Technische Universiteit Eindhoven, 18 augustus 2014

Afstudeerplan
voor het afronden van de Masterfase van de studie voor Bouwkundig Ingenieur
aan de faculteit Bouwkunde van de TU/e, afstudeerrichting Structural Design

Student:
Jordan Dorlijn
0608908

Begeleiders:
Prof. Dr. Ir. A.J.M. Jorissen
Prof. Ir. H.H. Snijder

A RESEARCH TOWARDS PRACTICAL DESIGN RULES FOR WOODEN

BRACED PORTAL FRAMES WITH MORTISE-TENON CONNECTIONS

Portaalspanten; Assinkhout

Versie III

Auteur:
Jordan Dorlijn
Ir. Kalffstraat 145
5617 BL Eindhoven
Contact: 06-20006834

Page 2 of 12

INHOUD

Inleiding........................................................................................................................................... 5
Maatschappelijke waarde ........................................................................................................ 5
Wetenschappelijke waarde ...................................................................................................... 5
Onderzoeksvragen ................................................................................................................... 5
1

Plan van aanpak ............................................................................................................................... 7

1.1

Aanleiding ................................................................................................................................ 7

1.2

Doelstelling .............................................................................................................................. 7

1.3

Aanpak..................................................................................................................................... 7

1.4

Eindresultaat............................................................................................................................ 7

1.5

Risicos ..................................................................................................................................... 8

1.6

Competenties .......................................................................................................................... 8

Projectfasering ................................................................................................................................ 9
2.1

Fase 1 afstudeerproject: Literatuurstudie ................................................................................. 9

2.2

Begincolloqium ........................................................................................................................ 9

2.3

Fase 2 afstudeerproject: Theoretische en numerieke analyse................................................... 9

2.4

Tussencolloqium ...................................................................................................................... 9

2.5

Fase 3 afstudeerproject: Afronding ........................................................................................ 10

2.6

Eindcolloqium ........................................................................................................................ 10

Projectbeheersing.......................................................................................................................... 11
3.1

Tijdsplanning .......................................................................................................................... 11

3.2

Kwaliteit................................................................................................................................. 12

3.3

Informatie .............................................................................................................................. 12

Page 3 of 12

Page 4 of 12

INLEIDING
De keuze voor de afstudeerrichting Constructief Ontwerpen vloeit voort uit mijn vroeger gevormde
interesse voor de tastbare techniek. Hoe zit het in elkaar?; Waarom zit het zo in elkaar? enzovoort,
waren vragen die bij mij vaak oprezen. Met een interesse voor bouwwerken was de keuze voor
constructief ontwerpen al snel gemaakt. Binnen deze richting heb ik mij tijdens M1 en M2 gericht op
twee wezenlijk verschillende onderwerpen, namelijk: Het simuleren van een luchtstroom en het
ontwerpen van een overkapping voor een ijshal. Het M2 project wekte bij mij de interesse voor
houtconstructies. Tijdens de controle berekeningen voor de gekozen houten boogconstructie, kwam ik,
door afwezigheid van kennis, niet verder dan een vereenvoudigde knikberekening. Sinds dit project ben
ik meer gaan lezen over het bezwijkgedrag van boogconstructies en was dit tevens mijn initile
afstudeeronderwerp. Wegens een aflopend experimenteel afstudeeronderzoek van J.C. den Hamer,
over het bezwijkgedrag van een traditionele houtverbinding, kwam het idee om verder te gaan met
traditionele houten portalen met ankerbalkverbindingen. De data van de uitgevoerde experimenten
zorgen voor de basis van dit afstudeeronderzoek. De data zal gebruikt worden om een model op te
stellen die de werkelijkheid zo nauwkeurig mogelijk na bootst, waarmee vervolgens een
parameterstudie gedaan kan worden. Deze resultaten moeten uiteindelijk lijden tot een analytische
methode voor het berekenen van de stijfheid van een houten portaal met ankerbalk verbindingen.

Maatschappelijke waarde
Dit afstudeeronderzoek is een volgende stap richting het beter begrijpen van nieuw te realiseren
traditionele houtconstructies met betrekking tot portalen met ankerbalkverbindingen. Meer begrip van
voor de constructie leidt vervolgens weer tot veiliger en slanker bouwen.

Wetenschappelijke waarde
Het doel van dit onderzoek is het aanleveren van een rekenmethode waarmee de stijfheid van portalen
met ankerbalkverbindingen berekend kan worden. Hier zal dan ook vervolgonderzoek naar gedaan
moeten worden in de vorm van experimenten om de theorie te verifiren. In de praktijk worden
dimensies en wordt de draagkracht bepaald aan de hand van ervaring. Een beter begrip van de
constructie door gebruik van formules, grafieken en tabellen zal het constructief ontwerpproces moeten
versimpelen.

Onderzoeksvragen
Hoofdvraag
Kan er een analytisch model worden opgesteld voor de stijfheid van een houten portaal met
ankerbalkverbindingen?
Deelvragen
- Hoe kan de stijfheid van de elementen in het frame worden beschreven?
- Hoe kan de stijfheid van het gehel portaal worden beschreven?
- Wat is de eerste en tweede orde elastische bezwijklast van een houten portaal met
ankerbalkverbindingen voor de meest voorkomende belastingen?
- Wat is de eerste en tweede orde plastische bezwijklast van een houten portaal met
ankerbalkverbindingen voor de meest voorkomende belastingen?
Page 5 of 12

Wat is de invloed van de onderstaande variabelen op de stijfheid van het portaal?

o Mortise-tenon verbinding
o Schoorafstand
o Schoorhoek
o Houtsoort
o Ligger kolom verbinding
o Krimp

Page 6 of 12

1 PLAN VAN AANPAK

1.1

Aanleiding

De aanleiding tot dit onderzoek volgt uit een eerder onderzoek van J.C. den Hamer. Deze student heeft
experimenteel onderzoek verricht naar een traditionele houtverbinding, genaamd ankerbalkverbinding,
zie Afbeelding 1.

Afbeelding 1 Pen, gat verbinding (mortise-tenon)(Hemert 2011, aangepast)

Door de interesse voor bezwijkgedrag, capaciteit en stijfheid van constructies en de aanwezigheid van
experimente data voor een onderzoek naar ankerbalkverbindingen, is mijn onderzoek gevormd.

1.2

Doelstelling

Het doel van dit onderzoek is het aanreiken van een methode ter berekening van de stijfheid van houten
ongeschoorde portaalconstructies met ankerbalkverbindingen.

1.3

Aanpak

Dit doel zal getracht bereikt te worden, door het opstellen van een analytisch model voor de stijfheid
van het portaal. De verplaatsing en de stijfheid kunnen gevonden worden aan de hand van een energieanalyse waarbij de externe energie gelijk wordt gesteld aan de interne energie. Hierbij dient rekening
gehouden te worden met de stijfheid en vervorming van de verbindingen en elementen. Analytische
modellen worden opgesteld voor de afzonderlijke elementen en verbindingen. Tevens worden dezelfde
elementen en verbindingen ter verificatie gesimuleerd in Abaqus. Deze resultaten kunnen vergeleken
worden met de eerder uitgevoerde experimenten door J.C. den Hamer. Mits dit alles overeenkomt, kan
de theoretische benadering, eventueel versimpelt, gebruikt worden als een benadering van de stijfheid
voor houten ongeschoorde portalen met ankerbalkverbindingen.

1.4

Eindresultaat

Het eindresultaat zal gepresenteerd worden in de vorm van een verslag met een maximum van 100
paginas en een eindpresentatie. Het verslag laat de experimenten, de analyses en de uiteindelijke
berekeningsmethode voor de stijfheid zien. De resultaten hiervan worden in de vorm van grafieken en
tabellen gepresenteerd. De berekeningsmethode voor de stijfheid zal in formulevorm worden
gepresenteerd.
Page 7 of 12

1.5

Risicos

Risicos die kunnen optreden in het proces zijn: Fouten in het numerieke model en vertraging door het
leerproces van het numerieke programma. Het programma dat door de faculteit gebruik wordt, is
Abaqus. Aangezien hout een natuurlijk materiaal is, zal de simulatie ervan minder gemakkelijk zijn dan
de simulatie van een dergelijk frame in staal.

1.6

Competenties

Er zijn verschillende nieuwe competenties die ontwikkeld zullen worden en een aantal competenties die
doorontwikkeld zullen worden. Abaqus is een programma waar ik nog niet mee heb gewerkt en zal
gedurende het afstuderen volop gebruikt worden. Dit komt ten goede van mijn vaardigheden in een
toekomstige baan. Naast Abaqus zal er voor het eerst gericht literatuuronderzoek gedaan worden. De
structuur van het zoeken naar literatuur en de analyse en het samenvatten van de gevonden stukken, is
een nieuw proces wat aangeleerd moet worden.
Tevens worden er compenties verder ontwikkeld. In de mastertrack kom je als student het een en ander
te weten over houtconstructies, maar hier ga je niet diep op in. Dit geld ook voor de theoretische
mechanica en de stabiliteitanalyse. Tijdens het afstuderen wordt er gebruik gemaakt van verscheidene
mechanica vakken. Er zal ook in andere werken gezocht moeten worden naar oplossingen voor het
benadering en theoretisch analyseren van portaalconstructies.

Page 8 of 12

2 PROJECTFASERING
2.1

Fase 1 afstudeerproject: Literatuurstudie/M3

De literatuurstudie wordt gedaan ter vergroting van mijn kennis en inzicht in houtconstructies in het
algemeen. Naast de kennis van het materiaal zal er gezocht worden naar reeds bekende studies; papers;
journals enzovoort, betreft portaalconstructies in hout alsmede staal en de ankerbalkverbinding en de
werking hiervan. Er wordt ook gezocht naar een dergelijke constructie in staal. De analyse hiervan kan
gebruikt worden om op eenzelfde manier de houtconstructie te analyseren. Dit wordt gedaan om de
basis van het onderzoek te versterken. Mocht dit niet gevonden worden dan zal dit zelf worden
opgemaakt. De vakken Energy Principles of Structures/Mechanica 7A en B/Finit Element Method en
Mechanica 1-4, zullen de basis zijn voor het uitvoeren van de analyse.

2.2

Begincolloqium en afronding M3

Het begincolloqium zal bestaan uit de conclusies van het literatuuronderzoek. Tevens word het
onderwerp, de doelstelling en onderzoeksvragen gepresenteerd. Als laatste zal er een tijdsplanning
weergegeven worden over de verdere invulling van het onderzoek en verwachte einddata. Het
literatuuronderzoek wordt afgesloten met een verslag, welke bij het uiteindelijke afstudeerverslag
gevoegd zal worden. Pas dan kan er een cijfer voor M3 gegevens worden.

2.3

Fase 2 afstudeerproject: Theoretische en numerieke analyse

Na het begincolloqium en de vergaarde kennis vanuit de literatuurstudie, is er een basis gecreerd

waarop begonnen kan worden met het analyseren en modelleren van het portaalspant. De theoretische
analyse zal bestaan uit een elastische en plastische bezwijkanalyse van het portaal met behulp van
evenwichtsvergelijkingen en energiemethoden.
Gedurende het opstellen van het theoretische model, zal er parallel numeriek onderzoek verricht
worden naar de stijfheid van de mortise tenon verbinding. Deze resultaten worden vergeleken met het
experimentele onderzoek uitgevoerd door J.C. den Hamer, zodat er een geverifieerd model gecreerd
wordt waarmee een parameter studie uitgevoerd kan worden.
Vervolgens wordt er van het portaal een numeriek model gemaakt en wordt er gexperimenteerd met
variabelen als:
- Schoorafstand tot de knoop
- Ligger-/kolomlengte
- n of twee ankerbalkverbindingen
- Dimensies
- Veel voorkomende belastingsgevallen

2.4

Tussencolloqium

Tijdens het tussencolloqium worden de theoretische en numerieke analyses getoond. Hiermee wordt er
getracht een vertaalslag te maken naar ontwerpregels/-grafieken en tabellen.

Page 9 of 12

2.5

Fase 3 afstudeerproject: Afronding

In de laatste fase dienen alle resultaten bekend te zijn en kan het project afgerond worden in de vorm
van een verslag en presentatie. Aan de hand van het tussencolloqium zullen er eventuele aanvullingen
gedaan worden.

2.6

Eindcolloqium en afsluiting M4

Het eindcolloqium zal bestaan uit een inleidend verhaal voor de bezoekers en een deel diepgang voor de
begeleiders. Hierin wordt de kern van de resultaten gepresenteerd met betrekking tot de theoretische
en numerieke analyses. Tot slot wordt er een conclusie getrokken in de vorm van ontwerpregels/grafieken en tabellen en een berekeningsmethode voor de stijfheid gepresenteerd.

Page 10 of 12

3 PROJECTBEHEERSING
3.1

Tijdsplanning
Maart '14 April '14 Mei '14 Juni '14 Juli '14 Augustus '14 September '14 Oktober '14

Literatuur
Abaqus aanleren
Analitisch model
Numeriek model
Parameterstudie
Resultaten
November '14 December '14 Januari '15

Elementen

Vak
Vak
Vak

Verbindingen

Vak
Vak
Vak

Begincolloquium

Februari '15

Maart' 15

Tussencolloquium

Verslag schrijven

April '15 Mei '15

Portaal

Eindcolloquium

Literatuur
De literatuurstudie zal gedurende het gehele onderzoek uitgevoerd worden. Om deze reden wordt het
literatuurverslag bij het uiteindelijk afstudeerverslag gevoegd. Dit zal moeten zorgen voor een
completer literatuurverslag.
Analytisch model
Het analytisch model bestaat uit een analyse van elementen. Allereerst moeten de verbindingen, ligger
en kolom worden beschreven. Pas dan kan het geheel worden samengevoegd tot een model voor het
portaal.
Experimenten
De experimenten waarmee ik mijn resultaten wil verifiren, zijn eerder uitgevoerd door J.C. den hamer
in 2013-2014. Dit onderzoek was gericht op de ankerbalkverbinding en de invloed van het
houtvochtgehalte hierop.
Numeriek model
Het numeriek modelleren wordt eerst aangeleerd aan de hand van het vak Non-Linear Finit Element
Method. Hierna kan numeriek de pen-gat verbinding gesimuleerd worden, waarmee de
spanningsspreiding in de kolom en de ligger geanalyseerd kan worden. Ook zou het gehele spant
gemodelleerd kunnen worden waarmee een parameterstudie uitgevoerd kan worden.

Page 11 of 12

Paramaterstudie
De parameterstudie kan pas uitgevoerd worden als het gedrag van de elementen en de verbindingen
beschreven is. Na verwachting zal dit in december gebeuren.

3.2

Kwaliteit

Het afstudeerverslag zal in het Engels geschreven worden. Hierdoor wordt de mogelijkheid tot
vervolgonderzoek vergemakkelijkt.

3.3

Informatie

Begincolloquium
Het begincolloqium behandeld de uitkomst van het literatuuronderzoek. Tijdens deze presentatie wordt
de onderzoeksvraag en worden de deelvragen gepresenteerd. Aan het einde van de presentatie zal er
een nieuwe planning gepresenteerd worden.
Tussencolloquium
Het tussencolloqium bestaat uit een presentatie van de resultaten van de experimenten, het numerieke
en het analytisch onderzoek. Hierin worden verbanden aangetoond en worden de volgende stappen
naar een volledig analytisch model neergezet. Naar verwachting zal dit in januari 2014 plaatsvinden.
Tussenrapport
Het tussenrapport is het literatuurverslag die zal worden bijgevoegd in het eindrapport. Hierin wordt
laten zien wat de student weet van het materiaal en het onderwerp. Reeds bekende onderzoeken naar
hetzelfde onderwerp worden ook gepresenteerd.
Concept afstudeerrapport
Het concept afstudeerrapport is een eerste opzet van het rapport welke een maand voor het
afstudeerrapport zal worden ingeleverd. Naar verwachting zal deze maart 2015 worden ingeleverd.
Afstudeerrapport en eindcolloquium
Het afstudeerraport zal naar verwachting april 2015 worden ingeleverd. Het eindcolloqium zal in
omtrend april/mei plaatsvinden.
Bijeenkomsten
Tijdens het afstudeerproject zal er elke drie weken een begeleiding met de eerste begeleider gepland
worden. De tweede begeleider wordt op de hoogte gehouden van de vooruitgang en waar nodig
betrokken bij de begeleidingen.

Page 12 of 12