Escolar Documentos
Profissional Documentos
Cultura Documentos
Hacia
74, 1 (1993)
45-74
la doctrina marcionitica
de la redencin
de valor2.
Le
24,21:
()
Nos
Israel
autem
sperabamus
quia
[et nunc super haec omnia,
1
Marcion: Das Evangelium vom Fremden Goti1, Leipzig, 1924 pp. 18-21.
2 Entre
Sacramentum chez
la bibliografia indirecta convendria citar D. Michaelides,
Tertullien, Paris 1970, pp. 172-191; J. Ysebaert,
Propitiation, Expiation and Redemption in
Greek Biblical Terminology, en Mlanges Chr. Mohrmann. Nouveau recueil, Utrecht 1973,
8-12; y sobre todo R. Braun, Deus christianorum2, Paris 1977 pp. 500-511. 718s.
34:20 PM
ANTONIO ORBE, S I.
46
recobrar su libertad por obra del Mesias. Era lo que del Nazareno
esperaban los discipulos de Emas. No precisaba que a tal idea
hubiesen llegado por la lectura de los profetas. Una mala inteligencia
del Evangelio de Jess les habia dominado, corno a tantos otros, sin
bilem,
honorum
operum"
(vulg.)?
Sus
conceptos
eran
Tert., adv. Marc. IV, 43,3. Y enseguida (ib. 5): Itaque quod existimaverant, id
credi se, eum se confirmabat quem existimaverant, creatoris scilicet Christum,
redemptorem Israhelis.
4
En esto, corno Tertuliano.
II (Tertullien) n'attachait pas eux (resp. "redemptio,
redemptor") l'image matrielle du paiement d'une rangon, car cette implication est absente
des noncs scripturaires qui taient l'origine de l'usage chrtien: R. Braun.
Deus
christianorum 511.
5
Quia apud Dominum misericordia, et copiosa apud eum redemptio, et ipse redimet
Israel ex omnibus iniquitatibus eius.
6
Tert., adv. Marc. V, 21,1: Soli huic epistolae (ad Philemonem)
brevitas sua
profuit, ut falsarias manus Marcionis evaderet. Miror tamen, cum ad unum hominem
litteras factas receperit, quod ad Timotheum duas et unam ad Titum de ecclesiastico statu
compositas recusaverit.
7
Cf. R. Braun, Deus christianorum 507 n. 2.
8 Cf.
Clemente
Al., Strom VI, 13, 106, 4; 17, 159, 9.
volens
34:20 PM
HACIA LA DOCTRINA
MARCIONTICA
DE LA REDENCIN
47
1 Pe
redempti
1, 18-19:
Scientes
estis ()
auro
quod non corruptibilibus
de vana conversatione
paternae
vel argento
traditionis:
antiquas
celebrationes;
significai
autem
animam
mundam
9
Cf. Tert., adv. Marc. IV, 11,1 de Petro, legis homine. Otros testimonios en
Marcion 38.
Harnack,
10
En adv. Marc. V, 7,4 empti sumus magno; 7,5 aliquo magno redemit... quae
Para otros lugares tertulianeos Braun, Deus christianorum 509, 3.
magno comparavit.
11
Vase Braun,
Deus christianorum 510.
12
Adumbrationes
in 1 Petri 1,19.
13
Ped II, 2,19,4. Sobre la doble sangre del Sefior, despus, encomento a Ef 1,7.
34:20 PM
48
Demiurgo.
2 Pe
vobis
qui
vero et pseudoprophetae
in populo,
sicut et in
2,1: Fuerunt
et eum
erunt magistri mendaces,
introducent
sectas
perditionis,
qui
sibi
cele
emit ()
eos Dominum
negant:
superducentes
de la exegesis
antimarcionita
del autor
14
Homil. Il, 17 fin.
15
Agoratzo para designar la accin salvifica de Cristo figura adems en 1 Cor 6,20
(recogido por Marcin)
y en 1 Cor 7, 23; Apoc 5,9; 14,3. Cf. Braun, Deus christianorum
507. Bajo la forma exagoratzo denuncia Marcin los dos lugares (Gal 3,13
y 4,5) en que
figura. Cf. Braun, Deus christianorum 507.
34:20 PM
HACIA LA DOCTRINA
MARCIONTICA
DE LA REDENCIN
49
que
iglesia de los apstoles
prolongan la ideologia vulgar, a
saber la redencin de los hombres por la Pasin y muerte, en carne, de
Cristo16.
cate
Deum
in corpore
vestro
(vulg.).
honorabimus,
quomodo
tollemus
deum
in
corpore
perituro?18.
et
portate
Deum
in corpore
vestro19.
Su
pensamiento
es
claro.
34:20 PM
50
pus.
34:20 PM
HACIA LA DOCTRINA
Rom
(
3,24s:
MARCIONTICA
Iustificati
DE LA REDENCIN
51
quae
8,23:
...
et ipsi intra
nos
geminus
adoptionem
filiorum
Dei
paulino.
eficacia
La
hombre
cuerpo,
lo mismo
en Cristo
que
en los
creyentes.
Segn
l, ni Cristo
nos
hoc ipsum perficit nos. Ut ergo in hoc perficiamur, bene Corinthiis ait: "Glorificate Deum
autem non de alio quodam corpore sed de
in corpore vestro" ... 13,4,82ss Quoniam
corpore carnis dicit haec....
23
Vase mas adelante, p. 00.
24 Cf.
Tert., adv. Marc. IV, 36,1: Et tamen, cum templum creatoris inducit et duos
adorantes diversa mente describit, Pharisaeum in superbia, publicanum in humilitate,
alterum iustificatum descendisse,
alterum reprobatum,
qua
utique doccndo,
ideoque
iam orandi
disciplina sit orandum, eum et hic orandum constituit, a quo relaturi essent
disciplinam, sive reprobatricem superbiae sive iustificatricem humilitatis. Hay correspon
dencia entre la piegarla dei publicano humilde ("Deus, propitius esto mihi peccatori" v. 13)
marcionita, y su fruto.
y su justificacin. De donde la "propiciacin"
Cautiverio y redencin Bilbao 1974, p. 271ss.
Puede verse J.A. Alcain,
25
o.c. 277.
Cf. Alcain,
34:20 PM
52
ANTONIO orbe,
S.I.
1 Cor
nobis
1,30:
sapientia
Ex
a
ipso
Deo,
autem
et
vos
estis in Christo
iustitia,
et
Iesu,
sancificatio,
() (vulg.).
Ef 1,14: Qui (Spiritus sanctus) est pignus hereditatis nostrae, in
redemptionem
Col 1,14:
remissionem
in laudem
gloriae
acquisitionis,
In quo habemus
redemptionem
peccatorum
ipsius
(vulg.).
(per
sanguinem
eius),
(vulg.).
negaria Marcin
semejante
26
In Romanos lib. VII 5 PG 14. 1116 D/1117 A.
27
Dial 1,22 (43,9ss): Ait cnim (Apostolus)
in epistola ad Corinthios prima: "Ut non
glorietur omnis caro coram ipso. Ex ipso enim vos estis in Christo Iesu, qui factus est nobis
sapientia a deo et iustitia et sanctificatio et redemptio"...
34:20 PM
HACIA LA DOCTRINA
MARCIONTICA
DE LA REDENCIN
53
Mg)
appropinquat
quoniam
redemptio
vestra
Tertuliano
registra la lectura marcionita de Le 21, 27-28: Post
haec quid Dominus? "Et tunc videbunt filium hominis venientem de
caelis cum plurima virtute. Cum autem haec fient, erigetis vos et
levabitis capita, quoniam appropinquabit redemptio vestra", in tempo
re scilicet regni, de quo subiecta erit ipsa parabola29.
E1 Evangelio habla de la segunda venida del Cristo Salvador.
Venida gloriosa que inaugura el Juicio (de condenacin) para los malos,
y la Redencin para los buenos. Precedida y acompafiada de signos de
trae
gloria,
Poneos
vuestra
motivos
de
contento
y esperanza
a los
buenos
cristianos.
redencin31.
34:20 PM
54
Si Marcin
peculiar?.
Ubi autem coeperint ista fieri escribe Tertuliano
citando a
Lucas emergetis et elevabitis capita vestra, quod redemptio vestra
Et tamen
sigue el africano
adpropinquare
adpropinquaverit.
eam dixit, non adesse iam, et cum coeperint ista fieri, non cum facta
fuerint, tunc aderit redemptio nostra, quae eo usque adpropinquare
dicetur, erigens interim et excitans animos ad proximum iam spei
fructum32.
Ef
1,7:
()
In
quo
(dilecto
per sanguinem
Filio
eius,
suo)
remissionem
habemus
redemptionem
secundum
peccatorum
Tertuliano
pasa por alto el verso. Lo delata en cambio Adaman
cio. Et iterum escribe quia "gratificava nos in dilecto Filio suo, in
quo habemus redemptionem per sanguinem eius"33. Pero la lectura de
Adamancio
^es tambin marcionitica?
Una cosa parece evidente: el sentido "espiritual" que daba el
34:20 PM
HACIA LA DOCTRINA
MARCIONTICA
DE LA REDENCIN
55
judicandum est, quod cruore suo, non urbem unam, sed totum purgarit
orbem! Dupliciter vero sanguis Christi et caro intelligitur: vel spiritualis
illa atque divina de qua ipse dixit (Joh 6,56) "Caro mea vere est cibus et
sanguis meus vere est potus", et (Joh 6,54) "Nisi manducaveritis carnem
meam et sanguinem meum biberitis, non habebitis vitam aeternam"; vel
caro et sanguis quae crucifixa est et qui militis effusus est lancea. Juxta
hanc divisionem et in sanctis ejus diversitas sanguinis et carnis accipitur,
ut alia sit caro quae visura est salutare Dei, alia caro et sanguis quae
regnum Dei non queant possidere. Consequenter autem post redemp
tionem sanguinis Christi, remissionem accepisse scribimur peccatorum:
quia nisi redempti fuerimus, frustra nobis peccata donantur. Nec ante
veniam accipere possumus delictorum, et servi esse cessamus, nisi
pretium pr nobis cruentus quondam victor acceperit36.
A travs de las lineas de San Jeronimo se vislumbra la probable
exegesis marcionitica: con la distincin entre la Carne y Sangre espiri
tual, y la carne y sangre material. El Cristo de Marcion subiria con su
Carne espiritual (visible) a la cruz, y pagarla el precio de su Sangre
redimibles.
35 S.
Jeronimo-Origenes,
36 S.
Jeronimo-Origenes,
Ad Ephesios
Ad Ephesios
1,7.
1,7.
34:20 PM
56
ANTONIO orbe,
S I.
Y si el Creador
compro
de veras
y retuvo
el precio,
cmo
es
37
38
39
40
41
34:20 PM
HACIA LA DOCTRINA
MARCIONTICA
DE LA REDENCIN
57
pr
nobis
maledictum:
quia
scriptum
est:
Maledictus
omnis
qui
de
Marcin,
que
por
su
enemiga
con
el
Demiurgo
subi
42
Harnack,
Marcion
287*.
34:20 PM
58
compr.
Meg.
compr
para
su
Vida
de
l44.
Adamancio,
Haer 42,8.
Dial.
I, 27 (56,lss).
Vase
Harnack,
Marcion
288*
34:20 PM
HACIA LA DOCTRINA
MARCIONTICA
59
DE LA REDENCIN
tantum
enim
nos
nemo
proprium,
a Christo
alieni
et rursum
apparuit,
"Christus
Christus
redemit".
eramus
a creatore
Manifestum
emit.
unquam
vult habere46.
Sed
deo,
habla
est
utique.
ille dicitur emere
Megecio
ut Paulus
diceret
quia
qui
ab eo qui
(Gal
3,13):
alienos;
quod
proprios
alienum
est,
numquam Scripturarum
proprie quod suum fuit et suum esse desivit
verba simplicia in calumniam sui dogmatis detorqueret.
La distincin "emere/redimere" apareci por vez primera en la
piuma de Origenes: con el esquema mercantil de la redencin47. Y
debi de tener larga tradicin48. Yo no creo que molestara gravemente
a quien no escapaban distinciones anlogas49, ha
al hereje. Tertuliano,
silenciado
contexto50.
la
Gal
adoptionem
45
46
47
48
49
Escritura
Ut
4,5:
en
aun
nuestra,
La
ocasiones
por
empleaba
eos
filiorum
qui
sub
reciperemus
lege
en
que
parecia
igual
emere
erant
redimeret
reclamarla
el
y redimere51.
(),
ut
(vulg.).
Haer
42,8.
I, 27.
Cautiverio y redencin 177-200.
Muy bien estudiado por el P. Alcain,
Sintomticas, unas lineas de Cromacio, Sermo XII, 2-3 (sin memoria de Marcin).
Deus
V.gr. entre conciliari y reconciliari (en adv. Marc. V, 19,5). Braun,
christianorum 516s.
50
Singularmente en De carne Cti. IV, 3: Amavit utique quem magno redemit. Si
Christus creatoris est, suum merito amavit; si ab alio deo est, magis amavit quando alienum
Dial.,
redemit.
51
Cf. Braun,
Deus
christianorum
508.
34:20 PM
ANTONIO ORBE, S I.
60
naciones
gentiles,
aunque
sometidas
al
Creador
a titulo
de
creaturas,
Marc.
Marc.
V, 4,3.
V, 4,2.
34:20 PM
HACIA LA DOCTRINA
MARCIONTICA
DE LA REDENCIN
61
54
San Jeronimo (Origines)
vuelve sobre est idea, Ad Galatas 4,5: Alius vero ipsum
verbum "redimerei" acutius intuebitur; et dicet eos significari redemptos, qui primum de
Dei parte fuerint, et postea esse cessaverint; illos vero qui sub Lege non fuerint, non tam
redimi, quam emi. Unde et ad Corinthios, in quibus audiebatur fornicatio, et talis
fornicatio quae ne inter Gentes quidem, scribitur (1 Cor 6,20): "Pretio empti estis", non
redempti; sub Lege quippe non fuerant. Recipimus igitur adoptionem filiorum Dei: et
redempti a Christo, sub servitute elementorum mundi et tutorum potestate esse desistimus.
autem inter redimere et emere quid interesset, ostendimus, sic quid sit inter
Quomodo
filiorum consideremus.
accipere et recipere adoptionem
San Jeronimo no declara la distincin entre "accipere" y "recipere". A juzgar por el
no parece aventurado indicarla. Accipere la
paralelo con la distincin "emere/redimere",
adopcin de hijos es acogerla por primera vez; los que nunca tuvieron semejante adopcin
la recibirian del Hijo de Dios. Recipere la adopcin de hijos seria recibirla quienes un
accipere
tiempo la tuvieron, y la perdieron. Tal vez, segn San Jeronimo (Origenes)
convendria a los paganos, que jams habian conocido la adopcin de hijos. Recipere en
cambio se acomodaria a los Israelitas, corno si algn tiempo antes de la Ley hubieran
conocido la adopcin de hijos, y la hubieran perdido bajo la Ley, para recobrarla (resp.
con el Evangelio.
"recipere")
Puede verse J.R. Diaz, Justicia, pecado
55
Adam., Dial II 19 (105,16ss).
56
Dial II, 19 (105,19ss).
y filiacin,
Toledo
34:20 PM
62
por creacin naturaleza57, corno lo somos del Creador. Pero muy bien
puede otorgarnos la adopcin de hijos.
Ahora bien, el titillo de la adopcin de hijos es en absoluto vario:
la
fe en el Evangelio anunciado por el Hijo; b) la infusin en los
a)
creyentes, del Espiritu del Hijo.
Marcin invocaba probablemente ambos titulos. Y venia a sinteti
zarlos en el segundo,
Quoniam autem estis filii, misit Deus Spiritum Filii sui in corda
clamantem:
Abba,
Pater.
Gal
Quod
2,20:
autem
(2,20): "Quod autem nunc vivo in carne, in fide vivo Filii Dei, qui
redemit (en gr. agapsantos) me". Et iterum (Gal 6,17): "De caetero
87
Cf. Iren., adv. haer. IV, 41,2,15ss: Filius enim, quemadmodum
et quidam ante
nos dixit, dupliciter inteliegitur: alius quidem secundum naturam, eo quod natus sit filius,
alius autem secundum id quod factus est reputatur filius... Secundum igitur naturam, quae
est secundum conditionem, ut ita dicam, omnes Dei (Creatoris) filii sumus, propter quod
ab eo omnes facti sumus. Secundum autem dicto-audientiam et doctrinam, non omnes fiiii
Dei sunt, sed qui credunt ei et faciunt voluntatem ejus. Puede verse mi art. /San Ireneo
en Gregorianum
65, 1984, 7ss.
adopcionista?,
58
Cf. Tert., adv. Marc V, 4,4: Itaque ut certum esset nos filios Dei esse, "misit
Spiritum suum in corda nostra clamantem: Abba, Pater". Vase Harnack, Marcion 74*s.
34:20 PM
HACIA LA DOCTRINA
MARCIONITICA
DE LA REDENCIN
63
nemo mihi molestus sit, ego enim stigmata domini nostri Iesu Christi in
corpore meo porto". Videamus ergo quid indicant istae sententiae.
"Quod vivo, inquit, in carne in fide vivo Filii Dei"59. La variante "qui
redemit me" tiene todas las probabilidades de ser autntica. Harnack
la incorpora al "Apostolicon".
Responde a la ideologia de Marcin.
E1 contexto del Dilogo denuncia las preocupaciones eclesisticas
en torno al "in carne" (equivalente a "in corpore"), aplicado por
Marcin, segn sus hbitos, al Cuerpo eclesial.
Rom
7,4:
[Itaque
Dial V, 22 (223,12ss).
60
Dial V, 23 (225,2ss): Ostenditur ex his quae insequuntur quid senserit. Ait enim (1
Cor 6,16; Gen 2,24): "Aut ncscitis quia qui se iungit meretrici unum corpus est? Erunt
cum de homine loquitur, unum esse et
enim, inquit, in carne una". Vides quomodo,
carncm scntit et corpus?.
61
Vase mi Teologia de san Ireneo 1, Madrid, 1985 p. 217s 326ss 335s et passim (en
exegesis a Rom 8,11).
34:20 PM
64
ut
puto,
verior
omnium
de Adamancio.
testis
est.
Habla Marino:
Ipsum
producam
34:20 PM
HACIA LA DOCTRINA
MARCIONTICA
DE LA REDENCIN
65
E1 Dios
Tertuliano
Col
mortem,
1,22:
Nunc
exhibere
autem
vos sanctos
reconciliavit
et immaculatos
in corpore
carnis
eius per
coram
et irreprehensibiles
ipso (va/g.).
Marcin omite carnis y lee solo "in corpore", con lo que se cree
libre para aplicarlo al Cuerpo eclesial de Cristo:
Sicubi autem et ecclesiam corpus Christi dicit esse ut hic ait (cf.
Col 1, 24) adimplere se reliqua pressurarum Christi in carne pr corpore
eius, quod est ecclesia , non propterea et in totum mentionem
corporis transferens a substantia carnis. Nam et supra reconciliari nos
ait in corpore eius per mortem, utique in eo corpore, in quo mori potuit,
per carnem mortuus est non per ecclesiam, piane propter ecclesiam
corpus commutando
67
Dial II, 7.
68
Cf. Tert,, adv. Marc. V, 20,7.
69
Vase J.A. Alcain,
Cautiverio y Redencin del hombre en Origenes, Bilbao 1974
pp. 104-112.
70
R. Braun,
Deus christianorum2, Paris, 1977 . 502s.
71
cabe eliminar la
Tert., adv. Marc. V, 19,6. Ante la autoridad de Tertuliano,
lectura de Adamancio
en Dial V, 3 (179,18ss): Manifestius te instruet Paulus, distinctio
nem carnis et corporis docens hoc modo: "Et vos inquit (E/2,12.16;
Col 1,21) cum
34:20 PM
ANTONIO ORBE, S I.
66
v. 22.
El Apstol ensefia la reconciliacin de los dos pueblos judio y
gentil con Dios, mediante la muerte de Cristo en un solo cuerpo, a saber
en la Iglesia (/2,16). ^Por qu no acomodar Col 1,22 y hacerle decir lo
mismo? En ambos casos la reconciliacin con Dios se logra mediante la
muerte (en cruz). En Ef 2,16 in uno corpore (= Ecclesia).
1,22 in corpore [carnis] eius, eliminado carnis.
Ef(=
aliquando
En Col
nostra,
pax
solvens,
duos
condat
in semetipso
in unum
novum
hominem,
faciens
pacem,
et
in semetipso
(vulg.).
(v. 13) At nunc in Christo (Jesu?) vos, qui eratis (aliquando?) longe,
in sanguine
ejus. (v. 14) Ipse (enim) est pax nostra, qui
soluto
medio
inimicitiae
in carne [sua]72, (15)
pariete
in
sententiis73
vacuam
ut duos conderet
fecit,
praeceptorum
[in]
in unum novum
faciens pacem
hominem,
(16) ut reconciliet
semetipso
Deo
ambos
in uno corpore,
cum interfecisset
inimicitiam
in eo per
essetis
34:20 PM
HACIA LA DOCTRINA
MARCIONTICA
DE LA REDENCIN
67
E1 es la paz nuestra;
(pueblos
hebreo
de la enemistad.
en el
Cuerpo uno de la Iglesia
pudo Cristo reconciliar a los dos
pueblos con el verdadero Dios, "dando muerte en l a la enemistad
Tert.,
adv.
Marc.
v,
17,1. Harnack,
Marcion
p. 114*s.
34:20 PM
68
Fil 2,6-7:
esse
se
piens,
Qui
cum
Deo:
aequalem
in similitudinem
in forma
Dei
non rapinam
arbitratus
est
exinanivit
formam
servi acci
esset,
sed
semetipsum
hominum
factus,
et habitu
inventus
ut homo
Mg)
Marcin da cabida a los vv. del Apstol, en la piuma de Tertulia
no. Piane de substantia Christi escribe el africano putant et hic
homo",
non
substantia,
id est non
carne;
quasi
et non
figura
et
76
Adv.
Marc.
V, 20,3.
Harnack,
Marcion
125*s.
34:20 PM
HAC1A LA DOCTRINA
MARCIONTICA
DE LA REDENCIN
69
mente el nombre y gloria de Dios con la forma gloriosa, divina, con que
podia haber siempre aparecido entre los hombres; sin consentir un
rgimen pasible y de muerte. Cristo era Dios, por substancia. Pero
tambin podia en figura de hombre pasar j ustamente por Dios (resp.
Hijo de Dios), perpetuando siempre la gloria apariencia divina entre
los hombres. Opt por un rgimen humano, que, a ratos, dejaba
traslucir la forma de Dios; pero con predominio de la forma rgimen
servii humano.
Paralelamente, Cristo podia pasar por hombre: no por su naturale
za de hombre, sino por la forma apariencia con que se dejaba ver. No
era substancialmente hombre. Lo era, por su forma rgimen externo.
Para pasar justamente por hombre, bastbale su apariencia de hombre.
Entre hombres, aquel es hombre que actua corno tal, aunque substan
cialmente no lo sea.
Tal es el pensamiento de Marcin en exegesis a Fil 2,6s. En Cristo
Dios. Asi corno por actuar corno hombre, Cristo pasa por hombre. Mas
asi corno no por parecer Dios es Dios, tampoco por parecer hombre es
hombre. En su humanidad Cristo parece fisicamente Dios, sin serio; y
parece hombre sin serio.
Supone Marcin, a modo de axioma, que entre hombres el que
aparece hombre, lo es; y el que aparece Dios, lo es tambin. Por la
entre la forma efigie externa y la substancia.
Harto sabe que el Cristo pasible es personalmente Dios, corno Hijo
del Padre; y que substancialmente no es hombre. Pero entiende adems
que el Cristo pasible es tambin Dios, por la forma gloria que le
envuelve; y que no es substancialmente hombre a pesar de la apariencia
de hombre que le acompafla. Se sirve de Fil 2,6-7 para distinguir entre la
correlacin
34:20 PM
70
ANTONIO ORBE, S I.
(Jesus
corpori
Christus)
claritatis
suae
reformabit
[secundum
corpus
humilitatis
operationem
nostrae,
qua
edam
in terram
deiectum.
Quomodo
enim
transfigurabitur,
si nullum
erit?77.
77
Marc. V, 20,7. Harnack,
Marcin 126*.
78
Sin excluir a Origenes:
vase J.R. Diaz,
Justicia, pecado y filiacin 58s. E1
con todo, se excede alguna vez en su animadversin para todo cuerpo, no
alejandrino.
simplemente carnai. Escribe en Ad mari. 3: Pienso que aman a Dios con toda el alma
quienes por su gran anhelo de unirse con Dios arrancan y distancian su alma, no solamente
del cuerpo terreno sino tambin de todo cuerpo. Estos se despojan del "cuerpo miserable"
sin tirones ni desgarrones cuando llega el tiempo de despojarsc del "cuerpo de muerte"
mediante lo que se considera muerte y de ser oidos al orar y decir corno el Apstol:
de mi! (jOuin me librar de este cuerpo de muerte?".
Vase Alcain,
"iMiserable
Cautiverio y redencin 109s.
34:20 PM
HACIA LA DOCTRINA
MARCIONTICA
DE LA REDENCIN
71
A modo de conclusin
Marcin proporciona elementos suficientes para formarnos idea
de su doctrina de la Redencin. El fundamento potisimo est en el
a veces manipulado, del que hace valer pericopas y
"Apostolicon",
de
inters.
Nunca define la Redencin. Mucho menos el
expresiones
vocabulario paulino, con la diferencia de trminos (entre substantivos y
verbos), tales corno (ap)lytrsis, (ex)agoratzein, (apo)catallassein y sus
equivalentes latinos redemptio, redimere, emere, liberare, reconciliare.
En general entiende los trminos corno los eclesisticos. Difiere en
cambio radicalmente en su aplicacin.
La aplicacin varia a partir de los dos extremos: el Redentor y los
redimidos. Muda el Redentor, porque cambia en absoluto la cristolo
gia. Y varian los redimidos, porque cambia asimismo en absoluto la
antropologia. Aun en los versiculos leidos por Marcin igual que por
los eclesisticos, el contenido difiere: porque el hereje los entiende
segn su cristologia y antropologia, y los eclesisticos segn las suyas.
modo de complemento
el Sanguis .
eficacia redentora
79
Cf. Tert., adv. Marc. II, 9,lss.
80
Para la exegesis eclesistica, vase mi Teologia
34:20 PM
72
Deja en la
cruz, con la muerte (resp. efusin de sangre), el Cuerpo pasible y
mortai: para que sus seguidores abandonen el cuerpo (carnai), y con l
su antiguo rgimen de sumisin al Creador y a la ley.
Es
muerte
redentora,
porque
por
su medio
compra
las
almas,
hijas
a la muerte,
corno
ofrecerse
en cuerpo
y sangre
a la muerte
que
cuerpo de carne.
Los eclesisticos apenas han impugnado las ideas marcionitas de
Redencin. Han combatido mas bien sus premisas de antropologia, y
sobre todo de Cristologia. El Redentor marcionita no participa de
ambos extremos, corno mediador ontolgico entre Dios y el hombre:
consubstancial con el Padre, corno Dios, y con nosotros, corno hombre.
De la misma substancia que Dios Padre, el Cristo de Marcin no es de la
34:20 PM
HACIA LA DOCTRINA
MARCIONTICA
DE LA REDENCIN
73
misma substancia
34:20 PM
74
S.I.
Orbe, S.i.
RSUM
Marcion
ne dfinit pas la rdemption.
Il reprend
les termes
globalement
tels qu'ils sont compris par les auteurs ecclsiastiques;
mais il diffre
pauliniens
d'eux
leur application,
d'une
d'autre
part au Rdempteur,
quant
part aux
rachets.
Il applique
au Rdempteur
sa propre christologie,
et aux rachets son
Le Christ bon ne sauve que les mes. Une notion dcisive
est le
anthropologie.
le sang, qui oprent de fagon active en Jsus,
corps, et par mode de complment
et passivement
dans les mes.
La rdemption
a lieu en la mort du calvaire.
Y confluent la maldiction
de
la Loi
(Deut
adverse
Loi.
de
Dieu,
Le Christ
21,23)
et la bndiction
du
vrai
Dieu.
Le
cherche
Dmiurge,
toujours
de la
la captivit
de la Loi par l'effusion
du sang (rel, bien que
Le corps de chair ne pouvant
tre sauv,
le Christ ne meurt
pas en lui; il
meurt en un corps rel, passible,
sans chair. Le Dmiurge
lui donne la mort, sans
savoir qu'en librant le Fils de son corps sans chair, il libre les croyants de leur
d'avoir condamn
jamais le Christ la maldiction
corps de chair. Et persuad
ternelle,
Telle
l'effusion
s'empare
celles
qui,
(Isralites
il le laisse
libre
d'tendre
sa bndiction
au Corps
de l'Eglise.
de la mort rdemptrice
du Christ. Rendu impassible
par
de son sang, et mort au corps visible qui pend de la croix, le Fils
des mes, sujettes jusqu'alors
au Dmiurge;
il se constitue Seigneur
de
est l'efficacit
renoncent
Corps
unique
la Loi
du
et s'unissent
Christ.
34:20 PM
l'Eglise