PRORAČUN DUKTILNOSTI ARMIRANOG BETONA

Za određivanje potrebne duktilnosti armiranobetonskih konstrukcija do sada se kao

najpraktičnija metoda koristila linearna dinamička metoda. Pojednostavljenu metodu
određivanja rotacije zglobova u armiranobetonskom ramu predložili su Hollings i Park.

Ona tehnika uključuje pretpostavku zglobnog mehanizma rama, kao što je pokazano na slici, i
određivanje ocijenjenog duktilnog faktora bočnog naginjanja rama µ

1
Povoljnije je da nastane otkaz u gredama prije nego što otkažu stubovi. Promatranjem 10
spratnog rama preko zglobova na stubovima i mehanizma naginjanja stubova, Park je
ustanovio u cijelom ramu duktilni faktor defleksije µ=4, potrebni odnos duktilnosti bio je
Φu/ Φy = 122, što je nemoguće visok odnos. Φu i Φy su zaokretanja zgloba u graničnom stanju
i na granici tečenja. S druge strane kod mehanizma sa zaokretanjem greda potrebna duktilnost
je manja od 20. Jednostavan mehanizam prikazan na slici jeste pretpostavka rotacije kroz
dejstvo zemljotresa, ali vjerovatno daje bolju aseizmičku konstrukciju nego ukoliko nema
ocjene rotacije. Alternativa metoda je ocjena rotacije zglobova na osnovu dijagrama
maksimalnog pomaka koji je rezultat linearne elastične analize. Ovo je opet aproksimacija jer
raspored plastičnih zglobova ne mora odgovarati rasporedu vrhova elastičnog naprezanja.
Da bi konstrukcija imala odgovarajuću duktilnost, njeni elementi moraju imati odgovarajuću
duktilnost poprečnog presjeka.

Korisna duktilnost armiranobetonskih elemenata

Korisna duktilnost poprečnog presjeka betonskog elementa se obično izražava kao odnos
zakrivljenosti presjeka opterećenog graničnim momentom Φu i zakrivljenosti presjeka na
granici tečenja Φy. Odnos varira u zavisnosti od:
- geometrije poprečnog presjeka;
- rasporeda armature;
- opterećenja;
- odnosa naprezanje-deformacija čelika i betona.
Različite idealizacije dijagrama naprezanje-deformacija daju slične vrijednosti duktilnosti, i
slijedeća metoda određivanja korisne duktilnosti može zadovoljiti većinu proračunskih svrha.

Jednostruko armiran poprečni presjek

Uz pretpostavku da je presjek podarmiran, i čelik teče, krivljenje je,

∈sy fy
φy = =
(1 − k ) ⋅ d Es ⋅ (1 − k ) ⋅ d
gdje je,

{
k = (ρ ⋅ n ) 2 + 2 ⋅ ρ ⋅ n } − ρ ⋅ n
Ovaj izraz za k važi za linearno elastično ponašanje betona, uz:
2 ⋅ ρ ⋅ fy
f ce = ≤ 0,6 ⋅ f cu
k
a za veća naprezanja betona koristi se stvarni nelinearni dijagram naprezanja betona.

2
Međutim prema Blume-u k se može odrediti prema prethodnim izrazima i za proračunato
visoko naprezanje betona kao što je 0,85fcu. U skladu sa slikom 6.7 može se pokazati da je
granična zakrivljenost poprečnog presjeka
∈ β ⋅∈
φu = cu = 1 cu
c a
gdje je
As ⋅ f y
a=
0,72 ⋅ f cu ⋅ b
β1 opisuje dubinu ekvivalentnog blok dijagrama naprezanja i može se uzeti,
β1 = 0,85 za f cu ≤ 32,5 N / mm 2 , ili,
β1 = 0,026 ⋅ f cu − 0,0063 ⋅ (f cu − 32,5)
Na osnovu gornjeg izvoda može se procijenjena duktilnost presjeka napisati u obliku:
φu ∈cu ⋅d ⋅ (1 − k ) ⋅ E s
=
φy c ⋅ fy
Vrijednost granične deformacije betona je različita u različitim propisima i za različite svhe
proračuna. Za određivanje procijenjene duktilnosti armiranog betona u području jakog
zemljotresa, vrijednost 0,004 može se uzeti kao granična vrijednost deformacije betona.

Dvostruko armiran poprečni presjek

Duktilnost dvostruko armiranog poprečnog presjeka može se odrediti iz zakrivljenosti

poprečnog presjeka kao i za jednostruko armirane presjeke. Još jednom vrijedi isti izraz,
φu ∈cu ⋅d ⋅ (1 − k ) ⋅ E s
=
φy c ⋅ fy
ali je potrebno uvesti efekat pritisnute armature preko procenta pritisnute armature ρ', tako da
izrazi za c i k dobijaju oblik,
a
c=
β1
(ρ − ρ′) ⋅ f yd ⋅ d
c=
0,72 ⋅ f cu ⋅ β1
k = (ρ + ρ′) 2 + 2 ⋅ [ρ + (ρ′ ⋅ d / d )] ⋅ n − (ρ + ρ′) ⋅ n

3
Slika 6.7 Varijacija odnosa Φu/Φy za jednostruko i dvostruko armiran beton

4
Primjer – Duktilnost poprečnog presjeka armiranobetonske grede

Beton : f cu = 25 N / mm 2
Armatura: f y = f yv = 275 N / mm 2

Da bi se odredila zakrivljenost poprečnog presjeka na granici tečenja potrebno je odrediti

položaj neutralne osi jednostruko armiranog poprečnog presjeka. Odnos modula elastičnosti je
n=9, koeficijent armiranja ρ = 0,0193

ρ ⋅ n = 0,174
k = (ρ ⋅ n ) + 2 ⋅ ρ ⋅ n − ρ ⋅ n = 0,441
2

Zakrivljenost na granici tečenja je:

fy 275
φy = =
E s ⋅ (1 − k ) ⋅ d 2 ⋅ 10 ⋅ (1 − 0,441) ⋅ 500
5

φ y = 4,92 ⋅ 10−6 radian / mm

Da bi se odredila granična zakrivljenost poprečnog presjeka potrebno je odrediti graničnu
deformaciju betona pomoću izraza,
2
 b  ρ ⋅f 
∈cu = 0,003 + 0,02 ⋅   +  v yv 
 lc   138 
Odnos širine grede i udaljenosti kritičnog poprečnog presjeka od prevojne tačke.
b 1
pretpostavljena je u ovom primjeru = .
lc 8
ρv je odnos zapremine čelika koji ukrućuje betonski presjek i betonkog ukrućenog presjeka

113 ⋅ 2 ⋅ (490 + 190)

ρv =
490 ⋅ 190 ⋅ 75
Prema tome, granična deformacija betona je:
2
0,02  0,022 ⋅ 275 
∈cu = 0,003 + + 
8  138 
∈cu = 0,00742

5
Nakon toga, određuje se granični položaj neutralne osi
a
c=
β1
As ⋅ f y
c=
β1 ⋅ 0,72 ⋅ f cu ⋅ b
2412 ⋅ 275
c=
0,85 ⋅ 0,72 ⋅ 25 ⋅ 250
c = 173 mm
Granična zakrivljenost je:
∈
φu = cu
c
0,00742
φu =
173
φu = 4,29 ⋅ 10−5 radian / mm
Procijenjena duktilnost presjeka je:
φu 4,29 ⋅ 10−5
= = 8,7
φ y 4,92 ⋅ 10− 6
Ako za gredu iz primjera sračunamo,
ρ ⋅ fy 0,193 ⋅ 275
= = 0,354
0,6 ⋅ f cu 0,6 ⋅ 25
možemo sa slike 6.7 za jednostruko armiran presjek, tj. ρ' / ρ =0, očitati vrijednost:
φu φ y ≈ 4,25
što je polovica proračunate vrijednosti.
φu φ y = 8,7

6
 1,2 ⋅ A h ⋅ f yh
βh =
s ⋅ h h ⋅ f cu