Escolar Documentos
Profissional Documentos
Cultura Documentos
Na amach serwisu SwiatObrazu.pl od pewnego czasu staramy si promowa technik HDRI w sposb
caociowy: poczwszy od informacji teoretycznych, poprzez dobr kadru, wykonywanie zdj skadowych,
czenie ze sob w programie graficznym, a po najczciej popeniane bdy i informacje, jak mona ich
unikn. Zagadnieniom tym powicilimy m.in. nasz warsztat wideo pt. Zachwycajce fotografie w
technice HDRI - film szkoleniowy dla pocztkujcych oraz cztery z 12 wyjtkowych filmw szkoleniowych w
abonamencie na 2011 rok. Jako uzupenienie tego materiau pragniemy te zaprezentowa znacznie
prostsz, cho w wielu wypadkach rwnie uyteczn technik, polegajc na uzyskaniu zdjcia o
poszerzonej tonalnoci z pojedynczego pliku w formacie RAW. Jest ona przez niektrych fotografw do
susznie okrelana mianem "pseudo-HDR", co w niczym nie umniejsza jej moliwoci. Zapraszamy
wszystkich do zapoznania si z ni niejednokrotnie pozwala ona bowiem wyj obronn rk nawet
podczas fotografowania w bardzo trudnych warunkach owietleniowych.
Technika generowania obrazw o poszerzonej rozpitoci tonalnej, znana szerzej jako HDRI (skrt od
angielskiej nazwy High Dynamic Range Imaging) budzi w rodowiskach fotograficznych sporo kontrowersji.
Zwolennicy wskazuj, e za jej pomoc mona uzyska zdjcia o tonalnoci i kolorystyce niemoliwej do
uzyskania w inny sposb i to zarwno skrajnie "odrealnionych", jak i wyjtkowo realistycznych.
Przeciwnicy krytykuj zdecydowanie zbyt duy (ich zdaniem) stopie ingerencji cyfrowej w obraz, oywiajc
przy okazji odwieczny spr o granice fotografii. Spraw komplikuj te sami stosujcy t technik
fotografowie, ktrych niektre wyczyny potrafi przyprawi o bl gowy. Na szczcie oprcz takich
"koszmarkw" liczne s te przykady pozytywne, takie jak choby zdjcia wyrnione w serwisie
internetowym Bigpicture. Odpowiednio wykorzystana technika pseudo-HDR rwnie pozwala uzyska
zapierajce dech w piersiach obrazy z wykorzystaniem zaledwie jednego zdjcia rdowego.
Zagadnienie rozpitoci tonalnej oraz elementw majcych na ni wpyw, to tak naprawd temat na
cakiem pokan ksik. W tym momencie jednak waniejsze jest co innego: to mianowicie, e z reguy
aparat rejestruje wicej (a w pewnych okrelonych sytuacjach nawet znacznie wicej) informacji na temat
szczegw w obszarach mocno nawietlonych, zacienionych oraz w tonach porednich, anieli jest
zapisywanych w kocowym zdjciu. Umiejtne wyodrbnienie tych informacji pozwala skutecznie zwikszy
dynamik zdj a w konsekwencji ich atrakcyjno dla ogldajcych. Technika pseudo-HDR sprowadza si
do takiej wanie obrbki zdjcia, ktra pozwala na zwikszenie tonalnoci pojedynczego zdjcia.
Wszystkie te cechy przekadaj si na rozpito tonaln zdj zapisanych w formacie JPEG. Teoretycznie
moe ona wynie do 11 EV, lecz z reguy jest znacznie nisza. Tymczasem, cho pomiar rozpitoci
tonalnej aparatw cyfrowych wykazuje z reguy maksymaln rozpito tonaln na poziomie 8-9,5 EV, to
poprzez odpowiedni obrbk zdj za pomoc aplikacji do konwersji plikw RAW czsto mona osign
wartoci znacznie wysze, osigajce nawet 12 EV i wicej (pamitajmy, e kady 1 stopie EV oznacza
moliwo zarejestrowania tonu dwukrotnie janiejszego lub ciemniejszego od poprzednika!). Ponadto
nawet analiza zdj zapisanych w formacie RAW skonwertowanych do JPEG przy uyciu domylnych
ustawie takich programw jak Adobe Camera Raw, czy dostarczanej przez producenta aparatu
"wywoywarki" najczciej wykazuje, e tak uzyskany plik JPEG odznacza si tonalnoci szersz od pliku
JPEG generowanego przez aparat o okoo 1 EV. W pewnych sytuacjach jest to ju naprawd wiele.
Wstp
Fotografowanie
Wykonujc zdjcia pseudo-HDR dysponujemy tylko jedn fotografi rdow (zamiast tak jak w
tradycyjnej HDRI co najmniej trzema), dlatego te najwaniejsz rzecz zwizan z omawian technik jest
ustalenie waciwej ekspozycji. Nie ma na to niestety adnej uniwersalnej recepty, poniewa wszystko
zaley w tym przypadku od fotografowanej sceny jej kontrastowoci oraz rozkadu tonw (czy przewaaj
obszary jasne, czy ciemne). Mona natomiast napisa o pewnych uniwersalnych zasadach towarzyszcych
wykonywaniu tego typu zdj i wanie te zasady postaramy si przybliy.
Sama ekspozycja, jak ju zostao to wspomniane, zaley w duej mierze od sceny, a przede wszystkim od
jej rozpitoci tonalnej. Jednak poniewa fotografia HDRI z definicji wie si ze scenami o tonalnoci
przekraczajcej moliwoci matrycy aparatu, to i w pseudo-HDR bdziemy mieli do czynienia z tego typu
ujciami, w ktrych pojawia si bd w kadrze zarwno przewietlenia, jak i niedowietlenia. Poniewa z
uwagi na to, e dysponujemy tylko jednym zdjciem rdowym, elementw tych nie unikniemy (w innym
wypadku nie byoby potrzeby tworzenia obrazu pseudo-HDR ani stosowania technik HDRI). Caa sztuka
polega na takim ustawieniu ekspozycji, aby obszary przewietlone byy jak najmniejsze i nie "rozpyway
si" na otoczenie. Zazwyczaj owocuje to niedowietleniem sceny, ktrym jednak nie powinnimy si
przejmowa o ile odzyskanie informacji z przepalonych czci kadru jest raczej niemoliwe, o tyle
"wyciganie" detali z cieni jest moliwe i przy niskiej czuoci ISO zazwyczaj nie powoduje zauwaalnego
wzrostu zaszumienia.
W naszym przykadzie wykorzystalimy zdjcie wykonane na potrzeby warsztatu Zachwycajce fotografie w
technice HDRI - film szkoleniowy dla pocztkujcych gwnie po to, aby kady mg porwna, jakie
moliwoci w porwnaniu z "prawdziw" technik HDRI maj zdjcia pseudo-HDR, a czego uzyska za ich
pomoc si nie da. Waciw ekspozycj (przy ktrej okna wityni s przewietlone, lecz mimo to
zachoway resztki informacji na temat swojego wygldu w tym rwnie delikatnego, witraowego
okratowania) uzyskano niedowietlajc zdjcie w porwnaniu ze wskazaniami matrycowego wiatomierza o
-2 EV. Jest to zarazem ta warto korekty, od ktrej warto rozpoczyna wszystkie eksperymenty z technik
pseudo-HDR, poniewa czsto okazuje si t waciw.
Strategie fotografowania
Ustalenie odpowiedniej ekspozycji podczas wykonywania zdjcia sceny o rozpitoci tonalnej
przekraczajcej moliwoci matrycy nie jest, jak ju napisalimy, spraw prost. Stosowana czsto przez
fotografujcych w trybie RAW technika polegajca na wykonywaniu zdj o ekspozycji na granicy
przepalenia obrazu w tym przypadku na pewno si nie sprawdzi.
Podczas fotografowania najlepiej jest si posugiwa zarwno histogramem, jak i oznaczaniem miejsc
przewietlonych (o ile tylko nasz aparat dysponuje t drug funkcj). Naszym celem w takiej sytuacji
bdzie uzyskanie zdjcia, ktrego histogram bdzie si odznacza mniej wicej rwnym udziaem obszarw
biaych i czarnych (graniczne czci wykresu). Te bowiem obszary bd dla nas w zasadzie nie do
odzyskania.
Jeli chodzi o podwietlanie w aparacie obszarw przewietlonych, to pamitajmy, e aby przewietlenia
daway si kontrolowa, powinny obejmowa one co najwyej obszary ewidentnie bardzo jasne, nie za ich
najblisze otoczenie (efekt powiaty). Jeeli jednak zauwaymy, e rozpito tonalna caej sceny
przekracza moliwoci naszego aparatu o wicej ni 23 EV (mona w tym celu wykona kilka prbnych
uj z rnymi ustawieniami ekspozycji), to lepiej poszukajmy sobie innego kadru lub zastosujmy technik
HDRI w tradycyjnej formie.
Edycja cyfrowa
Ze zdjcia nawietlanego w taki sposb, jak zostao to opisane na poprzedniej stronie, wspczesne
oprogramowanie do obrbki plikw RAW potrafi odzyska zadziwiajco duo informacji na temat obszarw
zarwno niedowietlonych, jak i przewietlonych. W tym drugim przypadku odbywa si to najczciej
poprzez analiz punktw obrazu bezporednio towarzyszcych miejscom przepalonym i pomaga czsto
nawet w sytuacjach, zdawaoby si, zupenie beznadziejnych.
Nastpnie wyrwnujemy owietlenie sceny za pomoc drugiej opcji, dodajc du ilo "cyfrowego wiata
wypeniajcego".
Gotowe zdjcie moemy zapisa na dysku twardym komputera (Save Image) lub otworzy w edytorze
graficznym do dalszej obrbki (Open Image). Jednak w odrnieniu od obrazu powstaego w wyniku
mapowania tonalnego obrazu HDR, fotografia typu pseudo-HDR z reguy nie wymaga ju korekty w
programie graficznym.
Zakoczenie
Nasze zdjcie jest ju gotowe. Jak wida, techniki pseudo-HDR nie bez powodu uwaane s za wyjtkowo
atwe w stosowaniu. Nie jest to jednak wszystko, co mona i naley wiedzie na temat ich stosowania. Na
zakoczenie artykuu prezentujemy jeszcze dwie szczeglnie wane informacje przydatne zwaszcza tym,
dla ktrych temat ten do tej pory by zupenie obcy.
Poniewa funkcje takie praktycznie w kadym przypadku s owocem niezalenej pracy zespow
opracowujcych modele aparatw dla konkretnych producentw, s one opatrywane indywidualnymi
nazwami. I tak w przypadku aparatw firmy Sony bdzie to poprawiajcy wygld obszarw ciemnych
Dynamic Range Optimization (DRO), a w lustrzankach i kompaktach Nikona analogiczn funkcj bdzie
odzyskujcy cz przewietlonych obszarw Active D-Lighting. Z kolei uytkownicy lustrzanek firmy Canon
maj do dyspozycji priorytet obszarw jasnych (Highlight Tone Priority), dziki ktremu znacznie
zwikszona zostaje precyzja aparatu w zakresie rejestrowania subtelnych zmian tonalnoci w obszarach
jasnych niestety za cen pewnych ogranicze, takich jak zwikszenie minimalnej czuoci ISO do 200.
Czsto wszystkie te nazwy wykorzystuje si rwnie w celach marketingowych warto jednak wiedzie, e
zarwno zasady ich dziaania, jak i efekty s do siebie zblione. Nie jest to te a tak wydajny system, jak
wasnorczna edycja plikw RAW (zysk rozpitoci tonalnej nie przekracza z reguy 1-1,5 EV), niemniej
jednak podczas fotografowania w formacie JPEG moe by przydatny.
Pamita te naley o problemach wicych si z tak siln cyfrow modyfikacj obrazu fotograficznego.
Odzysk obszarw przepalonych (o ile jest w ogle moliwy) nie gwarantuje poprawnoci odwzorowywanych
kolorw co wida szczeglnie dobrze w przypadku bardzo nawietlonych obszarw na twarzach ludzi po
przeprowadzeniu korekty. Z kolei miejsca ciemne po rozjanieniu mog charakteryzowa si silnym
zaszumieniem. S to ograniczenia techniczne i nie da si ich do koca unikn.
www.swiatobrazu.pl