Mosty

z drewna klejonego
w Polsce
prof. dr hab. in. Jan Biliszczuk

ierwsze zastosowanie dwigarw klejonych z desek

Wydzia Budownictwa Ldowego i Wodnego,

w mostownictwie to realizacja dwch kadek dla
Zakad Mostw Politechniki Wrocawskiej;
pieszych nad rzek Drwc w Brodnicy (tab. 1). Kadki
Zesp Badawczo-Projektowy
te zostay zaprojektowane w Pracowni Konstrukcji z DrewMOSTY-WROCAW

mgr in. Wojciech Barcik

Zesp Badawczo-Projektowy
MOSTY-WROCAW, Mostostal Warszawa

mgr in. Przemysaw Prabucki,

mgr in. Mariusz Sukowski
Zesp Badawczo-Projektowy
MOSTY-WROCAW

W latach siedemdziesitych
ubiegego wieku
wybudowano
w Polsce Zakad
Wielkowymiarowych Konstrukcji
Drzewnych
w Cierpicach
koo Torunia.
Wytwrnia
ta produkowaa
dwigary klejone
z desek o rnych
ksztatach (belkowe, ramowe,
ukowe), gwnie
dla potrzeb
budownictwa
rolniczego. Wwczas powstaa
realna moliwo
wykorzystania
dwigarw
klejonych z desek
do budowy obiektw mostowych.

40

na ORED w Cieplicach przez Stanisawa Nowaka.

Dalsze prby zastosowa dwigarw z drewna klejonego
w budownictwie mostowym, czynione w latach 19802000, byy niestety nieudane.
Na rys. 1 przedstawiono niezrealizowany projekt kadki
nad autostrad A4 z roku 1989 (3). Zaprojektowano obiekt
podwieszony z drewna klejonego. Niestety, zmieniy
si wytyczne projektowania autostrad i w tym miejscu
powsta uk Erosa. Nastpn prb zastosowania drewna
klejonego by rwnie niezrealizowany projekt przestawnej kadki dla pieszych (7) wykonany dla GDDP Oddzia
w Warszawie (rys. 2).
Tak wic dopiero po 30 latach od powstania pierwszych
konstrukcji zrealizowano w Polsce nastpne obiekty, w tym
kadk w Sromowcach Ninych o rekordowej w wiecie
rozpitoci drewnianego przsa podwieszonego.

Jest to obiekt belkowy jednoprzsowy o rozpitoci

35,14 m (fot. 1). W przekroju poprzecznym umieszczono
sze dwigarw z drewna klejonego. Belkowe dwigary gwne o zakrzywionej osi maj zmienn wysoko
od 0,651 m na podporach do 1,61 m w rodku rozpitoci,
co daje stosunek h/l=1/21,7. Szeroko dwigarw wyno-

Lp.

2.
3.
4.
5.
6.
7.

Lokalizacja obiektu

Rozpitoci przse [m]

Belkowa kadka nad rzek Drwc

35,14
w Brodnicy
Ramowa kadka nad rzek Drwc
2,50 + 35,00 + 4,00 + 23,00
w Brodnicy
Belkowa kadka dla pieszych na terenie
~12
osiedla Wolumen w Warszawie
Podwieszona kadka pieszo-rowerowa
2 x 10,50 + 90,00
przez Dunajec w Sromowcach Ninych
Kadka w parku przy Dworku Stasinek
4,80 + 8,00
w Biaoce k. Warszawy
+ 4,80
Ramowa kadka pieszo-rowerowa nad
40,59
Fos Miejsk we Wrocawiu
Kadka w parku na Ursynowie
10,00
w Warszawie

Tab. 1. Kadki z drewna klejonego zrealizowane w Polsce

Kadka ramowa nad Drwc

w Brodnicy
Jest to interesujcy obiekt wybudowany w roku
1975 (1, 6). Cakowita dugo kadki wynosi 64,5 m,
a rozpitoci poszczeglnych przse s nastpujce:
2,50 + 35,00 + 4,00 + 23,00 m. Widok obiektu pokazano
na fot. 2. Dwigary klejone o zoonej geometrii oparto na podporach betonowych za pomoc uchwytw
(oysk) stalowych. W przekroju poprzecznym kadki usytuowano 4 dwigary. Pomost wykonano z dwch warstw
desek przybitych gwodziami.

Kadka pieszo-rowerowa
w Sromowcach Ninych

Belkowa kadka nad Drwc

w Brodnicy

1.

si 0,16 m, a ich rozstaw w przekroju poprzecznym jest

rwny 0,488 m. Pokad szerokoci 2,83 m stanowi pomost
z podwjnej dyliny uoonej w jodek. Przso oparto
na betonowych przyczkach. Obiekt obecnie (rok 2010)
ma wymienion porcz z drewnianej na stalow. Stan
obiektu ocenia si jako dobry.

Kadk (2, 5) zaprojektowano jako konstrukcj podwieszon (rys. 3). Ukad konstrukcyjny obiektu to przso
nurtowe o rozpitoci 90,0 m i dwa przsa nabrzene
o rozpitociach 2 10,50 m. Cakowita dugo obiektu
wraz z rampami gruntowymi wynosi 149,95 m.
Konstrukcja pomostu kadki zostaa podwieszona za pomoc mieszanego ukadu cigien (rys. 4) do pylonu wy-

Rok realizacji
1975
1975
2002
2006
2008
2009
2010

Projektant/wykonawca
Pracownia Konstrukcji z Drewna ORED w Cierpicach (S. Nowak)/
Zakad Wielkowymiarowych Konstrukcji Drzewnych w Cierpicach
Pracownia Konstrukcji z Drewna ORED w Cierpicach (S. Nowak)/
Zakad Wielkowymiarowych Konstrukcji Drzewnych w Cierpicach
Andrewex Cierpice
Zesp Badawczo-Projektowy MOSTY-WROCAW
(J. Biliszczuk)/Schmees&Lhn
P. Lewandowski architektura, H. Zobel i P. towski
konstrukcja /Z. Sienkiewicz i Bracia Ludwiscy
Zesp Badawczo-Projektowy MOSTY-WROCAW (J. Biliszczuk)
i isba architektura/Schmees&Lhn
M. Romaczuk architektura,
H. Zobel i P. towski konstrukcja/Grima-Projekt

mosty materiay i technologie

Rys. 2.

Rys. 1.

PRZEKRJ POPRZECZNY
PRZEZ POMOST

PRZEKRJ POPRZECZNY
PRZEZ KONSTRUKCJ

275

2700

Dwigar z drewna
klejonego

Stenia wiatrowe
2720
3020
3500

300
240

1600
1875

Prama stalowa
Pokad z desek

WIDOK Z GRY

Mur oporowy z
gruntu zbrojonego

300
240

26840

Szalwka z drewna
modrzewiowego

rz. DUNAJEC

Wanty z prtw

WIDOK Z BOKU

POLSKA
Sromowce Nine

SOWACJA
Cerveny Klastor
6200
5500

26840

Wanty z lin
Pylon I508/25

500
Rys. 3.

10500
10500
21000

16000

15000

15000
15000
90000
112000

15000

14000

500

12500

1500

rz. DUNAJEC

Rys. 1. Niezrealizowany projekt autostradowej kadki dla

pieszych z roku 1989 (3)
Rys. 2. Projekt przestawnej kadki dla pieszych o dwigarach
z drewna klejonego (7) (1996)
Rys. 3. Projekt kadki przez Dunajec w Sromowcach Ninych (2)

41

Pylon - rura I508 mm

Wanty podwieszajce - cigna

linowe VV I40 i VV-2 I28 mm

Systemowe zakotwienie bierne wanty

3,02
2,50

Wanty podwieszajce - cigna

linowe VV I40 i VV-2 I28 mm
Blacha zakotwienia w pylonie

Szalwka z drewna
modrzewiowego

Systemowe zakotwienie czynne

wanty z moliwoci regulacji nacigu

Stenie pylonu - rura I406 mm

1,20

Prama stalowa
,0
75

Systemowe zakotwienie
przegubowe prtw sprajcych

Systemowe zakotwienie czynne

wanty z moliwoci regulacji nacigu

Pokad z desek
1,60

Wanty odcigowe - prty

sprajce I60 i I52 mm
Dwigar gwny
z drewna klejonego

Pyta zakotwienia

Pyta
zakotwienia

Pyta kotwica gr. 40mm

Zamocowanie korytkowe
elementw podwieszenia
do dwigarw gwnych
Kotwy

ciana boczna
przyczka

Stenia wiatrowe

Rura poprzeczna
I 406 mm

Otwr technologiczny pod

urzdzenie do nacigu want

Rys. 4.

Zamocowanie
korytkowe

Rura poprzeczna I 406 mm

2,70

2,70
5,40

Rys. 4. Ukad podwieszenia

Fot. 1. Belkowa kadka nad Drwc
w Brodnicy stan aktualny
Fot. 2. Ramowa kadka z drewna
klejonego nad Drwc w Brodnicy (9)
Rys. 5. Konstrukcja kadki pieszo-rowerowej z drewna klejonego nad Fos Miejsk
we Wrocawiu
Rys. 6. Opis numeryczny konstrukcji
przsa

Fot. 1.

42

Fot. 2.

konanego z rur stalowych o rednicy 508/30 mm, ktry

wznosi si na wysoko 26,84 m ponad betonowy trzon.
Pylon pochylono pod ktem 75,0 w kierunku przsa
nurtowego. Materia konstrukcyjny wszystkich elementw
pylonu stal 18G2A. Wszystkie poczenia elementw
stalowych zaprojektowano jako spawane.
Pomost kadki zaprojektowano jako drewniany z elementami stalowymi. Szeroko uytkowa pomostu wynosi
2,50 m, za szeroko cakowita 3,50 m. Cakowita wysoko
pomostu (wraz z porczami) to 1,87 m. Konstrukcj pomostu stanowi dwa dwigary z drewna klejonego, stone
stalowymi pramami i ukadem ste wiatrowych (rys. 3).
Dwigary pomostu zaprojektowano z drewna wierkowego KL32 o wysokoci 1,60 m i szerokoci 0,30 m. Cakowita
dugo dwigarw klejonych jest rwna 112,0 m. Wewntrzne, zewntrzne oraz grne powierzchnie dwigarw
wyoono szalwk z drewna modrzewiowego (fot. 3).
Werykacj poprawnoci projektu (oprcz przeprowadzonych bada) byy huraganowe wiatry w styczniu
2007 roku o prdkoci dochodzcej do 40 m/s (okoo
140 km/h), w czasie ktrych na obiekcie nie wystpiy
adne utrudniajce eksploatacj zjawiska.

Na fot. 3 pokazano detale konstrukcyjne ste, oysk

i zakotwie cigien.
Ustrj nony zmontowano z elementw wykonanych
w wytwrni. Dugoci poszczeglnych segmentw byy
nastpujce: 24,75+5 x 15,01+12,18 m. Segmenty z wytwrni (w Niemczech) przetransportowano samochodami
na plac budowy, gdzie ustawiono je (przy uyciu urawia)
na podporach tymczasowych i scalono.
Poczenie segmentw wykonano za pomoc nakadek z blach stalowych skrconych na ruby pasowane.
Nastpnie ustrj nony podwieszono, stosujc liny rmy
Pfeifer. Nacig wykonano metod na dugo. Udao si
uzyska zaplanowan niwelet obiektu z du dokadnoci. Widoki gotowego obiektu pokazano na fot. 4.

Obiekt przy Dworku Stasinek

Obiekt trjprzsowy z drewna klejonego w postaci belki cigej o rozpitociach przse 4,80 + 8,00 + 4,80 m
posadowiony porednio na palach drewnianych. Projekt: Piotr Lewandowski architektura, Henryk Zobel
i Piotr towski konstrukcja. Kadk wybudowano
w roku 2008.

mosty materiay i technologie

WIDOK Z BOKU
A

0,39

41,64

8,83

0,03 1,65

18,18

14,62
40,59

Pochwyt balustrady - drewno lite

Balustrada z wypenieniem szklanym

PROMENADA
STAROMIEJSKA

6,0%

UL. PODWALE
CHODNIK

B
FOSA MIEJSKA
ZBIORNIK B

0,72

0,65

3,38

1,65

2,00

1,70

A
0,57

1,58

PODPORA NR2
4,40

PODPORA NR1
1,29

Pale wiercone O0,60

L=6,00m

Pale O0,46m
L=4,30m

4,61

3,38

0,65

8,05

Pale wiercone O0,60

L=10,00m

WIDOK Z GRY
43,17
0,36

0,03

41,10

0,03 1,65

40,59

1,80

62
,27

4,90

4,00

3,50

1,80

0,03

1,20 1,20 1,20

,0

FOSA MIEJSKA
ZBIORNIK B

PROMENADA
STAROMIEJSKA

0,25

75

1,74

6,0%

Nawierzchnia z desek frezowanych

,1 4

6,0%

58

UL. PODWALE
CHODNIK

1,45 1,45

0,25

40,38

40,81
41,64

0,03 1,65

43,35

PRZEKROJE POPRZECZNE

A-A

B-B

3,96

2,5%

50 0

0,46

Profile maskujce

Kliny poprzeczne
100x120 co 625mm

Balustrada z
wypenieniem szklanym

Przekadki neoprenowe

2,95
3,52

0,30

Stenie dwigarw
blacha gr. 12mm

0,30

0,30
1,10
17,50 17,50

0,30

0,30

0,60

A
Nawierzchnia z desek frezowanych

Dwigar gwny z
drewna klejonego GL32h
50mm
64 y94mm

Podunice z drewna litego

10mm

Pyta BFU - sklejka budowlana bukowa 25mm

Kliny z drewna litego 100mm/

0,60
A

0,60

0,14

2,5%

Przekadki neoprenowe
3,45

0,30

Stenie dwigarw
blacha gr. 12mm

0,30

3,52
17,50

0,30

18

0,30

0,30

1,10

110 y154mm

Pokad z drewna klejonego GL32h

Rys. 6.

2,5%

40

Kliny poprzeczne
100x120 co 625mm

Izolacja przeciwwodna

Rys. 5.

0,60

Profile maskujce

0,95

Dwigar gwny z
drewna klejonego GL32h

0,60

1,20

0,60

Iluminacja pomostu w
3,68 pochwycie balustrady

0,46

0,60

0,23

1,73

2,5%

0,60

0,14

3,50

0,32

0,60

0,23
Pochwyt balustrady
z drewna litego
0,14

1,20

0,60

0,32

1,20

Balustrada z
wypenieniem szklanym

Iluminacja pomostu w
3,68 pochwycie balustrady

0,23

0,40

3,50

Pochwyt balustrady
z drewna litego
0,14

1,20

0,23

3,96

120mm

43

Pimiennictwo
1. Biliszczuk J., Bie J., Maliszkiewicz P.: Mosty z drewna
klejonego. WKi, Warszawa
1988.
2. Biliszczuk J., Hawryszkw P.,
Wgrzyniak M., Maury A.,
Sukowski M.: Podwieszona
kadka z drewna klejonego w Sromowcach Ninych.
Inynieria i Budownictwo,
nr 1-2/2008, s. 5-8.
3. Biliszczuk J., Machelski Cz.,
Onysyk J.: Projekt kadki dla
pieszych z drewna klejonego.
Inynieria i Budownictwo,
nr 3/1996, s. 174-176.
4. Biliszczuk J., Onysyk J., Styrylska J., Boniecki T., Barcik W., Sukowski M.: Kadka
pieszo-rowerowa nad Fos
Miejsk w rejonie placu Orlt Lwowskich we Wrocawiu. Mosty Dolnolskie,
5/2009, s. 34-37.
5. Hawryszkw P.: Badania dynamiczne kadki dla pieszych
w Sromowcach Ninych.
Inynieria i Budownictwo,
nr 1-2/2008, s. 9-13.
6. Nowak S.: Konstrukcje drewniane w obiektach zrealizowanych w oparciu o projekty
pracowni konstrukcji z drewna ORED w Cierpicach.
Konferencja nt. Badania
nad zastosowaniem drewna i materiaw drewnopodobnych we wspczesnych
konstrukcjach budowlanych.
Tom 2. Szczecin 1983.
7. Prabucki P., Onysyk J., Biliszczuk J.: Przestawne kadki
dla pieszych wielokrotnego
uytku. Bezpieczne drogi,
nr 1/2000, s. 15-17.
8. Zobel H., Alkhafaji T.: Mosty
drewniane. WKi, Warszawa 2006.
9. Dokumentacja fotograczna: www.andrewex.com

44

Rys. 7.

Kadka pieszo-rowerowa
nad Fos Miejsk
we Wrocawiu
Kadk zaprojektowano w formie jednoprzsowej
konstrukcji belkowej (rys. 5) o rozpitoci teoretycznej
40,59 m. Szeroko uytkowa pomostu wynosi 3,50 m, natomiast szeroko cakowita pomostu to 4,0 m. Cakowita
dugo konstrukcji wynosi 43,35 m, a spadek poduny
niwelety kadki wynosi 6,0%.
Konstrukcj non przsa tworz trzy dwigary
gwne o zmiennej wysokoci przekroju. Dwigary
wykonano z drewna klejonego wierkowego (4) klasy
GL32h. Wysokoci dwigarw zmieniaj si w przedziale 0,95-2,35 m, natomiast wszystkie maj sta szeroko wynoszc 0,30 m. Skrajne dwigary pochylono
o 17,50 wzgldem paszczyzny pionowej. Belki gwne
stono na dugoci przsa poprzecznicami z blachy
stalowej gruboci 12 mm. Zabezpieczenie antykorozyjne elementw stalowych wykonano w postaci metalizacji o gruboci min. 200 m i zewntrznych powok
malarskich gr. 200 m.
Pyta pomostowa ma form poziomego blatu z klejonego
drewna wierkowego klasy GL32h o gr. 12 cm, na ktrym
oparto konstrukcj pomostu przedstawion na rys. 5.
Do pokadu przytwierdzono belki prolujce spadek
poprzeczny w rozstawie 60 cm. Na belkach prolujcych
oparto pyty BFU o gruboci 2,5 cm, na ktrych zostaa
pooona mata wodoszczelna.
Nawierzchni kadki wykonano z desek z drewna
egzotycznego Bongossi o podwyszonej stabilnoci
wilgotnociowej oraz odpornego na dziaanie czynnikw biologicznych, o gruboci 50 mm, frezowanych

podunie. Nawierzchni zamocowano do pomostu

na drewnianych legarach podunych 10 cm x 10 cm.
Na krawdziach pomostu zaprojektowano balustrady
z wypenieniem ze szka hartowanego zwieczone pochwytem z litego drewna, pod ktrym ukryto owietlenie pomostu.
Konstrukcj przsa oparto na przyczku nr 1 w sposb przegubowo przesuwny na stalowych oyskach
stycznych, natomiast w korpusie podpory nr 2 utwierdzono w sposb sztywny 160 prtami wysokiej wytrzymaoci o rednicy 30 mm. O podparcia na oyskach
jest w skosie w stosunku do osi podunej wynoszcym 75,0.
Przyczek nr 1 zaprojektowano jako zatopiony
w skarpie, w formie ukonej belki (skos podpory 75,0)
o szerokoci 0,87 m i dugoci 4,14 m, zwieczajcej
3 pale wiercone o rednicy 0,60 m i dugoci 6,00 m.
Belka wraz ze ciank wirow oraz cianami bocznymi
tworz nisz, w ktrej usytuowano oyska.
Przyczek przeciwlegy zaprojektowano w formie masywnego korpusu o gr. 1,65 m, zamknitego z zewntrz
cianami bocznymi tworzcymi gniazdo, w ktrym
osadzono i zakotwiono konstrukcj przsa. Korpus oparto na pycie fundamentowej o wymiarach
4,90 m x 8,05 m i gr. 1,70 m, bdcej zwieczeniem
11 pali wierconych o rednicy 0,60 m i dugoci
10,00 m. Obie podpory wykonano z betonu B40, natomiast pale z betonu B30.
Konstrukcj kadki zaprojektowano przy wykorzystaniu
systemu ROBOTv6. Obliczenia statyczne konstrukcji w fazach montaowych oraz fazie eksploatacji wykonano
w oparciu o opis numeryczny konstrukcji przedstawiony
na rys. 6. Opis ten wykorzystano rwnie do wyznacze-

mosty materiay i technologie

Fot. 3.

Fot. 4.

Fot. 5.

Fot. 6.

nia podstawowych cech dynamicznych. Konstrukcj

kadki opisano numerycznie jako ukad przestrzenny
klasy e2,p3, odzwierciedlajcy jej ksztat zarwno w planie, jak i przekroju poprzecznym cznie ze sposobem
podparcia konstrukcji przsa.
Na rys. 7 pokazano przykadow obwiedni wytenia
dwigarw w wyniku zginania w fazie uytkowej kadki.
Kadka przesza pomylnie testy obcieniowe potwierdzajce suszno przyjtych zaoe obliczeniowych.
Gotowy obiekt pokazano na fot. 7.

Kadka dla pieszych

w parku na Ursynowie
Kadka jest obiektem jednoprzsowym o dwigarach
z drewna klejonego, o rozpitoci 10,00 m. Porcze
wykonano ze szka organicznego. Obiekt (fot. 6) powsta
w roku 2010.

Fot. 7.

Podsumowanie
W Polsce ukazay si dwie monograe dotyczce
tematyki konstrukcji z drewna klejonego, wic projektanci
i wykonawcy maj podstawy pozwalajce na szczegowe poznanie tego typu konstrukcji (1, 8).
Przez wiele lat byo trudno przekona polskich inwestorw do znanego w wiecie faktu, e drewno klejone jest
penowartociowym materiaem przydatnym do konstrukcji mostowych, co potwierdzaj liczne zagraniczne
i nieliczne polskie realizacje. Obiekty z drewna znakomicie
wpasowuj si w naturalny krajobraz, czynic przestrze
bardziej przyjazn ludziom.
Dwa obiekty wykonane w Brodnicy s w eksploatacji ju
trzydzieci pi lat i ich stan techniczny jest zadowalajcy,
co wiadczy o duej trwaoci tego rodzaju konstrukcji.
W ostatnim czasie powstao w Polsce kilka znaczcych
obiektw, co zapewne przyczyni si do szerszego stosowania dwigarw z drewna klejonego.

Rys. 7. Obwiednie wytenia dwigarw

gwnych w fazie uytkowej
Fot. 3. Szczegy konstrukcyjne: a) widok
na podparcie pomostu na pylonie,
b) oysko, c) i d) zakotwienia want
w przyczku i poprzecznicach przsowych
Fot. 4. Widoki gotowego obiektu
Fot. 5. Kadka dla pieszych w parku
przy Dworku Stasinek w Biaoce koo
Warszawy (fot. P. towski)
Fot. 6. Kadka dla pieszych w parku
na Ursynowie (Warszawa) (fot. P. towski)
Fot. 7. Kadka nad Fos Miejsk
we Wrocawiu

45