Escolar Documentos
Profissional Documentos
Cultura Documentos
ÜRETİM
Japon şirketleri, 1973 petrol krizi sonrasında girdikleri darboğazdan kurtulmak ve düşen
sonucunda TOYOTA firmasının geliştirdiği Tam Zamanında Üretim ( Just In Time) doğdu. Bu
sistem, çeşitli tüketici istekleri ve sürekli artan uluslararası rekabet koşullarında
Değişik uygulamalar temelinde Tam Zamanında Üretim ( JIT ) sistemine çeşitli tanımlar
getirilebilir. Bu tanımların bazıları, sistemi yalnızca stokların azaltılmasıyla sınırlar. Oysa, JIT
bundan çok daha geniş kapsamlıdır. Yalnızca imalatla ilgili etkinliklerde değil, malzeme
Önce sat sonra üret şeklinde özetlenebilecek bu ilkenin işleyişinde mamul-yarı mamul
Stoksuz üretim veya 0envanter gibi isimlerle de bilinen JIT, tüm üretim kaynaklarının
optimum kullanımı ilkesine dayanır. Bu sistemde kapital, ekipman ve işgücü gibi girdiler, en
JIT’in hedefi üretimde üretkenliği engelleyen, müşterilere gereksiz maliyetler yükleyen veya
firmanın rekabet gücünü tehlikeye sokan her türlü ögeyi ortadan kaldırmaktır. JIT: sisteminin
geçmiş uygulamaları yok etmek gibi bir iddiası yoktur. Kendi içinde entegre bir sistem
olmasına rağmen, uygulamada kuruluşun bütün birimlerini içine alması gerekmeyebilir.
Ancak JIT, yan sanayi ilişkilerinden teslimata kadar, üretimle ilgili her aşamada, geleneksel
yaklaşıma ters düşebilecek yeni kavram ve davranış değitiklikleri gerektiren bir sistemdir.
5- Arz-talep dengesini, arza göre ürünün üretiminin zamanını ve siparişin hazırlık aşamasını
iyi ayarlamak,
6- Etkili bir çark sistemini, yani hammadde ve malzemeden ürüne ulaşan çark sistemini daha
JIT’in esasları başarılı bir çok ülkede ve firmada kullanılmıştır. Firmalar bu metod sayesinde
dünya standartlarında rekabete ulaşmayı başarmıştır. Bu başarılar bazen sıfır yatırımla, sıfır
stokla ve stoksuz üretimle, stok yapmadan elde edilmittir.
a- Personeli takım çalışmasına sevk edip, disiplini ve kalite konusunda tüketici teşviği
sağlayarak, herkesin kendi işiymiş gibi çalışmasını sağlamak,
b-Tam bir kalite kontrolü sağlamak. Bu da her işgörenin üretiminin kalitesinden kendisinin
sorumlu olmasıdır.
c- Tam zamanında üretimi çok düşük bir stok seviyesi ile gerçekleştirmek için de, malların
ihtiyaç olacak zamandan biraz önce üretimini sağlamaktır.
İşletmerin üretim sistemlerinde JIT’in kullanılması durumunda bir takım faydalar sağlanması
- Yatırım ve uygunsuz çalışma ortamından hızlı bir düşüş, Malın üretimi ve sonrası satışında
- Bir arada çalışma sayesinde de işgörenler birbirlerini görür, işlerini tanır, birbirlerine
yardımcı olur, iletişim hızlanır. Bunlar da takım çalışmasının esaslarındandır.
- Merkezi üretim şekli sayesinde, üretim sorunları ve üretim esasları çabuk halledilebilir,
müşterinin tam tatmini ile beraber, işletmenin karlılığını sağlayabilmesi çeşitlilik ekonomisidir.
Bu yapının sağlanması da esnek teknolojik yatırımlarda mümkündür.
durmaktadır. Otomasyon; insan gücünün makine ile ikame edilmesidir. Bu da sermaye yoğun
bir yapı gerektirmektedir.sermaye yoğun teknolojilere yapılan yatırımlar, birim üretim
Üretim tesislerinde esnek üretim sistemlerinin devreye sokulması ve satış, üretim, satın alma
fonksiyonlarının entegrasyonu işletmenin ürün, servis dolayısıyla rekebet gücünü arttırır.
parça oranını düşürür. Ayrıca ürüne değer katmayan herşey firedir. JIT felsefesinde firenin
tanımı, üretilecek miktar için gerekli olan minimum düzeyde ekipman, malzeme, işçi ve alan
JIT’İN İLKELERİ
5- Malzeme, yarı mamul, mamul, ihtiyaç duyulduğu anda ( tam zamanında ) üretilir ya da
elde edilir.
JIT’İN AAMALARI
Tam zamanında üretim ( JIT ) sisteminde hammadde girişinden, ürün oluşumu ve çıkışına
Kontrol süresi: Ürünün istenilen kalitede bulunması, eğer bu seviyede değilse, istenilen
Taşıma süresi: Ürünün biryerden diğer yere taşınması için geçen süre.
Bekleme süresi: Ürünün, işlem görme, taşıma, kontrol gibi unsurlar için beklediği süredir.
Depolama süresi: Yarı mamul ve mamullerin işlem görme ve veya sevk edilme için stok
kapsayan basamaktır. Diğer dördü maliyeti arttırır. Bu nedenle JIT’in hedefi, işleme süresi
dışındaki süreleri kaldırarak, maliyeti düşürmektedir. Bu nedenle sıfır stok, sıfır makine
ayarlama zamanı, sıfır temin zamanı ve sıfır malzeme taşıma üzerinde durulur.
ÖNERİLER
2- Tam zamanında üretim bir yatırım projesi olarak ele alınmak ve işletme bazında; yatırım
Klasik yönetimdeki “insan tembeldir, devamlı kontrol altında tutulmalıdır” prensibi yerine JIT
felsefesinde “insanlar düşünüldüğünden daha akıllıdır ve kendilerine üstlerinden daha yüksek
standart koyarlar” prensibi benimsenmiştir. Yani güvensizlik yerine güven, denetim yerine az
kontrol kabul edilmiştir. Ayrıca bu yaklaşımla uzmanlaşma yerine genel beceriler önem
İş esnekliği dolayısıyla ,işçilere yaptıkları iş için değil, yapabilecekleri işler için ücret ödenir.
İşçinin birçok işi yapabilmesi ise en çok sürekli eğitimle sağlanır.
İşçilere verilen güven ve öz kontrol sayesinde, işçi kendini ürün oluşumunda önemli hisseder
ve işe daha iyi uyum sağlar, bu da iş garantisini getirir. İş garantisi sayesinde, sorumluluk
verme, katılımla yabancılaşmayı yok etmek gibi sorunlar ortadan kalkar.
KAYNAĞINDA KALİTE
Kaynağında kalite kavramı aşağıdaki yedi madde ile daha iyi açıklanabilir.
Bunlar:
1- Her seferinde mükemmel parça
2- İşçi sorumluluğu
Her seferinde mükemmel parça: Her seferinde mükemmel parça üretmek için Poka Yoke adı
verilen adı verilen otomatik hata yakalayıcılarla, hatalı parçaların bir sonraki iş istasyonuna
gitmesi engellenir.
İşçi sorumluluğu: Kaliteden sorumlu olan kişiler, kalite kontrol departmanı işçileri ve
formenlerdir. İşçi sorumluluğu artırma yolunda küçük parti miktarlarının önemli bir etkisi
vardır. Büyük partilerde işçiler bir miktar hatalı parçayı sorun olarak görmeyebilirler oysa
Yeni müşteri tanımı: Her iş istasyonu aynı zamanda kontrol noktasıdır. Böylece bir
Yeni bakım çantası: Uygun yerleşim ve montaj hattı işçileri için parçaların belirgin
yerleştirilmesi işleri kolaylaştırır ve daha az yorucu hale getirir.
Dur ve problemi sapta: Buna göre işgücünün belirsizlik içeren noktalardaki problemlerle
kaldırırlar bu durum, güvenlik stoğu mantığınıda ortadan kaldırır. Üretim sırasında bir hata
ortaya çıktığı taktirde işçiler tüm hattı durdurma yetkisine sahiptir ve hatalı parçayı yeniden
işletme görevi, hatalı parçayı yapan işçiye yada işçi grubuna verilmelidir.
Makinalar her zaman hazır: Bunun için önleyici bakım ve günlük makina kontrolü yapılır. Bu
sistemde uzmanların yerine çeşitli işleri yerine getirebilecek joker elemanlar tercih edilir. Bir
işçinin birden fazla işi yapması, endirekt işçi ihtiyacını azaltacak ve bu azalmanın sonucu
vardiyalar dörder saatlik bakımlarla sarılmış durumdadır. Böylece makinalar üretime her
zaman hazırdır.
Görünebilir (saydam) yönetim: Birtakım sesli ve ışıklı arçların kulanımı ile, problemler işçilerin
Örneğin: Kawasaki motor fabrikasındaki bir uygukamada; işçi iş esnasında yardıma ihtiyaç
duyarsa, sarı ışık yakarak diğerlerini yardıma çağırır. Hattı durduracak kadar ciddi bir
problem varsa, kırmızı ışık yakar. Hiç sarı ışık yanmaması durumunda yönetici bu durumdan
memnun olmadığı gibi, elinde atıl eleman ve ekipman bulunduğunu düşünerek bir kaç sarı
Kalite konusunda sorumluluk üretime verildikten sonra, kalite kontrol bölümünün ne ile
meşgul olacağı konusuna gelince; Sayısal olarakta hayli küçülmüş olan bu departman hata
nedenleri üzerine yoğunlaştırabilir. Kalite ile ilgili gelişmeleri ve prosedürleri takip edebilir.
Satın alma birimi ile yakınlaşarak, tedarikçilerin kalite konusunda bilinçlenmesine yol
JIT sistemi kabul örneklemesine karşıdır. Bunun sebeblerini şöyle açıklayabiliriz. Öncelikle
parti kelimesi JIT’teki düşük envanter mantığına ters düşer. JIT’te parça parça kontrol edilir.
Kabul tablosu girdi olarak “ kabul edilebilir kalite seviyelerini ” içerir. Bu değerlendirme; 100
parçada hatalı sayısı olarak ifade edilir. Oysa son yıllarda Japonlar bu hatalı sayısını milyon
Japonlar giriş kontrolüne de karşıdırlar. Bunun yerine tedarikçinin kalite sertifikasını parçayı
direkt üretime sokmak için yeterli görüyorlar.
Son olarak kaynağında kalite tekniği olarak işçiler X ve R gibi (Pareto analizi) istatistiksel
Kalite konusunda anlamlı gelişmeler elde edebilmenin en önemli nedeni, işçi katılımı ve
eğitimidir. Kalite çemberleri, gelişimi sağlamak için gerekli olan insan politikalarını ve
uygulamalarını yansıtan bir metottur. Japonların bir icadıdır. Kalite ve verimliliği geliştirmek
amacıyla düzenli bir şekilde biraraya gelen küçük gönüllü işçi ekiplerinden oluşur. Amerika’da
a- Gönüllülük
d- Veri toplama
e- Problem analizi
GEREKLİ KOULLAR:
1- İnsiyatif
2- Birbirinden etkileşim
YOĞUNLATIRILMI YERLEİM
Japonlar çok amaçlı, büyük makineler yerine kendi geliştirdikleri ucuz, küçük ve özel amaçlı
bölümler mevcuttur ve parçalar bu bölümler arasında gezinir. JIT yerleşiminde ise, akış
amaçlı bir yerleşim vardır. Bölümler mümkün olabildiğince U şeklinde bir araya getirilerek
parçaların gereksiz taşınmaları önlenmiş olur. Böylece bölümler arası stoklar, alan
gereksinimi, temin süresi ve karmaşıklık azalır ya da ortadan kalkar.
GRUP TEKNOLOJİ
Benzer parça ailelerinin tek tek ve tam üretimi için, üretim sürecinde mümkün olan tüm
operasyonların birbirine bağlandığı bir makine yerleşimidir. Hedef makinelerin mümkün
Hammadde Testere Torna Freze İşçi Hareketi Bitmiş ürün Pres Torna Isıtma stoğu
Yukarıdaki gibi bir makine yerleşim biçimi, bir işçinin birden fazla işi yapabilmesini mümkün
- Çok - Az / Tek
bekletilmesi
3-Teslimat
İmalat hattı
4-Kalite
sistematik bir yaklaşımdır. Esnek otomasyon, bir partinin üretiminden diğerine, üretimi
durrdurmaksızın ve ek maliyet almaksızın çabuk yapılabilmesi ile sağlanılabilmektedir.
Bir çok düzeyde karar verme yetkisi, üretim hattındaki işçilere devredilerek üretim gecikmesiz
olarak sağlanabilmekte ve düşük maliyetle çeşitlilik sağlanabilmektedir. Otomasyon, insan
gücünün makine ile ikame edilmesi olup; robotlar, otomatik malzeme taşıma sistemleri ve
esnek üretim sistemleri bu kapsama alınabilir. Otomasyona yönelik tasarımlarda, teknolojik
yatırımların verimli işletimi firma içinde bir öğrenme sürecinin oluşturulmasına yer verilmelidir.
Otomasyon basamaklari
Ellesimülasyon
Mekanizasyon
Yarı otomasyon
Makinanın bir üründen diğerine geçme zamanının azaltıldığı sistematik süreç olan ayar
zamanları azaltımında, küçük kalite büyüklüklerine erişmek prensiptir.
Burada uygulanan temel sistem SMED sistemidir. Bunun yardımıyla bir üründen diğerine
disiplinli, düzenli olması, her bölümdeki elemanın kendi sorumluluğunu bilmesi gerekir.
Dış ayarlar, yeni kalıbın makineye taşınması, hammadde hazırlanması gibi; yeni kalıp
SMED sisteminde;
çalışmalar, makine yanında oluşturulan özdeş bir yapıda çözümlenebilir. Aynı anda kalıbın
farklı yüzeylerinde paralel işlemler yapılarak, işçilerin gereksiz zaman kaybı önlenir. Makina
ayar zamanları saat birimi ile ifade edilirken; son zamanlarda Japonya’nın bu alandaki
çalışmalarıyla dakikalara inen zaman birimleri söz konusudur. Bu sistem – tek rakamlı
Düzgün üretim her üründen, dengeli sayıda, her gün üretmek için kullanılır. Homojen üretim
akışı ile ilgiligereksinmelerin hızlı iletişimi için kaynak dağılımında kullanılan bir planlama
metodudur.
JIT kapsamındaki kapasite ile düzgün üretim arasında bir yüzde belirlenmiştir. Buna göre
JIT’te normal kapasitenin % 80’ine denk gelen düzgün üretim seviyesi elde edilmelidir. %
üretime ulaşılabilinir. Eğitilen Pazar sayesinde; önce sat sonra üret, sıfır envanter sistemi
JIT’i destekleyici unsurlarda kurulabilir. Çünkü pazarın eğitilmesi ile taleplerin belli ölçütler
için tahminlenmesi; her üründen dengeli sayıda ve her gün üretme stratejisini; düzgün üretimi
yaratacaktır.
SATICI İLİKİLERİ
Maliyetlerin düşürülmesi ile birlikte; tek satıcıyla, belirlenmiş kalitedeki malzemeyi hedefleyen
uzun dönemli ortaklık söz konusudur. Firmalar aynı tedarikçi ile ilişkide kalarak belli bir
malzeme kalitesini yakalar ve böylelikle güven stoğu gibi maliyet getirici durumlar ortadan
kalkar. Bunun yanı sıra uzun süreli çalışılan, güvenilir tedarikçilerin varlığı durumunda
nakliye gibi ürüne değer katmayan maliyetler engellenir. Tüm bu kavramlar dikkate
alındığında ilgili imalat yönetim sistemleri:
Kanban sistemleri (çekme)
ÇEKME SİSTEMİ
Kontrol için yenileme sinyallerinin kullanıldığı gerçekleşen tüketim ile yönlendirilen bir işletim
sistemidir. JIT kapsamında çekme sistemine KANBAN denir ve JIT’teki üretim planlaması bu
sayede yapılır.
Kanban, üretimin yetki kartlarıyla kontrol altında tutularak, fazla üretimin engellenmesidir.
Üretim planının bulunduğu son istasyona; düzgün üretime göre belirlenen üretim sırası ürürn
çeşidi verilir. Önceki istasyonlarda üretim planından kanban kartı ile üretim emirleri alınır.
Burada kullanılan JIT üretim planı, düzgün üretimi sağlayacak biçimdedir. Bu planlar yıllık,
aylık, haftalık, günlük olabilir. Sadece en az stok, dengeli üretim hızı ile sağlanacak olan
nedenle üretim hemen kesilmelidir. Bunun için makinalarda hatalı üretim hainde üretimi
hemen durduracak – pake-yoke- denilen- sistemler oluşturulmuştur. Böylelikle ilgili kişilerin
Bu sistemin olmadığı durumlarda hataya anında müdahale için işçiye gerektiği taktirde
makineyi durdurma olanağı sağlanmalıdır. Hatalı parça yan sanayiden geliyorsa, bu geri
Kanbanın temelini oluşturan gerektiği kadar üretimim durumunu sağlamak için yalnızca bir
Üretimi eşitlemek. Bunun için her istasyon bir sonrakini besleyecek kadar kapasiteye sahip
olmalıdır. İstasyonlar arasındaki bu alış verişteki fazlalık veya eksiklik şeklinde olabilecek bir
aksaklık; sistemi tıkar, işlemez hale getirir. Bir önceki istasyon bir sonrakine düzenli üretim
çerçevesinde belirlenen malı zamanında vermelidir. Yoksa, bir sonraki istasyon çekecek mal
bulamaz ve gecikme söz konusu olur.
Kanban üretimin ince ayarı olarak ele alınmalıdır. Üretim planını, işletmeye uygulayan,
kanban büyük değişikliklere tepki vermez. O halde düzgün üretim sağlanmalı ki, bundan
sonraki sapmalar tespit edilsin.
Kanban yaklaşımında işletmeye gerekli hammadde, yarımamul, mamul temin eden yan
sanayi işletmenin kendi iş merkezi olarak ele alınır. Bu yan işletmeler de kanban yaklaşımını
kullanırlar. Genelde ulaşım ve üretim olmak üzere iki çeşit kanban kartı bulunur. Ulaşım kartı
parçanın nereden nereye hareket edeceğini belirtir. Üretim kartı ise iş merkezi, parti
Kanban atölyelerinde kullanılan tüm iş emirleri, iş biletleri, rotalama kağıtları gibi formların
yerini alır. Yani atölyede dolaşan kağıt sayısı da azalır. Bu durumda ürünün kalitesine birşey
katmadığı halde, maliyet unsuru olan bu formların kaldırılmasıyla gereksiz giderler önlemmiş
olur.
Kanban akışı, sistemin bir sonraki operasyon için kulanılan miktarı tamamlamak şeklindedir.
Örneğin, bir montaj hattı işçisi stok alanından bir başka montaj
malzeme taşıyıcı işçiye çıkarılanın yerine yeni birisinin getirilmesi amacıyla verilir.
Bu iş merkezinde yapılan işin tamamlanması ve konteynırın bu merkezden ayrılmasıyla
üretim kambanı çıkarılır ve iş merkezindeki işçiye verilir. İşçi bu şekilde yeni konteynırı
doldurmak üzere çalışmaya başlar. Bu üretim kanbanının iş emri olarak kullanılması
demektir. Bu şekilde işleyen kanban zinciri son üründen geriye doğru yan sanayi işletmesine
Kanban sistemi sayesinde, atölye içindeki ürün hareketi ve üretimi başlatacak malzeme akışı
kontrol edilir. Ancak üretimin tümü kanbanlarla kontrol edilemez.son üründe kullanılan tüm
parça ve alt montajların % 60 – 70’I kanbanlarla planlanır ve kontrol edilir. Kontrol edilir kalan
parçalar klasik planlama yöntemleriyle çizelgelendirilir.
sisteminin basitliğidir. Buradaki problemler büyük üretim partileri, yan sanayi problemleri,
hurda kayıpları olabilir bu problemin çözümü
işçiler açısından katılımcı süreci oluşturur. Örneğin; Toyota’da genellikle büyük bir süreç için
azalma, kalite kontrol red oranında % 90’lık azalma şeklindeki gibi sayılabilir.
Kanban bir çekme sistemidir. Daima kullanıcı depertman kendinden bir önceki departmandan
parçalar temin eder. Ters yönde bir malzeme hareketi söz konusu olamaz ancak kanbanlar
Tüm konteynırlar standart miktarlarda parça içerirler ve her bir parça için standart
konteynırlar kullanırlar.
Kanban sisteminin envanter düzeyi ile temin sürelerinin azaltılmasında önemli rol oynadığı
kabul edilmektedir. Fakat çeşitli firmaların bunu uygulamasında farklılık olmuştur. Japon
Toyota firmasında uygulanan kanban sistemi: American Motor firması, General Electric,
işletmelere girdi temin eden kuruluşların uzak yerde bulunuşu, satın alınan parçaların çoğu
kez düşük
sıkı bir işbirliği kurarak satın alınan parçaların daha tasarım aşamasından itibaren bu
kuruluşlar ile ortak çalışmaya başlamıştır. Bu durumda yan sanayi kuruluşları ürünün kalite
Ayrıca GM yan sanayi kuruluşlarınında bir örnek istatiksel kalite kontrol yöntemlerini
uygulanmasını sağlamışlardır. Böylelikle kendi firmalarındaki satın alınan parçaların kalite
kontrol işlemi kaldırılmıştır. GM firması bu uygulama sonuçlarını işletmenin elde ettiği sayısal
sonuçlarla ifade edersek; GM montaj bölümünde 1982’deki 22 olan envanter devir sayısı
1984’te 28’e yükselmiştir. Firmanın hedefi ise bu sayıyı yılda 100’e yükseltmektir.
Kanbanın başarılı olmasındaki en önemli öğe ana üretim planındaki değişmelerin minimum
düzeyde olmalıdır. Üretim miktarları ve üretilen modellerde sürekli revizyonların yapılması
Kanban sisteminde, tam zamanunda üretim kavramı çok önemlidir. Çünkü kanban, bu
kavramın gerçekleştirilmesinde kullanılan araçlardan birisidir. Tam zamanında üretim
yaklaşımında amaç envanterin azaltılmasıdır. Bu ise sürekli olarak temin sürelerinin süreç içi
envanterin ve tezgah hazırlık zamanlarının azaltılmasıyla sağlanır. Burada bahsedilen temin
süresi atölye için herhangi bir parçanın üretimi için iş emrinin verilmesi ile parçanın
tamamlanması arasında geçen süredir. Temin süresinin uzunluğu direkt olarak süreç içi
büyüklüğü – azaltılması amaçlanır. Ancak bu azalma sürekli bir amaç olarak benimsenir ve
Üretim Kanbanı
İş merkezi No:Y321
Malzeme no:33311-3501
Stok alanı:A-05
Parça no:33825-2474
Stok alanı:B-03
Esnek üretimi sağlamak amacıyla üretimde olan değişmeler; emek yoğun teknolojiden,
sistemin özellikleri:
Otomasyon
Bilgisayar kontrolü
Entegrasyon
belirlenmesi, birim üretim maliyetlerinin düşük olması bakımından yararlar yaratır. Buna
rağmen emeğin bol ve ucuz olduğu ortamlarda, eldeki model en iyi şekilde proğramlı olarak
gerektiğinde ani müdahale sağlanır. Özellikle düzgün üretimin sağlanmasında ve daha önce
bahsedilen çekme sisteminin gereklerinden biri olan hatalı parçanın bir sonraki istasyona
gönderilmemesindeki etkileri görülür.
indirgenmesi, bilgisayarın etkin kullamına yardımcı olacaktır. Esnek üretimde sağlanan ürün
çeşitliliği ise pazar payının artması, rekabet üstünlüğü gibi durumlar oluşturur. Tüm bunlar
verimliliğini sağlar. Üretim yönetimi ise sırasıyla üretim stratejisi, üretim planlama üretim
kontrolünükapsar. O halde esneklikle ilgili yatırımlar üretim yönetiminde veriken süreçlere
Tüm bu faktörler, planlama, işletme, performans, yönetim gibi fonksiyonlar üzerinde etkilidir.
Bir firmanın;
Makina arızaları
Takım aşınmaları
Darboğazların oluşması
Gibi değişikliklerle mevcut üretim sistemi etkilenebilir. Esneklik, üretim sisteminin karşılaştığı
PERFORMANS ÖLÇÜMÜ
Kararlılık, bir değişiklik karşısında performansın bozulduğu durumda bir değişiklik için
Sistemi etkileyen değişikliğin bir makine arızası olduğunu düşünelim. İlgili performans
değişikliklere rağmen korunabildiği veya değişikliklere uyum sağladığını ifade eder. O halde
duyarlılığı düşük, kararlılığı yüksek olan sistemler esnektir.
Performans değerleme
Planlama
Finansal değerleme
KALİTE KONTROL
Kalite kavramı literatürde çeşitli şekillerde açıklanmakla beraber, kısaca belli bir yapının
etkinlik düzeyi olarak tanımlanabilir. Bazen, kalite kavramı yapının herhangi bir özelliğini
temsil etmektedir. Örneğin, bir ipliğin kopma gücü yazı işlerinin doğruluk derecesi gibi.
Kontrol ise, önceden saptanmış politika ve kararlar dolayısıyla, yine önceden saptanmış
Kalite ve kontrol kavramlarını ayrı ayrı tanımladıktan sonra kalite kontrolü kavramını da şöyle
açıklayabiliriz; kullanma uygunluğunu sağlayacak, yani girişimin kalite fonksiyonunu
yürütecek eylemler topluluğunun tümüdür. Kalite kontrolü, tesadüfi örnekler aralığı ile sürekli
teste dayanarak muayene eden ve çıktıların kalitesini tüm üretim işlemi boyunca sürdüren ve
geliştiren ekonomik ve etkili bir sistem olarak tanımlanabilir. Yani kalite kontrolünde üretimi
yapan modellerin örnekleme yoluyla sürekli teste bağlı tutulması söz konusudur.
tekniği kalite değişiminde saptanabilen, nedenleri ayrılabilen üstün bir tekniktir. Genellikle 4
ayrı teknik kalite kontrolünde istatistiksel kontrol metodları kullanılmaktadır.
1- Ölçülebilir kalite özellikleri için Shewhart kontrol şemaları: teknik dilde; değişkenler için
2- Hata oranı ( kusur yüzdesi ) için Shewhart kontrolü şeması; teknik dilde bu şemalar P-
3- Ünite başına kusur sayısı için Shewhart kontrol şeması ki bu da teknik olarak C- şeması
olarak bilinir.
Kabul örneklemesi
Bir mamulün birinden diğerine, örnekten örneğe veya yığından yığına ölçülen kalitesi daima
farklı olur. Proses ne kadar iyi planlanırsa planlansın ve çalışma koşulları yeterince
denetlense de bu varyasyonlar mevcuttur.
belirlenemeyen faktörler grubundan oluşur. Bunlardan herhangi birinin tek başına etkisi çok
küçüktür ve bu etki çıktıların kalitesinde fark yaratmaz. Fakat bu faktörler toplu olarak
işlemde belli varyasyonlara neden olur. Ortak şans, tayin olunamaz veya kontrol edilemeyen
güç tedariki olarak sayılabilir. Bunlara genellikle özel, tayinedilebilir, kontrol edilebilir nedenler
denilmektedir.
konusunda temel olarak ortalamalarını kullanabilir. Ancak bir prosesin kalitesini gösterme
bakımından tek başına ortalama çoğunlukla yetersizdir; çünkü bir prosesde ( üretim
ameliyesinde ) ortalama kontrol altında kaldığı halde örnek değişkenliği artabilir. Bu artışın
veya zayıf olduğuna işaret eder. Yani, ortalama kalite yeterli olsa da; esneklik, mamulde
çeşitlilik amaçlıyorsa; X kartının proses varyabilite kartı ile birlikte kullanılması gerekir.
standart sapma için kontrol kartlarıyla yapılan denemeler kontrolün yeterince yapılamadığı
durumların prosesin, daima ortalamayı etkileyen nedenlerle birlikte olması yalnız X kartının
kullanımını uygun yapar. Öte yandan ortalamanın denetimi önemsiz kalabiliyorsa R veya ?
kartı kullanılabilir.
GELENEKSEL MUHASEBE İLE JIT MUHASEBESİNİN MALİYET VE YÖNETİM
Günümüzde gerek ülkeler arası, gerekse işletmeler arası rekabet ortamında, dikkatler imalat
faaliyetlerine yöneltilmiştir. Buna bağlı olarak, yeni süreç ve akış teknolojileri, yeni stok sistemleri ve
malzeme elleçleme teknikleri, üretim, mühendislikte ve tasarımda yeni bilgisayar yetenekleri ve
şüphe götürmez bir gerçektir. Ancak yeni imalat teknolojileri arasında yer alan ve yukarıda en son
ifade edilen otomasyon, maliyet ve yönetim muhasebesini etkileyen en önemli teknolojik gelişme
olmuştur.
Maliyet muhasebesi sistemleri yoğun işgücüne dayanan faaliyetler ile büyük ölçüde
otomasyona dayanan maliyet merkezlerine uygulanması ve birbirlerine uyumlu hale getirilmesi için
geliştirilmelidir. Zira, birçok imalat işletmesi farklı maliyetleme modeli gerektiren işgücü ve
otomasyona dayalı bir maaliyet merkezleri karışımına sahiptir ve sahip olacaktır.
Kalite ve üretim kontrol sistemi olarak geleneksel uygulamalardan farklı bir yapıya sahip ve
esas itibarıyla farklı bir imalat türü olan JIT’e göre yeni maliyet muhasebesi yöntemleri
geliştirilmektedir.
o Fiili maliyetlerin daha etkin bir şekilde kontrol edilmesi: JIT felsefesi
ayrı ayrı ve bölümsel maaliyetler yerine bir bütün olarak işletmenin tümü ile ilgili
toplam maliyetlerin azaltılmasını amaçlar.
neden olmuştur.
geleceğe ilişkin kararlar almalarına yardımcı olması beklenir. Bu uygulamalar, direkt olarak
yöneticilerin nasıl davranacaklarını ve firmanın nihai karlılığını etkiler. Yeni bir firma olarak
Quantum, üretim artışı için önceden herhangi bir muhasebe sistemi kullanmaya istekli değildir. Ancak,
söz konusu firma kendi sahip olduğu alışılmış muhasebe sistemini geliştirmek için ideal bir
pozisyondadır. Firma yetkilileri, katma değer faaliyetlerinin ölçülmesi üzerinde dikkatleri toplayan ve
“JIT muhasebesi” olarak nitelendirilen basit ve masrafsız bir sistemi kullanmayı arzu etmektedirler.
Biz JIT muhasebesi ile geleneksel imalat muhasebesi arasındaki bazı önemli farklılıklara dikkati
çekmek için Quantum firmasının JIT yöntemine göre geliştirilen muhasebe sistemi ile diğer bir firma
Elektrikli monitor techizatı üreten ACME imalat şirketi (takma isim) JIT sistemine geçmeyi
düşünen 40 yıllık bir firmadır. ACME sürekli olarak değerlendirilmesi ve güncelleştirilmesi gereken
tam maliyet yöntemi kullanılarak kapitelize edilmektedir. Geleneksel muhasebe o kadar karmaşık ve
zaman alıcıdır ki, ACME gibi firmalar kompüterize edilmiş yönetim bilgi sistemlerine gereksinim
duyarlar. Birkaç yüz mamul ve birkaç sürece sahip olan ACME firması, devamlı olarak her bir iş
merkezindeki sapmaları hesaplamak ve yeni standartları tespit etmek zorundadır. Ayrıca, safhalar arası
stok seviyeleri dikkatli bir şekilde izlenmeli ve kontrol edilmelidir. Üretim hakkında karar verildiğinde
üst yönetim; işçilerin kısa dönemde bir batık maliyet olmasından dolayı, geleneksel muhasebe
maliyetini doğru bir şekilde yansıtmadığını bilmektedir. Söz konusu sorun burada ortaya çıkmaktadır.
Şöyleki bu durumda, ACME firması kendi muhasebe sisteminden elde ettiği bilgiye dayanarak belirli
Buna karşılık Quantum firması kendi toplam performansını ölçen basit standartlar
kullanmaktadır. Tamamlanmış bir birimi imal etme maliyetinin büyük bir kısmı satıcılar tarafından
göderilen parçaların maliyeti olmaktadır. Endirekt işçilik her dönemde hesaplara katılmaktadır ( Vergi
muhasebesinde harici raporlama amacıyla kullanılan kayıtlar, yönetim muhasebesi kayıtlarından
ayrılmaktadır. İşçilik ve genel imalat maliyetlerinin büyük bir kısmı stoklara yüklenmektedir. Dahili
gelir hizmeti montaj işçilik maliyetlerini kapitelize etmeyen bir firmaya ait bir sorundur ).
Quantum firması tarafından yönetim amaçlarıyla kullanılan muhasebe ölçütleri aşağıdadır,
Birim başına çalışma süreleri, üretim çalışanlarının kendi işleri ve diğer kişilerin işlerini
o Birim başına direkt imalat maliyeti: Quantum firması işçiliği batık bir
satıcılardan temin edilen parçaları listeleyen aşırı stok raporu: Bu istisnai rapor stok
devir sayılarıyla genişletilmekte olup, Quantum firmasının üretim sorunu veya aşırı
üretim seviyesine bağlı olmaktadır. Yarı mamuller fiziki olarak çalışmanın ilk kısımlarında bilgi
verdiğimiz kanban süreci ile sınırlandığından, yalnızca küçük bir miktarda değişecektir.
Kanban disiplini, tek tek stok seviyelerini kontrol etmenin oldukça etkin bir aracıdır. Yarı
mamuller süreç tasarımı ile kontrol edildiği için, JIT muhasebesine ait performans ölçüleri, hammadde
o Düz bir yerleşim hattı: İyi bir yarı mamul stoku göstergesidir. Bu
kolay bir şekilde gözlenmekte olup, stok seviyelerine ilişkin bilgi çok çabuk bir
şekilde yönetime ulaştırır. Burada daha az yer kullanımı daha büyük miktarda yarı
daha kısa dönüşüm süresi, işletmenin sipariş almasını ve genel olarak piyasanın
sürülmüştür).
Geçiş oranı, kalite testinin birinci aşamasından geçen ürünlerin yüzdesidir. Başarısızlık
alanı oranı ise, bir müşterinin belli bir mamulle ilgili sorunlarının ne kadar sık ortaya
çıktığının ölçüsüdür.
gibi yapılmıştır.
Geleneksel muhasebe, yarı mamul ve mamul mal stokunu büyük seviyelerde tutabilir. Şayet,
belli bir çalışma alanının yöneticisi yalnızca standartlar ve sapmalar üzerinde inceleme yaparsa, yarı
mamul stokları artabilir. Akıllı karar alıcılar olarak çoğu yöneticiler dikketlerini işletmenin toplam
karlılığı üzerinde değil, söz konusu stok değerinin nasıl tespit edileceği üzerinde güçlükle toplarlar.
Sonuç olarak, müteakip çalışma alanı darboğaz içerisinde olsa bile, bir önceki çalışma alanı yüksek
etkinliğe ulaşmayı sağlayacak kapasitede üretmek üzere yönlendirilebilir. Yarı mamullerinin büyük bir
kısmı ise yan üründür.
Sonuç olarak, Quantum firmasındaki JIT muhasebesi uygulaması, söz konusu firmanın üretim
yöntemleriyle oldukça iyi bir uyum sağlamaktadır. Bu analizin seyri, muhasebe departmanının küçük
imalat ayrıntılarına girmek yerine maliyet ve kar rakamlarının önemli yönleri üzerinde konsantre
Şimdiye kadar, Quantum firması başarısının gittikçe artan önemli bir unsuru, bu firmanın
dikkatini sürekli gelişmeler üzerinde toplaması olmuştur. Bu işletmenin durumunu geliştirmek için
Çalışma merkezi etkinliği yerine gerçek karı ölçen yeni yönetim muhasebesi yöntemleri,
Quantum firması yönetiminin doğru işletme kararları almarında önemli bir role sahip olmaya devam
edecektir.
*** İkinci bir uygulama örneği olarak TOYOTA modelini ele alacağız.
JIDOKA- OTOMASYON
Jıdoka İngilizce de karşılığı otomasyon olan bir terimdir. Otomasyon bir ölçüde otomasyon
olgusunu içermekle berabar sadece tezgahlarla sınırlı kalmayıp manuel süreçleri ve operasyonları da
içeren bir kavramdır. Her iki durumda da otomasyon üretim hatalarını bulma ve düzeltmeye yönelik
bir teknik olarak tanımlanabilir. Otomasyon tekniği her zaman aşağıda belirtilen iki mekanizmayı
içerir:
TOYOTA sisteminde otomasyon kalite kontrol içeren bir tekniktir, çünkü bu yaklaşım üretim
hattından hatalı parçaların geçmesini kesinlikle engellemektedir. Bir üretim hatasıyla karşılaşıldığında,
üretim hattının durması, probleme anında müdahale edilmesini, düzeltici önlemlerin alınmasını ve
B tezgahına giderek buradaki işlemleri başlatabilmesini başka bir anlatımla bir işçinin
anında müdahale edilmesi ilkesi yeralır. Bu ilke imalat ortamı genelinde iyileştirme
faaliyetlerini hızlandırı ve bu yolla işçinin sorun çözme sürecine katıldığı ve insana
teknikler.
Genelde, saptanan bir hata ya da sorun karşısında üretim hattını durdurmak için iki farklı
yaklaşım uygulanır.
Üretim hattında çalışan her işçi üretim işlemlerinin standart operasyon çizelgesine uygun
olarak yerine getirmesi durumunda hattı durdurma yetki ve sorumluluğuna sahiptir. Bu durumun
i. İşçi
sayısının azaltılması (Shoninka) sonucunda, çevrim zamanları çok
kısalmış olabilir.
ii. Önceki
Örneğin, herhangi bir istasyon için belirlenen çevrim zamanı 70 saniye iken operasyonu 80
saniyede tamalayabiliyorsa her çevrimde işçi, hattı 10 saniye için durdurmak zorunda kalacaktır. Aksi
halde işçi operasyonu tamamlayamıyacak ve hatalar ortaya çıkacaktır. Ancak hattın durdurulması
Bu sistemde, azalan ara stoklar nedeniyle önceki istasyondab hatalı parça gelmesi sıklığı
artacaktır. Bu sıklığın artmasında işgücü sayısında yapılan azaltmalar da rol oynayacak, azalan
bekleme zamanları nedeniyle hatalı parçanın düzeltilmesi yada envanterden hatasız parçaların
üründeki tasarım hataları ya da önceki atlanan ya da ihmal edilen operasyonlar derhal ortaya
çıkacaktır.( 30 sayfada şekilde gösterildiği gibi )
i.
ii. Hat
zorundadır.
İşçi yargısına dayanarak hattın durdurulması yaklaşımında kilit nokta her işçinin hattı
durdurma yetkisine sahip olmasıdır. Bu uygulama ile Toyota sisteminde insana verilen değerden
konulardan biriside işçi yargısıyla üretimi durdurma yaklaşımı olmuştur. Amerikalı mühendisler
işçilerin iş yapmamak yada işi yavaşlatmak için hattı durdurabileceklerini ve bu konuda işçilere
bilinmektedir. Bu nedenle sadece insan yargılarına dayanan kalite kontrol sistemlerinin tüm iş
ortamlarınında başarılı olma şansı düşük olacaktır. Bu konuda ortaya çıkabilecek sorunları önlemek
amacıyla bir takım mekanik cihazların devreye sokulması ve bu cihazlar yardımıyla hattın otomatik
olarak durdurulması yaklaşımı geliştirilmiştir.
Üretim hattı üzerinde her hangi bir istasyonda işçinin belirlenen çevrim zamanı içinde
operasyonu tamamlayamaması durumunda hattın otomatik olarak durdurulması için bazı mekanik
cihazlar geliştirilmiştir.
durdurma yetkisine sahip olmasıdır. Bu uygulama ile Toyota sisteminde insana verilen değerden
dolayı son derece insancıl bir çalışma ortamı yaratılmıştır.
Ancak, Japon uygulamasının Amerika ve Avrupa ülkelerine tanıtımında en çok karşı çıkılan
konulardan biriside işçi yargısıyla üretimi durdurma yaklaşımı olmuştur. Amerikalı mühendisler
işçilerin iş yapmamak yada işi yavaşlatmak için hattı durdurabileceklerini ve bu konuda işçilere
bilinmektedir. Bu nedenle sadece insan yargılarına dayanan kalite kontrol sistemlerinin tüm iş
ortamlarınında başarılı olma şansı düşük olacaktır. Bu konuda ortaya çıkabilecek sorunları önlemek
amacıyla bir takım mekanik cihazların devreye sokulması ve bu cihazlar yardımıyla hattın otomatik
olarak durdurulması yaklaşımı geliştirilmiştir.
Üretim hattı üzerinde her hangi bir istasyonda işçinin belirlenen çevrim zamanı içinde
operasyonu tamamlayamaması durumunda hattın otomatik olarak durdurulması için bazı mekanik
cihazlar geliştirilmiştir. Bu cihazlar hattın durdurulması konusunda işçilere yardımcı olarak, insan
faktöründen kaynaklanabilecek bazı hatalarla hattın gereksiz yere durdurulmasını yada durdurulması
gerektiği halde üretime devam edilmesini engellemek amacıyla kullanılmaktadır.
Mekanik cihazlarda, temel ilke işçinin çevrim zamanı içinde işini tamamlayamaması
durumunda, hattın kendiliğinden durdurulması ve zaman yetersizliği nedeniyle oluşabilecek üretim
anlatılması ve zaman içinde sistemin yararlarını görülmesi, oluşan tepkilerin giderilmesini sağlamıştır.
yukarıda açıklanan mekanik kontrol cihazlarına büyük ölçüde benzerlik gösterir. Ancak bu sistemler,
sadece zaman içinde operasyonun tamamlanamaması durumunda üretim hattını durdurmazlar.
Kusursuz sistemler, mekanik kontrollerden farklı olarak işçinin gözünden kaçan üretim hatalarınıda
saptayacak şekilde geliştirilmiştir. Kusursuz sistemler üç temel öğeden oluşur:
kusursuz sistemlerde kullanılan dedektörler kullanılan hata yakalama yakalaşımına uygun olarak üç
temel sınıfta toplanırlar:
kullanılır.
Tam kontrol yöntemi: Bu yöntem, temas yönteminin aksine bir operasyonun tüm aşamaların
kaynak sayısını saptar ve eğer gerçekleştirilen kaynak sayısıyla yapılması gereken kaynak sayısında
bir farklılık olursa bir zil çalar. Bu şekilde sürecin bütünüyle tamamlanmış olduğu kontrol edilir.
Hareket aşama yöntemi: Bu yöntemde işçinin standart operasyon setinde olmayan aşamayı
fazladan yapması gereklidir. Örneğin bir istasyonda metal geçmelerin yuvaya takılma işlemini
inceleyecek olursak değişik tipteki yuvalardan dolayı her yuvaya bir Kanban iliştirilerek farklı tiplerin
karışması engellenmiştir. Ancak buna rağmen her ay birkaç tane uygun olmayan metal geçmenin
takılmış olduğu belirlenmiştir. Bu durumda her kanbanın alt ucuna aliminyum folya iliştirilmiştir.
İşçinin önüne yuvalar geldiğinde, işçi kanbanı alarak özel olarak hazırlanmış kanban kutusuna
yerleştirir kanban kutuya yerleştiridiğinde bir sensor aliminyum folyenin pozisyonuna göre uygun
metal geçme kutusunun üstündeki kırmızı ışığın yanmasını ve kutunun açılmasını sağlar.
Yukarıda ana hatlarıyla ele alınan kusursuz sistemler sadece ürün kalitesini garantilemekle
kalmayıp, işçilerin yorucu ve monoton detaylarla uğraşmalarını engelleyerek, daha yaratıcı ve insana
saygı ilkesinin egemen olduğu bir çalışma ortamının yaratılmasına da katkıda bulunurlar.
GÖRSEL KONTROLLER
değişik görsel kontroller kullanılır. Kusursuz sistemlerin birçoğu üretim hattındaki bir anormalliği
belirtmek amacıyla genellikle bir ışık ya da görsel bir sinyalden faydalanırlar. Üretim hattında
kullanılan diğer görsel kontroller şöyledir:
o Kanbanlar
o Dijital panolar
o Stok tabelaları
Andon ve çağırma lambası: Otomasyon uygulamasında, tüm montaj ve imalat hatlarının bir
andon tahtası ve çağırma lambası vardır. Çağırma lambası genelde bir ustabaşı, bir tamir/ bakım işçisi
ya da bir düz işçinin sorunun belirlendiği yere çağırılması amacıyla kullanılır. Çağrılacak kişye göre
çağırma lambasında farklı renkte bir ışık yanacaktır.
Andon hat üzerinde tezgahların durumlarını gösteren ışıkların bulunduğu bir tahtadır.
TOYOTA uygulamasında her işçinin çalıştığı tezgahta bir arıza ya da gecikme durumunda üretim
hattını durdurmasına yarayan bir düğme mevcuttur. İşçi düğmeye bastığında soruna neden olan süreci
gösterecek şekilde andon üzerinde bir kırmızı ışık yanar.
Genellikle andonlar üzerinde üretim hattının değişik durumlarını gösterecek şekilde farklı
renkte ışıklar kullanılır. Andon tahtalarında çoğunlukla kullanılan renk kodları ve bunların anlamları
aşağıda özetlenmiştir.
Bir ustabaşı ya da bakım-onarım işçisinin gecikmeye neden olan tezgahın başına gitmesiyle
i. Çevrim zamanı
Standart operasyon formları, bu üç temel öğeyi içerecek şekilde hazırlanır ve tüm işçilerin
görebileceği şekilde hat üzerindeki panoya iliştirilir. Eğer bir işçi belirlenen çevrim zamanı içinde
standart operasyonları tamamlayamazsa üretim hattını durdurarak, çözümü için yardım isteyecektir.
Bu şekilde, standart operasyon formları diğer görsel kontrol cihazları ile birlikte standart
saptanmasında görsel kontrol araçları olarak kullanırlar. Örneğin stok sahasına ulaşmış ve üzerinde
kanban olmayan olan parçalar, gereğinden fazla üretimin bir göstergesi olabilirler ve derheal
araştırılmaları gereklidir. Ayrıca üretim sipariş kanbanlarının sayısı imalat hattında bulunan ürünlerin
belirlenmesinde ve buna bağlı olarak fazla mesaiye gerek olup olmayacağının saptanmasında
kullanılabilirler.
Dijital panolar: Dijital panolarda günlük üretim hedefi ve o zamana kadar gerçekleştirilen
üretim miktarı sergilenir. Böylece paneli izleyerek, hatta çalışan herkes üretimin hızını ve o günkü
üretim hedefine ulaşılıp ulaşılmayacağını belirleyecektir. Panolar olası gecikme ve sorunların anında
belirlenmesinde son derece faydalıdır.
Stok tabelaları: Stok sahasındaki her alana bir adres kodu belirlenip, bu kod hem kanban hem
de stok alnının üstündeki tabelada belirtildiğinde, envanterlerin kontrolünde önemli bir görsel kontrol
aracı elde edilmiş olacaktır. Stok tabelalarında ayrıca standart stok miktarı da belirtildiğinden doğru
Görsel kontrol sistemleri otonomasyonun sağlanmasında son derece etkili rol oynamakla
beraber diğer kalite kontrol yöntemleri gibi sadece anormallik ve sapmaların belirlenmesini
sağlayacaklardır.
Hata ve sapmaların düzeltilmesi için gerekli iyileştirme çalışmalarının yapılması ise ustabaşı
ve işçilerin sorumluluğunda kalmaya devam edecektir. Bu bağlamda yürütülecek iyileştirme
i. Operasyonların standardizasyonu
Aslında otonomasyon uygulaması ile ulaşılmak istenen nihai sonuç üretimin tümü ile
otomasyona geçirilmesi; başka bir anlatımla hataların düzeltilmesine yönelik iyileştirme çalışmalarının
ROBOTLAR
Japon otomativ sanayi, Amerikan uygulamasında da olduğu gibi özellikle kaynak, boya ve
talaşlı imalat süreçlerinde yaygın olarak endüstriyel robot kullanımına yönelmektedir. Endüstriyel
robotların sağladığı yararlar ise aşağıda verilmiştir.
i. Artan iş güvenliği
Özellikle iş güvenliği ve ürün kalitesi konularında robotların sağlayacağı yararlar son derece
açıktır. Robotlar tehlikeli çevre koşullarının söz konusu olduğu işlerde işçilerin yerini alarak iş
hassasiyet düzeyinde yerine getirebilmeleri kalitenin iyileştirilmesi açısından son derece önemlidir.
Endüstriyel robotların kullanımı, TOYOTA üretim sisteminin matıksal bir uzantısı olarak
düşünebilir. Robatların temel hedefleri ile sistemin – maliyet azaltımı, kalite güvencesi, esnek üretim
ve insana saygı- gibi hedefleri tümüyle uyum içindedir. Robotlar sadece tehlikeli işlerde işçilerin
yerini almakla kalmazlar aynı zamanda tekrarlı ve monoton işlerde işçilerin yerine geçerek işçilerin
daha yaratıcı işlerde görev yapmasına olanak verirler. Bu açıdan, robotların insana saygı hedefinin
gerçekleştirilmesine önemli katkıları olmaktadır. Yalnız bu uygulamada önemli olan, diğer tüm
teknolojik gelişmelerde olduğu gibi bu aracın da insanlığın hizmetinde kullanılması ve bunun tersi
olacak uygulamanın engellenebilmesidir.
BANKACILIK SİSTEMİ
Bankalar geleneksel olarak endüstri sektörlerinin elinde bulunan paraların , birbirine borç
verilmesini sağlayan kurumlardır. Türkiyede bankacılık sisteminde genelikle İş Bankası, Ziraat
Bankası, Emlakbank, Yapı Kredi Bankası, Pamukbank ve Akbank egemen durumdadırlar. Bunların
fonksiyonları ve hareket kabiliyetleri 1970’lerin sonları 1980’lerin başlarında daha da rahayladı. Daha
önceleri faiz politikaları Merkez Bankası kendi tekelinde bulunduruyordu. Bu tekelleşme de diğer
bankaların kur ayarlaması, leasing, kredi açma, işlem faizi ve kredi kartı gibi işlemleri olumsuz
etkişlemekteydi olumsuz şartlar altında bankaların hizmet üretiminde talebi arza göre
ayarlanmaktansa, arzı talebin doğduğu yere, zamana ve ihtiyaca göre ayarlamak çok daha uygundur.
Bu konuda dört temel seçenek vardır:
müşteriye göre aylık, sezonluk hatta günlük olarak belirlemektir. Örneğin yaz
günlerinde hava çok sıcak olduğunda ve günlerin uzun olmasından öğle istirahati iki
saat olabilir. Akşamları da mağazalar, işletmeler ve fabrikalar geç saatlere kadar açık
oluşturmaktır.
amaçlanıyor.
SONUÇ
Öne sürülen teze göre JIT’in kullanımı bankacılık sektöründe kuyrukları azaltacak müşteri
kaybını önleyecek, müşteri hizmetleri ve servis kalitesinde bir artış sağlayacaklardır.yapılan çalışma
sonuçlarına göre, JIT ile müşteriyi kuyrukta bekletmemek ve bankacılık kalitesini yükseltmek
mümkündür.
işlevli iş görenler kuyrukları azaltabilir ve ayın belirli günlerinde yoğunlaşan hizmet taleplerini
karşılayabilmek amacıyla, diğer personel yoğun hizmet servislerine yardımcı olarak, ihtiyaç duyulan
servis sayısını arttırabilir. Böylece tam zamanında ve yerinde hizmet vermek sağlanabilmektedir.
JIT hammadde ve atık önlemede, tam kalite kontrolde daha çok yoğunlaşmakla birlikte, bu
konuda insan üzerinde ve servis sektöründe de başarı elde edilebileceği görülmektedir. Bu sistemin
kullanılmasıyla birlikte, uzun kuyruklar ve kırmızı ışıklar yerine, tam zamanında ve yerinde uygun
servisler hizmet verebilecektir.
Yapılan anket çalışması sonuçlarına göre, bankacılık sektöründe belirli bir standart
uygulanması, belirli planlara ve standartlara dayalı olarak gerçekleştirilerek, daha mükemmel bir
Sonuç olarak diyebiliriz ki; JIT bankacılık sektöründe de rahatlıkla kullanılabilir. Zaten JIT’in
ana teması, gerekli olan hizmetin gerektiği anda, istenilen kalitede ve miktarda müşterilere
sunulmasıdır.