Você está na página 1de 66

ELDEFRAN DA SILVA BARRA61802000259

TRIBUNAL REGIONAL ELEITORAL DO AMAZONAS (TRE-AM)


DIREITO ELEITORAL - ANALISTA E TCNICO ADMINISTRATIVO
TEORIA E EXERCCIOS
AULA 8
PROF: RICARDO GOMES

TRIBUNAL REGIONAL ELEITORAL DO AMAZONAS


Prezados Alunos!
Segue a Aula 8 de Direito Eleitoral!
Boa prova a todos!
Agora vamos l!

QUADRO SINPTICO DA AULA:

a) Dos Recursos Eleitorais (disposies preliminares).


b)Disposies Penais.

1. DOS RECURSOS ELEITORAIS.

Conceito de Recurso.
Os recursos so meios legais de contestao uma deciso judicial
1
Prof. Ricardo Gomes

www.pontodosconcursos.com.br

O homem no outra coisa seno seu projeto, e s existe medida que se realiza. - Jean Paul Sartre

ELDEFRAN DA SILVA BARRA61802000259

TRIBUNAL REGIONAL ELEITORAL DO AMAZONAS (TRE-AM)


DIREITO ELEITORAL - ANALISTA E TCNICO ADMINISTRATIVO
TEORIA E EXERCCIOS
AULA 8
PROF: RICARDO GOMES
com a finalidade que seja esta reexaminada por autoridade superior (como
regra), para que seja modificada ou reformada.
No Cdigo Eleitoral, os recursos esto previstos a partir do art.
257.

Efeitos dos Recursos.


No Direito Eleitoral, em regra, os recursos NO TM EFEITO
SUSPENSIVO. Isto , mesmo com a interposio dos recursos a deciso
judicial deve ser executada. Assim, os recursos eleitorais tero meramente
efeito devolutivo, o de apenas devolver ao Tribunal o exame da matria.
Art. 257. Os recursos eleitorais no tero efeito suspensivo.
Em alguns casos a legislao eleitoral admite efeito suspensivo
(Apelao criminal, recurso em sentido estrito em matria eleitoral, recurso
contra expedio de diploma e da ao de impugnao de mandato eletivo),
mas no matria de nosso estudo agora (fixe-se na regra NO EFEITO
SUSPENSIVO).

Prazos dos Recursos Eleitorais.


O prazo dos recursos eleitorais contra ato, resoluo ou despacho
de 3 DIAS, salvo estipulao especfica de outro prazo em lei.
So
preclusivos
(o
prazo
no
poder
ser
desconsiderado/relevado) os prazos para interposio de recurso, salvo
quando este discutir matria constitucional. Quando o recurso versar sobre
matria constitucional, deve ser interposto dentro do prazo, porm, mesmo
passando o prazo, a lei assegura que poder ser impetrado em momento
posterior.
Mas, o que mesmo precluso, Professor? Neste caso especfico, a
precluso a perda da faculdade de recorrer pelo decurso do tempo dado pela
lei. Caso o interessado no recorra no prazo de 3 dias, no poder mais
recorrer.
Dica:

NO

EXISTE

PRECLUSO

DE

MATRIA

ELEITORAL
2

Prof. Ricardo Gomes

www.pontodosconcursos.com.br

O homem no outra coisa seno seu projeto, e s existe medida que se realiza. - Jean Paul Sartre

ELDEFRAN DA SILVA BARRA61802000259

TRIBUNAL REGIONAL ELEITORAL DO AMAZONAS (TRE-AM)


DIREITO ELEITORAL - ANALISTA E TCNICO ADMINISTRATIVO
TEORIA E EXERCCIOS
AULA 8
PROF: RICARDO GOMES
CONSTITUCIONAL.
Art. 258. Sempre que a lei no fixar prazo especial, o recurso
dever ser interposto em trs dias da publicao do ato, resoluo
ou despacho.
Art. 259. So preclusivos os prazos para interposio de recurso,
salvo quando neste se discutir matria constitucional.
Pargrafo nico. O recurso em que se discutir matria
constitucional no poder ser interposto fora do prazo. Perdido o
prazo numa fase prpria, s em outra que se apresentar poder
ser interposto.
Art. 264. Para os Tribunais Regionais e para o Tribunal
Superior caber, dentro de 3 (trs) dias, recurso dos atos,
resolues ou despachos dos respectivos presidentes.

Preveno do Relator.
A distribuio do primeiro recurso a determinado Juiz Relator
prevenir a competncia deste para todos os demais casos do mesmo
Municpio ou Estado. Preveno significa vinculao de distribuio de
processos para determinado Juzo. Assim, o Magistrado prevento receber
todos os outros recursos oriundos da mesma unidade federada (Estados e
Municpios).
Cabe aqui fazer uma pequena difereno quanto preveno entre
as Cortes Eleitorais:
TSE Ministro Relator prevento receber os demais recursos que vierem do
mesmo Estado.
TRE Desembargador Relator prevento receber os demais recursos que
vierem do mesmo Municpio.
O TSE j exarou entendimento de que esta preveno diz respeito
exclusivamente aos recursos parciais interpostos contra a votao e apurao
(Acrdo TSE n 21.380/2004).
Art. 260. A distribuio do primeiro recurso que chegar ao
3
Prof. Ricardo Gomes

www.pontodosconcursos.com.br

O homem no outra coisa seno seu projeto, e s existe medida que se realiza. - Jean Paul Sartre

ELDEFRAN DA SILVA BARRA61802000259

TRIBUNAL REGIONAL ELEITORAL DO AMAZONAS (TRE-AM)


DIREITO ELEITORAL - ANALISTA E TCNICO ADMINISTRATIVO
TEORIA E EXERCCIOS
AULA 8
PROF: RICARDO GOMES
Tribunal Regional ou Tribunal Superior, PREVENIR a
competncia do relator para todos os demais casos do mesmo
municpio ou Estado.

Legitimados para recorrer.


Com fundamento na regra oriunda do Processo Civil, so
legitimados para recorrer de deciso de juzo eleitoral a parte vencida, o
terceiro interessado e o Ministrio Pblico Eleitoral.

Recursos contra a expedio de diploma.


Segundo o art. 262 do Cdigo Eleitoral, somente caber recurso
contra a deciso que expede diploma eleitoral nos casos a seguir:
a) inelegibilidade ou incompatibilidade de candidato;
b) errnea interpretao da lei quanto aplicao do sistema de
representao proporcional;
c) erro de direito ou de fato na apurao final, quanto
determinao do quociente eleitoral ou partidrio,
contagem de votos e classificao de candidato, ou a
sua contemplao sob determinada legenda;
Ex: casos de erros na aplicao do disposto na lei para apurao
dos quoeficientes eleitorais ou partidrios; contagem de votos
equivocadas, etc.
d) concesso ou denegao do diploma em manifesta
contradio com a prova dos autos, nas hipteses do art. 222
desta Lei, e do art. 41-A da Lei no 9.504, de 30 de setembro
de 1997.
Segundo o TSE, a fraude a ser alegada em recurso de
diplomao fundado neste inciso aquela que se refere
votao, tendente a comprometer a lisura e a legitimidade do
processo eleitoral.

4
Prof. Ricardo Gomes

www.pontodosconcursos.com.br

O homem no outra coisa seno seu projeto, e s existe medida que se realiza. - Jean Paul Sartre

ELDEFRAN DA SILVA BARRA61802000259

TRIBUNAL REGIONAL ELEITORAL DO AMAZONAS (TRE-AM)


DIREITO ELEITORAL - ANALISTA E TCNICO ADMINISTRATIVO
TEORIA E EXERCCIOS
AULA 8
PROF: RICARDO GOMES
Recursos perante as Juntas e Juzos Eleitorais.
Dos atos, resolues ou despachos tanto das Juntas Eleitorais
quanto dos Juzes Eleitorais cabe recurso para o TRE respectivo no prazo de 3
dias.
O recorrente deve apresentar o recurso em petio prpria,
devidamente fundamentada. Neste caso o recurso no tem qualquer nome
(Recurso inominado).
O Cdigo prev que quando o recorrente reportar-se a coao,
fraude, interferncia do poder econmico, desvio ou abuso de poder de
autoridade, processo de propaganda e captao de sufrgio vedado por lei,
cujas provas devam ser determinadas pelo TRE, basta que o pedido indique os
meios que possam conduzir as provas, pois o prprio Tribunal se encarregar
de produzi-las.

Procedimento processual dos recursos.


Com a interposio do recurso, o Juiz mandar intimar o recorrido
para tomar cincia do seu contedo, dando-lhe vista dos autos a fim de
oferecer razes, acompanhadas ou no de novos documentos, em prazo de
at 3 dias.
A intimao do recorrido ser feita por meio do Dirio Oficial.
Caso no seja realizada em at 3 dias, a intimao dever ser feita
pessoalmente.
Regra da intimao: por Dirio Oficial.
Por ltimo, caso no seja encontrado o recorrido em at 48 horas,
a intimao dever ser realizada por Edital.
Seqncia do procedimento de intimao: Dirio Oficial, Pessoal, Edital.

Subida dos autos ao TRE.


Findos os prazos definidos, o Juiz Eleitoral far, em at 48 horas,
subir os autos ao TRE com a sua resposta e os documentos em que se fundar.
Caso o Juiz Eleitoral entenda pela reforma da deciso recorrida
5
Prof. Ricardo Gomes

www.pontodosconcursos.com.br

O homem no outra coisa seno seu projeto, e s existe medida que se realiza. - Jean Paul Sartre

ELDEFRAN DA SILVA BARRA61802000259

TRIBUNAL REGIONAL ELEITORAL DO AMAZONAS (TRE-AM)


DIREITO ELEITORAL - ANALISTA E TCNICO ADMINISTRATIVO
TEORIA E EXERCCIOS
AULA 8
PROF: RICARDO GOMES
antes do envio dos autos ao TRE, o recorrido, dentro de 3 dias, poder
requerer que suba o recurso como se por ele interposto. Esta previso legal
deve-se ao fato de propiciar ao recorrido recorrer de eventual deciso
retratativa do Juiz que possa prejudic-lo.
Art. 265. Dos atos, resolues ou despachos dos juizes ou juntas
eleitorais caber recurso para o Tribunal Regional.
Pargrafo nico. Os recursos das decises das Juntas sero
processados na forma estabelecida pelos artigos. 169 e seguintes.
Art. 266. O recurso independer de trmo e ser interposto por
petio devidamente fundamentada, dirigida ao juiz eleitoral e
acompanhada, se o entender o recorrente, de novos documentos.
Pargrafo nico. Se o recorrente se reportar a coao, fraude, uso
de meios de que trata o art. 237 ou emprego de processo de
propaganda ou captao de sufrgios vedado por lei, dependentes
de prova a ser determinada pelo Tribunal, bastar-lhe- indicar os
meios a elas conducentes.
Art. 237. A interferncia do poder econmico e o desvio ou
abuso do poder de autoridade, em desfavor da liberdade do voto,
sero coibidos e punidos.
Art. 267. Recebida a petio, mandar o juiz intimar o recorrido
para cincia do recurso, abrindo-se-lhe vista dos autos a fim de,
em prazo igual ao estabelecido para a sua interposio, oferecer
razes, acompanhadas ou no de novos documentos.
1 A intimao se far pela publicao da notcia da vista no
jornal que publicar o expediente da Justia Eleitoral, onde houver,
e nos demais lugares, pessoalmente pelo escrivo, independente
de iniciativa do recorrente.
2 Onde houver jornal oficial, se a publicao no ocorrer no
prazo de 3 (trs) dias, a intimao se far pessoalmente ou na
forma prevista no pargrafo seguinte.
3 Nas zonas em que se fizer intimao pessoal, se no fr
encontrado o recorrido dentro de 48 (quarenta e oito) horas, a
intimao se far por edital afixado no frum, no local de
6
Prof. Ricardo Gomes

www.pontodosconcursos.com.br

ELDEFRAN DA SILVA BARRA61802000259

TRIBUNAL REGIONAL ELEITORAL DO AMAZONAS (TRE-AM)


DIREITO ELEITORAL - ANALISTA E TCNICO ADMINISTRATIVO
TEORIA E EXERCCIOS
AULA 8
PROF: RICARDO GOMES
costume.
4 Todas as citaes e intimaes sero feitas na forma
estabelecida neste artigo.
5 Se o recorrido juntar novos documentos, ter o recorrente
vista dos autos por 48 (quarenta e oito) horas para falar sbre os
mesmos, contado o prazo na forma dste artigo.
6 Findos os prazos a que se referem os pargrafos anteriores, o
juiz eleitoral far, dentro de 48 (quarenta e oito) horas, subir os
autos ao Tribunal Regional com a sua resposta e os documentos
em que se fundar, sujeito multa de dez por cento do salriomnimo regional por dia de retardamento, salvo se entender de
reformar a sua deciso. (Redao dada pela Lei n 4.961, de
4.5.1966)
7 Se o juiz reformar a deciso recorrida, poder o recorrido,
dentro de 3 (trs) dias, requerer suba o recurso como se por le
interposto.

Recursos
nos
TRIBUNAIS
REGIONAIS
Distribuio e vista ao Procurador-Regional.

ELEITORAIS.

Recebido o recurso pelo Presidente do TRE, ser distribudo a um


Relator no prazo de 24 horas, segundo a ordem de antiguidade dos seus
membros, sob pena de anulao de qualquer ato ou deciso praticada pelo
Relator ou pelo TRE.
Feita a distribuio, ser aberta vista dos autos ao Procurador
Regional, que dever emitir Parecer em 5 dias. Caso no emita o Parecer no
prazo, a parte interessada poder requerer a incluso do processo em pauta,
devendo o Procurador emitir Parecer oral.
Art. 268. No Tribunal Regional nenhuma alegao escrita ou
nenhum documento poder ser oferecido por qualquer das partes,
salvo o disposto no art. 270. (Redao dada pela Lei n 4.961, de
4.5.1966)
Art. 269. Os recursos sero distribudos a um relator em 24 (vinte
7
Prof. Ricardo Gomes

www.pontodosconcursos.com.br

O homem no outra coisa seno seu projeto, e s existe medida que se realiza. - Jean Paul Sartre

ELDEFRAN DA SILVA BARRA61802000259

TRIBUNAL REGIONAL ELEITORAL DO AMAZONAS (TRE-AM)


DIREITO ELEITORAL - ANALISTA E TCNICO ADMINISTRATIVO
TEORIA E EXERCCIOS
AULA 8
PROF: RICARDO GOMES
e quatro) horas e na ordem rigorosa da antigidade dos
respectivos membros, esta ltima exigncia sob pena de nulidade
de qualquer ato ou deciso do relator ou do Tribunal.
1 Feita a distribuio, a Secretaria do Tribunal abrir vista dos
autos Procuradoria Regional, que dever emitir parecer no prazo
de 5 (cinco) dias.
2 Se a Procuradoria no emitir parecer no prazo fixado, poder
a parte interessada requerer a incluso do processo na pauta,
devendo o Procurador, nesse caso, proferir parecer oral na
assentada do julgamento.

Decises dos Tribunais Regionais e seus Recursos.


Estudamos anteriormente que, como regra, as decises dos TREs e
mesmo do TSE so irrecorrveis. Assim, as decises dos TREs so terminativas
(no cabem mais recursos). No entanto, a legislao e a CF-88 prevem
excees, quando caber recurso para o TSE.
Vejamos ento estas excees, que so comumente cobradas em
provas. Inicialmente veremos o que preleciona o Cdigo Eleitoral logo aps a
abordagem constitucional.
Conforme o Cdigo Eleitoral, cabem os seguintes recursos das
decises dos TREs para o TSE:
1. RECURSO ESPECIAL:
a. quando
forem
proferidas
disposio de lei;

contra

expressa

b. quando ocorrer divergncia na interpretao de lei


entre dois ou mais tribunais eleitorais.
2. RECURSO ORDINRIO:
a. quando versarem sobre expedio de diplomas nas
eleies federais e estaduais;
b. quando denegarem habeas corpus ou mandado de
segurana.
8
Prof. Ricardo Gomes

www.pontodosconcursos.com.br

O homem no outra coisa seno seu projeto, e s existe medida que se realiza. - Jean Paul Sartre

ELDEFRAN DA SILVA BARRA61802000259

TRIBUNAL REGIONAL ELEITORAL DO AMAZONAS (TRE-AM)


DIREITO ELEITORAL - ANALISTA E TCNICO ADMINISTRATIVO
TEORIA E EXERCCIOS
AULA 8
PROF: RICARDO GOMES
Art. 276. As decises dos Tribunais Regionais so terminativas,
salvo os casos seguintes em que cabe recurso para o Tribunal
Superior:
I - especial:
a) quando forem proferidas contra expressa disposio
de lei;
b) quando ocorrer divergncia na interpretao de lei
entre dois ou mais tribunais eleitorais.
II - ordinrio:
a) quando versarem sbre expedio de diplomas nas
eleies federais e estaduais;
b) quando denegarem habeas corpus ou mandado de
segurana.

Por sua vez, segundo a CF-88, somente caber recurso do TRE


para o TSE nos seguintes casos, previstos no art. 121, 4 da CF-88, assim
resumidos:
1. deciso proferida contra
Constituio ou de Lei;

disposio

expressa

da

2. quando ocorrer divergncia na interpretao de lei entre


2 ou mais TREs o TSE funcionar como uniformizador das
decises dos TREs;
3. deciso que verse sobre inelegibilidade ou expedio de
diplomas federais ou estaduais - NO CABER RECURSO
para o TSE de deciso sobre inelegibilidade ou expedio de
diplomas MUNICIPAL! Pode ser pegadinha de prova!
4. deciso que anular diploma ou decretar a perda de
mandatos eletivos federais e estaduais - NO CABER
RECURSO para o TSE de deciso que anular diploma ou
decretar a perda de mandato MUNICIPAL! Pode ser
pegadinha de prova!

9
Prof. Ricardo Gomes

www.pontodosconcursos.com.br

O homem no outra coisa seno seu projeto, e s existe medida que se realiza. - Jean Paul Sartre

ELDEFRAN DA SILVA BARRA61802000259

TRIBUNAL REGIONAL ELEITORAL DO AMAZONAS (TRE-AM)


DIREITO ELEITORAL - ANALISTA E TCNICO ADMINISTRATIVO
TEORIA E EXERCCIOS
AULA 8
PROF: RICARDO GOMES
5. deciso que denegar:
a. Habeas Corpus;
b. Mandado de Segurana;
c. Habeas Data;
d. Mandado de Injuno.
CF-88
Art. 121
4 - Das decises dos Tribunais Regionais Eleitorais somente
caber recurso quando:
I - forem proferidas contra disposio
Constituio ou de lei;

expressa

desta

II - ocorrer divergncia na interpretao de lei entre dois ou


mais tribunais eleitorais;
III - versarem sobre inelegibilidade ou
diplomas nas eleies federais ou estaduais;

expedio

de

IV - anularem diplomas ou decretarem a perda de mandatos


eletivos federais ou estaduais;
V - denegarem "habeas-corpus", mandado de segurana,
"habeas-data" ou mandado de injuno.

Friso que tanto o que est previsto no Cdigo Eleitoral quanto a


previso constitucional estaro corretos, a depender do contexto em que o
examinador estar exigindo.
No entanto, segundo a Doutrina, preciso que se combinem os
dispositivos do Cdigo Eleitoral nova sistemtica determinada pela CF-88.
Com isso, luz do que dita a CF-88, cabem os seguintes recursos das decises
dos TREs para o TSE (pequenas alteraes):
1. RECURSO ESPECIAL:
a. quando
forem
proferidas
contra
expressa
disposio da CF e de lei (CF-88, art. 121, 4, I;
10
Prof. Ricardo Gomes

www.pontodosconcursos.com.br

ELDEFRAN DA SILVA BARRA61802000259

TRIBUNAL REGIONAL ELEITORAL DO AMAZONAS (TRE-AM)


DIREITO ELEITORAL - ANALISTA E TCNICO ADMINISTRATIVO
TEORIA E EXERCCIOS
AULA 8
PROF: RICARDO GOMES
CE, art. 276, I, a);
b. quando ocorrer divergncia na interpretao de lei
entre dois ou mais tribunais eleitorais (CF-88, art.
121, 4, II; CE, art. 276, I, b);
2. RECURSO ORDINRIO:
a. quando
versarem
sobre
inelegibilidades
ou
expedio de diplomas nas eleies federais e
estaduais (CF-88, art. 121, 4, III; CE, art. 276, II,
a);
b. quando anularem diplomas ou decretarem a perda
de mandatos eletivos federais ou estaduais;
c. quando denegarem habeas corpus, mandado de
segurana, habeas data ou mandado de injuno
(CF-88, art. 121, 4, V; CE, art. 276, II, b).
Gente! Vamos decorar estes Recursos Especiais e Ordinrios, pois
so fortes candidatos a carem em provas!
Lembrando que o prazo para interpor de 3 dias! Deve-se abrir
vista ao recorrido tambm para manifestar-se em 3 dias.

Recursos no TRIBUNAL SUPERIOR ELEITORAL (TSE).


A regra que as decises do TSE so irrecorrveis!
No entanto, a CF-88 e o Cdigo Eleitoral prevem e excees. Cabe
recurso nos seguintes casos:
a. RECURSO EXTRAORDINRIO quando a deciso do TSE
contrariar a Constituio, caber Recurso Extraordinrio
para o STF!, no prazo de 3 DIAS!
Conforme dispem os art. 121, 3, primeira parte, da CF-88,
combinado com o seu art. 102, III, a, cabe Recurso
Extraordinrio das decises do TSE que contrariem a
Constituio.
Segundo Smula 728 do STF, o prazo para interpor o Recurso
11
Prof. Ricardo Gomes

www.pontodosconcursos.com.br

O homem no outra coisa seno seu projeto, e s existe medida que se realiza. - Jean Paul Sartre

ELDEFRAN DA SILVA BARRA61802000259

TRIBUNAL REGIONAL ELEITORAL DO AMAZONAS (TRE-AM)


DIREITO ELEITORAL - ANALISTA E TCNICO ADMINISTRATIVO
TEORIA E EXERCCIOS
AULA 8
PROF: RICARDO GOMES
Extraordinrio de 3 DIAS!
Art. 121
3 - So irrecorrveis as decises do Tribunal Superior Eleitoral,
salvo as que contrariarem esta Constituio e as denegatrias
de "habeas-corpus" ou mandado de segurana.
Art.
102.
Compete
ao
Supremo
Tribunal
precipuamente, a guarda da Constituio, cabendo-lhe:

Federal,

III - julgar, mediante recurso extraordinrio, as causas


decididas em nica ou ltima instncia, quando a deciso
recorrida:
a) contrariar dispositivo desta Constituio;
Smula STF no 728: de trs dias o prazo para a interposio de
recurso extraordinrio contra deciso do Tribunal Superior
Eleitoral, contado, quando for o caso, a partir da publicao do
acrdo, na prpria sesso de julgamento, nos termos do art. 12
da Lei no 6.055/74, que no foi revogado pela Lei no 8.950/94.

b. RECURSO ORDINRIO quando a deciso do TSE


denegar habeas corpus e mandado de segurana caber
Recurso Ordinrio para o STF.
Conforme dispem os art. 121, 3, segunda parte, da CF-88,
combinado com o seu art. 102, II, a, ar. 281 do Cdigo Eleitoral
e com base no Acrdo STF Ag. 504.598, cabe Recurso
Ordinrio das decises do TSE que deneguem habeas corpus
ou mandado de segurana.
O prazo tambm de 3 dias, conforme art. 281 do Cdigo.
CF-88
Art. 121
3 - So irrecorrveis as decises do Tribunal Superior Eleitoral,
salvo as que contrariarem esta Constituio e as denegatrias de
"habeas-corpus" ou mandado de segurana.
12
Prof. Ricardo Gomes

www.pontodosconcursos.com.br

O homem no outra coisa seno seu projeto, e s existe medida que se realiza. - Jean Paul Sartre

ELDEFRAN DA SILVA BARRA61802000259

TRIBUNAL REGIONAL ELEITORAL DO AMAZONAS (TRE-AM)


DIREITO ELEITORAL - ANALISTA E TCNICO ADMINISTRATIVO
TEORIA E EXERCCIOS
AULA 8
PROF: RICARDO GOMES
Art.
102.
Compete
ao
Supremo
Tribunal
precipuamente, a guarda da Constituio, cabendo-lhe:

Federal,

II - julgar, em recurso ordinrio:


a) o "habeas-corpus", o mandado de segurana, o "habeasdata" e o mandado de injuno decididos em nica instncia
pelos Tribunais Superiores, se denegatria a deciso;
Cdigo Eleitoral
Art. 281. So irrecorrveis as decises do Tribunal Superior, salvo
as que declararem a invalidade de lei ou ato contrrio
Constituio Federal e as denegatrias de "habeas corpus"ou
mandado de segurana, das quais caber recurso ordinrio para o
Supremo Tribunal Federal, interposto no prazo de 3 (trs) dias.

Por fim, recomendo aos nobres alunos que, como etapa


indispensvel do estudo desta matria, seja realizada leitura direta dos
dispositivos legais dos arts. 257 a 282 do Cdigo Eleitoral.

13
Prof. Ricardo Gomes

www.pontodosconcursos.com.br

O homem no outra coisa seno seu projeto, e s existe medida que se realiza. - Jean Paul Sartre

ELDEFRAN DA SILVA BARRA61802000259

TRIBUNAL REGIONAL ELEITORAL DO AMAZONAS (TRE-AM)


DIREITO ELEITORAL - ANALISTA E TCNICO ADMINISTRATIVO
TEORIA E EXERCCIOS
AULA 8
PROF: RICARDO GOMES

2. CRIMES ELEITORAIS.

Noes Gerais.
Crime o fato tpico e antijurdico. toda e qualquer conduta
humana (omisso ou ao) descrita expressamente como crime na lei penal.
Crime Eleitoral toda infrao prevista como crime pelo Cdigo
Eleitoral, pela Lei n 9.504/97 e pelas demais leis que regulam o Direito
Eleitoral (ex: Lei Complementar n 64/90, Lei n 6.996/82 e Lei n 6.091/74).
Por meio da tipificao como crime de certas condutas eleitorais ilcitas
objetiva-se preservar a lisura do corpo eleitoral.
Estas normas eleitorais dispem sobre condutas lesivas ao
processo eleitoral e aos servios eleitorais (voto, propaganda partidria,
registro de candidaturas e alistamento eleitoral, etc).

Caracterizao dos Funcionrios Pblicos.


Para efeitos penais eleitorais so considerados membros e
funcionrios da Justia Eleitoral:
a. os magistrados que, mesmo no exercendo funes
eleitorais, estejam presidindo Juntas Apuradoras ou se
encontrem no exerccio de outra funo por designao de
Tribunal Eleitoral;
Resumindo: qualquer Magistrado! mesmo sem funo eleitoral,
mas que estejam presidindo Juntas Eleitorais ou estejam em
outra funo eleitoral designada pelo TRE.
b. os cidado que temporariamente integram rgos da Justia
Eleitoral;
c. os cidado que hajam sido nomeados para as mesas
receptoras ou Juntas Apuradoras;
14
Prof. Ricardo Gomes

www.pontodosconcursos.com.br

O homem no outra coisa seno seu projeto, e s existe medida que se realiza. - Jean Paul Sartre

ELDEFRAN DA SILVA BARRA61802000259

TRIBUNAL REGIONAL ELEITORAL DO AMAZONAS (TRE-AM)


DIREITO ELEITORAL - ANALISTA E TCNICO ADMINISTRATIVO
TEORIA E EXERCCIOS
AULA 8
PROF: RICARDO GOMES
Ex: Mesrios,
d. os funcionrios requisitados pela Justia Eleitoral.
Ex: servidores no pertencentes aos quadros do TRE, mas
requisitados de outras entidades pblicas (servidor requisitado
de Prefeituras ou do Estado).
Sem muita repercusso prtica, o Cdigo considera como
funcionrio pblico (no utilizou o termo funcionrio da Justia Eleitoral)
para fins penais, alm dos indicados acima, quem, embora transitoriamente ou
sem remunerao, exerce cargo, emprego ou funo pblica.
Ademais, acrescenta o Cdigo dispondo que se equipara a
funcionrio pblico quem exerce cargo, emprego ou funo em entidade
paraestatal ou em sociedade de economia mista.
Desse modo, todos os servidores pblicos em sentido amplo
(estatutrios, celetistas e prestadores de servio) tambm so considerados
funcionrios pblicos para fins penais.
Art. 283. Para os efeitos penais so considerados membros e
funcionrios da Justia Eleitoral:
I - os magistrados que, mesmo no exercendo funes
eleitorais, estejam presidindo Juntas Apuradoras ou se
encontrem no exerccio de outra funo por designao de
Tribunal Eleitoral;
II - Os cidados que temporariamente integram rgos da
Justia Eleitoral;
III - Os cidados que hajam sido nomeados para as
mesas receptoras ou Juntas Apuradoras;
IV - Os funcionrios requisitados pela Justia Eleitoral.
1 Considera-se funcionrio pblico, para os efeitos penais,
alm dos indicados no presente artigo, quem, embora
transitoriamente ou sem remunerao, exerce cargo,
emprego ou funo pblica.
2 Equipara-se a funcionrio pblico quem exerce cargo,
emprego ou funo em entidade paraestatal ou em sociedade de
15
Prof. Ricardo Gomes

www.pontodosconcursos.com.br

O homem no outra coisa seno seu projeto, e s existe medida que se realiza. - Jean Paul Sartre

ELDEFRAN DA SILVA BARRA61802000259

TRIBUNAL REGIONAL ELEITORAL DO AMAZONAS (TRE-AM)


DIREITO ELEITORAL - ANALISTA E TCNICO ADMINISTRATIVO
TEORIA E EXERCCIOS
AULA 8
PROF: RICARDO GOMES
economia mista.

Penas cominadas no Direito Penal Eleitoral.


Quanto s penas, quando o Cdigo Eleitoral no indicar o grau
mnimo, este ser de 15 DIAS para pena de Deteno e 1 ANO para
Recluso.
Grau mnimo subsidirio de Pena:
15 DIAS para pena de DETENO
1 ANO para pena de RECLUSO
Se a lei determinar a agravao ou a atenuao da pena sem
mencionar o quantum a ser aplicado, o Juiz Eleitoral dever fix-lo entre 1/5 e
1/3.
Limites subsidirios para agravao ou atenuao da pena: entre 1/5 e 1/3
A Pena de Multa a ser aplicada nos crimes eleitorais fixada em
dias-multa. O montante a ser aplicado de, no mnimo, 1 (um) dia multa e
no mximo 300 (trezentos) dias-multa.
O valor de cada dia-multa fixado pelo Juiz com base nas
condies pessoais e econmicas do condenado. O seu valor no tem mais
vinculao com o salrio mnimo.
A multa pode ser aumentada at o TRIPLO se o Juiz considerar
que o condenado Rico demais! Rsrs. Se considerar que diante das condies
econmicas da vtima ser a multa ineficaz como punio.
Pena de multa:

entre 1 dia multa e 300 dias-multa;

Dia multa: considerar as


econmicas do condenado;

Pode ser aumentada at o TRIPLO.

condies

pessoais

Art. 284. Sempre que este Cdigo no indicar o grau mnimo,


entende-se que ser ele de 15 quinze dias para a pena de
16
Prof. Ricardo Gomes

www.pontodosconcursos.com.br

O homem no outra coisa seno seu projeto, e s existe medida que se realiza. - Jean Paul Sartre

ELDEFRAN DA SILVA BARRA61802000259

TRIBUNAL REGIONAL ELEITORAL DO AMAZONAS (TRE-AM)


DIREITO ELEITORAL - ANALISTA E TCNICO ADMINISTRATIVO
TEORIA E EXERCCIOS
AULA 8
PROF: RICARDO GOMES
deteno e de 1 um ano para a de recluso.
Art. 285. Quando a lei determina a agravao ou atenuao da
pena sem mencionar o "quantum", deve o juiz fix-lo entre um
quinto e um tero, guardados os limites da pena cominada ao
crime.
Art. 286. A pena de multa consiste no pagamento ao Tesouro
Nacional, de uma soma de dinheiro, que fixada em dias-multa.
Seu montante , no mnimo, 1 (um) dia-multa e, no mximo,
300 (trezentos) dias-multa.
1 O montante do dia-multa fixado segundo o prudente
arbtrio do juiz, devendo este ter em conta as condies pessoais
e econmicas do condenado, mas no pode ser inferior ao
salrio-mnimo dirio da regio, nem superior ao valor de um
salrio-mnimo mensal.
2 A multa pode ser aumentada at o triplo, embora no
possa exceder o mximo genrico caput, se o juiz considerar que,
em virtude da situao econmica do condenado, ineficaz a
cominada, ainda que no mximo, ao crime de que se trate.

Aplicao subsidiria do Cdigo Penal e de outras Leis.


Aos crimes eleitorais previstos no Cdigo Eleitoral so aplicadas as
regras gerais previstas no Cdigo Penal!
O Cdigo Eleitoral no norma exclusivamente penal. Pelo
contrrio, excepcionalmente esto nele dispostas condutas criminais. Por isso,
devem-se aplicar as normas gerais insculpidas na Lei Penal, da seara prpria
do Direito Penal.
Segundo o Cdigo Eleitoral, nos crimes eleitorais cometidos por
meio da imprensa, do rdio ou da televiso, aplicam-se EXCLUSIVAMENTE
as normas do Cdigo Eleitoral e as remisses a outras Leis nele previstas. Por
este raciocnio, no se aplica os crimes previstos na Lei de Imprensa e a
prpria Lei de Imprensa quando da ocorrncia de crime previsto no Cdigo
Eleitoral. Ressalto que se aplica normalmente o Cdigo Penal por esta
expressamente previsto no Cdigo Eleitoral.
17
Prof. Ricardo Gomes

www.pontodosconcursos.com.br

ELDEFRAN DA SILVA BARRA61802000259

TRIBUNAL REGIONAL ELEITORAL DO AMAZONAS (TRE-AM)


DIREITO ELEITORAL - ANALISTA E TCNICO ADMINISTRATIVO
TEORIA E EXERCCIOS
AULA 8
PROF: RICARDO GOMES
Art. 287. Aplicam-se aos fatos incriminados nesta lei as regras
gerais do Cdigo Penal.
Art. 288. Nos crimes eleitorais cometidos por meio da imprensa,
do rdio ou da televiso, aplicam-se exclusivamente as normas
deste Cdigo e as remisses a outra lei nele contempladas.

TIPOS PENAIS ELEITORAIS.


Listo abaixo, de forma didtica, todos os crimes eleitorais previstos
no Cdigo Eleitoral. A mera leitura dos tipos penais basta para seu
conhecimento. Por isso, recomendo a leitura de cada um dos crimes para
fixao das condutas tidas pelo Cdigo como crime eleitoral.
Cdigo Eleitoral:
Art. 289. Inscrever-se fraudulentamente eleitor:
Art. 290 Induzir algum a se inscrever eleitor com infrao de qualquer
dispositivo deste Cdigo.
Art. 291. Efetuar o juiz, fraudulentamente, a inscrio de alistando.
Art. 292. Negar ou retardar a autoridade judiciria, sem fundamento legal, a
inscrio requerida:
Art. 293. Perturbar ou impedir de qualquer forma o alistamento:
Art. 294. REVOGADO.
Art. 295. Reter ttulo eleitoral contra a vontade do eleitor:
O art. 91 da Lei n 9.504/97 dispe que constitui crime reteno de ttulo ou
do comprovante do alistamento eleitoral.
Art. 296. Promover desordem que prejudique os trabalhos eleitorais.
Art. 297. Impedir ou embaraar o exerccio do sufrgio.
Art. 298. Prender ou deter eleitor, membro de mesa receptora, fiscal,
delegado de partido ou candidato, com violao do disposto no Art. 236.
Art. 299. Dar, oferecer, prometer, solicitar ou receber, para si ou para outrem,
dinheiro, ddiva, ou qualquer outra vantagem, para obter ou dar voto e para
conseguir ou prometer absteno, ainda que a oferta no seja aceita:
Art. 300. Valer-se o servidor pblico da sua autoridade para coagir algum a
votar ou no votar em determinado candidato ou partido:
Pargrafo nico. Se o agente membro ou funcionrio da Justia Eleitoral e
comete o crime prevalecendo-se do cargo a pena agravada.
Art. 301. Usar de violncia ou grave ameaa para coagir algum a votar, ou
no votar, em determinado candidato ou partido, ainda que os fins visados
no sejam conseguidos:
18
Prof. Ricardo Gomes

www.pontodosconcursos.com.br

O homem no outra coisa seno seu projeto, e s existe medida que se realiza. - Jean Paul Sartre

ELDEFRAN DA SILVA BARRA61802000259

TRIBUNAL REGIONAL ELEITORAL DO AMAZONAS (TRE-AM)


DIREITO ELEITORAL - ANALISTA E TCNICO ADMINISTRATIVO
TEORIA E EXERCCIOS
AULA 8
PROF: RICARDO GOMES

EL

EF

AN

SI

LV

BA

A6

18

02

00

02

59

EL

EF

AN

SI

LV
A

BA
R
R
A6
1

80

20

00

25

Art. 302. Promover, no dia da eleio, com o fim de impedir, embaraar ou


fraudar o exerccio do voto a concentrao de eleitores, sob qualquer forma,
inclusive o fornecimento gratuito de alimento e transporte coletivo
(revogado).
Art. 303. Majorar os preos de utilidades e servios necessrios realizao
de eleies, tais como transporte e alimentao de eleitores, impresso,
publicidade e divulgao de matria eleitoral.
Art. 304. Ocultar, sonegar aambarcar ou recusar no dia da eleio o
fornecimento, normalmente a todos, de utilidades, alimentao e meios de
transporte, ou conceder exclusividade dos mesmos a determinado partido ou
candidato:
Art. 305. Intervir autoridade estranha mesa receptora, salvo o juiz eleitoral,
no seu funcionamento sob qualquer pretexto:
Art. 306. No observar a ordem em que os eleitores devem ser chamados a
votar:
Art. 307. Fornecer ao eleitor cdula oficial j assinalada ou por qualquer forma
marcada.
Art. 308. Rubricar e fornecer a cdula oficial em outra oportunidade que no a
de entrega da mesma ao eleitor.
Art. 309. Votar ou tentar votar mais de uma vez, ou em lugar de outrem:
Art. 310. Praticar, ou permitir membro da mesa receptora que seja praticada,
qualquer irregularidade que determine a anulao de votao, salvo no caso
do Art. 311:
Art. 311. Votar em seo eleitoral em que no est inscrito, salvo nos casos
expressamente previstos, e permitir, o presidente da mesa receptora, que o
voto seja admitido:
Art. 312. Violar ou tentar violar o sigilo do voto:
Art. 313. Deixar o juiz e os membros da Junta de expedir o boletim de
apurao imediatamente aps a apurao de cada urna e antes de passar
subseqente, sob qualquer pretexto e ainda que dispensada a expedio pelos
fiscais, delegados ou candidatos presentes.
Pargrafo nico. Nas sees eleitorais em que a contagem for procedida pela
mesa receptora incorrero na mesma pena o presidente e os mesrios que
no expedirem imediatamente o respectivo boletim.
Art. 314. Deixar o juiz e os membros da Junta de recolher as cdulas
apuradas na respectiva urna, fech-la e lacr-la, assim que terminar a
apurao de cada seo e antes de passar subseqente, sob qualquer
pretexto e ainda que dispensada a providencia pelos fiscais, delegados ou
candidatos presentes:
Pargrafo nico. Nas sees eleitorais em que a contagem dos votos for
procedida pela mesa receptora incorrero na mesma pena o presidente e os
mesrios que no fecharem e lacrarem a urna aps a contagem.
19

Prof. Ricardo Gomes

www.pontodosconcursos.com.br

O homem no outra coisa seno seu projeto, e s existe medida que se realiza. - Jean Paul Sartre

ELDEFRAN DA SILVA BARRA61802000259

TRIBUNAL REGIONAL ELEITORAL DO AMAZONAS (TRE-AM)


DIREITO ELEITORAL - ANALISTA E TCNICO ADMINISTRATIVO
TEORIA E EXERCCIOS
AULA 8
PROF: RICARDO GOMES
Art. 315. Alterar nos mapas ou nos boletins de apurao a votao obtida por
qualquer candidato ou lanar nesses documentos votao que no
corresponda s cdulas apuradas:
Art. 316. No receber ou no mencionar nas atas da eleio ou da apurao
os protestos devidamente formulados ou deixar de remet-los instncia
superior:
Art. 317. Violar ou tentar violar o sigilo da urna ou dos invlucros.
Art. 318. Efetuar a mesa receptora a contagem dos votos da urna quando
qualquer eleitor houver votado sob impugnao (art. 190):
Art. 319. Subscrever o eleitor mais de uma ficha de registro de um ou mais
partidos:
Art. 320. Inscrever-se o eleitor, simultaneamente, em dois ou mais partidos:
Art. 321. Colher a assinatura do eleitor em mais de uma ficha de registro de
partido:
Art. 322. (Revogado pela Lei n 9.504, de 30.9.1997)
1 Nas mesmas penas incorre quem, sabendo falsa a imputao, a propala
ou divulga.
Art. 323. Divulgar, na propaganda, fatos que sabe inverdicos, em relao a
partidos ou candidatos e capazes de exercerem influncia perante o
eleitorado.
Pargrafo nico. A pena agravada se o crime cometido pela imprensa,
rdio ou televiso.
2 A prova da verdade do fato imputado exclui o crime, mas no admitida:
I - se, constituindo o fato imputado crime de ao privada, o ofendido,
no foi condenado por sentena irrecorrvel;
II - se o fato imputado ao Presidente da Repblica ou chefe de governo
estrangeiro;
III - se do crime imputado, embora de ao pblica, o ofendido foi
absolvido por sentena irrecorrvel.

20
Prof. Ricardo Gomes

www.pontodosconcursos.com.br

O homem no outra coisa seno seu projeto, e s existe medida que se realiza. - Jean Paul Sartre

ELDEFRAN DA SILVA BARRA61802000259

TRIBUNAL REGIONAL ELEITORAL DO AMAZONAS (TRE-AM)


DIREITO ELEITORAL - ANALISTA E TCNICO ADMINISTRATIVO
TEORIA E EXERCCIOS
AULA 8
PROF: RICARDO GOMES

EL

EF

AN

SI

LV

BA

A6

18

02

00

02

59

EL

EF

AN

SI

LV
A

BA
R
R
A6
1

80

20

00

25

Art. 324. Caluniar algum, na propaganda eleitoral, ou visando fins de


propaganda, imputando-lhe falsamente fato definido como crime:
Pena - deteno de seis meses a dois anos, e pagamento de 10 a 40 diasmulta.
1 Nas mesmas penas incorre quem, sabendo falsa a imputao, a propala
ou divulga.
2 A prova da verdade do fato imputado exclui o crime, mas no admitida:
I - se, constituindo o fato imputado crime de ao privada, o ofendido, no foi
condenado por sentena irrecorrvel;
II - se o fato imputado ao Presidente da Repblica ou chefe de governo
estrangeiro;
III - se do crime imputado, embora de ao pblica, o ofendido foi absolvido
por sentena irrecorrvel.
Art. 325. Difamar algum, na propaganda eleitoral, ou visando a fins de
propaganda, imputando-lhe fato ofensivo sua reputao:
Pargrafo nico. A exceo da verdade somente se admite se ofendido
funcionrio pblico e a ofensa relativa ao exerccio de suas funes.
Art. 326. Injuriar algum, na propaganda eleitoral, ou visando a fins de
propaganda, ofendendo-lhe a dignidade ou o decoro:
1 O juiz pode deixar de aplicar a pena:
I - se o ofendido, de forma reprovvel, provocou diretamente a injria;
II - no caso de retoro imediata, que consista em outra injria.
2 Se a injria consiste em violncia ou vias de fato, que, por sua
natureza ou meio empregado, se considerem aviltantes:
Art. 327. As penas cominadas nos artigos. 324, 325 e 326, aumentam-se de
um tero, se qualquer dos crimes cometido:
I - contra o Presidente da Repblica ou chefe de governo estrangeiro;
II - contra funcionrio pblico, em razo de suas funes;
III - na presena de vrias pessoas, ou por meio que facilite a divulgao
da ofensa.
Art. 328. (Revogado pela Lei n 9.504, de 30.9.1997)
Art. 329. (Revogado pela Lei n 9.504, de 30.9.1997)
Art. 330. Nos casos dos artigos. 328 e 329 se o agente repara o dano antes
da sentena final, o juiz pode reduzir a pena.
Art. 331. Inutilizar, alterar ou perturbar meio de propaganda devidamente
empregado:
Art. 332. Impedir o exerccio de propaganda:
Art. 333. (Revogado pela Lei n 9.504, de 30.9.1997)
Art. 334. Utilizar organizao comercial de vendas, distribuio de
mercadorias, prmios e sorteios para propaganda ou aliciamento de eleitores:

21
Prof. Ricardo Gomes

www.pontodosconcursos.com.br

O homem no outra coisa seno seu projeto, e s existe medida que se realiza. - Jean Paul Sartre

ELDEFRAN DA SILVA BARRA61802000259

TRIBUNAL REGIONAL ELEITORAL DO AMAZONAS (TRE-AM)


DIREITO ELEITORAL - ANALISTA E TCNICO ADMINISTRATIVO
TEORIA E EXERCCIOS
AULA 8
PROF: RICARDO GOMES

EL

EF

AN

SI

LV

BA

A6

18

02

00

02

59

EL

EF

AN

SI

LV
A

BA
R
R
A6
1

80

20

00

25

Art. 335. Fazer propaganda, qualquer que seja a sua forma, em lngua
estrangeira:
Pargrafo nico. Alm da pena cominada, a infrao ao presente artigo
importa na apreenso e perda do material utilizado na propaganda.
Art. 336. Na sentena que julgar ao penal pela infrao de qualquer dos
artigos. 322, 323, 324, 325, 326,328, 329, 331, 332, 333, 334 e 335, deve o
juiz verificar, de acordo com o seu livre convenciona mento, se diretrio local
do partido, por qualquer dos seus membros, concorreu para a prtica de
delito, ou dela se beneficiou conscientemente.
Pargrafo nico. Nesse caso, impor o juiz ao diretrio responsvel pena de
suspenso de sua atividade eleitoral por prazo de 6 a 12 meses, agravada at
o dobro nas reincidncias.
Ar. 337. Participar, o estrangeiro ou brasileiro que no estiver no gosto dos
seus direitos polticos, de atividades partidrias inclusive comcios e atos de
propaganda em recintos fechados ou abertos:
A Resoluo TSE n 21.831/2004 dispe que inexiste proibio de
estrangeiros, exceto o asilado poltico, de efetuar no Brasil campanha eleitoral
de candidatos do pas de origem.
Pargrafo nico. Na mesma pena incorrer o responsvel pelas emissoras de
rdio ou televiso que autorizar transmisses de que participem os
mencionados neste artigo, bem como o diretor de jornal que lhes divulgar os
pronunciamentos.
Art. 338. No assegurar o funcionrio postal a prioridade prevista no Art. 239:
Art. 339 - Destruir, suprimir ou ocultar urna contendo votos, ou documentos
relativos eleio:
Pargrafo nico. Se o agente membro ou funcionrio da Justia Eleitoral e
comete o crime prevalecendo-se do cargo, a pena agravada.
Art. 340. Fabricar, mandar fabricar, adquirir, fornecer, ainda que
gratuitamente, subtrair ou guardar urnas, objetos, mapas, cdulas ou papis
de uso exclusivo da Justia Eleitoral:
Pargrafo nico. Se o agente membro ou funcionrio da Justia Eleitoral e
comete o crime prevalecendo-se do cargo, a pena agravada.
Art. 341. Retardar a publicao ou no publicar, o diretor ou qualquer outro
funcionrio de rgo oficial federal, estadual, ou municipal, as decises,
citaes ou intimaes da Justia Eleitoral:
Art. 342. No apresentar o rgo do Ministrio Pblico, no prazo legal,
denncia ou deixar de promover a execuo de sentena condenatria:
Art. 343. No cumprir o juiz o disposto no 3 do Art. 357:
Art. 344. Recusar ou abandonar o servio eleitoral sem justa causa:

22
Prof. Ricardo Gomes

www.pontodosconcursos.com.br

O homem no outra coisa seno seu projeto, e s existe medida que se realiza. - Jean Paul Sartre

ELDEFRAN DA SILVA BARRA61802000259

TRIBUNAL REGIONAL ELEITORAL DO AMAZONAS (TRE-AM)


DIREITO ELEITORAL - ANALISTA E TCNICO ADMINISTRATIVO
TEORIA E EXERCCIOS
AULA 8
PROF: RICARDO GOMES
Art. 345. No cumprir a autoridade judiciria, ou qualquer funcionrio dos
rgos da Justia Eleitoral, nos prazos legais, os deveres impostos por este
Cdigo, se a infrao no estiver sujeita a outra penalidade: (Redao dada
pela Lei n 4.961, de 4.5.1966)
Art. 346. Violar o disposto no Art. 377:
Pargrafo nico. Incorrero na pena, alm da autoridade responsvel, os
servidores que prestarem servios e os candidatos, membros ou diretores de
partido que derem causa infrao.
Art. 347. Recusar algum cumprimento ou obedincia a diligncias, ordens ou
instrues da Justia Eleitoral ou opor embaraos sua execuo:
Art. 348. Falsificar, no todo ou em parte, documento pblico, ou alterar
documento pblico verdadeiro, para fins eleitorais:
1 Se o agente funcionrio pblico e comete o crime prevalecendo-se
do cargo, a pena agravada.
2 Para os efeitos penais, equipara-se a documento pblico o emanado
de entidade paraestatal inclusive Fundao do Estado.
Ar. 349. Falsificar, no todo ou em parte, documento particular ou alterar
documento particular verdadeiro, para fins eleitorais:
Art. 350. Omitir, em documento pblico ou particular, declarao que dle
devia constar, ou nele inserir ou fazer inserir declarao falsa ou diversa da
que devia ser escrita, para fins eleitorais:
Pargrafo nico. Se o agente da falsidade documental funcionrio pblico e
comete o crime prevalecendo-se do cargo ou se a falsificao ou alterao
de assentamentos de registro civil, a pena agravada.
Art. 351. Equipara-se a documento (348,349 e 350) para os efeitos penais, a
fotografia, o filme cinematogrfico, o disco fonogrfico ou fita de ditafone a
que se incorpore declarao ou imagem destinada prova de fato
juridicamente relevante.
Ar. 352. Reconhecer, como verdadeira, no exerccio da funo pblica, firma
ou letra que o no seja, para fins eleitorais:
Art. 353. Fazer uso de qualquer dos documentos falsificados ou alterados, a
que se referem os artigos. 348 a 352:
Art. 354. Obter, para uso prprio ou de outrem, documento pblico ou
particular, material ou ideologicamente falso para fins eleitorais.

Tipos Penais previstos na Lei das Eleies (Lei n 9.504/97):


Art. 33. As entidades e empresas que realizarem pesquisas de opinio pblica
relativas s eleies ou aos candidatos, para conhecimento pblico, so
obrigadas, para cada pesquisa, a registrar, junto Justia Eleitoral, at cinco
dias antes da divulgao, as seguintes informaes:
23
Prof. Ricardo Gomes

www.pontodosconcursos.com.br

O homem no outra coisa seno seu projeto, e s existe medida que se realiza. - Jean Paul Sartre

ELDEFRAN DA SILVA BARRA61802000259

TRIBUNAL REGIONAL ELEITORAL DO AMAZONAS (TRE-AM)


DIREITO ELEITORAL - ANALISTA E TCNICO ADMINISTRATIVO
TEORIA E EXERCCIOS
AULA 8
PROF: RICARDO GOMES

EL

EF

AN

SI

LV

BA

A6

18

02

00

02

59

EL

EF

AN

SI

LV
A

BA
R
R
A6
1

80

20

00

25

4 A divulgao de pesquisa fraudulenta constitui crime, punvel com


deteno de seis meses a um ano e multa no valor de cinqenta mil a cem mil
UFIR.
Art. 34. (VETADO)
2 O no-cumprimento do disposto neste artigo ou qualquer ato que vise a
retardar, impedir ou dificultar a ao fiscalizadora dos partidos constitui crime,
punvel com deteno, de seis meses a um ano, com a alternativa de
prestao de servios comunidade pelo mesmo prazo, e multa no valor de
dez mil a vinte mil UFIR.
Art. 39
5 Constituem crimes, no dia da eleio, punveis com deteno, de seis meses
a um ano, com a alternativa de prestao de servios comunidade pelo
mesmo perodo, e multa no valor de cinco mil a quinze mil UFIR:
I - o uso de alto-falantes e amplificadores de som ou a promoo de comcio
ou carreata;
II - a arregimentao de eleitor ou a propaganda de boca de urna; (Redao
dada pela Lei n 11.300, de 2006)
III - a divulgao de qualquer espcie de propaganda de partidos polticos ou
de seus candidatos. (Redao dada pela Lei n 12.034, de 2009)
Art. 40. O uso, na propaganda eleitoral, de smbolos, frases ou imagens,
associadas ou semelhantes s empregadas por rgo de governo, empresa
pblica ou sociedade de economia mista constitui crime, punvel com deteno,
de seis meses a um ano, com a alternativa de prestao de servios
comunidade pelo mesmo perodo, e multa no valor de dez mil a vinte mil UFIR.
Art. 72. Constituem crimes, punveis com recluso, de cinco a dez anos:
I - obter acesso a sistema de tratamento automtico de dados usado pelo
servio eleitoral, a fim de alterar a apurao ou a contagem de votos;
II - desenvolver ou introduzir comando, instruo, ou programa de
computador capaz de destruir, apagar, eliminar, alterar, gravar ou transmitir
dado, instruo ou programa ou provocar qualquer outro resultado diverso do
esperado em sistema de tratamento automtico de dados usados pelo servio
eleitoral;
III - causar, propositadamente, dano fsico ao equipamento usado na votao
ou na totalizao de votos ou a suas partes.
Art. 87. Na apurao, ser garantido aos fiscais e delegados dos partidos e
coligaes o direito de observar diretamente, a distncia no superior a um
metro da mesa, a abertura da urna, a abertura e a contagem das cdulas e o
preenchimento do boletim .
1 O no-atendimento ao disposto no caput enseja a impugnao do
resultado da urna, desde que apresentada antes da divulgao do boletim.
24

Prof. Ricardo Gomes

www.pontodosconcursos.com.br

O homem no outra coisa seno seu projeto, e s existe medida que se realiza. - Jean Paul Sartre

ELDEFRAN DA SILVA BARRA61802000259

TRIBUNAL REGIONAL ELEITORAL DO AMAZONAS (TRE-AM)


DIREITO ELEITORAL - ANALISTA E TCNICO ADMINISTRATIVO
TEORIA E EXERCCIOS
AULA 8
PROF: RICARDO GOMES
2 Ao final da transcrio dos resultados apurados no boletim, o Presidente
da Junta Eleitoral obrigado a entregar cpia deste aos partidos e coligaes
concorrentes ao pleito cujos representantes o requeiram at uma hora aps
sua expedio.
3 Para os fins do disposto no pargrafo anterior, cada partido ou coligao
poder credenciar at trs fiscais perante a Junta Eleitoral, funcionando um de
cada vez.
4 O descumprimento de qualquer das disposies deste artigo constitui
crime, punvel com deteno de um a trs meses, com a alternativa de
prestao de servios comunidade pelo mesmo perodo e multa, no valor de
um mil a cinco mil UFIR.
Art. 91.
Pargrafo nico. A reteno de ttulo eleitoral ou do comprovante de
alistamento eleitoral constitui crime, punvel com deteno, de um a trs
meses, com a alternativa de prestao de servios comunidade por igual
perodo, e multa no valor de cinco mil a dez mil UFIR.

Tipo Penal previsto na Lei Complementar n 64/90:


Art. 25. Constitui crime eleitoral a argio de inelegibilidade, ou a
impugnao de registro de candidato feito por interferncia do poder
econmico, desvio ou abuso do poder de autoridade, deduzida de forma
temerria ou de manifesta m-f:
Pena: deteno de 6 (seis) meses a 2 (dois) anos, e multa de 20 (vinte) a 50
(cinqenta) vezes o valor do Bnus do Tesouro Nacional (BTN) e, no caso de
sua extino, de ttulo pblico que o substitua.

25
Prof. Ricardo Gomes

www.pontodosconcursos.com.br

O homem no outra coisa seno seu projeto, e s existe medida que se realiza. - Jean Paul Sartre

ELDEFRAN DA SILVA BARRA61802000259

TRIBUNAL REGIONAL ELEITORAL DO AMAZONAS (TRE-AM)


DIREITO ELEITORAL - ANALISTA E TCNICO ADMINISTRATIVO
TEORIA E EXERCCIOS
AULA 8
PROF: RICARDO GOMES

3. PROCESSO PENAL ELEITORAL.

Ao Penal.
Cuidado!
As infraes definidas no Cdigo Eleitoral so de Ao Penal
Pblica! No so de Ao Penal Privada!
Assim, a ao penal sempre de iniciativa pblica, cabendo ao
membro do Ministrio Pblico a sua propositura perante o Juzo Eleitoral.
Para concursos mais aprofundados, destaco que segundo o TSE
cabvel ao penal privada subsidiria da pblica no mbito da Justia
Eleitoral, por tratar-se de garantia constitucional, prevista na CF/88, art. 5o,
LIX (Acrdo TSE n 21.295/2003). Por outro lado, inadmissvel a ao
penal pblica condicionada a representao do ofendido, em virtude do
interesse pblico que envolve a matria eleitoral.
Obs: No cabe ao penal privada, apenas a
substituio da pblica no proposta!

privada em

Art. 355. As infraes penais definidas neste Cdigo so de ao


pblica!!.

Notitia Criminis Eleitoral.


Qualquer cidado que tiver conhecimento da ocorrncia de uma
infrao penal prevista no Cdigo Eleitoral dever fazer a devida
comunicao ao Juiz Eleitoral da Zona Eleitoral onde o fato ocorreu. Caso
seja verbal a comunio, o Juiz Eleitoral dever reduzir a termo suas
declaraes, sendo assinada em seguida pelo declarante e por 2 testemunhas.
Aps isso, o Juiz Eleitoral encaminhar o termo de declarao ao
representante do Ministrio Pblico Eleitoral para que tome as providncias de
sua alada.
26
Prof. Ricardo Gomes

www.pontodosconcursos.com.br

O homem no outra coisa seno seu projeto, e s existe medida que se realiza. - Jean Paul Sartre

ELDEFRAN DA SILVA BARRA61802000259

TRIBUNAL REGIONAL ELEITORAL DO AMAZONAS (TRE-AM)


DIREITO ELEITORAL - ANALISTA E TCNICO ADMINISTRATIVO
TEORIA E EXERCCIOS
AULA 8
PROF: RICARDO GOMES
Art. 356. Todo cidado que tiver conhecimento de infrao penal
dste Cdigo dever comunic-la ao juiz eleitoral da zona onde a
mesma se verificou.
1 Quando a comunicao fr verbal, mandar a autoridade
judicial reduzi-la a trmo, assinado pelo apresentante e por duas
testemunhas, e a remeter ao rgo do Ministrio Pblico local,
que proceder na forma dste Cdigo.

Atuao do Ministrio Pblico Eleitoral.


Caso o MP Eleitoral entenda pela ocorrncia de crime eleitoral,
oferecer DENNCIA em 10 DIAS! A Denncia a Petio Inicial da Ao
Penal.
Friso que permitida a transao penal e a suspenso condicional
do processo (Lei n 9.099/95 e Lei n 10.259/01) no processo penal eleitoral,
desde que reunidos os pressupostos necessrios para concesso do benefcio
legal (Resolues TSE n 21.294/2002 e n 25.137/2005).
Ainda, consoante deciso do TSE, da mesma forma que no
processo penal comum, a inobservncia do prazo para denncia no extingue a
punibilidade (prazo imprprio) Acrdos n 234/94 e 4.692/2004.
Por outro lado, se o MP entender pela inexistncia de crime
eleitoral, requerer o arquivamento da comunicao feita. No entanto, se o
Juiz Eleitoral considerar improcedentes as razes do arquivamento, FAR
REMESSA da comunicao ao PROCURADOR REGIONAL, que poder
oferecer nova Denncia, designar novo Promotor Eleitoral para oferec-la ou
insistir no arquivamento proposto (o qual o Juiz Eleitoral no poder mais se
irresignar).
Apesar de ser o contedo de toda e qualquer denncia, conforme a
Lei Processual Penal, vale destacar o contedo da Denncia, conforme o
Cdigo Eleitoral:
a. exposio do
circunstncias,

fato

criminoso

com

todas

as

suas

b. qualificao do acusado ou esclarecimentos pelos quais se


27
Prof. Ricardo Gomes

www.pontodosconcursos.com.br

O homem no outra coisa seno seu projeto, e s existe medida que se realiza. - Jean Paul Sartre

ELDEFRAN DA SILVA BARRA61802000259

TRIBUNAL REGIONAL ELEITORAL DO AMAZONAS (TRE-AM)


DIREITO ELEITORAL - ANALISTA E TCNICO ADMINISTRATIVO
TEORIA E EXERCCIOS
AULA 8
PROF: RICARDO GOMES
possa identific-lo,
c. classificao do crime e, quando necessrio, o
d. rol das testemunhas
Se o MP no oferecer Denncia no prazo de 10 DIAS, a Lei faculta
as seguintes possibilidades:
1. o Juiz Eleitoral dever representar contra o Membro do
MP Eleitoral, sem prejuzo da apurao de sua
responsabilidade penal pela omisso;
2. o Juiz Eleitoral poder tambm solicitar ao Procurador
Regional a designao de outro Promotor para oferecer
Denncia;
3. qualquer eleitor poder provocar esta representao contra
o Membro do MP Eleitoral se o Juiz Eleitoral no o fizer
tambm no prazo de 10 dias.
Art. 356
2 Se o Ministrio Pblico julgar necessrios maiores
esclarecimentos e documentos complementares ou outros
elementos de convico, dever requisit-los diretamente de
quaisquer autoridades ou funcionrios que possam fornec-los.
Art. 357. Verificada a infrao penal, o Ministrio Pblico
oferecer a denncia dentro do prazo de 10 (dez) dias.
1 Se o rgo do Ministrio Pblico, ao invs de apresentar a
denncia, requerer o arquivamento da comunicao, o juiz, no
caso de considerar improcedentes as razes invocadas, far
remessa da comunicao ao Procurador Regional, e ste oferecer
a denncia, designar outro Promotor para oferec-la, ou
insistir no pedido de arquivamento, ao qual s ento estar o
juiz obrigado a atender.
2 A denncia conter a exposio do fato criminoso com todas
as suas circunstncias, a qualificao do acusado ou
esclarecimentos pelos quais se possa identific-lo, a classificao
do crime e, quando necessrio, o rol das testemunhas.
28
Prof. Ricardo Gomes

www.pontodosconcursos.com.br

O homem no outra coisa seno seu projeto, e s existe medida que se realiza. - Jean Paul Sartre

ELDEFRAN DA SILVA BARRA61802000259

TRIBUNAL REGIONAL ELEITORAL DO AMAZONAS (TRE-AM)


DIREITO ELEITORAL - ANALISTA E TCNICO ADMINISTRATIVO
TEORIA E EXERCCIOS
AULA 8
PROF: RICARDO GOMES
3 Se o rgo do Ministrio Pblico no oferecer a denncia no
prazo legal representar contra le a autoridade judiciria,
sem prejuzo da apurao da responsabilidade penal.
4 Ocorrendo a hiptese prevista no pargrafo anterior o juiz
solicitar ao Procurador Regional a designao de outro
promotor, que, no mesmo prazo, oferecer a denncia.
5 Qualquer eleitor poder provocar a representao contra
o rgo do Ministrio Pblico se o juiz, no prazo de 10 (dez)
dias, no agir de ofcio.

Denncia rejeitada.
A Denncia do MP Eleitoral ser rejeitada quando:
1. o fato narrado evidentemente no constituir crime;
2. j estiver extinta a punibilidade, pela prescrio ou outra
causa;
A extino da punibilidade a perda do direito de punir do
Estado pela caracterizao de algum fato previsto em lei,
bloqueando o incio ou a continuao da ao penal eleitoral.
Um exemplo de fato extintivo da punibilidade a morte do
agente, a ocorrncia da prescrio penal.
3. fr manifesta a ilegitimidade da parte ou faltar condio
exigida pela lei para o exerccio da ao penal.
Ex: Caso um eleitor proponha uma Denncia de crime eleitoral
este ser rejeitado por falta de legitimidade para propor (apenas
o MP Eleitoral pode, como regra).
A rejeio estes motivos no obstar nova propositura de
Denncia desde que seja pela parte legtima ou seja satisfeita a
condia exigida pela lei.
Art. 358. A denncia, ser rejeitada quando:
I - o fato narrado evidentemente no constituir crime;
II - j estiver extinta a punibilidade, pela prescrio ou outra
29
Prof. Ricardo Gomes

www.pontodosconcursos.com.br

O homem no outra coisa seno seu projeto, e s existe medida que se realiza. - Jean Paul Sartre

ELDEFRAN DA SILVA BARRA61802000259

TRIBUNAL REGIONAL ELEITORAL DO AMAZONAS (TRE-AM)


DIREITO ELEITORAL - ANALISTA E TCNICO ADMINISTRATIVO
TEORIA E EXERCCIOS
AULA 8
PROF: RICARDO GOMES
causa;
III - fr manifesta a ilegitimidade da parte ou faltar condio
exigida pela lei para o exerccio da ao penal.
Pargrafo nico. Nos casos do nmero III, a rejeio da denncia
no obstar ao exerccio da ao penal, desde que promovida por
parte legtima ou satisfeita a condio.

Procedimentos aps recebimento da Denncia.


Aps o recebimento da Denncia, o Juiz deve designar data para
depoimento pessoal do acusado, ordenando a citao do ru e a notificao ao
MP Eleitoral.
O prazo para resposta do ru (para OFERECER ALEGAES
iniciais) de 10 DIAS!
Aps a instruo do processo, ser aberto novo prazo para cada
uma das partes interpor ALEGAES FINAIS no prazo de 5 DIAS (nico
prazo das partes que no 10 dias). Para lembrar, basta pensar que todas as
alegaes j foram feitas no processo, logo, para as alegaes finais no
precisa de um prazo to elstico. Basta 5 dias e no 10 dias.
Com a interposio das alegaes finais, o processo deve ser
concluso ao Juiz em 48 horas, que dever proferir sentena em 10 dias.
Recurso das decises do Juiz Eleitoral, tanto de condenao
quanto de absolvio, cabe RECURSO para o TRE no prazo de 10 DIAS!
Sendo a deciso do TRE condenatria, a execuo da sentena se
dar no Juzo de 1 grau. Para isso, os autos sero baixados instncia
inferior para que seja executada a deciso no prazo de 5 dias aps vista do
MP.
Igualmente hiptese de no promoo de Denncia no prazo
legal, caso o MP deixe de promover a execuo da sentena, dever o Juiz
representar contra o Membro do MP (aplicando-se as normas previstas no art.
357, 3, 4 e 5).
RESUMO DOS PRAZOS:
30
Prof. Ricardo Gomes

www.pontodosconcursos.com.br

O homem no outra coisa seno seu projeto, e s existe medida que se realiza. - Jean Paul Sartre

ELDEFRAN DA SILVA BARRA61802000259

TRIBUNAL REGIONAL ELEITORAL DO AMAZONAS (TRE-AM)


DIREITO ELEITORAL - ANALISTA E TCNICO ADMINISTRATIVO
TEORIA E EXERCCIOS
AULA 8
PROF: RICARDO GOMES
Denncia 10 DIAS
ALEGAES iniciais (resposta do ru) 10 DIAS
ALEGAES FINAIS 5 DIAS
RECURSO de deciso criminal eleitoral 10 DIAS
Concluso ao Juiz 48 horas; Sentenciar 10 DIAS.
Art. 359. Recebida a denncia, o juiz designar dia e hora para o
depoimento pessoal do acusado, ordenando a citao deste e a
notificao do Ministrio Pblico.
Pargrafo nico. O ru ou seu defensor ter o prazo de 10 (dez)
dias para oferecer alegaes escritas e arrolar testemunhas.
(Includo pela Lei n 10.732, de 5.9.2003)
Art. 360. Ouvidas as testemunhas da acusao e da defesa e
praticadas as diligncias requeridas pelo Ministrio Pblico e
deferidas ou ordenadas pelo juiz, abrir-se- o prazo de 5 (cinco)
dias a cada uma das partes - acusao e defesa - para alegaes
finais.
Art. 361. Decorrido esse prazo, e conclusos os autos ao juiz dentro
de quarenta e oito horas, ter o mesmo 10 (dez) dias para
proferir a sentena.
Art. 362. Das decises finais de condenao ou absolvio cabe
recurso para o Tribunal Regional, a ser interposto no prazo de 10
(dez) dias.
Art. 363. Se a deciso do Tribunal Regional fr condenatria,
baixaro imediatamente os autos instncia inferior para a
execuo da sentena, que ser feita no prazo de 5 (cinco) dias,
contados da data da vista ao Ministrio Pblico.
Pargrafo nico. Se o rgo do Ministrio Pblico deixar de
promover a execuo da sentena sero aplicadas as normas
constantes dos pargrafos 3, 4 e 5 do Art. 357.

Aplicao subsidiria do Cdigo de Processo Penal.


31
Prof. Ricardo Gomes

www.pontodosconcursos.com.br

O homem no outra coisa seno seu projeto, e s existe medida que se realiza. - Jean Paul Sartre

ELDEFRAN DA SILVA BARRA61802000259

TRIBUNAL REGIONAL ELEITORAL DO AMAZONAS (TRE-AM)


DIREITO ELEITORAL - ANALISTA E TCNICO ADMINISTRATIVO
TEORIA E EXERCCIOS
AULA 8
PROF: RICARDO GOMES
No processo penal eleitoral (processo e julgamento dos crimes
eleitorais) aplicam-se, de forma subsidiria, as regras constantes do Cdigo
de Processo Penal.
Art. 364. No processo e julgamento dos crimes eleitorais e dos
comuns que lhes forem conexos, assim como nos recursos e na
execuo, que lhes digam respeito, aplicar-se-, como lei
subsidiria ou supletiva, o Cdigo de Processo Penal.

Competncia em matria criminal eleitoral.


Uma dvida comum dos alunos e estudantes do Direito Eleitoral,
especialmente quando sai um Edital de concurso, hora de um certo desespero,
sobre a competncia para julgamento de crimes cometidos pelos
Ministros do TSE, Membros de TREs e Juzes Eleitorais.
Esta dvida ocorre porque o Cdigo Eleitoral prev competncias
completamente dissonantes ao que a atual Constituio Federal preleciona.
Crimes eleitorais e comuns NO so mais julgados pelo TSE!
Esta competncia no mais pertence ao TSE, pois a CF-88 agora
prev que cabe ao Supremo Tribunal Federal (STF) e ao Superior
Tribunal de Justia (STJ), respectivamente, julgar as infraes penais
comuns e os crimes de responsabilidade dos Membros dos Tribunais
Superiores (TSE e outros), e dos Membros dos Tribunais Regionais
Eleitorais. Vide arts. 102, I, c, e art. 105, I, a, da CF-88.
Art.
102.
Compete
ao
Supremo
Tribunal
precipuamente, a guarda da Constituio, cabendo-lhe:

Federal,

I - processar e julgar, originariamente:


c) nas infraes penais comuns e nos crimes de
responsabilidade, os Ministros de Estado e os Comandantes da
Marinha, do Exrcito e da Aeronutica, ressalvado o disposto no
art. 52, I, os membros dos Tribunais Superiores, os do Tribunal
de Contas da Unio e os chefes de misso diplomtica de carter
permanente;(Redao dada pela Emenda Constitucional n 23, de 1999)
Art. 105. Compete ao Superior Tribunal de Justia:
32
Prof. Ricardo Gomes

www.pontodosconcursos.com.br

O homem no outra coisa seno seu projeto, e s existe medida que se realiza. - Jean Paul Sartre

ELDEFRAN DA SILVA BARRA61802000259

TRIBUNAL REGIONAL ELEITORAL DO AMAZONAS (TRE-AM)


DIREITO ELEITORAL - ANALISTA E TCNICO ADMINISTRATIVO
TEORIA E EXERCCIOS
AULA 8
PROF: RICARDO GOMES
I - processar e julgar, originariamente:
a) nos crimes comuns, os Governadores dos Estados e do
Distrito Federal, e, nestes e nos de responsabilidade, os
desembargadores dos Tribunais de Justia dos Estados e do Distrito
Federal, os membros dos Tribunais de Contas dos Estados e do
Distrito Federal, os dos Tribunais Regionais Federais, dos
Tribunais Regionais Eleitorais e do Trabalho, os membros dos
Conselhos ou Tribunais de Contas dos Municpios e os do Ministrio
Pblico da Unio que oficiem perante tribunais;
Registro que, apenas para fins de competncia, os crimes
eleitorais so considerados crimes comuns. Por isso, o STF que julgar os
Ministros do TSE, e o STJ, os Desembargadores/Membros dos TREs,
quanto prtica de crimes comuns, inclusive os crimes eleitorais.
Lembro que esse foi tema de grandes discusses no STJ e no STF,
especialmente nos julgados de 2006-2007, se os crimes eleitorais seriam ou
no includos no conceito de crimes comuns da CF-88.
Concluindo: o TSE no tem mais competncia para julgar crimes
eleitorais e crimes comuns cometidos pelos Ministros do TSE e pelos
Desembargadores/Membros dos TREs!
Assim, respondo desde j uma dvida de muitos concurseiros: os
Ministros do TSE so julgados pelos crimes eleitorais por eles cometidos
pelo STF (Supremo Tribunal Federal)!
Os crimes eleitorais cometidos pelos Juzes Eleitorais sero
julgados pelos TREs do Estado respectivo.
Cuidado! Os TREs somente julgaro crimes eleitorais cometidos
pelos Juzes Eleitorais de 1 Grau e no os de 2 grau.
Os crimes comuns cometidos pelos Juzes sero julgados pelo
Tribunal de Justia do Estado. isto o que prescreve tambm o art. 96, III,
da CF-88:
Cdigo Eleitoral
Art. 96
III - aos Tribunais de Justia julgar os juzes estaduais e do
33
Prof. Ricardo Gomes

www.pontodosconcursos.com.br

O homem no outra coisa seno seu projeto, e s existe medida que se realiza. - Jean Paul Sartre

ELDEFRAN DA SILVA BARRA61802000259

TRIBUNAL REGIONAL ELEITORAL DO AMAZONAS (TRE-AM)


DIREITO ELEITORAL - ANALISTA E TCNICO ADMINISTRATIVO
TEORIA E EXERCCIOS
AULA 8
PROF: RICARDO GOMES
Distrito Federal e Territrios, bem como os membros do
Ministrio Pblico, nos crimes comuns e de responsabilidade,
ressalvada a competncia da Justia Eleitoral.

Responsabilidade Penal do Representante os Partidos e


Coligaes.
Pela prtica de crimes eleitorais por parte dos Partidos ou
Coligaes, respondem os seus representantes legais.
Art. 90.
1 Para os efeitos desta Lei, respondem penalmente pelos
partidos e coligaes os seus representantes legais.

34
Prof. Ricardo Gomes

www.pontodosconcursos.com.br

O homem no outra coisa seno seu projeto, e s existe medida que se realiza. - Jean Paul Sartre

ELDEFRAN DA SILVA BARRA61802000259

TRIBUNAL REGIONAL ELEITORAL DO AMAZONAS (TRE-AM)


DIREITO ELEITORAL - ANALISTA E TCNICO ADMINISTRATIVO
TEORIA E EXERCCIOS
AULA 8
PROF: RICARDO GOMES

EXERCCIOS COMENTADOS

QUESTO 187: TRE-PB - Analista Judicirio - Judiciria Direito [FCC]


- 15/04/2007.
Dentre outros casos, cabe recurso especial das decises dos Tribunais
Regionais quando
a) versarem sobre expedio de diplomas nas eleies federais.
b) forem proferidas contra expressa disposio de lei.
c) denegarem habeas corpus.
d) versarem sobre expedio de diplomas nas eleies estaduais.
e) denegarem mandado de segurana.

COMENTRIOS:
Combinando os dispositivos do Cdigo Eleitoral sobre recurso especial e o art.
121 da CF-88, conclumos que cabem Recurso Especial e Recurso Ordinrio das
decises dos TREs para o TSE:
1. RECURSO ESPECIAL:
a. quando
forem
proferidas
contra
expressa
disposio da CF e de lei (CF-88, art. 121, 4, I;
CE, art. 276, I, a);
b. quando ocorrer divergncia na interpretao de lei
entre dois ou mais tribunais eleitorais (CF-88, art.
121, 4, II; CE, art. 276, I, b);
2. RECURSO ORDINRIO:
a. quando
versarem
sobre
inelegibilidades
ou
expedio de diplomas nas eleies federais e
35
Prof. Ricardo Gomes

www.pontodosconcursos.com.br

O homem no outra coisa seno seu projeto, e s existe medida que se realiza. - Jean Paul Sartre

ELDEFRAN DA SILVA BARRA61802000259

TRIBUNAL REGIONAL ELEITORAL DO AMAZONAS (TRE-AM)


DIREITO ELEITORAL - ANALISTA E TCNICO ADMINISTRATIVO
TEORIA E EXERCCIOS
AULA 8
PROF: RICARDO GOMES
estaduais (CF-88, art. 121, 4, III; CE, art. 276, II,
a);
b. quando anularem diplomas ou decretarem a perda
de mandatos eletivos federais ou estaduais;
c. quando denegarem habeas corpus, mandado de
segurana, habeas data ou mandado de injuno
(CF-88, art. 121, 4, V; CE, art. 276, II, b).
Item A, C, D e E errados. Cabe RECURSO ORDINRIO.
Item B correta. forem proferidas contra expressa disposio de lei cabe
Recurso Especial.

RESPOSTA CERTA: LETRA B

QUESTO 188: TRE-AP - Analista Judicirio Judiciria [FCC] 15/01/2007 (ADAPTADA).


Dos atos, resolues, ou decises dos Membros do Tribunal e dos Juzes ou
Juntas eleitorais, caber recurso para o Tribunal. Os recursos
a) A distribuio do primeiro recurso a determinado Juiz Relator no influencia
na competncia de julgamento dos demais recursos interpostos pelo mesmo
Municpio ou Estado.
b) sero distribudos a um relator pela ordem rigorosa de antigidade dos
respectivos membros, sob pena de nulidade de qualquer ato ou deciso do
relator ou do Tribunal.
c) no tero prazos preclusivos para interposio, exceto quando nestes se
discutir matria constitucional.
d) devero ser interpostos em 48 horas da publicao do ato, resoluo ou
deciso, sempre que a lei no fixar prazo especial.
e) eleitorais, como regra, tero efeitos suspensivos.

COMENTRIOS:
36
Prof. Ricardo Gomes

www.pontodosconcursos.com.br

O homem no outra coisa seno seu projeto, e s existe medida que se realiza. - Jean Paul Sartre

ELDEFRAN DA SILVA BARRA61802000259

TRIBUNAL REGIONAL ELEITORAL DO AMAZONAS (TRE-AM)


DIREITO ELEITORAL - ANALISTA E TCNICO ADMINISTRATIVO
TEORIA E EXERCCIOS
AULA 8
PROF: RICARDO GOMES
Item A errado. A distribuio do primeiro recurso a determinado Juiz Relator
prevenir a competncia deste para todos os demais casos do mesmo
Municpio ou Estado.
Art. 260. A distribuio do primeiro recurso que chegar ao Tribunal
Regional ou Tribunal Superior, prevenir a competncia do relator
para todos os demais casos do mesmo municpio ou Estado.
Item B correto. Recebido o recurso pelo Presidente do TRE, ser distribudo a
um Relator no prazo de 24 horas, segundo a ordem de antiguidade dos seus
membros, sob pena de anulao de qualquer ato ou deciso praticada pelo
Relator ou pelo TRE.
Art. 269. Os recursos sero distribudos a um relator em 24 (vinte
e quatro) horas e na ordem rigorosa da antigidade dos
respectivos membros, esta ltima exigncia sob pena de nulidade
de qualquer ato ou deciso do relator ou do Tribunal.
Item C errado. A regra no Direito Processual Eleitoral que os prazos para
interposio de recursos so preclusivos (o prazo no poder ser
desconsiderado/relevado), salvo quando este discutir matria constitucional.
Art. 259. So preclusivos os prazos para interposio de recurso,
salvo quando neste se discutir matria constitucional.
Item D errado. O prazo dos recursos eleitorais contra ato, resoluo ou
despacho de 3 DIAS, salvo estipulao especfica de outro prazo em lei.
Art. 258. Sempre que a lei no fixar prazo especial, o recurso
dever ser interposto em trs dias da publicao do ato, resoluo
ou despacho.
Item E errado. No Direito Eleitoral, em regra, os recursos NO TM
EFEITO SUSPENSIVO. Isto , mesmo com a interposio dos recursos a
deciso judicial deve ser executada. Assim, os recursos eleitorais tero
meramente efeito devolutivo, o de apenas devolver ao Tribunal o exame da
matria.
Art. 257. Os recursos eleitorais no tero efeito suspensivo.

37
Prof. Ricardo Gomes

www.pontodosconcursos.com.br

O homem no outra coisa seno seu projeto, e s existe medida que se realiza. - Jean Paul Sartre

ELDEFRAN DA SILVA BARRA61802000259

TRIBUNAL REGIONAL ELEITORAL DO AMAZONAS (TRE-AM)


DIREITO ELEITORAL - ANALISTA E TCNICO ADMINISTRATIVO
TEORIA E EXERCCIOS
AULA 8
PROF: RICARDO GOMES
RESPOSTA CERTA: LETRA B

QUESTO 189: TRE-AP - Tcnico Judicirio Administrativa [FCC] 15/01/2007.


Quando as decises do Tribunal Regional Eleitoral do Estado do Amap
versarem sobre inelegibilidade ou expedio de diplomas nas eleies federais
e estaduais, caber recurso
a) ordinrio para o Tribunal Superior Eleitoral, no prazo de 3 dias.
b) especial para o Tribunal Superior Eleitoral, no prazo de 3 dias.
c) ordinrio para o Tribunal Superior Eleitoral, no prazo de 10 dias.
d) especial para o Tribunal Superior Eleitoral, no prazo de 10 dias.
e) especial para o Tribunal Superior Eleitoral, no prazo de 5 dias.

COMENTRIOS:
Conforme esquema abaixo, cabe Recurso Ordinrio para o TSE de deciso
que versar sobre inelegibilidade ou expedio de diplomas nas eleies
federais e estaduais.
O prazo dos Recursos Especiais e Ordinrios de 3 dias.
Cabimento dos Recursos:
RECURSO ORDINRIO:
a. quando
versarem
sobre
inelegibilidades
ou
expedio de diplomas nas eleies federais e
estaduais (CF-88, art. 121, 4, III; CE, art. 276, II,
a);
b. quando anularem diplomas ou decretarem a perda
de mandatos eletivos federais ou estaduais;
c. quando denegarem habeas corpus, mandado de
segurana, habeas data ou mandado de injuno
(CF-88, art. 121, 4, V; CE, art. 276, II, b).

38
Prof. Ricardo Gomes

www.pontodosconcursos.com.br

O homem no outra coisa seno seu projeto, e s existe medida que se realiza. - Jean Paul Sartre

ELDEFRAN DA SILVA BARRA61802000259

TRIBUNAL REGIONAL ELEITORAL DO AMAZONAS (TRE-AM)


DIREITO ELEITORAL - ANALISTA E TCNICO ADMINISTRATIVO
TEORIA E EXERCCIOS
AULA 8
PROF: RICARDO GOMES

RESPOSTA CERTA: LETRA A

QUESTO 190: TRE-SP - Analista Judicirio Judiciria [FCC] 10/05/2006.


Cabe recurso ordinrio das decises que
a) versarem sobre expedio de diplomas nas eleies estaduais.
b) concederem habeas corpus.
c) concederem mandado de segurana.
d) julgarem procedente recurso contra ato do Juzo Eleitoral.
e) julgarem improcedente recurso contra ato do Juzo Eleitoral.

COMENTRIOS:
Coloquei esta questo para todo observarem como as bancas repetem as
mesmas questes ou assuntos, apenas dando uma nova roupagem!
RESPOSTA CERTA: LETRA A

QUESTO 191: TRE-RN - Analista Judicirio Administrativa [FCC] 03/07/2005.


Quanto aos recursos eleitorais, correto afirmar que
a) os prazos para interposio de recursos so preclusivos, mesmo quando
nestes se discutir matria constitucional.
b) devero ser interpostos no prazo de 5 (cinco) dias da publicao do ato,
resoluo ou despacho, sempre que a lei no fixar prazo especial.
c) cabe recurso contra a expedio de diploma no caso de errnea
interpretao da lei quanto aplicao do sistema de representao
proporcional.
d) tm efeito suspensivo e s sero executadas aps o julgamento pela
superior instncia.
39
Prof. Ricardo Gomes

www.pontodosconcursos.com.br

O homem no outra coisa seno seu projeto, e s existe medida que se realiza. - Jean Paul Sartre

ELDEFRAN DA SILVA BARRA61802000259

TRIBUNAL REGIONAL ELEITORAL DO AMAZONAS (TRE-AM)


DIREITO ELEITORAL - ANALISTA E TCNICO ADMINISTRATIVO
TEORIA E EXERCCIOS
AULA 8
PROF: RICARDO GOMES
e) no cabe recurso, para os Tribunais Regionais e para o Tribunal Superior
Eleitoral, dos atos, resolues ou despachos dos respectivos Presidentes.

COMENTRIOS:
Item A errado. A regra no Direito Processual Eleitoral que os prazos para
interposio de recursos so preclusivos (o prazo no poder ser
desconsiderado/relevado), salvo quando este discutir matria constitucional.
Art. 259. So preclusivos os prazos para interposio de recurso,
salvo quando neste se discutir matria constitucional.
Item B errado. O prazo dos recursos eleitorais contra ato, resoluo ou
despacho de 3 DIAS, salvo estipulao especfica de outro prazo em lei.
Art. 258. Sempre que a lei no fixar prazo especial, o recurso
dever ser interposto em trs dias da publicao do ato, resoluo
ou despacho.
Item C correto. Segundo o art. 262 do Cdigo Eleitoral, somente caber
recurso contra a deciso que expede diploma eleitoral nos casos, entre outros,
de errnea interpretao da lei quanto aplicao do sistema de
representao proporcional.
Art. 262. O recurso contra expedio de diploma caber
somente nos seguintes casos:
II - errnea interpretao da lei quanto aplicao do
sistema de representao proporcional;
Item D errado. No Direito Eleitoral, em regra, os recursos NO TM
EFEITO SUSPENSIVO. Isto , mesmo com a interposio dos recursos a
deciso judicial deve ser executada. Assim, os recursos eleitorais tero
meramente efeito devolutivo, o de apenas devolver ao Tribunal o exame da
matria.
Art. 257. Os recursos eleitorais no tero efeito suspensivo.
Item E errado. O art. 264 diz que cabe recurso para o TRE ou para o TSE de
atos, resolues ou despachos dos respectivos presidentes.
Art. 264. Para os Tribunais Regionais e para o Tribunal
40
Prof. Ricardo Gomes

www.pontodosconcursos.com.br

O homem no outra coisa seno seu projeto, e s existe medida que se realiza. - Jean Paul Sartre

ELDEFRAN DA SILVA BARRA61802000259

TRIBUNAL REGIONAL ELEITORAL DO AMAZONAS (TRE-AM)


DIREITO ELEITORAL - ANALISTA E TCNICO ADMINISTRATIVO
TEORIA E EXERCCIOS
AULA 8
PROF: RICARDO GOMES
Superior caber, dentro de 3 (trs) dias, recurso dos atos,
resolues ou despachos dos respectivos presidentes.

RESPOSTA CERTA: LETRA C

QUESTO 192: TRE-AM - Analista Judicirio Judiciria [FCC] 23/11/2003 (ADAPTADA).


certo que, em matria eleitoral,
a) das decises dos Tribunais Regionais Eleitorais que versarem sobre
expedio de diplomas nas eleies federais e estaduais s cabe mandado de
segurana para o Tribunal Superior Eleitoral.
b) das decises do Tribunal Superior Eleitoral denegatrias de mandado de
segurana cabe recurso ordinrio para o Supremo Tribunal Federal.
c) das decises dos Tribunais Regionais Eleitorais proferidas contra expressa
disposio de lei federal s cabe recurso extraordinrio para o Supremo
Tribunal Federal.
d) das decises dos Tribunais Regionais Eleitorais que denegarem pedido de
habeas-corpus s cabe recurso especial para o Tribunal Superior Eleitoral.

COMENTRIOS:
Item A errado. Cabe Recurso Ordinrio.
Item B certo. Cabe RECURSO ORDINRIO para o STF quando a deciso do
TSE denegar habeas corpus e mandado de segurana.
Conforme dispem os art. 121, 3, segunda parte, da CF-88, combinado com
o seu art. 102, II, a, ar. 281 do Cdigo Eleitoral e com base no Acrdo STF
Ag. 504.598, cabe Recurso Ordinrio das decises do TSE que denegem
habeas corpus ou mandado de segurana.
CF-88
Art. 121
3 - So irrecorrveis as decises do Tribunal Superior Eleitoral,
41
Prof. Ricardo Gomes

www.pontodosconcursos.com.br

O homem no outra coisa seno seu projeto, e s existe medida que se realiza. - Jean Paul Sartre

ELDEFRAN DA SILVA BARRA61802000259

TRIBUNAL REGIONAL ELEITORAL DO AMAZONAS (TRE-AM)


DIREITO ELEITORAL - ANALISTA E TCNICO ADMINISTRATIVO
TEORIA E EXERCCIOS
AULA 8
PROF: RICARDO GOMES
salvo as que contrariarem esta Constituio e as denegatrias de
"habeas-corpus" ou mandado de segurana.
Art.
102.
Compete
ao
Supremo
Tribunal
precipuamente, a guarda da Constituio, cabendo-lhe:

Federal,

II - julgar, em recurso ordinrio:


a) o "habeas-corpus", o mandado de segurana, o "habeasdata" e o mandado de injuno decididos em nica instncia
pelos Tribunais Superiores, se denegatria a deciso;
Cdigo Eleitoral
Art. 281. So irrecorrveis as decises do Tribunal Superior, salvo
as que declararem a invalidade de lei ou ato contrrio
Constituio Federal e as denegatrias de "habeas corpus"ou
mandado de segurana, das quais caber recurso ordinrio para o
Supremo Tribunal Federal, interposto no prazo de 3 (trs) dias.
Item C errado. Cabe recurso especial para o TSE.
Item D errado. Cabe recurso ordinrio e no especial.

RESPOSTA CERTA: LETRA B

QUESTO 193: TJ-RN - Juiz Substituto [FCC] - 01/08/2002.


Interposto recurso de deciso proferida por Juiz eleitoral, poder o recorrido
a) solicitar a excluso da prova consubstanciada em percias, processadas
perante o Juiz Eleitoral da Zona.
b) oferecer razes, restando inviabilizada a juntada de novos documentos
comprobatrios de suas alegaes.
c) exigir sua intimao pessoal, caso no tenha havido publicao nos trs dias
seguintes ao da interposio do apelo.
d) requerer a incluso do processo na pauta do Tribunal Regional Eleitoral,
antes da abertura de vistas Procuradoria Regional.
e) requerer a subida do recurso, na hiptese de o juiz reformar a sentena.
42
Prof. Ricardo Gomes

www.pontodosconcursos.com.br

O homem no outra coisa seno seu projeto, e s existe medida que se realiza. - Jean Paul Sartre

ELDEFRAN DA SILVA BARRA61802000259

TRIBUNAL REGIONAL ELEITORAL DO AMAZONAS (TRE-AM)


DIREITO ELEITORAL - ANALISTA E TCNICO ADMINISTRATIVO
TEORIA E EXERCCIOS
AULA 8
PROF: RICARDO GOMES

COMENTRIOS:
Item E o nico correto. o que diz o art. 267, 7, do Cdigo Eleitoral. Caso
o Juiz Eleitoral entenda pela reforma da deciso recorrida antes do envio dos
autos ao TRE, o recorrido, dentro de 3 dias, poder requerer que suba o
recurso como se por ele interposto. Esta previso legal deve-se ao fato de
propiciar ao recorrido recorrer de eventual deciso retratativa do Juiz que
possa prejudic-lo.
Art. 267
7 Se o juiz reformar a deciso recorrida, poder o recorrido,
dentro de 3 (trs) dias, requerer suba o recurso como se por le
interposto.

RESPOSTA CERTA: LETRA E

QUESTO 194: TRE-PI - Tcnico Judicirio Administrativa [FCC] 12/05/2002.


Dentre as decises dos Tribunais Regionais Eleitorais, NO cabe recurso contra
aquela que
a) conceder o mandado de segurana.
b) lanar divergncia de interpretao de lei entre dois tribunais eleitorais.
c) versar sobre inelegibilidade.
d) decretar a perda de mandato eletivo estadual.
e) versar sobre expedio de diploma na eleio estadual.

COMENTRIOS:
Item A correto. No cabe recurso contra deciso de TRE que conceda
mandado de segurana, apenas contra as decises denegatrias.
Todos os outros itens so casos de cabimento de recurso especial e recurso
43
Prof. Ricardo Gomes

www.pontodosconcursos.com.br

O homem no outra coisa seno seu projeto, e s existe medida que se realiza. - Jean Paul Sartre

ELDEFRAN DA SILVA BARRA61802000259

TRIBUNAL REGIONAL ELEITORAL DO AMAZONAS (TRE-AM)


DIREITO ELEITORAL - ANALISTA E TCNICO ADMINISTRATIVO
TEORIA E EXERCCIOS
AULA 8
PROF: RICARDO GOMES
ordinrio.

RESPOSTA CERTA: LETRA A

QUESTO 195: TRE - AM Judiciria [FCC] - 31/01/2010.


NO constitui crime eleitoral:
a) reter ttulo eleitoral contra a vontade do eleitor.
b) permitir o Presidente da Mesa Receptora que o eleitor vote sem estar de
posse de seu ttulo eleitoral.
c) tentar violar o sigilo do voto.
d) votar em lugar de outrem.
e) tentar votar mais de uma vez.

COMENTRIOS:
So crimes eleitorais:
1. Art. 295 - crime reter ttulo eleitoral contra a vontade do eleitor.
2. Art. 312 - violar ou tentar violar o sigilo do voto.
3. Art. 309 - votar ou tentar votar mais de uma vez, ou em lugar de
outrem:
O fato do Presidente da Mesa Receptora que o eleitor vote sem estar de posse
de seu ttulo eleitoral no hiptese prevista como crime eleitoral. somente
uma irregularidade administrativa.
crime cometido pelo presidente de mesa receptora admitir que eleitor vote
em seo eleitoral em que no est inscrito sem previso legal para tanto,
consoante art. 311.

RESPOSTA CERTA: LETRA B

44
Prof. Ricardo Gomes

www.pontodosconcursos.com.br

O homem no outra coisa seno seu projeto, e s existe medida que se realiza. - Jean Paul Sartre

ELDEFRAN DA SILVA BARRA61802000259

TRIBUNAL REGIONAL ELEITORAL DO AMAZONAS (TRE-AM)


DIREITO ELEITORAL - ANALISTA E TCNICO ADMINISTRATIVO
TEORIA E EXERCCIOS
AULA 8
PROF: RICARDO GOMES
QUESTO 196: TRE-PB - Analista Judicirio - Judiciria Direito [FCC]
- 15/04/2007.
No processo das infraes penais eleitorais, observar-se-o os prazos de
a) 8 dias para oferecimento de denncia pelo rgo do Ministrio Pblico, 5
dias para oferecimento de alegaes escritas e arrolamento de testemunhas
pelo ru ou seu defensor e 10 dias para cada uma das partes para
oferecimento de alegaes finais.
b) 15 dias para oferecimento de denncia pelo rgo do Ministrio Pblico, 3
dias para oferecimento de alegaes escritas e arrolamento de testemunhas
pelo ru ou seu defensor e 8 dias para cada uma das partes para oferecimento
de alegaes finais.
c) 5 dias para oferecimento de denncia pelo rgo do Ministrio Pblico, 5
dias para oferecimento de alegaes escritas e arrolamento de testemunhas
pelo ru ou seu defensor e 10 dias para cada uma das partes para
oferecimento de alegaes finais.
d) 3 dias para oferecimento de denncia pelo rgo do Ministrio Pblico, 3
dias para oferecimento de alegaes escritas e arrolamento de testemunhas
pelo ru ou seu defensor e 3 dias para cada uma das partes para oferecimento
de alegaes finais.
e) 10 dias para oferecimento de denncia pelo rgo do Ministrio Pblico, 10
dias para oferecimento de alegaes escritas e arrolamento de testemunhas
pelo ru ou seu defensor e 5 dias para cada uma das partes para oferecimento
de alegaes finais.

COMENTRIOS:
Na questo foram requeridos os prazos para oferecer DENNCIA, oferecer
ALEGAES iniciais (escritas e arrolamento de testemunhas) e das
ALEGAES FINAIS.
Resumo destes prazos:
Denncia 10 DIAS
ALEGAES

iniciais

(escritas

arrolamento

de
45

Prof. Ricardo Gomes

www.pontodosconcursos.com.br

O homem no outra coisa seno seu projeto, e s existe medida que se realiza. - Jean Paul Sartre

ELDEFRAN DA SILVA BARRA61802000259

TRIBUNAL REGIONAL ELEITORAL DO AMAZONAS (TRE-AM)


DIREITO ELEITORAL - ANALISTA E TCNICO ADMINISTRATIVO
TEORIA E EXERCCIOS
AULA 8
PROF: RICARDO GOMES
testemunhas) 10 DIAS
ALEGAES FINAIS 5 DIAS
Art. 357. Verificada a infrao penal, o Ministrio Pblico
oferecer a denncia dentro do prazo de 10 (dez) dias.
Art. 359
Pargrafo nico. O ru ou seu defensor ter o prazo de 10 (dez)
dias para oferecer alegaes escritas e arrolar testemunhas.
Art. 360. Ouvidas as testemunhas da acusao e da defesa e
praticadas as diligncias requeridas pelo Ministrio Pblico e
deferidas ou ordenadas pelo juiz, abrir-se- o prazo de 5 (cinco)
dias a cada uma das partes - acusao e defesa - para alegaes
finais.
A nica resposta que se adqua aos prazos previsto em Lei o item e.

RESPOSTA CERTA: LETRA E

QUESTO 197: TRE-SP - Analista Judicirio Judiciria [FCC] 10/05/2006.


A respeito do processo das infraes penais definidas no Cdigo Eleitoral
brasileiro, correto afirmar:
a) Se o rgo do Ministrio Pblico no oferecer a denncia no prazo legal, a
comunicao de infrao penal ser arquivada.
b) Verificada a infrao penal, o Ministrio Pblico oferecer a denncia dentro
do prazo de 10 dias.
c) Recebida a denncia, o ru ou seu defensor ter o prazo de 3 dias para
oferecer alegaes escritas e arrolar testemunhas.
d) Ouvidas as testemunhas da acusao e da defesa, abrir-se- o prazo de 10
dias a cada uma das partes para alegaes finais.
e) Das decises finais de condenao ou absolvio cabe recurso para o
Tribunal Regional Eleitoral a ser interposto no prazo de 5 dias.
46
Prof. Ricardo Gomes

www.pontodosconcursos.com.br

O homem no outra coisa seno seu projeto, e s existe medida que se realiza. - Jean Paul Sartre

ELDEFRAN DA SILVA BARRA61802000259

TRIBUNAL REGIONAL ELEITORAL DO AMAZONAS (TRE-AM)


DIREITO ELEITORAL - ANALISTA E TCNICO ADMINISTRATIVO
TEORIA E EXERCCIOS
AULA 8
PROF: RICARDO GOMES

COMENTRIOS:
Item A errado no necessariamente ser arquivada a comunicao de
infrao penal. Vimos em questo anterior que, conforme previsto no art. 357,
1, do Cdigo Eleitoral, se o Juiz Eleitoral considerar improcedentes as razes
do arquivamento, FAR REMESSA da comunicao ao PROCURADOR
REGIONAL, que poder oferecer nova Denncia, designar novo Promotor
Eleitoral para oferec-la ou insistir no arquivamento proposto (ao qual o Juiz
Eleitoral no poder mais se irresignar).
Item B correto o prazo para o MP oferecer Denncia de 10 dias.
Art. 357. Verificada a infrao penal, o Ministrio Pblico
oferecer a denncia dentro do prazo de 10 (dez) dias.
Item C errado para oferecer Alegaes iniciais (escritas e arrolamento de
testemunhas), o ru tem o prazo de 10 dias.
Art. 359
Pargrafo nico. O ru ou seu defensor ter o prazo de 10 (dez)
dias para oferecer alegaes escritas e arrolar testemunhas.
Item D errado prazo das alegaes finais reduzido 5 dias.
Item E errado cabe recurso das decises finais de condenao ou absolvio
para o Tribunal Regional Eleitoral a ser interposto no prazo de 10 DIAS e no
5 dias.
Art. 362. Das decises finais de condenao ou absolvio cabe
recurso para o Tribunal Regional, a ser interposto no prazo de 10
(dez) dias.
Lembrar que o nico prazo diverso de 10 dias para manifestao das partes
o prazo para alegaes finais (5 dias).

RESPOSTA CERTA: LETRA B

QUESTO 198: TRE-AP - Analista Judicirio Judiciria [FCC] 47


Prof. Ricardo Gomes

www.pontodosconcursos.com.br

O homem no outra coisa seno seu projeto, e s existe medida que se realiza. - Jean Paul Sartre

ELDEFRAN DA SILVA BARRA61802000259

TRIBUNAL REGIONAL ELEITORAL DO AMAZONAS (TRE-AM)


DIREITO ELEITORAL - ANALISTA E TCNICO ADMINISTRATIVO
TEORIA E EXERCCIOS
AULA 8
PROF: RICARDO GOMES
15/01/2006.
Nos processos das infraes penais definidas no Cdigo Eleitoral, os prazos
para oferecimento de denncia pelo Ministrio Pblico, para o ru ou seu
defensor oferecer alegaes escritas e arrolar testemunhas e para
oferecimento de recurso para o Tribunal Regional das decises finais de
condenao ou absolvio, sero de
a) 10 dias, para todas as hipteses.
b) 10 dias, 3 dias e 5 dias, respectivamente.
c) 15 dias, para todas as hipteses.
d) 15 dias, 3 dias e 5 dias, respectivamente.
e) 15 dias, 10 dias e 15 dias, respectivamente.

COMENTRIOS:
Na questo foram pedidos os seguintes prazos:
1. para oferecimento de DENNCIA 10 DIAS;
2. ALEGAES INICIAIS(escrita e arrolamento de testemunhas) 10 DIAS;
3. para interposio de RECURSOS para o TRE de decises finais de
condenao ou absolvio 10 DIAS.
Por todos os prazos serem de 10 DIAS, a resposta correta item A.

RESPOSTA CERTA: LETRA A

QUESTO 199: TRE-MG - Analista Judicirio Judicirio [FCC] 18/07/2005.


A respeito do processo das infraes penais relativas prtica de crimes
eleitorais, correto afirmar que,
a) verificada a infrao penal, o Ministrio Pblico oferecer a denncia no
prazo de 15 dias.
b) das decises finais de condenao ou absolvio, cabe recurso para o
48
Prof. Ricardo Gomes

www.pontodosconcursos.com.br

O homem no outra coisa seno seu projeto, e s existe medida que se realiza. - Jean Paul Sartre

ELDEFRAN DA SILVA BARRA61802000259

TRIBUNAL REGIONAL ELEITORAL DO AMAZONAS (TRE-AM)


DIREITO ELEITORAL - ANALISTA E TCNICO ADMINISTRATIVO
TEORIA E EXERCCIOS
AULA 8
PROF: RICARDO GOMES
Tribunal Regional, a ser interposto no prazo de 10 dias.
c) oferecida a denncia, o acusado ser citado para oferecer defesa preliminar
no prazo de 5 dias.
d) recebida a denncia, o ru ou seu defensor ter o prazo de 5 dias para
apresentao de defesa prvia, podendo arrolar testemunhas.
e) se o juiz no fixar prazo diverso, a defesa dever apresentar suas alegaes
finais em 3 dias.

COMENTRIOS:
Item A errado. O prazo para oferecimento de DENNCIA de 10 dias.
Item B correta. O prazo para interpor recurso de deciso de condenao ou
absolvio realmente de 10 DIAS.
Item C errada. No existe essa defesa preliminar. O que a lei prev a
possibilidade de interpor Alegaes iniciais (escritas e arrolamento de
testemunhas).
Item D errada. Tambm no existe defesa prvia.
Item E errada. O prazo para alegaes finais dado por LEI e no pela
autoridade judicial. O prazo de apenas 5 DIAS.

RESPOSTA CERTA: LETRA B

QUESTO 200: TRE-RN - Analista Judicirio Judiciria [FCC] 03/07/2005.


No processo penal eleitoral,
a) apresentada a denncia, o ru ser citado para apresentar defesa preliminar
e arrolar at 3 testemunhas, sendo que, aps a inquirio das mesmas, o juiz
decidir se recebe ou no a denncia.
b) apresentada a denncia, o ru ser citado para, pessoalmente ou atravs de
seu defensor, oferecer defesa preliminar no prazo de 10 dias, aps o que o juiz
decidir se recebe ou no a denncia.
49
Prof. Ricardo Gomes

www.pontodosconcursos.com.br

O homem no outra coisa seno seu projeto, e s existe medida que se realiza. - Jean Paul Sartre

ELDEFRAN DA SILVA BARRA61802000259

TRIBUNAL REGIONAL ELEITORAL DO AMAZONAS (TRE-AM)


DIREITO ELEITORAL - ANALISTA E TCNICO ADMINISTRATIVO
TEORIA E EXERCCIOS
AULA 8
PROF: RICARDO GOMES
c) recebida a denncia, o ru ser citado para interrogatrio, seguindo-se o
prazo de 3 dias, que correr em cartrio, para oferecimento de defesa prvia,
pessoalmente ou atravs de seu defensor.
d) apresentada a denncia, o ru ser citado para interrogatrio e
apresentar, pessoalmente ou por seu defensor, defesa preliminar no prazo de
15 dias, aps o que o juiz decidir se recebe ou no a denncia.
e) recebida a denncia, colhido o depoimento pessoal do acusado e feita a
citao, este ter o prazo de 10 dias para, pessoalmente ou atravs de seu
defensor, oferecer alegaes escritas e arrolar testemunhas.

COMENTRIOS:
Item A, B, C, D - errados. O recebimento da Denncia fase anterior
citao do ru. O art. 359 preleciona que com o recebimento da denncia
que o Juiz designar dia para depoimento pessoal do acusado e ordenar a
citao do acusado e notificao do MP
Devidamente citado, o acusado ter prazo de 10 dias para apresentar
alegaes escritas e arrolar testemunhas.
Art. 359. Recebida a denncia, o juiz designar dia e hora para o
depoimento pessoal do acusado, ordenando a citao deste e a
notificao do Ministrio Pblico.
Pargrafo nico. O ru ou seu defensor ter o prazo de 10 (dez)
dias para oferecer alegaes escritas e arrolar testemunhas.
Item E correto.

RESPOSTA CERTA: LETRA E

QUESTO 201: TRE-RN - Analista Judicirio Judiciria [FCC] 03/07/2005.


Recebendo um inqurito policial relativo infrao penal eleitoral, o rgo do
Ministrio Pblico, ao invs de apresentar denncia, requereu o arquivamento.
O Juiz Eleitoral, considerando improcedentes as razes invocadas, ordenou a
50
Prof. Ricardo Gomes

www.pontodosconcursos.com.br

O homem no outra coisa seno seu projeto, e s existe medida que se realiza. - Jean Paul Sartre

ELDEFRAN DA SILVA BARRA61802000259

TRIBUNAL REGIONAL ELEITORAL DO AMAZONAS (TRE-AM)


DIREITO ELEITORAL - ANALISTA E TCNICO ADMINISTRATIVO
TEORIA E EXERCCIOS
AULA 8
PROF: RICARDO GOMES
remessa dos autos ao Procurador Regional Eleitoral, que, no entanto, insistiu
no pedido de arquivamento. Nesse caso, o Juiz Eleitoral
a) remeter os autos ao Ministrio Pblico Estadual para oferecimento de
denncia.
b) poder baixar Portaria para instaurao de ao penal pela infrao penal
em questo.
c) ordenar a intimao da vtima para, querendo, oferecer queixa-crime,
instaurando a ao penal privada.
d) estar obrigado, mesmo contra a sua convico, a atender e a determinar o
arquivamento dos autos.
e) devolver os autos ao Procurador Regional Eleitoral que designar outro
Promotor Eleitoral para oferecer denncia.

COMENTRIOS:
J vimos que se o MP entender pela inexistncia de crime eleitoral, requerer o
arquivamento da comunicao feita. No entanto, se o Juiz Eleitoral considerar
improcedentes as razes do arquivamento, FAR REMESSA da comunicao
ao PROCURADOR REGIONAL, que poder oferecer nova Denncia, designar
novo Promotor Eleitoral para oferec-la ou insistir no arquivamento proposto
(o qual o Juiz Eleitoral no poder mais se irresignar).
Art. 357.
1 Se o rgo do Ministrio Pblico, ao invs de apresentar a
denncia, requerer o arquivamento da comunicao, o juiz, no
caso de considerar improcedentes as razes invocadas, far
remessa da comunicao ao Procurador Regional, e este oferecer
a denncia, designar outro Promotor para oferec-la, ou
insistir no pedido de arquivamento, ao qual s ento estar o
juiz obrigado a atender.
Ento, caso o Procurador Regional entenda definitivamente pelo arquivamento,
o Juiz no poder tomar qualquer medida, est obrigado a atender.

51
Prof. Ricardo Gomes

www.pontodosconcursos.com.br

O homem no outra coisa seno seu projeto, e s existe medida que se realiza. - Jean Paul Sartre

ELDEFRAN DA SILVA BARRA61802000259

TRIBUNAL REGIONAL ELEITORAL DO AMAZONAS (TRE-AM)


DIREITO ELEITORAL - ANALISTA E TCNICO ADMINISTRATIVO
TEORIA E EXERCCIOS
AULA 8
PROF: RICARDO GOMES
RESPOSTA CERTA: LETRA D

QUESTO 202: TRE-BA - Analista Judicirio Judiciria [FCC] 21/09/2003.


O processo penal eleitoral tem incio
a) apenas por queixa-crime oferecida por qualquer eleitor regularmente
alistado na circunscrio em que tiver ocorrido a infrao penal.
b) apenas por queixa-crime oferecida por Partido Poltico ou Coligao.
c) apenas por denncia do Ministrio Pblico.
d) apenas por queixa-crime oferecida pelo ofendido ou por quem tenha
qualidade para represent-lo.
e) por denncia do Ministrio Pblico ou por queixa-crime oferecida pelo
ofendido ou por quem tenha qualidade para represent-lo, se a denncia no
for apresentada no prazo legal.

COMENTRIOS:
Como forme vimos, a ao penal eleitoral sempre de iniciativa pblica,
cabendo ao membro do Ministrio Pblico a sua propositura perante o Juzo
Eleitoral.
No entanto, o TSE ressalva que cabvel ao penal privada subsidiria da
pblica no mbito da Justia Eleitoral, por tratar-se de garantia constitucional,
prevista na CF/88, art. 5o, LIX (Acrdo TSE n 21.295/2003). Por outro
lado, inadmissvel a ao penal pblica condicionada a representao do
ofendido, em virtude do interesse pblico que envolve a matria eleitoral.
Assim, cabe ao penal privada subsidiria da pblica, quando a pblica no foi
apresentada no prazo de 10 dias. Esta ao privada no Direito Penal a na
forma de queixa-crime.
Art. 355. As infraes penais definidas neste Cdigo so de ao
pblica.
Assim, a resposta correta o item E.
52
Prof. Ricardo Gomes

www.pontodosconcursos.com.br

O homem no outra coisa seno seu projeto, e s existe medida que se realiza. - Jean Paul Sartre

ELDEFRAN DA SILVA BARRA61802000259

TRIBUNAL REGIONAL ELEITORAL DO AMAZONAS (TRE-AM)


DIREITO ELEITORAL - ANALISTA E TCNICO ADMINISTRATIVO
TEORIA E EXERCCIOS
AULA 8
PROF: RICARDO GOMES

RESPOSTA CERTA: LETRA E

53
Prof. Ricardo Gomes

www.pontodosconcursos.com.br

O homem no outra coisa seno seu projeto, e s existe medida que se realiza. - Jean Paul Sartre

ELDEFRAN DA SILVA BARRA61802000259

TRIBUNAL REGIONAL ELEITORAL DO AMAZONAS (TRE-AM)


DIREITO ELEITORAL - ANALISTA E TCNICO ADMINISTRATIVO
TEORIA E EXERCCIOS
AULA 8
PROF: RICARDO GOMES

EXERCCIOS com GABARITO

QUESTO 187: TRE-PB - Analista Judicirio - Judiciria Direito [FCC]


- 15/04/2007.
Dentre outros casos, cabe recurso especial das decises dos Tribunais
Regionais quando
a) versarem sobre expedio de diplomas nas eleies federais.
b) forem proferidas contra expressa disposio de lei.
c) denegarem habeas corpus.
d) versarem sobre expedio de diplomas nas eleies estaduais.
e) denegarem mandado de segurana.
QUESTO 188: TRE-AP - Analista Judicirio Judiciria [FCC] 15/01/2007 (ADAPTADA).
Dos atos, resolues, ou decises dos Membros do Tribunal e dos Juzes ou
Juntas eleitorais, caber recurso para o Tribunal. Os recursos
a) A distribuio do primeiro recurso a determinado Juiz Relator no influencia
na competncia de julgamento dos demais recursos interpostos pelo mesmo
Municpio ou Estado.
b) sero distribudos a um relator pela ordem rigorosa de antigidade dos
respectivos membros, sob pena de nulidade de qualquer ato ou deciso do
relator ou do Tribunal.
c) no tero prazos preclusivos para interposio, exceto quando nestes se
discutir matria constitucional.
d) devero ser interpostos em 48 horas da publicao do ato, resoluo ou
deciso, sempre que a lei no fixar prazo especial.
e) eleitorais, como regra, tero efeitos suspensivos.
54
Prof. Ricardo Gomes

www.pontodosconcursos.com.br

O homem no outra coisa seno seu projeto, e s existe medida que se realiza. - Jean Paul Sartre

ELDEFRAN DA SILVA BARRA61802000259

TRIBUNAL REGIONAL ELEITORAL DO AMAZONAS (TRE-AM)


DIREITO ELEITORAL - ANALISTA E TCNICO ADMINISTRATIVO
TEORIA E EXERCCIOS
AULA 8
PROF: RICARDO GOMES
QUESTO 189: TRE-AP - Tcnico Judicirio Administrativa [FCC] 15/01/2007.
Quando as decises do Tribunal Regional Eleitoral do Estado do Amap
versarem sobre inelegibilidade ou expedio de diplomas nas eleies federais
e estaduais, caber recurso
a) ordinrio para o Tribunal Superior Eleitoral, no prazo de 3 dias.
b) especial para o Tribunal Superior Eleitoral, no prazo de 3 dias.
c) ordinrio para o Tribunal Superior Eleitoral, no prazo de 10 dias.
d) especial para o Tribunal Superior Eleitoral, no prazo de 10 dias.
e) especial para o Tribunal Superior Eleitoral, no prazo de 5 dias.
QUESTO 190: TRE-SP - Analista Judicirio Judiciria [FCC] 10/05/2006.
Cabe recurso ordinrio das decises que
a) versarem sobre expedio de diplomas nas eleies estaduais.
b) concederem habeas corpus.
c) concederem mandado de segurana.
d) julgarem procedente recurso contra ato do Juzo Eleitoral.
e) julgarem improcedente recurso contra ato do Juzo Eleitoral.
QUESTO 191: TRE-RN - Analista Judicirio Administrativa [FCC] 03/07/2005.
Quanto aos recursos eleitorais, correto afirmar que
a) os prazos para interposio de recursos so preclusivos, mesmo quando
nestes se discutir matria constitucional.
b) devero ser interpostos no prazo de 5 (cinco) dias da publicao do ato,
resoluo ou despacho, sempre que a lei no fixar prazo especial.
c) cabe recurso contra a expedio de diploma no caso de errnea
interpretao da lei quanto aplicao do sistema de representao
proporcional.
d) tm efeito suspensivo e s sero executadas aps o julgamento pela
55
Prof. Ricardo Gomes

www.pontodosconcursos.com.br

O homem no outra coisa seno seu projeto, e s existe medida que se realiza. - Jean Paul Sartre

ELDEFRAN DA SILVA BARRA61802000259

TRIBUNAL REGIONAL ELEITORAL DO AMAZONAS (TRE-AM)


DIREITO ELEITORAL - ANALISTA E TCNICO ADMINISTRATIVO
TEORIA E EXERCCIOS
AULA 8
PROF: RICARDO GOMES
superior instncia.
e) no cabe recurso, para os Tribunais Regionais e para o Tribunal Superior
Eleitoral, dos atos, resolues ou despachos dos respectivos Presidentes.
QUESTO 192: TRE-AM - Analista Judicirio Judiciria [FCC] 23/11/2003 (ADAPTADA).
certo que, em matria eleitoral,
a) das decises dos Tribunais Regionais Eleitorais que versarem sobre
expedio de diplomas nas eleies federais e estaduais s cabe mandado de
segurana para o Tribunal Superior Eleitoral.
b) das decises do Tribunal Superior Eleitoral denegatrias de mandado de
segurana cabe recurso ordinrio para o Supremo Tribunal Federal.
c) das decises dos Tribunais Regionais Eleitorais proferidas contra expressa
disposio de lei federal s cabe recurso extraordinrio para o Supremo
Tribunal Federal.
d) das decises dos Tribunais Regionais Eleitorais que denegarem pedido de
habeas-corpus s cabe recurso especial para o Tribunal Superior Eleitoral.
QUESTO 193: TJ-RN - Juiz Substituto [FCC] - 01/08/2002.
Interposto recurso de deciso proferida por Juiz eleitoral, poder o recorrido
a) solicitar a excluso da prova consubstanciada em percias, processadas
perante o Juiz Eleitoral da Zona.
b) oferecer razes, restando inviabilizada a juntada de novos documentos
comprobatrios de suas alegaes.
c) exigir sua intimao pessoal, caso no tenha havido publicao nos trs dias
seguintes ao da interposio do apelo.
d) requerer a incluso do processo na pauta do Tribunal Regional Eleitoral,
antes da abertura de vistas Procuradoria Regional.
e) requerer a subida do recurso, na hiptese de o juiz reformar a sentena.
QUESTO 194: TRE-PI - Tcnico Judicirio Administrativa [FCC] 12/05/2002.
Dentre as decises dos Tribunais Regionais Eleitorais, NO cabe recurso contra
56
Prof. Ricardo Gomes

www.pontodosconcursos.com.br

O homem no outra coisa seno seu projeto, e s existe medida que se realiza. - Jean Paul Sartre

ELDEFRAN DA SILVA BARRA61802000259

TRIBUNAL REGIONAL ELEITORAL DO AMAZONAS (TRE-AM)


DIREITO ELEITORAL - ANALISTA E TCNICO ADMINISTRATIVO
TEORIA E EXERCCIOS
AULA 8
PROF: RICARDO GOMES
aquela que
a) conceder o mandado de segurana.
b) lanar divergncia de interpretao de lei entre dois tribunais eleitorais.
c) versar sobre inelegibilidade.
d) decretar a perda de mandato eletivo estadual.
e) versar sobre expedio de diploma na eleio estadual.
QUESTO 195: TRE - AM Judiciria [FCC] - 31/01/2010.
NO constitui crime eleitoral:
a) reter ttulo eleitoral contra a vontade do eleitor.
b) permitir o Presidente da Mesa Receptora que o eleitor vote sem estar de
posse de seu ttulo eleitoral.
c) tentar violar o sigilo do voto.
d) votar em lugar de outrem.
e) tentar votar mais de uma vez.
QUESTO 196: TRE-PB - Analista Judicirio - Judiciria Direito [FCC]
- 15/04/2007.
No processo das infraes penais eleitorais, observar-se-o os prazos de
a) 8 dias para oferecimento de denncia pelo rgo do Ministrio Pblico, 5
dias para oferecimento de alegaes escritas e arrolamento de testemunhas
pelo ru ou seu defensor e 10 dias para cada uma das partes para
oferecimento de alegaes finais.
b) 15 dias para oferecimento de denncia pelo rgo do Ministrio Pblico, 3
dias para oferecimento de alegaes escritas e arrolamento de testemunhas
pelo ru ou seu defensor e 8 dias para cada uma das partes para oferecimento
de alegaes finais.
c) 5 dias para oferecimento de denncia pelo rgo do Ministrio Pblico, 5
dias para oferecimento de alegaes escritas e arrolamento de testemunhas
pelo ru ou seu defensor e 10 dias para cada uma das partes para
oferecimento de alegaes finais.
d) 3 dias para oferecimento de denncia pelo rgo do Ministrio Pblico, 3
57
Prof. Ricardo Gomes

www.pontodosconcursos.com.br

O homem no outra coisa seno seu projeto, e s existe medida que se realiza. - Jean Paul Sartre

ELDEFRAN DA SILVA BARRA61802000259

TRIBUNAL REGIONAL ELEITORAL DO AMAZONAS (TRE-AM)


DIREITO ELEITORAL - ANALISTA E TCNICO ADMINISTRATIVO
TEORIA E EXERCCIOS
AULA 8
PROF: RICARDO GOMES
dias para oferecimento de alegaes escritas e arrolamento de testemunhas
pelo ru ou seu defensor e 3 dias para cada uma das partes para oferecimento
de alegaes finais.
e) 10 dias para oferecimento de denncia pelo rgo do Ministrio Pblico, 10
dias para oferecimento de alegaes escritas e arrolamento de testemunhas
pelo ru ou seu defensor e 5 dias para cada uma das partes para oferecimento
de alegaes finais.
QUESTO 197: TRE-SP - Analista Judicirio Judiciria [FCC] 10/05/2006.
A respeito do processo das infraes penais definidas no Cdigo Eleitoral
brasileiro, correto afirmar:
a) Se o rgo do Ministrio Pblico no oferecer a denncia no prazo legal, a
comunicao de infrao penal ser arquivada.
b) Verificada a infrao penal, o Ministrio Pblico oferecer a denncia dentro
do prazo de 10 dias.
c) Recebida a denncia, o ru ou seu defensor ter o prazo de 3 dias para
oferecer alegaes escritas e arrolar testemunhas.
d) Ouvidas as testemunhas da acusao e da defesa, abrir-se- o prazo de 10
dias a cada uma das partes para alegaes finais.
e) Das decises finais de condenao ou absolvio cabe recurso para o
Tribunal Regional Eleitoral a ser interposto no prazo de 5 dias.
QUESTO 198: TRE-AP - Analista Judicirio Judiciria [FCC] 15/01/2006.
Nos processos das infraes penais definidas no Cdigo Eleitoral, os prazos
para oferecimento de denncia pelo Ministrio Pblico, para o ru ou seu
defensor oferecer alegaes escritas e arrolar testemunhas e para
oferecimento de recurso para o Tribunal Regional das decises finais de
condenao ou absolvio, sero de
a) 10 dias, para todas as hipteses.
b) 10 dias, 3 dias e 5 dias, respectivamente.
c) 15 dias, para todas as hipteses.
58
Prof. Ricardo Gomes

www.pontodosconcursos.com.br

O homem no outra coisa seno seu projeto, e s existe medida que se realiza. - Jean Paul Sartre

ELDEFRAN DA SILVA BARRA61802000259

TRIBUNAL REGIONAL ELEITORAL DO AMAZONAS (TRE-AM)


DIREITO ELEITORAL - ANALISTA E TCNICO ADMINISTRATIVO
TEORIA E EXERCCIOS
AULA 8
PROF: RICARDO GOMES
d) 15 dias, 3 dias e 5 dias, respectivamente.
e) 15 dias, 10 dias e 15 dias, respectivamente.
QUESTO 199: TRE-MG - Analista Judicirio Judicirio [FCC] 18/07/2005.
A respeito do processo das infraes penais relativas prtica de crimes
eleitorais, correto afirmar que,
a) verificada a infrao penal, o Ministrio Pblico oferecer a denncia no
prazo de 15 dias.
b) das decises finais de condenao ou absolvio, cabe recurso para o
Tribunal Regional, a ser interposto no prazo de 10 dias.
c) oferecida a denncia, o acusado ser citado para oferecer defesa preliminar
no prazo de 5 dias.
d) recebida a denncia, o ru ou seu defensor ter o prazo de 5 dias para
apresentao de defesa prvia, podendo arrolar testemunhas.
e) se o juiz no fixar prazo diverso, a defesa dever apresentar suas alegaes
finais em 3 dias.
QUESTO 200: TRE-RN - Analista Judicirio Judiciria [FCC] 03/07/2005.
No processo penal eleitoral,
a) apresentada a denncia, o ru ser citado para apresentar defesa preliminar
e arrolar at 3 testemunhas, sendo que, aps a inquirio das mesmas, o juiz
decidir se recebe ou no a denncia.
b) apresentada a denncia, o ru ser citado para, pessoalmente ou atravs de
seu defensor, oferecer defesa preliminar no prazo de 10 dias, aps o que o juiz
decidir se recebe ou no a denncia.
c) recebida a denncia, o ru ser citado para interrogatrio, seguindo-se o
prazo de 3 dias, que correr em cartrio, para oferecimento de defesa prvia,
pessoalmente ou atravs de seu defensor.
d) apresentada a denncia, o ru ser citado para interrogatrio e
apresentar, pessoalmente ou por seu defensor, defesa preliminar no prazo de
15 dias, aps o que o juiz decidir se recebe ou no a denncia.
59
Prof. Ricardo Gomes

www.pontodosconcursos.com.br

O homem no outra coisa seno seu projeto, e s existe medida que se realiza. - Jean Paul Sartre

ELDEFRAN DA SILVA BARRA61802000259

TRIBUNAL REGIONAL ELEITORAL DO AMAZONAS (TRE-AM)


DIREITO ELEITORAL - ANALISTA E TCNICO ADMINISTRATIVO
TEORIA E EXERCCIOS
AULA 8
PROF: RICARDO GOMES
e) recebida a denncia, colhido o depoimento pessoal do acusado e feita a
citao, este ter o prazo de 10 dias para, pessoalmente ou atravs de seu
defensor, oferecer alegaes escritas e arrolar testemunhas.
QUESTO 201: TRE-RN - Analista Judicirio Judiciria [FCC] 03/07/2005.
Recebendo um inqurito policial relativo infrao penal eleitoral, o rgo do
Ministrio Pblico, ao invs de apresentar denncia, requereu o arquivamento.
O Juiz Eleitoral, considerando improcedentes as razes invocadas, ordenou a
remessa dos autos ao Procurador Regional Eleitoral, que, no entanto, insistiu
no pedido de arquivamento. Nesse caso, o Juiz Eleitoral
a) remeter os autos ao Ministrio Pblico Estadual para oferecimento de
denncia.
b) poder baixar Portaria para instaurao de ao penal pela infrao penal
em questo.
c) ordenar a intimao da vtima para, querendo, oferecer queixa-crime,
instaurando a ao penal privada.
d) estar obrigado, mesmo contra a sua convico, a atender e a determinar o
arquivamento dos autos.
e) devolver os autos ao Procurador Regional Eleitoral que designar outro
Promotor Eleitoral para oferecer denncia.
QUESTO 202: TRE-BA - Analista Judicirio Judiciria [FCC] 21/09/2003.
O processo penal eleitoral tem incio
a) apenas por queixa-crime oferecida por qualquer eleitor regularmente
alistado na circunscrio em que tiver ocorrido a infrao penal.
b) apenas por queixa-crime oferecida por Partido Poltico ou Coligao.
c) apenas por denncia do Ministrio Pblico.
d) apenas por queixa-crime oferecida pelo ofendido ou por quem tenha
qualidade para represent-lo.
e) por denncia do Ministrio Pblico ou por queixa-crime oferecida pelo
ofendido ou por quem tenha qualidade para represent-lo, se a denncia no
60
Prof. Ricardo Gomes

www.pontodosconcursos.com.br

O homem no outra coisa seno seu projeto, e s existe medida que se realiza. - Jean Paul Sartre

ELDEFRAN DA SILVA BARRA61802000259

TRIBUNAL REGIONAL ELEITORAL DO AMAZONAS (TRE-AM)


DIREITO ELEITORAL - ANALISTA E TCNICO ADMINISTRATIVO
TEORIA E EXERCCIOS
AULA 8
PROF: RICARDO GOMES
for apresentada no prazo legal.

GABARITOS OFICIAIS

187
B
197
B

188
B
198
A

189
A
199
B

190
A
200
E

191
C
201
D

192
B
202
E

193
E

194
A

195
B

196
E

61
Prof. Ricardo Gomes

www.pontodosconcursos.com.br

O homem no outra coisa seno seu projeto, e s existe medida que se realiza. - Jean Paul Sartre

ELDEFRAN DA SILVA BARRA61802000259

TRIBUNAL REGIONAL ELEITORAL DO AMAZONAS (TRE-AM)


DIREITO ELEITORAL - ANALISTA E TCNICO ADMINISTRATIVO
TEORIA E EXERCCIOS
AULA 8
PROF: RICARDO GOMES

RESUMO DA AULA

No Direito Eleitoral, em regra, os recursos NO TM EFEITO


SUSPENSIVO. Isto , mesmo com a interposio dos recursos a deciso
judicial deve ser executada. Assim, os recursos eleitorais tero meramente
efeito devolutivo, o de apenas devolver ao Tribunal o exame da matria.
O prazo dos recursos eleitorais contra ato, resoluo ou despacho
de 3 DIAS, salvo estipulao especfica de outro prazo em lei.
So
preclusivos
(o
prazo
no
poder
ser
desconsiderado/relevado) os prazos para interposio de recurso, salvo
quando este discutir matria constitucional. Quando o recurso versar sobre
matria constitucional, deve ser interposto dentro do prazo, porm, mesmo
passando o prazo, a lei assegura que poder ser impetrado em momento
posterior.
Dica: NO
CONSTITUCIONAL.

EXISTE

PRECLUSO

DE

MATRIA

ELEITORAL

Cabem os seguintes recursos das decises dos TREs para o TSE


(pequenas alteraes):
1. RECURSO ESPECIAL:
a. quando
forem
proferidas
contra
expressa
disposio da CF e de lei (CF-88, art. 121, 4, I;
CE, art. 276, I, a);
b. quando ocorrer divergncia na interpretao de lei
entre dois ou mais tribunais eleitorais (CF-88, art.
121, 4, II; CE, art. 276, I, b);
2. RECURSO ORDINRIO:
a. quando
versarem
sobre
inelegibilidades
ou
expedio de diplomas nas eleies federais e
62
Prof. Ricardo Gomes

www.pontodosconcursos.com.br

O homem no outra coisa seno seu projeto, e s existe medida que se realiza. - Jean Paul Sartre

ELDEFRAN DA SILVA BARRA61802000259

TRIBUNAL REGIONAL ELEITORAL DO AMAZONAS (TRE-AM)


DIREITO ELEITORAL - ANALISTA E TCNICO ADMINISTRATIVO
TEORIA E EXERCCIOS
AULA 8
PROF: RICARDO GOMES
estaduais (CF-88, art. 121, 4, III; CE, art. 276, II,
a);
b. quando anularem diplomas ou decretarem a perda
de mandatos eletivos federais ou estaduais;
c. quando denegarem habeas corpus, mandado de
segurana, habeas data ou mandado de injuno
(CF-88, art. 121, 4, V; CE, art. 276, II, b).

Para efeitos penais eleitorais so considerados membros e


funcionrios da Justia Eleitoral:
a. os magistrados que, mesmo no exercendo funes
eleitorais, estejam presidindo Juntas Apuradoras ou se
encontrem no exerccio de outra funo por designao
de Tribunal Eleitoral;
b. os cidado que temporariamente integram rgos da
Justia Eleitoral;
c. os cidado que hajam sido nomeados para as mesas
receptoras ou Juntas Apuradoras;
d. os funcionrios requisitados pela Justia Eleitoral.
Todos os servidores pblicos em sentido amplo (estatutrios,
celetistas e prestadores de servio) tambm so considerados funcionrios
pblicos para fins penais.
Pena de multa:

entre 1 dia multa e 300 dias-multa;

Dia multa: considerar as


econmicas do condenado;

Pode ser aumentada at o TRIPLO.

condies

pessoais

Aos crimes eleitorais previstos no Cdigo Eleitoral so aplicadas as


regras gerais previstas no Cdigo Penal!
63
Prof. Ricardo Gomes

www.pontodosconcursos.com.br

O homem no outra coisa seno seu projeto, e s existe medida que se realiza. - Jean Paul Sartre

ELDEFRAN DA SILVA BARRA61802000259

TRIBUNAL REGIONAL ELEITORAL DO AMAZONAS (TRE-AM)


DIREITO ELEITORAL - ANALISTA E TCNICO ADMINISTRATIVO
TEORIA E EXERCCIOS
AULA 8
PROF: RICARDO GOMES
Nos crimes eleitorais cometidos por meio da imprensa, do rdio
ou da televiso, aplicam-se EXCLUSIVAMENTE as normas do Cdigo Eleitoral
e as remisses a outras Leis nele previstas.
A ao penal sempre de iniciativa pblica, cabendo ao membro
do Ministrio Pblico a sua propositura perante o Juzo Eleitoral.
Art. 355. As infraes penais definidas neste Cdigo so de ao
pblica!!.
Caso o MP Eleitoral entenda pela ocorrncia de crime eleitoral,
oferecer DENNCIA em 10 DIAS! A Denncia a Petio Inicial da Ao
Penal.
Contedo da Denncia:
a. exposio do fato
circunstncias,

criminoso

com

todas

as

suas

b. qualificao do acusado ou esclarecimentos pelos quais


se possa identific-lo,
c. classificao do crime e, quando necessrio, o
d. rol das testemunhas
Se o MP no oferecer Denncia no prazo de 10 DIAS, a Lei faculta
as seguintes possibilidades:
1. o Juiz Eleitoral dever representar contra o Membro do
MP Eleitoral, sem prejuzo da apurao de sua
responsabilidade penal pela omisso;
2. o Juiz Eleitoral poder tambm solicitar ao Procurador
Regional a designao de outro Promotor para oferecer
Denncia;
3. qualquer eleitor poder provocar esta representao contra
o Membro do MP Eleitoral se o Juiz Eleitoral no o fizer
tambm no prazo de 10 dias.
A Denncia do MP Eleitoral ser rejeitada quando:
1. o fato narrado evidentemente no constituir crime;
2. j estiver extinta a punibilidade, pela prescrio ou outra
64
Prof. Ricardo Gomes

www.pontodosconcursos.com.br

O homem no outra coisa seno seu projeto, e s existe medida que se realiza. - Jean Paul Sartre

ELDEFRAN DA SILVA BARRA61802000259

TRIBUNAL REGIONAL ELEITORAL DO AMAZONAS (TRE-AM)


DIREITO ELEITORAL - ANALISTA E TCNICO ADMINISTRATIVO
TEORIA E EXERCCIOS
AULA 8
PROF: RICARDO GOMES
causa;
3. for manifesta a ilegitimidade da parte ou faltar condio
exigida pela lei para o exerccio da ao penal.
RESUMO DOS PRAZOS:
Denncia 10 DIAS
ALEGAES iniciais (resposta do ru) 10 DIAS
ALEGAES FINAIS 5 DIAS
RECURSO de deciso criminal eleitoral 10 DIAS
Concluso ao Juiz 48 horas; Sentenciar 10 DIAS.
No processo penal eleitoral (processo e julgamento dos crimes
eleitorais) aplicam-se, de forma subsidiria, as regras constantes do Cdigo
de Processo Penal.

65
Prof. Ricardo Gomes

www.pontodosconcursos.com.br

O homem no outra coisa seno seu projeto, e s existe medida que se realiza. - Jean Paul Sartre

ELDEFRAN DA SILVA BARRA61802000259

TRIBUNAL REGIONAL ELEITORAL DO AMAZONAS (TRE-AM)


DIREITO ELEITORAL - ANALISTA E TCNICO ADMINISTRATIVO
TEORIA E EXERCCIOS
AULA 8
PROF: RICARDO GOMES

REFERNCIAS

BARROS, Francisco Dirceu: Direito Eleitoral: teoria, jurisprudncia. 8.ed.


Rio de Janeiro: Elsevier, 2010.
BRASIL. Constituio da Repblica Federativa do Brasil: promulgada em
5 de outubro de 1988. 33. ed. So Paulo: Saraiva, 2010.
CNDIDO, Joel Jos. Direito Eleitoral. Bauru: Edipro, 2002.
Cdigo eleitoral anotado e legislao complementar. 8. ed. rev. e atual.
Braslia : TSE, 2008.
CONEGLIAN, Olivar. Radiografia da Lei das Eleies 2010. 6.ed. Curitiba:
Juru, 2010.
DAL POZZO, Antnio Araldo Ferraz. Lei n 9.504/97: estrutura, anlise e
jurisprudncia. 4.ed. So Paulo: Saraiva, 2010.
FAGA, Tnia Regina Trombini. Julgamentos e Smulas do STF e STJ. So
Paulo: Mtodo, 2009.
FERRAZ JUNIOR, Trcio Sampaio: Introduo ao estudo de direito:
tcnica, deciso, dominao. 3.Ed. So Paulo: Atlas, 2001.
GOMES, Jos Jairo. Direito Eleitoral. 5.ed. DelREy: 2010.
MELO, Henrique: Direito Eleitoral para Concursos. 2.ed. So Paulo:
Mtodo, 2010.
MORAES, Alexandre. Direito Constitucional. 25.ed. So Paulo: Atlas, 2010.
PLCIDO E SILVA. Vocabulrio Jurdico. 18. ed. Rio de Janeiro: Forense,
2001.
PORTO, Roberto. Lei n 9.504/97. So Paulo: Saraiva, 2009.
RAMAYANA, Marcos. Direito Eleitoral. 9.ed. Rio de Janeiro: Impetus, 2009.
RIBEIRO, Fvila. Direito Eleitoral. 5.ed. Rio de Janeiro: Forense, 1998.
SILVA, Fernando Carlos Santos da. Anotaes de direito eleitoral. Braslia:
Vestcon, 2008.
66
Prof. Ricardo Gomes

www.pontodosconcursos.com.br

Você também pode gostar