Você está na página 1de 15

Laciudadviva

Buscarpor:

Buscar

Quinessomos
RevistaCV
TV
Actividades
BuenasPrcticas
Blog
Documentos
Links
Esten:Inicio>Blog

Sobreelderechoalaciudad
porGracielaMariani(Argentina)Mircoles,10dejuliode2013

Lacuestindequtipodeciudadqueremosnopuedeestardivorciadadelaqueplanteaqutipode
lazossociales,derelacionesconlanaturaleza,deestilosdevida,detecnologasydevaloresestticos
deseamos.Elderechoalaciudadesmuchomsquelalibertadindividualdeaccederalosrecursos
urbanos:setratadelderechoacambiarnosanosotrosmismoscambiandolaciudad.Es,adems,un
derechocomnantesqueindividual,yaqueestatransformacindependeinevitablementedelejercicio

deunpodercolectivopararemodelarlosprocesosdeurbanizacin.Lalibertaddehaceryrehacer
nuestrasciudadesyanosotrosmismoses,comoquierodemostrar,unodenuestrosderechoshumanos
mspreciosos,perotambinunodelosmsdescuidados.
ElDerechoalaCiudad.DavidHarvey

Introduccin
EnlacartaMundialporelDerechoalaCiudad,redactadaenel2005,seestimabaquelapoblacin
urbanamundialserdel65%parael2050,mientrasqueenlaspginasactualesdeUNHABITATy
segnlasltimasinvestigacionesrealizadasporUNICEFylaOMSenmateriadelaccesoalaguayal
saneamiento,estimanqueamediadosdelsiglo,el91,4%delapoblacindelospaseslatinoamericanos
vivirenciudades,seguidoporEuropa(90,7%)yAmricadelNorte(90,2%).
Estocrearaunserioproblemaeconmicoysocialdecaractersticasmundialesdadoqueestospasesson
losquemenoscapacidadtienenparahacerfrentealafinanciacindelasnecesidades,encuantoa
demandadepuestosdetrabajo,viviendaadecuadayserviciosurbanosbsicos.
Teniendoenconsideracinestarealidadesmuyimportantequelasciudadessepreparenparahacer
frenteaestedesafosinoquierentenerunafuerteinestabilidadsocialypoltica.

Introduccinalderechoalaciudad

Desdelosderechoshumanosalderechoalaciudad:
DeclaracinUniversaldelosDerechosHumanos:El10dediciembrede1948cuandolas
NacionesUnidaslaapruebanyproclaman.
DerechoalaTierra:VigenteencasitodaslaConstitucionesnacionalesycondiferentes
caractersticas
DerechoalaVivienda:Artculo25.1DeclaracinUniversaldelosDerechosHumanosy
Artculo11delPactoInternacionaldeDerechoEconmicos,SocialesyCulturales.
DerechoalAguayelSaneamiento:El28dejuliode2010,atravsdelaResolucin64/292,la
AsambleaGeneraldelasNacionesUnidasreconociexplcitamenteelderechohumanoalaguay
alsaneamiento,reafirmandoqueunaguapotablelimpiayelsaneamientosonesencialesparala
realizacindetodoslosderechoshumanos.
DerechoalaCiudad:Luegodelargotiempodeestudioytratamiento,desde1992,hastalafecha,
fueaprobadacomoelEstatutodelasCiudadesenBrasilenelao2001,hasidocompletaday
refrendada,consecutivamenteenlossiguienteseventos:
ForoSocialdelasAmricasQuito,2004
ForoMundialUrbanoBarcelona,2004
ForoSocialMundialPortoAlegre,2005

QueselDerechoalaCiudad

Cuandolasciudadesfuerontomandocadavezmsprotagonismoycreciendoenpoblacinytamao,los
movimientossocialesycolectivoshumanitarios,tomaronconcienciadelanecesidaddeprotegeralas
poblacionesurbanasauntiempoqueresponsabilizarymonitorearalosgobiernoslocalesenlasnuevas

funcionesahoraadquiridasynecesariasparaasegurarunavidadignadentrodeellas.
ParaestoyanobastabalaDeclaracinUniversaldelosDerechosHumanos,senecesitabaacordar
medidasyparmetrosqueseaplicaranexplcitamentealagentedelasciudades,queafectaranalos
derechosdelosciudadanos.
Estadiscusincomenzenladcadadelos90yseladenominoconelnombredeDerechoala
Ciudad.Duranteesteprocesodediscusinsobreelderechoalaciudad,seadoptaranapartirdelao
2000variascartaslocalesdederechoshumanos:
laCartaEuropeadeSalvaguardadelosDerechosHumanosenlaCiudad(SaintDenis
Francia,2000),firmadapormsde400ciudadeseuropeas
laCartaMundialdelDerechoalaCiudad,propuestaporlosmovimientossocialesreunidosen
PortoAlegre(Brasil)enelIForoSocialMundial(2001)
laCartadeDerechosyResponsabilidadesdeMontreal(Canad,2006)
laCartadelaCiudaddeMxicoporelDerechoalaCiudad(Mxico,2010)
laCartaAgendaMundialdeDerechosHumanosenlaCiudad,adoptadaformalmenteporel
ConsejoMundialdeCGLU,dondehainvitadoatodossusmiembrosafirmarla(Florencia,2011)
laCartadeDerechosHumanosdeGwangju(CoreadelSur,2012)
ElconceptodelderechoaunametrpolissolidariasurgiradespusconfuerzaenelmarcodelForode
AutoridadesLocalesdePeriferia(FALP)yesthoyenfasedereflexin.
MientrasquelaCartaMundialporelDerechoalaCiudad,esunadeclaracindederechosuniversales
delhombreenlasciudades,tantolaCartaEuropeadeSalvaguardadelosDerechosHumanosenla
CiudadylaCartaAgendaMundialdeDerechosHumanosenlaCiudadsonnosolointencionessino
objetivosmsconcretosaalcanzarencadaunodelosderechosqueproclamayconrecomendaciones
paralaaccinenelcortoyelmedianoplazoquepodrguiaralosgobiernoslocalesparasu
implementacin.Porltimoesttambinprevquelasciudadessignatariaselaborenunaagenda
calendarizadalocalyconindicadoresparadarseguimientoalaaplicacindecadaderecho.

CartaMundialdelDerechoalaCiudad

Estasefundamenta,enprimertrmino,enelprincipiodelibredeterminacin:elementoclavedelsistema
jurdicointernacionalyprincipiobasetantodelPactoInternacionaldeDerechosCivilesyPolticoscomo
delqueestablecelosDerechosEconmicos,SocialesyCulturales.Yensegundotrminoenbasealos
principiosdenodiscriminacin,interdependenciaeindivisibilidaddelosderechoshumanos,igualdady
nodiscriminacin,atencinprioritariaalaspersonasycolectivosvulnerables,solidaridad,cooperaciny
sostenibilidadresponsable.
Losprincipiosrelativosespecficamentealourbanoson:
Ejercicioplenodelaciudadana:quelaciudadseaelmbitoderealizacindetodoslosderechos
humanos.
Funcinsocialdelapropiedadydelaciudad:equidaddistributivayusufructoplenoporpartede
todosloshabitantesdelosrecursos,bienesyserviciosquelaciudadofrece,privilegiandoelinters
comnporencimadelderechoindividualydelosinteresesespeculativosdelsuelourbano.
Gobernanzaycontroldegestindemocrticodelaciudad:elementosdeterminantesparala
participacinciudadanaenlatodalagestinurbanayatravsdeformasdirectasyrepresentativas.
Participacindemocrticaenelplaneamientodelaciudadysusespacioshabitables:derechode
losciudadanosaparticipardirectamenteenlaplanificacinyproduccindelosespaciosenlosque
sedesarrollalavidacotidianapormediodediferentesformasdelurbanismoparticipativoydela
produccinsocialdelhbitat.
Principiodeautosuficienciaenergticayderecursosnaturales:manejosustentableyresponsable
delosrecursosnaturalesyenergticosenlaciudadysuentornodemaneraindependientedeotras
ciudadesydelcampo.
Disfrutedemocrticodelaciudad:laciudadcomoespacioabiertoalintercambio,elencuentro,el
ocio,larecreacinylacreatividadcolectiva.
Nohabrunarealdemocraciaentantoprevalezcanlapobreza,ladesigualdad,laexclusinylainjusticia.
Nohayciudadsinciudadanoslibresdeincidirenlasdecisionesqueafectansuvida.

CartaAgendaMundialdeDerechosHumanosenlaCiudad

LaCartaAgendadisponequeestaentrarenvigorencadaciudadtrasunprocesodeconsultay
participacinquepermitaasushabitanteseldebatirlayadaptarlaalarealidadlocalyalmarcolegal
nacionalymedianteadopcinporunamayoracualificadadelaasambleaoconsejomunicipal.El
resultadodeesteprocesoserlaadopcindeunaCartaAgendaLocalporpartedecadamunicipio
signatario.
ElementoscomponentesdelaCartaAgenda
Lamismacuentadecuatropartesfundamentales:unPrembulo,unasDisposicionesgenerales,Agenda
deDerechosyObligacionesydelasDisposicionesfinales.
Prembulo:
EnsufundamentacinyconsideraenprimerainstancialaDeclaracinUniversaldeDerechosHumanos
(1948)yenlosinstrumentosinternacionalesqueladesarrollan.Laindivisibilidadeindependenciade
todoslossereshumanostalcomosealalaDeclaracindeViena(1993)yhanreiteradolaDeclaracin
delMilenio(2000)ylaDeclaracindel60aniversariodelasNacionesUnidas(2005).
Tomaalaciudadesunacomunidadpolticaenlaquetodossushabitantesparticipanenunproyecto
comndelibertad,deigualdaddederechosentrehombresymujeresenladiversidadydedesarrollo
individualycolectivo.Marcalanecesidaddefavorecerenciudadesyterritoriosundesarrollosostenible,
equitativo,inclusivoyrespetuosoconlosderechoshumanossindiscriminacin.
Nosrecuerdaquelaextremapobrezaconstituyeensunatentadoalosderechoshumanosy
especialmentelanecesidaddegarantizarlosderechoshumanosensituacionesdecrisiseconmicas.
Que,losgobiernoslocales,atravsdesusaccionesyautoridad,tienenpormisinaplicaresteproyectoy
quedebenjugarunpapelfundamentalenlagarantadelejercicioefectivodelosderechoshumanosde
todossushabitantes.Yfinalmentequelaciudadana,consusderechos,deberesyresponsabilidades,se
expresaespecialmenteenelplanodelaciudad.
DisposicionesGenerales:
LaCartaAgendaMundialdeDerechosHumanosenlaCiudadtieneporobjetivolapromociny
consolidacindelosderechoshumanosdetodaslaspersonasquehabitantodaslasciudadesdelmundo.

mbitodeaplicacin:
Todosloshabitantesdelaciudadsindiscriminacin:Eshabitantedelaciudadtodapersonaqueviveen
suterritorio,ancuandocarezcadedomiciliofijo.Sinmediar,raza,religin,estadomentalofsico,etc.
Losderechosenunciadoscompletan,desarrollayrefuerzalosderechosqueyaexistenaescalanacional
envirtuddelaconstitucin,lasleyesylasobligacionesinternacionalesdelEstado.Lasautoridadesy
administracinlocales,deacuerdoconlascompetenciasquetenganlegalmentereconocidas.Por
ciudadseentiendelosgobiernoslocalesdetodoslostamaos:regiones,aglomeracionesurbanas,reas
metropolitanas,municipiosyotrasautoridadeslocalesdotadasdeungobiernopropio.Unterritorioes
unreaqueseencuentradirectaoindirectamentebajolajurisdiccindelaciudad.
Valoresyprincipios:
Dignidaddetodoserhumano,comovalorsupremo.
Libertad,igualdad,especialmenteentrehombresymujeres,nodiscriminacin,inclusinsocialy
justicia.
Democraciayparticipacinciudadanacomoformadegobiernodelasciudades.
Universalidad,indivisibilidadeinterdependenciadelosderechoshumanos.
Sostenibilidadsocialyambiental.
Cooperacinysolidaridadentretodosloshabitantesdecadaciudad,ascomoentretodaslas
ciudadesdelmundo.
Responsabilidadcompartidaydiferenciadadelasciudadesydesushabitantes,segncapacidades
yrecursos.
AgendadeDerechosyObligaciones
EstaeslaseccinmsimportanteyextensivadelaCartaAgenda,endondedetallanosololosderechos
delosciudadanos,sinotambinlasobligacionesdelosmismosysusgobernantes,acompaadoporun
PlandeAccinparaelcortoyelmedianoplazo.
ListadodederechosyobligacionesdelaCartaAgenda:
DerechoalaCiudad
DerechoalaDemocraciaParticipativa
DerechoalaPazCvicayalaSeguridadenlaCiudad
DerechoalaIgualdaddeMujeresyHombres
DerechosdeNiosyNias
DerechoaServiciosPblicosBsicosdeProximidad
LibertaddeConcienciayReligin,OpinineInformacin
DerechodeReunin,AsociacinySindicacin
DerechosCulturales
DerechoalaViviendayalDomicilio
DerechoalAguaPotableyalaAlimentacin
DerechoalDesarrolloUrbanoSostenible
DisposicionesFinales
EstapartedescribeeindicacmodebensuscribirselasciudadesatravsdesusGobiernosLocalesylos
pasosaseguirensuformadeaplicacinyenloscompromisosinternacionalesqueconestasedeberan
asumir.

Consideracionesfinales

SegnelBancoMundial,paramediadosdelsiglo,lasciudadestambintendrnquehacerfrenteaun
crecimientonosincronizadoenelreadetierrautilizada.
SilaONUpredicequeelnmeroabsolutodelapoblacinurbanaseduplicaren2030encomparacin
con2010,lascuentasdelBancoMundialindicanquelasuperficietotalseconstruirtresvecesenla
mismafecha.
Estosignificaunaumentoespectaculardelademandadeenergayelcostedelanuevainfraestructura,
ademsdemuchosotrosproblemasrelacionados.
TalcomolopuntualizalaCartaAgenda,decimosqueenlaactualsituacindecrisiseconmicayde
eventualretrocesoenlagarantadelosderechos,laCartaAgendaconstituyeunaherramientaalservicio
delosgobiernoslocalesparacontribuiraconstruirsociedadesmsinclusivas,democrticasysolidarias
endilogoconsushabitantes.
Esperandoqueascomofueron400lasciudadeseuropeasquesuscribieronalaCartaEuropeade
SalvaguardadeDerechosHumanosenlaCiudad,existancadavezmasciudadesquesuscribanyadopten
laCartaAgendacomoguaparasusgobiernoslocales.
Deestemodo,entretodos,conlaparticipacinsolidariadelaciudadanaenplenoiremosconstruyendo

unfuturomejor.

Bibliografa,referenciaswebydocumentacin
BORJA,Jordi.2004Losderechosenlaglobalizacinyelderechoalaciudad,FundacinAlternativas.
Enwww.falternativas.org/content/download//563b_120905_51_2004.pdf(ltimavisitarealizadael
20deabrilde2013)
HABITATINTERNATIONALCOALITION,2008AMRICALATINA.ElDerechoalaCiudaden
elmundo:Compilacindedocumentosrelevantesparaeldebate.Disponibleenhttp://www.hic
al.org/publicaciones.cfm?pag=publicderviv(ltimavisitael20demayode2013)
HARVEY,David2008.Elderechoalaciudad,NewLeftReview,n53,dic.(2011,03).
http://www.buenastareas.com/ensayos/Harvey/1815360.html
LEFEBVRE,Henri1970LarvolutionurbaineParis:Gallimard,CollectionIdes.Traduccin:La
RevolucinUrbanaMadrid:AlianzaEditorial,1972.
PISARELLO,Gerardo,etal.2011.Elderechoalaciudad.Barcelona:InstitutdeDretsHumansde
CatalunyaPauClaris92,entr.1Disponibleen
http://www.idhc.org/esp/documents/Biblio/DHE_7_esp.pdf(ltimavisitael23demayode2013)
PRIZIBISCZKI,Cristiane2013OcrescimentourbanooproblemadosculoDisponibleen
http://www.oeco.org.br/convidadoslista/27229ocrescimentourbanoeoproblemadoseculo(ltima
visitael3dejuniode2013)
CartaAgendaMundialdeDerechosHumanosenlaCiudad,(Florencia,2011):http://www.uclg
cisdp.org/sites/default/files/CISDP%20CartaAgenda%20Sencera_FINAL_4.pdf
CartadelaCiudaddeMxicoporelDerechoalaCiudad(Mxico,
2010):http://www.porelderechoalaciudad.org.mx/
CartaEuropeadeSalvaguardadelosDerechosHumanosenlaCiudad(SaintDenisFrancia,
2000):http://www.idhc.org/esp/documents/CartaEuropea.pdf
CartaMundialdelDerechoalaCiudad(PortoAlegre,Brasil
2001):http://www.onuhabitat.org/index.php?
option=com_docman&task=doc_download&gid=50&Itemid=3

GracielaMarianiesplanificadoraurbanayregionalyautoradelaReddeUrbanismoen
Latinoamrica,NuestrasCiudades.
comparte:

(5votos,media:3,40sobre5)
Etiquetas:derechoalaciudad
Estaentradapertenecealassiguientestemticas:Derechosydeberesciudadanos,Habitarelconflicto,Rehabilitacin,Salud
urbana|Entornossaludables,Urbanismoresponsableysostenible.Puedesseguircualquierrespuestaaestaentradamediante
lafuenteRSS2.0.Puedesdejaruncomentario,oenviaruntrackbackdesdetupropiapgina.

UncomentarioaSobreelderechoalaciudad
1. ElsaPrezdice:
11defebrero,2014alas0:19

Hola,
Estoyhaciendounainvestigacinsobreelderechoalaciudadenunmunicipiourbano
metropolitanodelaCd.deMxico.
Quisieraprofundizarsobreaspectosambientalesdelderechoalaciudad.
Esposiblequemepuedanasesorarcondocumentoseinformacinrelacionada?
Muchasgracoas
ElsaPrez
(InstitutoPOlitcnicoNacional)

Dejauncomentario
Nombre(requerido)
Email(nosepublicar)(requerido)
Sitioweb

Recibiravisosdenuevoscomentariosenmiemail
Enviar

Informacin
Archivodeentradas
Canaldenoticias(RSS)
Contacto

ProyectosI+D+I
ActivacindeEspaciosPblicos

Corresponsales
Abierto_CiudadViva(213)
AC13.ConcepcionGarciayCarlosPita.(8)
AlejandroValdivieso(7)
AnaCarolinaCortes(4)
AndreaRobles(9)
AulaEileenGray(4)
Basurama(7)
Brijuni(48)
PatriciaDueri(10)
Cartografiasdeldeseo(9)
CristinaSchicchi(4)
Destiempourbano(4)
DomenicodiSiena(8)
Dprbarcelona(30)
EcosistemaUrbano(41)
EduardoDiazRecasens(3)
EduardoTorres(Mexico)(38)
EvaAlvarez(4)
EvaChacn(7)
EvaMorales(2)
FiorellaRusso(11)
FranciscoHolguin(3)
FranciscoOchoaCasariego(7)
GracielaMariani(14)
Habitares(5)
IbanDiazParra(9)
INFANSFANS(9)
infusionesurbanas(10)
InteligenciasColectivas(20)
Intermedios(10)
IsabelApariciTurrado(9)
IsraelNagore(16)
JosMaraRomero(13)
JorgeGalindo(18)
JoseGarciaCebrian(1)
JuanD.LopezArquillo(10)
Lapanaderia(11)
LUFIS,JRMP,JMGM,ALG(25)
ManuFernandez(50)
ManuelBayon(9)
ManuelCalvo(5)
ManuelSaga(8)
ManuelTochez(14)
MaraToro[@estudioatope](10)

MarinaMoron(3)
MariusNavazo(15)
MauroGilFournier(11)
NataliaGomez(1)
NuriaAlvarezLombardero(UK)(14)
Out_arquias(30)
PacoGonzlez(15)
ParquePblicodeViviendas(1)
PKMNpac_man(2)
PilarPinchart(9)
RaquelMartinezyAlbertoRuiz(2)
ReyesGallegos(32)
RosaEDonoso(EEUU)(8)
RubenAlonso(6)
SabrinaGaudino(14)
SantiagodeMolina(33)
grupoSobre_Viviend@(9)
Stepienybarno(51)
SUJU(Holanda)(40)
UbaldoGarciaTorrente(6)
VictoriaDellaChiesa(4)

Palabrasclave
arquitectura
barriada
barrios

centrohistorico

ciudad
ciudadana
CiudaddeMexico
ciudadviva
congreso

convivencia
crtica

crisis
digital

educacion

espaciopblico
habitabilidad
historia

Holanda
identidad

innovacion
investigacion
madrid

mexico

movilidad
nuevastecnologias

paisaje

participacin
participacinciudadana
participacioncuidadana

Patrimonio

planificacinurbana
Posgrado
quito

redessociales

regeneracinurbana
rehabilitacion
SaludUrbana
sevilla

sostenibilidad
tecnologa
unam

urbanismo
urbano

vivienda
viviendasocial

Temticas
ArquitecturayUrbanismodegnero
Autogestin
Cooperacin
Derechosydeberesciudadanos
Educacin|Participacin|Arte
Espaciopblico|Paisaje
Habitarelconflicto
Metabolismourbano|Ecologa
Movilidadeinfraestructuras
Mujeresarquitectas
Periferiasurbanas
ProyectoI+D+I
Rehabilitacin
RehabilitacinyCiudad
RehabilitacinyVivienda
Saludurbana|Entornossaludables
Tecnologaeinnovacinurbanas
Urbanismoresponsableysostenible
Viviendaymodosdevida

ltimoscomentarios
MaiteVivirencomunidad:Cooperativasdeviviendaycohousing
webpageVivirencomunidad:Cooperativasdeviviendaycohousing
RuthSemforos:Paraquin?Paraqu?
IbellosoTienesentidohablarhoydecontexto?

LuisOchoaArquitecturaVSDiseo
Contacto
Identificacin/Registro
Losarticulospublicadossonresponsabilidaddel/osautor/esynonecesariamentereflejaelpensamiento
delaorganizacin.

Você também pode gostar