-+)(/)$+,)(5(12%2%+,9!
!
./02"340'5"0)*4"'''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''' (78!
!"!#$%&'6<'''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''')*%+*,'-",'./01"!0/
+Y*+O*&'-('Y"(#,'
,(,12)')3'Pc'
%=>?@AB?ACD##
Esta sesin estudia el clculo aproximado de reas de figuras irregulares, mediante una
divisin de sta en figuras conocidas, tales como el tringulo, el trapecio y los distintos
paralelogramos.
Se inicia con la observacin de un video, luego el planteamiento de un problema en el
que los estudiantes deben estimar el rea de la Isla del Coco mediante la particin en
figuras geomtricas conocidas. Para resolver el problema, el docente desarrolla
previamente una gua usando una aplicacin Geogebra, y con la participacin de los
estudiantes estudian las frmulas de clculo de reas del tringulo, el trapecio y los
distintos paralelogramos. Por ltimo, se proceder a la elaboracin de ejercicios y
problemas para reforzar lo aprendido.
,EF=GAHI>#=>B=?JKA?I>#
Durante esta sesin el estudiante ser capaz de:
Inferir las frmulas para calcular el rea del tringulo, el trapecio y los
1.
distintos paralelogramos a partir del rea de un rectngulo.
Aproximar reas de figuras mediante un proceso de particin en figuras
2.
conocidas.
Aplicar las frmulas de clculo de reas en ejercicios y problemas.
3.
!
9LG=@ALM=>#N#@=?O@>I>*##
Pizarra digital, cuaderno de trabajo.
!
%O@L?ACD*##
160 minutos
!
INICIO
!"#$%&'() *) $+,) (,-'.%*/-(,) &'() (/) (,-*) ,(,%0/) ,() (,-'.%*) ($) 23$2'$+) .() 31(*,)
7(.%*/-() (,-%7*2%+/(,C) -+7*/.+) 2+7+) 4*,() N%6'1*,) 6(+7D-1%2*,) 2+/+2%.*,9) T*)
,(,%0/)(,-3)+16*/%G*.*)(/)2%/2+)7+7(/-+,<))
=>) K4,(1;*2%0/) .() '/) ;%.(+) @) */3$%,%,) .() '/*) ,%-'*2%0/i#1+4$(7*) ,+41() ($) 23$2'$+)
*#1+"%7*.+).($)31(*).()'/)-(11(/+).*.+9)
A>)F(,*11+$$+).()'/*)6'8*).()-1*4*5+)2+/)$*).%1(22%0/).($)#1+N(,+1)#*1*)%/N(1%1)$*,)N017'$*,)
.()23$2'$+).()31(*,).($)-1%3/6'$+C)($)-1*#(2%+)@)$+,).%,-%/-+,)#*1*$($+61*7+,9)
E>)P(,+$;(1)$*),%-'*2%0/i#1+4$(7*)#$*/-(*.*)*$)%/%2%+).()$*),(,%0/9)
_>):$*/-(*1)$*,)N017'$*,).()23$2'$+).()31(*,).()$*,)N%6'1*,)(,-'.%*.*,9))
`>)P(*$%G*1)(/)#*1(5*,)(5(12%2%+,).()*#$%2*2%0/9)
!
./02"340'5"0)*4"'''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''' (79!
!"!#$%&'6<'''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''')*%+*,'-",'./01"!0/
DESARROLLO
!,-*) ,(,%0/) (,) 43,%2*7(/-() '/*) 2$*,() 7*6%,-1*$) 2+/) $*) #*1-%2%#*2%0/) 2+/,-*/-() .()
$+,)(,-'.%*/-(,9)!$)#1+N(,+1).(4().%1%6%1)-1(,)*2-%;%.*.(,<)#1+@(22%0/)@)2+7(/-*1%+,)
.()'/);%.(+])#$*/-(*7%(/-+).()'/)#1+4$(7*),+41()($)23$2'$+).($)31(*).()$*)M,$*).($)
O+2+]) ("#$%2*2%0/) 6'%*.*) @) *#+@*.*) (/) '/*) *#$%2*2%0/) ?(+6(41*) ,+41() $*,) N017'$*,) .()
23$2'$+) .() 31(*,) .() N%6'1*,) 2+/+2%.*,]) ,+$'2%0/) .($) #1+4$(7*) #$*/-(*.+) %/%2%*$7(/-()
'-%$%G*/.+) $*,) N017'$*,) 2+/,-1'%.*,9) T'(6+) ,() #*,*) *) $*) %/,-%-'2%+/*$%G*2%0/) .() $*,)
N017'$*,C) ,') 1(#1(,(/-*2%0/) 6(+7D-1%2*) @) ,%740$%2*9) !/) $*) ,(22%0/) .() B#$%2*2%0/) $+,)
(,-'.%*/-(,)1(*N%17*/)$*,)/+2%+/(,)*.&'%1%.*,9!!!
'
'
Construccin de Conceptos
3UR\HFWHDORVHVWXGLDQWHVHOYLGHRVHVBYLGZPY\GLVSRQJDXQRVPLQXWRV
#*1*) 2+7(/-*1$+9) M/%2%() .%2R*) .%,2',%0/) 2+/) $*) ,%6'%(/-() #1(6'/-*<) a:+1) &'D) (1*)
%7#+1-*/-() ($) 23$2'$+) .() 31(*,) (/) ($) */-%6'+) !6%#-+b) ) a:+1) &'D) (,) %7#+1-*/-()
*R+1*b)
H+$%2%-() *) $+,) (,-'.%*/-(,) %.(/-%N%2*1) ,%-'*2%+/(,) .() $*) ;%.*) 2+-%.%*/*) (/) $*,) &'() (,)
/(2(,*1%+)($)23$2'$+).()31(*,9)
!/) ,(,%+/(,) */-(1%+1(,) ,() .%,2'-%0) ($) 2+/2(#-+) .() 7(.%2%0/C) &'() (,) 2+7#*1*1) .()
*2'(1.+)2+/)'/)#*-10/)#1((,-*4$(2%.+9))B,+2%*1)$+)*/-(1%+1)2+/)($)',+).()(,2*$*,)@)
7*#*,) #*1*) 1(#1(,(/-*1) ,'#(1N%2%(,) (,) *#1+#%*.+C) @*) &'() 2+/) 1(#1(,(/-*2%+/(,)
613N%2*,),()#'(.(/)7+.($*1),%-'*2%+/(,)1(*$(,9!
B2-%;() $*) *#$%2*2%0/) .() $*) #%G*11*) @) 1(*$%2() '/*) $$';%*) .() %.(*,) .() .+,) +) -1(,)
7%/'-+,9) !$) +45(-%;+) (,) (,2'2R*1) $*,) +#%/%+/(,) .() $+,) (,-'.%*/-(,) @) *,8) #+.13)
%/-(1;(/%1)2+/)2+7(/-*1%+,)&'()2+/$$(;(/)*)$*)1(N$("%0/)*2(12*).()$*)%7#+1-*/2%*)
GH OD PHGLFLyQ GH VXSHUILFLHV *XDUGH OD VHVLyQ FRPR /OXYLD GH LGHDV GH PHGLGDV
!,-*4$(G2*) ($) 2+/2(#-+) .() 7(.%1) '/*) ,'#(1N%2%(<) 2*$2'$*1) ($) /W7(1+) .() '/%.*.(,) .()
7(.%.*) &'() 2+/-%(/() $*) ,'#(1N%2%() &'() ,() &'%(1() 7(.%19) !/) ($) 2*,+) .() $*,) ,'#(1N%2%(,C) ,()
'-%$%G*) ($) 7(-1+) 2'*.1*.+) 2+7+) '/%.*.) (,-3/.*1) #*1*) 2*$2'$*1) 31(*,9) af'D) (,) '/) 7(-1+)
2'*.1*.+b)Q/*),'#(1N%2%()1(2-*/6'$*1)&'()-%(/()'/)7(-1+).()$*16+)@)'/)7(-1+).()*/2R+9)
F() 7*/(1*) &'() 7(.%1) '/*) ,'#(1N%2%() ',*/.+) '/) 7(-1+) 2'*.1*.+C) ,%6/%N%2*) 2*$2'$*1)
2'3/-+,)2'*.1*.+,).()=)#+1)=)7(-1+)2*4(/)(/).%2R*),'#(1N%2%(9)
:1+@(2-() (/) $*) #%G*11*) ($) 7*#*) .() $*) M,$*) .($) O+2+) @) 6'8() ($) -1*4*5+) .() $+,) (,-'.%*/-(,)
#1+#'(,-+)(/),',)O'*.(1/+,9)T*)%.(*)(,)&'()',-(.)1(*$%2()2+/)$+,)(,-'.%*/-(,)'/*)*)'/*)
$*,)*2-%;%.*.(,)#1+#'(,-*,)(/)2*.*)#*,+9)
./02"340'5"0)*4"'''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''' (7:!
!"!#$%&'6<'''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''')*%+*,'-",'./01"!0/
Para resolver el problema anterior, se hace necesario repasar primero las frmulas de
clculo de reas de cuadrilteros y del tringulo. Trabaje con su profesor los pasos que se
proponen a continuacin.
./02"340'5"0)*4"'''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''' (7;!
!"!#$%&'6<'''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''')*%+*,'-",'./01"!0/
$EUDHODUFKLYRVHVBDFWKWPOpVWHFRQWLHQHSiJLQDVXQDSDUDFDGDWLSRGH
2'*.1%$3-(1+)@)$*)W$-%7*)#*1*)($)-1%3/6'$+9)Q,-(.).(4()-1*4*5*1)2+/)$+,)(,-'.%*/-(,)
'/*) *) '/*) .() ($$*,) () %1) 2+/-(,-*/.+) $*,) #1(6'/-*,) 1(,#(2-%;*,9) T*) %.(*) (,) &'()
',-(.)+)*$6'/+,)(,-'.%*/-(,)7*/%#'$(/)$*,)N%6'1*,).()7*/(1*)&'()%/N%(1*/)$*)5',-%N%2*2%0/)
.()$*,)N017'$*,).()23$2'$+).()31(*,).($)1+74+%.(C)1+74+C)-1*#(2%+)@)-1%3/6'$+)*)#*1-%1).()
$*)N017'$*).($)31(*).($)1(2-3/6'$+9)
3DUDLQLFLDUFRORTXHHOGHVOL]DGRUSiJLQDHQPDQLSXOHODDSOLFDFLyQ\WUDEDMHFRQORV
(,-'.%*/-(,)($)#*,+)_99!
4) De acuerdo con la aplicacin que muestra su profesor, calcule el rea de cada
rectngulo:
a) Sus lados miden 7 unidades y 1 unidad.
________________________________________
b) Sus lados miden 5 unidades y 3 unidades
________________________________________
c) Tomando en cuenta lo anterior, si un lado del rectngulo es l y el otro a, entonces
la frmula del rea es:________________________
!/)(,-()7+7(/-+C)($)(,-'.%*/-().(4()-(/(1)7'@)2$*1+)&'()$*)N017'$*).($)31(*).($)
UHFWiQJXOR HV $ OD GRQGH O \ D FRUUHVSRQGHQ D OD PHGLGD GH ORV ODGRV GHO
7%,7+9)!,-()#1%7(1)-1*4*5+C)73,)&'()'/*)%/N(1(/2%*)(,)'/)1(2+1.*-+1%+).($)31(*)
.()(,-*,)N%6'1*,9))T*,).(73,)N017'$*,)1(&'(1%13/).()'/)-1*4*5+)73,).(.'2-%;+)@)&'()',-(.)
6'8(C)%/-(61*/.+)$*)#*1-%2%#*2%0/).()$+,)(,-'.%*/-(,9)
:*1*) $*,) #1(6'/-*,) (/) #*,+,) `C) eC) h) @) g) ,') #*#($) ,(13) ($) .() +4,(1;*1) ($) -1*4*5+) .() $+,)
(,-'.%*/-(,) @) R*2(1) #1(6'/-*,) +) 2+7(/-*1%+,) &'() *@'.(/) *) (,2$*1(2(1) 2+/2(#-+,) ')
+4,(1;*1)1($*2%+/(,9))V+).%6*)($)1(,'$-*.+C)#(1+)*@W.($+,)*)$+61*1$+9!
&RORTXH HO GHVOL]DGRU SiJLQD HQ PDQLSXOH OD DSOLFDFLyQ \ WUDEDMH FRQ ORV
(,-'.%*/-(,)($)#*,+)`9)
./02"340'5"0)*4"'''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''' (><!
!"!#$%&'6<'''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''')*%+*,'-",'./01"!0/
Q-%$%2()$*)*#$%2*2%0/)#*1*)1(2+1.*1)@)("#$%2*1)($)2+/2(#-+).()4*,()@)*$-'1*);%,-+)(/)
#1%7*1%*9)
b) Al trasladar el tringulo sealado en el romboide, qu figura se forma? Cul es
la frmula del rea de esa nueva figura?
O+$+&'() ($) .(,OL]DGRU SiJLQD HQ PDQLSXOH OD DSOLFDFLyQ \ WUDEDMH FRQ ORV
(,-'.%*/-(,)($)#*,+)e9)
'
'
'
'
'
'
'
'
'
'
'
'
&RORTXH HO GHVOL]DGRU SiJLQD HQ PDQLSXOH OD DSOLFDFLyQ \ WUDEDMH FRQ ORV
(,-'.%*/-(,)($)#*,+)h9)
'
'
'
./02"340'5"0)*4"'''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''' (>(!
!"!#$%&'6<'''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''')*%+*,'-",'./01"!0/
&RORTXH HO GHVOL]DGRU SiJLQD HQ PDQLSXOH OD DSOLFDFLyQ \ WUDEDMH FRQ ORV
(,-'.%*/-(,)($)#*,+)g9)
S/*);(G)1(*$%G*.+)(,-()#1+2(,+C)2+/2(.*)*)$+,)(,-'.%*/-(,)'/+,)7%/'-+,)#*1*)&'()
(/)(&'%#+,).()A)+)E)#(1,+/*,C)1(61(,(/)*$)#1+4$(7*).()$*)M,$*).($)O+2+)()%/-(/-(/)
1(,+$;(1$+9)
V+-*<)T*)%,$*).($)O+2+)-%(/()*#1+"%7*.*7(/-()hCe)p7).()$*16+)@)_C_)p7).()*/2R+C)#+1)$+)
-*/-+),')31(*)(,)*#1+"%7*.*7(/-()EEC__)p7A9!
9) Tomando en cuenta las frmulas de reas estudiadas, calcule el rea de la figura
marcada en el paso 2.
'
'
'
'
'
'
'
'
'
'
'
'
'
./02"340'5"0)*4"'''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''' (>6!
!"!#$%&'6<'''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''')*%+*,'-",'./01"!0/
10) Trace otras figuras, de tal forma que sea posible mejorar la aproximacin del rea
de la Isla (dos o ms).
P(*$%2()'/*)#$(/*1%*)#*1*)2+7(/-*1)($)-1*4*5+)1(*$%G*.+)#+1)$+,)(,-'.%*/-(,9)
H+$%2%-())2+7#*1-%1)(,-1*-(6%*,).()1*G+/*7%(/-+)@)*#1+;(2R()$+,)(11+1(,)+)
%7#1(2%,%+/(,)#*1*)#1+N'/.%G*1)(/)$*)2+7#1(/,%0/)2+11(2-*).()$+,)2+/2(#-+,9)
Z*6*)'/)$%,-*.+).()$*,)*#1+"%7*2%+/(,)@)(,2+5*/)(/-1()-+.+,)$*,)E)7(5+1(,)@),+$%2%-()*)$+,)
(,-'.%*/-(,)&'()2+7#*1-*/),',)(,-1*-(6%*,).()1*G+/*7%(/-+9!
Formulacin de conceptos
!/)(,-*),(22%0/)($).+2(/-()(,-*4$(2()2+/)$+,)(,-'.%*/-(,)$*,)N017'$*,).(1%;*.*,).($)
-1*4*5+).()$*),(22%0/)*/-(1%+19)!,)7'@)%7#+1-*/-()&'()'-%$%2()$+,)2+7(/-*1%+,C)
1(,#'(,-*,)+)#1(6'/-*,)&'()$+,)(,-'.%*/-(,)1(*$%G*1+/).'1*/-()$*)*2-%;%.*.).()
2+/,-1'22%0/9)B.(73,)2+7#$(7(/-()$*).%,2',%0/)2+7(/-*/.+)1(,'$-*.+,).()$+,)
(,-'.%*/-(,9!
./02"340'5"0)*4"'''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''' (>=!
!"!#$%&'6<'''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''')*%+*,'-",'./01"!0/
(3*4.!)
/,.*$2')%!)+62+$23)%!)6.!')
G,.180?+2$!
!
!
6'
F'
!
L+)(#)($!
F)!-'X9Y'6'%-(&'X%Y''
! T%'5)!-'(!%'0+-()-(&'*!'0-%0+%-Z'
%-(&'$&)'%-(&.'
9['% x %'
F'
9[' l '
2
F'
!
G$5'$!
!
\#,)!aHb3!<&)?$0)2!D!a( b!6!(&)?$0)2!Q!!
a(
b!
A2!8#,)!(,2!#$5'$!*,!.)2.+2)E!(&)?$0)2!
-$#!(&)?$0)2!(&d&(&($!,01#,!($*= !
!
d xd
2!
Hl! 1
2
!
!
./02"340'5"0)*4"'''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''' (>7!
!"!#$%&'6<'''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''')*%+*,'-",'./01"!0/
G$5'$&(,!
\#,)!aHb!')*,!a'b!6!)21+#)!a%b!
A2!8#,)!(,2!#$5'$&(,!*,!.)2.+2)E!')*,!
-$#!)21+#)=!
Hl! b x h !
S'
!
F#&80?+2$!
!
!
!
F)!-'X9Y'S-*!'XSY'6'-%,+)-'X\Y'
T%'5)!-'(!%',)352>+%&'*!'0-%0+%-Z'
S-*!'$&)'-%,+)-'(3H3(3(&'!2,)!'(&*.'
bxh
9[' 2 '
!
S'
!
F#)-,.&$!
'
!
!
Aplicacin de Conceptos
A continuacin se presenta una serie de actividades donde se aplican los conocimientos
estudiados en esta sesin.
./02"340'5"0)*4"'''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''' (>>!
!"!#$%&'6<'''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''')*%+*,'-",'./01"!0/
O+7#*1()$+,).%N(1(/-(,)1(,'$-*.+,)+4-(/%.+,)#+1)$+,)(,-'.%*/-(,).()7+.+)&'()
#(17%-*)#1+2(,+,).()2+7'/%2*2%0/).()1(,'$-*.+,)@)).()$*)*16'7(/-*2%0/)2+11(2-*)
.()$+,)7%,7+,9!
$%&'(&)!*((+),,---./+01'2"0+.34"!
Procedimiento
./02"340'5"0)*4"'''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''' (>8!
!"!#$%&'6<'''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''')*%+*,'-",'./01"!0/
)D8O:8<'9::;<3394FA76ZC>CZF>@45'
&C@6F6'D:AFA[676<'N'@5'8O'F6'GAPD?6'8VDAU6F8'6'N'58:?4'8O'F6'?86FA767>'
Procedimiento
./02"340'5"0)*4"'''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''' (>9!
!"!#$%&'6<'''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''')*%+*,'-",'./01"!0/
)D8O:8<'9::;<33===>F6@6C66F856O6>@45
Procedimiento
./02"340'5"0)*4"'''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''' (>:!
!"!#$%&'6<'''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''')*%+*,'-",'./01"!0/
Fuente: http://www.internautico.com
Procedimiento
CIERRE
P(*$%2() $*) 1(;%,%0/) .() $+,) (5(12%2%+,) .() B#$%2*2%0/) '-%$%G*/.+) *$6'/+,) .() $+,)
-1*4*5+,)1(*$%G*.+,)#+1)$+,)(,-'.%*/-(,)@),'#(1;%,*.+,)#1(;%*7(/-()#+1)',-(.9)
H+$%2%-()2+7#*1-%1)*$6'/*,)(,-1*-(6%*,).()1*G+/*7%(/-+)(/)$+,9(5(12%2%+,9!
!
!
./02"340'5"0)*4"'''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''' (>;!
!"!#$%&'6('''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''')*%+*,'-",'./01"!0/
1)!"&-O++12)'#*'
(,!O-1&'-(*'C*#)&'
+#"!(,1#)&'
,(,12)')3'P4'
#
%=>?@AB?ACD##
El propsito de esta sesin es que los estudiantes, mediante ensayo y error, identifiquen
coordenadas rectangulares, para que determinen o construyan distintos cuadrilteros en
el plano a partir de las coordenadas de sus vrtices.
Se inicia con una aplicacin Geogebra para que mediante su manipulacin, el estudiante
ubique puntos en el plano. Otra aplicacin Geogebra facilitar la ubicacin de los vrtices
de un cuadriltero. Por ltimo, se proceder a la elaboracin de ejercicios para reforzar lo
aprendido.
,EF=GAHI>#=>B=?JKA?I>#
Durante esta sesin el estudiante ser capaz de:
1.
Identificar las coordenadas de los vrtices de los distintos cuadrilteros en el
plano cartesiano.
2.
Construir cuadrilteros a partir de las coordenadas de sus vrtices.
9LG=@ALM=>#N#@=?O@>I>*#
Pizarra digital, cuaderno de trabajo.
#
%O@L?ACD*##
80 minutos
!
INICIO
!"#$%&'() *) $+,) (,-'.%*/-(,) &'() (/) (,-*) ,(,%0/) ,() (,-'.%*/) $*,) /+2%+/(,) %/%2%*$(,)
,+41()($)#$*/+)2*1-(,%*/+9)T*),(,%0/)(,-3)+16*/%G*.*)(/)2'*-1+)7+7(/-+,<))
=>)Q,*1)'/)5'(6+)#*1*)*.&'%1%1)($)2+/2(#-+).()2++1.(/*.*,)2*1-(,%*/*,9)
A>)^1*4*5*1)(/)'/*)*#$%2*2%0/)?(+6(41*#*1*)'4%2*1)#'/-+,)(/)($)#$*/+)2*1-(,%*/+)@)$'(6+)
(/) +-1*) &'() #(17%-%13) .(-(17%/*1) $*,) 2++1.(/*.*,) .() $+,) ;D1-%2(,) .() .%,-%/-+,)
2'*.1%$3-(1+,9)
E>) J+17'$*1) 7*-(73-%2*7(/-() $*,) /+2%+/(,) 1($*2%+/*.*,) 2+/) $*,) 2++1.(/*.*,)
1(2-*/6'$*1(,9))
_>)P(*$%G*1)(/)#*1(5*,)(5(12%2%+,).()*#$%2*2%0/9)
./02"340'5"0)*4"'''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''' (8<!
!"!#$%&'6('''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''')*%+*,'-",'./01"!0/
DESARROLLO
'
!$).(,*11+$$+).()$*),(,%0/)2+/,%,-()(/).+,)*2-%;%.*.(,9)T*)#1%7(1*)#1+2'1*)&'()($)
(,-'.%*/-()7*/%#'$()'/*)*#$%2*2%0/)?(+6(41*C).+/.()$*)+4,(1;*2%0/).()2*,+,)$()
#(17%-*)%.(/-%N%2*1)2++1.(/*.*,)1(2-*/6'$*1(,)&'(),(13/)$+,);D1-%2(,).()'/)
2'*.1%$3-(1+9)H()#*,*)$'(6+)*)$*)N+17'$*2%0/).()$*,).(N%/%2%+/(,).()$+,)2+/2(#-+,)
(,-'.%*.+,)@)*)$*)1(#1(,(/-*2%0/)613N%2*)(/)($)#$*/+)2*1-(,%*/+9)!/)$*),(22%0/).()
B#$%2*2%0/)$+,)(,-'.%*/-(,)1(*N%17*/)$*,)/+2%+/(,)*.&'%1%.*,9'''
'
Construccin de Conceptos
'
3?GAHAPLP#!*#(T=9>787'
!
!/)(,-*)*2-%;%.*.),()*41%13)'/)5'(6+).()$+2*$%G*2%0/)2+/)2++1.(/*.*,)2*1-(,%*/*,9))
T*) %.(*) (,) &'() $+,) (,-'.%*/-(,) 5'(6'(/) @) #'(.*/) *,+2%*1) $+,) .(,$%G*.+1(,C)
R+1%G+/-*$)@);(1-%2*$C)2+/)$*,)2++1.(/*.*,)')@)().()'/)#'/-+9)
F%;%.*)*$)61'#+)(/).+,9)!$)61'#+)B).(4().(N%/%1)'/)5'6*.+1C).()%6'*$)7*/(1*)($)?1'#+)L9)
&DUJXH HO DUFKLYR VHVBDFWKWPO &DGD UHSUHVHQWDQWH GHO JUXSR GHEH FRQ ORV
.(,$%G*.+1(,) +4-(/(1) E) *2%(1-+,9) ?*/*) ($) 61'#+) &'() $+61() $+,) -1(,) *2%(1-+,) .() #1%7(1+9)
M/-(12*74%()$+,)%/-(/-+,)(/-1()2*.*)1(#1(,(/-*/-().()$+,)61'#+,9)
!
1) Participe con su equipo en el juego propuesto por su profesor.
2) Escriba la relacin existente entre los deslizadores y la notacin de punto que
aparece en la aplicacin de la forma (m,n).
'
'
'
'
'
'
'
'
'
'
'
'
'
'
!"#$%&'() ($) -(7*) .() 2++1.(/*.*,) 2*1-(,%*/*,) '-%$%G*/.+) $*) *#$%2*2%0/) */-(1%+1C)
R*2%(/.+)D/N*,%,)(/)&'()($).(,$%G*.+1)R+1%G+/-*$)41%/.*)($);*$+1).()$*)2++1.(/*.*)
') @) ($) ;(1-%2*$) ($) ;*$+1) .() $*) 2++1.(/*.*) (9) O+7(/-() &'() ($) /+741() .() #$*/+)
2*1-(,%*/+)@)2++1.(/*.*,)2*1-(,%*/*,)(,)(/)R+/+1)*$)7*-(73-%2+)@)N%$0,+N+)P(/D)F(,2*1-(,C)
&'%(/)N'()($)&'()#1+#',+)(,-()7+.+).()'4%2*1)#'/-+,)(/)'/)#$*/+9)
&DUJXHHODUFKLYRVHVBDFWKWPO6ROLFLWHDXQHVWXGLDQWHTXHXELTXHORVWUHVSXQWRV
(/)($)#$*/+)2*1-(,%*/+).()*2'(1.+)2+/),',)2++1.(/*.*,9))!,-()(5(12%2%+)$+).(4()1(*$%G*1).+,)
;(2(,C)("#$%&'().(-*$$*.*7(/-()($)#*#($).()2*.*)2++1.(/*.*)(/)($)#'/-+)Bk\"C@>9)H+$%2%-()
*)$+,)(,-'.%*/-(,)&'()+4,(1;(/)2+/)*-(/2%0/)$*)7*/%#'$*2%0/)1(*$%G*.*)#*1*)&'()#'(.*/)
1(,#+/.(1)$*,)#1(6'/-*,)&'(),()#1(,(/-*/)(/)($)2'*.(1/+).()-1*4*5+9'
'
./02"340'5"0)*4"'''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''' (8(!
!"!#$%&'6('''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''')*%+*,'-",'./01"!0/
'
3?GAHAPLP#-*#OL:@86;>'@E8;7:9KA57><'56'59'=986>'
!
&DUJXHHODUFKLYRVHVBDFWKWPOSDUDTXHORVHVWXGLDQWHVXELTXHQHQHOSODQR
2*1-(,%*/+) 2*.*) '/+) .() $+,) #'/-+,) \;(1.(C) *G'$C) 1+5+C) *7*1%$$+>) ,(6W/) ,',)
2++1.(/*.*,)@)&'()2+7#$(-(/)$*)-*4$*)#1+#'(,-*)(/)($)2'*.(1/+).()-1*4*5+9'
1) Observe la imagen que se proyecta en la pizarra. Ubique en el plano cartesiano
cada uno de los puntos (verde, azul, rojo, amarillo) segn sus coordenadas.
Complete la siguiente tabla.
+33.%!('%'")%!2)1$(#3)
Verde
Azul
Rojo
#EFG)HI)JKLHMENOPIMG)
Amarillo
./02"340'5"0)*4"'''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''' (86!
!"!#$%&'6('''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''')*%+*,'-",'./01"!0/
A=______________
B=_____________
C=_____________
P=_____________
P(*$%2() '/*) #$(/*1%*) #*1*) 2+7(/-*1) ($) -1*4*5+) 1(*$%G*.+) #+1) $+,) (,-'.%*/-(,9)
H+$%2%-() ) 2+7#*1-%1) (,-1*-(6%*,) .() 1*G+/*7%(/-+) @) *#1+;(2R() $+,) (11+1(,) +)
%7#1(2%,%+/(,)#*1*)#1+N'/.%G*1)(/)$*)2+7#1(/,%0/)2+11(2-*).()$+,)2+/2(#-+,9)!,-()
-1*4*5+)$()#(17%-%13)*#1+;(2R*1)$+)1(*$%G*.+)#+1)$+,)(,-'.%*/-(,)(/)$*),%6'%(/-()N*,(9'
Formulacin de conceptos
!/)(,-*),(22%0/)($).+2(/-()(,-*4$(2()2+/)$+,)(,-'.%*/-(,)$*,).(N%/%2%+/(,).(1%;*.*,)
.($)-1*4*5+).()$*),(22%0/)*/-(1%+19)!,)7'@)%7#+1-*/-()&'()'-%$%2()$+,)2+7(/-*1%+,C)
1(,#'(,-*,) +) #1(6'/-*,) &'() $+,) (,-'.%*/-(,) 1(*$%G*1+/) .'1*/-() $*) *2-%;%.*.) .()
2+/,-1'22%0/9) B.(73,) 2+7#$(7(/-() $*) .%,2',%0/) 2+7(/-*/.+) 1(,'$-*.+,) .() $+,)
(,-'.%*/-(,9'
./02"340'5"0)*4"'''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''' (8=!
!"!#$%&'6('''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''')*%+*,'-",'./01"!0/
1) Plano cartesiano
)*'&
53"+#+,'&
'"&
$3+&
0'5,%+&
3&
'>'+4&
/'0/'"$#5*-%0'+&'",0'&+]&'"&-%+&)*'&+'&(%05%"&$#6#+#3"'+&)*'&
5300'+/3"$'"&%&"^('03+&'",'03+;&
!
O+7(/-()*)$+,)(,-'.%*/-(,)&'()$+,)(5(,).%;%.(/)($)#$*/+))(/)2'*-1+)#*1-(,)$$*7*.*,)
2'*.1*/-(,9)
2) Coordenada rectangular
E+& -%& *K#5%5#F"&$'&*"& /*",3& '"& *"& /-%"3&5%0,'+#%"3;&E+&$'5#0& '"&
'-& /-%"3& 730(%$3& /30& '-& '>'& _I_& C& '-& '>'& _C_& +'& *K#5%& *"& /%0&
30$'"%$3& WI& 4& CX;& E+,3+& 6%-30'+& $','0(#"%"& *"%& 5330$'"%$%&
0'5,%"2*-%0;&
!
As por ejemplo el par ordenado dado por A=(3, 2) se representa en el plano de la
siguiente forma:
!
]
!
R
!
./02"340'5"0)*4"'''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''' (87!
!"!#$%&'6('''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''')*%+*,'-",'./01"!0/
Aplicacin de Conceptos
A continuacin se presenta una serie de actividades donde se aplican los conocimientos
estudiados en esta sesin.
O+7#*1() $+,) .%N(1(/-(,) 1(,'$-*.+,) +4-(/%.+,) #+1) $+,) (,-'.%*/-(,) .() 7+.+) &'()
#(17%-*)#1+2(,+,).()2+7'/%2*2%0/).()$+,)1(,'$-*.+,)@),')*16'7(/-*2%0/9!
!
Respuesta
Vrtice F = _________ Vrtice G = __________ Vrtice H = __________ Vrtice E = ________
!
./02"340'5"0)*4"'''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''' (8>!
!"!#$%&'6('''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''')*%+*,'-",'./01"!0/
2) 'HDFXHUGRFRQORVGDGRVHQODILJXUDGRQGH-/.+HVXQURPER'HWHUPLQHODV
coordenadas de los vrtices.
'
Respuesta
Vrtice J = __________ Vrtice K = __________ Vrtice H = __________ Vrtice I = __________
!
!
!
!
!
./02"340'5"0)*4"'''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''' (88!
!"!#$%&'6('''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''')*%+*,'-",'./01"!0/
3) 'LEXMH HO FXDGULOiWHUR $%&' HQ OD FXDGULFXOD HO FXDO WLHQH VXV YpUWLFHV HQ ODV
siguientes coordenadas: A= (3,4), B= (6,4), C = (3,7) y D= (6, 7). Ubique los
vrtices en la cuadrcula, una los puntos e indique qu tipo de cuadriltero es.
4) 'LEXMHHOFXDGULOiWHUR2345HQODFXDGUtFXODHOFXDOWLHQHWUHVGHVXVYpUWLFHVHQ
las siguientes coordenadas: O= (1, 5), P= (9, 4), y Q= (7, -1). Ubique los vrtices
en la cuadrcula e indique la coordenada del cuarto vrtice de tal manera que se
forme un trapecio rectngulo.
./02"340'5"0)*4"'''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''' (89!
!"!#$%&'6('''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''')*%+*,'-",'./01"!0/
$FWLYHODDSOLFDFLyQGHODSL]DUUDHLPSRUWHODLPDJHQVHVBSODQRMSJVROLFLWH
*) .+,) (,-'.%*/-(,) &'() #*,(/) *) $*) #%G*11*) *) 2+/-(,-*1) $+,) (/'/2%*.+,) E) @) _9) B$)
2+7#$(-*1) ($) (/'/2%*.+) E) 6'*1.() $*) ,(,%0/) 2+/) ($) /+741() .() N%6'1*=C) ;'($;*) *)
FDUJDU OD LPDJHQ VHVBSODQRMSJ SDUD TXH HO VHJXQGR HVWXGLDQWH SXHGD UHDOL]DU HO
(/'/2%*.+) _9) ?'*1.() $*),(,%0/) 2+/) ($) /+741() .() N%6'1*) A9) O+7(/-() 2+/)($) 61'#+) *74*,)
1(,#'(,-*,9!
CIERRE
P(*$%2()$*)1(;%,%0/).()$+,)(5(12%2%+,).()B#$%2*2%0/)'-%$%G*/.+)*$6'/+,).()$+,)
-1*4*5+,)1(*$%G*.+,)#+1)$+,)(,-'.%*/-(,)@),'#(1;%,*.+,)#1(;%*7(/-()#+1)',-(.9)
H+$%2%-()2+7#*1-%1)*$6'/*,)(,-1*-(6%*,).()1*G+/*7%(/-+)(/)$+,)(5(12%2%+,9!
./02"340'5"0)*4"'''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''' (8:!
!"!#$%&'66'''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''')*%+*,'-",'./01"!0/
"(C"(,()!#+12)'-('
]1.O"#,'()'(*'C*#)&'
+#"!(,1#)&'
,(,12)')3'PP'
#
%=>?@AB?ACD#
En esta sesin se estudia la traslacin horizontal y vertical de cuadrilteros en el plano
cartesiano. Mediante la manipulacin de una aplicacin Geogebra, el estudiante debe
establecer los patrones de cambio en las coordenadas de la figura original al ser
desplazada. Por ltimo, aplicar lo estudiando en la solucin de ejercicios.
#
#
,EF=GAHI>#=>B=?JKA?I>#
Durante esta sesin el estudiante ser capaz de:
1.
Trasladar cuadrilteros a partir de una condicin o posicin dada.
2.
Establecer patrones de cambio en las coordenadas de uno o ms puntos
cuando realiza traslaciones de un cuadriltero
!
!
9LG=@ALM=>#N#@=?O@>I>*##
Pizarra digital, cuaderno de trabajo.
%O@L?ACD*#
80 minutos
INICIO
!"#$%&'()*)$+,)(,-'.%*/-(,)&'()(/)(,-*),(,%0/),()(,-'.%*/)-1*/,N+17*2%+/(,).()$*,)
N%6'1*,)2+/+2%.*,)(/)($)#$*/+)2*1-(,%*/+C)#*1*)($$+)$*),(,%0/)(,-3)+16*/%G*.*)(/)-1(,)
7+7(/-+,<))
=>) ^1*4*5*1) (/) '/*) *#$%2*2%0/) &'() #(17%-%13) %/N(1%1) $*) -1*,$*2%0/) .() $*,) 2++1.(/*.*,) *)
#*1-%1).()2+/.%2%+/(,).*.*,).()$+,).%,-%/-+,)2'*.1%$3-(1+,9)
A>)J+17'$*1)7*-(73-%2*7(/-()$*,)/+2%+/(,)1($*2%+/*.*,)2+/)$*,)-1*,$*2%+/(,).()N%6'1*,)(/)
($)#$*/+9))
E>)P(*$%G*1)(/)#*1(5*,)(5(12%2%+,).()*#$%2*2%0/9)
!
./02"340'5"0)*4"'''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''' (8;!
!"!#$%&'66'''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''')*%+*,'-",'./01"!0/
DESARROLLO
!$).(,*11+$$+).()$*),(,%0/)2+/,%,-()(/).+,)*2-%;%.*.(,C)$*))#1%7(1*)'4%2*.*)(/)$*)
,(22%0/) O+/,-1'22%0/) .() 2+/2(#-+,9) T*) #1%7(1*) #1+2'1*) &'() ($) (,-'.%*/-()
7*/%#'$()'/*)*#$%2*2%0/)#*1*)&'()7(.%*/-()$*)+4,(1;*2%0/)).()2*,+,C)2+/5(-'1()
,+41()$*,)-1*,$*2%+/(,).()$*,)2++1.(/*.*,)1(2-*/6'$*1(,9)H()#*,*)$'(6+)*)$*)N+17'$*2%0/).()
$*,) .(N%/%2%+/(,) .() $+,) 2+/2(#-+,) (,-'.%*.+,) @) ,') 1(#1(,(/-*2%0/) 613N%2*) (/) ($) #$*/+)
2*1-(,%*/+9)!/)$*),(22%0/).()B#$%2*2%0/)$+,)(,-'.%*/-(,)1(*N%17*/)$*,)/+2%+/(,)*.&'%1%.*,9!
Construccin de Conceptos
B/-(,).()%/%2%*1)$*)*2-%;%.*.)=C)R*6*)$*)#1(6'/-*<)
4XpVHHQWLHQGHSRUWUDVODFLyQ")
P(*$%2()'/*).%,2',%0/)2+1-*)#*1*)*#1+"%7*1,()*)$*)("#$%2*2%0/).($)2+/2(#-+9)
&DUJXHHODUFKLYRVHVBDFWKWPO&RORTXHHOGHVOL]DGRUSiJLQDHQ)
H+$%2%-() *) '/) (,-'.%*/-() &'() 7*/%#'$() $+,) ;D1-%2(,) .($) 2'*.1%$3-(1+) 4*,() BLOF) #*1*)
2+/,-1'%1)'/)1+74+%.(9)
6LQPRGLILFDUHOURPERLGHDQWHULRUPDQLSXOHHOGHVOL]DGRU7UDVODGD[)
H+$%2%-() &'() 1(*$%2() $*,) 2%/2+) -1*,$*2%+/(,) &'() ,() %/.%2*/) (/) $*) 2+$'7/*) %G&'%(1.*) .() $*)
-*4$*) %/.%2*.*) (/) ($) 2'*.(1/+) .() -1*4*5+9) H+$%2%-() *$) 1(,-+) .($) 61'#+) &'() 2+/N+17() ($)
(,-'.%*/-() 1(*$%G*) $*,) -1*,$*2%+/(,) 2+7#$(-(/) $*) -*4$*) .($) 2'*.(1/+) */+-*/.+) (/) 2*.*)
2*,%$$*)$*,)2++1.(/*.*,).($)#'/-+)1(,#(2-%;+9)
1) Observe el romboide ABCD construido por su compaero en la pizarra y anote las
coordenadas de A, B, C y D a continuacin.
A=_________, B=_________, C=____________, D=____________
2) Observe la nueva figura Qu nombre recibe el nuevo romboide? __________.
H+$%2%-() *) '/) (,-'.%*/-() &'() 1(*$%2() $(/-*7(/-() $*,) 2%/2+) -1*,$*2%+/(,) &'() ,()
%/.%2*/) (/) $*)2+$'7/*)%G&'%(1.*) .() $*) -*4$*) %/.%2*.*) (/) ($) 2'*.(1/+) .() -1*4*5+9)
H+$%2%-() *$) 1(,-+) .($) 61'#+) &'() 2+/N+17() ($) (,-'.%*/-() 1(*$%G*) $*,) -1*,$*2%+/(,)
2+7#$(-(/) $*) -*4$*) .($) 2'*.(1/+) */+-*/.+) (/) 2*.*) 2*,%$$*) $*,) 2++1.(/*.*,) .($) #'/-+)
1(,#(2-%;+9)
./02"340'5"0)*4"'''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''' (9<!
!"!#$%&'66'''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''')*%+*,'-",'./01"!0/
JFKESK!K=&
$&
%&
&&
'&
4
2
3
-2
-3
4) &RPSDUHODVFRRUGHQDGDVGHOSXQWR$FRQODVGHOSXQWR$ODVGH%FRQODVGH%
ODV GH & FRQ ODV GH & \ ODV GH ' FRQ ODV GH ' 2EVHUYD DOJ~Q SDWUyQ GH
comportamiento? Explique _________________________________________
5) Si las coordenadas del punto A son (a,b) y se desea hacer una traslacin de n
XQLGDGHVHQ[FXiOHVVRQODVFRRUGHQDGDVGHOSXQWRUHVXOWDQWH$"
' '
'
'
'
'
'
'
'
'
'
'
'
'
Z*6*)/+-*1)*)$+,)(,-'.%*/-(,)&'()$*,)-1*,$*2%+/(,)*/-(1%+1(,),()$$*7*/)-1*,$*2%+/(,)
R+1%G+/-*$(,)#+1&'()$*)N%6'1*),().(,#$*G*)#*1*$($*)*$)(5()q9!
!
!!,)%7#+1-*/-().(,-*2*1)&'()$*)*#$%2*2%0/)?(+6(41*)-1*,$*.*)'-%$%G*/.+)/W7(1+,)
(/-(1+,9))!,-+),()1(*$%G0)*,8)2+/)($)N%/).(),%7#$%N%2*1)$*)*#$%2*2%0/9!
&RORTXHHOGHVOL]DGRUSiJLQDHQ6ROLFLWHDRWURHVWXGLDQWHTXH)7*/%#'$()$+,)
;D1-%2(,).($)2'*.1%$3-(1+)4*,()!J?Z)#*1*)2+/,-1'%1)'/)1+74+!
./02"340'5"0)*4"'''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''' (9(!
!"!#$%&'66'''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''')*%+*,'-",'./01"!0/
JFKESK!K=&
(&
)&
*&
+&
2
-1
1
-2
4
9) &RPSDUHODVFRRUGHQDGDVGHOSXQWR(FRQODVGHOSXQWR(ODVGH)FRQODVGH)
ODV GH * FRQ ODV GH * \ ODV GH + FRQ ODV GH + 2EVHUYD DOJ~Q SDWUyQ GH
comportamiento? Explique _______________________________________
10) Si las coordenadas del punto E son (c, d) y se desea hacer una traslacin de n
XQLGDGHVHQ\FXiOHVVRQODVFRRUGHQDGDVGHOSXQWRUHVXOWDQWH("
' '
'
'
'
'
'
'
'
'
'
'
'
&RORTXH HO GHVOL]DGRU SiJLQD HQ 6ROLFLWH D RWUR HVWXGLDQWH FRQVWUX\D HO
-1*#(2%+)MorT!
'
11) Anote a continuacin las coordenadas del trapecio I, J, K y L
;lmmmmmmmmm3!Ilmmmmmmmmm3!vlmmmmmmmmmmmm3!Klmmmmmmmmmmmm!!
H+$%2%-()*)+-1+)(,-'.%*/-()&'()1(*$%2()$*,)-1*,$*2%+/(,)(/)$*,)2++1.(/*.*,)')@)()&'()
,() %/.%2*/) (/) $*) -*4$*) .($) 2'*.(1/+) .() -1*4*5+9) H+$%2%-() *$) 1(,-+) .($) 61'#+) &'()
2+/N+17() ($) (,-'.%*/-() 1(*$%G*) $*,) -1*,$*2%+/(,) 2+7#$(-() $*) -*4$*) .($) 2'*.(1/+)
*/+-*/.+)(/)2*.*)2*,%$$*)$*,)2++1.(/*.*,).($)#'/-+)1(,#(2-%;+9!
12) Conforme su compaero realiza las traslaciones, escriba en cada casilla las
coordenadas para cada vrtice segn la traslacin.
JFKESK!K=&
JFKESK!K8&
2
-1
1
-2
4
-1
3
4
-3
1
,&
-&
.&
/&
./02"340'5"0)*4"'''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''' (96!
!"!#$%&'66'''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''')*%+*,'-",'./01"!0/
FORMULACIN DE CONCEPTOS
!
Establezca las definiciones indicadas:
!
1) Traslacin en el plano cartesiano
D%&,0%+-%5#F"&'+&*"%&,0%"+730(%5#F"&#+3(G,0#5%4&-%&7#2*0%&*&
3K>',3&53"+'06%&+*+&('$#$%+&
&
&
!
!
!
!
!
!
!
!
!
./02"340'5"0)*4"'''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''' (9=!
!"!#$%&'66'''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''')*%+*,'-",'./01"!0/
!
2)
\%$3& *"& /*",3& '"& '-& /-%"3& 5%0,'+#%"3& $'& 5330$'"%$%+& W%4&
KX;&Q#&'+,'&/*",3&+'&,0%+-%$%&'"&'-&/-%"3&"&*"#$%$'+&'"&I&C&(&
*"#$%$'+& '"& C4& '",3"5'+& -%+& 5330$'"%$%+& $'-& "*'63& /*",3&
+3"&W%M"4&KM(X&
&
&
Aplicacin de conceptos
A continuacin se presenta una serie de actividades donde se aplican los conocimientos
estudiados en esta sesin.
P(2'(1.()*)$+,)(,-'.%*/-(,)&'()(/)$*,)-1*,$*2%+/(,),().(4(/)7*/-(/(1)$*,)7(.%.*,)
+1%6%/*$(,).()$*)N%6'1*9)
./02"340'5"0)*4"'''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''' (97!
!"!#$%&'66'''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''')*%+*,'-",'./01"!0/
1)
Respuesta
Vrtice P = __________ Vrtice O= __________ Vrtice M = __________ Vrtice N = _________
rea del cuadriltero ________________
./02"340'5"0)*4"'''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''' (9>!
!"!#$%&'66'''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''')*%+*,'-",'./01"!0/
2)
!
!
!
!
Respuesta
9pUWLFH9 BBBBBBBB9pUWLFH7 BBBBBBBB9pUWLFH6 BBBBBBB9pUWLFH5 BBBBBBB
!
!
!
./02"340'5"0)*4"'''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''' (98!
!"!#$%&'66'''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''')*%+*,'-",'./01"!0/
3)
!
!
!
!
!
Respuesta
9pUWLFH$ BBBBBBBBBB9pUWLFH% BBBBBBBBBB9pUWLFH& BBBBBBBBBB
Dnde se encuentra el punto (-2 , 1)? Explique ___________________
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
./02"340'5"0)*4"'''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''' (99!
!"!#$%&'66'''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''')*%+*,'-",'./01"!0/
4)
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
Traslacin figura B
Vrtice H = _______ Vrtice G = _________ Vrtice F = ________Vrtice E = _______
&RQVWDQWHHQ[BBBBBBBFRQVWDQWHHQ\BBBBBBBB
!
!
Traslacin figura C
Vrtice K = ________ Vrtice L = ________Vrtice I = _______ Vrtice J = _________
&RQVWDQWHHQ[BBBBBBBFRQVWDQWHHQ\BBBBBBBB
!
./02"340'5"0)*4"'''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''' (9:!
!"!#$%&'66'''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''')*%+*,'-",'./01"!0/
!
!
CIERRE
P(*$%2() $*) 1(;%,%0/) .() $+,) (5(12%2%+,) .() B#$%2*2%0/) '-%$%G*/.+) *$6'/+,) .() $+,)
-1*4*5+,)1(*$%G*.+,)#+1)$+,)(,-'.%*/-(,)@),'#(1;%,*.+,)#1(;%*7(/-()#+1)',-(.9)
H+$%2%-()2+7#*1-%1)*$6'/*,)(,-1*-(6%*,).()1*G+/*7%(/-+)(/)$+,)(5(12%2%+,9!
!
./02"340'5"0)*4"'''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''' (9;!
'
./02"340'5"0)*4"'''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''' (:<!