Polska Zbrojna - 2010 - 20 Lat Transformacji. W Drodze Do Nowoczesności - Cz.2

FOT.
marian kluczyski
thousand; 34 thousand soldiers served in two corps and their subordinate units, in military schools and training centers. The AADF had at
its disposal 197 combat aircraft, 136 training aircraft, 25 anti-aircraft
missile systems and almost 180 radar stations. By the end of that year
all remaining MiG-21 fighters had been withdrawn from service in
the 3rd, 10th and 41st Tactical Air Squadrons to be replaced with the
TS-11 Iskra operational trainers. The 39th Tactical Air Squadron with
the Su-22 assault aircraft was also disbanded.
After a tender on medium transport aircraft had been closed in
2003, Poland received first two CASA C-295Ms. By the end of the
year, the AADF had a total of 424 aircraft in service: 329 fixed-wing
aircraft (25 MiG-29As, six MiG-29UBs, 78 Su-22M4s, 15 Su22UM3Ks, 113 TS-11 Iskras, 37 PZL-130 Orliks, two CASA C295Ms, 10 An-26-Ws, eight Yak-40s, two Tu-154Ms, eight An-28s,
and 25 An-2s) and 95 helicopters (11 Mi-8s, 65 Mi-2s, eight W-3s, 10
W-3Ws, and one Bell-412).
The Air and Air Defense Force would consecutively receive PZL130TC-1 Orlik training aircraft and small transport M-28 Bryzas. It
further withdrew all aircraft that had become useless, namely: the Su22s, TS-11 Iskras, An-2s, Yak-40s, and Mi-2s.
In 2004, Poland purchased from the Luftwaffe for a symbolic one
euro 23 used MiG-29 aircraft. Due to the differences in equipment
and a significant aircraft wear-and-tear, the decision was made to introduce into service only 14 of those fighters.
Western Technology
W lipcu 2004 roku WLOP zmieniy nazw na Siy Powietrzne. Tym

samym zamknity zosta jeden z gbszych okresw restrukturyzacji
wojsk lotniczych przed rozpoczciem eksploatacji nowych samolotw
F-16, ktre wygray w przetargu na samolot wielozadaniowy. Od tej pory obowizywa picioletni plan stabilizacji i rozwoju jakociowego lotnictwa. Cay czas trway te prace zwizane z rozbudow 31 Bazy Lotniczej w Krzesinach, ktra jako pierwsza miaa przyj F-16, szkoli si
personel naziemny i lotniczy. Tu przed przyjciem w listopadzie 2006
roku pierwszych samolotw F-16 Siy Powietrzne miay 286 samolotw (36 egz. MiG-29, 48 egz. Su-22M4, 111 egz. TS-11,
37 egz. PZL-130TC Orlik, 2 egz. Tu-154M, 4 egz. Jak-40, 3 egz.
C-295M, 13 egz. An-2, 10 egz. An-26, 17 egz. An-28/An-28M28).
In July 2004, the Air and Air Defense Force changed its name to
the Polish Air Force (PAF). This meant the end of one of the most
advanced restructuring processes of the air force. Next in queue was
exploitation of new F-16 fighters, which won the tender for multirole aircraft, and a five-year stabilization and quality development
plan for the air force. In the meantime, the works on the expansion
of the 31st Air Base in Krzesiny were carried out; it was the base for
the first F-16s. The ground and air personnel also went through
training. Before the first F-16 aircraft arrived in November 2006, the
PAF had 286 aircraft (36 MiG-29s, 48 Su-22M4s, 111 TS-11s, 37
PZL-130TC Orliks, two Tu-154Ms, four Yak-40s, three C-295Ms,
13 An-2s, 10 An-26s, and 17 An-28/An-28M28s).
The Air Forces exploitation of the F-16s, bought after a one time
law had been adopted on the assignment of 0.05 percent of GDP annually for such purchases, enforced a change in air training. On
April 1, 2008, the 31st Tactical Air Base in Krzesiny was opened,
transformed from an air base offering simple services to the squadrons. In 2010, other air bases will undergo such transformations: the
32nd in ask, the 33rd in Powidz, and the 8th in Krakw by the
end of June, and the 23rd in Misk Mazowiecki, 21st in widwin,
22nd in Malbork and the training air base in Dblin will follow.
Struktura
Structure
Siy Powietrzne skadaj si z trzech rodzajw wojsk: lotniczych,

przeciwlotniczych obrony powietrznej i radiotechnicznych. Obecnie suy w nich 17,6 tysica onierzy.
Struktura Si Powietrznych: dowdztwo, Centrum Operacji Powietrznych z podlegymi orodkami dowodzenia i naprowadzania
oraz centrami koordynacji operacji powietrznej, dwa skrzyda lotnictwa taktycznego, skrzydo lotnictwa transportowego i szkolnego, dwie brygady rakietowe i dwa puki OP, brygada radiotechniczna, specjalny puk lotnictwa transportowego, jednostki zabezpieczenia i szkolne.
The Polish Air Force includes three branches: the Air, Ground
Based Air Defense (GBAD) and Radar Forces (Air Surveillance
and Control Systems). Today, there are 17.6 thousand soldiers in
active service.
The structure of the Polish Air Force: Air High Command, Air Operations Command with subordinate command and control centers
and air operation coordination centers, two tactical air wings, one
air transport and training wing, two missile brigades and two
anti-aircraft regiments, one radar brigade, one special air transport regiment, and training and support units.
W roku 2004 za symboliczn opat 1 euro za sztuk Polska odkupia od Luftwaffe 23 uywane samoloty MiG-29. Ze wzgldu na rnice
w wyposaeniu oraz znaczne zuycie, podjto decyzj o wczeniu do
suby jedynie 14 znajdujcych si w najlepszym stanie myliwcw.
Zachodnia technika
polska zbrojna/special edition
81
Eksploatacja przez Siy Powietrzne samolotw F-16, kupionych

dziki uchwaleniu odrbnej ustawy, przewidujcej przeznaczanie na
ten cel 0,05 procent produktu krajowego brutto rocznie, wymusia
zmian organizacji szkolenia lotniczego. Od 1 kwietnia 2008 roku
zacza dziaalno nowa 31 Baza Lotnictwa Taktycznego w Krzesinach. Z typowo lotniczej i usugowej w stosunku do eskadr przeksztacia si w baz lotnictwa taktycznego. W 2010 roku podobn
transformacj przejd inne bazy lotnicze. Do koca czerwca:
32. w asku, 33. w Powidzu i 8. w Krakowie. W dalszej kolejnoci
23. w Misku Mazowieckim, 21. w widwinie i baza lotnictwa
szkolnego w Dblinie oraz 22 baza w Malborku.
Poza zmianami na szczeblu eskadr i baz reorganizacja dotkna
brygady lotnictwa taktycznego. Od 1 stycznia 2009 roku brygady
pasujce bardziej do Wojsk Ldowych zastpione zostay skrzydami lotnictwa taktycznego. Obydwie brygady w widwinie i Poznaniu zmieniy si w 1. i 2. skrzyda lotnictwa taktycznego. Brygad
transportow w Powidzu przeformowano w 3 Skrzydo Lotnictwa
Transportowego. 24 marca 2009 roku wyldowa tam pierwszy
transportowy C-130E Hercules dla polskich Si Powietrznych,
a wczeniej wycofane zostay wszystkie rednie samoloty transportowe An-26. W Dblinie powstao 4 Skrzydo Lotnictwa Szkolnego, utworzone z dowdztwa skrzyda i dwch baz lotniczych sformowanych z jednostek logistycznych stacjonujcych w Dblinie
i Radomiu.
Po tych przeobraeniach lotnictwo SP ma obecnie podobn organizacj do si powietrznych pastw Europy Zachodniej. Teraz oczekuje na nowe maszyny szkolno-bojowe i samoloty do przewozu
VIP-w.
prZeciWlotnicy
W latach 19902002 w wojskach rakietowych dokonano najwikszych zmian, polegajcych na zmniejszaniu etatw i dostosowywaniu struktur do rozwiza przyjtych przez sojusznikw oraz integracji narodowego systemu obrony powietrznej z odpowiednim natowskim. Rozformowano wtedy 18 dywizjonw rakietowych, co
zwizane byo gwnie z wycofaniem z eksploatacji przeciwlotniczego zestawu typu ziemia-powietrze Wochow. Zlikwidowano
4. i 26. brygady rakietowe OP w Gdyni i Gryficach, 79 Samodzielny Puk Rakietowy OP w Poznaniu oraz Centrum Szkolenia Specjalistw Wojsk Rakietowych w Bemowie Piskim.
W planach rozwoju Si Powietrznych do 2010 roku zaoono, e
dywizjony rakietowe bd sukcesywnie rozmieszczane wok baz
lotniczych do ich osony. Obecnie wojska przeciwlotnicze skadaj
Apart from the changes introduced at squadron and air base level, the
tactical air brigades also were reorganized. As of January 1, 2010,
they were replaced with tactical air wings. The brigades in widwin
and Pozna became the 1st and 2nd Tactical Air Wings, and a transport air brigade in Powidz the 3rd Transport Air Wing. All medium
transport An-26s were withdrawn from service, and on March 24,
2009 the first transport C-130E Hercules aircraft for the Polish Air
Force landed. The 4th Training Air Wing was created in Dblin. It incorporated the wing command and two logistical units from the
Dblin and Radom air bases.
Having gone through such transformations, the Air Forces structure ended up similar to the air forces of the Western European states.
At present, Poland awaits new operational training aircraft and aircraft
for VIP transport.
gBad forces
During 19902002, there were job reductions in the missile forces,
the structures were adjusted to the NATO standards and air defense
systems of Poland and NATO were integrated. At the time, 18 missile
air squadrons were disbanded, which was mainly associated with the
withdrawal of the Wolchov anti-aircraft surface-to-air missile system.
The 4th and 26th Air Defense Missile Brigades in Gdynia and Gryfice, the 79th Independent Air Defense Missile Regiment in Pozna,
and the Center for Missile Forces Specialist Training in Bemowo
Piskie were disbanded.
The development plans for the air force (up to 2010) assumed that
the missile air squadrons would be consecutively deployed around air
bases for protection. Currently, the Ground Based Air Defense Forces
(GBAD Forces) consist of two missile air brigades and two air regiments: the 1st Silesian Air Defense Missile Brigade in Bytom, the 3rd
Warsaw Air Defense Missile Brigade, the 78th Air Defense Missile
Regiment in Mrzeyna, and the 61st Skwierzyna Air Defense Missile
Regiment.
These forces were equipped with the S-200 Wega (SA-5) anti-aircraft long-range, the Krug (SA-4) medium-range, and the S-125 Newa
SC (SA-3) short-range missile systems. Additionally, they also received the Strzaa S-2M (SA-7) and Grom mobile anti-aircraft shortrange missile systems, and the 57-mm anti-aircraft guns.
radar forces
The forming of the Air and Air Defense Force initiated the reorganization of the Radar Forces. Poland was divided into two defense regions - North and South, and the 1st Radar Brigade was disbanded. Its
dowdcy
commanderS
82
19901995
genera broni pilot
jerzy gotowaa
19951999
genera dywizji pilot
kazimierz dziok
19992002
genera broni pilot
andrzej duLBa
20022005
genera broni pilot
rySzard oLSzewSki
19901995
Lieutenant general (Pilot)
jerzy gotowaa
19951999
major general (Pilot)
kazimierz dziok
19992002
andrzej duLBa
20022005
rySzard oLSzewSki
si z dwch brygad rakietowych oraz dwch pukw: 1 lskiej Brygady Rakietowej OP w Bytomiu, 3 Warszawskiej Brygady Rakietowej OP,
78 Puku Rakietowego OP w Mrzeynie i 61 Skwierzyskiego Puku
Rakietowego OP.
Wojska te wyposaono w przeciwlotnicze zestawy rakietowe dalekiego zasigu S-200 Wega (SA-5), redniego zasigu Krug (SA-4)
oraz maego zasigu S-125 Newa SC (SA-3). Ponadto maj przenone przeciwlotnicze zestawy rakietowe bliskiego zasigu Strzaa
S-2M (SA-7) oraz Grom i armaty przeciwlotnicze kalibru 57 milimetrw.
Powstanie WLOP zapocztkowao kolejn reorganizacj wojsk radiotechnicznych (WRt). Wraz z podziaem terytorium Polski na dwa
rejony obrony pnoc i poudnie rozformowano 1 Brygad Radiotechniczn (BRt). Jej bataliony przekazano do brygad 2. i 3. Wojska radiotechniczne przejy wtedy 5 Zgierski Puk Radiotechniczny oraz trzy bataliony radiotechniczne. Cz batalionw przeformowana zostaa w kompanie, a inne zlikwidowano. Zmiany skutkoway zmniejszeniem etatw o jedn trzeci. W dwch brygadach pozostao sze batalionw radiotechnicznych. Utworzone cztery
orodki dowodzenia i naprowadzania przejy cz zada wojsk radiotechnicznych i zastpiy poczone stanowiska dowodzenia.
Zmieni si tym samym zakres odpowiedzialnoci tych wojsk, ktre
obecnie prowadz gwnie obserwacj przestrzeni powietrznej i ledz poruszajce si w niej obiekty.
W 2008 roku rozformowane zostay kolejne jednostki: dowdztwo 2 Brygady Radiotechnicznej w Bydgoszczy, dwa bataliony radiotechniczne, sze kompanii radiotechnicznych i cztery kompanie
zabezpieczenia.
Docelowy system radiolokacyjnego rozpoznania polskiej przestrzeni powietrznej ma tworzy 3 Brygada Radiotechniczna we Wrocawiu, majca cztery bataliony radiotechniczne, po dwa w poudniowej i pnocnej czci Polski, w ktrych skadzie przewidziano
sze posterunkw radiolokacyjnych dalekiego zasigu systemu
Backbone z radarami RAT-31DL i NUR-12M oraz kompanie radiotechniczne wyposaone w stacje radiolokacyjne NUR-12. Komponent manewrowy kompanii radiotechnicznych, wyposaony
w niewielkie mobilne radary trjwsprzdne TRS-15 Odra, bdzie
natomiast strzeg dolnej granicy strefy rozpoznania radiolokacyjnego nad wanymi obiektami i rejonami na terytorium kraju. W obecnym rozlokowaniu jednostek radiotechnicznych zmiany nie s przewidywane.
n
20052007
genera broni pilot
Stanisaw Targosz
2007...
genera broni pilot
Andrzej Basik
20052007
Lieutenant General (Pilot)
Stanisaw Targosz
2007-ongoing
Lieutenant General (Pilot)
Andrzej Basik
FOT. jarosaw winiewski
Radiotechnicy
battalions were taken over by the 2nd and 3rd brigades. The Radar
Forces also took over the 5th Zgierz Radar Regiment and three radar
battalions. Some of the latter ones were formed into companies, others were disbanded. The changes resulted in a reduction of personnel
by one-third. Six radar battalions remained in two brigades. Four command and control centers took over some of the tasks of the radar
forces and replaced the joint command posts. Thus, the scope of responsibilities of these forces, which currently deal with air surveillance and control, changed.
In 2008, three further units were disbanded: the 2nd Radar Brigades command in Bydgoszcz, two radar battalions, six radar companies and four support companies.
In the future, the system of radar surveillance in the Polish air space
will include the 3rd Radar Brigade in Wrocaw with their four radar
battalions - two in the north and two in the south of Poland, with further six Backbone long-range radar stations with RAT-31DL and
NUR-12M radars, and radar companies equipped with NUR-12 radar
stations. A maneuver component of radar companies with small mobile TRS-15 Odra three-dimensional radars will guard the lower border line of the radar surveillance zone over important facilities and areas in Poland. At present, no changes are anticipated in regard to present distribution of radar units.
n
Translated by Anita Kwaterowska
83
Na fali zmian
Jako pierwsza polska formacja zbrojna wzia udzia
w operacji w rejonie Zatoki Perskiej. Pierwsza zacza
wiczenia w ramach Partnerstwa dla pokoju.
A po wstpieniu do NATO to marynarze byli
prekursorami w wiczeniach sojuszniczych.
Tomasz
Gos
d pocztku ostatniej dekady XX wieku trwa restrukturyzacja

Marynarki Wojennej RP. W czasach Ukadu Warszawskiego
ten rodzaj si zbrojnych przygotowywa si do operacji desantowej na Pwyspie Jutlandzkim. W zwizku z tym masowo wprowadzano do suby okrty desantowe, uzupenione o rozbudowane siy
lekkie w postaci kutrw torpedowych, rakietowych oraz traowcw.
Do trzonu floty zaliczay si take niszczyciele i okrty podwodne
oraz samoloty myliwskie i migowce zwalczania okrtw podwodnych. Kolejne generacje uzbrojenia stanowiy jednostki pywajce
i statki powietrzne radzieckiej lub polskiej produkcji.
Zmiany ustrojowe w Polsce i Europie Wschodniej spowodoway, e
znika groba europejskiego konfliktu zbrojnego i utrzymywanie
ofensywnych si desantowych stao si zbdne. Mimo pewnej przydatnoci okrtw desantowych w potencjalnej obronie wasnego wybrzea, w zwizku z ograniczaniem liczebnoci si zbrojnych i rozformowaniem 7 uyckiej Dywizji Desantowej, w latach 19901991 wycofano prawie wszystkie jednostki pochodzce z okresu zimnej wojny
(projekty 770/771). Zachowano jedynie dwie do celw badawczych
i transportowych oraz okrt dowodzenia projektu 776 ORP Grunwald. Pozostawiono rwnie w subie nowo wcielone i bardziej
przydatne okrty projektu 767 (typu Lublin). Zmieniono jednak ich
przeznaczenie i klasyfikacj na transportowo-minow. Zlikwidowano
rwnie lotnictwo uderzeniowe.
Rakiety nad Batykiem

Dowdcy marynarki zaczli zabiega o nowe okrty. W latach
19921995 morskie siy zbrojne wzbogaciy si o trzy korwety rakietowo-artyleryjskie typu Orkan (OORP Grom, Orkan, Piorun).
Ich kaduby zostay zbudowane w dawnej NRD. Po zjednoczeniu Niemiec budow korwet przerwano, a kaduby odkupia Polska. Gwnym uzbrojeniem tych jednostek s wyrzutnie rakiet przeciwokrtowych, przystosowane do przenoszenia uzbrojenia typu RBS 15. ORP
Grom jako pierwszy zosta wyposaony w takie uzbrojenie (druga
generacja rakiet RBS 15 Mk II). Docelowo w latach 20102012 na
okrty typu Orkan maj trafi najnowoczeniejsze rakiety RBS 15
Najdusza suba
Zasadnicza suba wojskowa w Marynarce Wojennej RP do
1988 roku trwaa trzy lata. Od 1989 roku marynarze suyli ju
tylko dwa lata. W 1992 roku nastpio skrcenie suby wojskowej we wszystkich rodzajach si zbrojnych do ptora roku. Od roku 1999 przygoda z wojskiem trwaa dokadnie rok. Pniej nadal
j skracano, a w 2009 roku ostatni marynarze z powszechnego
poboru opucili jednostki marynarki. Obecnie MW jest w peni zawodowa, suy w niej okoo 10 tysicy marynarzy. To o ponad pi
tysicy mniej ni dwie dekady temu.
84
On Wave
of Change
It was the first Polish armed formation to have
participated in the Gulf War operation and the first one
to have started the Partnership for Peace exercise.
Consequently, after Poland joined NATO, the Navy was
a forerunner in NATO exercises.
ince the beginning of the last decade of the 20th century, the
Polish Navy has been going through a restructuring process. In
the Warsaw Pact era, this branch of the armed forces was getting ready for the landing operation on the Jutland Peninsula, and as
a result, a mass number of landing ships supported by extended light
forces of torpedo and missile boats and minesweepers entered service.
The fleet was also based on destroyers, submarines, and anti-submarine warfare aircraft (fighters and helicopters). The following generations of armament involved Russian or Polish ships and aircraft.
Political transformation in Poland and Eastern Europe brought to
a halt the European threat of armed conflict, thus keeping offensive
landing forces became redundant. Despite certain usefulness of
landing crafts in potential coastal defense, as a result of downsizing
of the armed forces and disbanding the 7th uycka Landing Division, almost all ships of the Cold War era (770/771 Projects) were in
19901991 withdrawn from service, except for two units used for
transport, research and development needs, and one ORP Grunwald command ship (776 Project). New and more useful ships of
the 767 Project (Lublin class) remained in service, although in a different role for transport and mine laying. The air assault aircraft
was also eliminated.
Missiles Over the Baltic Sea

The Navy commanders wanted new ships. In 19921995, the naval
forces received three Orkan-class missile and artillery corvettes
(OORP Grom, Orkan and Piorun). Their hulls had been built in
the former East Germany. After the unification of Germany, the construction of corvettes was interrupted, and Poland purchased the hulls.
Their main armament involves anti-ship missile launchers, specifically for the RBS 15 missiles. ORP Grom was the first to have such
equipment (second generation of missiles RBS 15 Mk II). The most
advanced missiles RBS 15 Mk III are planned to arm the Orkan-
Mk III, co zakoczy proces dostosowywania tych jednostek do sojuszniczych standardw.

W latach 20002005 udao si wprowadzi do suby podarowane
przez Stany Zjednoczone fregaty rakietowe typu Oliver Hazard Perry
(OORP Puaski i Kociuszko) oraz przekazane nam przez Norwegw okrty podwodne typu Kobben (OORP Sp, Bielik, Sok
i Kondor). Zastpiy one radzieckie jednostki starszej generacji.
class ships between 2010 and 2012, which should finalize compliance
of the units to NATO standards.
Between 2000 and 2005, the missile frigates of the Oliver Hazard
Perry class (OORP Puaski and Kociuszko) successfully entered
service, along with Norwegian Kobben-class submarines (OORP
Sp, Bielik, Sok and Kondor). They replaced older Soviet
ships.
Sprawdzone fregaty
Time-Tested Frigates
Fregaty typu OHP stanowi jedn z najbardziej udanych konstrukcji w historii wspczesnej techniki wojenno-morskiej, o czym moe
wiadczy dua liczba wybudowanych jednostek (tylko stocznie
w USA wybudoway ich ponad 50 sztuk) oraz krajw je eksploatujcych (USA, Tajwan, Australia, Turcja, Egipt).
Dziki nowoczesnym sonarom oraz moliwoci bazowania na nich
migowcw, fregaty OHP, mimo zaawansowanego wieku, pozostaj wci w czowce jednostek przeznaczonych do zwalczania
okrtw podwodnych w siach NATO i nadal s eksploatowane
przez US Navy, najbardziej technologicznie zaawansowane siy
morskie na wiecie.
Jednostki te maj wyposaenie pozwalajce na ich uycie do obrony przed rodkami napadu powietrznego i okrtami nawodnymi. Ponadto sprawdzaj si w misjach patrolowych oraz eskortowych. Polskie fregaty typu OHP s obecnie czci staych zespow NATO,
z ktrymi wspprac podejmuj take okrty podwodne typu Kobben, doskonale sprawdzajce si podczas skrytego patrolowania akwenw morskich.
The OHP-class frigates are one of the most successful developments in the history of modern naval and war technology, the fact
confirmed by a great number of produced units (the US shipyards
themselves produced over 50 ships) and the countries employing them
(USA, Taiwan, Australia, Turkey, Egypt).
In spite of their old age, the OHP frigates, with their advanced sonar system and capability to house helicopters, are still among the top
ships for anti-submarine warfare in the NATO forces, and are continually in service with the US Navy, the most technologically advanced
naval force in the world.
The ships are fitted with armament to defend against air assault
weapons (such as helicopters and UAVs) and surface ships, and they
are used in the patrol and escort missions. Polish frigates of the OHP
class are a part of fixed NATO groups today, working with submarines of the Kobben class and proving their best in secret patrol operations on the sea waters.
Pywajca baza
W 2001 roku podniesiono bander na ORP Kontradmira Xawery
Czernicki. Okrt powsta w Stoczni Pnocnej w Gdasku. Wikszo urzdze i mechanizmw w nim zamontowanych pochodzi
z krajowych zakadw, a rozwizania konstrukcyjne powstay w polskich uczelniach i instytucjach badawczych. Jednostka zaopatruje
w morzu zespoy okrtowe w paliwo, ywno i materiay bojowe.
Jest okrtem sanitarnym i warsztatowcem. Wyposaenie pozwala na
ewakuacj z zagroonych terenw wojska, sprztu i personelu cywilnego. ORP Kontradmira Xawery Czernicki moe przewozi onierzy jednostek specjalnych z penym wyposaeniem do dowolnego
miejsca na wiecie i stanowi ich baz do wypadw jednostkami pywajcymi i migowcami, znajduje si tam bowiem miejsce dla migowca. Jest te adownia na kontenery i pojazdy wojskowe.
Okrt jest uzbrojony w armaty uniwersalne i rakiety przeciwlotnicze, moe wic peni funkcje patrolowe i wsparcia, a take stanowiska dowodzenia. Na pokadzie s warunki do wypoczynku, nowoczesne warsztaty, pralnia i urzdzenia do utylizacji odpadw.
migowiec na pokadzie
Na pocztku lat dziewidziesitych w Dowdztwie Marynarki
Wojennej rozpoczto prace nad wprowadzeniem nowej, dostosowanej
do struktur NATO, organizacji lotnictwa MW. Ich efektem byo sformowanie w 1994 roku Brygady Lotnictwa Marynarki Wojennej.
W 1995 roku z dotychczasowych jednostek lotnictwa MW wydzielono dywizjony lotnicze i jednostki zabezpieczenia logistycznego bataliony zabezpieczenia. Na przeomie lat 2002/2003 brygada zmienia
struktur dywizjonowo-batalionow na samodzielne eskadry i bazy
lotnicze. Z uycia wycofano ponaddwikowe samoloty MiG-21bis
i odrzutowce TS-11 Iskra, ktrych zadania przejy samoloty patrolowo-rozpoznawcze An-28B1R. W 2002 roku wraz z transferem ze Stanw Zjednoczonych fregat rakietowych typu Oliver Hazard Perry
Floating Base
In 2001, the flag on ORP Kontradmira Xawery Czernicki was
raised. The ship was built in the Northern Shipyard in Gdask. The
majority of the ships equipment and mechanisms are of domestic
production, and her design solutions were developed by Polish academic and research and development institutions. She supplies other
ships with fuel, food and combat materials, and is also a medical and
repair ship. The ships equipment allows for evacuation of troops,
equipment and civil personnel from the areas under threat. ORP Czernicki can carry commando troops with their full outfit and weapons to anywhere in the world, and can be a floating base for their
boats and helicopters. In the ships hold, there is room for military
containers and vehicles.
The Polish ships armament includes general-purpose guns and anti-aircraft missiles; she can thus function as a patrol and support ship
as well as a command post. Aboard the ship, there are places for the
crew to relax, modern repair shops, a laundry room and waste utilization units.
Helicopters Aboard
At the outset of the 1990s, the Polish Navy Command commenced
work to introduce the new NATO compliant naval air force
The Longest Service

Until 1988, the length of regular military service in the Polish
Navy was three years. Since 1989, it was only two years. In 1992,
military service in all branches of the armed forces was shortened to a year and a half. Since 1999, an affair with the military
lasted precisely one year. Later on, it was again reduced a few
times until 2009, when last regular military service naval personnel left the Navy ships. Today, the Navy is fully professional with
about 10 thousand naval personnel in active service; it is over
five thousand less than two decades ago.
85
Brygada Lotnictwa MW dostaa migowce SH-2G Super Seasprite.

W ten sposb w Marynarce Wojennej powsta nowy rodzaj lotnictwa
pokadowe.
Przez ostatnie dziesi lat polska Marynarka Wojenna wzia udzia
w niemale 350 wiczeniach na morzu, w powietrzu i na ldzie.
Uczestniczya we wszystkich manewrach NATO na Batyku, istotnych operacjach na morzach Pnocnym, Norweskim oraz rdziemnym, na Atlantyku i w cieninach batyckich. Wikszo posiadanego
sprztu dostosowaa do wymogw stawianych przez sojusz pnocnoatlantycki.
pierWsi W nato
Wspprac z flotami pastw NATO polska Marynarka Wojenna
zacza ju w 1991 roku, kiedy nasze okrty doczyy do si koalicji
w Zatoce Perskiej. W operacji Pustynna burza wziy wwczas
udzia ORP Wodnik jako okrt-szpital i okrt ratowniczy
ORP Piast. Cho nie byy to dziaania pod auspicjami NATO, to
stanowiy wstp do wspdziaania polskich si morskich z flotami zachodnimi.
Dwa lata pniej Marynarka Wojenna wzia udzia w wiczeniach
Baltops, ktre byy jednymi z najwikszych na morzu z udziaem
pastw NATO w rejonie Batyku. W 1994 roku wszed w ycie program Partnerstwo dla pokoju. Od tego momentu, a do wstpienia
Polski do NATO, Marynarka Wojenna RP obecna bya we wszystkich
wiczeniach sojuszu organizowanych na Batyku pod auspicjami PdP.
Oprcz tego w 1995 roku 13 Dywizjon Traowcw zacz wspprac
ze staymi zespoami okrtw NATO.
Gdy 12 marca 1999 roku Polska przystpia formalnie do NATO,
polskie i niemieckie okrty przygotowyway si ju do wsplnych
wicze na morzu. Rozpoczy je trzy dni po wstpieniu Polski do sojuszu pnocnoatlantyckiego. Byy to manewry lekkich nawodnych si
uderzeniowych u wybrzey Rugii organizowane przez MW Niemiec
z udziaem polskich jednostek ORP Piorun i ORP Grom. Przeszy one do historii jako pierwsze wiczenia polskich si zbrojnych
w NATO.
na misjach
Najwaniejszymi akcjami polskiej Marynarki Wojennej po 1989 roku byy operacje Pustynna burza, (Desert Storm, 19901991),
Iracka wolno (Iraqi Freedom, 20022003) oraz Aktywny wysiek (Active Endeavour, 20052006).
W Pustynnej burzy bray udzia okrty Wodnik i Piast, majce cznie 319 marynarzy. Ich zadaniem byo gwnie podejmowanie
akcji ratowniczych i opieka medyczna. W zwizku z tym jednostki te
organization. As a result, in 1994, the Navy Air Brigade was formed.

In 1995, air wings and logistics support units support battalions
were detached from former air units of the Polish Navy. At the turn of
2002 and 2003, the brigades structure of wings and battalions
changed into independent squadrons and air bases. Supersonic MiG21bis aircraft and TS-11 Iskra jet aircraft retired and were replaced by
An-28B1R patrol and reconnaissance aircraft. In 2002, along with the
transfer of the Oliver Hazard Perry-class missile frigates from the
USA, the Navy Air Brigade received SH-2G Super Seasprite helicopters. The Polish Navy thus earned its new branch carrier aviation.
Over past 10 years, the Polish Navy has participated in almost 350
exercises at sea, in the air and on the ground. It has been engaged in
all NATO maneuvers on the Baltic Sea, key operations on the
dowdcy
commanderS
86
13 lutego 1986 roku

26 grudnia 1989 roku
wiceadmira
Piotr koodziejczyk
26 grudnia 1989 roku

28 lutego 1996 roku
admira
romuaLd waga
28 lutego 1996 roku

1 padziernika 2003 roku
admira floty
rySzard ukaSik
1 padziernika 2003 roku

11 listopada 2007 roku
admira floty
roman krzyeLewSki
od 11 listopada
2007 roku
wiceadmira
andrzej karweta
February 13, 1986

december 26, 1989
vice-admiral
Piotr koodziejczyk
december 26, 1989

February 28, 1996
admiral
romuaLd waga
February 28, 1996

october 1, 2003
Fleet admiral
rySzard ukaSik
october 1, 2003
november 11, 2007
Fleet admiral
roman krzyeLewSki
november 11, 2007

on-going:
vice-admiral
andrzej karweta
Northern, Norwegian and Mediterranean Sea as well as on the Atlantic and in the Baltic straits. Most of the Navys equipment has been
updated to conform to NATO standards.
ORP Grom z wyrzutniami rakiet RBS

ORP GROM with RBS missile launchers
FOT. marian kluczyski
First in NATO
zostay przebudowane i wyremontowane (zmodernizowano sprzt,

usunito uzbrojenie, rozbudowano pomieszczenia medyczne),
a Wodnika przemalowano na biao, dodajc czerwone krzye na
burtach.
W operacji Iracka wolno bra udzia ORP Kontradmira Xawery Czernicki. Zadania okrtu zmieniay si wraz z rozwojem sytuacji w Zatoce Perskiej. Pocztkowo zaoga zajmowaa si zaopatrywaniem maych kutrw patrolowych amerykaskiej stray granicznej
i dwch silnie uzbrojonych kutrw z US Navy. Ldowisko dla migowcw odgrywao rol platformy transportowej dla odzi si specjalnych. W momencie wybuchu wojny zacza si druga cz operacji
i zmieniy si zadania jednostki. Doczono j do gwnej grupy okrtw bojowych, ktre dziaay na wodach terytorialnych Iraku. Wykorzystano mniejsze zanurzenie Xawerego Czernickiego i skierowano
go na rzek Kaa, ktra jest zlewni rzek Eufrat i Tygrys.
Z kolei w akcji Aktywny wysiek dwukrotnie bray udzia ORP
Bielik, ORP Puaski i raz ORP Kondor. Do zada polskich
podwodniakw naleao przede wszystkim patrolowanie Morza rdziemnego i zapobieganie dziaalnoci przemytniczej oraz nielegalnej
migracji ludnoci. Jednoczenie stanowiy one oson dla transportu
morskiego przed ewentualnymi atakami terrorystycznymi. Morze
rdziemne jest kluczowym dla Europy akwenem. Jakakolwiek destabilizacja stanowiaby parali gospodarki europejskiej.
W 2010 roku dwa polskie okrty (OORP Czernicki i Mewa)
wsplnie z okrtami natowskimi bd peni funkcj tarczy przeciwminowej Europy. Czernicki bdzie okrtem dowodzenia w jednym
ze staych zespow NATO.
n
tomasz gos jest dziennikarzem Polski Zbrojnej.
The Polish Navys cooperation with other navies started in 1991

when our ships joined coalition forces in the Persian Gulf. Two Polish
ships, ORP Wodnik (hospital ship) and ORP Piast (rescue ship),
were deployed in Operation Desert Storm. They had not been operating under NATO yet, still this was a sort of introduction to later cooperation of Polish naval forces with Western navies.
Two years later, the Polish Navy participated in the BALTOPS
(Baltic Operations), one of the largest international NATO exercises
in the Baltic Sea region. In 1994, the Partnership for Peace program
emerged, and since then and until Poland joined NATO, the Polish
Navy took part in all exercises organized on the Baltic Sea within this
program. Also, the 13th Minesweeper Unit joined a task group of
ships (Standing NATO Maritime Group).
When on March 12, 1999 Poland officially joined NATO, Polish
and German ships had already been getting ready for a joint exercise
at sea. The exercise started three days later. These were maneuvers of
light surface assault forces on the coast of the Rgen island organized
by the German Navy with the engagement of Polish ships ORP
Piorun and ORP Grom. This exercise was the first of the Polish
armed forces in NATO.
On Missions
The most important operations the Polish Navy took part in after 1998
were Operation Desert Storm (19901999), Operation Iraqi Freedom
(20022003) and Operation Active Endeavour (20052006).
In Operation Desert Storm a total of 319 naval personnel were engaged on two ships: Wodnik and Piast, responsible primarily for
rescue operations and medical care. The ships had been rebuilt and
renovated (equipment updated, armament removed, medical rooms
expanded). Wodnik was repainted white with red crosses on both
sides of the hull.
ORP Kontradmira Xawery Czernicki was deployed in Operation Iraqi Freedom. The ships tasks would change as the situation
progressed in the Persian Gulf. Initially, the crew supplied small US
Coast Guard patrol boats and two heavily armed US Navy cutters.
The landing deck for helicopters was a transport platform for commando boats. With the start of the second part of the operation at the
outbreak of war, the ship was tasked with different roles. She joined
the main combat ship group operating on Iraqi territorial waters.
The shallow draft of the Czernicki ship was used, and she was directed to the Kaa River, a drainage basin for the Euphrates and the
Tigris.
In Operation Active Endeavour, ORP Bielik, ORP Puaski and
ORP Kondor took part twice. The submarines were to patrol the
Mediterranean Sea and prevent smuggling or illegal migration. At the
same time, they protected sea transport against possible terrorist attacks. The Mediterranean Sea is a key sea-route for Europe, and any
interruption could paralyze the European economy.
In 2010, two Polish ships (ORP Czernicki and Mewa) together
with other NATO ships will serve as an anti-mine defense shield for
Europe. Czernicki will be a command ship in one of the NATOs
task groups of ships.
n
TOMASZ GOS is a journalist for Polska Zbrojna.
87
Wojownicy
i politycy
Utworzenie w 1990 roku jednostki GROM dla polskich
specjalsw byo przepustk do lepszego wiata.
rzemiany ustrojowe koca lat osiemdziesitych i idca za nimi

wymiana sojusznikw, postawiy polskie siy specjalne w zupenie nowej sytuacji.
Po pierwsze, zmieni si kierunek, z ktrego mogo nadej potencjalne zagroenie.
Po drugie, przez kontakty z nowymi partnerami pojawia si szansa wyjcia komandosw z dotychczasowej sierminoci.
Po trzecie, wszystko wwczas przemawiao za daleko idcym rozwojem tej formacji.
Jak na wczesne standardy, oddziay specjalsw skaday si ze starannie wybranych ludzi, znakomicie wyszkolonych, ktrzy mogli imponowa duchem bojowym i fanatycznym wrcz podejciem do misji.
Kontrastowao to z ich piechociskim wyposaeniem i uzbrojeniem, brakiem odpowiednich rodkw przenoszenia. Szczeglnie widoczne to byo przy wysokim poziomie abstrakcji planowanych zada. Wizja przenikania niedoinwestowanych, nieznajcych terenu ani
miejscowego jzyka grup specjalnych przez industrialne regiony pnocnej Europy wydawaa si na tyle nierealna, e sami komandosi
mwili o sobie, e s onierzami jednorazowego uytku.
W skad Si Specjalnych wchodzi wwczas 1 Batalion Szturmowy,
48., 56. i 62. kompanie specjalne oraz Morska Jednostka Dziaa Specjalnych znana powszechnie jako Formoza, a take gboko utajnione jednostki radioelektroniczne oraz, rnice si podporzdkowaniem i specyfik szkolenia, dywizyjne pododdziay specjalne. Batalion
szturmowy, przez dziesiciolecia jednostka sztandarowa, w wyniku
przeniesienia w 1986 roku z Dziwnowa, pooonego na wyspie Wolin,
na poudnie kraju, do Lublica, straci nie tylko cz dowiadczonej
kadry, lecz take na pewien czas wiele ze swej wietnoci.
Pionierskie pocztki
Pierwszym zdecydowanym krokiem stanowicym zapowied
od dawna oczekiwanego w tej formacji zawodowstwa byo utworzenie
w 1990 roku pododdziaw kadrowych zoonych z oficerw, chorych i zawodowych podoficerw. W jednostkach komandosw rozkaz
formowania elitarnych zalkw profesjonalizmu: w batalionie szturmowym kompanii, a w samodzielnych kompaniach plutonw,
przyjto z entuzjazmem. Pocztkowo jakby nie dostrzegano tego, e
za dokumentem nie poszy ani rozwinita idea, ani instrukcje szkolenia, ani te odpowiednie rodki materialne. Inicjatyw pozostawiono
jednostkom w terenie. Dziki tej swobodzie dziaania komandosw
ogarn twrczy zapa.
Podoficerw werbowano spord onierzy suby zasadniczej, oficerw i chorych natomiast prosto ze szk wojskowych. Prbowano
siermine wyposaenie i umundurowanie zastpi wasnymi produktami (internaty zamieniono w manufaktury), opracowywano programy szkolenia i od razu weryfikowano je w dziaaniu. Rozwijano szkolenie agenturalne, eksperymenty strzeleckie budziy popoch i protesty obsug strzelnic, realizm wicze, cznie z rozpracowaniem agen-
88
piotr
bernabiuk
Warriors
and Politicians
The formation of GROM in 1990 was for the Polish
Special Forces a pass to a better world.
olitical transformations at the end of the 1980s and the replacement of old allies with new ones put the Polish Special
Forces into brand new shoes.
First of all, a potential threat now could come from a totally new
direction.
Second, a relationship with new partners was a chance for our
commandos to release their coarseness.
Third, at that time, any aggressive improvement of the unit seemed
like a must.
Special forces troops consisted of carefully selected operatives, extremely well-trained, whose combat spirit and almost fanatic approach
to special operations conduct was quite impressive. This stood in contrast with their rather meager equipment and arms, and lack of proper
means of delivery, which was particularly evident in totally abstract
mission plans. The vision of commandos with insufficient budget and
no knowledge of their area of deployment or the locals language being deployed to urbanized northern regions of Europe (which was so
different from the partisan environment they had been trained for)
seemed so surreal that they used to call themselves cannon fodder.
At that point, the Special Forces included the 1st Assault Battalion,
48th, 56th and 62nd Special Companies and Naval Special Operations
Unit, known as Formoza, as well as top secret electronic units and divisional special subunits, which were under different operational control and had different training. The 1st Assault Battalion, which for
decades had been a leading unit, as a result of its move in 1986 from
Dziwnw on the Wolin island to Lubliniec in the south of Poland lost
not only much of their experienced personnel, but for a time also
much of their glamour.
Pioneering Origins
The first firm step, leading up to the long expected professional formation, was the creation in 1990 of personnel subunits of officers, warrant officers and professional non-commissioned officers. In the commando units, an order to form first elite professional formations companies in assault battalions, and platoons in independent companies received their zealous approval. Initially, no one seemed to notice that the
89
WZloty i upadki
Utworzenie w 1990 roku jednostki GROM byo dla si zbrojnych,
a szczeglnie dla dziaa specjalnych, wydarzeniem przeomowym.
Tajemniczy zesp werbunkowy nawiedzajcy jednostki komandosw
nie odkrywa wprawdzie kart do koca, jednake wielu modych
i ambitnych onierzy z kadrwki wolao wej w ciemno do gry, ni
przegapi niezwyk okazj. Znikali, a wkrtce po ich odejciu do
tych, ktrzy zostali, docieray wieci o piekielnych selekcjach do nowej jednostki, o jej wsppracy z najbardziej elitarnymi formacjami
wiata, o szkoleniu i wyposaeniu, o ktrym polscy komandosi mogli
jedynie pomarzy.
Tymczasem, po trzech latach eksperymentw z zawodowstwem,
lubliniecki batalion szturmowy zosta w 1993 roku przeformowany
w 1 Puk Specjalny Komandosw.
W kompaniach specjalnych w Bolesawcu, Krakowie i Szczecinie rwnie szykowano si do rozwijania
struktur batalionowych, sposobiono
do awansw, opracowywano daleko
idce plany uzawodowienia. Zaskoczenie byo cakowite, gdy rok pniej przyszed rozkaz o rozformowaniu. Do dzi to posuniecie uwaane jest za absurdalne, niszczce
dorobek wielu lat i osabiajce potencja rozwijajcych si Wojsk
Specjalnych.
Dramat mniejszych jednostek
zbieg si z osigniciem w 1994
roku zdolnoci bojowej przez lubliniecki puk oraz udziaem jego
komandosw w midzynarodowych wiczeniach Dwa ory.
Pierwsze symboliczne wspdziaanie trzydziestu onierzy lublinieckiej jednostki z amerykaskimi komandosami z legendarnej
10 Special Forces Group Aiborne
niemale zbiego si w czasie z innym, nie mniej wanym debiutem
90
order was never followed by any complete project nor training instructions, nor even proper material or financial resources. All the initiative
was left to the soldiers themselves, and with so much freedom, they got
overwhelmed by their creative enthusiasm.
The non-commissioned officers were recruited among regular military
service soldiers, however officers and warrant officers were recruited directly from military schools . They made attempts to replace some coarse
equipment and uniforms with their own products, they would work on
training programs and would consequently verify them in practice. Agent
training was conducted, the rifle shooting experiments brought panic and
protests among shooting range staff, and the realism of exercises including successful intelligence work on the headquarters of the military district staff resulted in severe conflicts between generals. The commanders,
seeing how creative their soldiers could be, divided into those who caught
the wind in their sails or those who anticipated the worst.
It was a time of great enthusiasm, crazy work and uncountable mistakes. Major General Jan Kempara, a commando from Dziwnw who
was then an officer in the Pomeranian Military District responsible for
special forces, recalls today: These were pioneering times. The personnel platoon of the 56th Special Company was being formed with no previous concept officially adopted. We were developing it ourselves. It was
a very creative time for us. We made a lot of mistakes. () For a moment,
we hoped to form fully professional special forces. A majority of us, enticed with better financial and career perspectives, moved to GROM, and
special companies were soon disbanded. The world of the 1st Assault
Battalion in Dziwnw, the 56th Special Company and the special companies from Bolesawiec and Krakw went down in history. Their remnants
may still be found in the special forces units today.
ups and doWns

Forming GROM (Grupa Reagowania Operacyjno-Manewrowego
Operational Mobile Reaction Group) in 1990 was a turning point
in the history of the Polish Special Forces. Secretive recruiters visiting commando units would never
fully reveal their cards, but many
ambitious young soldiers chose
to enter the game blindfolded
rather than miss on that unusual
opportunity. They would then
disappear, and after some time
those who chose to stay behind
would hear stories of a tough
punishing selection process to the
new formation, on its cooperation
with elite world special troops,
and on the equipment and trainings, which at that time the Polish
commandos could only dream
of.
In the meantime, after three
years of experiments with an all
professional unit, in 1993 the Lubliniec assault battalion was reformed as the 1st Special Commando Regiment. Special companies in Bolesawiec, Krakw
and Szczecin were also getting
ready for their transformation and
professionalization period. An order on disbanding these formaFOT. BOGuSAw POliTOwSki
turalnym siedziby sztabu okrgu, doprowadza do ostrych konfliktw

midzy generaami. Rwnie przeoeni, widzc kreatywno podwadnych, podzielili si na dwie frakcje jedni chwytali wiatr w agle, drudzy przewidywali najgorsze.
By to okres wielkiego entuzjazmu, szalonej roboty i niezliczonych
bdw, ktry tak podsumowa po latach genera dywizji Jan
Kempara, komandos z Dziwnowa, a wwczas oficer Pomorskiego
Okrgu Wojskowego, odpowiedzialny za dziaania specjalne: To byy pionierskie pocztki. Pluton kadrowy 56 Kompanii Specjalnej formowa si bez przygotowanego odgrnie programu. Ukadalimy go
sami. By to dla nas twrczy okres. Popenilimy wwczas wiele bdw. (...) I mielimy przez krtk chwil nadziej na stworzenie
w peni profesjonalnych jednostek specjalnych. Wikszo ludzi zancona lepszymi perspektywami, w tym rwnie finansowymi i awansowymi, przesza szybko do GROM-u, a wkrtce rozwizano kompanie
specjalne. wiat 1 Batalionu Szturmowego z Dziwnowa, 56 Kompanii Specjalnej, rwnie kompanii specjalnych z Bolesawca i Krakowa, przeszed do historii. To, co z niego ocalao, mona jeszcze znale w dzisiejszych jednostkach specjalnych.
Wiele
zada...
Jedno rozwizanie
BLACK HAWK!
Czy to operujc za liniami nieprzyjaciela, czy te niosc pomoc

ofiarom klsk ywioowych i wypadkw, legendarne migowce
Sikorsky BLACK HAWK budz pene zaufanie. Dziki szerokiej
gamie rozmaitych wariantw wyposaenia, BLACK HAWKa S-70i
mona zaopatrzy w zewntrzn wcigark ratownicz, dodatkowe
zbiorniki paliwa, zapewniajce wikszy zasig, medyczne zestawy
noszowe, zrnicowane uzbrojenie czy najnowoczeniejsze elektrooptyczne noktowizyjne systemy obserwacji w przedniej psferze.
Wysokiej jakoci wielozadaniowy migowiec S-70i BLACK
HAWK z naszego zakadu produkcyjnego PZL Mielec w Polsce,
wytwarzany przy uyciu najnowszych technologii, udowodni, e
moe absolutnie zwikszy Wasze moliwoci w warunkach
zarwno wojny, jak i pokoju.
www.sikorsky.com
91
FOT. grom
wyjazdem jednostki GROM na Haiti. Krtka, zaledwie kilkutygodniowa, ale bardzo pracowita i wysoko oceniona przez sojusznikw
misja bya dla nowo utworzonej formacji znakomitym wstpem
do dalszej wsppracy z sojusznikami, midzy innymi dwa lata pniej na Bakanach, w 2003 roku w Kuwejcie, a nastpnie w Iraku
i Afganistanie.
Polec i odbij?
W cigu kolejnych lat, mimo zawirowa politycznych, sprawy szy
na tyle dobrze, e w roku 2002 Jerzy Szmajdziski, wczesny minister obrony narodowej, podczas szczytu NATO w Pradze zadeklarowa, e Wojska Specjalne bd w sojuszu polsk specjalnoci. Bya
to odwana propozycja ze strony pastwa posiadajcego jedn jednostk speniajc wiatowe standardy, czyli GROM, do tego rwnie
skromn ilociowo i troch zapomnian formacj morsk Formoz
oraz borykajcego si z licznymi problemami, w tym rwnie szkoleniowymi, molocha, 1 Puk Specjalny Komandosw w Lublicu. Na
razie jednak nie byo mowy o adnym ich wspdziaaniu, zarwno ze
wzgldu na specyfik jednostek, jak i brak jakiegokolwiek centrum
koordynacji na szczeblu centralnym.
Dopiero dwa lata pnej powoano Szefostwo Dziaa Specjalnych
Sztabu Generalnego, pierwsz instytucj na strategicznym poziomie
dowodzenia. Misj organizacji kompleksowej struktury si specjalnych powierzono generaowi dywizji Janowi Kemparze, penicemu formalnie funkcj asystenta szefa Sztabu Generalnego WP. Dowiadczonemu komandosowi przyszo dziaa w atmosferze cierania si licznych, mniej lub bardziej twrczych koncepcji i wyjtkowej aktywnoci ekspertw zajmujcych si t dziedzin, co z pewnoci nie uatwiao mu pracy. Genera stara si wprawdzie funkcjonowa poza mediami, kilkakrotnie poczu si jednak zmuszony
do przedstawienia publicznie swego stanowiska: Istnieje przekonanie, e gdy tylko co si wydarzy, komandosi polec i odbij. Aby
92
tions came as a shock to them. Up to this day, the decision is considered absurd, destroying many years of hard work and weakening the
potential of the developing Special Forces.
The dramatic situation of smaller units coincided with the Lubliniec regiment developing its combat capabilities and its participation in the international Two Eagles Exercise. The first symbolic cooperation of thirty Polish soldiers with commandos of the legendary
US 10th Special Forces Group (Airborne) coincided with equally
important debut GROM troops deployment to Haiti. This short,
barely several-week long mission, very challenging and highly appreciated, was for our newly formed unit an excellent start to further
cooperation with our allies two years later on the Balkans, in Kuwait in 2003, and later in Iraq and Afghanistan.
Simply Fly and Rescue?

Years went by, and in spite of all political maelstroms things
looked fine enough for Minister of Defense Jerzy Szmajdziski to
declare in 2002 at the NATO summit in Prague that the Special
Forces will be Polish specialty in the Alliance. This was a brave declaration on the part of a country having just one formation which
met the world standards GROM, a small and a little forgotten Navys Formoza, and struggling with many problems (including training) the 1st Special Commando Regiment in Lubliniec. At that moment, no cooperation between those three was even considered, both
due to their specificity and lack of any coordination center at the
central level.
It was not until two years later that the Command for Special Operations of the General Staff was established, which was the first institution at the strategic level of command. Major General Jan Kempara, officially an assistant of the Chief of the General Staff, was
ordered to develop a complex structure of special forces. This experienced commando had to now work in the atmosphere of dashing
93
Polscy specjalsi
Wkrtce ju nie tylko lider GROM, lecz take polscy specjalsi zaczli by widoczni na arenie midzynarodowej. W 2005 roku Holandia, Stany Zjednoczone, Polska i Norwegia wystpiy z koncepcj
wsplnego rozwoju zdolnoci si sojuszniczych do prowadzenia operacji specjalnych. Tak zwana inicjatywa czworga zawieraa ponadto
propozycj utworzenia w strukturach NATO instytucji koordynujcej
wspprac w tej dziedzinie.
W wyniku tego rok pniej, podczas szczytu w Rydze, ministrowie
obrony pastw czonkowskich jednogonie przyjli opracowan na
jej podstawie Inicjatyw transformacji sojuszniczych si specjalnych. W kolejnym roku (1 stycznia 2007 roku) dowdca si specjalnych USA w Europie wiceadmira William McRaven powoa
NATO Special Operations Coordunation Center. By moe wcale nie
przypadkiem tego samego dnia zostao utworzone Dowdztwo Wojsk
Specjalnych w Polsce, dziesita taka struktura na wiecie. Na jej czele, cho na krtko, stan genera dywizji Edward Gruszka, ktrego
zastpi dowodzcy do dzi formacj genera dywizji Wodzimierz
Potasiski. Pi miesicy pniej Sejm RP
uchwali ustaw z 24 maja 2007 roku o zmianie
ustawy o powszechnym
obowizku obrony Rzeczypospolitej Polskiej,
powoujc tym dokumentem Wojska Specjalne
Rzeczypospolitej Polskiej.
Dowdztwo Wojsk
Specjalnych rni si od
pozostaych dowdztw
rodzajw si zbrojnych
w jednej, ale zasadniczej kwestii rwnie
w przypadku prowadzenia dziaa bojowych
jednostki WS nie podlegaj Dowdztwu Operacyjnemu. W sumie polska droga budowy
Wojsk Specjalnych zyskaa midzynarodowe uznanie, a w dokumencie analitycznym NATO SOF Study zostaa okrelona jako
modelowa, w peni wspierajca zasad prowadzenia operacji poczonych przez narodowe i sojusznicze siy zbrojne.
W 2008 roku minister obrony narodowej zadeklarowa w NATO
osignicie w 2012 roku przez Siy Zbrojne RP zdolnoci do
94
concepts, more or less creative, and extraordinary activity of various

experts in this area, which was certainly not making his work any easier. The General made all the efforts to keep away from the media; he
was however forced on several occasions to present his opinion to the
public: There is this belief that when something happens, the commando troops will simply fly and go to the rescue. In order for any
commando troops to fly and go to the rescue, it is crucial that first all
necessary information is gathered, including intelligence data, and
then an operation is precisely planned and the work of special troops
coordinated with the work of the land and air support forces The
whole system, and not only its blade, must work.
The General would also persistently emphasize that a leadership
team which is too small and is not competent to independently command joint special operations, is only a transition phase on the road to
form the Special Forces Command. It is essential to establish structures dealing with planning, coordination and joint command of special operations. Developed by Major General Kempara, a slightly
modified concept influenced the form of todays fourth (after the
Land Forces, the Air Force and the Navy) branch of the armed forces
the Polish Special Forces.
Polish Operatives
Soon not only GROM, but also the Polish Special Forces operatives could be seen internationally. In 2005, the Netherlands, USA,
Poland and Norway suggested the concept of joint development of capabilities of the NATO forces for special operations conduct. The socalled Initiative of the Four also involved a proposition to establish
an institution coordinating joint activities of special forces in the
NATO structures.
As a result, a year later at the NATO summit in Riga, the defense
ministers of the member states unanimously adopted an initiative on
transformation of the Alliance Special Forces. On January 1, 2007,
the US Special Forces Commander in Europe, Vice-Admiral William McRaven, established
the NATO Special Operations Forces (SOF) Coordination Center (NSCC). Perhaps it was not by coincidence that on the same day
the Polish Special Forces
Command was created, the
tenth such structure in the
world. The first to command it was Major General
Edward Gruszka, who
was soon replaced by Major
General Wodzimierz
Potasiski. Five months
later, the Sejm of the Republic of Poland enacted
the law of May 24, 2007 on
the change of the law on
general defense obligation
of the Republic of Poland, which initiated the creation of the Special
Forces of the Republic of Poland.
A difference between the Special Forces Command and the commands of other branches of the armed forces is only one, but quite
crucial the former one commands their subordinate units and does not
pass it over to the Operations Command even during combat. The Polish
way of creating the Special Forces gained international recognition, and
FOT. bogusaw politowski
mogli jednak to zrobi, niezbdne jest zebranie penych informacji,

z agenturalnymi wcznie, nastpnie precyzyjne zaplanowanie operacji, zgranie dziaania jednostek specjalnych z ldowymi i powietrznymi elementami wsparcia... Musi zadziaa system, a nie tylko jego
ostrze.
Podkrela te z uporem, e szefostwo, ktre jest za mae, a nadto
nie ma kompetencji do samodzielnego dowodzenia poczonymi operacjami specjalnymi, stanowi jedynie etap przejciowy do utworzenia
Dowdztwa Si Specjalnych. Niezbdny jest organ planistyczno-koordynujcy oraz kierujcy poczonymi operacjami specjalnymi. Dzi
mona powiedzie, e opracowana przez generaa Kempar i nieznacznie zmodyfikowana koncepcja Wojsk Specjalnych nadaa ksztat
czwartemu po Wojskach Ldowych, Siach Powietrznych i Marynarce
Wojennej rodzajowi si zbrojnych.
u}hjogurg}lq|vhuzhuz
up|xmlwvxlhphqvrpsxwhuv
urfkklvwrull
lupdxmlwvxlhphqvrpsxwhuv}rvwddsrzrd
qdzsdg}lhuqlnxusu}h}ilup|lhphqv
lxmlwvxwgmdnrvsndnrqvrolgxmfdrihurzdqh
su}h}vzrlfkxg}ldrzfzsurgxnw|lxvxjl}g}lh
g}lq| rvnrqddur}sr}qdzdoqrre|gzxsduw
qhuzqdhxurshmvnlpld}mdw|fnrdphu|ndvnlpu|q
nx vwdqrzld}dud}hpgrvnrqd|ixqgdphqwgr
vwzru}hqldl}drihurzdqldqde|zfrpwhmnodv|sur
gxnwzshqhmrihuw|vsu}wrzhmlxvxjrzhmsrf}z
v}|rgnrpsxwhuzgrprz|fksrsu}h}nrpsxwhu|
el}qhvrzhvwdfmrqduqhlsu}hqrqhdgrur}zl}d
nodv|vhuzhu|dufklwhnwxu|{l zf}dmfzwr
ur}zl}dqldnodv|pdlqiudphl
gsrf}wnxg}lddoqrflilup|zrovfhuz
qrohjoh}srzvwdqlhpxmlwvxlhphqvrpsxwhuv
}rvwd|srzrdqhvsnlsu}hgvwdzlflhovnlhzzln
v}rflnudmzhxurshmvnlfkmhgq}qdmedug}lhm
sulru|whwrz|fk olqll surgxnwrz|fk e|| vhuzhu|
sodwirup| { r kdqgorzhm qd}zlh
wudwhjldwdnde|drf}|zlvwnrqvhnzhqfmrjurpx
grzldgf}hlgrnrqdmdnlhsrvldgd|zwhmwhfk
qrorjllre|gzlhilup|}dr|flhovnlh
lqvwdodfmlz|pldq|eh}nrqlhf}qrflz|f}dqld
vhuzhudvwdqrzlwrxsurv}f}hqlhvdphmrevxjl
vhuzhuzv}f}hjoqlhzz|sdgndfkdzdullwg
whqlhmhgqrnurwqlhzrslqldfkqdv}|fkolhqwz
vsrw|ndp|vl}}dv}f}|wq|prnuhohqlhpgodolqll
vhuzhuz hyhuhwrx
rzqhfkqrorj|whfkqrorjldnwudqljg|l
qlh}dzlhg}lh
zqdfkdudnwhu|vw|ndolqll
vhuzhuz vhull
rqvwuxnfmh}duzqrsurvw|fklhnrqrplf}q|fk
nrv}wrzrprgholvhullfrqhomdnl}ddzdqvrzdq|fk
whfkqrorjlf}qlh prghol wr
su}hghzv}|vwnlpuhdol}dfmdnlonxjzq|fk}drh
vwdzldq|fksu}h}xmlwvxlhphqvrpsxwhuvvzr
lpv|vwhprpvhuzhurz|p
grvnrqdhz|qlnlzuhgxnfmlnrv}wzsu}|
zgurhqldfkoh{udphlurfhvvlqjuhdh
wzrun sodwirupd
grvwdu
f}dqdmedug}lhmrsw|pdo
qhjrnrv}wrzrur}zl
}dqld god nrqvrolgdfml
urgrzlvnvhuzhuzil
freodghv|vwhp
}|f}q|fklzluwxdoq|fk
hplqlpdol}dfmdzs|zxqdurgrzlvnr
qdwxudoqh
lrufsrgxzdjhihnw|zqrvhuzhuz
qdwohnrqnxuhqwznrv}whqhujllhohn
wu|f}qhmprhe|}uhgxnrzdq|qdzhwrvhu
zhu| }x|zdmuhgqlrrnpqlhm
hqhujll ql ur}zl}dqld nrqnxuhqf|mqh jzqlh
g}lnlxqlndoq|pur}zl}dqlrpnrqvwuxnf|mq|p
mdnwhfkqrorjldrsw|pdol}dfmlfkrg}hqldrrovd
ihrud}g}lnlgrvwsqhmzhzv}|vwnlfkprghodfk
urg}lqlhsurfhvruzvhullrzrowdjhhuzhu
mhvw mhgq|p } qdmedug}lhm
rv}f}gq|fkvhuzhuzqdzlhflh}xqlndoq|phihn
whphujrqrplf}q|p}uhgxnrzdqhjrsr}lrpxkd
dvxsu}|shqhmz|gdmqrfl
dlqqrzdf|mqrl}jrgqr}hvwdqgdugdpl
godwhfkqrorjll
dmv}huv}hsruwirolrsurgxnwzrehmpxmf|fk}d
uzqrvhuzhu|mdnwhfkqrorjlhlsurihvmrqdoqhur}
zl}dqld plq revxjd whfkqrorjll duh
l |shulvruzfdhmurg}lqlhvhuzhuz
revxjdsodwirupxdgl
odf}hjrvhuzhu|
h{druhur}zl}dqlddxwrpdw|}dfmlsu}|g}ldx}d rgvxprzdqlh
huzhu| wrerjdwdzprghoholqld
vrezzluwxdoq|fklil}|f}q|fksu}|mhgqrf}hvqhm
vhuzhuzmhgqrlzlhorsurfhvrurz|fkgrpdnv
nxwhf}qduhdol}dfmdz|plhqlrq|fkzf}hqlhm
rsw|pdol}dfmlreflhqldg}lnlwhfkqrorjll
surfhvruz{|vwhp|whrihurzdqhvzrex
}drhgodvhuzhuz }rvwddzlhor
zvsduflhgodqdmsrsxoduqlhmv}|fkv|vwhpzrshud
grzdfksu}h}qdf}rq|fkgrprqwdxzv}didfksu}h
f|mq|fkgrzldgf}hqld}srqdgzgurh| nurwqlhsrwzlhug}rqd}duzqrsu}h}rurgnlgr
p|vrz|fkvwdqgdugxrud}zvwdqgdugrz|fk
nrqxmfhrelhnw|zq|fkwhvwzz|gdmqrflrz|fk
qdplfdwdhqwhuzfdhmxurslh
rexgrzdfkzroqrvwrmf|fkuzqlh}grvwsq|p
godv|vwhpzvhuzhurz|fkzzzvshfrujzzz
rsfmrqdoqlhsdnlhwhpprqwdrz|pgodv}disu}h
eqlh}dzrgqr
wsfrujmdnlsu}h}duwqhuzlolhqwzxmlwvx
p|vrz|fkshf|ilf}q|plnrqvwuxnfmdplvqdwr
huzhu| rvljdmqdmz|v}hzvnd lhphqvrpsxwhuvhuzhu| grvnr
pldvwvhuzhu|ndvhwrzhw}zvhuzhu|eodghvhull qlnlqlh}dzrgqrflgrw|fk
qdohvsudzg}dmvl}duzqrz}dvwrvrzdqldfk
l odghudphgh f}dvvsrw|ndqhzur}zl}d
pd|fkluhgqlfksu}hgvlelruvwzmdnlz}ddzdq
g|nrzdqhgrur}zl}dnodv||qdplf qiudvwuxf qldfkkljkhqglqdsodwiru
vrzdq|fkvwuxnwxudfkwhohlqirupdw|f}q|fkw|sx
wxuhvwr}zduwhlnrpsdnwrzhnrqvwuxnfmhv}f}h pdfkvhuzhuzghg|nrzd
fhqwudgdq|fkshqlqlhmhgqrnurwqlhurofhqwudo
joqlhzsu}|sdgnxvhullgrvwduf}dmfhprf q|fkgod reolf}rq|
qlnu|w|f}q}sxqnwxzlg}hqldzdjlrevxjlzd
q|fkdsolndfmllxvxjzw|fkv|vwhpdfkvwgwh
reolf}hqlrzgodfhqwuzgdq|fkur}exgrzdq|fk god prghox
vhuzhu| grvnrqdohz|shqldm}dgd
vwuxnwxulqirupdw|f}q|fkurgrzlvn zvndqlnqlh}d
qldsrzlhu}rqhzndg|pvhjphqflhrgelrufz
llqq|fkurgrzlvnsu}hwzdu}dqldjg}lhz|prjlhp zrgqrflgrvws
ilup|su|zdwqhnrusrudfmhlsu}hp|vvhnwrusx
mhvwprolzrx}|vndqldg|qdplf}qhjrsu}hf}d qrfl v|vwhpx z rnuhvlh
eolf}q|ldgplqlvwudfmdsdvwzrzdrjdwdrihuwd
qld}dvrezdsolndfmlf}|xvxjzwu|elhljk ohwqlhm hnvsordwdfml fr
grgdwnrz|fk surgxnwz vhuzlvrz|fk zud}
ydlodelolw|hdol}dfmdw|fk}dgdqdsodwiruplh prqdsu}hgvwdzlmdnrqlh
sr}zdod}plqlpdol}rzdqdndg|qd sodqrzdq|su}hvwmzz|ql }rsfmdplnrqwudnwzeh}sruhgqlfkgdmhshqh
zwrzhu
jzdudqfmheh}slhf}hvwzdsu}hwzdu}dqldlsurih
zduvwzvsu}wrzllqiudvwuxnwxu}hzqwu}q}d nxdzdullqdrnplqurn
vmrqdol}pxxmlwvxlhphqvrpsxwhuvzrevx
vlodqlhnolpdw|}dfmdsrzlhu}fkqldsrglqvwdodfm
fz|gdmqr
g}holhqwzgurrq|lxvsudzqldq|v|vwhp}d
rwzlhug}hqlhpprolzrflx}|vndqldwdnlhmhod
dmohsv}h z|qlnl whvwz z|gdmqrflrz|fk qd
shzqlhqldmdnrfl mhvwmhgq|p}jz
vw|f}qrflvghg|nrzdqhur}zl}dqldgodurgr
u|qnxvhuzhu| su}rgxmzwhvwdfkz|
q|fkixqgdphqwzrjurpqhjr}dxidqldgod
zlvnudfohlqd}|zdqhoh{udphiruudf
gdmqrflrz|fkrgqlhvlrq|fkgrnu|whulxpsrelhud
}hvwurq|duwqhuzlolhqwzr}zdodwreh}
ohloh{udphiruvwr}dsurmhnwrzdqh
qhmhqhujllsrzhuqsvhuzhu
zvsoqlh}surgxfhqwdplw|fkurgrzlvnnrpsohwqh rud} z whvwdfk dsolndfml zherz|fk slhf}qlhlvnxwhf}qlhuhdol}rzdqdzhwqdmedug}lhm
ur}zl}dqldvsu}wrzrsurjudprzhuhdol}rzdqhqd zheqsvhuzhu }rrqheglqqrzdf|mqhsurmhnw|f}vwrrehm
pxmfhvshfmdol}rzdqhxvxjlnrqvxowlqjrzhvhu
ed}lhvhuzhuz }}dfkrzdqlhp z|gdmqr l |zrwqr
zlvrzhdqdzhwilqdqvrzh
rsfmlvndorzdoqrfl
eh}hihnwxflhsoqhjrmdn
v}|vwnlhrehfqhprghohvhull wkurwwolqj f}rrzh
lrg}qdf}dmvledug}rz|vrnxqlilndfmur} z|qlnl z whvwdfk
lfhmlqirupdfml
zl}dlwhfkqrorjll}deh}slhf}dmf|fkeh}su}hu fhqd vhuzhu|
kwwszzzixmlwvxvlhphqvfrp
zrzsudfzduvwz|vsu}wrzhmrud}dxwrpdw|f}
kwwszzzixmlwvxvlhphqvfrpsurgxfwvvwdqgdug
qrgexgrz}dvrezzsu}|sdgnxz|vwslhqld l z g}lhvlwfh
huzhu
vhuyhuvlqgh{kwpo
dzdulllnv}rhohphqwznu|w|f}q|fkplq qdmz|gdmqlhmv}|fkvhuzh

sdplpdvrzdw|sxg|vnwzdug|prgx|}dvlod uzwhmndwhjrull
xmlwvxlhphqvrpsxwhuvs}rr
qldlfkrg}hqldprgx|sdplflndghjr}pr
ghihnw|zqr
xo olvdduv}dzd
gholvhuzhuz z|nrq|zdqdmhvwzsr
rolzr}uhgxnrzdqldnrv}wzhnvsordwdfml hod{
vwdflprgxrzhm|plhqlrqhprgx|vz|nrq|
zdqhzwhfkqrorjllkrwsoxjf}|ol}prolzrfl lrevxjlrwdorvwrizqhuvklsrsrqdg hpdlonrqwdnwsoixmlwvxvlhphqvfrp
95
FOT. bogusaw politowski
prowadzenia sojuszniczych operacji specjalnych w ramach pastwa

wiodcego. Polska aspiruje wic do grona takich pastw, jak midzy
innymi Stany Zjednoczone, Wielka Brytania, Francja, Wochy
i Turcja. Dyrektor NSCC zadeklarowa daleko idce wsparcie polskiego Dowdztwa Wojsk Specjalnych w deniu do osignicia tego celu. Decyzj dowdcw Operacji Specjalnych USA i Wojsk
Specjalnych RP zostaa take powoana i rozpocza dziaanie
Polsko-Amerykaska Grupa Robocza do spraw rozwoju Wojsk Specjalnych. Podczas pierwszej, trzydziestodniowej sesji nakrelono
strategi i plany przybliajce nas midzy innymi do osignicia
zdolnoci do prowadzenia narodowych i sojuszniczych operacji
specjalnych.
Rok 2009 zacz si od powoania Jednostki Wsparcia Dowodzenia i Zabezpieczenia Wojsk Specjalnych, brakujcego ogniwa w integralnym systemie tworzonym przez jednostk GROM, Morsk
Jednostk Dziaa Specjalnych Formoza i 1 Puk Specjalny Komandosw. Rwnie doniosym wydarzeniem byo zawarcie przez
ministrw obrony USA i Polski porozumienia o wsppracy polskich i amerykaskich si specjalnych. To jedyny taki dokument
podpisany przez Amerykanw z innym pastwem na szczeblu ministerialnym. Warto doda, e z inicjatyw wystpia strona amerykaska, dc tym samym do sformalizowanego i prawnego usankcjonowania niezwykle kosztownego wysiku ponoszonego na rzecz
Wojsk Specjalnych.
Z drugiej strony, sojusznicy zwrcili uwag, e Polska, bdca
jednym z inicjatorw utworzenia NSCC, obsadzia w strukturach
jedynie cz stanowisk, znacznie mniej ni oczekiwano. Ponadto,
minister obrony narodowej Bogdan Klich przesun na rok
2014 termin osignicia przez Siy Zbrojne RP zdolnoci do prowadzenia sojuszniczych operacji specjalnych w ramach pastwa
wiodcego.

n
piotr bernabiuk
jest dziennikarzem Polski Zbrojnej.
96
the NATO Special Operations Forces Study analysis defined it as a model one, fully following the rule of joint operations conduct by the national
and allied armed forces.
In 2008, the defense minister declared in NATO that the Polish Armed
Forces would by 2012 have developed capabilities for leading the command of the NATO special operations. Poland, aiming at the leaders position in that aspect, aspires to become a member of the group with such
countries as the United States of America, the United Kingdom, France,
Italy and Turkey. The director of NSCC offered the Polish Special Forces
Commands support in achieving this objective. By decision of commanders of the US Special Operations and the Polish Special Forces, the
Polish-American Working Group for the development of the Special
Forces was established. During the first, thirty-day session, the strategy
and plans were drafted, which brought us closer to developing capabilities sufficient for national and allied special operations conduct.
In 2009, the Special Forces Command and Security Support Unit
was formed, closing the missing link in the integral system consisting of GROM, Formoza and the 1st Special Commando Regiment.
The signing of an agreement on cooperation between the Polish
and US special forces by the defense ministers of Poland and USA,
which is the only such document signed between the USA and other state at the ministerial level, was a considerable event. Worth
mentioning is the fact that it was the USA that initiated the process, aiming at formalizing and legal sanctioning these extremely
costly efforts incurred on account of the Special Forces.
On the other hand, our allies observed that Poland, which was
one of the initiators of the NSCC creation, had a smaller than it
had been expected share in job positions in the NSCC structures.
Moreover, Minister of Defense Bogdan Klich postponed to 2014
the deadline for the Polish Armed Forces to develop capabilities
needed for Poland-led allied special operations.
n
PIOTR BERNABIUK is a journalist for Polska Zbrojna.
97
Dowdztwo
misyjne
W tworzeniu nowego dowdztwa wykorzystano
dowiadczenia innych pastw, midzy innymi USA,
Francji, Niemiec i Wielkiej Brytanii.
anna
dbrowska
zonkostwo Polski w sojuszu pnocnoatlantyckim i wczanie si

zbrojnych w struktury wojskowe NATO spowodowao, e jedn
z najpilniejszych potrzeb byo utworzenie dowdztwa zdolnego
do kierowania operacjami polskich kontyngentw w misjach pokojowych
oraz dowodzenia poczonymi operacjami w czasie kryzysu i konfliktu
zbrojnego na terenie kraju.
Rekordowy rok
Minister obrony 22 padziernika 2003 roku powoa Dowdztwo Operacyjne. Faktycznie jego formowanie rozpoczto wiosn 2004 roku,
a w czerwcu 2005 komisja certyfikacyjna, wyznaczona przez szefa Szta-
Mission
Command
The experiences of other countries, for example the

USA, France, Germany and Great Britain were used
while creating the new Command.
s a result of Polands membership in the North Atlantic Treaty Organization and joining its military structures by our armed forces,
creation of the command capable of controlling the Polish contingents operations in the peacekeeping missions and commanding the joint
operations in time of crisis or the armed conflict on the territory of Poland
became a matter of urgency.
FOT. artur weber
Record-Breaking Year
bu Generalnego Wojska Polskiego, potwierdzia osignicie przez dowdztwo penej zdolnoci operacyjnej. Od 1 lipca DO osigno pen
gotowo do wykonywania zada i przejo dowodzenie siami biorcymi
udzia w operacjach.
Pierwszym dowdc DO by genera broni Henryk Tacik (od 15 grudnia 2004 do 20 kwietnia 2007), teraz t funkcj peni genera broni
Bronisaw Kwiatkowski. Po wejciu w ycie 4 lipca 2007 roku zmiany
ustawy o powszechnym obowizku obrony Rzeczypospolitej Polskiej
zmienia si nazwa dowdztwa na Dowdztwo Operacyjne Si Zbrojnych Rzeczypospolitej Polskiej, oraz nazewnictwo stanowiska dowdcy;
zamiast dowdcy Dowdztwa Operacyjnego mamy dowdc operacyjnego Si Zbrojnych Rzeczypospolitej Polskiej.
Pierwsz misj kierowan przez DOSZ bya ekspedycja do Pakistanu,
gdzie polski kontyngent pomaga usuwa skutki trzsienia ziemi. Nastpnie przejo ono kontrol nad misj w Iraku. W kolejnych latach DOSZ
dowodzio polskimi onierzami w misji Orlik oraz operacji Active
Endeavour. Do tej pory kierowao polskimi kontyngentami wojskowymi
w operacjach NATO, Organizacji Narodw Zjednoczonych, Unii Europejskiej oraz koalicyjnych na trzech kontyngentach. Szczeglny by pod
tym wzgldem rok 2008, kiedy pod komend DOSZ znajdowao si ponad cztery tysice onierzy. Na pocztku tego roku DOSZ dowodzi przeszo 2300 onierzami sucymi w czterech miejscach w Afganistanie,
Kosowie, Boni i Hercegowinie oraz Iraku.
98
On October 22, 2003, the Minister of National Defense signed the decision to establish the Operations Command. In fact, forming this command commenced in spring 2004, and in June 2005 the certification commission appointed by the Chief of the General Staff of the Polish Armed
Forces confirmed the achievement of the Command of full operational capability. As of July 1, the Operations Command had full readiness to fulfill the tasks and took over command of troops involved in
the operations.
Lieutenant General Henryk Tacik became the first Commander of the
Operations Command (from December 15, 2004 to April 20, 2007);
at present, this position is held by Lieutenant General Bronisaw
Kwiatkowski. When the amendment to the Act on General Defense Obligation of the Republic of Poland came into force on July 4, 2007, the
name of the Command changed into the Operations Command of the
Polish Armed Forces (OC PAF), and its commander previously Commander of the Operations Command became the Operations Commander of the Polish Armed Forces.
The first mission under the OC PAF command was an expedition to
Pakistan. The Polish contingent assisted in earthquake relief efforts there.
Later on, it took control over the mission in Iraq. In the following years,
the OC PAF commanded the Polish troops in the Orlik mission and Operation Active Endeavour. So far, the Polish military contingents in NATO,
United Nations, European Union and coalition operations on three continents have been under the OC PAF command. The year 2008 was special
in this regard, as the OC PAF had command of more than 4 thousand
troops. At the beginning of this year, it is in charge of over 2.3 thousand
personnel deployed in four places Afghanistan, Kosovo, Bosnia and
Herzegovina and Iraq.
Strategic Element
DOSZ zaangaowane jest take w inne przedsiwzicia zwizane

z funkcjonowaniem systemu obronnego naszego pastwa: planowanie
uycia si w operacjach kryzysowych militarnych i niemilitarnych, kierowanie siami dyurnymi Zintegrowanego Systemu Rozpoznania Si
Zbrojnych, monitorowanie gotowoci narodowych komponentw wydzielanych do Si Odpowiedzi NATO. Po nowelizacji ustawy o powszechnym obowizku obrony w lipcu 2007 roku dowdztwo przejo rwnie
wykonywanie zada ministra obrony w zakresie obrony powietrznej, a
take planowanie i dowodzenie operacyjne wojskami przydzielonymi do
przeprowadzenia operacji poczonej.
W czasie kryzysu lub wojny DOSZ moe stanowi element strategicznego organu dowodzenia operacjami poczonymi z udziaem si wasnych lub sojuszniczych, by uzupenieniem dowdztwa zadaniowego sojuszu lub stanowi jego narodowy element odpowiedzialny za kierowanie
wydzielonym komponentem naszej armii. W operacjach poczonych
DOSZ moe przej dowodzenie operacyjne i pozaoperacyjne.
W pierwszym wypadku, podczas operacji na terenie kraju oraz w przypadkach, gdy dowdztwo wejdzie w skad sojuszniczego dowdztwa
zadaniowego dowdca operacyjny bdzie odpowiada za planowanie,
organizowanie i prowadzenie dziaa bojowych. Dowodzenie pozaoperacyjne realizowane w przypadku przekazania si pod dowodzenie sojusznicze skupi si na koordynowaniu dziaa administracyjnych i logistycznych, podejmowanych przez dowdztwa rodzajw si zbrojnych
i sucych zapewnieniu warunkw do dziaania siom biorcym udzia
w misjach sojuszniczych.
Dowdztwo stanowi organ wykonawczy szefa Sztabu Generalnego
Wojska Polskiego, odpowiedzialny za przygotowywanie dokumentw
normatywnych, ekspertyz, opinii i koncepcji zwizanych z planowaniem, przygotowaniem i dowodzeniem polskimi kontyngentami
i wydzielonymi jednostkami wykonujcymi zadania w akcjach ekspedycyjnych.
The Operations Command of the Polish Armed Forces is also engaged

in other undertakings connected with the defense system of our country,
such as planning of involvement of troops in the military and non-military
crisis operations, commanding of the Duty Operations Service of the
Armed Forces Integrated Reconnaissance System and monitoring of
readiness of the national components assigned to the NATO Response
Force. When the amendment to the act on general defense obligation
came into effect in July 2007, the Command began executing tasks from
the defense minister concerning air defense. It also took over planning
and operational command of troops detached to a joint operation.
During crisis or war, the OC PAF may become an element of the strategic command organ of joint operations involving national or allied forces; it may complement the NATO task command or become its national
element in command of armed forces detached components. In joint operations, the Operations Command may take over operational and nonoperational command. In the first case, during the operations in the country or when the Command joins the allied task command structures, the
operations commander will be in charge of planning, organization and
conducting combat operations. Non-operational command when the
troops are under allied command will focus on coordination of the administrative and logistical activities taken by the commands of the armed
forces branches aimed at providing the forces in allied missions with the
appropriate conditions for operations.
The Operations Command is an executive organ of the Chief of the
General Staff of the Polish Armed Forces responsible for the preparation
of the normative documents, expertise, opinions and concepts connected
with planning, preparation and command of Polish contingents and assigned troops which fulfill the tasks in expeditionary operations.
The Operations Command also commands the detached military units
in crisis and natural disaster operations in Poland. In case of non-military
crisis situations, the Command is an executive body of the MoND crisis
FOT. robert suchy/combat camera/do sp
Element strategiczny
99
DOSZ kieruje take udziaem wydzielonych jednostek wojskowych

w sytuacjach kryzysowych i klsk ywioowych na terenie kraju. W przypadku niemilitarnych sytuacji kryzysowych dowdztwo jest organem wykonawczym sztabu kryzysowego resortu obrony, przeznaczonym do dowodzenia jednostkami wydzielonymi przez rodzaje si zbrojnych do
wsparcia krajowego systemu reagowania kryzysowego. Prowadzi te wiczenia zgrywajce wydzielone komponenty Wojsk Ldowych, Si Powietrznych i Marynarki Wojennej w operacjach poczonych. DOSZ
przeprowadzio midzy innymi najwiksze wiczenia si zbrojnych Anakonda w 2006 i 2008 roku.
Trzy centra
Dowdztwu podlegaj Centrum Planowania, Centrum Dowodzenia
i Centrum Wsparcia. Pierwsze z nich organizuje i planuje misje oraz przygotowuje koncepcje uycia wojsk w tych operacjach. W jego strukturze
s oddziay: wicze i szkolenia operacyjnego, planowania operacyjnego,
rozpoznania i walki elektronicznej, analiz i wymaga operacyjnych oraz
oddziay operacji powietrznych, morskich i ldowych. Centrum Wsparcia
jest organem wykonawczym dowdcy operacyjnego przeznaczonym do
cigego monitorowania i oceny sytuacji oraz wszechstronnego wsparcia
w zakresie dowodzenia i cznoci, a take zabezpieczenia logistycznego
si wykonujcych zadania w misjach i operacjach. Odpowiada te za
wspprac z organami militarnymi i niemilitarnymi w zakresie reagowania kryzysowego, monitorowanie i realizacje dziaa dotyczcych zapobiegania skutkom klsk ywioowych lub ich usuwania. Podlegaj mu
oddziay: logistyki, cznoci i informatyki, koordynacyjny oraz wydzia
transportu i ruchu wojsk. Centrum Dowodzenia natomiast kieruje i dowodzi misjami oraz operacjami reagowania kryzysowego dziki podlegym
oddziaom dowodzenia, kontyngentw wojskowych, gotowoci bojowej
i reagowania kryzysowego, a take dyurnej subie operacyjnej i wydziaowi CIMIC. W skad DOSZ wchodzi te zesp reporterski Combat
Camera, wykonujcy materiay filmowe i zdjcia dokumentujce dziaania polskich kontyngentw wojskowych na obczynie.
n
anna dbrowska
jest dziennikark Polski Zbrojnej.
100
center designed for command of units detached by the armed forces

branches for domestic support of the crisis management system. The
Command also conducts the cooperation exercises of detached components of the Land Forces, the Air Force and the Navy in joint operations. The OC PAF carried out, for example, the biggest exercise of the
Polish Armed Forces in 2006 and 2008 Anakonda Exercise.
Three Centers
The Planning, Command and Support Centers are subordinate to the
Operations Command. The first one organizes and plans the missions
and prepares the concepts of employment of troops in the operations.
The Operations Command structure includes the following sections: exercise and operational training, operational planning, reconnaissance
and electronic warfare, analysis and operational requirements, and the
air, sea and land operations. The Support Center is an executive organ
of the operations commander designed for constant monitoring of situation evaluation, comprehensive support in the scope of command and
communications as well as logistical support of the troops performing
their tasks in missions and operations. The center is also in charge of
cooperation with military and non-military bodies in crisis management operations, monitoring and carrying out the tasks connected with
the natural disaster prevention or relief. The Support Center consists of
the sections of: logistics, communications and IT, coordination and
troops transportation and military movement. The Command Center
controls and commands the missions and the crisis management operations with sections of: command, military contingents, combat readiness and crisis management, duty operational service and CIMIC department. The Operations Command also includes the Combat Camera
reporter team which makes the films and takes photos documenting the
activities of the Polish military contingents deployed outside the Polish
territory.

n
ANNA DBROWSKA
is a journalist for Polska Zbrojna.
Translated by Izabela lusarek
101
Nowoczeni
i elastyczni
Zadania andarmw ju dawno wykraczaj poza
dyscyplinowanie onierzy i kontrol ruchu drogowego.
owy ukad geopolityczny w Europie na przeomie lat osiemdziesitych i dziewidziesitych wymusi zmian strategii
bezpieczestwa pastwa, co przeoyo si na daleko idce reformy w siach zbrojnych. Na fali wczesnych zmian genera Florian
Siwicki, minister obrony w rzdzie Tadeusza Mazowieckiego,
18 kwietnia 1990 roku wyda rozkaz utworzenia andarmerii Wojskowej. 7 czerwca tego samego roku rozwizano niesawn Wojskow
Sub Wewntrzn. Oficjalnie oddziay andarmerii reaktywowano
1 wrzenia.
Pocztki nie byy atwe. Duym obcieniem byy archaiczne
przepisy prawne, niewspgrajce z zadaniami tworzonej wanie
policji wojskowej. Najbardziej dokuczliwe okazao si jednak permanentne niedofinansowanie formacji i pocztkowy brak zaufania
spoecznego.
Zasady dziaania, kompetencje i organizacj struktur W reguluje
ustawa z 24 sierpnia 2001 roku o andarmerii Wojskowej i wojskowych organach porzdkowych. Zgodnie z ni do gwnych zada andarmw nale: pilnowanie przestrzegania przepisw i dyscypliny
wojskowej, kontrola ruchu drogowego, dziaania dochodzeniowo-ledcze oraz szeroko rozumiana profilaktyka. Na struktury formacji
skadaj si komenda gwna w Warszawie, dziesi oddziaw terenowych, trzy wydziay, 45 placwek, trzy oddziay specjalne w War-
Magdalena
Kowalska-Sendek
Modern
and Flexible
Military Police tasks have long since expanded

beyond supervision of discipline among soldiers
and traffic control.
he new geopolitical system in Europe at the turn of the 1980s

and 1990s forced a change in the state defense strategy, and as a
result contributed to far reaching reforms in the armed forces.
On April 18, 1990 General Florian Siwicki, the Minister of National
Defense in the government of Tadeusz Mazowiecki, on the wave of
the present changes gave an order to establish the Military Police. On
June 7, 1990, the unpopular Internal Military Service was dissolved.
Officially the military police units were reactivated on September, 1.
The beginnings were not easy. Archaic legal regulations became a
great burden as they did not correspond with the tasks of the newly
created Military Police. Permanent shortage of financial resources for
this formation and at first lack of social confidence also appeared very
troublesome.
The Act on Military Police and Military Policing Services of August 24, 2001 regulates principles of operation, competences and organization of the Military Police structures. This act defines the main
tasks of the military policemen, such as supervision of complying
with the army regulations and discipline, traffic control, investigations
and general prevention. The formation structures are as follows: headquarters in Warsaw, ten territorial branches, three detachments, 45
outposts, three specialized units in Warsaw, Misk Mazowiecki, Gliwice and the training center in Misk Mazowiecki.
FOT. tomasz szulejko
Another Perspective
102
The Chief of the Operational Directorate of the Military Police Headquarters, Colonel Zbigniew Kaleta, emphasizes the significance of cooperation between military policemen and foreign partners. The first
contacts were already established two years after the formation had
been set up, adding more partners as years went by. Today, the Polish
Military Police cooperate with the Military Police from twenty countries. We train, learn together and exchange experiences, explains the
Colonel. The international relations are an opportunity to get acquainted with methods of operation and structure of similar formations.
To become a full member of the European Gendarmerie Force
FOT. tmagdalena kowalska-sendek
szawie, Misku Mazowieckim i Gliwicach oraz centrum szkolenia

w Misku Mazowieckim.
Inna perspektywa
Szef Zarzdu Operacyjnego Komendy Gwnej W pukownik
Zbigniew Kaleta podkrela znaczenie wsppracy andarmw z partnerami zagranicznymi. Pierwsze takie kontakty nawizano ju dwa
lata po utworzeniu formacji, a nastpnie budowano je rok po roku
z wci nowymi partnerami. Dzi W wsppracuje z policjami wojskowymi dwudziestu pastw. Wsplnie si szkolimy i uczymy, przekazujemy sobie dowiadczenia, wyjania pukownik. Kontakty midzynarodowe to okazja do zapoznania si z metodami dziaania
i struktur podobnych formacji.
Jednym z waniejszych wyzwa stojcych przed W jest uzyskanie
penoprawnego czonkostwa w Europejskich Siach andarmerii (European Gendarmerie Force EGF), bdcych unijn formacj wojskow, przeznaczon do wykonywania zada o charakterze policyjnym
podczas reagowania kryzysowego. Obecnie w EGF polska andarmeria ma status partnera, poredni midzy obserwatorem i czonkiem.
W 2007 roku powsta Wielonarodowy Batalion Policji Wojskowej
NATO (NATO MNMPBAT), ktry tworz, poza W, policje wojskowe Sowacji, Czech i Chorwacji. Polska jest stron wiodc w tym
przedsiwziciu i od pocztku funkcjonowania batalionu nasi andarmi s na stanowiskach dowdczych i w strukturach sztabu, a Oddzia
Specjalny w Gliwicach na potrzeby batalionu przygotowuje kompani
manewrow.
Elitarni
Szybko zmieniajce si realia suby i nowe wyzwania militarne,
w tym zagroenia zwizane z terroryzmem, stay si powodem utwo-
(EFG), an EU military formation designed for conducting police operations during crisis management, is one of the most important challenges that the Military Police face. At present, the Military Police
have the status of partner, which is the secondary stage between an
observer and a member.
In 2007, the NATO Multinational Military Police Battalion (NATO
MNMPBAT) was established. Apart from the Polish Military Police,
it consists of the Military Police of Slovakia, the Czech Republic and
Croatia. Poland is a leading nation in this undertaking, from the very
beginning our military policemen have occupied positions of commanders and in the staff structures. The Specialized Unit in Gliwice
prepares the maneuver company for the battalion.
Elite
Quickly changing realities of service and new military challenges, including the terrorist threats, were the main causes to set up specialized units. The first one was established at the beginning of 2004
on the basis of the Special Protection Department of the MP Mazowieckie Branch. Less than a year later, the units in Misk Mazowiecki
and Gliwice were established. The units with the strength of about
1.5 thousand soldiers are used for police support of the Polish contingents command. They also operate on their own, which was
proved, for example, in the mission in the Democratic Republic of
the Congo (DRC).
Since the specialized units were established, the aim was to recruit only the best soldiers. Strict requirements concerning physical fitness, mental condition and the knowledge of foreign languages did not discourage
the candidates. The interest to serve in the Military Police units has always been high, and according to the information from the MP HQs, it
still remains at that level. Sometimes we have to cool the
103
FOT. magdalena kowalska-sendek
rzenia oddziaw specjalnych. Pierwszy powsta na pocztku 2004 roku na bazie Wydziau Ochrony Specjalnej Mazowieckiego Oddziau
W. Niecay rok pniej otwarto jednostki w Misku Mazowieckim i
Gliwicach. Oddziay, liczce cznie okoo 1500 onierzy s wykorzystywane do wsparcia policyjnego dowdztwa polskich kontyngentw, ale mog take dziaa samodzielnie, co udowodnia midzy innymi misja w Demokratycznej Republice Konga (DRK).
Od pocztku istnienia oddziaw specjalnych zakadano, e w szeregi tych jednostek wstpi mog tylko najlepsi. Due wymagania co
do sprawnoci fizycznej, kondycji psychicznej i znajomoci jzykw
obcych nie odstraszyy kandydatw. Zainteresowanie sub w tych
jednostkach zawsze byo due, a wedug informacji komendy gwnej
nadal nie sabnie. Czasem musimy studzi entuzjazm ludzi chccych
u nas suy, wyjania pukownik Janusz Zie, szef oddziau kadr
i uzupenie KGW. Podczas naboru pierwszestwo maj obecni
lub byli onierze W, czyli osoby, ktre zdobyy ju dowiadczenie
wojskowo-policyjne.
andarm na misji
Od 2003 roku andarmeria systematycznie uczestniczy w zagranicznych misjach wojskowych. Wczeniej onierze W wyjedali
co prawda w rne rejony wiata, lecz by to margines ich dziaalnoci. Przeomem staa si misja iracka, w ktr mocno zaangaowao
si cae Wojsko Polskie. Zebrane w Iraku dowiadczenia pozwoliy na
dostrzeenie moliwoci, jakie daje obecno policji wojskowej w rejonach konfliktu.
W 2006 roku andarmski kontyngent wojskowy wysano do Afryki. Stu trzydziestu andarmw uczestniczcych w misji pokojowej
w DRK strzego bezpieczestwa podczas pierwszych od czterdziestu
lat demokratycznych wyborw parlamentarnych i prezydenckich. Ta
misja miaa dla nas due znaczenie. Gwnie dlatego, e przy logi-
104
enthusiasm of people who want to serve in the Military Police, explains

Colonel Janusz Zie, the Chief of the MP HQs Personnel Department.
During recruitment for the special units, current or former MP soldiers
are given priority, as they already have military and police experience.
Military Policeman on Mission

Since 2003, the Military Police have regularly participated in military missions outside the Polish borders. Earlier, MP soldiers were
sent to various parts of the world, but it was just a small part of their
activity. The Iraqi mission, which engaged the entire Polish Armed
Forces, became the breakthrough. Thanks to the experiences gathered
in Iraq, the possibilities given by the presence of the Military Police in
the areas of conflict were noticed.
In 2006, the MP contingent was sent to Africa. 130 troops participating in the peacekeeping mission in the DRC provided security during the, first in 40 years, democratic parliamentary and presidential
elections. This mission was of significant importance to us as logistical support from the Land Forces allowed us to deploy an indepen-
Center in Misk
In 2007, the Military Police Training Center was set up in
Misk Mazowiecki. This center prepares military policemen theoretically and practically for their service. It organizes foreign
language training and courses for both non-commissioned and
commissioned officers who are about to take their first official
positions, or want to improve their qualifications, or are preparing for foreign missions or positions in international structures.
The training center staff also create training programs, various
manuals and guidelines.
Reforma
Zmieniajce si zasady suby wojskowej, nowe przepisy prawne
i wszelkiego rodzaju restrukturyzacje nie omijaj W. Podobnie
jak reszta armii, andarmi zakoczyli ju uzawodowienie pododdziaw, a obecnie mierz si z procesem profesjonalizacji. W najbliszym czasie czekaj ich due zmiany, o ktrych dzisiaj komenda
gwna niewiele chce mwi. Nie ma jednak wtpliwoci, e po zniesieniu suby zasadniczej wojskowa policja musiaa przestawi si na
nowe metody dziaania.
Praca profilaktyczna z onierzami mocno si zmienia, wyjania
szef zarzdu prewencji KGW pukownik Jerzy ygado. Cakiem
inaczej pracuje si przecie z onierzami zawodowymi, ktrzy swoj
przyszo wi z armi, a inaczej z poborowymi, sucymi raptem
kilka miesicy, najczciej z obowizku.
Zmiany w strukturach W zaczn si ju w 2010 roku i potrwaj
najpewniej dwa lata. Zgodnie z planami zwikszy si rola dziesiciu
oddziaw W, a andarmskie jednostki przestan by samodzielne.
Rozwizane zostan placwki w odzi i Katowicach, a z dwch
w Ustce i Supsku utworzony zostanie jeden wikszy wydzia.
Gwnym celem przeksztace jest wzmocnienie jednostek przypoligonowych, takich jak w Ustce czy Nowej Dbie, by zapewni bezpieczestwo szkolcym si tam onierzom.
Wraz z redukcj stanu polskiej armii zmieni si musi take liczba
andarmw. Przewiduje si, e do koca 2012 roku w andarmerii
Wojskowej bdzie suyo 3,5 tysica onierzy. Obecnie liczba ta jest
niewiele wysza.
n
Magdalena Kowalska-Sendek
jest dziennikark Polski Zbrojnej.
Centrum w Misku
W 2007 roku w Misku Mazowieckim otworzono Centrum Szkolenia andarmerii Wojskowej, przygotowujce andarmw teoretycznie i praktycznie do suby. Organizuje ono szkolenia jzykowe, kursy dla podoficerw i oficerw, ktrzy maj obj pierwsze
stanowiska subowe, chc podnie kwalifikacje, przygotowuj
si do misji zagranicznych albo do objcia stanowisk w strukturach midzynarodowych. Pracownicy centrum zajmuj si take
opracowywaniem programw szkolenia, rnego rodzaju instrukcji i poradnikw.
FOT. marcin wicek
stycznym wsparciu Wojsk Ldowych wystawilimy samodzielny kontyngent, mwi podpukownik Marek Gryga, dowdca kontyngentu
w DRK. andarmi w Afryce zajmowali si przede wszystkim ochron lotnisk NDolo i NDjili w Kinszasie, dbali o bezpieczestwo midzynarodowego personelu ONZ i UE. Charakter wspczesnych konfliktw pokazuje, e mobilne siy, przygotowane do peniania funkcji
nie tylko wojskowych, lecz take policyjnych, w takich wanie konfliktach sprawdzaj si najlepiej, to znaczy w sytuacji, gdy nie ma regularnych dziaa wojennych, a raczej stabilizacyjne, uzupenia pukownik Zbigniew Kaleta.
Obecnie andarmeria zaangaowana jest w najwaniejsz dla Wojska Polskiego misj w Afganistanie. Jej onierze su tam od pierwszej zmiany kontyngentu. Zajmuj stanowiska w typowo andarmskim wydziale, ktrego zadaniem jest wspieranie dowdztwa w utrzymaniu waciwej dyscypliny i porzdku wrd onierzy. Pracuj rwnie w policyjnych operacyjnych zespoach doradczo-cznikowych
(Police Operational Mentoring Liaison Teams POMLT, wczeniej
IPMT).
dent contingent, said Lieutenant Colonel Marek Gryga, commander of the contingent in the DRC. The tasks of our military policemen
in Africa included protection of Ndolo and NDjili airports in Kinshasa, moreover they cared about security of the UN and EU international personnel. The nature of contemporary conflicts shows that
mobile forces prepared not only for the military, but police missions
as well prove their best effectiveness in such conflicts where there is
no regular warfare, but rather stabilization operations are needed,
adds Colonel Zbigniew Kaleta.
At present, the Military Police are involved in the most important
mission for the Polish Armed Forces the mission in Afghanistan.
The MP soldiers have been serving there since the first troops started
their tours. They occupy positions in the typical MP department,
whose task is to support the commanders to maintain the appropriate
discipline and order among soldiers. They also work in the Police Operational Mentoring Liaison Teams (POMLT, former International
Police Mentoring Teams IPMT).
Reform
Changing principles of military service, new legal regulations and
restructuring of all kinds also take place in the Military Police. Similarly to the rest of the army, the Military Police have completed transforming the subunits into professional ones, and at present they deal
with the process of professionalization. In the future to come, serious
changes will occur in this formation, changes which the commanders
at the MP HQs do not want to disclose yet. No doubt, after abolishing
the compulsory military service, the Military Police had to switch to
new methods of operation.
Preventive work with the soldiers is definitely changing, explains
the Chief of the MP HQs Prevention Directorate, Colonel Jerzy
ygado. It is completely different when you work with regular soldiers who connect their future with the army, compared to conscripts
whose service lasts only for a few months, and is compulsory.
The changes in the MP structures will commence in 2010, and will
likely last for two years. According to the plans, the role of the ten MP
territorial branches will increase, and the MP units will not be independent anymore. The outposts in d and Katowice will be disbanded, and one bigger detachment will be established from two outposts in Ustka and Supsk. The main goal of the transformations is to
support the units nearby the military training grounds, such as Ustka
or Nowa Dba, in order to ensure security of soldiers who train there.
Together with the reduction of the Polish Armed Forces personnel,
the number of MP soldiers must change as well. 3.5 thousand soldiers
are planned to serve in the Military Police by the end of 2012. At present this number is just a little higher.
n
MAGDALENA KOWALSKA-SENDEK is a journalist for Polska Zbrojna.
105
Odrabianie
lekcji
Nikt ju w naszym wojsku nie wtpi w suszno
stwierdzenia: logistyka nie jest wszystkim,
ale wszystko bez logistyki jest niczym.
krzysztof
wilewski
Doing Your
Homework
cigu dwudziestu ostatnich lat polska armia zmienia si

nie do poznania od wyposaenia osobistego onierzy,
przez uzbrojenie i sprzt, po taktyk. Wprawdzie ocenianie
rodzaju wojsk, poszczeglnych zwizkw taktycznych, jednostek czy
instytucji pod wzgldem zaawansowania zmian z wielu powodw byoby niesprawiedliwe, jednak mona wskaza podmiot, ktry przechodzc ewolucj, wpyn dosownie na cae siy zbrojne. To wojskowa logistyka, ktra od 1989 roku bezustannie si rozwija, by jak najlepiej wspiera jednostki operacyjne.
Upadek komunizmu
he past 20 years have been for the Polish military a time of an extreme makeover from the change of personal field equipment of
soldiers through the change of armament and tactics. Although for
many reasons it would not be fair to assess the branches of the armed
forces, individual tactical units, military garrisons or institutions by their
level of advancement, still there is one element in the military, which affected all armed forces. This is military logistics, which since 1989 has
been in constant development to support operational units.
Sytuacj wojskowej logistyki sprzed dwudziestu lat trafnie oddaje

cytat z Wesela Stanisawa Wyspiaskiego: Wycie sobie, a my sobie, kady sobie rzepk skrobie. W naszej armii kady rodzaj wojsk
mia wwczas wasny system logistyczny, ktry podzielony by jeszcze na instytucje pracujce na potrzeby konkretnych sub chemikw, samochodziarzy, cznociowcw i tak dalej. Jak wspomina pukownik Mirosaw Neska, szef logistyki Pomorskiego Okrgu Wojskowego, nawet suba kulturalno-owiatowa miaa osobne warsztaty
Logistics is not all, but all without logistics is

nothing. Nobody in our army no longer doubts that.
106
i skadnice. Jedna z nich, 2 Okrgowa Skadnica Sprztu Kulturalno-Owiatowego w Bydgoszczy, zajmowaa si na przykad dystrybucj
radioodbiornikw do jednostek wojskowych okrgu. Zastpca szefa
Inspektoratu Wsparcia Si Zbrojnych genera brygady Roman
Klecha, ktry w latach osiemdziesitych ubiegego wieku by midzy
innymi szefem sub technicznych w 14 Puku Zmechanizowanym
oraz szefem suby czogowo-samochodowej w 1. i 9. dywizjach zmechanizowanych, o wczesnej logistce mwi bez ogrdek, e bya rozronita do granic moliwoci. Usprawiedliwia to jednak (w pewnym
zakresie) wymogami wczesnego wojska: Zadaniem tej logistyki bya obsuga nie stu tysicy onierzy, ale ponad cztery razy tylu. Mwimy wic o logistyce masowej, obsugujcej linearny front.
Dzi z perspektywy misji w Iraku i Afganistanie mao kto pamita,
e ta logistyka tu po systemowej rewolucji dostaa dwa wane
z punktu widzenia budowy naszego midzynarodowego wizerunku
(gwnie militarnego) zadania. W 1989 roku Polska zdeklarowaa
udzia w oenzetowskiej misji w Namibii i wysaa na rok do poudniowo-zachodniej Afryki prawie 400 onierzy Polskiego Kontyngentu
Wojskowego w Grupie Przejciowej Pomocy Organizacji Narodw
Zjednoczonych dla Namibii (PKW UNTAG). Dwa lata po zakoczeniu PKW UNTAG, w 1992 roku, wyekspediowalimy rwnie na
dwanacie miesicy trzy razy tyle ludzi (1254 osoby) i sprztu do
Kambody w Polskim Kontyngencie Wojskowym w Tymczasowej
Administracji Organizacji Narodw Zjednoczonych. Z perspektywy
prawie dwch dekad od zakoczenia obu tych misji wida, e byy
one pocztkiem gbokich zmian w logistyce naszych si zbrojnych.
Pokazay bowiem, e to, co prezentowali nasi logistycy na pwyspie
Synaj w latach siedemdziesitych (19731979) i za co zdobyli midzynarodowy szacunek, dziesi lat pniej ju nie wystarczao.
Z mikro w makro
Kierunek zmian by jasny. Priorytet to scalenie systemu logistycznego poprzez zlikwidowanie podziau na suby i wprowadzenie rejonizacji. Przy niespjnoci i niekonsekwencji wielu planw modernizacyjnych naszej armii, za zmiany w logistyce zabrano si akurat zadziwiajco ostronie. Zaczto od likwidacji jednostek podporzdkowanych poszczeglnym subom technicznym i utworzenia w ich
miejsce wikszych, rejonowych (i okrgowych) warsztatw technicznych. Dobrym przykadem restrukturyzacji w 1995 roku s 5 Rejonowe Warsztaty Techniczne w Bydgoszczy. Utworzono je z czterech
jednostek 2 Okrgowych Warsztatw Remontu Sprztu cznoci,
2 Okrgowej Stacji Obsugi Samochodw, 98 Ruchomych Warsztatw Naprawy Samochodw oraz wspomnianej 2 Okrgowej Skadnicy Sprztu Kulturalno-Owiatowego. Poniewa w nowej jednostce
prac znalaza jedynie cz onierzy, pozostaych (prawie wszystkich) udao zatrudni si w innych. Reforma logistyki bya dla wielu
osb bardzo bolesnym procesem. Tracili prac, ale tam, gdzie byo
mona, szukano im nowych propozycji kadrowych, komentuje pukownik Mirosaw Neska.
Podobn opiek roztoczono nad personelem restrukturyzowanych jednostek w trakcie drugiej reformy tego okresu rejonizacji
nalecych do logistyki skadnic. To ona spowodowaa powstanie rejonowych baz materiaowych. Najstarsza 9 Rejonowa Baza Materiaowa w Warszawie, ktr utworzono 1 stycznia 1997 roku, zostaa
zoona a z dziewiciu skadnic, od kwatermistrzowskich, poprzez
kulturalno-owiatowe, a do skadnic materiaw pdnych i smarw.
Ostatnim etapem scalania logistycznej ukadanki bya reorganizacja suby zakwaterowania i budownictwa. W lipcu 1998 roku zarzdy kwaterunkowo-budowlane przeksztacono w dziewi rejonowych
zarzdw infrastruktury (w Bydgoszczy, Gdyni, Krakowie, Lublinie,
Collapse of Communism
The situation of military logistics 20 years ago could be characterized
by saying: Its every man for himself, as at the time every branch had
their own logistics system further divided into the institutions working
for specific services chemical, motor, communications troops, and others. As Colonel Mirosaw Neska, the Chief of Logistics in the Pomeranian Military District, recalls, even culture and education services had
their own workshops and depots. One of them the 2nd District Depot
for Cultural Development and Education Equipment in Bydgoszcz
dealt for example with a distribution of radio sets to the district military
units. The Deputy Chief of the Inspectorate for Armed Forces Support,
Brigadier General Roman Klecha, who in the 1980s was the chief of
technical services in the 14th Mechanized Regiment and the chief of the
tank and motor services in the 1st and 9th Mechanized Divisions, bluntly describes the logistics of that time as being expanded to the bounds of
possibilities. To some extent, however, this can be justified by the requirements the military then had to meet: The logistics of that time had
to provide service not for a hundred thousand troops, but for over four
times as many. We speak here about the mass logistics servicing the linear front.
Today, looking from the perspective of missions in Iraq and Afghanistan, it is hard to remember that soon after the revolutionary political
transformation, logistics was given two tasks, quite important when creating Polands international (mainly military) image. In 1989, Poland declared its will to participate in the UN mission in Namibia, and almost
400 troops of the Polish Military Contingent (PMC) in the United Nations Transition Assistance Group (UNTAG) were deployed for a year to
Southwest Africa. Two years after the completion of PMC UNTAG in
1992, we deployed also for 12 months three times as many troops
(1,254) and equipment to Cambodia with the Polish Military Contingent
in the United Nations Interim Administration (PMC UNIA). The perspective of almost two decades that have passed since these missions
ended shows that they initiated serious changes in the logistics of our
armed forces. These years also proved that all the work of our logistics
specialists carried out on the Sinai Peninsula between 19731979, for
which we received international acclaim, was not enough to meet standards ten years later.
From Micro to Macro

The directions for change were clear. The priority was to integrate the
logistics system by abolishing the division into services and introducing
regional zoning. Considering the works on other incoherent and inconsequent modernization plans in our armed forces, the process of logistical
transformation was tackled surprisingly carefully. First, the units subordinate to specific technical services were replaced by larger, regional
(and district) technical workshops. A good example from 1995 restructuring is the 5th Regional Technical Workshop in Bydgoszcz, which
combined four units: the 2nd District Workshop of Communication
Equipment Repair, the 2nd District Motor Service Station, the 98th Mobile Motor Repair Workshop and the 2nd District Depot for Cultural Development and Education Equipment. A part of the military personnel
stayed employed in the new unit; the rest of them (almost all) found new
jobs elsewhere. The logistics reform was for many a painful process.
They lost their jobs, but attempts were made to provide them with new
job opportunities, says Colonel Mirosaw Neska.
The military personnel of restructured units during the second reform
in that period concerning the regional zoning of the logistic depots
received similar attention. As a result of the regional zoning process, the
regional supply depots were created. The oldest one (existing since January 1, 1997) the 9th Regional Supply Depot in Warsaw was
107
Olsztynie, Szczecinie, Wrocawiu, Zielonej Grze i Poznaniu) oraz Stoeczny Zarzd Infrastruktury w Warszawie. Konsolidacja i przeksztacenie zarzdw w RZI oraz SZI i podporzdkowanie ich Departamentowi Infrastruktury MON nie wpyno na zakres ich dziaania. Nadal
zajmoway si opiek nad wojskowymi nieruchomociami, w tym rwnie nadzorem nad garnizonowymi inwestycjami.
Natowska rewolucja
Mimo tych zmian, gdy wstpowalimy do NATO logistyka polskiej
armii bya daleko w tyle za podobnymi subami naszych nowych sojusznikw. Dowdca Pomorskiego Okrgu Wojskowego genera brygady Zygmunt Duleba, ktry dowodzi wtedy 2 Mazowieck Brygad Saperw w Kazuniu, uwaa, e najwikszy problem stanowia
w tych czasach unifikacja logistyki polskich si zbrojnych ze standardami pastw sojuszniczych. Wsppraca obronna z zagranicznymi
partnerami ma sens tylko wtedy, gdy dysproporcja midzy nami nie
jest dua. Najbardziej dotyczy to logistyki. Musi by ona kompatybilna z systemami wsparcia pastw, ktre w razie potrzeby maj jej
pomc, wyjania genera Duleba.
Kolejnym wyzwaniem zwizanym z przystpieniem naszego kraju do sojuszu pnocnoatlantyckiego byo dla logistykw uzyskanie
w krtkim czasie zdolnoci do prowadzenia operacji dalekiego zasigu. Jak mwi genera Roman Klecha, w zwizku z sytuacj midzynarodow (wojna na Bakanach, a potem w Afganistanie i Iraku)
Polska musiaa by przygotowana nie tylko do wysania wojska
zarwno transportem morskim, jak i lotniczym, kolejowym czy
samochodowym na due odlegoci, ale rwnie do wsparcia wyekspediowanych pododdziaw logistycznie. O tym, jak nage byy to zadania, wiadczy historia 10 Brygady Logistycznej z Opola.
Powstanie tej pierwszej brygady logistycznej nie byo kwesti planowania, ale koniecznoci, wyjania genera Klecha. Kto musia
108
composed of as many as nine depots of different sorts: from quartermasters through culture development and education depots to the oils
and lubricants depots.
The last phase of putting this logistical puzzle together was a reorganization of the housing and house building services. In July 1998, the
housing and house building directorates were transformed into nine regional infrastructure directorates (in Bydgoszcz, Gdynia, Krakw, Lublin, Olsztyn, Szczecin, Wrocaw, Zielona Gra and Pozna) and the Warsaw Infrastructure Directorate in Warsaw. The consolidation and transformation of directorates and making them subordinate to the Infrastructure Department in the Ministry of National Defense (MoND) did not affect the scope of their responsibilities. They still covered the military real estate, including the supervision over garrisons investments.
NATO Revolution
Despite those changes, when we were joining NATO, our military logistics was far behind similar services of our new allies. According to the
Commander of the Pomeranian Military District, Brigadier General
Zygmunt Duleba, who at that time commanded the 2nd Masovian Sapper Brigade in Kazu, the greatest problem was the unification of logistics in the Polish Armed Forces with the standards of NATO member
states. Defense cooperation with foreign partners makes sense only
when the disproportion between them is not significant. This applies
mostly to logistics. It must be compatible with the support systems of
those states, which, if such need arises, are to provide assistance, explains General Duleba.
Another challenge stemming from our affiliation with NATO was for
our logistics to achieve, in a short time, the capabilities for conducting
long-range operations. General Roman Klecha says that as a result of
the international situation at that time (war in the Balkans, and later in
Afghanistan and Iraq), Poland not only had to be ready to deploy troops
zaspokaja potrzeby polskich jednostek, ktre wydzielilimy do si

reagowania NATO, a nasze wyliczenia wykazay, e nie moe to
by nic mniejszego ni brygada.
O tym, e logistycy osignli zakadane cele, wiadczy misja
w Czadzie. Chocia obsuga kontyngentu w Iraku bya ogromnym
wyzwaniem dla logistyki (szczeglnie przerzut sprztu i ludzi), to
dopiero w Czadzie moglimy pokaza, na co nas sta. Podczas tej
misji nasi onierze, par tysicy kilometrw od kraju, waciwie od
zera postawili w peni wyposaon baz. Zarwno jej budowa, jak
i pniejsze dziaanie moliwe byy dziki zapewnieniu rodkw
tylko przez nas. To najlepszy dowd na to, e odrobilimy lekcj
mobilnoci i osignlimy zdolno do prowadzenia misji dalekiego
zasigu, komentuje genera.
Nie wszystko, co dziao si w naszej logistyce po 1999 roku, mona zaliczy do sukcesw. Chyba najwiksz porak jest niewdroenie na czas systemu informatycznego do zarzdzania zasobami logistycznymi wojska. Jeden z generaw, proszcy o anonimowo,
ocenia, e zawinia nasza pycha. Bardzo wielu osobom przez dugi czas wydawao si, e identyfikacja w systemach branowych
jest wystarczajca. Gdy za ju podjto decyzj, e jednak jest
nam potrzeby jednolity system, ktry pozwoli rwnie korzysta
z zasobw naszych sojusznikw, uparlimy si, e zrobimy go sami. Jaki jest tego efekt? Nadal go nie mamy i pewnie szybko mie
nie bdziemy.
Przeskok jakociowy
Po dwudziestu latach od transformacji ustrojowej mona pokusi
si o stwierdzenie, e logistyka naszej armii dokonaa w czasie
ostatnich dwch dekad ogromnego przeskoku jakociowego. Nie
oznacza to, e zakoczya si jej ewolucja. Przeksztacenie Si
Zbrojnych RP w armi opart na zawodowcach, ktrych si ma by
nowoczesny sprzt, uzbrojenie i wyszkolenie, wymusza korekt
dziaania caego systemu logistycznego. Powoanie do ycia trzy lata temu Inspektoratu Wsparcia Si Zbrojnych byo sygnaem, w jakim kierunku bdzie zmierza wojsko. Tym kierunkiem jest kolejna
centralizacja, ktra dotknie rwnie administracj wojskow. Wedug zapowiedzi ministra obrony Bogdana Klicha, logistyka profesjonalnej armii musi by mniejsza i sprawniejsza: Celem reorganizacji jest poprawa relacji si walczcych do si zabezpieczajcych,
z proporcji 50:50 do 62:38, aby byo wicej wojska w wojsku, a onierzy w jednostkach liniowych, a nie w sztabach. Logistyka ma
by te tasza: Mona to nazwa fiskalizacj lub ekonomizacj
wojska, mwi minister. Uwaam jednak, e gdy wydatki na
obronno s ograniczone, to zadania powinny by dostosowane do
posiadanych rodkw, .
W pierwszej kolejnoci dla odbiurokratyzowania kierowania logistyk maj zosta zlikwidowane oba okrgi wojskowe. Poniewa
od stycznia 2010 roku zmieniaj si zasady ywienia onierzy, prac straci rwnie prawie siedemset osb zatrudnionych w subie
ywnociowej. Wicej szczegw dotyczcych planowanych ci
ujawni dopiero opracowywany przez MON i Inspektorat Wsparcia
Si Zbrojnych plan modernizacji systemu logistyki.
Wojskow logistyk czekaj kolejne zmiany, dostosowujce j do
potrzeb armii zawodowej. Przypatrujc si nieoficjalnym (na razie)
projektom, mamy nadziej, e pomimo oczywistej koniecznoci racjonalizacji wydatkw i cicia zbdnych struktur wojsko nie bdzie
funkcjonowao pod dyktando faktury.
n
krzysztof wilewski
both, by sea, air, train or car at long distance but also ensure their
logistical support. The story of the 10th Logistics Brigade from Opole
says it all about how sudden the task was. The forming of this first
logistics brigade was not the question of planning, but of necessity,
explains General Klecha. Somebody had to satisfy the needs of Polish troops, which we had assigned to the NATO Response Forces, and
according to our calculations, such formation couldnt be any smaller
than a brigade.
The Chad mission proves that military logistics achieved their objectives. Although servicing the contingent in Iraq was an enormous logistical challenge (particularly in terms of troops and equipment transport),
it was in Chad that our logistics forces proved their best. During that
mission our soldiers, several thousand kilometers from home, built a fully equipped base almost from scratch. Both, its construction and further
maintenance were possible because we provided the means for it. It
proves best that we did our homework on mobility and gained the ability
to conduct long-range operations, states the General.
Not every undertaking by our logistical teams after 1999 could be
considered successful. A lack of an IT system for management of the army logistical resources was probably the greatest failure. One of the generals, who asks to remain anonymous, estimates that it is our haughtiness
that is at fault. Many people thought that the asset identification in our
systems is sufficient. When finally the decision was made that we actually did need one system with access to our allies data, we insisted on
developing it ourselves. Whats the result? We still dont have it, and
probably wont have it any time soon.
Quality Leap
Twenty years after the political transformation, one could risk saying
that logistics in our armed forces has achieved an enormous quality leap
during these two decades. This does not mean that the evolution is complete. The transformation of the Polish Armed Forces into a professional
army, powerful with their modern equipment, armament and perfect
training, enforces the revision of the entire logistics system. The creation
of the Inspectorate for Armed Forces Support three years ago was a sign
of where the military would be going. The aim is another centralization
process carried out also in the military administration. As Minister of
Defense Bogdan Klich announced, the logistics in the professional army
must be smaller and more effective: The aim of reorganization is to improve the proportion of combat forces to the proportion of support forces from 50:50 to 62:38, so there is more military in the military, and
more soldiers in combat units and not in the military staffs. Logistics is
also to be less expensive: One could see it as bringing fiscal or economic policy to the army. However, in my opinion, when the defense expenses are limited, the tasks should be planned accordingly with the financial
resources, said the defense minister.
The first step in the process of doing away with the red-tape policy in
the logistics management would be a winding-up of two military districts. In January 2010, the catering policy in the army changed, which
probably resulted in the layoffs of almost 700 employees. More information can be found in the logistics system modernization plan developed
by MoND and the Inspectorate for Armed Forces Support.
Military logistics awaits other changes, which will ultimately adjust it
to the needs of a professional army. We hope that, looking at some (still)
unofficial projects, the military will not slavishly follow the rule of an invoice when forced to rationalize its expenses and reduce unnecessary
structures.
n
KRZYSZTOF WILEWSKI is a journalist for Polska Zbrojna.
109
W subie
zdrowego
onierza
Od powstania Inspektoratu Wojskowej Suby Zdrowia
opieka nad onierzami nieco si poprawia. W tej
dziedzinie pozostaje jednak wci wiele do naprawy.
a pocztku lat dziewidziesitych planowaniem, stawianiem

zada, zakupami, zaopatrywaniem oraz koordynowaniem
dziaa suby zdrowia w siach zbrojnych zajmowao si
Gwne Kwatermistrzostwo Wojska Polskiego przy pomocy Szefostwa Wojskowej Suby Zdrowia (SWSZ). Dowodzcy SWSZ by jednoczenie zastpc gwnego kwatermistrza.
Lata 19901993 byy czasem poszukiwania nowych rozwiza
organizacyjnych rwnie w naszej brany, przypomina pukownik
w stanie spoczynku doktor Czesaw Marmura, historyk wojskowej
suby zdrowia. W 1992 roku instytucja kierujca resortow sub
zdrowia zostaa wpisana w struktury rosncego w si Sztabu Generalnego WP. Powsta Zarzd Wojskowej Suby Zdrowia, ktrego
pierwszym szefem, a jednoczenie szefem suby zdrowia
WP, zosta genera brygady doktor nauk medycznych Andrzej
Kaliwoszka.
Pierwsza poowa lat dziewidziesitych to przede wszystkim
gruntowna przebudowa systemu zabezpieczenia medycznego wojska na czas wojny (W). Od 1993 do 1996 roku zosta on radykalnie zredukowany. Rozformowano okoo 44 procent jednostek suby
zdrowia szczebla strategicznego. Liczb samodzielnych jednostek
medycznych zmniejszono z 41 do 17, a z 31 jednostek transportu
sanitarnego pozostao 16. Zlikwidowano ponad 220 szpitali
polowych.
W tym czasie w dywizjach istniay bataliony medyczne (na czas
wojny miay one liczy 250 onierzy, w tym 30 lekarzy), a w brygadach i pukach kompanie medyczne (70 stanowisk na czas W,
w tym trzech lekarzy). W praktyce w jednostkach funkcjonoway izby
chorych, a podstawow opiek medyczn nad onierzami sprawowa
jeden lub dwch oficerw lekarzy.
Zabieganie o samodzielno
Przed prawdziwym wyzwaniem lekarze w mundurach stanli
w 1999 roku, kiedy wprowadzono oglnokrajowy system powszechnego ubezpieczenia zdrowotnego. Ta reforma zapocztkowaa destrukcj wojskowej suby zdrowia. Powstao wwczas 16 regionalnych kas
chorych (po jednej w kadym nowo utworzonym wojewdztwie) oraz
jedna branowa kasa chorych dla sub mundurowych, dziaajc na
terenie caego kraju.
Aby w jednostkach mogy funkcjonowa izby chorych czy ambulatoria, dowdcy musieli podpisa umowy na leczenie z branow kas
chorych. Zachcali ich do tego oficerowie Zarzdu Suby Zdrowia,
ktry kolejna reorganizacja podporzdkowaa w 2000 roku Generalnemu Zarzdowi Logistyki P4 SGWP. Wojskowa suba zdrowia
110
Wodzimierz
Kaleta
Serving
Healthy Soldier
Since the Inspectorate for Military Health Service
was established, medical care of the soldiers
has slightly improved. However, there is still much
to be done in this field.
t the beginning of the 1990s, planning, task setting, purchasing, supplies and coordination of work of the armed forces
health service were undertaken by the Chief Quartermasters
Department of the Polish Armed Forces which worked with the help
of the Military Health Service Management (MHSM). The chief of
the MHSM was at the same time the deputy chief quartermaster.
Years 19901993 were a time of searching for new organizational
solutions also in our trade, recalled Colonel (Ret) Czesaw Marmura, PhD, a historian of the military health service. In 1992, the institution which managed the military health service was included in the
structures of the growing General Staff of the Polish Armed Forces.
The Military Health Service Directorate was set up; Brigadier General Andrzej Kaliwoszka, MSD became its first chief and at the same
time the chief of the military health service.
In the first half of the 1990s, a thorough reorganization of the wartime military medical support system took place. From 1993 to 1996
it was radically reduced. Approximately 44 percent of the military
health centers at the strategic level were dissolved. The number of independent medical centers was reduced from 41 to 17 and out of 31
medical transportation units 16 remained. More than 220 field hospitals were liquidated.
At that time, medical battalions existed in divisions (they were to
number 250 soldiers in wartime, including 30 doctors) and in brigades and regiments medical companies (70 posts for wartime, including three doctors). In practice, there were the sick wards in the
units and one or two officer-doctors provided the soldiers with basic
medical care.
Seeking Independence
The doctors in uniform faced a real challenge in 1999, when the nationwide general health insurance system was implemented. This reform initiated the destruction of the military health service. Then, 16
regional health funds were formed (one in each newly created
w tym okresie miaa jeszcze wiele samodzielnoci, wspomina genera

brygady doktor medycyny Andrzej Winiewski, byy szef Inspektoratu Wojskowej Suby Zdrowia, sukcesora zarzdu. atwiej porozumiewalimy si z decydentami krajowej suby zdrowia w sprawach
dotyczcych opieki zdrowotnej onierzy.
Od 2001 roku szef ZWSZ by jednoczenie penomocnikiem MON
do spraw resortowej suby zdrowia. W tym czasie rzd przystpi do
rozwizania kas chorych i powoania Narodowego Funduszu Zdrowia.
Zarzd Wojskowej Suby Zdrowia sta si organizatorem systemu zabezpieczenia medycznego SZRP w nowej sytuacji, wywoanej kolejn
reform, i kierowa sprawami ochrony zdrowia w resorcie, wspomina
genera brygady w stanie spoczynku doktor nauk medycznych
Andrzej Trybusz, ktry midzy innymi zajmowa to stanowisko.
Szef zarzdu peni jednoczenie funkcj penomocnika ministra do
spraw resortowej opieki zdrowotnej.
Ostateczny cios subie zdrowia w siach zbrojnych zadaa reforma suby zdrowia w 2003 roku. Powsta wtedy Narodowy Fundusz
Zdrowia oraz jego oddziay wojewdzkie. Wszystkie placwki medyczne wojska przeksztacono w publiczne zakady opieki zdrowotnej (ambulatoria oraz ambulatoria z izbami chorych w jednostkach)
oraz samodzielne publiczne zakady opieki zdrowotnej (szpitale
wojskowe), dziaajce na takich samych zasadach jak szpitale i przychodnie cywilne. Z kocem 2003 roku obsad wojskow (oficerw lekarzy) pozostawiono jedynie
w omiu szpitalach wojskowych (Szczecin, Gdask, Ek,
Bydgoszcz, Warszawa, Lublin,
Krakw, Wrocaw). W pozostaych jedenastu takich placwkach, piciu sanatoriach oraz
29 wojskowych specjalistycznych przychodniach lekarskich
skrelono wszystkie stanowiska
wojskowe. Rok wczeniej rozwizano Wojskow Akademi
Medyczn.
Chore leczenie
FOT. anna pawlak
W rezultacie lekarze wojskowi przestali by onierzami

podlegymi ministrowi obrony, a stali si onierzami
NFZ. To fundusz wyznacza
im zadania, rozlicza z liczby
przyjtych pacjentw, ocenia ich prac i paci (porednio) pensje
w wysokoci i na zasadach uzgodnionych z resortem obrony. Midzy innymi podwyki uposaenia lekarzy wojskowych nastpoway
wraz z podwykami, jakie ustalono dla wszystkich onierzy w subie staej. Po serii strajkw lekarzy i wynegocjowanych z dyrektorami podwykach przez cywilw ci ostatni zarabiaj obecnie kilkakrotnie wicej od oficerw, kolegw po fachu. Przejcie szpitali wojskowych na finansowanie przez NFZ wymogo na tych placwkach
reorganizacj kadrow i strukturaln, ktrej celem byo jak najlepsze dostosowanie wojskowych placwek do leczenia cywilw.
Przeobraenia te, wraz z nowym systemem specjalizacji, komplikujcym doskonalenie zawodowe lekarzy w jednostkach, doprowadziy
do powstania sytuacji wczeniej w armii niespotykanej niedoboru
kadr lekarskich. Nie mg sobie z nimi poradzi Zarzd Wojskowej
Suby Zdrowia, ktry od 2004 roku zyska na niezalenoci, przechodzc w bezporedni podlego szefa SGWP.
voivodeship); moreover one countrywide health fund for uniformed

services was set up.
The commanders had to sign contracts with the health fund for military services so that the sick wards or outpatient clinics could work in
the units. The officers of the Health Service Directorate encouraged
them to do this. Due to later reorganization in 2000, the directorate
became subordinate to the General Logistics Directorate J4 of the
General Staff of the Polish Armed Forces. The military health service had then quite a lot of independence, recalled Brigadier General Andrzej Winiewski, MD, a former Chief of the Inspectorate for
Military Health Service a successor of the directorate. It was easier for us to come to an agreement with the decision-makers of the national health service in the matters concerning the soldiers health
care.
Since 2001, the Chief of the Military Health Service Directorate
became at the same time the Plenipotentiary of Minister of National
Defense for Military Health Service. At that time, the government began dissolving the health funds and establishing the National Health
Fund (NHF). The Military Health Service Directorate became an organizer of the medical support system of the Polish Armed Forces in
the new situation caused by another reform and managed the health
protection matters in the armed forces, recalled Brigadier General
(Ret) Andrzej Trybusz, MSD, who, among others, held this position. The chief of the directorate was at the same
time the plenipotentiary of
the minister for the health
care in the military services.
The countrys health care
reform carried out in 2003
was a final blow to the
health service in the armed
forces. The National Health
Fund and its regional
branches were set up then.
All the military medical
centers were transformed
into the public health care
institutions (outpatient clinics and outpatient clinics
with the sick wards in the
units) and the independent
public health care institutions (military hospitals), working according to the same principles as
the civilian hospitals and clinics. At the end of 2003, the military personnel (officer-doctors) remained only in eight military hospitals
(Szczecin, Gdask, Ek, Bydgoszcz, Warsaw, Lublin, Krakow,
Wrocaw). In the remaining 11 health centers, five sanatoria and 29
military specialist clinics, all the military posts were liquidated. A
year earlier, the Military Medical Academy was dissolved.
Sick Health Care

As a result, the military doctors were no longer soldiers subordinate
to the Minister of National Defense, and became the soldiers of the
NHF. The fund gave them tasks, accounted them for the number of
patients, assessed their work and paid (indirectly) their salaries according to the principles agreed with the MoND. The military doctors
were offered, for example, pay rises at the same time and in the same
amount as the permanent service soldiers. Following a string of
111
FOT. krzysztof plauk
Kierownictwo MON, przystpujc w 2006 roku do reformy instytucji dowodzenia siami zbrojnymi, postanowio utrzyma w najbliszych latach jeden centralny organ zarzdzajcy wojskow sub zdrowia. 1 stycznia 2007 roku powsta Inspektorat Wojskowej
Suby Zdrowia, podlegy ministrowi. Szef IWSZ zosta dysponentem rodkw budetowych II stopnia, wic mg organizowa
przetargi.
Konieczno czy przywileje

Wprowadzone w ostatnich dwch latach rozwizania zdaj si potwierdza suszno zmian w resortowej subie zdrowia. Poprawia si
opieka medyczna nad onierzami wyjedajcymi na misje. Dwa migowce ewakuacji medycznej Mi-17 w Afganistanie wyposaono
w zestawy sprztu medycznego. Kontyngent otrzyma take kontenerow izb opatrunkow dla zabezpieczenia potrzeb medycznych poziomu pierwszego oraz elementy szpitala polowego poziomu drugiego,
umoliwiajce przeprowadzanie podstawowych operacji na miejscu,
w bazie, bez woenia rannych do oddalonych szpitali sojusznikw. Do
Afganistanu trafiy rwnie dopancerzone wozy ewakuacji medycznej Rosomak.
W kwietniu 2009 roku wpisano stres bojowy na list chorb dajcych onierzom podstaw do ubiegania si o renty i odszkodowania. Weterani otrzymali legitymacje upowaniajce do darmowego
leczenia chorb zwizanych ze sub w kontyngentach. Od 2010
roku po zmianach ustawodawczych osoby poszkodowane na misjach
mog powrci do suby.
W styczniu 2010 roku stanowisko szefa IWSZ suby zdrowia WP
obj genera brygady lekarz Sawomir Marat. Przed inspektoratem,
ktrym kieruje, trudny czas. Wci jednak wiele pyta pozostaje bez
odpowiedzi. W tym zasadnicze: czyimi onierzami s lekarze wojskowi resortu obrony czy NFZ? Kiedy powstanie Centrum Ksztacenia
Podyplomowego, w ktrym bd mogli specjalizowa si oficerowie
lekarze? Czy rok 2010 przyniesie na nie odpowied? Czy to wszystko,
co si stao z wojskow sub zdrowia w ostatniej dekadzie, zmusio
w kocu decydentw do refleksji, e wojskowa suba zdrowia musi
dziaa na innych zasadach ni cywilna. I e to nie aden przywilej, ale
konieczno wynikajca ze specyfiki wojska.
n
112
civilian doctors strikes and negotiations of

the pay rises with directors, at present the civilian doctors earn several times more compared to their colleagues officers. When
the military hospitals became financed by
the NHF, the personnel and structural reorganization in these health centers appeared
essential to adapt them in the best possible
way to treat civilians.
These transformations, together with
a new specialization system, which complicated the doctors professional training in
the units, led to a situation which had never
happened before in the armed forces
a shortage of medical personnel. The Military Health Service Directorate, which
gained some independence since 2004, as it
became directly subordinate to the Chief of
the General Staff of the Polish Armed Forces, did not manage to solve this problem.
When the MoND leaders launched the reform of the institutions in command of the
armed forces in 2006, they decided to set up
one central organ which would manage the military health service in
the nearest future. On January 1, 2007 the Inspectorate for Military
Health Service (IMHS), subordinate to the minister, was established.
The chief of the IMHS became the holder of the second degree budget funds, so he was able to organize tenders.
Necessity or Privileges
The solutions implemented in the last two years seem to prove that
the changes in the military health service were appropriate. The medical care of soldiers who participate in the missions has improved.
Two Mi-17 medical evacuation helicopters in Afghanistan were
equipped with the medical facilities. The contingent also received the
container dressing station of the first level medical support and the field
hospital elements of the second level, which allow for performing basic
operations on the spot at the base, without the need to transport the injured to remote hospitals of the allies. Moreover, the Rosomak armored
medical evacuation vehicles were delivered to Afghanistan.
In April 2009 combat stress was put on the list of illnesses which
entitle the soldiers to apply for a pension or compensation. The veterans received identity cards which entitle them to free treatment of the
illnesses resulting from their service in the contingents. Since 2010,
soldiers who were injured in the missions, have been able to continue
their service in the armed forces.
In January 2010, Brigadier General Sawomir Marat, MD, became the Chief of the Inspectorate for Military Health Service. The
inspectorate faces a very difficult time. A lot of questions still remain
unanswered. The basic one is whether the military doctors are soldiers
of the MoND or the National Health Fund. When will the Postgraduate Training Center be established so that the officer-doctors could
specialize there? Will the year 2010 bring answers to these questions?
The final issue is whether all the changes, which have taken place in
the military health service during the last decade, have forced the decision-makers to conclude that the military health service must work
according to principles different from civilian ones, and that this is not
a privilege, but a necessity resulting from the specific character of the
armed forces.

n
113
Zmagania
z technik
Mimo wielu modernizacji, zakupw i dowiadcze
z misji cz naszego uzbrojenia i sprztu
odbiega od standardw przyjtych w NATO.
rzez dwadziecia lat w Wojsku Polskim zaszo wiele zmian.

Jedn z nich jest modernizacja techniczna. W pierwszych latach po przeomie politycznym sytuacja obronnoci bya niezwykle trudna. Po roku 1989 w cigu dziesiciu lat warto wydatkw obronnych Polski zmniejszya si z 19,4 miliarda dolarw do zaledwie 6,7miliarda. Na pocztku lat dziewidziesitych redukcja
wydatkw budetowych MON bya drastyczna i na przykad w 1991
roku budet obronny Polski zmala a o 35 procent, przy czym najgbszy regres odnotowano w nakadach na wyposaenie techniczne,
przypomnia minister obrony narodowej Bogdan Klich podczas konferencji 10 lat biznesu z NATO: szanse i moliwoci w grudniu
2008 roku.
Trudne lata
W sytuacji, gdy waciwie nie dao si przewidzie wielkoci przyszorocznego budetu, trudno byo podejmowa si realizacji wieloletnich programw modernizacji technicznej. Std w latach dziewidziesitych i na pocztku obecnego stulecia najczciej ograniczano
si do zakupw jedynie po jednym egzemplarzu uzbrojenia nowszej
generacji. Niemniej jednak udao si dostarczy armii okoo 230 czogw PT-91, czyli zmodernizowanych wozw T-72. W zakadach
w Radomiu opracowano i uruchomiono produkcj karabinkw Beryl
na natowsk amunicj kalibru 5,56 milimetra. Pojawiy si te pistolety i pistolety maszynowe przystosowane do amunicji 9x19 milimetrw. Z kolei dziki licencjom do Wojska Polskiego zaczy trafia
nowej generacji radiostacje UKF i maski przeciwgazowe. Uzyskanie
dostpu do nowych technologii pozwolio niebawem polskim firmom
opracowa wasne produkty, a udzia w misjach przyczyni si do zapocztkowania procesu wyposaania jednostek wojskowych w kompozytowe hemy i kamizelki kuloodporne. Do lotnictwa Wojsk Ldowych trafio te kilkadziesit migowcw W-3 Sok. Rzd Niemiec
przekaza Polsce 18 poenerdowskich szturmowych Mi-24.
W Marynarce Wojennej w latach 19992001 zmodernizowano do
standardu niszczyciela min trzy traowce bazowe projektu 206F.
W latach dziewidziesitych powstaa koncepcja zupenie nowego
niszczyciela min, ale nie rozpoczto budowy jednostek z powodu
ogranicze finansowych. Wczeniej Polska skorzystaa z moliwoci, ktra pojawia si po zjednoczeniu Niemiec. Odkupiono trzy
kaduby maych okrtw rakietowych, ktre miay by zbudowane
dla marynarki enerdowskiej, po czym dokoczono budow trzech
jednostek w kraju. Okrty weszy do suby w latach 19921995,
ale na swoje zasadnicze uzbrojenie, pociski przeciwokrtowe, musiay czeka wiele lat. Dziki wykorzystaniu gotowego kaduba pywajcej stacji demagnetyzacyjnej projektu 130, ktrej Rosjanie nie
odebrali po upadku ZSRR ze Stoczni Pnocnej w Gdasku, powsta
natomiast okrt wsparcia logistycznego. Z kolei lotnictwo morskie
otrzymao w latach dziewidziesitych rwnie produkowane
114
tadeusz
wrbel
Struggles with
Technology
Despite modernization, purchases
and experiences from missions, part of our armament
and equipment does not meet NATO standards.
or 20 years there have been many changes in the Polish Armed

Forces. One of them is technical modernization. In the first
years after the political breakthrough, the situation in the defense sector was incredibly difficult. During the ten-year period after
1989, the defense expenditure in Poland was cut from 19.4 billion dollars to merely 6.7 billion. At the beginning of the 1990s, the defense
budget was drastically reduced; for example, in 1991 the Polish defense spending fell by as much as 35 percent, and the deepest regress
concerned expenditure on equipment, recalled Minister of
w kraju, migowce ratownicze W-3RM Anakonda i samoloty patrolowo-rozpoznawcze M28 Bryza.
Niezwykle udana w tych chudych latach bya transakcja wymienna

w 1995 roku z Czechami. Polskie lotnictwo wzbogacio si o dziesi
myliwcw MiG-29 w zamian za jedenacie migowcw W-3 Sok.
W tym czasie lotnictwo wojskowe otrzymao kilkadziesit samolotw
szkolno-treningowych PZL-130 Orlik i lekkie samoloty transportowe.
Rwnoczenie do jednostek radiotechnicznych trafiy trjwsprzdne
przewone stacje radiolokacyjne NUR-12, odlegociomierze radiolokacyjne NUR-31MK oraz mobilne wysokociomierze radiolokacyjne
NUR-41. W latach dziewidziesitych podjto te prace nad modernizacj przeciwlotniczych zestaww rakietowych Newa. Kluczowym
wydarzeniem, jeli chodzi o obron powietrzn, byo jednak wprowadzenie w 1995 roku do wyposaenia Wojska Polskiego przenonych
przeciwlotniczych zestaww rakietowych Grom.
W latach dziewidziesitych rozpocz si te proces komputeryzacji
i konteneryzacji. Niestety, brak kompleksowych programw modernizacyjnych do 2003 roku spowodowa, e jeszcze teraz spora cz uzbrojenia i sprztu polskich si zbrojnych odbiega jakoci od standardw przyjtych wNATO.
Podejcie do kwestii modernizacji technicznej zmienio si dopiero
w kocu lat dziewidziesitych i miao zwizek z akcesj Polski do
NATO. Wtedy wytyczono wreszcie realn ciek tworzenia budetw
resortu obrony. Powsta te pierwszy program przebudowy armii Program przebudowy i modernizacji technicznej SZRP w latach 2001
2006. Do tegoparlament odrbn ustaw wprowadzi korzystne rozwizania w ustalaniu wartoci wydatkw na obron. Stabilizacj miay
zagwarantowa dwa stosowane rwnolegle wskaniki, to znaczyminimalny procentowy udzia wydatkw obronnych na poziomie 1,95 produktu krajowego brutto rocznie oraz procentowy udzia wydatkw majtkowych w budecie MON w wysokoci 20 procent. Dziki przyjtym
rozwizaniom te ostatnie wzrosy z 9,5 procent w 2001 roku do ponad
20 procent w ostatnich latach.
FOT. artur weber
Transakcja wymienna
National Defense Bogdan Klich, during the conference on 10 Years

of Business with NATO: Chances and Opportunities in December
2008.
Difficult Years
When it was hard to predict the budget for the next year, long-term
technical modernization programs were difficult to introduce. Therefore, in the 1990s and at the beginning of the present century, the most
common practice was to purchase one piece of new generation armaments. However, we managed to equip the armed forces with about
230 PT-91 main battle tanks (MBTs) that are improved variants of the
T-72 tanks. The Radom arms factory developed and launched production of the Beryl assault rifles of 5.56-mm NATO caliber. Moreover,
pistols and machine guns adapted to 9x19-mm ammo appeared. Due
to licensing, the Polish Armed Forces acquired VHF radios and gas
masks. Access to new technologies allowed the Polish companies to
soon develop their own products, and thanks to the participation of
Polish soldiers in foreign missions, the process of equipping the military units with composite helmets and bullet-proof vests was launched.
The Land Forces air units got several dozen W-3 Sok helicopters.
The German government donated to Poland 18 former East German
Mi-24 gunships.
In the Navy during 19992001, three minesweepers of the 206F
Project were upgraded to the minehunter standard. In the 1990s, the
concept of a completely new minehunter was developed, however the
construction of the vessels was not launched because of the financial
constraints. Earlier, Poland took advantage of the opportunity which
appeared after the German reunification. We purchased three hulls of
small missile ships, which were supposed to be built for the Navy of
the German Democratic Republic, and completed construction of the
vessels in Poland. The ships were put into operation in 19921995,
but they had to wait for many years to be equipped with their basic armament, that is anti-ship missiles. We used a ready hull of the
115
Pozwolio to rwnie uruchomi due wieloletnie programy modernizacyjne. Ju w 2001 roku podpisany zosta kontrakt na osiem rednich samolotw transportowych CASA C-295, z opcj zwikszenia zamwienia o jeszcze cztery, z ktrej polskie ministerstwo obrony skorzystao. Najwaniejszy by 2003 rok, gdy uruchomiono trzy programy strategiczne. W kwietniu podpisano umow na dostaw
48 samolotw wielozadaniowych F-16C/D Block 52+. W tym samym miesicu zawarty zosta kontrakt na licencyjn produkcj
690 fiskich koowych transporterw opancerzonych AMV 8x8.
Z kolei 23 grudnia podpisano kontrakt na licencyjn produkcj 2675
pociskw Spike z 264 wyrzutniami.
Wsparcie darczycw
Ogromnie wane w modernizacji byo wsparcie ze strony Niemiec.
W 2002 roku przekazay one Polsce za 25 milionw euro 128 czogw
Leopard 2A4, okoo 230 innych pojazdw oraz dodatkowy sprzt, za
za symboliczne euro trafiy do naszego kraju 22 poenerdowskie myliwce MiG-29.
Wojsko Polskie zasili te sprzt amerykaski. USA przekazay naszej
Marynarce Wojennej dwie fregaty typu Oliver Hazard Perry, ponad
dwiecie wozw HMMWV, jak te sprzt komputerowy i cznoci. Innym darczyc bya Norwegia. Polska flota otrzymaa od skandynawskiego sojusznika pi okrtw podwodnych typu Kobben.
Znaczca cz modernizowanego sprztu jest dzieem polskich
producentw. Krajowe firmy dostarczaj wojsku wysokiej jakoci
116
130-class degaussing station, which the Russians did not collect

from the Northern Shipyard in Gdask after dissolution of the USSR,
to build the logistics support ship. In the 1990s, the naval air units also received W-3RM Anakonda rescue helicopters and M28 Bryza patrol and reconnaissance planes produced in Poland.
Barter Transaction
These lean years saw a very successful barter transaction with the
Czech Republic in 1995. The Polish Air Force received 10 MiG-29
jet fighter aircraft in exchange for 11 W-3 Sok helicopters. Several dozen PZL-130 Orlik trainers and light transport aircraft were delivered to the Polish military air units. Simultaneously, the radar
units were equipped with 3D mobile NUR-12 radar stations, NUR31MK pathfinders and mobile NUR-41 highfinders. In the 1990s,
the works on upgrading Newa air defense missile systems commenced. The key event for our air defense was the 1995 introduction
to the Polish Armed Forces of the Grom man-portable air defense
system.
In the 1990s, the process of computerization and containerization
began. Unfortunately, due to lack of complex modernization programs till 2003, a substantial part of armament and equipment of the
Polish Armed Forces still does not meet NATO standards.
The approach to technical modernization changed in the late 1990s, it
was connected with Polands accession to NATO. Finally, a realistic path
of setting the defense budget was drawn up. Moreover, the first program
of the armed forces reorganization the Program of Restructuring and

Technical Modernization of the Armed Forces of the Republic of Poland
in 20012006 was established. The Parliament adopted a separate law
and implemented beneficial solutions while enacting the defense budget.
Two parallel indexes were to be used to guarantee stability in defense
spending: minimum 1.95 of GDP and 20 percent of the MoND capital
expenditure. As a result of the accepted solutions, the latter increased
from 9.5 percent in 2001 to exceed the level of 20 percent in recent
years.
Moreover, long-term modernization programs were launched. Already in 2001 a contract for eight CASA C-295 medium-range transport aircraft was signed, it also included the option to increase the
number of ordered aircraft by four, an option which the Polish MoND
took advantage of. The year 2003 was the most crucial, as three strategic programs were launched then. Under an agreement signed in
April, Poland ordered 48 F-16C/D Block 52+ multirole aircraft. In the
same month, a contract was concluded for the licensed production of
690 Finnish AMV 8x8 armored modular vehicles. On December 23,
a contract for licensed production of 2675 Spike missiles with 264
launchers was signed.
FOT. szczepan guszczak
Donors Support
systemy dowodzenia, sprzt cznoci oraz wiele innych urzdze.

Rozszerzy si te asortyment producentw broni strzeleckiej oraz
pojazdw. Opracowane zostay midzy innymi nowe karabiny snajperskie. Wysoki poziom utrzymuje polski sprzt radiolokacyjny.
Do eksploatacji w 2007 roku weszy, stanowice wyposaenie posterunkw radiolokacyjnych dalekiego zasigu, radary NUR-12M
oraz mobilne stacje radiolokacyjne redniego zasigu TRS-15
Odra. W najbliszych latach na trzy budowane stanowiska trafi
trzy radary RAT-31 DL produkcji woskiej, ktrych zakup sfinansuje NATO. Sojusz wspar te modernizacj wybranych lotnisk wojskowych i portw wojennych. We wrzeniu zwodowano korwet rakietow, ktrej budowa rozpocza si w 2001 roku. Niestety, prace przeduaj si, gdy nie zapewniono temu przedsiwziciu odpowiedniego
finansowania. Rozpoczo si te dugo oczekiwane dozbrajanie maych okrtw rakietowych w pociski przeciwokrtowe. Podpisano te
kontrakt na wyposaenie nadbrzenego dywizjonu rakietowego.
Wielki wpyw na modernizacj si zbrojnych ma udzia w misjach zagranicznych. Z tym s zwizane inwestycje w systemy noktowizyjne,
cznoci, kamizelki kuloodporne, hemy, a take bezzaogowe aparaty
latajce. Plany modernizacji na nastpne lata byy bardzo ambitne, ale
musiay zosta nieco zweryfikowane ze wzgldu na wiatowy kryzys gospodarczy, ktrego skutki odczu budet ministerstwa obrony.
n
tadeusz wrbel jest dziennikarzem Polski Zbrojnej.
Support from Germany was of great significance in the modernization

process. In 2002, Poland received from Germany 128 Leopard 2A4 MBTs, approximately 230 other vehicles, and additional equipment for
25million euros. Moreover, 22 MiG-29 fighter aircraft inherited from
East Germany were delivered to Poland for a symbolic one euro.
The Polish military was also supplied with US equipment. The
Navy received two Oliver Hazard Perry-class frigates, over two hundred HMMWV vehicles as well as computer and communications
equipment. Norway was another donor. The Polish fleet got five Kobben-class submarines from the Scandinavian ally.
A considerable part of upgrading is done by the Polish producers.
Domestic companies supply the armed forces with high quality
command systems, communications equipment and many other devices. The range of products of small arms and vehicles manufacturers has also broadened. Sniper rifles, among other things, were developed. The Polish radar equipment also remains at a high level. In
2007, NUR-12M radars which are part of long-range radar posts and
mobile medium-range TRS-15 Odra radar stations were introduced.
In the years to come, three posts, which are under construction now,
will be equipped with three Italian RAT-31 DL radar systems financed by NATO. The Alliance also supported modernization of selected military airfields and naval ports. In September a missile corvette was launched, the construction of which started in 2001. Unfortunately, due to insufficient funding the works suffer delays.
Moreover, long-awaited arming of missile ships with anti-ship missiles commenced. Furthermore, a contract for equipment for the
coastal defense squadron was signed.
Participation of our armed forces in foreign missions has a great
bearing on their modernization. It resulted in investments in night
vision systems, communications systems, bullet-proof vests, helmets and unmanned aerial vehicles. The plans of modernization for
the following years were very ambitious, however due to the world
economic crisis, which determined the MoND budget, they had to be
amended.
n
TADEUSZ WRBEL is a journalist for Polska Zbrojna.
117
Teologia
obecnoci
na froncie
Z ksidzem arcybiskupem generaem dywizji
SAWOJEM LESZKIEM GDZIEM, metropolit
gdaskim, o czternastu latach suby w Ordynariacie
Polowym WP rozmawia JANUSZ B. GROCHOWSKI
POLSKA ZBROJNA: Niewiele osb miao okazj z bliska
i przez tak wiele lat oglda przemiany w siach zbrojnych.
W czasie, kiedy ksidz arcybiskup sprawowa urzd ordynariusza polowego, byo dwch prezydentw, dziewiciu premierw, siedemnastu bo niektrzy kilkakrotnie ministrw
i 28 wiceministrw obrony, piciu szefw Sztabu Generalnego WP.
SAWOJ LESZEK GD: Biorc pod uwag polityczne turbulencje i to, jak szybko czasy si zmieniay, mgbym wiele
o tym napisa, tym bardziej e niektrzy pisali ksiki ju po
30 dniach ministrowania. Moe kiedy pozbieram moje wspomnienia na temat czternastu lat spdzonych w Ordynariacie Polowym
i ludzi z nawy pastwowej pracujcych w tym czasie w MON i spisz to w lejszej konwencji.
POLSKA ZBROJNA: Dla wielu zakoczeniem mogy by sowa podkrelajce dobr wspprac z lewicowym w kocu ministrem obrony Jerzym Szmajdziskim.
SAWOJ LESZEK GD: Wielokrotnie podkrelaem, e dla
mnie by on jednym z najlepszych ministrw. Rzeczowy, decyzyjny, konkretny, aczkolwiek wielu szeptao mi, e zacznie iskrzy,
bo z lewej nogi. Tymczasem dwa lata naszych relacji byy okresem dojrzaej, wsplnej suby wojsku. Co wicej, mog ju powiedzie po czasie, e przed kad nominacj generalsk, a odbyway si one 15 sierpnia, minister potrafi w pierwszej dekadzie lipca a ja w lipcu zawsze bywaem na urlopie przedstawi list kandydatw na generaw i zapyta, co o nich myl. I wypowiadaem
swoje zdanie o tych, ktrzy s, a take o tych, ktrych ewentualnie
na tej licie brakowao. Nie wiem, czy ta praktyka jest do dzi
bardzo wtpi ale taka bya za ministra Szmajdziskiego. Mimo e dorasta do bycia politykiem jako dziaacz spoeczny, sta
si jednak profesjonalist politycznym. Takich nam potrzeba.
POLSKA ZBROJNA: O wpywach ksidza arcybiskupa na to,
co si dziao w wojsku, kryy legendy.
SAWOJ LESZEK GD: Ale przesadzone. Za odmawianie
zdrowasiek nikt nie awansowa. witej pamici genera
Tomaszewski, autor Modlitewnika onierskiego zosta Kawalerem witego Sylwestra z inicjatywy mojej i Stolicy Apostolskiej,
i to mu si naleao.
POLSKA ZBROJNA: Jakie to byy czasy?
SAWOJ LESZEK GD: Mwi si, e na osobowo skadaj si czasy, ludzie i zdarzenia. Na pewno to by czas bardzo cieka-
118
Theology
of Presence
on Battlefield
Archbishop Major General SAWOJ LESZEK GD,
the Gdask metropolitan bishop,
tells JANUSZ B. GROCHOWSKI about his fourteen-year
military service in the Field Ordinariate.
POLSKA ZBROJNA: Not so many people had the opportunity to
watch for so many years the armed forces change. During the time of
your work as a field ordinary, there were two presidents, nine prime
ministers, 17 (because some of them were appointed several times)
defense ministers, 28 deputy defense ministers, and five chiefs of the
General Staff of the Armed Forces.
SAWOJ LESZEK GD: Considering the political turbulences and
the fact how fast things changed, I could write much about it, especially
because there are some people who would already write their books after
30 days of their work as ministers. Perhaps someday I will collect all my
memories from those 14 years in the Field Ordinariate and about the
MoND officials, and write a light book on it.
POLSKA ZBROJNA: For many people the words highlighting your
good cooperation with the left-wing defense minister Jerzy
Szmajdziski could have been surprising.
SAWOJ LESZEK GD: I have emphasized on numerous occasions that he was one of my best ministers. A decisive, matter-of-fact, definite man, although many would whisper in my ear that we would not get
on well together as he was a leftist. As it turned out, our two-year relation
was a time of mature and joint service to the military. Whats more, I can
now say that the minister, prior to nominations for promotion to the rank
of general held always on August 15, would in the first week of July (and
I usually take my vacations in July) present me the list of candidates for
generals to learn my opinion. I would then say what I thought about the
candidates who were on the list and about those who were not. I dont
know whether or not such situation occurs today I truly doubt that but
this is how it used to be when Szmajdziski was a defense minister.
POLSKA ZBROJNA: Your influence on everything what was going
on in the army was legendary.
POLSKA ZBROJNA: A co w sprawach wojska?

SAWOJ LESZEK GD: Chciabym unikn sceptycznego
podejcia do tych dwudziestu lat. Ale kiedy w zakrystii kocioa
w Adampolu (Turcja przyp. aut.) wrd ksiek znalazem album Siy Zbrojne RP 19181928. I ku mojemu zdziwieniu, zobaczyem ogromny rozmach powstawania Wojska Polskiego lotnictwa, marynarki, fabryk zbrojeniowych. Na tym tle minione
dwie dekady naprawd wygldaj mizernie. Brakuje jakiej dalekosinej strategii, mylenia kategoriami racji pastwa, etosu suby, a duo byo cigego majsterkowania przy wojsku.
POLSKA ZBROJNA: Za duo jest reform, a za mao
cigoci?
SAWOJ LESZEK GD: Reformy s potrzebne. Ale to nie
s due reformy, tylko majsterkowanie. To w Wojskach Ldowych,
to w Siach Powietrznych, to w Marynarce Wojennej. Oficerw za
najbardziej denerwuje ta wielka niepewno, ktra temu towarzyszy. Nie mwi o tym, bo wojsko jest wielk niemow, wszdzie,
na caym wiecie. Ale jak armia
nie mwi, to tym bardziej trzeba
zwraca uwag, co ona myli.
Bo jak zacznie mwi, to bdzie
jeszcze gorzej.
POLSKA ZBROJNA: Kto ma
ucha nadstawi? Jak stworzy
mechanizmy wyraania opinii,
eby zdanie w kocu specjalistw w sprawach obronnoci
nie byo odczytywane jako
bunt czy sprzeniewierzenie si
zasadom cywilnej kontroli?
SAWOJ LESZEK GD:
Moja posuga jako biskupa polowego stwarzaa wiele okazji
do rozmw. I z pionem cywilnym, i z kadr. Oni musz si
wypowiada. Ale nie na spotkaniach, gdzie pytania s rozdane.
Ten mechanizm dobrze znamy:
pan zapyta o mundurwk, a pan
o podwyki, pan o etaty dla powracajcych z misji. I wszyscy
zadowoleni id na obiad. Misja
speniona. To jedno wielkie
oszukastwo. Nie zawsze te
meldunki spywaj tak jak trzeba, i nie zawsze kocz si de-
SAWOJ LESZEK GD: Its exaggeration. Nobody was promoted

for saying their prayers. The late General Tomaszewski, an author of
Modlitewnik onierski (Soldiers Prayer Book), became the Knight
of the Order of Saint Sylwester as a result of my and the Holy Sees efforts. Furthermore he deserved it.
POLSKA ZBROJNA: What was it like at that time?
SAWOJ LESZEK GD: They say that our personality is affected
by the times we live in, people we meet and things that happen to us. This
certainly was a very interesting time. A time of creating a new state, a
time for political changes, but also a time of hope and vigor, and definitely a less partisan time. Although the left-wing and the right-wing parties
were ruling on and off interchangeably, and no new constitution or a concordat was introduced yet, political co-habitation was still much better
that it is now. Perhaps this is the reason why, when I look at whats going
on in politics today, I get an impression that politicians in Poland became
stagnant, at various levels, and they lack an impulse. They all seem satisfied with what theyve got both the coalition and the opposition but
they have in fact become very passive and apathetic. Perhaps a new impulse will arrive with elections. Our civic conscience is asleep today.
POLSKA ZBROJNA: What about the military affairs?
SAWOJ LESZEK GD: Id rather not approach those past 20
years skeptically. However, I once found on the bookshelf in the sacristy
of the church in Adampol (in Turkey authors note) an album on The
Armed Forces of the Republic of Poland in 19181928. To my surprise,
I saw an enormous effort put into the making of the Polish Army air
force, navy, armaments factories. The work during the recent two decades, when juxtaposed with the one during 19181928, seems quite miserable. Today, we lack some kind of a long-term strategy, some thought
about the reason of state, the ethos of a military service; instead, we have been continuously just meddling with the army.
POLSKA ZBROJNA: Too many reforms, too little continuity?
SAWOJ LESZEK GD: Reforms
are necessary. But these are not serious reforms; this is just tinkering with the armed
forces. Some in the Land Forces, some in
the Air Force, some in the Navy; meanwhile Polish officers mostly feel bothered
because they are uncertain about all the
changes. Theyd never say that out loud as
the army is mute, and such is the case with
all armies around the world. But still, if the
army doesnt talk about it, than we should
try harder to listen to what the army thinks.
Because when the army starts talking, its
going to be much worse.
FOT. karolina prymlewicz
wy. Czas tworzenia nawy pastwowej, czas przemian ustrojowych,

ale te ekspansja nadziei i animuszu, a zdecydowanie mniej partyjniactwa. Chocia zmieniay si nogi prawe, lewe i rne protezy, pocztkowo nie byo ani nowej konstytucji, ani konkordatu,
kohabitacja polityczna ukadaa si o wiele lepiej ni dzi. Moe
dlatego, jak patrz na to, co si dzisiaj dzieje, odnosz wraenie,
e panuje stagnacja. I to w rnych wymiarach. Brakuje jakiego
impulsu. Teraz wszyscy s z siebie zadowoleni, zarwno koalicja,
jak i opozycja, a zachowuj si jak w chocholim tacu. Moe nowy impuls przyjdzie po wyborach. yjemy w czasach upionych
sumie obywatelskich.
POLSKA ZBROJNA: Who should be

the one to listen to the army? How do we
create the mechanisms for expressing
opinions so the specialists in defense issues could express their views without
being accused of revolting or violating
the rules of civil control?
SAWOJ LESZEK GD: In my service as a military bishop I had many occa-
119
jarosaw winiewski
cyzjami. W kociele nie mamy sub informacyjnych, ale mamy

dobre informacje.
POLSKA ZBROJNA: Ekscelencja duo jedzi po kraju, by
w wielu jednostkach.
SAWOJ LESZEK GD: To bya moja jedyna obrona. Moliwo bycia wrd onierzy, ich rodzin i kadry oficerskiej. Przez
czternacie lat miaem z pras, nawet wrog. Ale dziki temu, e
znaem kad jednostk i jej problemy, wszystkich generaw i ich
rodziny, mogem bez trudu dotrze do kadry.
POLSKA ZBROJNA: Czyli sposobem jest wyjcie zza
biurka?
SAWOJ LESZEK GD: Za biurkiem take trzeba by, bo
kuria te musi funkcjonowa. Ale wiem, e nowych dzie nie napisz. Wyznaj zatem teologi obecnoci na froncie, bezporedniego
kontaktu z wiernymi, z duchowiestwem, z problemami, ktrymi
ludzie yj. A byy wielkie wyzwania. Wojsko te miao swoj
spraw krzyy, tylko ona si wtedy inaczej nazywaa czerwoni
odchodz, czarni przychodz. Ile kosztuje posuga duszpasterska
pytano. Liczono kad kaplic i kady koci garnizonowy. Czy
sztandar ma prawo wej do kocioa? Co z krzyami w izbach
onierskich? Pojawiay si upiory, ktre powoyway si na tak
zwan neutralno wiatopogldow, cho nie ma neutralnego
wiatopogldu jest taki albo inny. Tym pojciem jednak przykrywano jak pacht wrogo do kocioa.
120
sions to talk to the civil and military personnel in the army. These are the
people who should express their opinions. They however shouldnt do
that during the meetings where they are ordered to ask certain questions.
We all know the routine: you will ask about the uniform allowance, you
about the raise, and you about the jobs for those returning from missions. Than everybodys happy and they go to have lunch. Mission complete. This is one big lie. The reports do not always find their way through,
so they dont always end up with decisions. We dont have informational
services in the Church, but we still are well informed.
POLSKA ZBROJNA: Your Excellency travelled a lot in Poland, and
visited many military garrisons.
SAWOJ LESZEK GD: This was my only defense. I had an opportunity to be among soldiers, their families, and officers. For 14 years I
had bad, even hostile, press. Still, because I was acquainted with all military garrisons and units as well as with their problems, with all generals
and their families, I had no problems with getting through to soldiers.
POLSKA ZBROJNA: So its all about leaving the office, getting out
there to people?
SAWOJ LESZEK GD: You have to stay in your office from time
to time, as in the Episcopal office there is also work to do. However, Im
aware I wont write any new great books. I believe in a theology of presence on a battlefield, in a direct contact with the faithful, with the clergy,
with the peoples problems. These were great challenges. The army had
its cross affair which used to be described as: the red leave, the black
POLSKA ZBROJNA: Mwio si, e biskupowi Gdziowi

i tak przychodzio wszystko bez wikszego problemu.
SAWOJ LESZEK GD: Nie przesadzajmy, bo tak nie byo. Rocznie polonezami cztery razy rwnik objedaem. Robiem 140150 tysicy kilometrw. W kadych koszarach trzeba
byo si spotka i mwi. Oficerowie, jeden do drugiego podobni, stali w szeregu jakby zaklci, anonimowi. Moe pewnym uatwieniem by fakt, e miaem za sob dwuletni zasadnicz sub wojskow i dopiero ukoczone 44 lata. Nie byo bariery wieku i nie miaem adnych lkw. Rnie si ukadao, ale po latach mog powiedzie, e ani razu nie zrobiem kroku wstecz.
Jeeli ju, to byo przyjcie pozycji wyczekujcej. Zawsze szlimy do przodu. Bylimy ofensywni, dlatego wiele rzeczy udao
si zrobi.
POLSKA ZBROJNA: Milito pro Chisto. Walcz dla Chrystusa.
SAWOJ LESZEK GD: To moje zawoanie. I od pierwszego dnia walcz, aby przed Chrystusem otworzy bramy koszar
i bramy serc. Z trudem to przychodzio i rnie w rnych formacjach, ale to zadanie stoi dalej przed moim nastpc.
POLSKA ZBROJNA: Przed utworzeniem Ordynariatu Polowego istnia Dziekanat Wojska Polskiego.
SAWOJ LESZEK GD: Istniaa taka namiastka, przyczek, bez moliwoci konkretnego oddziaywania na onierzy i kadr. Podjem prac z trzydziestoma kapelanami, przynajmniej byo od czego zacz. Cz wczyem do duszpasterstwa wojskowego. Cay ordynariat trzeba byo budowa jednak od podstaw,
zgodnie z wymogami kocioa i w porozumieniu z Ministerstwem
Obrony Narodowej.
POLSKA ZBROJNA: Ordynariat Polowy ma specjalny status,
podlega bezporednio Watykanowi.
SAWOJ LESZEK GD: Tak jest w przypadku wszystkich
ordynariatw na wiecie. Statut to pewne ramy, ktre trzeba byo
wypeni treci. Zachodzia potrzeba wydania dodatkowych regulaminw, przepisw, postanowie zatwierdzonych przez MON,
Sztab Generalny, w porozumieniu z Episkopatem Polski. Tak stworzylimy realn sie duszpasterstwa, ktra funkcjonuje do dzi.
I w skali europejskiej, na tle innych ordynariatw, uwaam, e
duszpasterstwo wojskowe w Polsce naley do czoowych. Jeli nie
jest nawet na pierwszym miejscu.
POLSKA ZBROJNA: W chwili odejcia Ekscelencji z urzdu
biskupa polowego byy 62 parafie i 153 ksiy kapelanw.
SAWOJ LESZEK GD: Nie zapominajmy, e na wzr mojego ordynariatu powstao pi lat po nas duszpasterstwo prawosawne, a dziesi lat pniej protestanckie.
POLSKA ZBROJNA: Niektrzy wskazywali te na szczeglne
usytuowanie ksidza arcybiskupa wrd polskich hierarchw.
SAWOJ LESZEK GD: Moja pozycja staa si mocniejsza
po odejciu z Ordynariatu Polowego, kiedy zostaem arcybiskupem ad personam i biskupem warszawsko-praskim, a potem metropolit gdaskim. Zostaem wybrany do Rady Staej i innych
gremiw w Konferencji Episkopatu Polski. A co do tych czternastu
lat w ordynariacie, to by czas naprawd intensywnej pracy. Ubogacony dodatkowymi wyzwaniami, trudnymi i delikatnymi zarazem, o iskrzenie wic na linii wojskowo-cywilno-kocielnej nie
byo trudno.
arrive. They would ask: how much is a pastoral service? They would
count every chapel and every garrison church. Can a military standard enter the church? they would ask. What about Catholic crosses in the military memorial chambers? There were voices which would talk about a
neutral point of view, though there is no such thing as a neutral point of
view either you have one or the other. Under this term hostility towards
the Church was hidden.
POLSKA ZBROJNA: They said that things came easily anyway for
Bishop Gd.
SAWOJ LESZEK GD: Lets not exaggerate, it wasnt like that. I
would drive a distance of 140150 thousand kilometers annually, thats
four times around the globe. I had to visit barracks, talk to the soldiers.
The officers, one alike the other, would stay in line frozen, anonymous.
Perhaps I had it easier because I had completed my two-year regular military service and I was only 44 at the time. There was no age barrier and I
wasnt afraid. During my service, there were ups and downs, but after all
these years I can say that I had never taken a step back, I would at the
worst stand and wait. We were always pushing forward. We stood on the
offensive, so we were successful in many things.
POLSKA ZBROJNA: Milito pro Christo. I fight for Christ.
SAWOJ LESZEK GD: Thats my motto. Since the very first day,
I have been fighting to finally open the gates of the barracks and the
hearts of the soldiers to Christ. It was hard, depending on a military formation, and this task is still to be carried out by my successor.
POLSKA ZBROJNA: Before the Field Ordinariate, there was the
Deanery of the Polish Army.
SAWOJ LESZEK GD: It was but an ersatz, barely a start, not capable of any specific influence on soldiers and officers. I started working
with thirty priests, so at least this was something to start with. Some of
them later became military priests. The whole ordinariate had to be built
from scratch and in compliance with the requirements of the Church and
the Ministry of National Defense.
POLSKA ZBROJNA: The Field Ordinariate has a special status it
is directly subordinate to the Vatican.
SAWOJ LESZEK GD: Such is the case with all ordinariates
around the world. The statute is a canvas that needs to be filled in with
content. There was a need to adopt additional regulations, laws, and decisions approved by the MoND, the General Staff and the Episcopate of Poland. Thats how we made an actual network of military priests, which
has worked ever since. In my opinion, the Polish military ordinariate,
when compared with others in Europe, is one of the top ones, if not the
top one.
POLSKA ZBROJNA: At the moment Your Excellency retired from
the military bishop office, the army had 62 parishes and 153 military
chaplains.
SAWOJ LESZEK GD: Lets not forget that my ordinariate had
its followers: the Orthodox established their own five years later, and 10
years later the Protestants theirs.
POLSKA ZBROJNA: There were some who would point to your
special status among Polish hierarchs.
SAWOJ LESZEK GD: After I left the Field Ordinariate, my position was strengthened when I became an archbishop ad personam, the
Warsaw-Praga bishop and finally the Gdask metropolitan bishop. I was
elected a member of the Standing Council and other bodies in the Polish
121
POLSKA ZBROJNA: W minionym dwudziestoleciu to byo najwiksze zgrupowanie

wojskowe w Polsce.
SAWOJ LESZEK GD:
To byo wspaniae spotkanie, ktre przejdzie do historii Si Zbrojnych RP, ale take pontyfikatu Ojca witego. Jan Pawe II jako
syn oficera rozumia armi i bardzo lubi wojsko. Pozostawi nam
chyba jedyny wasnorczny podpis, ktry zoy na sztandarze
Kompanii Reprezentacyjnej Wojska Polskiego, a mianowicie:
Bogosawi Wojsku Polskiemu Jan Pawe II. Byo to w roku
jubileuszowym 2000.
POLSKA ZBROJNA: Niektrzy zastanawiaj si, czy duszpasterstwo wojskowe nie jest zbyt liczne jak dla uzawodowiajcej
si armii.
SAWOJ LESZEK GD: Naturalnie, jest si nad czym zastanawia. To s ju nowe wyzwania i zadania przed duszpasterstwem wojskowym i moim nastpc ksidzem biskupem
Tadeuszem Poskim. Naley korzysta z dowiadcze armii natowskich, od dawna uzawodowionych. Kontakty mielimy i mamy
bardzo oywione. A co do wojska, to wiele spraw lubimy ci lekk rk. Zrezygnowalimy z Wojskowej Akademii Medycznej,
a dzisiaj trudno stworzy nawet tak miniuczelni ksztacc sanitariuszy. Wojsko si zmniejsza, ale zadania pozostaj. Pojawiaj si nowe. Jeszcze bdc biskupem polowym, mwiem kolejnym ministrom: trzeba przyblia naszym obywatelom sens i wymiar suby poza granicami kraju. Wicej mwi o niebezpieczestwach. Nie wystarcz wzmianki o pogrzebie onierza, ktry zgin w Afganistanie czy Iraku. Opinia publiczna musi wiedzie, e ci onierze nie s na Hawajach, tylko na froncie. Ale
i onierze musz by pewni wsparcia, take duchowego z naszej
strony. Trzeba dba o etos wojskowej suby, przygotowywa spoeczestwo do zagroe. Dlatego kady obywatel powinien wiedzie, e w kraju jest spokojnie, bo nasi onierze, synowie Ojczyzny, s daleko std, ale to si wie z ofiar. Czsto cen jest
nawet ycie.
n
122
Episcopal Conference. As to the 14

years of my presence in the ordinariate, they were really intensive. Full of
extra challenges, both tough and sensitive, which not at all made it easy to
avoid frictions between the army, civil and Church officials.
FOT. sebastian erbetowski
POLSKA ZBROJNA: Nie

mona zapomnie o onierskich spotkaniach z Ojcem
witym Janem Pawem II.
SAWOJ LESZEK GD:
Najwaniejsze i historyczne
oczywicie byo spotkanie w Zegrzu Pomorskim 2 czerwca 1991
roku. Tam na lotnisku stano
30 tysicy onierzy. Chocia
o to spotkanie trway wielkie boje. wczesny wsporganizator
pielgrzymek ksidz biskup
Alojzy Orszulik sugerowa, aby
byo pi tysicy onierzy. Mwiem, e tyle to mona kapeluszem nakry i upieraem si, eby byo 10 procent wojska, czyli
trzydzieci tysicy. Bo armia
w 1991 roku liczya 350 tysicy.
Dzi nawet z ssiednimi armiami
tylu bymy nie uzbierali.
POLSKA ZBROJNA: We cant

forget about the meetings of soldiers with Pope John Paul II.
SAWOJ LESZEK GD: The
most important and historical meeting was the one in Zegrze Pomorskie
on June 2, 1991. There were 30 thousand soldiers standing on the airfield.
Still, we had struggled to organize
this gathering. A co-organizer of the
pilgrimages at that time, Bishop Alojzy Orszulik, suggested that we gather five thousand troops. I told him
that thats only enough to cover them
with a hat, and I insisted on making it
10 percent of the entire armed forces,
that is 30 thousand. Today, we
wouldnt be able to gather that many
even if we included the armies of our
neighbors.
POLSKA ZBROJNA: During the past 20 years this was the largest
military meeting in Poland.
SAWOJ LESZEK GD: It was a wonderful gathering, which will
become a part of the history of the Polish Armed Forces, but also of the
pontificate of John Paul II. The Pope, having been himself an officers
son, understood the army and really liked it. He left us his probably only
handwritten signature, he wrote it down on the standard of the Representative Company of the Polish Armed Forces, and it said: I bless the Polish Army John Paul II. This was in the jubilee year of 2000.
POLSKA ZBROJNA: Some people wonder if the military ministry
is not too large for a professional army.
SAWOJ LESZEK GD: Of course, it is something to think about.
The military ministry and my successor Bishop Tadeusz Poski must
face brand new challenges and tasks now. However, we should use the experience of the NATO armies, which have for a long time been professional. We have been and still are in contact with them. As to the military,
we are downsizing with too much ease. We got rid of the Military Medical Academy, and now it is hard to create a small school for military paramedics. The army gets smaller, but its tasks remain the same, and the new
ones still come up. When I was a field bishop, I would repeat the following to every minister: we need to acquaint our citizens with a sense and
idea of a military service abroad. Talk more about threats. Its not enough
to mention about a funeral of a soldier killed in Afghanistan or Iraq. The
public must be aware that our soldiers are not in Hawaii, but on a battlefield. On the other hand, those soldiers should also be safe in the knowledge they will get support, also the support of priests. Every citizen should
be aware that theres peace in our country because our soldiers, the sons
of their Homeland, are far away from home, and this requires sacrifice,
and sometimes costs life.
n

123
P wieku
w misjach
Przez ponad p wieku dziesitki tysicy polskich
onierzy uczestniczyo w kilkudziesiciu operacjach
i misjach pokojowych.
o wycofaniu w 2009 roku kontyngentw z misji pokojowych

Organizacji Narodw Zjednoczonych Wojsko Polskie skoncentrowao swj wysiek na operacjach pod auspicjami
NATO i Unii Europejskiej. W ramach mandatu natowskiego polscy
onierze su w Afganistanie i Kosowie, za pod gwiadzist flag w Boni i Hercegowinie.
Po pierwsze, Afganistan
Najwaniejsz obecnie misj polskich si zbrojnych jest Afganistan, gdzie w kocu 2009 roku penio sub okoo 2 tysicy onierzy. Polacy odpowiadaj za bezpieczestwo wschodnioafgaskiej
prowincji Ghazni. Tam te skoncentrowana jest wikszo kontyngentu. Jego trzon stanowi Polskie Siy Zadaniowe Biay Orze,
rozmieszczone na obszarze prowincji w czterech bazach: Ghazni,
Warrior, Giro i Four Corners, oraz dwch posterunkach Qarabach
i Ajiristan. Ghazni nie jest atwym miejscem suby, chociaby ze
wzgldu na zrnicowanie etniczne ludnoci, ktra j zamieszkuje.
Dominuj Pasztuni i Hazarowie, ktrzy nigdy nie darzyli si przyjani. Do tego w rejonie stolicy prowincji, miasta Ghazni, mieszka
do liczna spoeczno tadycka.
Wsplnie z Amerykanami Polacy staraj si poprawi poziom ycia miejscowej ludnoci, realizujc projekty w ramach Prowincjonalnego Zespou Odbudowy. W 2009 roku ze rodkw Ministerstwa
Spraw Zagranicznych przewidziano na ten cel 23,5 miliona zotych.
Nasi onierze wchodz rwnie w skad zespow szkolcych afgaskie siy bezpieczestwa, wojsko i policj. Grupa polskich wojskowych, sztabowcy i logistycy, stacjonuje w bazie lotniczej Bagram, gdzie znajduje si dowdztwo Regionu Wschodniego Midzynarodowych Si Wsparcia Bezpieczestwa. Polak jest jednym
z zastpcw jego dowdcy.
Polskich onierzy mona rwnie spotka na terytorium najmodszego pastwa w Europie, Kosowa. Misj rozpoczli tam latem
1999 roku, wraz z wkroczeniem do tej byej poudniowoserbskiej prowincji wojsk NATO. Z biegiem czasu i stabilizowaniem si sytuacji
liczebno polskiego kontyngentu zmniejszaa si, podobnie jak caych Kosowo Force. Wedug zapowiedzi, nastpi dalsza redukcja si
midzynarodowych w tej czci Bakanw, a co za tym idzie polskiego kontyngentu, ktry w grudniu 2009 roku liczy okoo 230 onierzy. Od sierpnia 2006 roku kontyngent stacjonuje w bazie Bondsteel.
Polacy tworz wsplny batalion z onierzami z Ukrainy i Litwy.
Od lutego 1996 roku polski kontyngent wojskowy stacjonuje
w Boni i Hercegowinie. Do grudnia 2004 roku by czci si pod
dowdztwem NATO, ktre stabilizowao sytuacj w tym bakaskim kraju po krwawej wojnie domowej, toczcej si tam w pierwszej poowie lat dziewidziesitych minionego wieku. Od ponad
piciu lat odpowiedzialno za dalsz normalizacj sytuacji ponosi
Unia Europejska. Jesieni 2009 roku w unijnej operacji Althea
124
tadeusz
wrbel
Half a Century
in Missions
For over half a century several thousand
Polish soldiers participated in a few dozen peace
missions and operations.
fter withdrawal of the Polish Military Contingents (PMCs)

from the United Nations peacekeeping missions in 2009, the
Polish Armed Forces focused their effort on the operations under the auspices of NATO and the European Union. The Polish soldiers serve in NATO-led missions in Afghanistan and Kosovo, and
under the starry flag in Bosnia and Herzegovina.
Afghanistan First of All

At present, Afghanistan is the most important mission of the Polish
Armed Forces. At the end of 2009 nearly two thousand troops served
there. The Poles are responsible for providing security in the Ghazni
province of eastern Afghanistan, where the majority of troops are concentrated. The core of the Polish contingent is the Polish Task Force
White Eagle, stationed in the province area at four bases: Ghazni, Warrior, Giro and Four Corners and two posts Qarabach and Ajiristan.
Ghazni is not an easy place for service; this is caused for instance by the
ethnic diversity of its population. The Pashtuns and the Hazara people,
who have never been friends, are the dominant ethnic groups there. Moreover, quite a numerous Tajik community lives in the vicinity of the province capital.
The Polish and the Americans make joint efforts to improve the living
standards of the local population by carrying out projects within the
framework of the Provincial Reconstruction Team. In 2009, the Ministry
of Foreign Affairs allocated 23.5 million zlotys for this purpose. Our soldiers are part of the teams which train Afghan security forces, army and
the police. A group of Polish servicemen, staff and logistics officers serve
at Bagram Air Base, where the Regional Command East of the International Security Assistance Force is located. A Polish officer serves as one
of the deputy commanders.
Polish soldiers are also present in the youngest country in Europe,
Kosovo. The mission commenced there in summer 1999, when NATO
forces entered this former southern Serbian province. In the course of
time, the situation stabilized there, and the number of Polish soldiers was
reduced similarly to the entire Kosovo Force. Further reduction in international forces in this part of the Balkans has been announced along with
uczestniczyo okoo 190 polskich wojskowych. Wikszo z nich

suya w kompanii C Wielonarodowego Batalionu Manewrowego,
ktry od koca marca 2007 roku stacjonuje w bazie Butmir w Sarajewie. Polacy s te w zespoach obserwacyjno-cznikowych i dowdztwie misji.
Zwinicie flagi
Missions Complete
In October 2008, following a five-year mission, the Polish contingent
left south-central Iraq. A group of more or less 20 soldiers still take part in
the NATO training mission on the Tigris and Euphrates Rivers.
After 35 years, Polish contingents disappeared from the UN peacekeeping missions. Last year Polish troops were involved in three of them:
Chad, Lebanon and the Golan Heights. It was the longest UN mission in
which Polish soldiers participated. It commenced a few months after the
end of the last big Arab-Israeli War in October 1973. On May 31, 1974,
the Security Council adopted Resolution No. 350/74 on Establishment of
the United Nations Disengagement Observer Force. By December 1993,
the Polish contingent was the only logistics unit there, and it took over the
operational tasks after the Finnish battalion had withdrawn. By the end of
the UNDOF mission about 330 soldiers served in it.
The biggest Polish Military Contingent in the UN forces was involved
in the mission in southern Lebanon till December 2009. It numbered
over 460 troops. Polish soldiers carried out their mandated tasks there
from 1992. In order to reinforce UN troops in southern Lebanon after
FOT. krzysztof plauk
W padzierniku 2008 roku, po piciu latach, polski kontyngent

opuci poudniowo-rodkowy Irak. Grupa okoo 20 polskich oficerw nadal jednak suy nad Tygrysem i Eufratem w ramach misji
szkoleniowej NATO.
Po ponad 35 latach suby polskie kontyngenty znikny z misji
pokojowych ONZ. W ostatnim roku Polacy byli obecni w trzech
z nich: w Czadzie, Libanie i na wzgrzach Golan. Ta ostatnia bya
najdusz z misji Narodw Zjednoczonych, w ktrych uczestniczyli polscy wojskowi. Rozpocza si kilka miesicy po zakoczeniu
ostatniej wielkiej wojny arabsko-izraelskiej w padzierniku 1973 roku. Rada Bezpieczestwa 31 maja 1974 roku przyja rezolucj
nr 350/74 o utworzeniu Si Rozdzielajco-Obserwacyjnych Narodw Zjednoczonych (UNDOF United Nations Disengagement Observer Force). Do grudnia 1993 roku polski kontyngent by jednostk logistyczn, a nastpnie przej zadania operacyjne po wycofanym batalionie fiskim. W momencie koczenia udziau w misji
UNDOF suyo w nim okoo 330 onierzy.
Najwikszy polski kontyngent wojskowy w siach ONZ do grudnia 2009 roku stacjonowa w poudniowym Libanie. Liczy ponad
460 osb. Polacy wypeniali tam zadania mandatowe od 1992 roku.
Wiosn 2007 roku, w ramach oglnego wzmocnienia wojsk ONZ
w poudniowym Libanie, po zbrojnej interwencji Izraela przeciwko
szyickiemu Hezbollahowi, zosta powikszony o kompani manewrow andarmerii Wojskowej.
Najmodszy i najmniejszy (okoo 300 onierzy) by kontyngent
w Czadzie. Polscy onierze zaoyli bkitne hemy zaledwie wio-
the withdrawal of the Polish contingent, which numbered about 230 soldiers in December 2009. Since August 2006, the contingent has been stationed at the Bondsteel base. The Poles form one battalion together with
the Ukrainian and Lithuanian troops.
Since February 1996, a Polish military contingent has been stationed in
Bosnia and Herzegovina. By December 2004, it was a part of NATO-led
forces, which stabilized the situation in this Balkan country after the
bloody civil war that had taken place there in the first half of the 1990s.
The EU has been in charge of further normalization in the situation for
over five years. In autumn 2009, about 190 Polish troops participated in
the EU Operation Althea. Most of them served in Company C of the Multinational Maneuver Battalion, which has been based at Butmir Camp in
Sarajevo since the end of March 2007. The Poles also serve in observation and liaison teams and the mission command.
125
sn 2009 roku, gdy odpowiedzialno za sytuacj we wschodnim

Czadzie po UE przeja ONZ. Wczeniej blisko 400 Polakw stanowio komponent unijnej operacji EUFOR Tchad/RCA, ktra rozpocza si na pocztku 2008 roku. Ich zadaniem byo midzy innymi
zapewnienie bezpieczestwa uchodcom z sudaskiego Darfuru,
ktrzy znaleli schronienie w obozach na terytorium Czadu.
ponad p Wieku
Udzia onierzy polskich w misjach zagranicznych zapocztkowao uczestnictwo w Komisji Pastw Neutralnych, nadzorujcej
realizacj i przestrzeganie porozumienia o zawieszeniu broni, ktre przerwao krwaw wojn na Pwyspie Koreaskim. Polacy
i Czesi zostali ulokowani po pnocnej stronie linii demarkacyjnej, na terytorium komunistycznej Koreaskiej Republiki Ludowo-Demokratycznej. Jej wadze zaczy szybko ogranicza
moliwoci wykonywania zada mandatowych przez obserwatorw. Ostatecznie usuny obie misje. Po Korei polscy wojskowi
uczestniczyli jeszcze w podobnych komisjach nadzorujcych na
obszarze Indochin i Nigerii (po stumieniu prby secesji prowincji Biafra).
Przeomowy dla zaangaowania WP w misjach pokojowych
okaza si rok 1973. Wtedy ponadtysicosobowy polski kontyngent wszed w skad misji ONZ na Synaju, ktrej zadaniem byo
nadzorowanie rozejmu midzy Egiptem a Izraelem po wojnie padziernikowej. Polacy zajmowali si logistyk oraz rozminowaniem
terenu. Misja zakoczya si w 1979 roku, po podpisaniu przez
dwa zwanione pastwa ukadu pokojowego w Camp David. Do
tego czasu wzio w niej udzia prawie 11,7 tysica polskich onierzy. Bya ona najliczniejsz misj do 1989 roku.
Po zakoczeniu zimnej wojny okazao si, e wiat nie sta si
wcale bezpieczniejszy. Powoywano wic coraz to nowe misje.
Polscy onierze penili sub pod bkitn flag w tak odlegych
miejscach wiata jak Namibia. Ponownie pojawili si w Azji Poudniowo-Wschodniej. Niemniej jednak ogniska zapalne byy te
w Europie. Pooga wojenna na wiele lat ogarna obszar byej Jugosawii, gdzie walczyli niemal wszyscy ze wszystkimi. Zbrojn
konfrontacj udao si zakoczy, ale midzynarodowa obecno
wojskowa w tym regionie Europy pozostaje konieczna.
W okresie pozimnowojennym uaktywnio si NATO, ktrego
sprawna machina militarna okazywaa si niezbdna, gdy nie wystarczao samo nadzorowanie pokoju, ale trzeba byo go wymusza. Przykadem jest wspomniana Bonia i Hercegowina. Polskie
okrty uczestniczyy te w Active endeavour, rozpocztej po
11 wrzenia 2001 roku misji patrolowej na Morzu
najduSze miSje
1. nnSc (korea) 19531995
2. undoF (wzgrza Golan) 19742009
3. icSc (indochiny) 19541975
4. minurSo (Sahara zachodnia) 1991
5. uniFiL (liban) 19922009
6. oBwe (Gruzja) 19922009
7. unomig (Gruzja) 19942009
8. eumm (bya jugosawia) 1994
9. unikom (kuwejt, irak) 19912003
10. kFor (kosowo) 1999
11. monuc (Demokratyczna Republika konga) 1999
12. unmik (kosowo) 1999
126
the armed intervention of Israel against the Shiite Hezbollah in spring

2007, the PMC was expanded by a Military Police maneuver company. The youngest and the smallest (about 300 troops) was the contingent in Chad. Polish soldiers put on their blue helmets there in spring
2009, when the UN took over responsibility for the situation in eastern Chad from the EU. Earlier, nearly 400 Polish troops had contributed to the EU operation EUFOR Chad/RCA which commenced at
the beginning of 2008. Their tasks included, among other things, to
ensure security for the refugees from Darfur in Sudan who found shelter in the camps in Chad.
over half a century

The participation of Polish soldiers in foreign missions was initiated
by their involvement in the Neutral Nations Supervisory Commission
(NNSC) supervising execution and enforcement of the ceasefire agreement which ended the bloody war in the Korean Peninsula. Polish and
Czech soldiers were deployed on the northern side of the demarcation
line on the territory of the communist Democratic Peoples Republic of
Korea. Its authorities quickly started limiting the possibilities of carrying
out the mandatory tasks by the observers. Finally, they removed both missions. Following the Korean mission, Polish troops took part in similar
supervisory commissions in Indochina and Nigeria (after suppressing the
secession attempt of the Biafra province).
The year 1973 appeared critical in the involvement of the Polish
Armed Forces in the peacekeeping missions. The Polish contingent
with a strength of over one thousand troops joined the UN mission on
the Sinai Peninsula aimed at supervising the truce between Egypt and
the LongeSt miSSionS
FOT. STuDiO iwOnA/iSw
1. nnSc (korea) 19531995

2. undoF (the Golan Heights) 19742009
3. icSc (indochina) 19541975
4. minurSo (western Sahara) 1991
5. uniFiL (lebanon) 19922009

6. oBwe (Georgia) 19922009
7. unomig (Georgia) 19942009
8. eumm (former yugoslavia) 1994
9. unikom (kuwait, iraq) 19912003
10. kFor (kosovo) 1999
11. monuc (the Democratic Republic of the Congo) 1999
12. unmik(kosovo) 1999
rdziemnym, majcej chroni eglug handlow przed zagroeniem ze strony terrorystw. Polscy lotnicy rotacyjnie wraz innymi
sojusznikami strzeg za przestrzeni powietrznej nad trzema batyckimi pastwami NATO: Litw, otw i Estoni.
ochotnicZe koalicje
W latach dziewidziesitych ruszyy te misje pod auspicjami
Unii Europejskiej. Jednym z obszarw aktywnoci UE poza Bakanami i poudniowym Kaukazem jest Afryka. Nasi onierze, zanim udali si do Czadu, wzili udzia w unijnej operacji w Demokratycznej
Republice Konga. Polacy uczestnicz rwnie w misjach Organizacji
Bezpieczestwa i Wsppracy w Europie. Nowoci byy koalicje
chtnych, jak ta podczas konfliktu w rejonie Zatoki Perskiej w latach
19901991. W operacji koalicyjnej uczestniczyo 393 Polakw. Najwiksz tak misj bya jednak Iracka wolno w latach 2003
2008. Podczas pierwszych zmian suy w Iraku blisko 2,5-tysiczny
kontyngent WP. Pod koniec zmniejszy si do okoo 900 ludzi.
W sumie przez pi lat przewino si przez Irak prawie 15 tysicy
Polakw.
Obecnie Polska postanowia skoncentrowa swe militarne zaangaowanie za granic na operacjach firmowanych przez Uni Europejsk i NATO. Wycofanie kontyngentw ze wzgrz Golan, Libanu
i Czadu nie oznacza jednak cakowitego zerwania przez nasz kraj
z ONZ. W misjach pod bkitn flag pozostaj polscy obserwatorzy
wojskowi i policyjni.
n
Israel after the October War. Polish soldiers were in charge of logistics
and mine clearance. The mission ended in 1979 when the two sides of
the conflict signed a peace treaty at Camp David. By that time, nearly
11.7 thousand Polish troops had taken part in the Sinai mission which
was the most numerous mission up to 1989.
After the Cold War, the world did not become safer at all. For this
reason, new missions were established. Polish soldiers served under the
blue flag in such remote places as Namibia. They were involved again
in Southeast Asia. However, trouble spots appeared also in Europe. The
war conflagration spread over the territory of the former Yugoslavia for
many years where almost everyone fought with each other. Fortunately,
the armed confrontation was ended, but there is still a need to keep military troops in this region of Europe.
In the post-Cold War period, NATO became more active; its effective
military machine seemed essential when simple peace supervision was
not enough, and tougher enforcement needed to take place. Bosnia and
Herzegovina may serve as an example here. The Polish Navy ships also
participated in the patrol Operation Active Endeavour in the Mediterranean, which commenced after September 11, 2001, and was aimed at
protecting the shipping lanes against terrorists threats. Polish airmen together with other allies rotate missions over the airspace of three NATO
Baltic states: Lithuania, Latvia and Estonia.
voluntary coalitions
Missions under the auspices of the European Union began in the 1990s.
Apart from the Balkans and southern Caucasus, the EU is also involved
in the operations in Africa. Before the mission in Chad our soldiers had
taken part in the EU operation in the Democratic Republic of the Congo.
Polish troops also participate in the missions of the Organization for Security and Cooperation in Europe. A new idea were coalitions of the
willing, like the one during the conflict in the Persian Gulf in 1990
1991. 393 Polish troops were involved in that coalition operation. However, the biggest mission of this type was Operation Iraqi Freedom in
20032008. In the first tours, the Polish contingent numbered nearly 2.5
thousand personnel. At the end of the mission, it was reduced to 900
troops. In total, nearly 15 thousand Poles were involved in the five-year
operation in Iraq.
At present, Poland decided to focus its military engagement abroad on
the operations under the auspices of the European Union and NATO.
Withdrawal of contingents from the Golan Heights, Lebanon and Chad
does not mean that Poland completely broke with the UN. The Polish military and police observers still serve in the missions under the blue flag. n
TADeuSz wRBel is a journalist for Polska zbrojna.
TADeuSz wRBel jest dziennikarzem Polski zbrojnej.
Translated by izABelA luSARek
127
adniejsza
strona armii
W polskiej armii, liczcej okoo 120 tysicy
onierzy, suy dzi ponad 1,8 tysica kobiet,
czyli mniej ni dwa procent. Stawia to nas
na ostatnim miejscu wrd pastw NATO.
ierwsze kobiety w Wojsku Polskim pojawiy si w 1988 roku. Suyy na zasadzie dobrowolnoci, zgodnie z prawem
wynikajcym z Konstytucji RP oraz ustaw o subie wojskowej onierzy zawodowych. Przez ponad dziesi lat rekrutacja
pa odbywaa si w trybie szczeglnym stosownie do potrzeb si
zbrojnych spord absolwentek cywilnych uczelni medycznych.
Kobiety zatrudnione na stanowiskach w korpusie medycznym byy
zwolnione z egzaminu ze sprawnoci fizycznej, nie miay obowizku penienia sub i dyurw, a na emerytur odchodziy w wieku
50 lat. Przysugiwao im prawo do urlopu macierzyskiego i wychowawczego na zasadach oglnie obowizujcych i zawartych w kodeksie pracy. W 1991 roku w polskiej armii suyo ju 60 kobiet.
W Orzyszu wszystkie panie odbyy przeszkolenie oglnowojskowe
i zaliczyy pierwszy poligon.
Przez pierwsze sze lat rekrutacji kobiety byy przyjmowane tylko do korpusu oficerskiego. Od 1994 roku rozpoczto nabr do korpusu chorych, ktry trwa przez dziesi lat. Do suby trafio 126
kobiet, ktre w 2003 roku na mocy nowych uregulowa prawnych
wczono do korpusu podoficerskiego. W 2005 roku sub zacza pierwsza kobieta szeregowy zawodowy.
Rok przeomu
Niezwykle wany dla polskiej armii by rok 1999. Wejcie Polski
do NATO wymusio niejako na naszym kraju wiele zmian dotyczcych suby kobiet. Jedn z nich byo otwarcie dla szk i akademii
wojskowych. Wyznaczyo to now perspektyw dla pa w mundurach zacz si etap akceptacji ich obecnoci w wojsku, czas zmian
w polityce kadrowej uwzgldniajcej interesy, aspiracje zawodowe
i potrzeby kobiet, mwi komandor Boena Szubiska, penomocnik ministra obrony narodowej do spraw wojskowej suby kobiet
i przewodniczca Rady do spraw Kobiet w Siach Zbrojnych RP.
Zmiany w wojskowym szkolnictwie w 1999 roku sprawiy, e nauk w uczelniach wojskowych podjy 32 panie, rok pniej ju
163. W 2000 roku do wojska przyjto pierwszych 14 kobiet podoficerw.
Rozpoczcie naboru kobiet do szk wojskowych przyczynio si
do wprowadzenia zmian w obowizujcych do tego czasu regulacjach prawnych i regulaminach wojskowych. Dla pa przygotowano
normy testu z wychowania fizycznego, w szkoach wojskowych kandydatki na onierzy zawodowych zostay objte obowizkiem penienia sub i dyurw, tak jak ich koledzy. Kobiety zyskay bardzo
duo nowe rozwizania rozszerzyy dostp do wielu nowych specjalnoci i stanowisk w wojsku. Cho zdecydowana wikszo pa
suya wtedy gwnie w korpusie medycznym, to w pniejszych
latach coraz wicej ich pojawiao si w korpusach: oglnowojskowym, lotniczym, cznoci i informatyki, logistycznym, przeciwlotniczym i innych. Od momentu prawnego usankcjonowania obecno-
128
paulina
gliska
Armys
Prettier Side
The Polish Armed Forces total strength
is 120 thousand, including over 1.8 thousand (less
than two percent) women in service. This figure places
us last among NATO members.
omen first entered the Polish military in 1988. Their service

was voluntary, complying with the Polish Constitution and
the law on military service of professional soldiers. For over
a decade, the recruitment of women would be conducted under special
circumstances as needed by the armed forces among civil graduates of medical schools. Women worked in medical corps, and were released from the requirement to take a physical fitness test, be on duty or
on call, and they could retire at the age of 50. They had a right to go on
maternity and parental leave, which was regulated by the Civil Code. In
1991, as many as 60 women served in the army. In Orzysz, all of them
had their general military training and went through their first exercises
on the military training ground.
For the first six years of recruitment, women were assigned only to
the officer corps. During a ten-year period starting in 1994, women
were recruited for the warrant officer corps. 126 women were in service, and in 2003 by virtue of new legal regulations they were incorporated into the non-commissioned officer corps. The first female regular soldier entered service in 2005.
Breakthrough Year
The year of 1999 was an extremely important year for the Polish
Armed Forces. Joining NATO somehow imposed upon Poland the introduction of numerous changes in the military service of women. One
of them was to allow women in the military schools and academies.
This meant new perspectives for women in uniform the phase of acceptance for their presence in the military meant changes in personnel
policy, respecting the interests, career aspirations and needs of women,
says Captain (Navy) Boena Szubiska, the Plenipotentiary of Ministry of National Defense (MoND) for Womens Military Service and the
Chairwoman of the Council for Womens Affairs in the Polish Armed
Forces. The 1999 changes in military education resulted in 32 female
military school students the same year, and 163 a year later. In 2000,
14 female non-commissioned officers joined our armed forces.
ci kobiet w wojsku zauwaalny sta si wzrost zainteresowania

sub wrd pa. W 2000 roku we wszystkich korpusach w armii
suyo 277 kobiet, w 2001 roku 303, w 2002 357, w 2004
512, a w 2005 572.
Pynne wejcie
FOT. marian kluczyski
Wsppraca w ramach NATO i wymiana dowiadcze z innymi

krajami fundamentalnie zmieniy rol pa w siach zbrojnych.
Wpyw na udzia kobiet w systemie obronnym miay jednak take
przemiany zachodzce wewntrz wojska: zmiany legislacyjne oraz
organizacyjno-etatowe. Wprowadzona w 2004 roku tak zwana ustawa pragmatyczna daje na przykad kobietom penicym sub kandydack prawo w przypadku ciy do rocznego bezpatnego urlopu, umoliwiajcego ukoczenie nauki w szkole wojskowej.
W kwestii obowizkw rodzicielskich uprawnienia wszystkich onierzy zawodowych zostay zrwnane oboje rodzice zyskali prawo do
zwolnie i urlopw okolicznociowych na opiek nad dzieckiem. Ponadto ustawa zrwnaa prawo obu pci do odejcia na emerytur
z chwil osignicia 60. roku ycia.
Nowe przepisy stworzyy kobietom moliwoci dostpu do
wszystkich stanowisk, wyjania
komandor Szubiska. Sprecyzowano warunki awansu, rozwoju
zawodowego i zasady wynagradzania onierzy zawodowych.
Zmiana systemu szkolnictwa wojskowego, w tym wprowadzenie
moliwoci odbywania suby kandydackiej w systemie rocznego
studium oficerskiego, spowodowaa znaczny wzrost liczby kobiet zainteresowanych karier wojskow.
Dodatkowa cieka rekrutacji do
korpusu oficerskiego, obok istniejcej drogi przez stacjonarne studia wysze, staa si wanym sposobem pozyskiwania pa zainteresowanych karier zawodow
w wojsku po ukoczeniu wyszych
studiw cywilnych. Mona powiedzie, e od 2003 roku dyskusje na
temat miejsca kobiet w siach zbrojnych nie dotyczyy ju tego, czy
powinny one suy w wojsku, lecz skupiay si raczej na szukaniu
rozwiza, ktre mogyby zapewni pynne wejcie pa w rodowisko i zaadaptowanie si w nim.
Rok 2007 przynis kolejne zmiany przepisw w kwestii uprawnie macierzyskich: kobietom w ciy i karmicym piersi ograniczono wymiar godzin suby do 40 w tygodniu, zakazano pracy
w porze nocnej, wprowadzono zakaz delegowania pa bez ich zgody poza miejsce suby, wprowadzono zakaz powierzania im zada
subowych szczeglnie uciliwych lub szkodliwych dla zdrowia,
wprowadzono przerwy na karmienie piersi oraz zwolnienie z obowizku zdawania corocznego egzaminu ze sprawnoci fizycznej.
Bez kryterium pci

W 2000 roku Rada Bezpieczestwa ONZ przyja przeomow rezolucj numer 1325 na temat kobiet, pokoju i bezpieczestwa. Po raz
pierwszy w dokumencie tego typu uznano, e to one najbardziej cierpi podczas konfliktw zbrojnych. Dlatego powinny mie wspmier-
Recruiting women for military schools brought about amendments to

existing legal regulations and military statutes. The norms for physical fitness tests were set for ladies, and female candidates for professional soldiers in the military schools were now under obligation to be on duty or
on call, just as their male colleagues. Women gained a lot new decisions
were made to create many new specializations and job positions in the
military available to them. Although a majority of ladies served in the
medical corps at that time, as years passed by, the number of women in
the general military, IT and communications, logistics, anti-aircraft or air
corps (and many others) was increasing. From the point of view of legal
sanctioning of womens presence in the military, there was a noticeably
increasing interest in the military service among women. In 2000, a total
of 277 women served in all corps of the Polish military, in 2001 there
were 303 of them, in 2002 357, in 2004 512, and in 2005 572.
Smooth Adaptation
Cooperation within NATO and exchange of experiences with other
states decisively changed the role of women in the armed forces. However, it was the internal transformations in
the military that had an impact on the participation of women in the defense system,
and these were the changes in legislation,
organization and personnel policy. The act
on military service of professional soldiers
(2004) gives pregnant women in the officer
candidates service the right to go on a yearly unpaid leave, which enables them to complete their education in the military school.
As to the parental rights professional soldiers of both sexes have equal rights now,
and have the right to go on sick leave if their
children are sick. Also, the act states the
right of both sexes to retire at the age of 60.
New regulations gave women access to
all job positions, explains Captain (Navy)
Szubiska. The conditions for promotion,
career development and salaries of professional soldiers were defined. The transformation of the military system, including the
possibility to carry out the officer candidates service in the officer school for a year,
attracted more women interested in the military career. The additional recruitment path for the officer corps, next to
the existing one via academic studies, became an important means of recruiting women interested in a military career after graduating from civil
academies or universities. I think that as of 2003, the debate over the
womens presence in the armed forces no longer focused on whether or
not they should serve in the army, but rather on searching for solutions on
how to smoothly adapt women in the military environment.
2007 was a year of further amendments to the laws on maternal rights:
the service hours for pregnant and breastfeeding female soldiers were limited to 40 a week. Night shifts, business trips without prior soldiers approval and duties specifically hard or potentially harmful to their health
were banned, and finally a breastfeeding break was introduced. The act
also released them from taking the annual obligatory physical exam.
No Sex Criterion
In 2000, the UN Security Council adopted a breakthrough Resolution
No. 1325 on women, peace and security. For the first time such document officially stated that it is women who suffer the most during armed
129
n rol w ich zapobieganiu oraz rozwizywaniu i na rwni z mczyznami uczestniczy w budowie i utrzymaniu pokoju na wiecie.
Po wprowadzeniu wspomnianej rezolucji pastwa czonkowskie
czyniy starania, aby osign powysze cele, ale rezultaty do dzi
s dalekie od zadowalajcych.
Polskie kobiety take nie od razu trafiy do suby za granic.
Zmiana staa si moliwa dopiero po 2003 roku, gdy stanowiska objy absolwentki czteroletnich wyszych szk oficerskich, a w kolejnych latach rwnie akademii wojskowych. Cho dobr na stanowiska na misjach odbywa si na podstawie posiadanych kwalifikacji i dowiadczenia, bez stosowania kryterium pci, to w przypadku kobiet onierzy przez wiele lat kwalifikacje te ograniczay si
prawie wycznie do specjalnoci medycznych, mwi komandor
Szubiska. Dlatego pierwsze uczestniczki misji oficerowie, chorowie i podoficerowie kierowane byy gwnie na stanowiska
zwizane z tego typu specjalnociami.
Z czasem liczba kobiet wysyanych na misj wzrosa, rozszerzy
si take zakres stanowisk przez nie obejmowanych. Panie peniy
sub midzy innymi jako kierowcy, piloci, technicy, szefowie sekcji wychowawczej, oficerowie operacyjni. W Czadzie, Iraku i Afganistanie suyy jako dowdcy plutonw. Coraz czciej te zaczy
sprawdza si we wsppracy cywilno-wojskowej CIMIC.
W ostatnich latach liczba kobiet wysyanych na misj wzrosa do
okoo stu rocznie. Panie biorce udzia w misjach pokojowych udowodniy, e mog peni te same role co mczyni, pracowa w tak
samo cikich warunkach. W wielu przypadkach kobiety maj
wiksze predyspozycje do wykonywania zada mandatowych misji
pokojowych, wcznie z przeprowadzaniem rozmw z ofiarami
przemocy seksualnej i przemocy na tle dyskryminacji pciowej. Kobiety lepiej nawizuj kontakty z miejscow ludnoci i s faktycz-
130
conflicts. It is for that reason that they should be equally responsible for
prevention and solution of such conflicts, and participate shoulder to
shoulder with men in establishing and keeping world peace. After the
resolution had been introduced, the state members made all their attempts to achieve the above objectives, but the results today are still far
from satisfactory.
Some time passed before Polish women soldiers found their way to
the military service abroad. That became possible later in 2003, when
the military posts were taken by women who graduated from four-year
officer schools, and in the following years also from military academies. Although recruitment for job positions in the military missions
was carried out on the basis of candidates qualifications and experience, with no sex criterion, still in case of women soldiers those qualifications were restricted only to medical specializations, says Captain
(Navy) Szubiska. Therefore, first female participants in foreign missions officers, warrant officers and non-warrant officers were appointed mainly to such positions.
As time passed, the number of women soldiers deployed to missions
abroad increased, as increased the range of jobs for them. Women in the
army served as drivers, pilots, technicians, chiefs of education units, or
operational officers. In Chad, Iraq and Afghanistan, they were platoon
commanders. They also proved their worth in CIMIC (Civil-Military
Cooperation).
Recent years have seen the increase in the number of women deployed to foreign missions to about a hundred a year. Those ladies who
participated in peace missions proved that they could play the same
roles as men, and work as hard in difficult conditions. In many cases,
women are better predisposed to perform peace mission mandated
tasks, including talking to the victims of sexual violence or gender discrimination. Women communicate better with locals, and are really
FOT. micha romaczuk
nie postrzegane jako te, ktre nios pokj, uwaa komandor

Szubiska. Kreuj tym samym korzystniejszy wizerunek armii.
perceived as those bringing peace, thinks Captain (Navy) Szubiska.

They thus create a good image of our army.
przeamywanie stereotypw
Breaking Stereotypes
To, e pierwsze panie peniy sub niemal wycznie w korpusach pomocniczych, spowodowao utrwalenie wizerunku kobiety, ktra jedynie wspiera i zabezpiecza sub mczyzn. Nie byo kobiet
dowdcw, std objcie przez panie stanowisk zarezerwowanych do
tej pory jedynie dla mczyzn od pocztku budzio wiele wtpliwoci.
onierki, jak jeszcze niedawno mwiono, dugo musiay walczy
o to, by ich suba zostaa w peni zaakceptowana, by wci nie musiay udowadnia, e s dobrymi onierzami, i by mczyni docenili ich umiejtnoci. Wydaje si, e dzi te silnie zakorzenione w wojsku stereotypy odchodz w niepami. Panie su na okrtach podwodnych, s dziaonowymi, dowdcami plutonw na misjach odpowiedzialne, wiadome swoich praw, ambitne i zaangaowane.
Obserwacje sposobu pracy kobiet onierzy w nowych rolach prowadzone w ostatnich latach wskazuj na to, e udaje im si wypracowywa wasny styl dowodzenia, akceptowany przez podwadnych
oraz kolegw, mwi przewodniczca rady. Co ciekawe, daje si
rwnie zauway powstawanie w miejsce dawnego stereotypu nowego, wedug ktrego kobiety na stanowiskach dowdczych lepiej radz sobie ni mczyni, poniewa skuteczniej komunikuj si z podwadnymi, s bardziej ambitne i asertywne.
Z roku na rok zmieniaj si te proporcje udziau kobiet w poszczeglnych korpusach kadry: najwicej wci mamy oficerw 620, znaczco zwiksza si liczba podoficerw 410, najmniej licznie jak
dotd reprezentowany jest korpus szeregowych zawodowych. n
The fact that first women soldiers served almost only in auxiliary
corps somehow preserved the image of a woman who only supports the
men in their service. There had never been women commanders, therefore doubts arose when women started taking the posts previously reserved for men. Women in the army had been forced to fight for a long
time for their service to be fully accepted, and to finally arrive at the point
where they did not have to prove they were good soldiers and where men
appreciated their skills. It seems that today those stereotypes, deeply rooted in the Polish militarys psyche, are fading away. Women serve in submarines, they are gunners or platoon commanders in peace missions responsible, aware of their rights, ambitious and committed.
Recent observations made about the work of women soldiers taking
on their new roles show that they have managed to work out their own
style of commanding, accepted by their subordinates and colleagues,
says Captain (Navy) Szubiska. It is interesting that a new stereotype is
replacing the old one the new stereotype is about women commanders
doing better than men, as they are more effective in communicating with
their subordinates, and are more ambitious and assertive.
The proportion of womens presence in specific corps is also changing,
year by year. Today, we still have the greatest number of women officers
620, an increasing number of female non-commissioned officers 410,
and the smallest number (so far) is represented by women regular soldiers.
n
PAULINA GLISKA is a journalist for Polska Zbrojna.
paulina gliska jest dziennikark Polski Zbrojnej.
131
Suplement
Polski
Zbrojnej
Chcesz zajrze
za bram koszar
i na poligon?
Chcesz poczu
zapach prochu
i onierskiego potu?
Chcesz znale
wasn drog
do raju i pieka
onierzy?
Suplement ukazuje si
wcyklu miesicznym.
132
1% od podatku dochodowego
Polscy onierze i pracownicy wojska od lat uczestnicz w dziaaniach pokojowych i stabilizacyjnych
w misjach NATO, ONZ i UE. Wielu z Nich ginie lub odnosi rany. Aby pami o polegych bya wiecznie
ywa, a wysiek przelewajcych krew doceniony i uszanowany, powoano STOWARZYSZENIE
RANNYCH I POSZKODOWANYCH W MISJACH POZA GRANICAMI KRAJU. Dziaa ono na
rzecz konsolidacji rodowiska rannych i poszkodowanych. Reprezentuje i chroni ich interesy, wspiera
potrzebujcych i udziela pomocy nansowej. Dba o dobre imi onierzy i pracownikw penicych
sub w polskich kontyngentach wojskowych. Jego czonkami s onierze suby czynnej, onierze
w stanie spoczynku i pracownicy wojska. Stowarzyszenie wsppracuje z resortem Obrony Narodowej
i innymi instytucjami pastwowymi oraz organizacjami krajowymi i zagranicznymi zajmujcymi si t
problematyk.
Szanowni Pastwo, Dowdcy, Drodzy Koledzy

i Towarzysze Suby!
Zwracamy si do Was z serdecznym apelem o wsparcie
naszych dziaa pomocowych na rzecz rodowiska
rannych i poszkodowanych w misjach oraz
rodzin polegych, poprzez odpis
1% od podatku dochodowego.
Pozwoli to uczyni nasze dziaania skuteczniejszymi
i rozszerzy je na wiksz grup ludzi, ktrzy utracili
zdrowie, wypeniajc z powiceniem swj onierski
obowizek.
Kada zotwka zostanie zagospodarowana dla dobra
tego rodowiska, pozwoli lepiej
chroni jego interesy oraz pomc potrzebujcym.
STOWARZYSZENIE RANNYCH I POSZKODOWANYCH

W MISJACH POZA GRANICAMI KRAJU
ADRES:
ul. Inowrocawska 6/8
70-013 Szczecin
Telefon: 0048 603 57 15 14
e-mail: stowarzyszenierannych@wp.pl
KRS 000030 4771
Regon 320505726
NIP 955-222-79-53
Nr konta: 32 1020 3570 0000 2102 0057 7445
polska
zbrojna/special
edition
Projekt:
Klub Wojsk Ldowych
133
Rzebienie
w ywym ciele
Zmienilimy nasze wojsko z duej, ale mocno
zabiedzonej formacji koca lat osiemdziesitych
w rednio zaawansowan wedug wiatowych
standardw armi zawodow.
Andrzej
Karkoszka
Sculpting
Living Body
ikszo moich zachodnich przyjaci mwi o naszych reformach z wielkim uznaniem. Przeprowadzilimy jednoczenie kilka skomplikowanych procesw, czsto bolesnych
dla kadry i kosztownych dla pastwa, nie majc przy tym zbyt wielu
punktw odniesienia i dowiadcze. Osignlimy gwne cele czonkostwo w sojuszu pnocnoatlantyckim i Unii Europejskiej, umacniajc
opini solidnego partnera w wielu trudnych operacjach tych organizacji. Zmienilimy nasze wojsko z duej, ale drastycznie zabiedzonej formacji koca lat osiemdziesitych w rednio zaawansowan wedug
wiatowych standardw armi zawodow.
Zabrako wspdziaania
Nie bd wspomina kolejnych etapw naszych reform, dzieli je na
okresy dobre i ze. To domena historykw, a czsto sposb na walk polityczn, w ktrej poszczeglne partie czy ich reprezentanci przypisuj
sobie zasugi, a innym ich odmawiaj. Nie jestem historykiem i nie interesuje mnie polityczny wycig szczurw. Byem i nadal jestem jednak na tyle blisko przemian ostatnich lat, e mam prawo pokusi si
o w miar rzeteln ocen tego czasu.
Reforma systemu obronnego i restrukturyzacja si zbrojnych byy
przede wszystkim zadaniem politycznym. W jego przeprowadzeniu
bray udzia wszystkie dziaajce na naszej scenie politycznej formacje.
Mimo istniejcych midzy nimi rnic i czsto gbokich podziaw
umiay one, przynajmniej do czasu objcia steru rzdw przez PiS i jego dwch koalicjantw, znale konsensus, umoliwiajcy kontynuacj
jednej linii dziaania, wspprac wewntrz instytucji krajowych i na forum midzynarodowym, unikanie sporw kompetencyjnych. Tylko takie podejcie dawao szans na osignicie gwnych, wyej wspomnianych celw.
Takie porozumienie przydaoby si teraz, w okresie kryzysu i jednoczenie wejcia si zbrojnych w szczeglnie trudny etap zmian, zwizany z profesjonalizacj. Utrzymanie wydatkw obronnych na poziomie
gwarantujcym rozwj armii w wymaganym tempie i w kierunku ich
szybkiego unowoczeniania wymaga wspdziaania wszystkich si politycznych, szczeglnie na linii prezydentrzdparlament. Niestety, ten
zoty rg wypad nam z rk kilka lat temu. Debaty na tej linii to strumie oskare ad personam i niedomwie, bez szans na powtrzenie
debat w sprawach obronnoci z lat dziewidziesitych.
Dialog guchych
Weszlimy do sojuszw midzynarodowych pastw demokratycznych, yjemy w regionie wolnym od bezporednich zagroe militarnych. To umoliwio nam zredukowanie si zbrojnych ze stanu 430 tysicy w 1989 roku do przewidzianego traktatem CFE limitu 230 tysicy, a nastpnie po dugich bojach do 150 tysicy na pocztku nowego wieku.
134
We transformed our military from a big, but

impoverished formation at the end of the 1980s into
moderately advanced according to the world
standards professional armed forces.
ost of my western friends talk about our reforms with great

recognition. Simultaneously, we carried out some complex
processes, often painful for the personnel and expensive for
the country, with only a few points of reference and experiences. We
achieved our main goals membership in the North Atlantic Treaty
Organization and the European Union, and strengthened the position
of Poland as a solid partner in many difficult operations of these organizations. We transformed our military from a big, but impoverished
formation at the end of the 1980s into moderately advanced according to the world standards professional armed forces.
Lack of Cooperation
I will not focus on successive stages of our reforms, and will not divide them into good and bad periods. This is a domain for historians,
often the method of a political fight, in which particular parties or
their representatives take the credit and deny it to others. I am not a
historian and I am not interested in the political rat race. However, I
have been and still am so close to the transformations of the recent
years that I have the right to try to assess this period in a possibly reliable way.
The reforms of the defense system and the armed forces restructuring were mainly a political task. All formations present in our political scene took part in it. Despite some discrepancies and often deep
divisions between them, they had been able to find consensus at least
by the time when the Law and Justice party (PiS) and its two coalition
parties come to power. This consensus enabled continuation of one
course of action, cooperation in domestic institutions and in the international arena as well as avoiding disputes over competence. Only
such an approach gave us the chance to achieve the main objectives
which I mentioned earlier. This agreement would be useful now in
time of crisis and also a period of difficult changes in the armed forces, connected with professionalization. Maintaining the defense
spending at a level which would guarantee development of the armed
forces in the required tempo and their quick modernization, needs cooperation of all the political powers, especially on the line president
governmentparliament. Unfortunately, for a few years there has been
no proper communication here. The debates on this line resemble a
stream of ad homonym accusations and insinuations, with no chances
to repeat the debates on defense matters from the 1990s.
Dialogue of the Deaf

We joined the international alliances of the democratic countries,
we live in the region which is not exposed to direct military threats.
This enabled us to reduce the armed forces from 430 thousand in
1989 to 230 thousand troops mentioned in the CFE Treaty, and then
after long battles to 150 thousand personnel at the beginning of
our century.
All analyses and calculations show that the country is not able to
permanently support such a great number of personnel. The present
condition of the armed forces clearly shows that. Most specialists
from the institutions which run such analyses and NATO leaders
claim that Poland does not face any armed aggression. Unfortunately,
the discussion on the number of personnel in our armed forces still resembles the dialogue of the deaf. On the one hand, the patriots demand to maintain 150 thousand troops, but they do not know how to
provide the military with the adequate funding, furthermore generals
brought up still in the previous era plan huge defensive operations
against the enemy, which has been non-existent for a long time. On
the other hand, those who adopted the guidelines of the first Strategic Defense Review and want to follow the direction and tempo of the
armed forces modernization are not able to convince the public opinion of their case by presenting it openly and sincerely.
In the entire period of the armed forces reduction, the commanders
behaved in a similar way, they left the decisions to politicians, defended the armored troops wherever possible, and did not fulfill one of
Jak wskazuj wszystkie analizy i obliczenia, pastwo nie jest w stanie

utrzyma na stae tak licznej armii. Dowodzi tego dobitnie obecny stan
wojska. Wikszo specjalistw z instytucji prowadzcych takie analizy, a take przywdcy NATO uwaaj, e nie grozi nam agresja zbrojna. Niestety, dyskusja na temat tego, jaka powinna by obecnie liczebno naszej armii, przypomina cigle dialog guchych: z jednej strony
patrioci daj utrzymania tych 150 tysicy, ale nie wiedz, jak je sfinansowa na odpowiednim poziomie, za wychowani w dawnej epoce
generaowie planuj wielkie operacje obronne przeciwko dawno nieistniejcemu przeciwnikowi. Z drugiej strony natomiast ci, ktrzy
przyjli wskazania pierwszego Strategicznego Przegldu Obronnego
i chc zachowa kierunek oraz tempo unowoczeniania armii, nie
umiej przekona opinii publicznej do swych racji, otwarcie i szczerze je przedstawiajc.
Przez cay ten okres redukowania liczebnoci si zbrojnych kadra
dowdcza zachowywaa si podobnie: pozostawiajc decyzje politykom, bronic swoich pancerniakw, gdzie to moliwe, nie wykonujc
jednej ze swoich gwnych powinnoci, to jest rzetelnego, profesjonalnego doradzania czynnikom decyzyjnym. Nikt lepiej od niej nie
zna sytuacji wojska, nie wie o trudnociach w zachowaniu waciwego poziomu szkolenia czy w zapewnieniu dobrej eksploatacji sprztu,
nie orientuje si w stanie dyscypliny w jednostkach. Mimo to elita naszego wojska zawsze bronia rozdtych struktur dowdczych i administracyjnych byem tego wiadkiem w czasie pierwszej powanej
redukcji tych struktur w poowie lat dziewidziesitych i obserwuj
to obecnie.
Przyzna jednak trzeba, e reforma systemu obronnego i restrukturyzacja si zbrojnych bya rzebieniem w ywym ciele odbya si
gwnie kosztem teje kadry oficerskiej. Wszystkie te nietrafione redyslokacje, rozformowania i formowania jednostek, likwidacja kolejnych
dowdztw i organw wojskowych, przy nakadaniu na oficerw nowych zada i wymaga wynikajcych z integracji sojuszniczej oraz
135
przyjmowaniu nowych norm i standardw dziaania, musiay czsto

prowadzi do oporu i krytyki. Podkreli wic trzeba, e mimo tego
fizycznego oraz psychicznego obcienia kadry oficerskiej i ich rodzin, onierze wykonywali postawione zadania i wspomagali reformy. Pomagali mimo penej wiadomoci, e zachodzce przemiany
oznaczaj bardzo czsto utrat ich miejsc pracy i pogorszenie warunkw bytowych.
Kadra lekarzy oficerw zmniejsza si

z kadym rokiem, a dopyw
nowych jest minimalny.
Zawinili cywile
Powtarzam z uporem od lat, e w prowadzonej polityce transformacji
si zbrojnych najwicej bdw i szkd przyniosy ze decyzje oraz brak
wiedzy wadzy cywilnej. Politycznie motywowana redyslokacja jednostek w pierwszych latach demokratycznej wadzy, wciganie najwyszych szar dowdcw w rozgrywki polityczne, bdne decyzje zakupowe i inwestycyjne, brak otwartego dialogu ze specjalistami wojskowymi, a wrcz narzucanie im decyzji niedopracowanych, albo nieumiejtno odrzucenia ich propozycji, dyktowanych partykularnymi interesami danego rodzaju wojsk lub danej formacji to duga lista win.
A mona j przeduy, wskazujc na prezentowan wrogo lub niech do munduru, do gbszego poznania trudnoci ycia armii, czsto
poczone z powierzchownoci zachowa, pewnoci siebie. Ta sytuacja trwa nadal.
Brakuje dobrych kadr cywilnych dla wojska i resortw mundurowych, brak troski o dobr baz analityczn, ktra mogaby wspomc
procesy decyzyjne, stanowic alternatyw dla myli wojskowej. Najwicej za szkody przynosi polityka kadrowa wadzy cywilnej, promujca potakiwaczy, cichych wykonawcw bez wasnego zdania, politycznie prawych i co dla niektrych najwaniejsze, niemajcych przeszoci w byych subach (a std czsto i umiejtnoci). Ostatnie promocje
generalskie, wynikajce z przedziwnej gry wpyww, czasem dokonywane wbrew pragmatyce subowej i budzce zdziwienie kadry dowdczej, podwaaj wiar w sens dobrej suby.
Warto rwna do najlepszych

Nie dopracowalimy si przez te dwie ostatnie dekady metody selekcji i doboru kadry. Nie suy temu wprowadzony kilka lat temu system
ocen i promocji, przez duszy czas nieoparty na powszechnym i oglnie dostpnym w wojsku programie komputerowym. Nie suya te temu nowelizacja ustawy o dyscyplinie wojskowej, pisana przez cywilnych, a nie wojskowych specjalistw.
Wysze szkoy wojskowe i akademie, tak wysoko oceniane od strony
merytorycznej, nie ksztatuj tego, co w wojsku najwaniejsze integralnej osobowoci oficera, mwicego wprost co myli, i czynicego
co trzeba, bez wzgldu na konsekwencje. Wiem, e podobnie jest w innych armiach i instytucjach obrony innych pastw. Warto jednak rwna do najlepszych.
Przez ostatnich dwadziecia lat MON i SZ podjy ogromny wysiek
szkolenia onierzy i oficerw poza granicami kraju. Chodzi mi o nauczanie i szkolenie, a nie o udzia w operacjach pokojowych czy humanitarnych. Gdyby dokona analizy tego, ilu z tych, ktrych tam wysalimy (czsto na nasz koszt) i wyszkolilimy po powrocie do kraju wykorzystalimy we waciwy sposb, wynik byby szokujcy. Wikszoci
tych ludzi nie ma ju w wojsku albo poza znajomoci jzykw ten
wysiek i wydatek nie przynosi podanego efektu.
Jeli za chodzi o dowiadczenia wojsk z udziau w operacjach poza
granicami, a take o sumowanie pomysw, ocen i wskaza onierzy
z rnych szczebli dowodzenia i dziaania do dzi nie ma w siach
zbrojnych systemu, ktry przeksztacaby ten dorobek w innowacje,
ulepszenia, oszczdnoci, now doktryn szkolenia i dziaania. Par lat
temu taki system opisa nieszczsny Strategiczny Przegld Obronny,
136
their main responsibilities, which is solid, professional advice to the

decision-making bodies. Nobody knows better about the situation in
the armed forces, the problems to maintain the appropriate level of
training or to assure good use of the equipment, nobody is more familiar with the state of discipline in the units. In spite of that, our military elite has always defended overly expanded command and administrative structures I saw it during the first reduction of these structures in the mid 1990s and I am witnessing it right now.
One must, however, admit that reforms of the defense system and
the armed forces restructuring were sculpting a living body they
were carried out mainly at the expense of these officers.
All the wrong redeployment decisions, disbanding and forming
new units, liquidation of commands and military organs, and at the
same time giving new tasks and requirements to officers, which resulted from integration with the Alliance and the necessity to adopt
new norms and standards, were subject to frequent resistance and criticism. However, it is worth stressing that despite the physical and
mental load for the officers and their families, they carried out their
tasks and supported the reforms. They assisted in them although they
realized that the ongoing transformations would often entail losing
jobs or worsening living conditions.
Civilians to Blame
For many years I have repeatedly claimed that in the armed forces
transformation policy most mistakes and harm were caused by the bad
decisions and lack of knowledge of the civilian authorities. The redeployment of units for political reasons in the first years of the democratic rules, engaging the high ranking commanders in political
games, wrong decisions on purchases and investments, lack of open
dialogue with the military specialists, moreover, forcing decisions
which were not complete upon them or the inability to reject the mili-
tary proposals which were dictated by particular interests of the given

branch or unit the list of faults is long. It can be longer, as we can
mention here the hostility or reluctance to men in uniform, or to become familiar with difficulties that the armed forces face; such an attitude was often connected with superficial behavior, self-confidence.
This situation still lasts.
There is a shortage of good civilian personnel in the armed forces
and the uniformed departments, another problem is lack of concern
about a good analytical base, which could assist in the decision-making processes and would be an alternative for the military thought.
The most harmful is the personnel policy of the civilian authorities
which favors the yes-men, who do quietly what they are told, who
have not their own opinions, who are politically correct and, what is
the most important for some people, whose past is not connected with
the former secret services (therefore they often lack skills). The recent
promotions to the general ranks were a result of a weird game of influences, often against the official practice. They brought astonishment among the commanders and questioned the belief in a sense of a
good service.
The number of doctor-officers has been

decreasing year by year, and the inflow
of new medical personnel is minimal.
FOT. us dod
It Is Worth to Equal the Best
obiecuje go od jakiego czasu minister obrony narodowej. Szkoda, e

nie powsta przez te dwadziecia lat.
Na drodze do interoperacyjnoci
Najwikszym sukcesem polskiego systemu obronnego jest wprowadzenie sojuszniczych norm, standardw i procedur. Przypominam sobie
moje przeraenie, gdy po raz pierwszy opisano mi i pokazano w siedzibie NATO wielotysiczny zbir tych dokumentw, obejmujcych
wszystkie szczegy techniki wojskowej, dziaania dowdztw i pojedynczych stanowisk onierskich, procedur sucych ujednoliconemu dziaaniu setek rnych osb.
Wszystkie te dokumenty trzeba byo stopniowo przetumaczy na rodzimy jzyk, wprowadzi do polskiego systemu normotwrczego, zweryfikowa od strony prawnej i technicznej, w kocu zastosowa praktycznie na wszystkich szczeblach machiny wojskowej. A w kraju mielimy ma kilkuosobow komrk standaryzacji i normalizacji. Co wicej, stan wiadomoci odpowiedzialnych za t spraw (cywilnych)
czynnikw w MON by niezwykle niski.
Na szczcie, na miejscu by dyrektor Marian Pawiak (to jedyne
nazwisko, ktre chc dzisiaj wspomnie), cudotwrca Centrum Normalizacji, Jakoci i Kodyfikacji w MON, ktry z niewielkiej komrki potrafi zbudowa polsk szko w dziedzinie standaryzacji wojskowej,
uznan w NATO i promieniujc na inne kraje sojusznicze. To jemu
i jego wsppracownikom, teraz jest ich wielu, zawdziczamy moliwo uczestniczenia w operacjach sojuszniczych i wspdziaania
w wiczeniach. To tu, w tym centrum, powstaa interoperacyjno si
zbrojnych z sojuszem.
Iluzoryczne zerwanie z przeszoci

Nie udao si jeszcze stworzy jasnej struktury wojskowej, oddzielajcej przygotowanie wojsk od operacyjnego dowodzenia nimi, planowa-
Over the last two decades we have not worked out the method of
personnel selection. The system of evaluation and promotion implemented a few years ago did not serve its purpose, as it did not even include a widely and generally used computer program. Also the
amendment to the act on the military discipline, written by civilians,
instead of military specialists, has not appeared useful in this regard.
The military schools and academies, although highly valued in
terms of quality of education, do not develop the most important quality in the armed forces an integral personality of an officer, who directly expresses his opinions and does what should be done regardless of the consequences. I know that the armed forces and defense institutions of other countries cope with the similar situations. However,
it is worth to equal the best.
Over the last twenty years, the Ministry of National Defense and the
Polish Armed Forces have made an enormous effort to train the soldiers and officers abroad. I mean education and training, not participation in the peacekeeping or humanitarian operations. If we analyzed
how many soldiers we sent abroad (often at our cost), trained after return to the country and used properly their capabilities, we would
achieve a shocking result. Most of these people have already left the
armed forces, in other cases these efforts and costs do not bring desired effect apart from knowledge of foreign languages.
When we take into consideration the experiences of our armed forces in the operations outside the Polish territory, collecting of ideas, assessments and remarks from various chains of command and operations, so far there has been no such a system in the armed forces which
would transform this achievement into innovations, improvements,
savings, new training and operations doctrine. A few years ago such a
system was described in the unfortunate Strategic Defense Review, also the minister of national defense has been promising such a system
for some time. It is a pity that it still has not been created throughout
these 20 years.
Towards Interoperability
The implementation of NATO norms, standards and procedures is
the biggest success of the Polish defense system. I remember how terrified I was when I saw for the first time in the NATO Headquarters
thousands of documents covering all the details of the military technique, operations of commands and individual military posts,
137
nie ich rozwoju od zarzdzania biecego. W poowie lat dziewidziesitych udao si, mimo niechlubnych dziaa wczesnego Sztabu Generalnego, nakierowanych na storpedowanie tej inicjatywy, utworzy Dowdztwo Wojsk Ldowych. Odeszlimy wtedy od wszechpotnego organu, w ktrym decydowano o wszystkim od zakupw do szkolenia, od
promowania do inwestowania, od stosunkw z zagranic do remontw.
Jednak miaem tego pen wiadomo to zerwanie z przeszoci byo przez kilka pierwszych lat do iluzoryczne. Dopiero par lat
pniej utworzylimy Dowdztwo Operacyjne, znowu zbyt rachityczne
na pocztku swego istnienia. Wreszcie stosunkowo niedawno powstao
Dowdztwo Wojsk Specjalnych, zaproponowane jako jedna z rekomendacji SPO. Jako jedyne czy ono funkcje przygotowujcego, jak i dowodzcego wojskami, co budzi wyran niech innych rodzajw
wojsk. Wynika to jednak gwnie z braku zrozumienia dla wyjtkowej
specyfiki tych wojsk, z natury swej dziaajcych niejawnie i bez okresu
przygotowania, z marszu.
Teraz jednak, gdy struktury dowdcze wraz z Inspektoratem
Wsparcia istniej, powstaje problem ich spjnego dziaania w ramach
wszystkich, poczonych rodzajw wojsk. Nie bdzie to atwe do
uzyskania, gdy te struktury rozlokowane bd w stanie pokoju w rnych czciach kraju. Istniejce rodki cznoci s zbyt prymitywne
i sabo rozwinite, aby zapewni skuteczne wspdziaanie tych organw. Wszystkie ich decyzje bd musiay znw przechodzi przez instancje i szczeble Sztabu Generalnego, teoretycznie gwnego planisty i nic poza tym (a powinien je spina tylko jeden czowiek szef tego sztabu).
Cztery grzechy gwne

Z krtkiej listy poraek ostatniego dwudziestolecia chc podkreli
cztery:
Po pierwsze, pozostawienie nazbyt rozbudowanej sieci wyszego
szkolnictwa wojskowego, opacanego gwnie przez resort, ale bez adekwatnego uzysku w postaci kadry wojskowej.
Po drugie, doprowadzenie przez ten czas do zupenej atrofii suby
medycznej wojska. Kadra lekarzy oficerw zmniejsza si z kadym ro-
138
procedures aimed at standardization of activities of hundreds of people. All these documents had to be gradually translated into the native
language, implemented to the Polish standardization system, verified
in the legal and technical matters and finally applied in practice at all
levels of the military machine. In Poland we had a small standardization unit made up of several people. What is more, awareness of
(civilian) determinants responsible for these matters in the Ministry
of National Defense was extremely low.
Fortunately, director Marian Pawiak (the only name I would like
to mention here) was there, he was a miracle-worker of the Military
Center for Standardization, Quality Assurance and Codification in the
MoND. From a very small unit he managed to build the Polish
school of military standardization, which enjoys recognition in
NATO and whose experiences are used by other allied countries. We
owe him and his associates now there are a lot of them the possibility to participate in the allied operations and cooperate in the exercises. Here, in this center, the interoperability of the armed forces with
the Alliance was established.
Illusive Break From the Past

A clear military structure which would separate preparation of
troops from their operational command, planning of their development from their current management has not been created yet. In the
mid 1990s, the Land Forces Command was formed despite some disgraceful activities of the General Staff to torpedo this initiative. We
left then this all-powerful organ which made all decisions from purchases to training, from promotion to investments, from foreign relations to repairs.
However, I was quite aware of the fact that during the first few years
breaking from the past was quite illusive. A few years later, we established the Operations Command, again too rickety at the beginning.
Finally, quite recently the Special Forces Command was set up as one
of the recommendations of the Strategic Defense Review. This authority as the only one combines the preparation and command functions,
which arouses clear reluctance of other branches. However, it stems
from the lack of understanding for the unique specifics of these troops,
whose operations are by nature secret, with no preparation time.
Now, when the command structures exist, together with the Inspectorate for Armed Forces Support, a problem appeared of their coherent work concerning all joint branches. This will not be easy to
achieve, as in peacetime these structures will be deployed in different
parts of the country. The existing means of communications are too
primitive or too poorly developed to provide effective cooperation of
these organs. Again, all their decisions will have to be approved by
particular levels of the General Staff, theoretically nothing but the
main planner (and they should be made just by one man the Chief
of the General Staff).
Four Cardinal Sins

Out of a short list of failures of the past 20 years I would like to pay
attention to four:
First, the remaining overly expanded high military education network, financed mainly by the MoND, but with no adequate profits
in the form of the military personnel.
Second, in this period the military health service achieved complete atrophy. The number of doctor-officers has been decreasing year
by year, and the inflow of new medical personnel is minimal. Their
formal situation is weird they get salaries from the National Health
Fund, but in accordance with the specification of the military posts
made by the General Staff Directorate J1. There are still eight mili-
kiem, a dopyw nowych jest minimalny. Ich sytuacja formalna jest przedziwna: opacani s przez NFZ, ale zgodnie z etatami, jakie przyznaje
im P1 Sztabu Generalnego. Dalej funkcjonuje osiem okrgw leczniczych SZ, jakby armia liczya kilka razy wicej onierzy. Teraz, gdy
mamy zawodowe wojsko, leczy si ono w placwkach powszechnej
suby zdrowia, po co wic tak wiele okrgw (ich szpitale)? Wprowadzilimy przed laty do pododdziaw sub ratownikw medycznych,
ale nie mamy dla nich odpowiedniego uposaenia. Nie chc by podoficerami, a nie mog by mianowani oficerami. Szkoda, e zlikwidowalimy korpus chorych. Stanowiby on teraz swoiste zaplecze staych specjalnoci i sta kadr technikw, jakich tak bdzie nam teraz
brakowao.
Po trzecie, przez ostatnie dwie dekady MON nie zdoa dorobi si
waciwej relacji z krajowym przemysem obronnym, gwnym dostarczycielem sprztu i broni dla naszych si zbrojnych. Sfera ta jest formalnie kontrolowana przez co najmniej czterech ministrw: obrony, gospodarki, finansw i nauki. aden z tych urzdw nie jest w peni zainteresowany produkcj czysto zbrojeniow, dla kadego jest to jedynie drugorzdne zadanie. Sporadyczne wsplne zajmowanie si tym obszarem
(posiedzenie rzdu) oraz okazjonalna wymiana planw i dokumentw
nie daj szans na podejmowanie systematycznych dziaa, opartych na
dugoletnich zamierzeniach. Ponadto, funkcjonujce w ostatnich kilku
latach w MON zarzdzenia dotyczce zapobiegania korupcji w procesie inwestowania i zakupw na rzecz wojska przyniosy opakane skutki: za atmosfera w urzdach odpowiedzialnych za te sprawy, zerwanie
wizi midzy zamawiajcymi (kupujcymi) i uytkownikami a dostarczycielami (producentami). Traci na tym wojsko, a jeszcze wicej polski przemys.
Po czwarte wreszcie, sprawa delikatna i kontrowersyjna zniszczenie Wojskowych Sub Informacyjnych. Rzadko w historii pastw nowa wadza rezygnowaa z usug przedstawicieli dawnych struktur.
Tymczasem my, w imi ideologicznej czystoci i na podstawie czsto
wtpliwych argumentw, pozwolilimy sobie na odcicie budowanych
przez wiele lat kontaktw i moliwoci. Wtpliwa reforma, niewtpliwe
negatywne skutki.
Czy nie za szybko?

Na koniec kilka sw na temat najwikszego, niepodwaalnego sukcesu obecnej wadzy MON wprowadzenia w peni zawodowej suby
wojskowej. Powiem szczerze, gdy ogoszono t decyzj, miaem ogromne wtpliwoci. W raporcie SPO, ktry postulowa taki kierunek rozwoju SZ, proponowalimy wiele lat na dokonanie tej reformy. Szo o jej
spoeczne i budetowe konsekwencje im duej, tym mniej bolenie
dla ludzi i dla budetu. Nie przewidywaem kryzysu, a jego skutki
z pewnoci utrudniy proces przemian. Teraz, po zakoczeniu formalnego etapu wprowadzania armii zawodowej, mona oceni wszystkie
aspekty tej decyzji.
Podkrelajc odwag polityczn i ogrom prac przygotowawczych,
koniecznych dla przeprowadzenia zmian w systemie naboru, szkolenia
i utrzymania zawodowych onierzy, nie mona nie zauwaa wielu powanych negatywnych skutkw tak szybkiego uzawodowienia Si
Zbrojnych: w poziomie szkolenia wojsk, w skadrowaniu wielu nieskompletowanych jednostek wojskowych, w opnieniu procesu modernizacji technicznej, w finansowaniu naboru nowych onierzy. Nie wiadomo te, jak uda si przygotowa kadr do Narodowych Si Rezerwy
i unowoczeni system mobilizacji, ktre to elementy potencjau obronnego pastwa nabieraj nowego znaczenia.
n
tary health districts, as if the number of troops was several times greater. At present, when we have professional armed forces, but the soldiers use the general health service, there is no need for such a number of districts (or their hospitals). We implemented the medical rescuers service to subunits years ago, but we cannot offer them the appropriate salaries. They do not want to be non-commissioned officers,
and they cannot be appointed to officers. It is a pity that we liquidated
the warrant officer corps. It would provide the armed forces with specialists and technicians who we lack now.
Third, over the last two decades the MoND has not managed to establish the appropriate relations with the domestic defense industry
the main supplier of equipment and weapons for our armed forces.
Formally, this sphere is under control of at least four ministers: defense, economy, finance and science. Not one of these departments is
fully interested in pure arms production, for each of them this is a secondary task. The common sporadic actions (at the government session) to tackle this matter and the occasional exchange of plans and
documents do not give chances for systematic activities, based on
long-term goals. Moreover, the regulations on preventing corruption
in the process of investment and purchasing for the armed forces in
the recent few years brought pitiful effects, they resulted in a bad atmosphere in the institutions responsible for these matters, breaking
the ties between the ordering entities (buyers) and users and suppliers
(producers). Such a situation is harmful both for the armed forces and
even more for the Polish industry.
Finally the fourth, a delicate and controversial issue the dissolution of the Military Information Services. Rarely in the history of countries do new authorities give up cooperation with the representatives
of former structures. Meanwhile, in order to comply with the pure ideology and on the basis of often doubtful arguments, we took the liberty
of cutting off contacts and opportunities which had been built for many
years. A doubtful reform, and undoubtedly negative effects.
Not Too Fast?

To sum up, I will say a few words about the greatest, unquestionable success of the present MoND authorities, which is introducing a
fully professional military service. To be honest, when this decision
was announced, I had serious doubts. In the Strategic Defense Review
which postulated this direction of the armed forces development, we
suggested that this reform should be extended for many years. We had
public consent and budget consequences in mind the longer the process lasts, the least painful it is for the people and for the budget. I did
not foresee the crisis, which certainly made the process of transformation more difficult. Now, when the formal stage of introducing the
professional armed forces is over, we can assess all the aspects of this
decision.
One must stress the political courage and a load of the preparatory
works which were necessary to introduce changes in the system of recruitment, training and support of the professional soldiers, however
one cannot omit a great number of serious negative effects of such
quick professionalization of the armed forces. They concern, for example, the level of training, providing the military units with adequate
number of personnel, delays in the technical modernization, and financing the recruitment of new soldiers. It is not clear as well how to
prepare the personnel for the National Reserve Forces and modernize
the mobilization system, these are the elements of the defense potential which are acquiring new significance.
n
ANDRZEJ KARKOSZKA,
PhD is the Director of PricewaterhouseCoopers
Doktor Andrzej Karkoszka

jest dyrektorem PricewaterhouseCoopers.
Translated by Izabela lusarek.
139
Spojrzenie
cywila
Transformacj si zbrojnych naley widzie w perspektywie
rozwoju cywilizacyjnego pastwa. Wojsko jest zarwno
jego beneficjentem, jak i wsptwrc.
Lech
KOCIUK
Civilian Look
rd wielu punktw widzenia, jeli chodzi o transformacj

naszych si zbrojnych, jaka miaa miejsce w cigu ostatnich
dwudziestu lat, konieczne jest rwnie odnotowanie tego,
co mona zaobserwowa z perspektywy urzdu ministerstwa obrony.
Dla osoby, ktra trafia do MON ju dosy dawno, bo w 1993 roku,
jest to dowiadczenie osobiste po czci uczestnika, po czci
wsptwrcy tych przemian.
Przeobraenia ustrojowe, ktre dokonay si w Polsce, spowodoway, e rwnoczenie odbywaa si transformacja w wojsku i Ministerstwie Obrony Narodowej. Jako cz centralnej administracji pastwowej MON musiao si przeksztaci z instytucji reprezentujcej
wojsko w rzdzie (z wojskowym na czele), ktr byo w okresie PRL,
w zarzdzajc wojskiem w imieniu rzdu w systemie demokratycznym. Proces ten definiowano przede wszystkim jako wprowadzenie
cywilnej, demokratycznej kontroli nad siami zbrojnymi. W istocie
okaza si on gbszy i rozleglejszy. Musia bowiem obj rwnie
planowanie rozwoju si zbrojnych, biece zarzdzanie niektrymi
aspektami ich funkcjonowania (kadry, ksztacenie, przejcie zaopatrywania wojska w sprzt oraz uzbrojenie), a w paszczynie strategicznej wprowadzenie w ministerstwie mechanizmw i struktur formowania polityki obronnej, w tym jej realizacji.
Tansformation of the armed forces should

be perceived parallel to the progress of civilization
of a country. The army must both benefit from and
contribute to it as well.
Ministerstwo Obrony Narodowej musiao wic w minionych latach

wyksztaci odpowiedni struktur, a take zdefiniowa swoje funkcje w odniesieniu do sfery obronnoci, przede wszystkim si zbrojnych. Proces ten w konsekwencji obj take stopniow zmian charakteru urzdu definiowanego przez rodzaj zatrudnionego personelu z wojskowego na cywilno-wojskowy. W efekcie MON zajo
przede wszystkim pozycj reprezentanta interesw obronnoci pastwa w jego kontaktach zewntrznych oraz zaczo, razem ze strukturami stricte wojskowymi, przeksztaca siy zbrojne (co w najczystszej formie ujawnio si w postaci likwidacji struktur aparatu politycznego i budowy wychowawczych).
Proces przemian najlepiej ilustruj kolejne przeksztacenia, jakim
ulegaa komrka, w ktrej byem zatrudniony. Z wieloma cywilnymi
ekspertami zaczynalimy swoj prac w sformowanym i kierowanym
przez profesora Antoniego Z. Kamiskiego Departamencie Studiw
Strategicznych, ktry przeksztaci si w Departament Bezpieczestwa Midzynarodowego, a po kolejnej reformie w Departament Polityki Obronnej (jak do tej pory, pierwsz i jedyn w historii MON komrk o typowo ministerialnych strategicznych kompetencjach z zakresu polityki obronnej). Od trzech lat jest to Departament Polityki
Bezpieczestwa Midzynarodowego.
W pocztkowych latach minionych dwu dekad koncentrowano si
na przeksztaceniu ludowego Wojska Polskiego w armi suwerennego, demokratycznego pastwa. W praktyce polegao to przede wszyst-
140
Reprezentanci interesw obronnoci
mong numerous points of view on transformation of our armed

forces in the last twenty years, one should examine the perspective of the Ministry of National Defense. For a person who started work in MoND quite a long time ago, namely in 1993, this is quite a
personal experience I was partly a participant, partly a co-author of
these changes.
Political transformations, which took place in Poland, resulted in simultaneous changes in the armed forces and in the Ministry of National
Defense. As part of the state administration, MoND had to transform
from the institution representing the armed forces in the government (with
kim na uwolnieniu wojska od politycznych funkcji, jakie penio ono

dotychczas, na przeksztacaniu wojskowych sub informacyjnych,
a take przywrceniu suby kapelanw rnych wyzna.
Rwnolegle tworzyy si w wojsku struktury i mechanizmy pozwalajce realizowa suwerenne, narodowe interesy w dziedzinie obronnoci.
Dziao si to nie bez trudnoci. Skaday si na nie, midzy innymi, niestabilno rodowiska bezpieczestwa Polski, niewielkie dowiadczenie w samodzielnym planowaniu rozwoju si zbrojnych oraz bardzo
ograniczony budet MON w tym kluczowym dla polskiej transformacji
ustrojowej okresie. Nie jest rwnie tajemnic, e w tym czasie cywilni
eksperci w ministerstwie zdobywali dowiadczenia i poszerzali swoje
kompetencje, a dziki temu krok po kroku budowano wzajemne zaufanie i umiejtno wsppracy midzy cywilami a onierzami, zarwno
w ministerstwie, jak i midzy MON a siami zbrojnymi.
Redukcja i akcesja
W transformacji polskich si zbrojnych dominoway wwczas dwie
tendencje. Pierwsza to stopniowa redukcja ogromnego potencjau
odziedziczonego po poprzednim systemie, druga to intensywne dziaania na rzecz zblienia do NATO nabycia niezbdnego minimum
umiejtnoci i zdolnoci do efektywnego wspdziaania z armiami
czonkw sojuszu pnocnoatlantyckiego.
a military man as a leader) in the times of the Polish Peoples Republic

(PRL), into the institution managing the armed forces on behalf of the
government in the democratic system. This process was associated mainly with implementation of the civilian, democratic control over the armed
forces. As a matter of fact, it proved deeper and more extensive. It had to
include planning of the armed forces development, ongoing management of several functions (personnel, training, taking over of equipment
and armament supply for the army) and as far as strategy is concerned
introducing the mechanisms and structures of developing and execution
of the defense policy in the Ministry of National Defense.
Representatives
of mINISTRY Interests
In the past few years, the Ministry of National Defense had to create the
appropriate structure and define its functions concerning the defense
sphere, in particular the armed forces. This process also led to gradual
change of the MoND character which was defined by the employed
personnel from the military to the military-civilian. As a result, the
MoNDs primary role became that of state defense representative to outside interests and began to transform the armed forces applying strict military structures (the most visible effects were: the liquidation of political
apparatus structures and creatingof the educational structures).
The transformation process is best illustrated by the next changes in my
department. Together with many civilian experts we started work in the
Strategic Studies Department, set up and led by Antoni Z. Kamiski,
Prof., which was later transformed into the International Security Department to become the Defense Policy Department after the next reform (so
far the first and the only department in the MoND history with typical
ministry strategic competences in the defense policy). Three years ago the
name reverted to the International Security Policy Department.
In early years of the past two decades, the focus was mainly on transforming the Peoples Army of Poland into the army of a sovereign, democratic country. In practice, the armed forces were first of all freed from
political functions which they had fulfilled so far, moreover the military
information services underwent transformation and the chaplains of various religions were restored to service.
At the same time, the armed forces created structures and mechanisms,
which enabled execution of national interests in the field of defense. However, some difficulties emerged. The unstable Polish defense environment, inexperience in independent planning of the armed forces development and a very limited MoND budget were all hurdles in this key period
for the Polish political transformation. It is also not a secret that at this
time the civilian experts in the ministry were gaining experiences and
broadening their competences; as a result, step by step, the mutual trust
and cooperation between civilians and soldiers increased, both within the
ministry and between ministry and the armed forces.
Reduction and Accession

Interoperacyjno, kompatybilno, w tym znajomo jzyka angielskiego, to w owym okresie podstawowe wyznaczniki zmian
w polskim wojsku.
Bardzo wan cech, nazwijmy to heroicznego, okresu transformacji by take istotny wkad w utrzymanie pokoju i bezpieczestwa
w Europie. Polska bya w owym czasie przede wszystkim konsumentem bezpieczestwa gwarantowanego przez NATO i Uni Europejsk. Pokojowy charakter naszych przemian ustrojowych to bezcenny polski wkad wanie w zachowanie stabilnoci i bezpieczestwa
pozimnowojennej Europy.
Two tendencies prevailed in the transformation of the Polish Armed

Forces. The first one concerned a gradual reduction of the huge potential
inherited from the previous system, and the other intensive actions
aimed at approaching NATO acquiring essential minimum of skills and
capabilities to effectively cooperate with the armed forces of NATO
member countries. Interoperability, compatibility and knowledge of English were the basic indicators of changes in the Polish Armed Forces.
During this, let us call it heroic, transformation period, a key element
was our contribution to peace and security of Europe. Poland was then
first of all a consumer of security guaranteed by NATO and the European Union. The peace character of our political transformation constituted the invaluable contribution to maintaining stability and security in Eu-
141
rope after the Cold War.

Our armed forces also played a significant role in bringing peace and
security in places directly threatened by armed conflict, such as the Balkans, proven by our presence in the international Implementation Force
(IFOR) and Stabilization Force (SFOR) on the territory of the former Yugoslavia. Only when we take into consideration the mentioned facts, will
we have the appropriate image of proportions between consuming and
creating security by Poland.
The governments concentration on gaining membership in NATO intensified the transformation processes both in the armed forces and the
ministry of defense. These structures had to acquire the capability of functioning within the Alliance and concentrating on cooperation with the
armies of older members. We had to learn quickly how NATO functions, prepare our people to join the Alliance structures, implement defense planning mechanisms compatible with NATO, and on the training
grounds, build practical skills in effective cooperation of troops.
Mamy wpyw na przyszo
We Have Influence on Future
Wstpienie do NATO, uzyskanie gwarancji bezpieczestwa ze strony najsprawniejszego w historii sojuszu obronnego, uruchomio rwnie proces zmian w naszej kulturze mylenia strategicznego. Oprcz tego, e trzeba
byo zmieni znaki taktyczne na mapach,
naleao dogbnie zrozumie nastpstwa
przyczenia si do tej organizacji, odgrywajcej bardzo powan rol w caym systemie bezpieczestwa midzynarodowego,
nie tylko w wymiarze euroatlantyckim.
Podobny proces rozpocz si po przystpieniu Polski do Unii Europejskiej. Gdybymy nie byli w NATO i UE, prawdopodobnie nasze wojsko nie znalazoby si w Iraku,
DR Konga, Czadzie, Pakistanie (pododdzia ze skadu Si Odpowiedzi NATO) czy
Afganistanie.
Sygnalizowany proces trwa, ale ma on
te drugie oblicze aktywnie uczestniczymy w ksztatowaniu przemian
i rozwoju obu organizacji, tak aby najpeniej odpowiaday potrzebom,
sprostay wyzwaniom oraz przeciwstawiy si zagroeniem, jakie niesie
przyszo.
Zmiany dokonay si przy dobrej koniunkturze w stosunkach midzynarodowych. T szans w niemaym stopniu wykorzystalimy. Czujemy jednak niedosyt, dlatego e tempo przeksztace nie byo dostatecznie szybkie, a poza tym bez uszczerbku dla bezpieczestwa pastw
mona byo pj dalej. To te wana lekcja z tego okresu. I nie mona
jej bagatelizowa, bowiem rozwj si zbrojnych naley widzie take
w perspektywie postpu cywilizacyjnego naszego pastwa. Wojsko
musi si w ten rozwj wpisa, by jego beneficjentem i wsptwrc.
Wyzwania, przed jakimi stoj Siy Zbrojne RP, s bardzo trudne. Aby
udao si im sprosta, potrzebne jest wspdziaanie zarwno cywilnych
ekspertw, jak i kolegw w mundurach. I to przede wszystkim w wymiarze intelektualnym. Tak wic niezbdne jest maksymalne wykorzystania
ora, jakim jest sia umysu, wiedzy, gdy przy ograniczonoci zasobw
to jedyna alternatywa dla budowy efektywnego potencjau na bazie iloci.
Dostrzeenie tych zalenoci z pewnoci uatwia mi to, e kieruj Departamentem Transformacji MON. Rzecz jednak w tym, aby przekona
wielu, e nie jest to miejsce, z ktrego wida krzywe lustro.
n
Joining NATO, getting the security guarantee from the most effective defense alliance in history led also to the change in our culture of
strategic thinking. Apart from the change of
tactical symbols on maps, it was also necessary to deeply understand the consequences
of joining an organization which plays a very
important role in the entire international security system, not only in the Euro-Atlantic
dimension.
A similar process began when Poland
joined the European Union. If we were not
NATO or EU members, our armed forces
probably would not be involved in the operations in Iraq, the Congo, Chad, Pakistan (detachment in the NATO Response Force) or
Afghanistan.
This is an ongoing process, but it has also
another side. We actively participate in shaping the transformation and development of both organizations to make them
meet the needs and challenges of future threats.
The changes took place when there was a good situation in the international relations. We used this chance to a considerable degree. However, we
still feel unsatisfied, because the pace of transformations was not quick
enough, moreover we could do more without any threat to the security of
the countries. This is also an important lesson learned from this period, and
it cannot be underestimated. Transformation of the armed forces should be
perceived parallel with the progress of civilization of our country. The
armed forces must both contribute to and benefit from this progress.
The challenges which the Polish Armed Forces face are very difficult.
In order to cope with them, cooperation between the civilian experts and
those in uniforms is required, especially in the intellectual dimension.
Thus, it is essential to use the power of mind and knowledge, as in a case
where the resources are limited, this is the only alternative to build effective potential based on quantity. The fact that I am the Director of the
MoND Transformation Department makes it easier to notice these relations. The thing is to convince many people that this is not the place
from which you can see the false mirror.
n
FOT. krzysztof wilewski
Wnielimy rwnie militarny wkad w tworzenie przesanek pokoju i bezpieczestwa tam, gdzie zostay one bezporednio zagroone
konfliktem zbrojnym, czyli na Bakanach, czego dowodzi obecno
naszych si zbrojnych w midzynarodowych siach IFOR i SFOR na
terenie byej Jugosawii. I dopiero uwzgldnienie wymienionych faktw daje waciwy obraz tego, jakie byy proporcje midzy konsumowaniem a tworzeniem przez Polsk bezpieczestwa.
Ustawienie politycznej busoli na uzyskanie czonkostwa w NATO
zintensyfikowao procesy transformacyjne tak wojska, jak i samego
ministerstwa obrony. Struktury te musiay uzyska zdolno do funkcjonowania w sojuszu, a co za tym idzie do wspdziaania z armiami starych czonkw. Trzeba byo szybko uczy si tego, jak NATO
funkcjonuje, przygotowa ludzi do wprowadzenia ich w struktury sojuszu, wdroy kompatybilne z natowskimi mechanizmy planowania
obronnego, a w polu na wiczeniach budowa praktyczne umiejtnoci efektywnego wspdziaania wojsk.
Lech KOCIUK jest dyrektorem Departamentu Transformacji MON
i penomocnikiem ministra obrony do przeprowadzenia

drugiej edycji Strategicznego Przegldu Obronnego.
142
LECH KOCIUK is the Director of the MoND Transformation Department

and the Plenipotentiary of Minister of National Defense in charge of conducting the second edition of the Strategic Defense Review.
"(&/$+"
.*&/*"80+4,08&(0
vz

GPU"OES[FK,JTLJ
z
az

vzv

z
v
z v
z

z
"(&/$+"
.*&/*"
80+4,08&(0
143
Postawilimy
na modernizacj
Dzisiaj nasza armia z wikszym powodzeniem moe
realizowa zadania obronne na terytorium kraju oraz
prowadzi operacje militarne poza granicami. Mam
satysfakcj, e jest w tym take czstka mojej pracy.
rzejmujc w listopadzie 2001 roku obowizki, mielimy do rozstrzygnicia wiele dylematw. Bylimy w NATO ju dwa lata
(od 12 marca 1999 roku) i nieco ponad miesic min od wydarze 11 wrzenia 2001 roku (atak terrorystyczny na World Trade Center
oraz Pentagon).
Przed polskimi siami zbrojnymi oraz szeroko rozumianym systemem obronnym pastwa pojawiy si zatem nowe wyzwania. Przyszo
nam si z nimi zmierzy w trudnych uwarunkowaniach. Przypomn
najwaniejsze.
l Trwaa chaotycznie prowadzona restrukturyzacja Si Zbrojnych
RP, w ktrej wyniku zlikwidowano wiele zwizkw taktycznych i garnizonw, wcale przy tym nie poprawiajc zdolnoci bojowych Wojska
Polskiego.
l W wyniku tak zwanej dziury Bauca (Jarosaw Bauc minister finansw w rzdzie premiera Jerzego Buzka) budet MON zosta ograniczony tylko w 2001 roku o 1,2 miliarda zotych.
l Do 2002 roku budety MON nazywane byy barwnie: budet przetrwania, hibernacji czy te agonii si zbrojnych. Te okrelenia dotyczyy
wielkoci budetu, ale skutkoway pogbiajc si dekapitalizacj infrastruktury militarnej, degradacj sprztu i uzbrojenia, a take regresem w szkoleniu wojska.
l Przez lata nie rozstrzygnito adnego duego programu modernizacyjnego. Wyjtkiem bya podjta w 2001 roku decyzja o zakupie
samolotw transportowych C-295M. Przysowiowa staa si niemoc
MON w organizowaniu i przeprowadzaniu przetargw. Procedury
zmieniano, przerywano, unikano podejmowania ostatecznych decyzji.
Warto przypomnie, e swoich dni doywaa technika wojskowa,
pochodzca gwnie z byego ZSRR, a polski przemys nie by w stanie wyposay naszej armii w nowoczesny sprzt bojowy ani te zdobywa zagranicznych rynkw zbytu. W 2001 roku warto eksportu
polskiego przemysu obronnego wynosia niewiele ponad 20 milionw dolarw, podczas gdy wczeniej sigaa kilkuset milionw dolarw rocznie.
Przedstawiem najwaniejsze uwarunkowania wewntrzne, a przecie byy rwnie zobowizania midzynarodowe, dotyczce udziau si
zbrojnych w operacjach ONZ, NATO oraz koalicyjnych w Afganistanie
i Iraku. Potrzebne byy wic rozwizania systemowe, przede wszystkim
konsekwentne dziaania. Absolutny priorytet nadalimy technicznej
modernizacji si zbrojnych.
Decyzj ministra Jerzego Szmajdziskiego wszelkie kompetencje zwizane z budetem, zakupem nowoczesnego sprztu i uzbrojenia, modernizacj posiadanego przez wojsko wyposaenia, wspprac z przemysem obronnym, inwestycjami wojskowymi oraz
inynieri finansowania zostay skoncentrowane w moim pionie, zastpcy ministra obrony narodowej. W resorcie pion ten uzyska najsilniejsz pozycj. To rozwizanie, ktrego nie stosowano ani wcze-
144
janusz
zemke
We Counted
on Modernization
The Polish military is more capable today
in executing their defense task in Poland and
in military operations abroad. It is quite satisfying
to know that I was able to contribute.
hen in November 2001 we came into office, we had a number

of dilemmas to work out. We had been NATO members for
two years now (since March 12, 1999); a month before (9/11)
terrorists attacked the World Trade Center and Pentagon.
The Polish Armed Forces and the Polish state defense system
faced new challenges, which we had to deal with in new, difficult
conditions. The following ones were the most important:
l Chaotic restructuring of the Polish Armed Forces, and in effect
elimination of numerous tactical units and garrisons which had
not at all improved the armys combat capabilities.
l As a result of the so-called Baucs hole (Jarosaw Bauc
the Minister of Finance in the government of Jerzy Buzek), the
Ministry of National Defense (MoND) budget was reduced, only in
2001, by 1.2 billion zlotys.
l Until 2002, the MoND budgets had been called colorful names:
the survival budget, the hibernation budget, or the armed forces agony budget. Those names referred to the size of the budget but resulted in the increasing decapitalization of military infrastructure,
obsolete equipment and armament, and regress in military training.
l No serious modernization program had been completed over past
years, except for 2001 decision to purchase C-295M transport aircraft. The MoNDs inability to hold proper tenders was commonplace: the procedures would be changed, interrupted, and the final
decision-making avoided on regular basis.
Worth mentioning is the fact that the military technology, mostly
of Soviet origin, was becoming obsolete, and the Polish industry
was unable to provide our army with modern combat equipment nor
reach for foreign markets. In 2001, the export value of the Polish defense industry was a little over 20 million dollars, while it previously would reach several hundred million dollars annually.
I have just presented the situation in Poland at that time, but we
were also under some international obligations regarding the participation of Polish forces in the UN, NATO and coalition operations
niej, ani nie powtrzono pniej, okazao si efektywne. Umoliwio rzeczywist koncentracj dziaa i rodkw na technicznej modernizacji wojska.
Stabilne zasady finansowania
Stable Financing
As of January 1, 2002, the Military Property Agency (MPA) and
the Military Housing Agency (MHA previously under the Ministry of Treasury) became subordinated to the Ministry of National
Defense, which was a smart move in gaining financial resources for
the army modernization. The sale of redundant elements of the field
infrastructure (barracks) and useless military properties as well as
the centralization of purchasing and tenders (executed by MPA) resulted in annual benefits and savings for the army modernization.
Only in 20022003 we earned about 715 million zlotys.
The position of Minister Jerzy Szmajdziski at that time, enforced by MoNDs intensive cooperation with the Ministries of Finance and Economy, ensured stable rules of MoND budget financing,
FOT. artur weber
W pozyskiwaniu pienidzy na unowoczenienie armii pomocne byo take podporzdkowanie od 1 stycznia 2002 roku resortowi obrony
dwch agencji: Agencji Mienia Wojskowego i Wojskowej Agencji
Mieszkaniowej, ktre przedtem podlegay ministrowi skarbu pastwa.
Sprzeda zbdnej wojsku infrastruktury koszarowej oraz niepotrzebnego mienia, a take centralizacja zakupw i przetargw realizowane przez AMW przynosiy coroczny dochd i oszczdnoci, w caoci przeznaczane na modernizacj armii. Tylko w latach 20022003 t
drog uzyskalimy okoo 715 milionw.
Pozycja ministra Szmajdziskiego w wczesnym establishmencie,
poczona z du aktywnoci resortu w kontaktach z ministerstwami
finansw i gospodarki, zapewnia stabilne zasady finansowania budetu MON, ktry w latach 20022005 nigdy nie by niszy ni 1,95
procent produktu krajowego brutto. Do tego dochodziy rwnie rodki zwizane z inwestycjami NATO na terenie Polski, midzy innymi
na unowoczenienie dwch baz morskich, siedmiu lotnisk i budow
szeciu radarw dalekiego zasigu. Dziki takim dziaaniom moliwe
byo realne zwikszenie rodkw na wydatki majtkowe, w wikszoci na techniczn modernizacj si zbrojnych. Dla zobrazowania skali
przemian wspomn tylko, e wydatki modernizacyjne wzrosy
in Afghanistan and Iraq. We needed some solutions, and most of all

consistent actions. Technical modernization of the armed forces was
of the highest priority.
By decision of Minister Jerzy Szmajdziski, all responsibilities regarding the budget, such as purchasing of new armament and equipment, modernization of current equipment, cooperation with the defense industry, military investments and financing were held in my sector by the Deputy Minister of Defense. In MoND, this sector was the
strongest; such solution, which had never been applied before and
would never be repeated after, turned out as very effective. It made it
possible to really focus on the technical modernization of the army.
145
z 9,5 procent w 2001 roku do 22 procent caoci wydatkw budetowych MON w 2005 roku.
Korzystnie skumuloway si trzy procesy:
l coroczny realny wzrost budetu MON,
l coroczny wzrost udziau wydatkw majtkowych w rosncym
budecie,
l dodatkowe rodki pochodzce ze sprzeday zbdnego mienia,
przeznaczane w caoci na zakupy nowoczesnej techniki.
Umoliwio to w latach 20012005 zwikszenie wydatkw majtkowych z 1,2 miliarda do 4 miliardw zotych rocznie. Nie byy to zatem
zmiany kosmetyczne, lecz oznaczay one skok jakociowy, pozwalajcy
na rozpoczcie modernizacji. Trzeba mie jednak wiadomo, e skala
zapnie i potrzeb byy tak due, e w proces modernizacyjny wprawdzie na dobre si zacz, ale wymaga cigej, wieloletniej kontynuacji.
Niezbdne przetargi
Osigniciem resortu, ktrym wspkierowaem, byo rozstrzygnicie przetargw na nowoczesny sprzt i uzbrojenie, konieczne ze wzgldu na interoperacyjno naszej armii z siami NATO oraz zdolno do
dziaania Si Zbrojnych RP na wspczesnym i przyszym polu walki.
Dziki determinacji wczesnego kierownictwa resortu zakoczono
przetargi i podpisano umowy na dostawy:
l 48 samolotw wielozadaniowych F-16,
l 690 koowych transporterw opancerzonych Rosomak,
l 264 wyrzutni przeciwpancernych pociskw kierowanych Spike,
zestaww1cznoci
radioliniowej.
110376 Corp l
Adnowoczesnych
PZ 157.5x410_Layout
26/02/2010
15:09 Page 1
which in 20022005 would never be below 1.95 percent of GDP. With

that, there were also financial resources on NATO investments in Poland, such as modernization of two naval bases and seven airports, and
a construction of six long-range radar systems.
On account of the above actions, it was possible to actually increase
the property expenditures, mainly on technical modernization of the
armed forces. Just to give a picture of how serious the transformation
was, I should mention that the expenses increased from 9.5 percent in
2001 to 22 percent of total MoND budget expenses in 2005.
Three factors were of beneficial influence:
l annual actual increase in the MoND budget,
l annual increase in the share of property expenditure in a boosting
budget,
l additional financial resources from the sale of redundant assets,
the total of which would be spent on advanced equipment.
The property expenditures would increase from 1.2 billion to four
billion per year in the period of 20012005. These were not at all cosmetic costs, but they actually meant the quality improvement to start a
modernization process. One should be aware that the scale of delays
and necessities in the military was so significant that the army modernization process still requires continuous work for many years to come.
Necessary Tenders
One of the MoNDs achievements during my time as secretary of
state was closing tenders on advanced military equipment and arms,
which were necessary because of our armys interoperability with
WASZA PRZYSZOSC, NASZA MISJA.
146
airbusmilitary.com
A400M
A330 MRTT
Przetargi rozstrzygalimy ju po roku dziaalnoci nowego kierownictwa MON, w grudniu 2002 roku. Pozwolio to na przygotowanie i podpisanie szczegowych umw w kwietniu 2003 roku.
Zrobilimy tak celowo, eby unikn podejmowania decyzji pod koniec czteroletniej kadencji, dlatego e wwczas trwaa ju kampania
wyborcza.
Kady duy przetarg, ktrego warto siga kilkuset milionw,
czsto wrcz miliardw zotych, wywouje wiele napi. Koncerny
wiatowe, dla ktrych Polska jest jednym z terenw globalnej rywalizacji, w razie przegranej nie wahaj si wykorzysta prawnych
i medialnych moliwoci odwoa, a take wystpowa z krytyk.
Podkrel wic: jeeli chce si rzeczywicie, a nie tylko werbalnie,
wybiera dostawcw w wielkich przetargach, nie mona cigle
zwleka. Kalendarz ycia politycznego, kampania i wybory potrafi bowiem skutecznie komplikowa koczenie procedur przetargowych.
W latach 20012005 pozyskalimy rwnie od naszych sojusznikw:
l dwie fregaty z USA,
l pi okrtw podwodnych typu Kobben z Norwegii,
l 22 samoloty MiG-29 i 128 czogw Leopard 2 A4 z Niemiec.
Do suby wdroylimy nowy samolot transportowy C-295M. Znaczco zaczo si zmienia rwnie wyposaenie osobiste onierzy
od elektronicznych tarcz neutralizujcych bomby puapki po hemy
kewlarowe, kamizelki kuloodporne, noktowizory i nowoczesne karabinki Beryl.
the NATO forces and capability to operate on contemporary and future battlefields. As a result of our determination, the tenders were
completed and supply contracts signed for:
l 48 multirole F-16 aircraft,
l 690 Rosomak wheeled armored personnel carriers (APCs),
l 264 Spike anti-tank guided missile launchers,
l advanced radio relay stations.
The tenders would be closed already a year after we started as a
new MoND management staff in December 2002. This allowed
for the preparation and conclusion of specific contracts in April
2003. We did this on purpose in order to avoid a decision-making
situation at the end of our four-year term, because it is then when an
election campaign starts.
Every serious tender, the value of which reaches several hundred
million or sometimes even billion zlotys, evokes much tension. The
world defense companies, for which Poland is a competitive market,
do not hesitate to reach for legal and mass-media help or to lavish
criticism in case of defeat. I will emphasize again: if the suppliers
are to be chosen in major tenders and not just verbally, there is no
time to waste. The political life calendar, campaign and elections
can effectively complicate a closing phase of tender procedures.
In 20012005, we gained the following from our allies:
l two frigates from USA,
l five submarines of Kobben class from Norway,
l 22 MiG-29 jet fighter aircraft and 128 Leopard 2 A4 tanks from
Germany.
Koncern Airbus Military, produkujcy samoloty transportowe na miar XXI

wieku,
gwarantuje
najwiksz
rnorodno
tym
zakresie.
Nieprzerwanie ustanawiamy nowe standardy majce wychodzi naprzeciw
cigle zmieniajcym si potrzebom dzisiejszych misji.
Oprcz moliwoci taktycznego i strategicznego transportu, posiadamy

rwnie
zdolno
speniania
biecych
wymaga
polegajcych na wypenianiu oglnowiatowych zobowiza.
rzdowych,
Samoloty Airbus Military mog by wykorzystywane zarwno do zada
militarnych, jak i cywilnych, takich jak transport osobowy lub towarowy,
tankowanie paliwa w powietrzu, pomoc po klskach ywioowych, pomoc

humanitarna,
utrzymywanie
pokoju,
rozwizywanie
konfliktw,
monitorowanie, kontrola granic, akcje ratownicze, ochrona rodowiska
oraz pomoc w nagych wypadkach.
Z produktami wspartymi si midzynarodowej sieci Airbus, nikt nie jest
lepiej przygotowany na stawianie czoa wyzwaniom lotniczym zarwno
dnia dzisiejszego, jak i jutrzejszego.
CN235/C295
NEW STANDARDS. TOGETHER
147
Inny charakter armii

Z perspektywy kilku lat stwierdzam, e modernizacja oraz zakupy nowoczesnego sprztu bojowego przyspieszyy zmiany charakteru naszej armii. Staa si ona cenionym partnerem i wiarygodnym sojusznikiem w operacjach prowadzonych wszdzie tam,
gdzie zagroone byo bezpieczestwo midzynarodowe.
Ogromny wkad w proces unowoczenienia polskich si zbrojnych mieli wojskowi, z ktrymi miaem zaszczyt wsppracowa:
dowdca Wojsk Ldowych genera broni Edward Pietrzyk, dowdcy Si Powietrznych generaowie broni Ryszard Olszewski
i Stanisaw Targosz, generaowie, z ktrymi bezporednio i codziennie wsppracowaem: Mieczysaw Cieniuch, Andrzej
Pietrzyk, Marcin Krzywoszyski, Pawe Nowak, Roman Polak,
Roman Iwaszkiewicz, Tadeusz Gowacki.
Nowe podejcie do zbrojeniwki
Przeskok
technologiczny
Dziki wieloletnim umowom
MON z rodzimymi producentami
przeprowadzono restrukturyzacj
przemysu zbrojeniowego. Efektem
tego by wyrany wzrost eksportu,
148
Osobnej uwagi wymaga problem wsppracy z polskim przemysem obronnym. Do 2001 roku resort obrony traktowa go troch
po macoszemu, uwaajc, e nie ley to w kompetencjach MON.
Zmienilimy ten stan rzeczy przez promocj produktw zbrojeniowych na rynkach zagranicznych, a take skadanie wieloletnich
zamwie na wyposaenie naszego wojska w kraju. Nowe podejcie do polskiego przemysu obronnego zaowocowao udanymi
kontraktami eksportowymi z Malezj (okoo 400 milionw dolarw), Indiami (ponad 300 milionw dolarw), Indonezj (200 milionw dolarw) czy Irakiem (350 milionw dolarw).
Bylimy zainteresowani unowoczenieniem polskiego potencjau obronnego, ktrego przyszo miaa si opiera na dwch filarach. Filar pierwszy to stabilne, wieloletnie zamwienia MON. Filar drugi to rosncy eksport do coraz szerszej grupy pastw. Wymagao to nie tylko aktywnoci MON, lecz take bliskiej wsppracy z Ministerstwem Spraw Zagranicznych, Ministerstwem
Skarbu Pastwa czy Ministerstwem Finansw.
Dla kontrahentw zagranicznych nie bez znaczenia bya te aktywno najwyszych wadz Polski, prezydenta czy premierw,
ktrzy wspierali eksport polskiego uzbrojenia. Spord licznych
dziaa wspomn tylko dwa, ale jake efektywne. Na zaproszenie
prezydenta Aleksandra Kwaniewskiego przyby do Polski z liczn delegacj prezydent Indonezji, a na zaproszenie prezesa Rady
Ministrw po raz pierwszy w Polsce by premier Malezji. Gwnymi punktami ich wizyt byy pokazy uzbrojenia i sprztu wojskowego w Wesoej, na lotnisku w Bemowie i w Zatoce Gdaskiej. Okazao si, e znacznie pomogo to w wygraniu przetargw.
Wielk wag przywizywalimy do programu offsetowego
w ramach zakupionego poza granicami sprztu bojowego oraz
procesu polonizacji produkcji. Dotyczyo to przede wszystkim wyrzutni pociskw Spike i transporterw Rosomak. Offset mia znaczenie dla gospodarki zarwno pod
wzgldem technologicznym, jak i finansowym. auj, e nie udao si
w sposb waciwy wykorzysta
szans, jakie dawa ten program.
We also introduced new C-295M transport aircraft for service.

The soldiers field equipment was also undergoing transformation:
ranging from electronic devices neutralizing IEDs through kevlar
helmets, bulletproof vests, night-vision goggles to advanced Beryl
assault rifles.
Armys Other Nature

Looking from a few years perspective, I think that the modernization and purchase of advanced combat equipment made the Polish
Armed Forces change faster. They became a valued partner and a reliable ally in operations conducted everyRozbudowa lotniska Krzesiny
where where there was a threat to international security.
To the process of the Polish Armed
Forces modernization enormously contributed the following officers whom
I had the honor to work with: the Commander of the Land Forces, General Edward Pietrzyk, the Commanders of the
Air Force, General Ryszard Olewski
and General Stanisaw Targosz, and
other generals to have worked with me
every day: Mieczysaw Cieniuch,
Andrzej Pietrzyk, Marcin Krzywoszyski, Pawe Nowak, Roman

Polak, Roman Iwaszkiewicz, and Tadeusz Gowacki.
New Approach to Defense Industry
w 2005 roku zamwienia sigay 1 miliarda 400 milionw dolarw, jak rwnie wyprodukowanie bardzo nowoczesnych radiolinii, wykorzystywanych na stanowiskach dowodzenia oraz w kontyngentach wojskowych poza granicami kraju, przeciwlotniczego
zestawu rakietowego Grom oraz modernizacja zestaww rakietowych Newa.
W analizowanym okresie nie wszystko jednak udao si wykona. Nie pozyskalimy samolotu szkolno-bojowego, chocia czciowo tak funkcj peni MiG-29. Nie udao si przeprowadzi
modernizacji migowcw bojowych Mi-24 i transportowych Mi17. Nie doczekaa si gbokiego unowoczenienia Marynarka
Wojenna, a czog IV generacji nie wyszed poza oglne zaoenia
techniczno-taktyczne.
Wysiek rzdu w latach 20012005, jak rwnie zwierzchnika
si zbrojnych prezydenta Aleksandra Kwaniewskiego, spowodowa, e rozpocz si rzeczywisty przeskok technologiczny w wyposaeniu si zbrojnych. Dzisiaj nasza armia z wikszym powodzeniem moe realizowa zadania obronne na terytorium kraju
oraz prowadzi operacje militarne poza granicami. Mam satysfakcj, e jest w tym take czstka mojej pracy.

n
Janusz Zemke w latach 20012005 peni funkcj
sekretarza stanu w Ministerstwie Obrony Narodowej.
The relationship with the Polish defense industry requires individual

attention. Up to 2001, MoND had treated it as a red-headed step
child, thinking that it is not within its competences. We changed this
situation by promoting defense products on foreign markets and by
placing multi-year orders for equipment for our military with Polish
companies. Such new approach to the Polish defense industry resulted
in successful export contracts with Malaysia (about 400 million dollars), India (over 300 million dollars), Indonesia (200 million dollars)
and Iraq (350 million dollars).
We were interested in updating the Polish defense potential, the future of which was to be based on two pillars. The first one was about
stable, multi-year contracts for MoND. The second one was about
growing export capability to an increasing number of foreign countries.
This required not only the activities on the part of the Ministry of National Defense, but also close cooperation with the Ministry of Foreign
Affairs, Ministry of Treasury and Ministry of Finance.
For foreign contractors these actions of the highest Polish authorities,
namely President or Prime Minister, who would support the Polish
arms industry export, was also quite important. Out of many of such attempts I should mention two, very effective ones. President Aleksander
Kwaniewski invited the President of Indonesia, and the Prime Minister invited the Prime Minister of Malaysia to visit Poland. The highlights of those visits were armament and military equipment demonstrations in Wesoa, at the Bemowo airport and in Gdask Bay. This
turned out to be very valuable in winning the tenders.
We also concentrated a great deal of our efforts on the offset program concerning combat equipment purchase abroad and increasing
the use of Polish-produced equipment. This was mostly about the Spike
missile launchers and the Rosomak APCs. The offset program was important for Polish economy both technologically and financially. I regret that we never fully exploited all the chances that this program was
offering.
Technological Jump
In a consequence of the multi-year contracts concluded between
MoND and Polish defense companies, the defense industry was restructured. As a result, there was a significant increase in export in 2005
the total value of orders was one billion and 400 million dollars as
well as the production of advanced radio relay stations used on command posts and in military contingents abroad, the Grom anti-aircraft
missile system and modernization of the Mewa missile systems.
However, we were not successful in completion of all our tasks in the
period under discussion. We did not manage to acquire the training and
combat aircraft, although part of this role is performed by MiG-29. We
failed to update Mi-24 attack helicopters and Mi-17 transport helicopters. Unfortunately, the Polish Navy never had their serious modernization, and the fourth-generation tank project was never completed.
The government and President Aleksander Kwaniewskis efforts in 20012005 ignited the start of a real technological jump in
the armed forces. The Polish military is more capable today in executing their defense task in Poland and in military operations abroad.
It is quite satisfying to know that I was able to contribute.
n
Janusz Zemke was the Secretary of State
in the Ministry of National Defense in 20012005.
149
150
C hcesz
zosta
onierzem ?
odwied
portal
M asz
z b r o j n i . p l
pytania ?
z b r o j n i . p l
odpowiedz
z b r o j n i @ r e d a k c j a w o j s k o w a . p l
151
Koniec
pewnej epoki
Uzawodowienie wojska byo koniecznoci,
a nie politycznym kaprysem.
piotr
bernabiuk
ymbolicznego aktu zamknicia odchodzcej epoki nie dokona

rozkazem minister obrony, lecz nieco wczeniej kapitan
Bednarz, dowdca kompanii saperw, podczas jednego z poniedziakowych apeli. Tekst sawnego monologu skierowanego do
onierzy suby zasadniczej nie zawis wprawdzie na honorowym
miejscu w adnym muzeum wojskowoci ani w sali tradycji jednostki,
ale mimo upywu czasu nadal yje w przekazie ludowym. Zawodowcy nowej generacji, nie tylko kaprale i szeregowi, czsto mwi
Bednarzem lub w towarzyskich sytuacjach puszczaj z MP3 bd komrki sawetn tyrad.
Wok tej sprawy wydarzyo si wszystko, co si wydarzy mogo,
cznie z obudnym witym oburzeniem wyszych sfer wojskowych
i prb rozegrania staego fragmentu gry politycznej, a nawet i to
dopiero byo mieszne wywoaniem dyskusji w parlamencie.
A przecie Bednarz zmieci si w wewntrznych obyczajach wojskowych, nie bdc ani miesznym, ani chamskim, ani te gupim.
Ktry z onierzy nagra skrycie i puci w internecie fragment zwykego koszarowego ycia zasadniczej suby wojskowej. Kapitan niewiele mia wwczas rodkw, by zdyscyplinowa podwadnych. Narzdzia prawne i regulaminowe odebrali mu autorzy i ordownicy
susznej, ale w istocie karykaturalnej humanizacji, zastosowanej metodami urzdniczymi i zupenie bez wyczucia, ktrej plony jeszcze
dzi zbieramy. Korzysta wic w dowdca z szeroko od dziesicioleci stosowanego w druynach, plutonach i kompaniach sposobu docierania do ludzi. Metody ekspresyjnej, ostatecznej, ale skutecznej.
Kapitan wygosi tyrad ju w epoce przejciowej. Okres suby
rocznej, nie mwic o dziewiciomiesicznej, w aden sposb nie oddaje klimatu zgodnej z cyklem natury dwuletniej suby zasadniczej.
Dla rezerwistw starszego pokolenia irytujce byy dyskusje weteranw, ktrzy przemknli przez ledwie roczny, a jeszcze modsi przez
dziewiciomiesiczny turnus wojskowy. A chce si w tym momencie
zacytowa kapitana tumaczcego podwadnym, e za dobrego wojska, a nie (...) obecnej dziewiciomiesicznej przyzakadwki ten, kto
nie mia nigdy kity przycitej ani obcitej, nie mia prawa wyj do
onierzy modszych fal. Ci, ktrzy byli wczeniej w wojsku, w porzdnym wojsku, a nie k.... w przedszkolu, wiedz, o co chodzi.
Staa kolejka
Wojskowa suba zasadnicza przez dziesiciolecia bya obywatelskim obowizkiem patriotycznym wobec ojczyzny, przed ktrym
niektrzy si bronili, ile si i sprytu, niezalenie od tego, jak bardzo
ojczyzn kochali. Unika wojska mona byo na sto sposobw, jedni
wic z tego powodu koczyli uniwersytety, drudzy, w skrajnych przypadkach, zostali kalekami na cae ycie. Mawiano, e najmdrzejsi
udawali gupcw, a gupcy pchali si jeden przez drugiego, urzeczeni
wystrojem koszar i transparentem na bramie: Witamy poborowych.
To do krzywdzca opinia, bo w wikszoci rodowisk, szczeglne robotniczych, suba wojskowa bya czym ze wszech miar naturalnym. Uwaano, e przez zdyscyplinowanie i wyrobienie poczucia
152
End of
Certain Era
The army professionalization was a must,
not a political whim.
symbolic act of closing the retiring era was not offered by the defense ministers order, but a little earlier by Captain Bednarz, the
engineering companys commander, during one of the Monday
roll calls. Although the text of this famous monologue addressed to regular service soldiers was never hung on an honorable spot in any military
museum or a memorial chamber of the company, it is still quite vivid as a
sort of military folk tale. The professionals of the new generation, not only corporals and regular soldiers, frequently talk Bednarz or play the
infamous ranting on their MP3 players to entertain friends.
The affair spurred all the buzz it possibly could, including hypocritical
moral disgust of the upper military circles and an attempt to play regular
political games, and even and that was actually really funny provoked
a discussion in the parliament.
Yet still, Bednarz did not go beyond any limits of accepted internal
military manners; what he said was not boorish, silly or stupid. One of his
soldiers taped him secretly and posted on the Internet what was a sample
of normal everyday life of a regular conscript in the barracks. The Captain
at the time could not really do much to discipline his subordinates. Any
legal tools had been taken away from him by the authors and supporters
of the righteous, but in fact grotesque humanization process, applied with
red-tape methods and with absolutely no sense of feeling, and the consequences of which we still suffer today. Therefore, he decided to use a
method which had been applied in squads, platoons and companies for
long decades to get through to soldiers. The method that is expressive and
ultimate, yet effective.
The Captains rant occurred during the transition period. A yearly military service, not to even mention a ten-month service, in no way expresses the air of the two-year military services true nature. For the old generation, the reserve, the discussions of veterans who had barely done their
one-year or even a nine-month military service were terribly irritating. At
this point, one would wish to quote the Captain explaining to his troops
that he who had never undergone the army hazing ritual to trim a cats
tail (the more experienced a conscript [cat], the shorter his tail), was
not allowed to do it to his younger colleagues. Those who served in the army prior to its transformation know what that means.
Regular military service had been throughout decades a civil patriotic
duty to our Homeland, and some young men would use the most
153
obowizku przygotowuje do dorosego ycia. Byo te tak jak w ostatnich latach, e modzie z prowincji uciekaa przed bezrobociem, harwk i bied do lepszego wiata. Ochotnie szli na przykad rekruci
z poudnia kraju, bo szczeglnie na lsku chopak bez wojska nie liczy si w rankingu kawalerw.
Czy ktokolwiek pcha si do suby z pasji i zamiowania? Tak.
Ciko byo znale wrd onierzy suby zasadniczej fanw wojsk
pancernych, bo w czogu zawsze, zim i latem, jednakowo trudno wytrzyma. Nie rwali si rwnie poborowi do piechoty, saperw, artylerii, ale do czerwonych beretw zawsze staa kolejka. Nawet do utajnionych i zakamuflowanych kompanii specjalnych fanatycy potrafili
znale drog. I onierzami byli wybornymi. Do szkolenia, do najtrudniejszych zada podchodzili z pasj.
C jednak z tych komandosw, w ktrych szkolenie zainwestowano tyle rodkw i wysiku, ktrzy dali z siebie tak wiele, skoro po kilku latach od wyjcia do cywila na wiczenia rezerwy przyjeday
chopy przewanie zapasione, podtatusiae, z surowym przykazaniem
od ony, eby tam adnych skokw
spadochronowych nie wykonywa, bo
kto bdzie dzieci chowa. Wicej tam
ju byo wspomnie ni ducha walki
i moliwoci. Psu na bud tyle roboty.
Witamy poborowych
Wcielenie, z do obsceniczn ceremoni nagoci, przebierania, kpania,

strzyenia wstrzsao modym czowiekiem. Nastpujca po nim unitarka, jakby wtrne dziecistwo, z nauk chodzenia od nowa, wykonywaniem prostych czynnoci na rozkaz,
saniem ek w kant i jedzeniem zupy
na komend, subtelniejszym rozwalaa
psychik. Pierwsz nagrod za upokorzenia, a jednoczenie zapowiedzi
lepszych czasw bya przysiga zdarzenie patriotyczne, a zarazem folklorystyczne i rodzinne. Na t uroczysto
cigny rodziny blisza i dalsza, a do
niektrych chopakw jechao p wioski lub autokar wypeniony
delegacj kolegw z zakadu pracy. Pocigi pkay w szwach, ulice
w niewielkich miastach o licznych garnizonach, takich jak Grudzidz czy Chemno, korkoway si zupenie. Do kilkuset skadajcych przysig onierzy zjedao trzy, cztery, bywao e i siedem
tysicy goci.
A po uroczystoci pierwsza krtka przepustka. I udzia w niewyobraalnym pikniku, z przemycanym na sto sposobw alkoholem,
z przepychem wiktuaw, ktrymi mona byo potem obdarowa kaprala i zjedna starszych kolegw. I dla niektrych pierwsza wpadka,
jeli za mocno ze szwagrowego termosu pocignli.
Pieszo jak czogi

Przez kolejne dziesiciolecia wyobraano sobie jako tam wojn
i pod t nie zawsze najwyszych lotw wyobrani szkolono onierzy. W latach szedziesitych i siedemdziesitych szkolenia byo bardzo duo. Jednostki miesicami tkwiy na poligonach, onierze maszerowali, strzelali, ryli kilometry okopw, nacierali na tekturowego
przeciwnika. Jeszcze w kocu lat siedemdziesitych kto zacz liczy pienidze i wyszo na to, e nie bardzo nas sta na przedsiwzicia, w ktrych beemki (po dawnemu katiusze) odpalay w jednej
154
cunning tricks to avoid it, regardless of how much they loved our Homeland. There were a hundred ways to escape being drafted into the army, so
there were some who for that reason would become university graduates,
the others although this was quite extreme would cripple themselves
for life. The wise would pretend they were stupid, while the stupid would
actually force their way through to get in the barracks, bewitched by their
looks and the banner over the gate which said: Welcome Conscripts.
It is still quite a harmful opinion, because in most societies, especially
among working class people, the military service was something absolutely natural. It was considered as a means to discipline a young man, to
form his sense of duty and introduce him to adulthood. Also, particularly
in the recent years, young provincials wanted to run away from unemployment, hard work and poverty to a better world. The voluntary recruits
came from the south of Poland; in the Silesia region, a guy who had never served in the army was not popular on the husband market.
Was there anyone who would join the army out of pure passion and liking? Yes, there was. It was hard though to find among regular soldiers the
fans of armor forces, because being inside a tank, whether in winter or summer,
was equally unbearable. The infantry, engineering or artillery troops were not popular either, but the red berets (airborne
and assault troops) had always had a long
queue of candidates. The fanatics among
them would even find their way to get in
to most secret and undercover special
companies. They made excellent soldiers.
They would approach the toughest exercises, tasks and trainings with passion.
All these efforts and resources were
however wasted when those who once
went all out would return to participate in
reserve exercises a few years later. Most
of the time, they would brandish beer
guts, and be married with children on
which account they had been told by their
wives to God forbid do any parachute
jumps, because who would raise those
children when they were gone. All that
was left were memories and no fighting spirit or capabilities. Hard work
went down the drain.
Welcome Conscripts
The enlisting procedure, with its quite obscene ceremony of nudity,
changing clothes, taking a shower and hair-cutting, was very shocking to
a young man. The recruit training that followed was like a second childhood, as young conscripts had to learn again how to walk, do simple
chores by order, make their beds perfectly, and eat their soup exactly when
given command to the psyche of those more subtle would sometimes be
shattered by all that. The first reward for the humiliation, which was at the
same time a harbinger of better times, was the oath ceremony a patriotic as well as family and even a sort of folkloric event. Relatives, next of
kin and extended family, half a village or a full bus of work colleagues
they would all come to celebrate. The trains were overcrowded, and major
streets in those small towns with many garrisons (such as Grudzidz or
Chemno) were traffic-jammed. Three, four or sometimes even seven
thousand guests would come to see several hundred young conscripts take
their military oath of enlistment.
After the event, there was a time for the first leave on a pass, which
seemed like a picnic with smuggled alcohol, a feast with homemade food
l Masz wtpliwoci
natury prawnej?
l Masz problemy
z interpretacj przepisw?
Suplement ukazuje si w cyklu miesicznym.
155
salwie osiemset rakiet, caoroczny limit obecnych si zbrojnych, za

czogi szy ca szerokoci pasa taktycznego do przeciwuderzenia. Geniusze strategii przecigali si wic w racjonalizacji szkolenia i proponowali dziaania taktyczne bez sprztu pieszo jak czogi, a zamiast
wiczenia ogniowego niszczenie celu pierwszym pociskiem.
Alternatyw byy chiskie sposoby wykorzystania potencjau ludzkiego, czyli przekopywanie opatami uaw, wspomaganie rolnikw
przy niwach i wykopkach czy rozliczne czyny spoeczne cznie
z pracami rcznymi na rzecz wysoko postawionych przeoonych czy
zaprzyjanionych zakadw przemysowych. Z tego akurat wynikay
jednak istotne poytki, bo w pierwszym przypadku prace rczne na
dziace czy przy budowie domu zapewniay kompanii przychylno,
w drugim zazwyczaj kolorowy telewizor dla pododdziau czy inny
atrakcyjny sprzt.
Syndrom PF-7
Cokolwiek by jednak wymylano, wojsko zaczo coraz wicej czasu spdza w koszarach, a zamknity za ogrodzeniem onierz gupia
z nudw. Zalenie od pory roku grabi licie lub uprzta nieg, porzdkowa rejony wewntrzne i zewntrzne. Tylko ile mona sprzta?
Wprawdzie na cianie wisia plan zabezpieczenia czasu wolnego,
trudno jednak wyobrazi sobie co gupszego ni oferowanie rozgrywek szachowych modym, naadowanym testosteronem facetom. Lepsze byyby zajcia sportowe, ale odbyway si one jedynie w sposb
zorganizowany, za hal sportow najczciej zamykano wraz
z gwizdkiem na fajrant, bo jeszcze si komu co stanie i kto bdzie
za to odpowiada?. Siy zbrojne nka wwczas syndrom PF-7, przepisu dotyczcego wypadkw nadzwyczajnych, ktry niejednemu nieostronemu dowdcy zama karier.
Do turnieju szachowego wyznaczano wic na ochotnika paru kotw, a pozostali oddawali si ulubionym zajciom. Pierwszym
z nich, ale nie wszystkim dostpnym, byo waln si na wz do g-
156
which a young conscript would later give to a corporal or to his older colleagues to win their favor. Some of them for the first time got caught in
the act after they had drunk too much from the flasks supplied by their
brother-in-laws.
On Foot Like Tanks

Further on, throughout long decades, regular soldiers were trained for
some imaginary war. In the 1960s and 1970s, there were a lot of such
exercises. The troops would for months be stuck on the training fields
marching, shooting, digging trenches and attacking cardboard enemies.
In the 1970s someone did the calculations, and it turned out that we
could not really afford all these activities, such as launching 800 rounds,
the current armys annual expenditure limit, of our BM-21 launchers in
one exercise, while the tanks counterattack was being positioned along
the entire tactical line. Therefore, the strategic geniuses would excel in
how to rationalize trainings, and suggested that tactical actions be carried out without equipment, in other words on foot like tanks, and that
the firepower exercises be replaced with destroying a target with the first
missile.
Alternatively, they would implement Chinese ways of exploiting human (here: conscript) potential, such as digging through the uawy region with shovels, helping farmers during harvest and potato lifting, or
performing community free service, including the manual labor for high
officials and superiors or for befriended industrial plants. This was actually quite useful, as in the first case manual labor on the house construction
sites would ensure a company the favor of their superiors, and in the second case usually a color TV or other attractive device for the subunit.
PF-7 Syndrome
Despite all these innovations, regular soldiers would spend increasingly more time confined in the barracks, and they were bored to death. Depending on the season, they would rake leaves or shovel snow, and clean
ry koami i przyci komara. A nie wszystkim z tego powodu, bo gdy

kadra zawodowa udawaa si do domu, rozpoczynao si ycie nieformalne. Regulaminy spisane w czerwonych ksieczkach szy w odstawk, a w kompanii zaczynaa rzdzi fala. Modzi wic sprztali, pobierali od starszych liczne bezcenne nauki, wreszcie zabawiali
dziadkw na rne, mniej lub bardziej mieszne sposoby. Ci za
spoywali dostarczony przez podopiecznych alkohol, bdc za pod
wpywem, rozwijali si twrczo w zabezpieczaniu sierciuchom czasu wolnego.
Panienki
Czasem te udawali si na przepustk, mniej lub bardziej formaln,
bo przez dugi czas niezwykle ich skpiono. Jako nikt wwczas nie
potrafi ogarn zjawiska, obawiano si rzeczy strasznych, gdy szeregowi i kaprale zalej garnizon. Chora wyobrania czy te oddziaywanie PF-7? Czort wie! Nawet w latach osiemdziesitych, gdy wyjcie
z jednostki po zajciach ogoszono wreszcie prawem obywatelskim
onierza, nadal praktyczniej byo wyskoczy przez pot, ni poddawa si formalnej procedurze opuszczania koszar.
A za bram czekay gwnie alkohol i nuda. Nieczsto onierze
suby zasadniczej zapuszczali si do modzieowych klubw czy dyskotek, bo po pierwsze groszem nie mierdzieli, a po drugie rnie
byli odbierani przez garnizonow spoeczno, szczeglnie w zapchanych wojskiem niewielkich miasteczkach.
Z dziewczynami natomiast to bya sprawa osobliwa. Modzi, porzuceni gdzie w okresie przysigi przez odlege narzeczone, nosili jeszcze wiee urazy. A ponadto takiemu zahukanemu kociakowi nie seks
by w gowie. Jak ju si wyrwa, to zazwyczaj wypi dwa piwa i mona byo wzywa do niego pogotowie. Starsi onierze czasem kogo
poderwali, ale w garnizonowych miastach i miasteczkach prowadzanie si z onierzem niespecjalnie byo w dobrym tonie.
Panienki przykoszarowe byy odrbnym zjawiskiem, z pewnoci
nie mniej egzotycznym ni dostawcy taniego alkoholu bezporednio
do uytkownika. Bliskie kontakty z nimi naleay do dziaa skrajnie
ekstremalnych.
Znakiem czasu w obu tych dziedzinach, ju w kocu lat dziewidziesitych, byo pojawienie si wsparcia zmotoryzowanego. Dziadka
dostarczajcego rowerem siwuch na obrzee poligonu zastpili wnuczkowie rozwocy na motorowerze sklepowe wino. Z t rnic, e o ile
nestor rodu bra wszystko, cznie z mieniem wojskowym, o tyle juniorzy nie uznawali barteru i handlowali jedynie za gotwk. Podobnie
bkajce si przy wojskowym pocie owieczki w nowych czasach
przygarn je dobry wujek, i oferowa usug na sposb kapitalistyczny,
dowoc towar starym, ale klimatyzowanym mercedesem.
Do cywila
O ile w kwestii stosunku do suby wojskowej nie mona wszystkich upchn do jednego wora, o tyle rado poegnania z mundurem
bya wszechogarniajca, spontaniczna i wsplna. Kataklizm zwalniania rezerwy, kilkakrotnie w roku przetaczajcy si przez kraj, da si
porwna jedynie do najazdw tatarskich, odnotowanych w wiekach
rednich. W koszarach uroczyste, wzruszajce poegnanie ze sztandarem, a par kwadransw potem, ju za bram, pooga. Nawet ci, zazwyczaj nieliczni, ktrzy zamierzali w wojsku zosta jako onierze
zawodowi, uczestniczyli w obkanej fiecie i dopiero za jaki czas,
cichcem, wracali do koszar. W tamtych czasach bowiem podpisanie
kontraktu na zawodowego podoficera byo obciachem i zdrad klanu
szwejw. Pozyskiwanie wic kandydatw na trepw czy biedakw najczciej odbywao si dyskretnie, bez rozgosu i psucia poegnalnej ceremonii.
up inside and outside. How long can you clean up, though? Although the
plan on how soldiers should spend their free time hung on the wall, still
it was quite difficult to imagine something more stupid than offering to
young, loaded with testosterone guys to play chess. Sporting activities
would have been much better, but these could be conducted only if properly organized, while the sports hall was usually locked by the end of a
working day, because someone may get hurt and who will be responsible for that?. Our armed forces at that time were afflicted with the socalled PF-7 syndrome a regulation on special accidents which broke careers of many incautious commanders.
Several young soldiers would volunteer to play chess, and the rest indulge in their favorite pastimes. One of the pastimes, though not available
to everyone, was lounging in bed. The reason it was not available to everyone was because the moment of leaving professional personnel for home
marked the beginning of informal life in a company. The regulations put
down in the little red soldiers books would no longer be in force, and the
company would switch to the mode of hazing rituals. This meant that the
young (conscripts) were to clean up, be taught by their older colleagues
many valuable things, and finally entertain granddaddies (older soldiers) in various funny or not so funny ways. The granddaddies would
then drink alcohol supplied to them by their wards, and when already
under the influence, they would let their creative imagination run wild to
make sure their younger colleagues were having real fun.
Girls
Sometimes, regular soldiers would leave on a pass; more or less a formal one, as for a long time this privilege had frequently been denied to
them. Nobody was able to embrace the phenomenon, there were concerns
that terrible things could happen when privates and corporals flood the
garrison town. Sick imagination or PF-7 syndrome? Who knows! Even in
the 1980s, when leaving barracks on a pass became finally a civil right of
a soldier, it was still better to jump over the fence than go through a formal
procedure to get the pass.
Behind the barracks gate, soldiers would generally find alcohol and
boredom. It was not very often that regular soldiers would go out to
clubs or discos, as they never had enough money, and in a garrison
community, especially in small towns, peoples reactions to their presence would differ.
With girls, things were quite peculiar. Young conscripts, already deserted by their distant fiances somewhere around the military oath time, felt
still a little devastated. Also, such a cat was still too browbeaten to think
about sex. Most of the time, even if he managed to break away, he drank
two beers and was so done he needed an ambulance. The older soldiers
sometimes managed to pick a girl up, but in garrison towns and villages
going out with soldiers was not really considered good form.
The working girls near the barracks were quite a distinctive phenomenon, surely no less exotic than the supply of cheap alcohol which was
delivered directly to the consumer. Close contact with these girls was considered somewhat extreme.
In the late 1990s, the means of transport of those delivering highproof goods changed, and the suppliers now became motorized. An
old man delivering vodka to the training field by bike was now replaced
by his grandson delivering cheap wine by motorbike. The difference
was in the payment procedure: the old man used to exchange vodka for
all he possibly could, including military assets, while the grandson did
not care about any barter business and just wanted cash. Similar was the
story with the working girls wandering nearby the military fence in
the new times, a good uncle took care of them, providing a capitalistic service of delivering goods to the soldiers in his old, however airconditioned, Mercedes.
157
Return to Civilian Life
Ideologia
Ideology
Ideologizacja onierzy suby zasadniczej bya spraw trudn i ryzykown, bo wojsko byo takie jak spoeczestwo troch obojtne,
troch zbuntowane, z ca pewnoci dalekie od oczekiwa oficerw
politycznych, ktrzy brali na siebie ciar patriotycznego i ideowego
wychowania podopiecznych. Do organizacji modzieowej ludzie jako atwiej si wcigali, bo z tego byy nawet dorane poytki: mona
byo co w swoim gronie zorganizowa, wyj na miasto czy zadecydowa w kole konsumentw, jaka zupa bdzie w niedziel. Zupenie
czym innym bya przynaleno do Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej. Partyjny szeregowy czy kapral suby zasadniczej w wojsku mia i le, i dobrze. Dobrze, bo jako trudniej byo go potraktowa
niczym burego szweja. le, bo zawsze by troch nie po tej stronie
co wszyscy. Zreszt oficerowie te nie lubili, jak im kto taki si mdrzy na zebraniach peope (podstawowej organizacji partyjnej).
W kocu lat siedemdziesitych, a potem rwnie w pocztkach nastpnego dziesiciolecia ideologizacja spywaa z gry falami. Dowdcom kompanii, bo na nich to czsto spadao, zalecano wciganie
chopakw ze suby zasadniczej do PZPR. Efekty akcji byy jednak
mizerne. Czasem koczyo si na tym, e przekabacony onierz jecha do domu na przepustk, podzieli si z najbliszymi nowin,
a tam mu bracia gb obili, ojciec z domu wypdzi, i trzeba byo
chopaka wykrela z kandydackiej ewidencji, tumaczc si gsto
na grze.
Nie ma co dzi wpada w sentymenty zarwno rozwj techniki
wojennej, jak i specyfika konfliktw niesymetrycznych spowodoway,
e suba wojskowa, szczeglnie w pierwszej linii, przestaa by zajciem dla amatorw. Siy zbrojne, nie tylko u nas, potrzebuj ludzi majcych wysokie kwalifikacje, oddanych subie, a przede wszystkim
przygotowanych psychicznie i moralnie do swej roli. Tracimy jednak
co cennego wojsko znika z oczu spoeczestwa, zamyka si w koszarach, skrywa w poligonowych lasach i zwykemu miertelnikowi
coraz trudniej bdzie si z nim identyfikowa. Kapitan Bednarz nie
bdzie mia do kogo wygasza monologw, a ze piewnika wojskowego wykrelono piosenk: Przyjed mamo na przysig.
n
Instilling an ideology to regular military service soldiers was hard and

risky, because the Polish army was exactly like Polish society a little indifferent, a little rebellious, and surely distant from the expectations of political officers, who would take the burden of educating young soldiers on
patriotism and army ideologies. It was much easier to encourage people
to join a youth organization, because the benefits offered there were real:
you could organize things together, go out to have fun or simply make a
joint decision on the kind of soup you want to have on Sunday. Membership in the Polish United Workers Party (PZPR) was a completely different thing. A private or a corporal in regular military service, who was a
PZPR member, had a good and bad military life. Good, because it was
rather hard to openly disrespect him. Bad, because he was always different than the rest. The officers also never liked it when such a soldier was
a know-it-all at the party organizational meetings.
At the end of 1970s and the beginning of 1980s, the orders to ideologize soldiers would come irregularly. The company commanders as it
was them who usually had to do that were ordered to recruit young
soldiers to PZPR. The results were however poor, particularly when a soldier, who had just been cunningly convinced to join the party, would go
home on his leave and share the news with his family. In reaction to the
news his brothers would beat him up, his father throw him out, and the
soldier would be forced to come and resign from his membership.
There is no use being sentimental about all these years both warfare
techniques and specificity of asymmetrical conflicts made the military
service, particularly on the front line, unavailable to amateurs. The armed
forces, not only in Poland, need highly qualified soldiers, devoted to their
service, but most of all psychologically and morally prepared to be soldiers. We however come to lose something quite precious the army is
slowly passing out of our societys sight, locking up in the barracks, hiding away in the forests of training fields, and it is slowly getting hard for
an ordinary mortal to identify with it. Soon, Captain Bednarz will have
nobody to address his monologues to, and the song Come, Mother, to
My Oath will disappear from military songbooks.
n
To byli czsto bardzo dobrzy onierze, szczeglnie ci dawniejsi, po

dwuletniej subie zasadniczej. Tylko nie na nowe czasy, nie na t
technik, taktyk, nie na obecne zadania. Nie ma ich nawet co przymierza do dzisiejszych szeregowych z kilkuletnim staem, z dowiadczeniami zebranymi w bojowych operacjach, bo to s dwa rne
wiaty.
While there were differences among soldiers as to their attitude to regular military service, the overwhelming happiness about saying goodbye
to the military life was all-embracing, spontaneous and universal for all. A
cataclysm of discharging soldiers to reserve which would storm through
entire Poland several times a year could only compare to the Tatar invasion in the Middle Ages. In the barracks a solemn ceremony and farewell to a standard; barely an hour later, behind the barracks gate wildfire. Even those (usually not many of them) who wanted to pursue their
military career as professional soldiers would participate in that lunatic fiesta, and return to barracks later when no one could see them. At that
time, signing a contract for the military officers professional service was
considered uncool and a betrayal of the warriors clan. For that reason, recruiting candidates for professionals was usually executed quite discreetly not to spoil the discharge ceremony.
These candidates for professionals made really good soldiers, particularly those who had completed their two-year regular service. However,
today they would not be able to find themselves in the new reality, new
technology, tactics or tasks. They cannot even compare to todays regular
soldiers with several years of military service and experience gained in
combat missions abroad. These are completely two different worlds.
PIOTR BERNABIUK is a journalist for Polska Zbrojna.
piotr bernabiuk
158
159
notatki/notes
160
161
notatki/notes
162
163
164

Polska Zbrojna - 2010 - 20 Lat Transformacji. W Drodze Do Nowoczesności - Cz.2

Enviado por

Dados do documento

Direitos autorais

Formatos disponíveis

Compartilhar este documento

Compartilhar ou incorporar documento

Opções de compartilhamento

Você considera este documento útil?

Este conteúdo é inapropriado?

Direitos autorais:

Formatos disponíveis

Polska Zbrojna - 2010 - 20 Lat Transformacji. W Drodze Do Nowoczesności - Cz.2

Enviado por

Direitos autorais:

Formatos disponíveis

FOT.

W lipcu 2004 roku WLOP zmieniy nazw na Siy Powietrzne. Tym

Siy Powietrzne skadaj si z trzech rodzajw wojsk: lotniczych,

polska zbrojna/special edition

Eksploatacja przez Siy Powietrzne samolotw F-16, kupionych

polska zbrojna/special edition

polska zbrojna/special edition

FOT. jarosaw winiewski

d pocztku ostatniej dekady XX wieku trwa restrukturyzacja

Rakiety nad Batykiem

Missiles Over the Baltic Sea

polska zbrojna/special edition

Mk III, co zakoczy proces dostosowywania tych jednostek do sojuszniczych standardw.

polska zbrojna/special edition

The Longest Service

Brygada Lotnictwa MW dostaa migowce SH-2G Super Seasprite.

organization. As a result, in 1994, the Navy Air Brigade was formed.

13 lutego 1986 roku

26 grudnia 1989 roku

28 lutego 1996 roku

1 padziernika 2003 roku

February 13, 1986

december 26, 1989

February 28, 1996

november 11, 2007

polska zbrojna/special edition

ORP Grom z wyrzutniami rakiet RBS

FOT. marian kluczyski

zostay przebudowane i wyremontowane (zmodernizowano sprzt,

polska zbrojna/special edition

The Polish Navys cooperation with other navies started in 1991

rzemiany ustrojowe koca lat osiemdziesitych i idca za nimi

polska zbrojna/special edition

polska zbrojna/special edition

ups and doWns

turalnym siedziby sztabu okrgu, doprowadza do ostrych konfliktw

polska zbrojna/special edition

Czy to operujc za liniami nieprzyjaciela, czy te niosc pomoc

polska zbrojna/special edition

Simply Fly and Rescue?

polska zbrojna/special edition

polska zbrojna/special edition

concepts, more or less creative, and extraordinary activity of various

mogli jednak to zrobi, niezbdne jest zebranie penych informacji,

polska zbrojna/special edition

polska zbrojna/special edition

FOT. bogusaw politowski

prowadzenia sojuszniczych operacji specjalnych w ramach pastwa

polska zbrojna/special edition

polska zbrojna/special edition

zonkostwo Polski w sojuszu pnocnoatlantyckim i wczanie si

The experiences of other countries, for example the

FOT. artur weber

polska zbrojna/special edition

DOSZ zaangaowane jest take w inne przedsiwzicia zwizane

The Operations Command of the Polish Armed Forces is also engaged

FOT. robert suchy/combat camera/do sp

polska zbrojna/special edition

FOT. jarosaw winiewski

DOSZ kieruje take udziaem wydzielonych jednostek wojskowych

center designed for command of units detached by the armed forces

polska zbrojna/special edition

polska zbrojna/special edition

Military Police tasks have long since expanded