Você está na página 1de 8

Bioqumica da

Contrao Muscular

TIPOS DE MSCULO

ESTRUTURA DO MSCULO ESQUELTICO


Msculo

Feixe de fibras
musculares

Fibra
muscular

Liso

Cardaco

Esqueltico
SARCMERO

Miofibrila

COMPOSIO DO
SARCMERO

ESTRUTURA DO SARCMERO

Banda I

FILAMENTO FINO

FILAMENTO GROSSO

Linha Z
Zona H
Banda A
Sarcmero

FILAMENTO FINO

FILAMENTO GROSSO

ACTINA

TROPOMIOSINA
E TROPONINA

Cabea
Cauda

MOLCULA DE MIOSINA

MECANISMO DE CONTRAO MUSCULAR

MECANISMO DE CONTRAO MUSCULAR

- ESTMULO NEURONAL -

- REGULAO PELO CLCIO -

Filamento fino

MECANISMO DE
CONTRAO MUSCULAR
! Encurtamento do sarcmero
(deslizamento das miofibrilas)

(-)

(+)

Travamento

Desprendimento

Cabea da miosina

MECANISMO DE CONTRAO
MUSCULAR

Filamento grosso
(miosina)

Hidrlise

Engatilhamento

Ligao
cruzada
Liberao do
clcio
Potencial de
ao
Juno
neuromuscular

Quebra do ATP e
formao da
ponte actoLigao
miosina
Gerao de fora

Deslizamento

MECANISMO DE CONTRAO
MUSCULAR

VIAS DE REPOSIO DO ATP


ANAERBICA
- ATP/PC
- MIOCINASE
- Gliclise (fermentao)
AERBICA

- DESLIZAMENTO DAS MIOFIBRILAS -

NH2
N

NH2
N

N
O

O-

O-

O-

H2CO - P - O - P - O - P - OII

HO

II

II

OH

O-

II

O-

II

HO

Adenosina-trifosfato
(ATP)

O-

H2CO - P - O - P - O-

O - P - OII

OH

Adenosina-difosfato
(ADP)

Fosfato
inorgnico
(Pi)

CONTRAO
MUSCULAR

PAPEL DA FOSFOCREATINA
- Sistema PCr/ATP -

REAO DA MIOCINASE
AMP

Creatina

ADP

ADENILATOCINASE
(MIOCINASE)

Fosfocreatina

FOSFOCREATINA
CINASE

ATP
ATP

ADP

ADP

CONTRAO
MUSCULAR

CONTRAO
MUSCULAR

Viso Geral do Metabolismo


GLICOGNIO

GLICOSE

PENTOSE

PROTENAS
TRIOSE P
OUTROS
COMPOSTOS
NITROGENADOS

GLICEROL
TRIACILGLICEROL

PIRUVATO
C. GRAXO
ACETIL-CoA
AMINOCIDOS
CORPOS
CETNICOS

COLESTEROL
CICLO DE
KREBS

CADEIA RESPIRATRIA E
FOSFORILAO OXIDATIVA

NH4+

URIA

FONTES ENERGTICAS PRIMRIAS


DO MSCULO ESQUELTICO EM
ATIVIDADE MOTORA
MECANISMO
METABLICO

Potncia e Capacidade Mximas dos


Sistemas Energticos Musculares

COMBUSTVEL

EXIGNCIA
DE O2

RENDIMENTO
ENERGTICO

FOSFOCREATINA

GLICLISE
ANAERBIA

GLICOSE
(GLICOGNIO)

MIOCINASE

ADP

GLICOGNIO
LIPDEOS
PROTENAS

ATP/CP

OXIDAES
MITOCONDRIAIS

Integrao Metablica Entre os


Tecidos do Corpo

Expresso
diferencial de
genes

POTNCIA
MXIMA

CAPACIDADE
MXIMA

(moles de ATP por


minuto)

(moles totais de
ATP disponveis)

Fosfagnios
(ATP-PCr)

3,6

0,7

Gliclise anaerbica

1,6

1,2

Fosforilao Oxidativa
(a partir do glicognio)

1,0

90,0

SISTEMA

Combustveis do Msculo em
Repouso

Glicose
33%

Cada rgo
desempenha
um papel
particular no
metabolismo

Especializao
metablica
dos rgos

Gorduras
67%

Calorias Metablicas
Derivadas dos Alimentos

TIPOS DE FIBRAS
MUSCULARES
Fibra tipo I (vermelha)
contrao lenta (CL)

Porcentagem muscular de
fibras de contrao lenta

Esquiador de
longa
distncia

Carboidratos

Corredor de
longas
distncias

Protenas

Nadador

Gorduras

Fibras de
contrao lenta
so melhor
adaptadas para
sustentar a
atividade
aerbica

No-atletas
treinados
Levantador
de peso

lcool
0

10

Kcal/g

Essencialidade de vitaminas, minerais e gua

Fibra tipo IIb (branca)


contrao rpida (CR)

Corredor de
velocidade

Fibras de contrao
rpida podem gerar
o mximo de tenso
rapidamente, mas
fadigam mais
rapidamente

Captao mxima de O2
(mL/min/kg)

PRINCIPAIS CARACTERSTICAS
DISTINTIVAS DOS TIPOS DE FIBRAS
FIBRA TIPO IIb
(CR)

OXIDATIVO

GLICOLTICO

CONTEDO DE MIOGLOBINA
DEPENDNCIA DE O2
IRRIGAO SANGUNEA
METABOLISMO
VELOCIDADE E FORA DE
CONTRAO

CIDO GRAXO

CARBOIDRATO

CONTEDO DE
TRIACILGLICERIS
E MITOCNDRIAS

CONTEDO DE GLICOGNIO

SUBSTRATO PREFERIDO

RESPOSTAS METABLICAS AOS


EXERCCIOS DE ALTA INTENSIDADE (EAI)
! Atividades motoras no estveis
! Combustveis: fosfocreatina, ADP (miocinase) e
glicognio

INTEGRAO DO USO DE FOSFOCREATINA E


GLICOGNIO
9
8
Produo de ATP
(mmol/kg/s dm)

FIBRA TIPO I
(CL)

7
6
5
4

PCr

Gliclise

2
1
0
0-1,3 0-2,6

0-5
0-10 10-20 20-30
Tempo (s)

Taxas de ressntese anaerbica do ATP, a partir da


fosfocreatina e da gliclise

Contribuio dos sistemas


energticos durante o exerccio

RESPOSTAS METABLICAS AOS


EXERCCIOS DE ALTA INTENSIDADE
COM MAIS DE 30 SEG. DE DURAO
! Glicogenlise uso da glicose sangunea

100

Porcentagem de
energia produzida

! [Lactato] Liplise do tec. Adiposo


! Carnitina limitante Oxid. de AG intramusc.
50

30 seg

ATP
Fosfocreatina
Gliclise anaerbia
Oxidao aerbia

60 seg

2 min

5 min

Durao do exerccio

PERODOS REPETIDOS DE
EXERCCIO
! Ressntese de fosfocreatina nos perodos
de repouso
! Menor acmulo de lactato ( do fluxo da
PDH)

RESPOSTAS METABLICAS AOS EXERCCIOS DE


ALTA INTENSIDADE (EAI) - FADIGA
! Interrupo do suprimento de energia
! Acmulo de subprodutos metablicos
(retroinibio)
! Falha no mecanismo contrtil

RESPOSTAS METABLICAS AOS


EXERCCIOS PROLONGADOS (EP)
! Atividades motoras estveis
! Combustveis: fosfocreatina, carboidratos e gordura
! Glc (GG musc.) AG + Glc AG + AA ramificados
(Val, Leu, Ile)
! Vias:
Glicogenlise musc.,
Liplise,
Glicogenlise hept.,
Neoglicognese,
Oxid. aa ramif.

Contribuio dos sistemas


energticos durante o exerccio

Integrao da oxidao de carboidratos e gordura


!
!
!

Carboidrato muscular ( 80 min. de exerccio)


Lipdios e glicognio heptico manuteno do exerccio
Glc AG + Glc AG + AA ramificados (Val, Leu, Ile)
20
Captao de oxignio
(mmol/min)

Porcentagem de
energia produzida

100

50

30 seg

ATP
Fosfocreatina
Gliclise anaerbia
Oxidao aerbia

60 seg

2 min

Durao do exerccio

5 min

Combustveis no
hematgenos
cidos graxos livres

15
Glicose

22%

14%

8%

36%
37%

10

50%

62%

37%

41%
27%

36%

30%

180

240

0
Repouso

40

90

Exerccio (min)

Captao de oxignio e nutrientes pelas pernas durante


exerccio prolongado de intensidade moderada

RESPOSTAS METABLICAS AOS EXERCCIOS


PROLONGADOS (EP) Participao do Fgado
!

glicogenlise, neoglicognese, ciclos de cori e glicosealanina

glicogenlise, neoglicognese, ciclos de cori e glicosealanina

CICLO DE
CORI

Glicose

CICLO Glc-Ala

Glicose

Glicose

Glicose

RESPOSTAS METABLICAS AOS EXERCCIOS


PROLONGADOS (EP) Participao do Fgado

Piruvato
Piruvato
Lactato
Lactato

GLICLISE

Lactato

NEOGLICOGNESE

RESPOSTAS METABLICAS AOS


EXERCCIOS PROLONGADOS (EP) - FADIGA

! Resistncia liberao de
Ca2+
! Depleo de carboidratos:
Depleo de intermedirios
do CK
[ADP] [IMP]

! Desidratao
! Dano do tecido muscular

Lipdios intracelulares (Vol


%)

Reservas intramusculares de gordura


0,9

Efeitos do treinamento sobre o potencial


aerbico do msculo esqueltico
Contedo de
mioglobina

0,8
0,7

Oxidao do
glicognio

0,6
0,5
0,4

Oxidao das
gorduras

0,3
0,2
0,1

Nmero de
mitocndrias

0
Homens
destreinados

Homens
treinados

Mulheres
destreinadas

20
40
60
80 100 120 140
Aumento percentual

Alteraes na quantidade e no
tamanho das mitocndrias do msculo
esqueltico humano aps treinamento

100

80

60

40

20

200
150
100
50

0
5

10

15

20

25

30

35

0
D
es
t

Semanas de treinamento

At
le
ta
s

Tamanho das mitocndrias


(nm)

120

re
in

Aumento na quantidade de mitocndrias


(%)

140

ADAPTAES MUSCULARES AO
TREINAMENTO DE RESISTNCIA
! Hipertrofia seletiva das fibras de contrao
lenta (tipo I)
! quantidade de capilares
sanguneos por fibra muscular
! contedo de mioglobina
! capacidade de gerar ATP pela
fosforilao oxidativa
! tamanho e quantidade de
mitocndrias
! capacidade de oxidao de
lipdios e carboidratos
! confiana nos lipdios como combustvel
! contedo de glicognio e de triacilgliceris
! capacidade de resistncia

Glicognio muscular
(gramas por quilogramas)

Contedo de glicognio muscular


35
30
25
20
15
10
5
0
Antes

Aps

Treinamento (4 dias/semana, 20 semanas)

Efeitos do treinamento sobre o potencial


anaerbico do msculo esqueltico
Atividade de
MK
Reservas de
ATP
Atividade de
ATPase

Sistema de
Fosfagnios

Atividade de
CPK
Reservas de
PCr

Gliclise
anaerbcia

Atividade PFK
0

20

40

60

Aumento percentual

80

100

120

ADAPTAES MUSCULARES AO
TREINAMENTO DE FORA
! Hipertrofia das fibras
musculares
! rea transversa do msculo
! contedo de fosfocreatina e de
glicognio
! capacidade glicoltica
! capacidade do exerccio de
fora e de alta intensidade
! densidade mitocondrial
! Melhoria da capacidade de
tamponamento sanguneo e
muscular

Você também pode gostar