Escolar Documentos
Profissional Documentos
Cultura Documentos
2015
Huishoudelijke mededelingen
#vjfinance
Programma
13.00 uur:
13.15
13.45
14.15
15.00
15.30
16.00
16.15
#vjfinance
http://prezi.com/barowqr1zset/?utm_campaign=share&utm_medium=copy&rc=ex0share
#vjfinance
Marketing Communication
vastgoed markt
Procent
8
6
4
2
0
-2
NL - Repo rate
NL - 3M Schatkistpapier
Laagste rente in NL, BE, GE, FR, UK, US, SW*
*) Inclusief beleidsrente en (kort en lang) overheidspapier
NL - Disconto tarief
NL - Rendement langlopend overheidspapier
Hoogste rente in NL, BE, GE, FR, UK, US, SW*
Bronnen: Global Financial Data, Macrobond
Beleid centrale
banken
Politiek en
regelgeving
- Nul-rentes /
negatieve rentes
- Hoge (overheids)
schuld
- Regulering
- Financile repressie
gevaar!
- Kwantitatieve
verruiming
- Valuta oorlog
16
14
12
10
Procent
6
4
2
0
1960
-2
1965
1970
1975
1980
1985
1990
1995
2000
2005
2010
2015
-4
-6
10
Procent
350
300
250
200
150
100
1980
1985
1990
Verenigde Staten
1995
Japan
2000
2005
Eurozone
2010
2015
China
11
12
+
Vermogens
Kredietverlening
Consumptie en investeringen
Inflatie(-verwachtingen)
Financial Markets Research
13
kanaal kapot
Reeds teveel
publieke en private
schuld
Groei structureel
laag
Geval van Asset Rich
14
Banken
Kapitaal en reserves
Tegoeden bij Eurosysteem
Geldhoeveelheid ('M3')
Waardepapieren
Kapitaal en reserves
15
16
Pensioenfondsen (nFTK) en
verzekeraars (Solvency II)
Structureel hoge(re)
vraag naar veilige
beleggingen, zoals
staatspapier
Vergrijzing
Terugdringing overheidstekorten
Financial Markets Research
17
18
Beleid centrale
banken
Politiek en
regelgeving
- Nul-rentes /
negatieve rentes
- Hoge (overheids)
schuld
- Regulering
- Financile repressie
gevaar!
- Kwantitatieve
verruiming
- Valuta oorlog
19
??
SNB, Riksbank en
Nationalbanken 2015
20
120
US QE1
T
A
P
E
R
I
N
G
US QE3
US QE2
115
110
105
100
95
90
BOJ
QE
85
80
75
jan-09
jan-10
jan-11
jan-12
jan-13
jan-14
jan-15
USD/JPY
Financial Markets Research
21
Valuta oorlog
Verzwakking munt gaat ten koste van
de Fed en BoJ)?
22
23
24
Scenario 1
Scenario 2
Scenario 3
nn
nnn
n
n
nn
nnn
nnn
n
n
Geleidelijke
normalisatie
Doormodderen
Inflatie risico
Deflatoire krachten
Economie krijgt
blijven (Japan)
Valuta oorlog
Politiek en monetair
beleid steeds meer
verstrengeld (Japan)
Rente nog lager
(negatief)
Financile waarden
blijven kunstmatig hoog
in het systeem
gepompt
Groei en inflatie nemen
snel toe
Rentes stijgen snel en
hard
Financile waarden
kelderen
25
En hun kansen?
Benadering:
Economie
Monetair
Politiek
Scenario 1
Scenario 2
Scenario 3
nn
nnn
n
n
nn
nnn
nnn
n
n
Geleidelijke
normalisatie
Doormodderen
Inflatie risico
Deflatoire krachten
Economie krijgt
blijven
Valuta oorlog
Politiek en monetair
beleid steeds meer
verstrengeld
Rente nog lager
(negatief)
Financile waarden
blijven kunstmatig hoog
in het systeem
gepompt
Groei en inflatie nemen
snel toe
Rentes stijgen snel en
hard
Financile waarden
kelderen
26
27
Maar de toekomst
is per definitie onzeker!
Disclaimer
Non Independent Research
De op/via deze publicatie door Coperatieve Centrale Raiffeisen-Boerenleenbank B.A. (hierna:"Rabobank") verstrekte informatie is uitsluitend aan
Nederlandse afnemers gericht en is geen beleggingsadvies of enige andere beleggingsdienst in de zin van artikel 1: 1 van de Wet op het financieel
toezicht. De inhoud van deze publicatie is gebaseerd op betrouwbaar geachte openbare informatiebronnen. Er wordt echter geen garantie of
verklaring gegeven omtrent de juistheid en volledigheid van de informatie, noch uitdrukkelijk, noch stilzwijgend. U dient zelf na te gaan of eventueel
in deze publicatie opgenomen beleggingsadviezen in overeenstemming zijn met het voor u vastgestelde doelrisicoprofiel. U kunt daarover ook
contact opnemen met uw adviseur van de Rabobank. De in deze publicatie opgenomen informatie/adviezen zijn geen expliciete of impliciete
beleggingsaanbeveling en kunnen op ieder moment zonder verdere aankondiging worden gewijzigd. De verstrekte informatie is uitsluitend indicatief
en kan zonder voorafgaande waarschuwing worden gewijzigd. Aan de verstrekte informatie kunnen geen rechten worden ontleend. De waarde van
beleggingen kan fluctueren. In het verleden behaalde resultaten bieden geen garantie voor de toekomst. Rabobank alsook (eventuele) overige
leveranciers van informatie aan deze publicatie(s) aanvaarden geen enkele aansprakelijkheid voor de inhoud van deze publicatie en de
daarop/daardoor verstrekte informatie. Rabobank aanvaardt ook geen enkele aansprakelijkheid voor de inhoud van publicaties die niet door
Rabobank worden onderhouden en waarnaar wordt verwezen of die verwijzen naar de publicaties van Rabobank. Afnemer van de informatie is
verantwoordelijk voor de keuze en het gebruik van de informatie. De informatie mag uitsluitend door de afnemer zelf worden gebruikt. Afnemer mag
de informatie niet overdragen, verveelvoudigen, bewerken of verspreiden. Afnemer is verplicht aanwijzingen van Rabobank omtrent het gebruik van
de informatie op te volgen. Ten aanzien van de inhoud van de informatie bestaat geen overnemingvrijheid; alle auteursrechten, ook die bedoeld in
art.15 Auteurswet worden voorbehouden. Nederlands recht is van toepassing. Iedere lokale Rabobank en de andere onderdelen van de Rabobank
Groep die als een beleggingsonderneming zijn aan te merken, zijn als zodanig geregistreerd bij de Autoriteit Financile Markten te Amsterdam.
29
DE DAG VAN DE
VASTGOEDFINANCIERING
19 maart 2015
OPTIMAAL RESULTAAT?
Loket vastgoedfinanciering is
weer open, maar hoe krijg je
de beste deal?
Hoe komen financiers tot een rentetarief en hoe kun
je daar als belegger invloed op uitoefenen?
1.
2.
3.
31
Financile aspecten
Kwalitatieve aspecten
Concurrentie
ONDERWERPEN
Marktrente of spread:
Waar focus je je op?
Voorwaarden en ratios
Financile en kwalitatieve aspecten
32
Spread
80-120bp
300bp
150-450bp
Marktrente
4,00%
0,50%
2008
33
2015
Uit
Bank
bashing
In
Meedenken
34
BEOORDELINGSKADER BANK
We verwachten meer ondernemerschap van een
bank toon zelf ook meer risico beheersend gedrag
Financieren is gecalculeerd risicos nemen = Risk
Management
Ingewikkelde kwantitatieve modellen, maar in de
basis managen van het expected loss (EL):
EL = PD x LGD x EaD
35
EL = PD x LGD x EaD
EaD: exposure at default
Uitstaande vordering op het moment van faillissement
36
Kwalitatieve onderbouwing:
Strategie (wat is het verhaal)
37
38
Severity of impact
Insurance risk
Liquidity risk
Funding risk
Country risk
Market risk
Credit risk
Operational risk
2
Legal &
regulatory risk
Interest rate
risk
1
0
0
Probability of occurence
39
CONCURRENTIE?
Financieringsbronnen van ondernemingen in diverse regios
Banken
25%
65%
85%
Kapitaalmarkt
75%
35%
15%
US
40
UK
Eurozone
INSTITUTIONELE BELEGGERS
Lage rente op de kapitaalmarkt is een groot
probleem voor veel beleggers search for yield
Vastgoedfinanciering is een opkomende asset class
Verzekeraars en pensioenfondsen hebben voorkeur
voor extern vermogensbeheer debt funds
Grote belofte, maar banken zijn sinds 1 jaar weer
terug in de race concurrentie neemt toe
41
Specifieke focus:
Risico
Senior, achtergesteld of
unitranche
Beleggingsstrategie
Core, Opportunity,
Distressed
Geografisch
42
SAMENVATTEND
Loket vastgoedfinanciering is weer open,
maar hoe krijg je de beste deal?
43
INFORMATIE
Bezoekadres:
Buitenplaats Vaeshartelt
Weert 11
6222 PG Maastricht
T: 043 325 50 50
W: www.montesquieu.nl
44
Pauze
15.00
15.30
16.00
16.15
#vjfinance
Inhoud
Lessons learned
ING REF NL
Vastgoedsegmenten, in welke ziet de bank kansen?
We hebben een vastgoedfonds gefinancierd. Het pand zit in een aparte B.V.
Waarde bij aanvang 1-12-2005: 9.550 k. Lening: 5.900 k. Geen regulier
aflossingen.
LTV 62%
Scenario:
Huurcontract loopt op 1-12-2010 af. Huurder vertrekt 1 jaar eerder
Cashflow droogt op. Participanten storten niet bij.
Hele straat staat te koop/te huur, geen koper of huurder te vinden.
Waardering per heden (ING): 2.000 k.
LTV: 295%
Debalancing / derisking
voordat de vastgoedcrisis
begon
(Miljoen)
25.000
20.000
15.000
2008
2009
10.000
2010
2011
2012
5.000
2013
medio 2014
ING REF NL
ING Real Estate Finance financiert commercieel
vastgoed.
Wij bieden clinten financieringsoplossingen voor hun
wereldwijde en lokale vastgoed financieringsbehoeften.
Gevestigd in alle belangrijke commercile
vastgoedmarkten
4.000+ vastgoedbeleggers
Track record, kennis en expertise
Onderdeel van ING Bank en ING Commercial
Banking
Netherlands
Peter Gbel
Amsterdam
Hans Vissinga
International II
Jan-Evert Post
UK
Germany
France
Poland
Italy
Asia
Arie Hubers
Barbera Brand
Arnhem
Onze clinten
Corporate
Clients
International I
Michael Shields
Ruud Pastor
Spain
Eindhoven
Begga Berben
Structured
Products
Group
LTV
Aflossing
Interest
Coverage
Ratio (ICR)
Woningen
70%
Minimaal 2%
Minimaal 1.2
Winkels
70%
Minimaal 2%
Minimaal 1.2
Kantoren
65%
Minimaal 3%
Minimaal 1.35
Logistiek
65%
Minimaal 3%
Minimaal 1.5
Vastgoed financieren is afhankelijk van de analyse van een groot aantal kenmerken, zoals
genoemd:
Alternatieve aanwendbaarheid
Loan to Value, Interest Coverage Ratio & Debt Service Coverage Ratio
Debiteur
Winkels
Woningen
Kantoor
Supermarkten
EUR 75 mln
EUR 25 mln
EUR 10 mln
EUR 15 mln
A-locatie
Amsterdam
Gespreid over
Nederland
Rotterdam
Buurtwinkelcentra
LTV 64%
LTV 70%
LTV 75%
LTV 52-60%
Lening: 5 jaar
Lening: 10 jaar
Lening: 5 jaar
Lening: 7 jaar
55
Contact?
www.INGREF.com
57
NIBC Bank
De bijzondere bank voor beslissende momenten
Organisatie
CORPORATE
BANKING
CONSUMER
BANKING
Kerncijfers
2014 2013
2012
23,1
26,5
22,3
TREASURY
RISK MANAGEMENT/
CORPORATE CENTER
272
24
22
73
637
596
627
58
Ruime ervaring
met flexibele en
creatieve
financieringsstructuren voor
alle segmenten
binnen
commercieel
vastgoed
59
Institutionele
beleggers in
staat om
langere
financiering te
verstrekken
Na jaren van lagere volumes breiden sommige banken hun balans uit,
terwijl andere onder invloed van AQR nog steeds vastgoedfinanciering
afbouwen
60
Korte financiering
61
Pro Vast
Woningontwikkeling Fred Roeskestraat Amsterdam
62
Holland Park
Grootschalige gebiedsherontwikkeling kantorenlocatie Bergwijkpark in Diemen
63
64
Internationaal distributieplatform
65
Enkele Kandidaten
NIBC heeft
jarenlange
ervaring met de
volgende partijen
66
EUR 25m+
Tot 20-jarige looptijd
Indicatieve marge 110 - 130bps
67
www.vastgoedhypotheek.nl
68
68
68
Woningmarkt in Beweging
Interesse in beleggen
in verhuurde woningen
Mogelijkheden om huren
sneller te verhogen
Spaargeld rendeert
matig
Financiering lastig
verkrijgbaar
Hypotheek- en
retailbanken
verstrekken
nauwelijks nieuwe
leningen en willen
portefeuille
reduceren
Vraag naar
huurwoningen
NIBC
Vastgoed
Hypotheek
Starters willen
langer flexibiliteit
Financiering
koophuis moeilijker
69
Verhuurde woningen in
geselecteerde gebieden in
de Randstad
Rentevast: 1, 5 of 10 jaar
Geselecteerde partners:
Adviseurs en taxateurs
Voor wie
Vermogende particulier /
Box 3 belegger
Nederlandse rechtspersonen
70
Risico Analyse
Kredietnemer
CDD en herkomst
eigen middelen
Inkomensnorm
Track record
Onderpand
Financieel
Locatie
Loan to Value
Status onderhoud
Uitgebreide taxatie
Huurinkomsten
(DSCR)
Milieu
Primair op basis
van huurinkomsten
Check op
markthuur
Huurcontracten
71
Corporate Banking
Heldere antwoorden op complexe financile vragen
Onroerend Goed
Agrifood & Retail
Industrie
Infrastructuur & Duurzame
Energie
72