Você está na página 1de 4

9/6/2015 AmricaLatinatienelasleyescontraelabortomsrestrictivasdelmundoUNCiencia|Agenciauniversitariadecomunicacindelaciencia,elartey

UNC|Quinessomos|CCBy|RSS

Universidadpblica
conocimientopblico
Agenciauniversitariadecomunicacin
delaciencia,elarteylatecnologa

AmricaLatinatienelasleyescontrael
abortomsrestrictivasdelmundo
Elabortoprovocadoexisteentodaslassociedadesdelmundoyatraviesasindistincin
atodaslasmujeres,lasdeantesylasdeahora,lasjvenesyadultas,lasqueestnen
unoyotroextremodelaescalasocial.Ysinembargo,hapermanecidooculto,comosi
noexistiera,comosielproblemapudierasolucionarsenegndolo.Elrecienteproyecto
legislativoparalegalizarelabortoenelpaspusoeltemaeneltapeteyabrila
discusinsobreunaprcticaque,realizadaencondicionesclandestinaseinseguras,
causamilesdemuertesalao.Dialogamossobreeltemaconelreconocidoespecialista
chilenoAnbalFandes,paraquienlacuestindefondoesladiscusinporlaigualdad
dederechosdegnero,ylaequidadentremujeresdedistintossectores
socioeconmicos.[02.03.2012]

Fotografa:ElsaTorres
Detodaslasregionesdelmundo,Amricalatinaposeelasleyesmsprohibitivascontraelaborto.En
pasescomoChile,ElSalvador,NicaraguayRepblicaDominicanaestaprcticaesttotalmente
http://www.unciencia.unc.edu.ar/2012/marzo/201camericalatinatienelasleyescontrael

1/4

9/6/2015 AmricaLatinatienelasleyescontraelabortomsrestrictivasdelmundoUNCiencia|Agenciauniversitariadecomunicacindelaciencia,elartey

prohibida,ansilacontinuidaddelembarazoponeenriesgolavidadelamujer:atrapadosporlaley,
losmdicosladejanmorir.EnArgentina,elabortoesconsideradoundelitoy,salvounaspocas
excepciones(encasodeviolacindeunamujeridiotaodemente,ocuandopeligrelasaluddelamujer),
estprohibidoporelCdigoPenalenlosartculos85al88.Peseaello,enelpasseproducenentre
460mily600milinterrupcionesvoluntariasdeembarazoporao,loquesignificacasiunabortopor
nacimiento,segnunainvestigacinencargadaporelMinisteriodeSaluddelaNaciny,porprimera
vez,realizadaatravsdemtodoscientficosvalidadosinternacionalmente.Lascifrassoncontundentes
ydemuestranque,enlaprctica,noexisteleynipenaquehagadesistiraunamujerderealizarseun
abortosiesaessudecisin.
Elderechodelamujeradecidirsobresucuerpoysumaternidadesunreclamolargamentesostenido
pordistintossectoresyorganizacionesdelasociedadcivil.Afinesde2011,eltemalleghastael
CongresodelaNacin,dondeestuvoapuntodetratarseunproyectodedespenalizacindelaborto,
perosudebatepasparaesteaoporfaltadequrum.Peseaquesusolotratamientoenelrecinto
marcaraunhechohistrico,locentralesqueelproyectoreabrilaposibilidaddeundebatesocial
postergadodurantemuchotiempo,enelquesecruzancuestionesticas,polticas,religiosasy
econmicas,sumadasaciertosentidopblicodelahipocresa.
Paraabordarconmayorprofundidadeltema,
dialogamosconelmdicochilenoAnbalFandes,un
reconocidoexpertoenderechossexualesy
reproductivosquedesdehace25aostrabajaenBrasil.
FandesestuvoenCrdobamesesatrs,invitadoporla
UniversidadNacionaldeCrdobaparadarunacharla.
Enlaoportunidad,conversamosconelespecialista
acercadelarealidaddelabortoentodoelterritorio
latinoamericano,unaproblemticaqueconocede
cerca.
CmoveeltemadelabortoanivellegalenLatinoamrica?
AmricaLatinaeslaregindelplanetadondelasleyesquerestringenelabortosonlaspeores.Tiene
cincodelosochopasesdelmundodondenopermitenelabortoenningunacircunstanciay,con
excepcindeCuba,ColombiayCiudaddeMxico,enMxico,todoslosdemspasesdicenqueelaborto
esuncrimen.Enlaprctica,enLatinoamricaningunamujer,aunquecumplaconlospreceptos
legales,tieneaccesoalabortoenhospitalespblicos.
Perosenloshospitalesprivados
Todossabemosqueenlosnosocomiosprivadoselabortoseguroesaccesibleparalamujerquetiene
dinero.Entonces,cuandoreclamamoselderechoalaborto,enrealidadreclamamoselderechoala
igualdad,laequidadylajusticia.Nopuedeserquelasociedadcondeneselectivamenteaungrupode
mujerespobresanopoderrealizarseunabortoseguro,quesonlasqueterminansufriendolosgraves
efectosnegativosdelalegislacinrestrictiva.Seestviolandoelprincipiobioticodejusticia.Adems,
estalegislacinrestrictivaslopenalizaalamujerynoalhombre,quiencompartelaresponsabilidad
porelembarazonodeseadoyesquienmuchasveceslapresionaparaqueaborte.
Enlaveredacontrariaestnquienessostienenquelavidacomienzaenelmomentode
laconcepcinyqueesavidadebeserprotegidaytienederechos.
Lacuestineshastadndeelembrinofetoenformacinpuedeconsiderarselegtimamenteuna
personaysitienederechosquesesobreponenalderechodelamujer.Esdifcilaceptarquelaclulaque
surgedelafertilizacin,cuandoseunenunvuloyunespermatozoide,tengamsderechoqueuna
mujer.Perotambinesdifcilaceptarqueunamujertengatotalautonomasobresucuerpohastael
finaldesuembarazo.Haytodouncontinuodesdeelmomentodelafertilizacinhastaelnacimiento
delbebenquelosderechosdeambosentranenequilibrio.ParaFandes,determinarelmomentoenel
cualunembrinpasaaadquirirderechosigualesalosdelamujeres,enltimainstancia,unadiscusin
http://www.unciencia.unc.edu.ar/2012/marzo/201camericalatinatienelasleyescontrael

2/4

9/6/2015 AmricaLatinatienelasleyescontraelabortomsrestrictivasdelmundoUNCiencia|Agenciauniversitariadecomunicacindelaciencia,elartey

moralsobrelaquenuncaserposiblellegaraunacuerdounnime.Lamayoradelospasesque
legalizaronelabortolopermitenhastalas12semanasdegestacin.Segnexplicaelobstetrachileno,
estosedebefundamentalmenteaquehastalas12semanas,conabsolutaseguridad,elfetonotiene
ningntipodeactividadnerviosanicerebral,porqueelcerebronoexistetodava.Seconsideraque
dentrodeesteplazo,elderechodelamujersesobreponealdelfeto.Almargendeello,hayunaspecto
quepareceestarfueradediscusin:ningunamujerestafavordelabortonilopromueve,setrata
siempredeunasituacindolorosaqueningunamujerdeseaatravesar,nisiquieralasqueinterrumpen
voluntariamentesuembarazo.
Circunstanciasparticulares
DeacuerdoaFandes,lasencuestasrealizadasenAmricaLatinaindicanquelamayorpartedela
poblacinnoestdeacuerdoconelabortorealizadoencualquiercircunstancia,yquelamayora
conoceaalguienquedeciditerminarconsuembarazo.Sinembargo,cuandoselespreguntasiesa
mujerdeberairalacrcel(talcomoloestablecelaley,altipificarelabortocomoundelito),
curiosamenterespondenqueno.Estndiciendo,entonces,queelabortonodeberaserpunibleen
cualquiercircunstancia.Loquepasaesquecuandosetratadeunapersonaqueconocen,sabenporqu
lohizoypiensanquesuscircunstanciasfueronparticulares.Loquelagentenopiensaesque,paracada
mujerquesehaceunaborto,suscircunstanciassontanabsolutamenteexcepcionalesqueellaysoloella
laspuedejuzgar,yjustificanmoralmenteinterrumpirsuembarazo.Loquenosignificaqueesamujer
promuevaelaborto,ellahubierapreferidonotenerquepasarporeseembarazoquelallevaabortar,
reflexiona.
Qudiracontralasposicionesquesostienenquelalegalizacindelabortoderivara
enunaumentodesunmero?
Creerquelalegalizacinvaaincrementarlacantidaddeabortosesunprejuicio,untemorinfundado.
Sloparamencionarunejemplo:elprogramauruguayoIniciativaSanitariasobrereduccinderiesgos
ydaosenembarazosnodeseados,queinicialmentesepusoenmarchaelhospitalPereiraRossell,el
principaldeMontevideo,yluegosetransformenunprogramadegobierno.Comenzen2002yse
basaenelderechodetodapersonaarecibirinformacin,conresultadosexcelentes:desde2008nose
registrniunasolamuerteporabortoinseguroenUruguay,yestosinqueaumenteelnmerode
abortos.
EnArgentina,muchasveceslosmdicosseencuentranantelasituacindetenerque
realizarabortosqueestnpermitidosporlaleyyanastienentemoroseoponena
practicarlo.Cmoobservalasituacindeestosprofesionalesanivelregional?
LasituacineslamismaencasitodoslospasesdeAmricaLatina.Loquepasaesquelosmdicos
creemosquetenemosderechoadecidirporencimadelaley,alegandoobjecindeconciencia.Lo
hacencreyendoquesiellospracticanunaborto,vanasercondenadosporsusparesylasociedad.Sin
embargo,enArgentina,BrasilyPerhicimosestudiosquemuestranque,cuandounmdicoosupareja
tienenunembarazonodeseado,el80porcientoaborta.Oseaquesuactitudconsigomismosesmucho
mspermisivaqueconelresto.
Lasrespuestasdiferenciadasdelprofesionaldelasaludanteunabortorealizadoasuparejayelque
debenpracticar,porejemplo,aunaniitaquehasidovioladaseinscribenenelmarcodeuna
formacinacadmicaenlaquenosediscuteeltema.Enestesentido,Fandesapuntaqueenlacarrera
deMedicinanosehablasobreelaborto,comosinoexistiera,aunquealcancealamayorpartedelas
personasalgunavezensuvida.Estafaltadeinformacin,discusinydebatesobrelaproblemticadel
abortoeslaquepermitecontinuarpensandoerrneamentequelasmujeresnoabortarnsiest
prohibidohacerlo.Aunquelarealidadseencarguedemostrar,unayotravez,quelaleynotienelams
mnimainfluenciaendeterminarsiunamujervaainterrumpironosuembarazo.
FANDESBSICO

http://www.unciencia.unc.edu.ar/2012/marzo/201camericalatinatienelasleyescontrael

3/4

9/6/2015 AmricaLatinatienelasleyescontraelabortomsrestrictivasdelmundoUNCiencia|Agenciauniversitariadecomunicacindelaciencia,elartey

AnbalFandesesunodelosmsdestacadosespecialistasenlatemticadeabortoenAmrica
Latina.EsprofesorenlaUniversidaddelaCampinasenSaoPaulo(Brasil)yasesorpara
OrganizacinMundialdelaSalud(OPS).EnChileocupelpuestodecoordinadordelProgramade
SaluddelaMujerenelgobiernodeSalvadorAllendehastaelgolpemilitarde1973,yfueconsultor
delaOPSenCuba,dondeelaborunaexitosaestrategiaparadisminuirelnmerodeabortosenese
pas,queendiezaosseredujoalamitad.Esautordenumerosaspublicacioneseinvestigacionesy
recientementepublicellibroEldramadelaborto:enbuscadeunconsenso,donderecalcaque
paradisminuirlosndicesdeabortoesnecesariounmejorequilibriodepoderentremujeresy
varones.

PorCandelaAhumada|cahumada@comunicacion.unc.edu.ar
Subir

http://www.unciencia.unc.edu.ar/2012/marzo/201camericalatinatienelasleyescontrael

4/4

Você também pode gostar