Fakulteti

Ekonomik

MENAXHIMI I BURIMEVE NJERZORE

Dr. Ymer Havolli
Skript

Universiteti i Prishtins
Fakulteti Ekonomik
2014

MENAXHIMI I BURIMEVE NJERZORE

Kapitulli 1: KONCEPTI I BURIMEVE NJERZORE

Burimet njerzore jan njerzit (prfshir diturin e tyre, aftsit dhe shkathtsit), t
cilt kryejn punt konkrete brenda ndrmarrjes. Burimet paraqesin mjetet nprmjet
t cilave ndrmarrjet duke kryer misionin e tyre, kto burime i transformojn n vlera
t reja t prdorimit sipas nevojave dhe krkesave t tregut.

Njerzit q merren me ndrrimin e strukturs organizative dhe udhheqjen e

ndrmarrjeve quhen menaxher.
Ndrkaq, funksioni i planifikimit, organizimit, burimeve njerzore, udhheqja dhe
kontrolli i punve n ndrmarrje paraqesin menaxhmentin.
Menaxhimi i burimeve njerzore sht diciplin shkencore, e cila ka pr subjekt njeriun,
angazhimet e tij, zhvillimin, prgatitjen, motivimin, shprblimin etj.

Karakteristikat kryesore t burimeve njerzore jan:

Plotsimi i nevojave t burimeve njerzore, duke u mbshtetur n strategjin e
ndrmarrjes dhe n bizneset e saj.
Prkrahja reciproke e politikave dhe praktikave t punsimit, adaptimit dhe
integrimit t burimeve njerzore, duke zbatuar politikat e zhvillimit t tyre.
Krijimi i hapsirave dhe mundsive t puntorve n mnyr t vazhdueshme.
Burimet njerzore konsiderohen si prparsi konkurruese t ndrmarrjeve.

Termi Menaxhimi i Burimeve Njerzore, prdoret sot n vend t termit Menaxhimi i

Personelit, i prdorur n t kaluarn, q n thelb sht e njjta gj, vetm se termi i ri
thekson se punonjsit nuk jan thjesht nj shpenzim, por nj burim (resurs) i
ndrmarrjes, ashtu sikurse edhe kapitali dhe pajisjet tjera, madje burim m i
rndsishm i saj.

Procesi i menaxhimit t burimeve njerzore

Menaxhmenti i burimeve njerzore sht nj proces, i cili duhet t bj sigurimin e
njerzve t duhur, n vendin e duhur dhe n kohn e duhur, duke marr parasysh
nevojat e ndrmarrjes.
Menaxhimi i B.Nj. sht nj proces, i cili prve menaxhimit t t gjitha burimeve t
ndrmarrjes, ka pr detyr edhe identifikimin e burimeve t rekrutimit dhe t zgjedhjes,
trajnimit, zhvillimit, prparimit etj.
Struktura menaxheriale e B.Nj. t ndrmarrjeve varet nga disa kritere:
1. Fusha e veprimtaris,
2. Niveli i pajisjes teknologjike t ndrmarrjes,
3. Madhsia e ndrmarrjes,
4. Ndrlikueshmria e saj etj.

| Dr. Ymer Havolli

MENAXHIMI I BURIMEVE NJERZORE

Kapitulli 2: MENAXHMENTI I BURIMEVE NJERZORE

Zhvillimi i konceptit t menaxhmentit t burimeve njerzore ka filluar t paraqitet n

vitet e 80-ta t shekullit t kaluar.
Zhvillimi i konceptit t personelit
Menaxhmenti i personelit, m tepr sht i prqndruar n fuqin puntore, kryesisht i
drejtuar n organizimin e puntorve, gjetjen dhe trajnimin e tyre, angazhimin q t
bhen pagesa pr ta, pasqyrimin e pritjeve t menaxhmentit, barazimin e aksioneve
menaxheriale etj.
Personeli i ndrmarrjes n kuptimin e gjr nnkupton se t gjith njerzit jan t zn
me pun n ndrmarrje, njerzit t cilt jan n procesin e prgatitjes dhe njerzit t
cilt jan t papun dhe jan potencialisht t gatshm pr tu angazhuar n mnyr
efektive n procesin e puns, ndrsa n kuptimin e ngusht, personeli i ndrmarrjes
prfshin t gjith ata q ndrmarrja i punson pa marr parasysh prgatitjen e tyre
profesionale, vendet e puns, funksionet etj, q prbhen nga faktort e brendshm
dhe t jashtm.

Faktort e jashtm kan t bjn me ndrtimin e sistemit efikas ekonomik n t cilin

operojn ndrmarrjet. Quhen faktor t jashtm, pr shkak se nuk mund t ndikohet e
as t ndrrohet nga nj subjekt ekonomik individualisht.

Faktort e brendshm t nj ndrmarrjeje kan t bjn me organizimin sistemor

brenda ndrmarrjes (si punojn puntort si individ, si punojn n grupe pununese, si
jan t organizuar ata dhe si sht procesi i interaksionit mes tyre), sidhe funksionimi i
sistemit teknik (mnyra se si sht organizuar puna pr prodhimin e produkteve dhe
shrbimeve dhe si bhet shprndarja e tyre deri te konsumatort).

| Dr. Ymer Havolli

MENAXHIMI I BURIMEVE NJERZORE

Kapitulli 3: ZHVILLIMI I KONCEPTIT T MENAXHMENTIT T BURIMEVE

NJERZORE

3.1. Zhvillimi i konceptit t menaxhmentit t burimeve njerzore

Koncepti i menaxhmentit t burimeve njerzore, n mnyr m t theksuar ka filluar t
paraqitet n vitet e 80-ta t vitit t kaluar.
Deri ather n prdorim ishte koncepti menaxhmenti i personelit, t cilin pas ktyre
viteve do ta zvendsoj koncepti i menaxhmentit t burimeve njerzore. Ka
mendimtar t cilt thon se ndryshimet midis ktyre dy koncepteve jan t vogla. Kto
koncepte dallojn nga njri-tjetri lidhur me mnyrn e qasjes, menaxhimin, organizimin
dhe angazhimin prdorimin e njeriut. Krahasuar me funksionin e konceptit t
personelitmenaxhmenti i burimeve njerzore fut ndryshime cilsore n kt kuptim.
3.2. Zhvillimi i konceptit t personelit
Menaxhmenti i personelit m tepr sht i prqndruar n fuqin puntore (work-force
centred), kryesisht i drejtuar n organizimin e puntorve, gjetjen dhe trajnimin e tyre,
aranzhimin q t bhen pagesa pr ta, pasqyrimin e pritjeve t menaxhmentit,
barazimin e aksioneve menaxheriale, plotsimin e nevojave t puntorve, duke u
mbshtetur n punn e tyre, zgjidhjen e problemeve t cilat mund t shkaktojn
paknaqsin e tyre.

MBNJ sht i prqndruar m tepr kah burimet (resource centred), i orientuar

kryesisht n nevojat e menaxhmentit pr BNJ (jodomosdoshmrisht puntor) n
planifikim, monitorim dhe kontrollim, m pak n ndrmjetsim. Zgjidhja e problemeve
ndrmerret me antart e tjer t menaxhmentit n shtjet e BNJ e m pak me
puntort dhe prfaqsuesit e tyre.

Termi personel prfshin krejt ata q deri tani i kemi quajtur kuadr. Rrjedh nga gjuha
frenge (le cadare), q nnkupton personat e punsuar, n radh t par ekspertt dhe
udhheqsit. Kt term mund ta shprehim n dy kuptime:
1. N kuptim t gjer, i cili nnkupton t gjith njerzit e punsuar n ndrmarrje,
njerzit t cilt jan n procesin e prgatitjes dhe njerzit t cilt jan t papun dhe
jan potencialisht t gatshm pr tu angazhuar n mnyr efektive n procesin e
puns.
2. N kuptim t ngusht, personeli i ndrmarrjes prfshin krejt ata q ndrmarrja i
punson, pa marr parasysh prgatitjen e tyre profesionale, prgatitjet e tyre,
funksionet etj.

| Dr. Ymer Havolli

MENAXHIMI I BURIMEVE NJERZORE

Pr ta sqaruar m mir kuptimin e burimeve njerzore, po e paraqesim edhe at se ka

kuptojm me fuqi puntore.
Me fuqi puntore kuptojm aftsit fizike dhe mendore q i ka njeriu, t cilat i shfrytzon
n proceset e prodhimit pr krijimin e vlerave t reja. N ekonomin e tregut, fuqia
puntore ka cilsin e mallit dhe i nnshtrohet ligjeve t tregut.
3.3. Ndryshimet e MBNJ n rrethinn e sotme
Ndrmarrjen duhet ta trajtojm si nj sistem t hapur, ndrkaq produktet ose shrbimet
e saj duhet ti konsiderojm si proces n t cilin transformohen inputet (t gjitha llojet e
burimeve: materiale, njerzore dhe financiare), n outpute me vlera t caktuara, t cilat
i forohen rrethins pr konsumimin e tyre.
Funksioni i prgjithshm i resurseve njerzore duhet t jet konkurrenca, n mnyr q
ti trheq aplikantt e kualifikuar dhe pastaj ti ruaj ata.
N botn bashkkohore ndrmarrjet operojn n rrethin dinamike, e cila sht e
ndikuar prej nj numri t madh faktorsh. Si pjes e ndrmarrjes, edhe burimet
njerzore i jan t ekspozuara ktyre ndryshimeve dhe faktorve q ndikojn n kto
ndryshime.
Ndryshimet kryesisht ndikohen dhe shkaktohen nga:
Faktort e jashtm dhe
Faktort e brendshm.
Faktort e jashtm kan t bjn me ndrtimin e sistemit efikas ekonomik n t cilin
operojn ndrmarrjet. Quhen faktor t jashtm pr shkak q nuk mund t ndikohen e
as t ndrrohen nga nj subjekt ekonomik individualisht.
Po kshtu, infrastruktura legjislative e sistemit ekonomik rregullon qasjen dhe mnyrn
e shfrytzimit t burimeve, vemas t resurseve njerzore, obligimet e ndrmarrjeve,
detyrat e t punsuarve, mbrojtjen e tyre, tregun e hapur t lir dhe konkurrencn etj.
Gjithashtu, faktor i jashtm n menaxhmentin e burimeve njerzore mund t
numrohet edhe politika ekonomike. Politika ekonomike ndikon n afarizmin e
ndrmarrjeve. Numrohet si faktor i jashtm, pr shkak se ndrmarrja si subjekt
ekonomik i veant nuk mund ta ndryshoj at.
Politika ekonomike ndikon n kushtet e afarizmit, me kt edhe n afarizmin dhe
sjelljen e ndrmarrjeve brenda sistemit ekonomik.

| Dr. Ymer Havolli

MENAXHIMI I BURIMEVE NJERZORE

Ndrtimi i infrastrukturs legjislative

Infrastruktura legjislative ka t bj me nj mori ligjesh, t cilat rregullojn organizimin e
subjekteve ekonomike prej fazs fillestare t themelimit t tyre, afarizmit t tyre, e deri
te parashikimi i mundsis s ndrprerjes s afarizmit dhe falimentimit n rast t
afarizmit negativ.
Prgjegjsia e menaxhmentit t burimeve njerzore sht t krijoj edukim pr ligjin.
Nse injorohet ligji, shkelet ligji, ather nuk ka justifikim, menaxheri dhe ndrmarrja
jan prgjegjs pr kt.
N botn bashkkohore, kto ligje jan:
Ligji pr t drejtat e njeriut,
Ligji kundr diskriminimit,
Ligji lidhur me barabarsin n punsim,
Ligji pr barazin gjinore.
3.4. Tregu i puns
do treg ka blers dhe shits. Edhe tregu i puns ka blers dhe shits. Edhe tregu i
puns ka blers dhe shits t fuqis puntore: blers jan pundhnsit, ndrkaq shits
jan puntort t cilt e shesin fuqin e tyre fizike dhe mendore.
Tregu i puns sht i komponuar nga blersit dhe shitsit e fuqis puntore. Pr
ndrmarrjen ky sht faktor i jashtm i saj rrethin e saj.
Si n do treg q caktohen mimet, edhe tregu i puns mimet i cakton n bz t oferts
dhe krkess pr pun t caktuar ose profesione t caktuara.

| Dr. Ymer Havolli

MENAXHIMI I BURIMEVE NJERZORE

Kapitulli 4: DEFINIMI I NEVOJAVE PR BURIME NJERZORE

Definimi i nevojave pr personel

Paraqet nj aktivitet planifikues t menaxherit, dhe n t njjtn koh, hapin e par t
ndrtimit t politiks pr burime njerzore.
Me rastin e definimit t nevojave pr personel, menaxheri duhet t jet n gjendje ti
njoh:
1. Punt e nevojshme q duhet t kryhen,
2. Edukimi, aftsit dhe shkathtsit e nevojshme pr pun,
3. Numrin e njerzve q krkohet pr ti kryer kto pun,

Procesi i definimit t nevojave pr personel varet dhe ka lidhshmri direkte me:

1. Strukturn teknologjike t ciln e posedon organizata,
2. Organizimin e puns,
3. Edukimin,
4. Strukturn e tregut t puns.

Bazuar n strategjin e organizats bhet klasifikimi i nevojave pr personel n kto

grupe:
1. Nevojat pr burime t reja njerzore - hapja e vendeve t reja t puns,
2. Zvendsimi i burimeve njerzore,
3. Zvendsimin e burimeve njerzore pr shkak t fluktuacioneve, shkuarjes n
kompani tjera.

Procesi i identifikimit t punve t nevojshme, sht aktivitet, nprmjet t cilit bhen

hapat fillestar pr definimin e nevojave pr burime njerzore, duke marr parasysh
edhe strukturn e tyre. Kto aktivitete t cilat jan t lidhura me identifikimin, krjimin
dhe plotsimin e vendeve t puns me burime njerzore, i prkasin menaxhmentit t
burimeve njerzore.

Krkesat pr personel nuk mund t realizohen me aksione t kufizuara, t

pakoordinuara dhe stihike, por duhet t jen t planifikuara mir.
N kt proces s pari duhet t fillohet me:
1. Definimin e objektivave t organizats,
2. Diagnostifikimin - analizimin e gjendjes aktuale,
3. Planifikimin e burimeve njerzore,
4. Zbatimin e planit.

Planifikimi i burimeve njerzore sht proces i prpjekjes s menaxherve dhe

udhheqsve t organizats q prpara dhe m hert se t fillojn proceset e marrjes s
vendimeve pr zgjedhjen e burimeve njerzore, ti parashikojn nevojat pr burime
njerzore.
| Dr. Ymer Havolli

MENAXHIMI I BURIMEVE NJERZORE

N kt proces prfshihen:
1. Plani i nevojave pr personel,
2. Plani i zgjedhjes,
3. Plani i vendosjes dhe i orientimit,
4. Planit t prparimit,
5. Plani i edukimit plotsues.
Hapi i par n identifikimin e vendeve t reja t punve krkon t identifikoj
strukturn dhe numrin e nevojshm t strukturs kualifikuese, q prfshin tri procese
kryesore:
1. Veprimtarin e organizats,
2. Veprimtarin plotsuese t saj,
3. Aktivitetet administrative.
Faktort me rndsi t cilt ndikojn n identifikimin e vendeve t reja t puns dhe
burimeve njerzore, strukturn e tyre jan:
1. Zgjidhjet tekniko teknologjike,
2. Sasia e prodhimit dhe shrbimeve,
3. Normativi i puns s harxhuar.
PRCAKTIMI I OBJEKTIVAVE
sht hapi i par dhe m strategjik n identifikimin e nevojave pr planifikimin e
burimeve njerzore. Me prcaktimin e nevojave fillon angazhimi i menaxherve pr
efikasitetin organizativ.
Gjat identifikimit t punve t nevojshme, menaxhert duhet ti ken t qarta
objektivat dhe t ken prgjigje n kto pyetje:
far diturie krkohet?
far punsh do t kryhen?
Si punohen ato pun?
Objektivat paraqesin gjendjen e re cilsore dhe kuantitative ndaj t cilave orientohen
aktivitetet pr realizimin e tyre n aspektin material dhe n aspektin e burimeve
njerzore.
Objektivat duhet t prmbajn: gjendjen ekzistuese t burimeve njerzore, gjendjen t
ciln e dshirojm me burime njerzore dhe kohn kur objektivat duhet t prmbushen.
DIAGNOSTIFIKIMI I GJENDJES EKZISTUESE
Nnkupton analizn aktuale t burimeve njerzore n organizat nga t gjitha aspektet.
N procesin e indentifikimit t gjendjes ekzistuese me burime njerzore, duhet t
marrim prgjigje nga analiza SWOT n kto pyetje:
1. N far mase kan qen t suksesshme burimet njerzore?
2. Si jan prmbushur objektivat?
3. Ku qndrojn ngecjet?
4. far duhet t ndrmerret q t tejkalohen kto ngecje ose t rritet efikasiteti i
shfrytzimit t tyre?
| Dr. Ymer Havolli

MENAXHIMI I BURIMEVE NJERZORE

Objektivi i analizimit t gjendjes ekzistuese sht q t krijoj siguri n identifikimin e

nevojave pr burime njerzore dhe ky diagnostifkim krkon analiz t gjithanshme dhe
krahasim, n mnyr q t krijohet pasqyra e gjendjes momentale me at t dshiruar.
N procesin e identifikimit t punve ekzistuese dhe numrit t nevojshm t burimeve
njerzore, menaxhert duhet t jen t prgatitur dhe t jen t aft q n baz t
rezultateve dhe prfundimeve nga analizat e gjendjes aktuale me burime njerzore, t
bjn planifikimin e burimeve njerzore pr periudha t ardhshme.
Analizat duhet t mbshteten n faktort e brendshm dhe t jashtm, dhe pr kt
menaxhert duhet t:
1. Identifikojn nevojat pr burime njerzore,
2. Identifikojn vendet e puns,
3. Identifikojn koston pr do vend t ri t puns,
4. Identifikojn krkesat e vendit t puns etj.
ANALIZA E PUNVE
Ky aktivitet mbshtetet nga nj numr i informatave t cilat mblidhen, prpunohen dhe
analizohen nga menaxhmenti i ndrmarrjes. Kto informata kan t bjn me punn,
krkesat e saj, prgjegjsit dhe specifikat e veanta t puns.
T dhnat jan baz pr analizimin e vendeve t puns, dhe i mundsojn menaxherve
q prve analizimit t puns, t jen n gjendje q ta diferencojn vendin e ri t puns
nga punt tjera.

Analizimi i vendeve t puns prfshin:

a) Aktivitetet e puns dhe t sjelljes,
b) Interaksionet me t tjert,
c) Standardet e performancave,
d) Ndikimi n buxhet dhe financa,
e) Makinat dhe pajisjet q prdoren,
f) Kushtet e puns etj.

Dizajnimi i puns sht planifikimi dhe specifikimi i detyrave t puns, sidhe krijimi i
vendit t puns, i cili duhet t plotsoj krkesat e puns duke realizuar detyrat e puns.

Analiza e punve sht shkall e aftsis s t kuptuarit t nevojs pr burime

njerzore, q ka t bj me planifikimin, krijimin dhe specifikimin e vendeve t puns.

Prshkrimi i puns - Pas mbledhjes s t dhnave dhe analizimit t tyre, duhet t bhet
prshkrimi i vendit t puns.

| Dr. Ymer Havolli

MENAXHIMI I BURIMEVE NJERZORE

Prshkrimi i vendit t puns prmban:

1. Qllimin e puns,
2. Veprimet q duhet t ndrmerren,
3. Performancat standarde,
4. Detyrat dhe prgjegjsit,
5. Interferimin me vendet e tjera t puns.

1.

2.

3.

4.

METODAT PR ANALIZMIN DHE IDENTIFIKIMIN E PUNVE

Metoda e hulumtimit t literaturs shkencore - sh metod shkencore
nprmjet s cils bhet identifikimi dhe klasifikimi i vendeve t puns, duke u
mbshtetur kryesisht n literatur shkencore nga lmi i menaxhmentit t
burimeve njerzore.
Metoda e intervists - Intervista sht nj bised joformale, e cila duhet t
planifikohet mir, pr shkak se ajo duhet t zhvillohet n organizat me njerzit t
cilt jan t kyur direkt n pun dhe krkohet mendimi i tyre n shum aspekte
t puns si: pr natyrn e puns, mjetet me t cilat duhet t kryhet puna, pr
krkesat e vendit t puns, pr strukturn kualifikuese etj.
Metodat e vshtrimit t drejtprdrejt - Analizimi i punve nprmjet ksaj
metode shqyrton vendet e puns nga aspekti i:
a) Mnyrs s kryerjes s punve,
b) Aftsis s burimeve njerzore,
c) Lvizjes s burimeve njerzore.
Metodat e vlersimit t punve - Nse informatat e grumbulluara nprmjet
analizs s punve nuk jan t mjaftueshme pr t konstatuar nevojat pr burime
njerzore, ather menaxhert prdorin metoda tjera si: metoda e rangimit,
klasifikimit, krahasimit dhe metoda e poentimit.
Metoda e rangimit - N baz t ksaj metode bhet rangimi i punve dhe si
rezultat i ktij rangimi formohet lista e vendeve t puns sipas rangut.
Metoda e klasifikimit bn analizn dhe prshkrimin e vendeve t puns, q
ndihmon pr tu prcaktuar numri racional i punkryesve, prkatsisht klasave.
Metoda e krahasimit t faktorve bn shqyrtimin dhe analizn e punve n baz
t faktorve t prbashkt ose t ngjashm, t cilt mund t krahasohen.

SPECIFIKIMI I VENDEVE T PUNS

sht nj pasqyrim me shkrim i kualifikimit, aftsive, arsimit, stazhit n pun etj, q jan
t domosdoshme pr kryerjen e puns. Specifikimi i puns duhet t rrjedh nga dy
dokumente kye:
1. Prshkrimin e vendit t puns dhe
2. Nevojat pr burime njerzore pr ato vende pune.

| Dr. Ymer Havolli

10

MENAXHIMI I BURIMEVE NJERZORE

Kapitulli 5: PLANIFIKIMI I BURIMEVE NJERZORE

Planifikimi i burimeve njerzore mund t definohet si prpjekje pr ta parashikuar

numrin dhe strukturn e puntorve q do t krkohen n t ardhmen, sidhe mundsit
e prmbushjes s ksaj krkese. sht proces i parashikimeve pr lvizjet brenda dhe
jasht ndrmarrjes. Qllimi sht ti organizoj kto burime n mnyr efektive, n
kohn dhe n vendin q ato jan t nevojshme, n mnyr q t realizohen objektivat e
organizats.
Bulls dhe Scot, e definojn planifikimin e burimeve njerzore si proces t identifikimit t
krkesave pr burime njerzore n ndrmarrje dhe proces i hartimit t planeve pr
plotsimin e ktyre krkesave.

Planifikimi i burimeve njerzore e ndihmon menaxhmentin e ndrmarrjes n procesin e

marrjes s vendimeve n kto fusha:
1. N procesin e rekrutimit,
2. N procesin e trajnimit, numrit dhe t kategorive,
3. Menaxhimit dhe zhvillimit,
4. Vlersimit t shpenzimeve t tregut t puns,
5. Vendosjes dhe orientimit,
6. Vlersimin e teprics s burimeve njerzore etj.

Ndrmarrja duhet ta ket t zhvilluar nj plan t mirfillt me elementet kye pr

planifikimin e burimeve njerzore n mnyr q t ket pasqyrn lidhur me burime
njerzore:
1. Sa puntor i nevojiten momentalisht dhe sa n t ardhmen,
2. T prcaktoj se far diturish, aftsish dhe shkathtsish jan t nevojshme.
3. T bj vlersimin e diturive, shkathtsive dhe aftsive t puntorve ekzistues.
4. T vlersoj se sa do t rritet dallimi n mes puntorve ekzistues dhe atyre q
dshirohet t punsohen.

FAKTORT Q NDIKOJN N PLANIFIKIMIN E BURIMEVE NJERZORE

Jan faktort:
1. Faktort e brendshm:
a) Qllimet dhe strategjia,
b) Detyrat dhe teknologjia e ndrmarrjes,
c) Madhsia e ndrmarrjes,
d) Produktet qe ajo i prodhon.
2. Faktort e jashtm:
a) Tregu,
b) Zhvillimi i tekniks dhe i teknologjis,
c) Sistemi i edukimit.

| Dr. Ymer Havolli

11

MENAXHIMI I BURIMEVE NJERZORE

1. a) Qllimet dhe strategjia - Qllimet afariste t ndrmarrjes i nxisin proceset e

planifikimit t burimeve njerzore. Nprmjet qllimeve prcaktohet strategjia e
cila e kushtzon planifikimin e burimeve njerzore, ngase nprmjet realizimit t
mir t planifikimit dhe implementimit t planit, definohet ajo ka ndrmarrja
synon ta realizoj.
1. b) Detyrat dhe teknologjia - Shtrimi i detyrave nnkupton bartsit, zbatuesit, kohn
e nevojshme pr kryerjen dhe shpenzimet. Me teknologji nnkuptojm veprimet
prodhuese, ndikimi i t cilave sht mjaft i madh.
1. c) Madhsia e ndrmarrjes - Operimi me termin madhsi, krkon njohjen e
parametrave kryesor t cilt e definojn madhsin e ndrmarrjes.

Madhsia e ndrmarrjes matet me: numrin e puntorve, realizimin e fitimit brenda

vitit, vlern e mjeteve themelore, pjesmarrjen e saj n treg. Prcaktimi i madhsis s
ndrmarrjes sht i ndrvarur edhe prej faktorve tjer: teknologjik, financiar,
akumulues dhe i burimeve njerzore.
2. Faktort e jashtm (rrethina) - Ndikimi sht shum i vogl. Me faktort e
brendshm, ndrmarrja mund t qeveris, ndrsa faktort e jashtm ndikojn n
qeverisjen e ndrmarrjes. N rrethin ekziston nj numr i madh i ndrmarrjeve
konkurruese n prodhim apo n dhnien e shrbimeve, t cilat do t jen m t
suksesshme ose m pak t suksesshme n ofrimin e produkteve t tyre dhe duhet ta
krijojn rrethinn e vet. Nse arrijn q n kt rrethin t ekzistojn, ather
konkurrenca i detyron q t adaptohen dhe vazhdimisht t planifikojn aksionet e
tyre.
2. a) Tregu - paraqitet n rolin e dyfisht: si treg i furnizimit dhe i shitjes. Nse n treg,
prodhimet dhe shrbimet plasohen mir dhe me mundsi t reja t prvetsimit t
tregut, ather menaxhert e ndrmarrjes me siguri se do t planifikojn shtimin e
burimeve njerzore n ndrmarrje.
Ekzistojn dallime ndrmjet tregut t brendshm dhe t jashtm t burimeve njerzore.
Tregu i jashtm i burimeve njerzore prfshin tregun lokal, regjional, nacional
dhe internacional.
Tregu i brendshm i ndrmarrjes sht tregu i burimeve njerzore brenda
ndrmarrjes. Ky treg i referohet rezervave n dispozicion t B.Nj, q prparojn
n profesion n nivele m t larta gjat karriers s tyre gjersa lshojn
ndrmarrjen.

| Dr. Ymer Havolli

12

MENAXHIMI I BURIMEVE NJERZORE

Kapitulli 6: REKRUTIMI I BURIMEVE NJERZORE

Rekrutimi sht proces i trheqjes s njerzve t duhur dhe t kualifikuar, sht proces
i evaluimit - vlersimit t tyre, proces i zhvillimit t njerzve t posapranuar.
Rekrutimi sht proces i trheqjes s njerzve t cilt mund t kontribuojn n
organizat me plotsimin e vendeve t puns.
Zakonisht, rekrutimi simulohet kur ndonj puntor largohet pr shkaqe t ndryshme nga
ndrmarrja (pensionimit, shkuarjes n ndonj ndrmarrje tjetr, ose pr shkak t
ndryshimeve teknologjike).
Qllimi i rekrutimit sht trheqja e njerzve pr t konkurruar pr vende t lira n
ndrmarrje, pr ti plotsuar vendet e lira t puns.
BURIMET E REKRUTIMIT T BURIMEVE NJERZORE
Burimet e rekrutimit t burimeve njerzore t kandidatve dhe t talentve jan
shkollat, fakultetet etj.
Burimet e rekrutimit mund t jen:
a) T brendshme,
b) T jashtme.
a) Burimet e brendshme - Zgjedhja dhe plotsimi i vendeve t puns me burime
njerzore brenda ndrmarrjes ka pr qllim q t mundsoj prparimin n profesion t
t punsuarve brenda ndrmarrjes.
Ofrimi i vendeve t puns t t punsuarve brenda ndrmarrjes sht krijimi i kushteve
pr kandidatt brenda ndrmarrjes, q ti dshmojn aftsit e tyre t fituara n
ndrmarrje.
Kjo mnyr e rekrutimit ka ant e veta pozitive, pr shkak se brenda ndrmarrjes
krijohet nj konkurrenc e cila sht me rndsi strategjike pr ndrmarrjen.
Procesi i rekrutimit nga burimet e brendshme kryesisht bhet nprmjet: shpalljes,
propozimit - rekomandimit t menaxherve, rekomandimit t sektorit pr burime
njerzore.

| Dr. Ymer Havolli

13

MENAXHIMI I BURIMEVE NJERZORE

Pasqyra e t metave dhe prparsive t burimeve t brendshme

PRPARSIT:
T METAT:
- Njerzit mund t prparojn n pozicion deri
- Njohja m e mir e prparsive dhe t
n at nivel n t cilin nuk mund ti kryejn
metave t kandidatve.
punt si duhet.
- Kandidati e njeh ndrmarrjen.
- Prpjekjet (lufta) pr prparim dhe
- Pozitivisht ndikon n moral t t punsuarit. promocion t secilit kandidat mund t
- Krijimi i besimit se ndrmarrja kujdeset pr
shprehen negativisht.
puntor.
- Mund t ket ngulfatje t ideve t reja.
- sht metod m e shpejt dhe m e leht. - Forcohet gjithnj e m shum mnyra e
deritashme e puns dhe me kt
ngadalsohen ndrrimet.

Burimet e jashtme - Orientimi i ndrmarrjeve pr burime t jashtme zakonisht

mbshtetet n krkesat e tyre pr nj cilsi m t madhe t puntorve, futjen e ideve
t reja, prkatsisht futjen e kualifikimeve t reja, t cilat jan fituar npr shkolla
profesionale, fakultete etj.
Procesi i rekrutimit nga burimet e jashtme bhet prmes: shpalljeve t konkurseve
npr gazeta, media (radio, tv, web-faq), agjenci pr punsim, agjenci zyrtare pr
inkuadrim, shkolla, fakultete, institute etj.

Pasqyra e t metave dhe prparsive t burimeve t jashtme

PRPARSIT:
T METAT:
- Mundsi m e madhe e sjelljes s
- Rekrutimi, kontaktimi sht i vshtir dhe i
talenteve.
shtrenjt.
- Futja e ideve t reja.
- Koha m e gjat pr njohje dhe adaptim.
- Mundsia m e madhe pr ndrrime.
- Shkakton paknaqsi te puntort e tjer, pr
- Zvoglimi i rivalitetit pr vende t puns.
shkak se ata konsiderojn se ato pun pa
- Mund t shkaktoj ndrrime pozitive n
vshtirsi do ti kryenin vet.
marrdhniet brenda ndrmarrjes.
- Gjithher ekziston mundsia q zgjedhja e
kandidatit t jet e gabuar.
METODAT PR REKRUTIM

Konkursi shpalljet:
Metoda m e popullarizuar e rekrutimit t kandidatve sht shpallja e vendeve t lira
t puns dhe ftesa e kandidatve pr konkurrim n kompani.
Konkursi ka dy funksione:
1. T trheqjes s kandidatve dhe
2. Informative.

| Dr. Ymer Havolli

14

MENAXHIMI I BURIMEVE NJERZORE

REKRUTIMI I SUKSESSHM
Procesi i rekrutimit, n vete duhet t prmbaj procesin e planifikmit t burimeve t
nevojshme, i cili n mnyr t prpikt duhet t prfshij: diturin, aftsin,
shkathtsit, prkatsisht duhet t jen t prcaktuara kur dhe si t rekrutohen.
Nj rekrutim i suksesshm do ti kontribuonte ndrmarrjes n zgjedhjen e kandidatve
m t mir nga tregu i puns, t cilt do ti shprehin aftsit dhe njohurit e tyre n
ndrmarrje, duke i ndihmuar kshtu n krijimin e nj imazhi t mir t ndrmarrjes dhe
prmirsimin e produkteve dhe shrbimeve.

| Dr. Ymer Havolli

15

MENAXHIMI I BURIMEVE NJERZORE

Kapitulli 7: SELEKSIONIMI

Seleksionimi sht proces i matjes s diferencave mes kandidatve pr ta gjetur

personin i cili ka profil q m s miri i prgjigjet prshkrimit dhe specifikimit t vendit
t puns, t cilt me zgjedhje m s shumti do ti ndihmojn ndrmarrjes n afarizmin e
saj.
Seleksionimi i kandidatve sht njri prej preokupimeve themelore t menaxherve t
burimeve njerzore.
Ky seleksionim, si do aktivtet sht prcjell me shpenzime t konsiderueshme:
1. Shpenzimet e drejtprdrejta (shpenzimet e rekrutimit, seleksionimit),
2. Shpenzimet e adaptimit t puntorve n pun,
3. Efektet e vogla fillestare,
4. Paknaqsia dhe frustrimi (i ndrmarrjes, por edhe i kandidatit).
Menaxhert q merren me seleksionimin e burimeve njerzore, duhet t ken parasysh
disa variabla si p.sh. variabla t natyrs psikologjike si:
a) Aftsia e prceptimit,
b) Interesimi i kandidatit,
c) Nevojat e motivimit,
d) Aftsit, karakteri dhe personaliteti i individit.
METODAT E SELEKSIONIMIT
Seleksionimi i kandidatve t rekrutuar mund t bhet n disa mnyra:
a) Seleksionimin parsor dhe
b) Seleksionimi (prfshin testimin, intervistn dhe teknika t tjera).
a) Seleksionimi parsor:
Qllimi i seleksionimit parsor ose i paraseleksionimit sht q t reduktoj numrin e
kandiatve duke i eliminuar ata q nuk i plotsojn kushtet.
Seleksionimi parsor fillon me shqyrtimin e dokumentacionit t kandidatve t
rekrutuar. N kt faz t seleksionimit, t gjith kandidatt duhet t ken tretman t
njjt.
VLERSIMI I AUTOBIOGRAFIS
Autobiografia duhet t prmbaj nj numr t sakt t informatave nga jeta personale,
ku prfshihen t gjitha t dhnat relevante pr kandidatin, nga shkollimi, prvoja,
shkathtsit, sidhe disa veori individuale t cilat kandidati i sheh t nevojshme ti
potencoj. Autobiografia sht pasqyr e cila e ndihmon seleksionimin efikas me
shpenzime t vogla.

| Dr. Ymer Havolli

16

MENAXHIMI I BURIMEVE NJERZORE

REKOMANDIMI
Prezanton informacione nga ata q e njohin, q kan punuar, kan bashkpunuar apo
jan shkolluar me kandidatin. Nprmjet rekomandimit, menaxhert e angazhuar pr
seleksionim, mund ti krahasojn t dhnat e ndryshme t cilat i ka prezantuar kandidati
pr vete.
METODAT E SELEKSIONIMIT - ZGJEDHJES
M t shpeshtat jan:
1. Testi,
2. Intervista,
3. Qendra pr vlersim.
1. Testi:
Nprmjet tij vlersohen aftsit dhe shkathtsit e kandidatve n mnyr praktike.
N procesin e zgjedhjes s B.Nj. prdoren testet psikologjike, ku ndr to jan testet
psikometrike.
Psikometria nnkupton matjen e menuris, gjithashtu ajo ka pr qllim matjen e
karakteristikave psikologjike, duke prfshir personalitetin, motivimin, interesimin n
karrier, aftsit intelektuale dhe kompetencat.
Llojet e testeve jan:
a) Testi i intelegjencs - ka pr detyr t bj matjen e aftsive mendore,
numerike, t shqiptimit t fjalve, t kuptuarit etj.
b) Testi i nivelit t dituris - teston shkathtsit e kandidatve, aftsit e tyre pr
vendin konkret t puns.
c) Testi pr profesionin - shpreh njohurit e kandidatit n mnyr praktike lidhur
me vendin e puns pr t cilin zhvillohet testimi.
d) Testi i individualitetit - sht test psikologjik, i cili ka t bj me zbulimin e
karakteristikave individuale t kandidatit.
2. Intervista:
Qllimi i intervists sht mbledhja e informatave t mjaftueshme pr kandidatin dhe
q kandidati t msoj dika pr ndrmarrjen gjat zhvillimit t intervists.
Intervistn preliminare e zhvillon sektori i burimeve njerzore, n mnyr q t
eliminohen kandidatt t cilt nuk i plotsojn kushtet sipas konkursit t shpallur, kto
intervista quhen intervista joformale.
Intervista formale njihet si intervist seleksionuese, e cila mund t definohet si bised
me qllim. sht form e interaksionit shoqror, n t cilin intervistuesi sht i
angazhuar n mnyr interaktive pr ta prceptuar personin.

| Dr. Ymer Havolli

17

MENAXHIMI I BURIMEVE NJERZORE

Ka disa lloje intervistash:

a) Intervista e strukturuar - jan ato intervista tek t cilat qysh m hert jan
prgatitur pyetjet n mnyr t kujdesshme dhe sht planifikuar mnyra e
realizimit t intervists.
b) Intervista gjysm e strukturuar - sht ajo intervist tek e cila sht hartuar
skema e pytjeve q do t shtrohen, mirpo lejohet dalja nga skema e pyetjeve
varsisht nga konteksti i biseds.
c) Intervista sekuenciale - sht intervist e cila udhhiqet nga nj numr i madh i
ekspertve t lmive t ndryshme. Kandidatit i shtrojn pyetje t ndryshme nga
knde t ndryshme t profesioneve t tyre.
3. Qendra pr vlersim:
sht nj metod komplekse, e cila n vete prfshin informatat lidhur me biografin,
testet psikologjike, pyetsor t ndryshm, intervista, kontrolli i mjekut etj.
Kjo metod prdoret pr vlersimin e kandidatve pr pozita menaxherike.
Nprmjet qendrs pr vlersim, kandidati vshtrohet nga kndi i vendit t puns, si
p.sh. luajtja e roleve, diskutimet e ndryshme lidhur me problemet e ndrmarrjes etj.
Analizimi i rezultateve sht njra prej fushave t hulumtimit t qendrs pr vlersim.
Vlersimi i kandidatit nga aspekti i analizimit t rezultateve bhet n grup me t gjith
t interesuarit, ku secili prej kandidatve shkruan lidhur me rezultatin konkret.
PRFUNDIMI I PROCESIT T SELEKSIONIMIT
Rrumbullaksimi i tij bhet me zgjedhjen e nj apo m shum kandidatve.
Zgjedhjen e kandidatve e bjn menaxhert, t cilt jan prgjegjs, prkatsisht t
cilve u nnshtrohet kandidati i pranuar. Vendimet pr zgjedhjen e kandidatve merren
pas intervists dhe testimit t kandidatve, sidhe rekomandimit t Sektorit pr Resurse
Humane t ndrmarrjes.

| Dr. Ymer Havolli

18

MENAXHIMI I BURIMEVE NJERZORE

Kapitulli 8: ORIENTIMI DHE ADAPTIMI N PUN

Orientimi sht proces i prezantimit t punonjsve t ri dhe krijimi i nj baze pr

punonjsin q t bashkveproj me njsin e puns si pjes e ekipit.
Procesi i orientimit t personelit t posapranuar n pun, ka pr qllim q atyre tu
ndihmoj, ti udhzoj q t ambientohen dhe m leht ti prshtaten rrethins n t
ciln do t punojn.
PROGRAMI DHE PROCESI I ORIENTIMIT
Pr adaptim efikas, menaxhert e resurseve njerzore duhet t krijojn program efikas, i
cili prmban instruksionet dhe informatat e nevojshme pr adaptim m t leht dhe m
t shpejt.
Programi i adaptimit u ndihmon t punsuarve t rinj q n koh sa m t shkurtr t
ken pasqyrn pr ndrmarrjen.
Programi i orientimit mund t organizohet n form t shkurtr nprmjet mjeteve t
ndryshme si pr shembull: sllajdet e ndryshme, videofilma t shkurtr, pastaj t
punsuarve mund tu jepen informacione tjera si broshura etj.
PROCESI I MSIMIT PERMANENT (KONTINUEL)
Nj prej formave t msimit sht mbikqyrja (instruktimi) e kandidatit, e cila i
ndihmon kandidatit q t njihet dhe ti zhvilloj shkathtsit t cilat jan t nevojshme
pr kryerjen e punve pr vendin e ri t puns.
Forma tjetr sht stazhi i praktikantit, i cili krkohet pr ato vende t puns, t cilat
kan obligime dhe prgjegjsi m t mdha. Kjo form e plotsimit t njohurive
aplikohet shum si plotsim i njohurive t cilat i duhen kandidatit t pranuar n punn e
mtutjeshme.
Forma tjetr sht ngritja profesionale dhe taktike, e cila sht e kushtzuar nga
ndrrimet tekniko-teknologjike dhe ndrrimet n strukturn organizative t
ndrmarrjes.
Forma tjetr sht rotacioni n vende t ndryshme t puns, e cila krijon baz pr
prparim n profesion.
Msim permanent, do t thot q secili q sht i punsuar n ndrmarrje gjat
shekullit t puns, duhet n nj form t marr njohuri t reja plotsuese, q nga stazhi
i praktikantit e deri te prfundimi i shekullit t puns - pensionimit.
Shkaqet e nevojs pr investime n edukim, n strvitjen e t punsuarve, ndrmarrjet
duhet ti shohin n:
a) Ndrrimin e teknologjis,
b) Ndikimin e rrethins,
c) Afarizmin modern.
Pr fitimin e ktyre njohurive zakonisht shfrytzohen: strvitjet (trajnimet), workshopet,
seminaret, shkolla t ndryshme.
| Dr. Ymer Havolli

19

MENAXHIMI I BURIMEVE NJERZORE

Efektet e msimit permanent:

Ka efekte t shumta pr puntort e posapranuar, pr organanizatn n trsi dhe
nivelet e saj. Me msim permanent:
1. Mund t ngrisim nivelin e njohuris n vendet e jashtme t konkurrentve.
2. T punsuarve u sigurohet dituri e nevojshme pr pun dhe teknologji t re.
3. T punsuarve t rinj u ndihmohet se si t punohet.
4. Sigurohet kultura organizative etj.
Vlersimi i nevojave pr edukim permanent, zakonisht sht i lidhur me pyetjet:
1. Cilat dituri, shkathtsi dhe aftsi nevojiten?
2. Cilt t punsuar nuk i posedojn ose pjesrisht i kan kto njohuri?
3. A do ta zgjidh edukimi problemin e dituris s nevojshme?

| Dr. Ymer Havolli

20

MENAXHIMI I BURIMEVE NJERZORE

Kapitulli 9: MOTIVIMI

Motivimi paraqet nj trsi elementesh si dshirat, nevojat, shtytjet, n mnyr q t

arrihen qllimet e organizats dhe t plotsohen nevojat individuale t njeriut
(puntorit).
Motivimi sht proces psikologjik n t cilin krkesat dhe dshirat krijojn forc
shtytse q synon arritjen e qllimeve.
MOTIVUESIT N PROCESIN E PUNS
Motivuesit jan mjetet nprmjet t cilave nxiten aktivitetet e ndryshme, shpejtohen,
ndrpriten, frenohen, zvoglohen ose rriten.
Motivet jan nevojat e njeriut, ndrsa motivuesit jan mjetet t cilat plotsojn krkesa
t caktuara t njerzve t cilt ne dshirojm ti motivojm.
Prve paras, si motivues n procesin e puns mund t numrohen edhe nj mori
motivuesish t karakterit organizativ q kan t bjn me punn dhe vendin e puns:
punsimi i prhershm, kushtet e mira t puns, kolegt e puns me t cilt mund t
bashkpunojm, menaxhert e mir n ndrmarrje, mundsit pr prparim n pun,
paga e mir, respektimi i ides etj.
METODAT E PAGESS S PUNTORVE

Jan:
1. Metoda e akordit, e cila mbshtetet n pagesn e puntorve sipas njsis s
prodhimeve apo sasis s puns s kryer. Bazohet n prcaktimin e sasis s
puns/prodhimeve njsive t prodhimeve pr nj shum t caktuar t parave.
2. Metoda e kohs s puns, mbshtetet n pagesn e puntorve sipas orve t cilat
kan kaluar n pun, prkatsisht sipas ditve ose sipas muajve. Kjo metod i
barazon njerzit me kohn e qndrimit n pun.
3. Metoda e senioritetit - Motivimi reflektohet n lojalitetin e puntorve ndaj
ndrmarrjes, i cili pasqyrohet me qndrim efektiv n ndrmarrje pr nj koh t
gjat, vite t tra t cilat puntort i kan kaluar n ndrmarrje.

Shum autor kan dhn mendime lidhur me teorin e motivimit. Njri prej tyre sht
Mitchell, i cili thot: Motivimi sht fenomen individual, do person sht unik dhe t
gjitha teorit e motivimit marrin parasysh individualitetin.

Faktort t cilt e nxisin motivimin n pun prfshijn:

1. Dallimet midis individve,
2. Karakteristikat e puns dhe
3. Prvojat.

| Dr. Ymer Havolli

21

MENAXHIMI I BURIMEVE NJERZORE

TEORIT E MOTIVIMIT:
1. Teoria e arritjes
Autor i ksaj teorie jan Mc Clelland dhe J. W. Atikson. Kjo teori merret me trajtimin e
aktiviteteve dhe t sjelljes s individve t cilat jan t orientuar n arritje. Kto
aktivitete mund t prmblidhen:
a) Individt ndihen prgjegjs pr rezultate,
b) Individt presin t marrin feed-back t qart pr aksionet e tyre,
c) Ekziston nj shkall e pasiguris ose e rrezikut n aktivitete.
2. Teoria e hierarkis s nevojave (ABRAHAM MASLOW)
sht teori e Maslow-it, e cila pasqyron listn e nevojave t njerzve sipas hierarkis,
diferencat midis puntorve dhe ndryshimet n nxitsit e motivimit. Psikologu Maslow
propozon pes nevoja bazike, t cilat jan:
1. Nevojat fiziologjike,
2. Nevojat pr siguri,
3. Nevoja e prkatsis,
4. Nevoja pr autoritet,
5. Nevoja pr tu dshmuar arritur.
3. Motivimi i Herzbergut - Teoria e higjiens
Quhet teoria e dy faktorve. Sipas ktij autori, ekzistojn dy klasa t ndryshme t
faktorve. Njra klas ka t bj me knaqsin dhe njra me paknaqsin deri n
eliminimin e saj.
Mungesa e nj numri t faktorve jan ata q e shkaktojn paknaqsin, t cilt jan
t lidhur me prmbajtjen e puns, rrethinn e puns etj.
Motivuesit shkaktojn knaqsin ose ata jan faktor t brendshm t puns; rritja e
autonomis n pun, ndryshimet, rritja e prgjegjsis, lavdrimi pr punn e br
mir, jan disa shembuj t mir t faktorve t cilt e lvizin puntorin nga paknaqsia
drejt knaqsis.
4. Teoria X dhe Y
Mc Gregory n librin e tij Mc Gregor, i prshkruan dy alternativa: teorin X dhe Y.
Menaxhert t cilt bjn pjes n teorin X i kan kto supozime:
Puna thelbsisht sht e pakndshme,
Personi mesatar sht dembel dhe joambicioz,
Njerzit/puntort nuk e preferojn mbikqyrjen,
Puntort i ikin prgjegjsis, principi i brendshm i tij sht paraja,
Puntort duhet t detyrohen pr t punuar pr t arritur rezultatet e
ndrmarrjes.

| Dr. Ymer Havolli

22

MENAXHIMI I BURIMEVE NJERZORE

Menaxhert t cilt bjn pjes n teorin Y, i kan kto supozime:

Njerzit ndjejn knaqsi n pun,
Puna sht si loj,
Ndjenja dhe knaqsia n pun jan m t rndsishme se parat,
Puntort jan t bindur n punn e tyre, jan vetiniciativ dhe krkojn
prgjegjsi.
Teoria X, njeriun q n fillim e identifikon si dembel dhe t painteresuar pr pun,
saq me gjith shprblimin ndonjher, sado q t jet i madh, at duhet detyruar t
punoj.
Teoria Y, mbshtetet n at se njerzit jan forca kryesore dhe krijuese, q
angazhohen n mnyr t vetdijshme, mirpo pr tu angazhuar, atyre duhet tu
krijohen kushte t cilat ata do ti nxisnin pr pun.

5. Teoria e sjelljes
Mbshtetet n sjelljen e njerzve e cila mund t shpjegohet me rezultatet pozitive dhe
negative t cilat arrihen n pun. Autori i ksaj teorie sht B. F. Skinnera, i cili n librin
e tij Beyond Freedom and Dignity, thot se njerzit mund t kontrollohen vetm nse
ndjejn se jan t lir.
STILET THEMELORE T UDHHEQJES
1. Stili autokratik:
sht nj udhheqje e centralizuar e udhheqsit, i cili t gjitha vendimet dhe aktivitetet
i ndrmerr vet, urdhron dhe pret q ti nnshtrohen nnpunsit, sht dogmatik
pozitivisht i orientuar, udhheqs i aftsis s dhnies ose zvoglimit t shprblimeve.
Prparsia e ktij stili sht komunikimi i thjesht, i shpejt, i cili rezulton me kryerje t
shpejt t punve, ndrsa mangsia e tij sht pamundsia e udhheqjes me numr m
t madh t vartsve, zakonisht deri n 20 veta.
2. Stili demokratik:
Ky stil, shumicn e aktiviteteve i planifikon dhe i realizon me ekipin e vet dhe
puntorin e motivon pr shkak t participimit t tij n procesin e marrjes s
vendimeve. Udhheqsi i konsulton vartsit e tij pr aksionet dhe vendimet e
propozuara dhe e nxit pjesmarrjen e tyre.
3. Stili i lir i udhheqjes:
sht stili i duarve t lira. Ktu udhheqsi shfrytzon fuqin e tij, (nse e shfrytzon
ndonjher), n mas t vogl duke iu vn vartsve t tij shkall t lart t
pavarsis n veprimet e tyre. Kta udhheqs ua lejojn vartsve t tyre q ti
prcaktojn qllimet dhe mjetet pr realizimin e tyre, ndrkaq rolin e tyre e shohin
n dhnien e ndihms nprmjet dhnies s informatave vartsve t tyre pr
realizimin e qllimit.

| Dr. Ymer Havolli

23

MENAXHIMI I BURIMEVE NJERZORE

Kapitulli 10: ZHVILLIMI I BURIMEVE NJERZORE

EDUKIMI DHE RNDSIA E TIJ

Tanim konsiderohet se edukimi, dituria e burimeve njerzore jan prioritetet
parsore t strategjis dhe politiks nacionale, politiks sociale, zhvillimit teknikoteknologjik, kulturor dhe ekonomik t do shteti.
Mnyrat e edukimit jan:
1. Edukimi formal dhe
2. Edukimi joformal.

1. Edukimi formal
Nnkupton arsimimin e rregullt t potencialit njerzor, duke filluar nga edukimi
fillestar, e deri te ai m i lart universitar. sht sistem formal zyrtar, t cilit
vendet e zhvilluara i kushtzojn rndsi t madhe dhe i prcjellin me seriozitet
ndrrimet dhe futjen e risive.

Faktort q nxisin edukimin formal jan:

1. Faktori dinamik i zhvillimit - tekniks dhe teknologjis, q krkon plotsimin e
pandrprer t edukimit formal.
2. Ndrrimet n rrethin - krkojn ndrrime n qasjen ndaj puns, duke e rritur
intensitetin n pun, e cila nnkupton rritjen dhe brjen e edukimit formal,
efikas, inovativ dhe t njjt me t gjith.
3. Ndrrimet e shpejta dhe dramatike - kan ndikim t drejtprdrejt tek gjeneratat
e reja.

Etapat e edukimit formal:

1. Etapa e par sht etapa e edukimit dhe aftsimit t burimeve njerzore sipas
standardeve pr prgatitjen e individit pr pun konkrete, pavarsisht nivelin e
shkollimit.
2. Etapa e dyt sht etapa e zhvillimit t karriers, e cila i nxit njerzit pr
rezultate t reja dhe hierarki n karrier. Kjo kategori prfshin grup t ngusht
t njerzve t cilt jan t talentuar dhe t aft, t cilt kan mundsi pr
prparime t cilat provokohen nga punt e ndryshme pr tu aftsuar pr ato
pun dhe pr t prparuar.
3. Etapa e tret sht etapa e prgatitjes pr nevojat n t ardhmen, e cila
prfshin programet e edukimit, t cilat mbshteten n prognozimin e
fotografis s dijeve pr t ardhmen, pr misionet e reja dhe strategji t cilat
ndrmarrja planifikon ti realizoj.

| Dr. Ymer Havolli

24

MENAXHIMI I BURIMEVE NJERZORE

2. Edukimi joformal i burimeve njerzore

Ndrmarrjet duhet t prpiqen t sjellin risi t ndryshme pr inovimin e njohurive t
personelit t vet menaxherik, nprmjet:
1. Seminareve me ushtrime nga prvoja - Sipas rndsis, ndr t parat jan
seminaret e paraprvojs q trheqin njerz me prgatitje akademike, me qllim
q tu krijojn paraprvoj nga menaxhmenti dhe studimet e biznesit.
Qllimi i seminareve sht:
a) Q t prmirsojn kualitetin e menaxhmentit n ndrmarrje,
b) T prmirsojn efektet e prodhimit n ndrmarrje,
c) Ti msojn vijuesit pr uljen e shpenzimeve t prodhimit dhe shrbimeve,
d) Ta rrisin motivimin etj.

2. Workshopet pr tematik t zgjedhur - paraqesin nj form interaktive,

dinamike e puns intelektuale me shembuj t shumt dhe me mundsi q
secili nga pjesmarrsit t prezantoj dhe t marr pjes n diskutim.
Zakonisht workshopet kan:
a) Karakter interdisiplinar,
b) Ofrojn dituri konkrete t cilat kandidatt i prparojn n mnyr cilsore,
c) N workshop bhet kombinimi i njohurive t kandidatve, ligjruesve etj.
3. Trajnimit dhe simulimit t punve - Trajnimi i burimeve njerzore sht njra
ndr investimet m t mira jomateriale. Nprmjet trajnimeve plotsohen
zbraztit gjat shkollimit t rregullt, duke i plotsuar ato pr shfrytzim
maksimal t tyre n ndrmarrje apo gjetiu.

| Dr. Ymer Havolli

25

MENAXHIMI I BURIMEVE NJERZORE

Hapi i par:

Trajnimi n pun zhvillohet sipas ktyre hapave:

Hap i dyt:
Hapi i tret:
Hapi i katrt:

Prgatitja e punonjsit

1. T vendosen
punonjsit n at
vend pune q pr
rrethin nuk paraqet
shqetsim.
2. T hulumtohet se
ka dijn puntort
lidhur me punn.

Paraqitja
e
operacioneve
dhe
njohurive
1. Duhet tu tregohet
dhe duhet t
pyeten lidhur me
njohurit dhe
operacionet q do
t ekspozohen.
2. Duhet t
Instruktohen
ngadal, qart, n
mnyrn m t
leht dhe n pjes
t veanta.

3. T zgjohet interesimi 3. Duhet t

i punonjsve, duke e
kontrollohen
vn n pah
vazhdimisht, t
rndsin e trajnimit.
pyeten dhe t
prsritin.

Testimi
performancs
1. Duhet br
testimin duke
krkuar nga ata
q dijet ti
zbatojn
praktikisht.
2. T shtrohen
pyetjet pse, kur
dhe si.

3. Duhet t
prcillen
performancat, t
korrigjohen
gabimet dhe t
prsriten
instruksionet
nse ka nevoj.

i Ndjekja

1. Duhet vendosur
punonjsin n
pozicion, vend
pune sipas
aftsive t veta.
2. Duhet
Kontrolluar
vazhdimisht, me
qllim q t
bindemi se
puntori sht
duke i zbatuar
aftsit e fituara
n trajnime.
3. T zbatohet
zvoglimi i
mbikqyrjes s
teprt.

4. Studimit t rasteve.
5. Ligjratave lidhur me tema t veanta.

| Dr. Ymer Havolli

26

MENAXHIMI I BURIMEVE NJERZORE

Kapitulli 11: KAPITALI INTELEKTUAL

Kapitali intelektual ka pr qllim t qartsoj dallimet mes vlers kontabl dhe vlers s
tregut t ndrmarrjes. Duke e matur kapitalin intelektual, ne masim vlern e
ndrmarrjes, kemi definuar kapacitetet me t cilat disponon ndrmarrja dhe mnyra se
si do t menaxhohen ato kapacitete.
STRUKTURA E KAPITALIT INTELEKTUAL
Kapitali intelektual paraqet prpjekjen pr ta vlersuar financiarisht diturin n
ndrmarrje.
Kapitali intelektual i ndrmarrjes mund t ndahet n:
1. Kapitali human intelektual sht njohuri, dituri, aftsi, shkathtsi, kompetenc
sidhe atribute tjera t cilat jan relevente pr aktivitetet ekonomike.
2. Kapitali strukturor sht pasuri e ndrmarrjes, sht kapital me t cilin mund t
punohet, sht i matshm dhe mund t vlersohet, prkatsisht mund t
tregtohet me t. Kapitali strukturor sht krejt ajo q konsiderohet pasuri e
ndrmarrjes, e cila mbetet n ndrmarrje pasi q puntort t ken ln punn.
3. Kapitali organizativ - Qndrueshmria e produkteve n treg sht zvogluar
mjaft dhe ka tendenca t zvoglimit t mtejm. Kjo do t thot se duhet
investuar n dituri, inovacione dhe marketing.
Kapitalin organizativ mund ta ndajm:
a) Kapitalin inovativ dhe
b) Kapitalin procesor.
N kapitalin inovativ radhisim t drejtn e mbrojtur tregtare, pasurin
intelektuale dhe pasuri dhe aftsi t cilat jan t paprekshme.
Ndrkaq, kapitali procesor nnkupton proceset e puns, teknikat dhe diturit e
tjera praktike t cilat shfrytzohen pr krijimin e vlerave n mnyr konstante.

| Dr. Ymer Havolli

27

MENAXHIMI I BURIMEVE NJERZORE

Kapitulli 12: MENAXHIMI I DITURIS

Menaxhimi i dituris sht proces i krijimit, mbledhjes dhe i shfrytzimit t dituris, me

qllim t rritjes s performancave t individit dhe ndrmarrjes.
Menaxhimi i dituris synon krijimin e kushteve q t shfrytzohet dituria e njerzve - t
punsuarve, t rriten rezultatet afariste t ndrmarrjes dhe q asaj nprmjet rritjes ti
kthehet kapitali i investuar n burimet njerzore. Dituria t ciln e posedon ndrmarrja
konsiderohet si kapital intelektual i saj.
Dituria gjenerohet nga burime t ndryshme dhe transformohet nprmjet metodave t
ndryshme si: metoda e shqyrtimit, e krahasimit dhe e lidhshmris n mes shkakut e
pasojs.
Aplikimi i dituris n ndrmarrje, vemas n procesin e vendosjes, mbshtetet n kto
komponente:
1. T dhnat, t cilat mund t jen ngjarje objektive reale, apo dukuri t cilat
grumbullohen, prpunohen, organizohen pr tu prdorur n momentin e duhur
si informat.
2. Informatat, t cilat mund t jen porosi e dhn n form t dokumentit, t
komunikimit t drejtprdrejt apo audio-vizual. Bashksia e t dhnave t
prpunuara paraqet baz pr informata.
ARSYET E MENAXHIMIT T DITURIS
Qllimi i menaxhimit t dituris sht q dituria e koncentruar n individ t bartet tek
kolektiviteti, n mnyr q diturit individuale t bhen t disponueshme edhe pr t
tjert.
Menaxhimi i dituris n ndrmarrje mund t konkretizohet n kto fusha:
1. Inovacionet - paraqesin risit, zbulimet e reja, idet e reja, t cilat krijojn kushte
pr zhvillim t gjithmbarshm shoqror dhe ekonomik.
2. Shpejtsia e reagimit - Ai q e ka informatn e ka edhe tregun, kjo d.m.th. se
informatat e mjaftueshme krijojn mundsi q ndrmarrjet ti prshtaten
krkesave t tregut dhe t reagojn shpejt ndaj ndryshimeve n treg.
3. Fitimi - Aplikimi i prvojs, diturive m t mira afariste t cilat jan t njohura
dhe t provuara nga t tjert rrit efikasitetin afarist t ndrmarrjes.
4. Edukimi paraqet zhvillimin, plotsimin e njohurive n mnyr permanente
nprmjet trajnimit, msimit plotsues dhe metodave tjera pr ngritjen e
aftsive dhe shkathtsive pr kryerjen e punve n mnyr efikase.
Nga menaxhimi i dituris ka nj varg beneficionesh:
1. Informatat dhe diturit e ekspertve duhet t jen n disponim pr t gjith.
2. Largimi dhe rotacioni i vendeve t puns nuk e rrezikojn procesin e puns.
3. Niveli m i lart i sensibilitetit t personelit n informatat kthyese nga blersit
dhe sinjalet tjera nga tregu.
4. Krkesat e blersve realizohen shum m shpejt, n mnyr m cilsore.
5. Personeli sht i motivuar mir dhe n mnyr cilsore.
| Dr. Ymer Havolli

28

MENAXHIMI I BURIMEVE NJERZORE

Kapitulli 13: PERFORMANCAT E NEVOJSHME T BURIMEVE NJERZORE

M 1995, Valters i ka definuar performancat menaxherike si proces t prparimit, t

kryerjes sasiore dhe cilsore t puns dhe orientimin e t gjitha aktiviteteve n drejtim
me qllimet.
N jetn e prditshme hasim n vlersimin e performancave:
1. Pr ndrmarrjen,
2. Pr personelin e ndrmarrjes,
3. Pr menaxhert,
4. Pr pajimet, teknologjin etj.
Pr ta br vlersimin e performancs prdoren kriteret formale dhe joformale.
Kritere formale konsiderohen ato kritere t cilat jan t bazuara n procedura
standarde t vlersimit.
Kritere joformale, kur kemi t bjm me ndonj vlersim q m tepr sht subjektiv,
intuitiv dhe pa mbshtetje.

Qllimet e vlersimit t performancave jan:

S pari, pr ti informuar burimet njerzore lidhur me efektet e tyre t puns, pr ti
br ata me dije se ku i kan ant e dobta dhe t forta dhe ka duhet t ndrmarrin q
ti prmirsojn ant e dobta, q puna e tyre t jet e suksesshme.
S dyti, nprmjet performancave, menaxhert e ndrmarrjes informohen me t gjitha
informacionet relevante lidhur me pagat, nevojat e burimeve njerzore pr plotsimin e
njohurive, pr t rekrutuar etj.
Vlersimi i performancave te personeli i ndrmarrjeve m s shumti bhet sipas ktyre
kritereve:
Cilsia e puns, sasia e puns, iniciativa, inovacionet, njohurit shkencore,
kreativiteti, siguria, komunikimi, vetiniciativa, shkathtsia, aftsia, qasja ndaj
ndrmarrjes etj.
Analiza e performancave kalon npr disa shkall:
Shkalla e par - Vlersimi i rezultateve t puns pr do t punsuar,
Shkalla e dyt - A sht i arsyeshm dhe efikas angazhimi i mjeteve n edukimin
e puntorve,
Shkalla e tret - Duhet t gjej ndryshimin ndrmjet kategorive nuk mundem
dhe nuk dua,
Shkalla e katrt - T caktohen standardet dhe tu trhiqet vrejtja pr dshtimet
e tyre.
Shkalla e pest - T evitohen pengesat,
Shkalla e gjasht - Strvitja pr ngritjen e aftsive, diturive dhe shkathtsive.
Shkalla e shtat - pr profesionalizm, rikualifikim, nuk mjaftojn vetm
ushtrimet,
Shkalla e tet - Ndrrimi i puns me plqim t menaxherit ose e marrdhnies s
puns.
| Dr. Ymer Havolli

29

MENAXHIMI I BURIMEVE NJERZORE

Aftsit dhe performanca - Nj aftsi prfaqson nj karakteristik t gjr dhe t

qndrueshme, prgjegjse pr performancn maksimale t nj personi, si e kundrta e
tipikes - n detyrat fizike dhe mendore. Nj mjeshtri, n ann tjetr sht kapaciteti
specifik pr t manipuluar fizikisht objektet.
Charles Spearman thekson se e gjith performanca prcaktohet nga dy tipe t aftsive:
1. Aftsit e prgjithshme mendore dhe
2. Aftsia pr detyrat aktuale.
Planifikimi i performancs e definon dhe e dallon menaxherin nga vartsi i tij.
Ky dallim bhet nprmjet mnyrave tradicionale si jan: prshkrimi i vendeve t
puns, prshkrimi i prgjegjsive kye, niveli i performancs s krkuar, objektivat ose
synimet specifike dhe kompetencat themelore.
Vlersimi i individve bhet nga njerz t ndryshm duke prfshir:
1. Mbikqyrsit e drejtprdrejt,
2. Vlersimin e menaxherit t nj niveli nga ana e menaxherit t nivelit tjetr,
3. Antart e departamentit t burimeve njerzore,
4. Vlersimin e vetvets,
5. Nga dikush i rangut m t ult,
6. Qendrat pr vlersim etj.
PERFORMANCAT EKIPORE
Performancat funksionale kan t bjn me shkathtsin e zgjedhjes s problemeve si:
objektiviteti, paansia, disponimi pr t pranuar rrezikun, prkushtimi ndaj puns
ekipore, motivimi pr veprim t prbashkt, ekzistimi i qllimeve specifike t cilat jan
t matshme, prgjegjsia e prbashkt.
Kriteret pr prcaktimin e performancave ekipore jan: planifikimi i procesit t
vendosjes, organizimin, koordinimi, motivimi, kontrolli, shkathtsia, prvoja e antarve
t ekipit, njohurit individuale etj.
Procesi i vlersimit t performancave t ekipit prfshin:
1. Zgjedhjen e kritereve lidhur me punn,
2. Zhvillimin e shembullit t sjelljes i cili mund t vrehet,
3. Zgjedhjen e vlersuesve,
4. Aplikimin e formularve t zbatueshm pr vlersim,
5. Plotsimin e formularve nga vlersuesit,
6. Integrimin e vlersimeve t ndryshme,
7. Analizimin e rezultateve dhe raportin prfundimtar.
Tipet e interaksioneve - kategorit e mnyrave t organizimit t situatave t ndryshme
interaktive prfshijn:
1. Q t hulumtoj,
2. Q t prezentoj informatat,
3. Q t bashkpunoj n zgjedhjen e problemit,
4. Q t zgjedhin, vendosin.
| Dr. Ymer Havolli

30

MENAXHIMI I BURIMEVE NJERZORE

Vlersimi nga kolegt

Vlersimi nga niveli i njjt hierarkik bhet n mnyr joformale, por prap sht e
menduar q mund t jet m i vlefshm sesa vlersimi q bhet nga eprori. M posht
do ti prshkruajm avantazhet dhe disavantazhet q ka kjo mnyr e vlersimit.
Avantazhet:
Kolegt kan m shum raste pr t vrojtuar.
Sjellja para kolegve sht m natyrale dhe m reale, sesa sjelljet q bhen kur
dihet q je i vrojtuar nga nj epror.
Vlersimi nga m shum persona ka m shum nuanca sesa ato q bhen nga
nj person.
Disavantazhet:
Konkurrenca e kolegve pr arritje, rritjen e pagave, pr t prfituar promocione
etj, jan rreziqet pr nj vlersim real.
Kolegt n raport me eprorin nuk e dijn saktsisht se cilat jan objektivat e t
vlersuarit.
Hezitimi pr t vlersuar kolegt. Nj vlersim negativ mund t on n krijimin e
raporteve t kqija ndrmjet tyre.

| Dr. Ymer Havolli

31

MENAXHIMI I BURIMEVE NJERZORE

Kapitulli 14: SHPRBLIMI

Vlersimin e angazhimit t puntorve, menaxhert mund ta bjn duke i vn disa

standarde, nprmjet t cilave vijn n prfundim se n far mase dhe cilsie t
punsuarit jan duke i kryer punt q iu jan ngarkuar.
sht detyr e menaxherve q kriteret pr caktimin e pagave t mbshteten n disa
rregulla:
1. T thjeshta - Rregulla t cilat duhet t jen t qarta, t kuptueshme dhe t
njohura pr t gjith t punsuarit.
2. Specifike - T punsuarit duhet t dijn saktsisht se far punsh priten nga ta.
3. I realizueshm - Secili puntor do t ket mundsi dhe gjas reale q t marr
shprblim nse angazhon potencialin e vet kreativ.
4. I matshm - Qllimet e matshme duhet t jen themel i t gjitha planeve pr
stimulim.
5. I drejt - Tretmani i drejt i do individi sht nj parakusht i motivit pozitiv.

Paraja, pr shumicn e t punsuarve sht motivuesi kryesor. Interesimi i t

punsuarve pr pagat, flet se paga n nj mnyr e shpreh vlersimin e menaxhmentit
pr vllimin dhe cilsin e puns.

Qllimet e pags jan:

1. Ti rekrutoj njerzit n at ndrmarrje,
2. Ti ruaj burimet njerzore q i punson,
3. Ti motivoj njerzit q t punojn.

Paga sht faktor motivues, sepse ka edhe faktor t tjer t cilt motivojn t
punsuarit. Pasiq paraja sht nj mjet nprmjet t cilit njeriu prmbush nevojat e
veta, prcakton pozitn e vet n shoqri, ather paraja paraqitet si faktor motivues.

PAGA PR PUNN E KRYER

Ka disa mnyra nprmjet t cilave ndrmarrja e bn shprblimin e puntorve pr
punn e kryer. Njra nga mnyrat e cila prpiqet q t eliminoj padrejtsit sht
lidhmria mes pags me outputet ose efikasitetin.

Pagesa pr njsi prodhimi, sht njra prej pagesave q sht e lidhur me outputet t
cilat i realizojn burimet njerzore. Kjo form e pagess synon t nxis dhe t dalloj
puntorin e mir nga t tjert, t cilt nuk mund ti mbrrijn rezultatet e tij.

Prqindjet dhe provizionet e lidhin pagn me vlern e produkteve t shitura.

Provizionin e marrin ndrmjetsuesit e ndryshm, pr shkak t ndrmjetsimit n
shitjen e produkteve, pasurive t ndryshme.
Provizioni dhe prqindjet aplikohen dhe jan efikase ku sht shum e vshtir t
prcaktohen normat dhe ku sht e vshtir t vlersohet angazhimi n pun.

| Dr. Ymer Havolli

32