Jaargang 4
nummer 5
10 maart
V E R S C H I J N T G R AT I S T W E E W E K E L I J K S O P W O E N S D A G I N A L L E Z I E K E N H U I Z E N I N N E D E R L A N D E N O P I N T E R N E T
2010
03
Q-koorts bij mensen
Extra service:
op internet worden de advertenties
doorgelinkt naar de eigen website
EU-subsidie voor
onderzoek vaccin
tegen schistosomiasis
De Europese Unie heeft bijna vier miljoen euro
beschikbaar gesteld voor onderzoek naar
een vaccin tegen de tropische infectieziekte
schistosomiasis. De onderzoeksgroepen
staan onder leiding van prof. dr. Maria Yazdan-
bakhsh en dr. Cornelis Hokke, parasitologen
in het Leids Universitair Medisch Centrum
(LUMC).
Schistosomiasis is een parasitaire worm-
infectie waaraan wereldwijd meer dan 200
miljoen mensen lijden. Infecties zijn over het
algemeen chronisch van aard. Deze leiden tot
verzwakking van de geïnfecteerde persoon
en kunnen schade veroorzaken aan diverse
organen. Er is wel een medicijn beschikbaar.
“Dit medicijn biedt echter geen bescherming
tegen herinfectie. Daarom is het belangrijk om
de mogelijkheid van een vaccin te onderzoe-
ken, dat deze bescherming wel biedt”, aldus
dr. Cornelis Hokke, die samen met prof. dr.
Maria Yazdanbakhsh het onderzoek coördi-
neert. Twaalf onderzoeksteams uit Europa en
uit een aantal landen in Afrika, waar de ziekte
vaak voorkomt, vormen voor dit onderzoek
een consortium.
Onderzoek Q-koorts
zwangere vrouwen
Het Universitair Medisch Centrum Groningen
(UMCG) begint deze maand met een groot-
schalig onderzoek naar de gevolgen van
Q-koorts bij zwangere vrouwen.
Het is de bedoeling dat hieraan 4000 zwan-
gere vrouwen meewerken. Wat de risico’s van
deze ziekte zijn voor zwangere vrouwen is op
dit moment niet bekend. Veel vrouwen die in
verwachting zijn weten het nu niet eens als ze
geïnfecteerd zijn met de bacterie die Q-koorts
kan veroorzaken. Het UMCG wil onderzoe-
ken of het zinvol is standaard via een bloed-
onderzoek te kijken of zwangeren deze ziekte
hebben. De resultaten van dit onderzoek
worden eind volgend jaar verwacht.
/5% WPPS
FMLF
XFSLQMFL



De facilitaire
zorgondersteuner
www.isscureandcare.com
Tel: 030 - 24 24 800
07
Beroep in Beeld
Rem op marktwerking
in ziekenhuiszorg
Uit de tussenrapportage van de NZa bleek vorige week dat de marktwerking in de ziekenhuizen de prijs voor
medisch specialistische zorg niet heeft opgedreven.
De Tweede Kamer heeft vorige week de uit-
breiding van de vrije prijzen in de ziekenhuis-
zorg controversieel verklaard. De Kamer wil
wel van minister Klink (VWS) weten wat hier-
van de budgettaire gevolgen zijn. Eerder die
week deed de NVZ vereniging van ziekenhui-
zen (NVZ) een dringende oproep aan de leden
van de Tweede Kamer om de bekostiging van
de ziekenhuiszorg donderdag als niet-contro-
versieel te verklaren.
In de brief aan de Kamerleden deed de NVZ
de oproep zich achter het beleid van het
(demissionaire) kabinet te scharen, zeker nu
de Nederlandse Zorgautoriteit (NZa) zich
opnieuw positief heeft uitgelaten over de
uitbreiding van het B-segment in de zieken-
huiszorg. Uit de tussenrapportage van de NZa
Kijkje achter de schermen van het ziekenhuis
6
##4
/
. +%*
6+0
)
*'#.6*5%+'0%'5
114
56 '48
/#
15
Brancheweek zorg
bleek vorige week dat de marktwerking in de
ziekenhuizen de prijs voor medisch specialis-
tische zorg niet heeft opgedreven. De NZa wil
daarom dat de marktwerking wordt uitgebreid.
“De Tweede Kamer moet nu doorpakken,”
stelde NVZ-voorzitter Roelf H. de Boer in een
reactie op het NZa-rapport. “Het is één minuut
voor twaalf voor de ziekenhuizen. We kunnen
ons geen vertraging meer veroorloven.” De
Tweede Kamer denkt hier anders over. De
Kamerleden hebben de hele brief van minister
Klink van 19 januari over de invoering van
prestatiebekostiging als controversieel be-
stempeld. Wel hebben ze hem gevraagd uit
te zoeken wat de financiële gevolgen zijn van
het niet invoeren van de prestatiebekostiging,
zowel voor de overheidsfinanciën als voor
ziekenhuizen.
In heel Nederland zetten ziekenhuizen op
zaterdag 20 maart hun deuren open om be-
langstellenden een kijkje achter de schermen
te bieden. Zij laten graag zien dat dagelijks
toegewijde, daadkrachtige en professionele
medewerkers voor patiënten klaar staan. De
open dag van 19 september 2009 werd uit-
gesteld tot na de grieppandemie. Als nieuwe
datum is gekozen voor zaterdag 20 maart,
de Dag van de Zorg. Ook het Lievensberg
ziekenhuis in Bergen op Zoom neemt deel
aan deze landelijke open dag. Het Lievens-
berg ziekenhuis laat het publiek tijdens de
open dag onder meer kennismaken met het
werken op een operatiekamer.

&GIG\QPFJGKFU\QTIKUGPQTOKPDGYGIKPI&GXGTITKL\KPIPKGWYGOGFKUEJ
VGEJPQNQIKUEJGQPVYKMMGNKPIGPGPXGTCPFGTFGKFGGÇPQXGTQRVKOCNG\QTI
XTCIGPQOCPFGTGKP\KEJVGP&GDGJQGHVGCCPETGCVKGXGOGPUGPFKGFG
QPVYKMMGNKPIGPKPFGIG\QPFJGKFU\QTIDGITKLRGPGPXGTVCNGPPCCTPKGWYG
FQGNOCVKIGGPGHHGEVKGXG\QTIKUFCPQQMITQQV$GPLKLGGPDTWIIGPDQWYGT
OGVGGPDTGFGMKLMQR\QTIXGTNGPKPIGPFGDKLDGJQTGPFGDGFTKLHURTQEGUUGP!
&CPKUFGOCUVGT*GCNVJ5EKGPEGUKGVUXQQTLQW
YYYOCUVGTWVYGPVGPNJU
19
Kresse museum
VN gaat aids bij
vrouwen aanpakken
Aids blijkt wereldwijd onder vrouwen tussen
de vijftien en 49 jaar de belangrijkste doods-
oorzaak te zijn. Voor de VN-organisatie Unaids
is dit een gegronde reden om een vijfjarenplan
te lanceren om dit probleem aan te pakken.
Volgens de VN is het huidige hiv-preventie-
programma niet afgestemd op vrouwen en
meisjes. Seksueel geweld tegen vrouwen blijkt
de voornaamste oorzaak van de besmetting. In
Afrika alleen al worden elk jaar 400.000 kin-
deren met aids geboren. Het plan van Unaids
voorziet in specifieke op vrouwen gerichte
preventie- en behandelingsprogramma’s.
Het huidige hiv-preventieprogramma is niet afgestemd
op Afrikaanse vrouwen.
Zuigelingen
PvdA-kamerlid Eelke van der Veen opent
donderdag 11 maart, samen met een aantal
patiëntjes, de nieuwe afdeling Zuigelingen van
het Emma Kinderziekenhuis AMC.
Daarmee is de eerste fase afgerond van de
Metamorfose, de grootschalige verbouwing
en het zorgvernieuwingtraject van het EKZ
AMC. Het gehele bouwproject zal naar ver-
wachting in 2013 achter de rug zijn. De
Zuigelingen is de eerste afdeling die gereed is.
De nieuwbouw is hier zo ingericht het gewone
gezinsleven - inclusief de ontwikkeling van
het kind - ook in het ziekenhuis zo veel mo-
gelijk kan doorgaan. De totale kosten van de
Metamorfose zijn begroot op 30 miljoen euro.
LJ K L
P Q 

[ J F LF O I V J T T UP F M F O  O M
8JK
IFCCFO
FFO
TUPFM




FO
BOEFST
NBLFO
XF

IFN
TQFDJBBM
WPPS
V
Vraag gratis catalogus
aan via info@scoremedi.nl
LJ K L
P Q 

[ J F LF O I V J T T UP F M F O  O M
 Nummer 5
10 maart 2010
Ziekenhuis oefent opvang na ‘treinongeluk’
De Geneeskundige Hulpverlening bij Ongeval-
len en Rampen (GHOR), de Ambulancedienst
Zuid-Holland Zuid en het Albert Schweitzer
ziekenhuis (Dordrecht) oefenen op de avond
van dinsdag 30 maart een grootschalige
inzet rondom een fictief ongeluk waarbij een
trein met een chemische lading betrokken is.
De oefening in de zogeheten Spoorzone in
Dordrecht draagt de naam ‘Buitenspoor’.
Op het afgesloten spooremplacement tussen
winkelcentrum Maasplaza en het parkeerter-
rein Weeskinderendijk vindt die avond een
incident plaats, waarbij spoorwegpersoneel
en omstanders ‘chemisch besmet’ raken
door een gevaarlijke stof. Politie, brandweer
en ambulancedienst brengen de hulpver-
lening op gang. Voor hun veiligheid werken
zij volgens de nieuwe regels en eisen die
gelden bij ongevallen met gevaarlijke stof-
fen (het zogeheten ‘protocol decontamina-
tie’). Slachtoffers krijgen hulp en worden,
pas nádat ze ter plekke volgens de regels zijn
ontsmet (‘gedecontamineerd’), vervoerd naar
de Spoedeisende Hulp van de locatie Dord-
wijk van het Albert Schweitzer ziekenhuis.
Enkele ‘slachtoffers’ melden zich op eigen
gelegenheid in het ziekenhuis en moeten
daar op de juiste wijze worden opgevangen
en ontsmet, zonder dat ruimtes waar andere
patiënten en medewerkers verblijven óók
Wetenschappelijke onderbouwing verloskunde
De Wetenschapscommissie Verloskunde
heeft op 25 februari haar advies uitgebracht
aan de KNOV over de manier waarop de
wetenschappelijke onderbouwing van de
eerstelijns verloskunde verder kan worden
bevorderd. Een onderzoeksagenda Fysiolo-
gische Verloskunde, het instellen van leer-
stoelen en een brede netwerkorganisatie voor
verloskundig onderzoek zijn de belangrijkste
aanbevelingen van deze commissie.
De eerstelijns verloskunde is volop in ontwik-
keling. Evidence based handelen en de imple-
mentatie van richtlijnen hebben al langer een
plaats binnen de eerstelijns verloskunde. De
huidige cliënt vraagt steeds meer om trans-
parante en wetenschappelijk onderbouwde
zorg. Het is daarom noodzakelijk dat verlos-
kundigen meer wetenschappelijk onder-
zoek gaan doen. In 2008 heeft de KNOV
een Wetenschapscommissie Verloskunde
ingesteld om aanbevelingen te doen hoe de
Onderzoekers schizofrenie krijgen 24 miljoen
Nederlands wetenschappelijk onderzoek
naar schizofrenie krijgt een financiële injectie
van 24 miljoen euro. René Kahn, hoogleraar
psychiatrie van het UMC Utrecht, en Jim van
Os, hoogleraar psychiatrie van Maastricht
UMC+, krijgen ieder een Europese subsidie
van twaalf miljoen euro.
René Kahn van het UMC Utrecht en zijn
internationale onderzoeksgroep besteden
het geld aan vijf studies, allemaal gericht op
de behandeling van schizofrenie. Een van
die studies onderzoekt bijvoorbeeld of het
nodig is bij een eerste psychose eerst een
MRI-scan te maken, om een neurologische
oorzaak uit te sluiten. Een ander onderzoek
draait om een mogelijk nieuw medicijn tegen
schizofrenie. Het is een stof die voorkomt in
cannabis, cannabidiol, en die wellicht effec-
tief is tegen psychose. In totaal doen aan de
vijf onderzoeken zo’n vijfhonderd Europese
schizofreniepatiënten mee. De internationale
groep van Jim van Os van Maastricht UMC+
verricht onderzoek naar de oorzaken van
2 Actueel
besmet raken. Hoofddoel van de oefening is
voor de GHOR en de Ambulancedienst het
leren werken met het nieuwe protocol en voor
het Albert Schweitzer ziekenhuis het oefenen
van de eigen procedures voor de opvang van
chemisch besmette slachtoffers.
In de Spoorzone vindt op 30 maart een ‘treinongeluk’
plaats.
eerstelijns verloskunde verder wetenschap-
pelijk onderbouwd kan worden. De commis-
sie bracht op 25 februari haar advies uit aan
de KNOV. Zij heeft een onderzoeksagenda
Fysiologische Verloskunde opgesteld en advi-
seert hieraan in de komende jaren uitvoering
te geven. Deze agenda past ook goed in een
eigen onderzoeksdomein voor verloskundig
onderzoek. De KNOV heeft een eerste bij-
zondere leerstoel Eerstelijns Verloskunde in-
gesteld. De commissie adviseert om te komen
tot meer leerstoelen binnen het onderzoeks-
domein. Daarnaast adviseert zij om een net-
werkorganisatie voor verloskundig onderzoek
op te richten. Deze netwerkorganisatie, het
zogenaamde Midwifery Research Netwerk
Nederland (MRNN), heeft vooral tot doel
onderzoek te faciliteren. De Samenwerkende
Opleidingen tot Verloskundige kunnen dit net-
werk in samenwerking met de KNOV opzet-
ten. Het adviesrapport van de commissie is te
vinden op www.knov.nl.
schizofrenie, met name naar het ingewikkel-
de samenspel tussen genen en omgeving. Ze
gebruiken hiervoor de Europese diversiteit in
genetische variatie en sociale omgeving. In de
eerste onderzoekslijn brengen ze bij meer dan
tienduizend patiënten en hun familieleden de
invloed van gen-omgevingsinteracties in kaart
op het niveau van het brein. Het is de groot-
ste onderzoeksgroep die ooit in schizofrenie-
onderzoek bij elkaar is gebracht.
Niertransplantaties
bij leven nemen toe
In het Erasmus MC (Rotterdam) is eind februari
de 2500ste niertransplantatie succesvol afge-
rond. Sinds 1971 voert het Erasmus MC nier-
transplantaties uit. Het betrof een postmortale
donatie, waarvan er sinds 1971 1558 zijn uit-
gevoerd. Het aantal levende nierdonaties ligt
inmiddels op 942 sinds 1981. Het chronisch
tekort aan organen van overleden donoren be-
weegt het Erasmus MC te zoeken naar alter-
natieven in de vorm van levende nierdonaties.
Het Erasmus MC heeft in Europa het groot-
ste programma voor nierdonatie bij leven
ontwikkeld, met momenteel ruim 120 donor-
niertransplantaties per jaar. Het Erasmus MC
heeft de intentie om vanaf 2013 per jaar 230
niertransplantaties te verrichten. Verdere
verbetering van de donatietechniek past in
de strategie om het ongemak voor de donor
zoveel mogelijk te beperken, het aantal com-
plicaties terug te dringen en de kosten voor
de gezondheidszorg te beperken. Nierdonatie
bij leven is op dit moment de meest effectieve
manier om het tekort aan donornieren op te
Nieuw onderzoekscentrum in het NKI-AVL
Het Nederlands Kanker Instituut - Antoni
van Leeuwenhoek Ziekenhuis (NKI-AVL)
(Amsterdam) ontvangt 4,5 miljoen van het
NWO voor het opzetten van een nieuw
onderzoekscentrum, met als doel om de in-
gewikkelde regelmechanismen die betrokken
zijn bij het ontstaan en gedrag van borstkan-
ker te doorgronden en in kaart te brengen. Het
Cancer Systems Biology Centre (CSBC) zal
verschillende onderzoekslijnen samenbren-
gen om computermodellen te ontwikkelen die
in de nabije toekomst gebruikt kunnen wor-
den voor een betere diagnose en voorspelling
welke behandeling het beste aan zal slaan.
Uniek van dit nieuw op te zetten centrum
is dat de expertise die in het instituut ruim
aanwezig is structureel zal worden samen-
gebracht. Onderzoekers Lodewyk Wessels,
Roderick Beijersbergen, Jos Jonker en René
Bernards bundelen de krachten: vanuit ver-
schillende invalshoeken en expertises zal
de link worden gelegd tussen fundamen-
teel onderzoek en concrete behandeling van
patiënten in de klinische praktijk. De onder-
zoekers kijken niet alleen naar hoe speciaal
Thirza gaat naar het Zuwe Hofpoort Ziekenhuis
Op 1 maart 2010 vond in het Zuwe Hofpoort Ziekenhuis in Woerden de première plaats van de voorlichtingsfilm
‘Thirza gaat naar het Zuwe Hofpoort Ziekenhuis’. In de film is de tienjarige Thirza te zien die voor een operatie
naar het Hofpoort Ziekenhuis gaat. Het ziekenhuis voegt deze film als nieuw onderdeel toe aan de activiteiten die
worden ondernomen om een kind zo goed mogelijk voor te bereiden op zijn of haar operatie.
lossen. Hierdoor kan de sterfte van patiënten
die lijden aan nierfalen worden gereduceerd
en de wachtlijst voor transplantaties worden
beperkt. Bovendien is het mogelijk te trans-
planteren voordat dialyse is vereist. Daarmee
worden andere ingrepen die nodig zijn voor
dialyse voorkomen, inclusief de daaraan
gerelateerde kosten en ziekte.
Anonieme donatie
In de laatste jaren neemt het aantal nieren dat
niet afkomstig is van directe familieleden van
nierpatiënten toe. Steeds meer vrienden gaan
over tot donatie bij leven en zelfs anonieme
donatie neemt toe. Het is duidelijk dat het
ethisch draagvlak voor nierdonatie bij leven
verandert. Hoe verder de donor van de ontvan-
ger afstaat, des te kleiner en minder duidelijk
is het voordeel voor de donor in de dagelijkse
omgang. Tegen deze achtergrond is het essen-
tieel dat de chirurgische technieken geperfec-
tioneerd worden en dat de veiligheid van de
donor zo goed mogelijk wordt gewaarborgd.
hiervoor gekweekte cellen in een laborato-
rium op een bepaald medicijn reageren, ze
maken ook gebruik van onder meer gegevens
uit muizen, patiëntenmateriaal en patiënten-
gegevens. Met deze geïntegreerde aanpak
zullen computermodellen worden ontwikkeld
die kunnen voorspellen hoe een tumorcel zich
gedraagt en welke therapie bij individuele
patiënten de meeste kans van slagen heeft.
Het grote voordeel hiervan is dat ze per pa-
tiënt in de nabije toekomst vooraf zullen we-
ten welke behandeling het beste is, of dat er
gebruik moet worden gemaakt van een zo-
genaamde combinatietherapie. Dat betekent
dat vrouwen dan direct de behandeling zullen
krijgen met de grootste kans op succes en dat
hen de kosten, pijn en moeite zullen worden
bespaard van een behandeling die waarschijn-
lijk toch niet werkt. Met de subsidie van het
NWO zal het centrum voor de komende vier
jaar worden gefinancierd. Hierna zal het NKI-
AVL de samengevoegde activiteiten blijven
financieren. De onderzoekers verwachten dat
de kennis die hier zal worden ontwikkeld in de
toekomst ook op andere vormen van kanker en
andere ziekten zal kunnen worden toegepast.

Actueel
Stimulans onderzoek
Q-koorts bij mensen
Op de foto’s (links sputum, rechts hartklep) is de felgroen gekleurde Coxiella burnetii te zien bij een vergroting
van 400 keer. De rode vlekken zijn de celkernen van de cellijn.
Onderzoekers van het Central Veterinary
Institute (CVI), onderdeel van Wageningen
UR, hebben de Q-koortsbacterie geïsoleerd
uit materiaal verkregen van Nederlandse
Q-koortspatiënten. Met de isolatie van deze
bacterie uit patiëntenmateriaal wordt het
mogelijk om het onderzoek naar Q-koorts bij
mensen verder uit te breiden.
De bacterie is geïsoleerd uit de hartklep van
een chronische Q-koortspatiënt en uit slijm
van een Q-koortspatiënt met acute klachten.
Deze materialen zijn door het CWZ (Canisius
Wilhelmina Ziekenhuis) in Nijmegen ter be-
schikking gesteld. Onderzoekers van het
CVI hebben de isolatie van deze intracellu-
laire bacterie uitgevoerd op cellijnen. Na een
groeiperiode is Coxiella burnetii aangetoond
door middel van een Immuun Fluorescentie
Test (IFT). Met deze Q-koortsbacterie kan
het onderzoek worden opgestart naar het
Simulatoren in opleiding urologie belangrijk
De aanpak en invoering van training in een
skills lab en op simulatoren in de opleiding
van urologen is zeer wenselijk en levert be-
langrijke voordelen op. De belangrijkste is wel
een betere voorbereiding op het uitvoeren van
handelingen bij de patiënt. Een professiona-
liseringsslag moet de komende jaren zorgen
voor nog beter toegeruste urologen. Barbara
Schout, aios urologie, ontdekte in haar pro-
motieonderzoek dat hierin nog veel geleerd
kan worden van andere branches, zoals de
militaire en luchtvaartbranche.
De effectiviteit van de training ligt niet alleen
in het beheersen van een technische vaardig-
heid, maar ook in de zogenaamde persoonlijke
eigenschappen en omgevingsfactoren. Hier-
Screening dikkedarmkanker kan niet wachten
Minister Klink van VWS wil het besluit tot
screening van dikkedarmkanker met een jaar
uitstellen vanwege financiële redenen èn om
het tekort aan zorgprofessionals eerst op te
lossen. Uitstel kost jaarlijks 1400 sterfgevallen
aan dikkedarmkanker en zorgt voor onnodig
veel leed bij patiënten en hun naasten, vindt
KWF Kankerbestrijding. Deze stichting heeft
de minister in een brief verzocht om de be-
slissing niet uit te stellen en over te gaan tot
snelle invoering van een landelijk screenings-
programma.
In de brief aan de Tweede Kamer schrijft de
minister op zoek te zijn naar financiële dek-
king voor de screening. KWF Kankerbestrij-
ding vindt het jammer dat er uitsluitend wordt
gekeken naar de kosten op de korte termijn.
Invoering van het bevolkingsonderzoek zal
3 10 maart 2010
effect van de behandeling van Q-koorts bij
mensen; ook het onderzoek naar de oorzaak
van het ontstaan van chronische Q-koorts kan
hierdoor een impuls krijgen. Het genetisch
materiaal van de bacterie uit de patiënten zal
eveneens gebruikt worden om te vergelijken
met de eerder door de CVI geïsoleerde stam-
men uit onderzoeksmateriaal van geiten en
schapen. De isolatie van de Q-koortsbacterie,
Coxiella burnetii, is onderdeel van de onder-
zoeksprojecten die gestart zijn om Q-koorts
bij mensen en dieren in Nederland te bestrij-
den. Het CVI werkt daarin samen met de
GD (de Gezondheidsdienst voor Dieren), het
RIVM (Rijksinstituut voor Volksgezondheid
en Milieu), het CWZ en met internationale
partners. Het onderzoek wordt gefinancierd
door de Ministeries van LNV (Landbouw,
Natuur en Voedselkwaliteit) en VWS (Volks-
gezondheid, Welzijn en Sport).
voor zijn meer complete trainingsprogram-
ma’s nodig. Schout promoveerde donderdag
4 maart aan VU medisch centrum in Amster-
dam. De invoering van simulatoren begint toe
te nemen in de medische opleiding. De oplei-
ding van urologen vond tot op heden plaats
volgens het ‘meester-gezel-principe’, De
patiënt is hierbij vaak het eerste oefenmedium
van de specialist in opleiding. Ethisch gezien
is het belangrijk de patiënt zo min mogelijk te
belasten, de invoering van simulatoren is dan
ook een wenselijke en noodzakelijke aanvul-
lende leermethode. Schout deed als eerste in
Nederland onderzoek naar het gebruik van
simulatoren in het medisch specialisme uro-
logie.
immers op de lange termijn voorkomen dat
nog hogere kosten zullen worden gemaakt,
wanneer mensen moeten worden behandeld
voor dikkedarmkanker. Sinds 2004 pleiten
KWF Kankerbestrijding en andere organisa-
ties al voor invoering van een landelijk be-
volkingsonderzoek naar dikkedarmkanker.
De minister van VWS werd aangeraden zorg
te dragen meer zorgprofessionals op te leiden
die het bevolkingsonderzoek zouden kunnen
uitvoeren. De minister heeft toen aangegeven
niet te willen investeren in het opleiden van
maag-lever-darmartsen en -verpleegkundigen,
zolang er (nog) geen besluit was genomen om
het bevolkingsonderzoek daadwerkelijk in te
voeren. Nu zegt de minister niet met het be-
volkingsonderzoek te kunnen starten, omdat
er een capaciteitsprobleem is.
Nummer 5
Margot van der Starre nieuwe directeur NVZ
Het bestuur van de NVZ vereniging van zie- branche, net zoals ik nu een bewuste keuze
kenhuizen (NVZ) heeft Margot van der Starre
benoemd als directeur. Op 1 mei treedt zij in
dienst. Zij is de opvolgster van Gita Gallé, die
maak om over te stappen naar de NVZ. In
mijn nieuwe functie als directeur van deze
organisatie zal ik meer betrokken zijn bij het
sinds 1 februari lid is van de Raad van Bestuur beleid van de branche. Ik zie ernaar uit om
van het Jeroen Bosch Ziekenhuis. daaraan een actieve bijdrage te leveren”, aldus
Van der Starre.
Van der Starre (1961) studeerde Algemene
Literatuurwetenschap aan de Universiteit van
Amsterdam. Zij is sinds 2004 werkzaam bij
het Universitair Medisch Centrum Utrecht.
Momenteel oefent ze de functie van manager
Bedrijfsvoering van de divisie Vrouw en Baby
uit, na eerder manager Bedrijfsvoering van
een andere divisie te zijn geweest. Voor haar
indiensttreding bij het UMC Utrecht vervulde
ze managementfuncties in het bedrijfsleven.
Bij PTT Post en later Postkantoren BV was
zij achtereenvolgens projectmanager, rayon-
manager en adjunct-directeur verkooporgani-
satie. Bij bank-verzekeraar Levob werkte ze
als adjunct-directeur Inkomens- en Levens-
verzekeringen. “Bij het UMC Utrecht heb ik
de gezondheidszorg goed leren kennen. Ik heb
indertijd weloverwogen gekozen voor deze Margot van der Starre.
HPV-besmetting bij jongvolwassen vrouwen
Van de Nederlandse vrouwen van achttien tot humaan papillomavirus. Dit virus kent vele
dertig jaar is 11,8 procent besmet met één of varianten. De varianten HPV 16 en HPV 18
meerdere van de HPV-virussen, die een ver- zorgen samen voor ongeveer zeventig procent
hoogd risico kunnen geven op baarmoeder- van de gevallen van baarmoederhalskanker in
halskanker later in het leven. Een besmetting Nederland. HPV wordt meestal, maar niet uit-
met HPV 16 of HPV 18 komt voor bij respec- sluitend, overgedragen door seksueel contact.
tievelijk 2,8 procent en 1,4 procent van deze In 2008 is de vaccinatie tegen HPV 16 en 18
categorie vrouwen. Dit zijn de twee HPV-virus- opgenomen in het rijksvaccinatieprogramma,
sen, waartegen preventief vaccineren moge- waardoor jonge meisjes tegen latere besmet-
lijk is. ting met deze virusvarianten beschermd kun-
nen worden. Promovenda Charlotte Lenselink
Deze cijfers komen uit het proefschrift van verrichtte een onderzoek onder 2065 vrouwen
gynaecoloog in opleiding Charlotte Lense- van achttien tot en met 29 jaar. Tot aan de
link op basis van onderzoek dat zij verrichtte leeftijd van 22 jaar nam de aanwezigheid van
als onderzoeker bij het UMC St Radboud. het virus aantoonbaar toe, vanaf deze leeftijd
Zij promoveerde op 9 maart. HPV staat voor bleef het percentage constant.
Longartsen winnen Smoke Free Award
De Nederlandse longartsen Wanda de Kanter en Pauline Dekker van het Rode Kruis Ziekenhuis in Beverwijk
hebben de Smoke Free Award voor de beste behandelaar gekregen. De prijs wordt vanuit het European Network
of Quitlines toegekend aan zorgverleners die zich onderscheiden in het ondersteunen van rokers bij het stoppen.
Zij ontvangen de prijs omdat zij zich al jaren inzetten om de gezondheidsschade door roken op een betrokken en
creatieve wijze te agenderen. Zo hebben ze een boek over stoppen met roken geschreven, bepleiten ze het onder-
werp bij vakgenoten en helpen ze hun rokende patiënten bij het stoppen. Op de foto is links Pauline Dekker te zien,
Lies van Gennip van STIVORO staat in het midden en rechts staat Wanda de Kanter (foto Fred Ernst).
8ZRQWZLNNHOLQJRQ]H]RUJ
+RHKDDOWXKHWEHVWHXLWX]HOIHQXZWHDP"
ZZZSUDJPDYLVLRQQO
 Nummer 5
10 maart 2010 4 Advertentie

Ons grootste
succes in 25 jaar!
…is eigenlijk heel klein!
Al 25 jaar werken we samen met diëtisten, artsen en
apothekers voortdurend op zoek naar nieuwe oplossingen
voor patiënten die moeten aansterken. Ons 25-jarig jubileum
vieren we met een revolutionaire ontwikkeling in medische
drinkvoeding: Nutridrink Compact. Nutridrink Compact is
kcal Eiwit
300 12 g een volledige drinkvoeding met een hoge energiedichtheid
Glutenvrij Vezels van 2,4 kcal/ml, in slechts 125 ml! Dat betekent dat de patiënt
g
0 minder hoeft te drinken om dezelfde hoeveelheid voeding bin-
nen te krijgen. Vanaf nu kunnen nog meer patiënten van de
voordelen van drinkvoeding profiteren.

Nutridrink Compact: minder Volume, meer voeding.

Gaat u mee onze geschiedenis in?

Heeft u een groot of klein succesverhaal of een mooie ervaring met Nutridrink uit de praktijk?
Deel het op www.nutridrink25jaar.nl en maak kans op een publicatie van uw verhaal
in het boekje ‘Nutridrink 25 jaar geschiedenis’.
Cjig^Yg^c`

Voeding
Darmflora ook van
invloed op gewicht
Niet alleen voeding, lichaamsbeweging en
genen hebben invloed op het ontstaan van
obesitas. Ook de samenstelling van de darm-
flora lijkt hierbij een significante rol te spelen.
Dat stellen microbiologen van Wageningen
Universiteit en hun collega's van de Univer-
siteit Amsterdam in het wetenschappelijke
tijdschrift Diabetologia.
Uit tientallen experimentele studies, door-
gaans met proefdieren, blijkt dat de darmen
van vetzuchtige muizen in vergelijking met
de darmflora van muizen met een normaal
gewicht, meer bacteriesoorten bevatten die
onverteerbaar voedsel efficiënt omzetten in
vetzuren. Wanneer de darmflora van muizen
met vetzucht werd getransplanteerd naar
muizen zonder darmflora, nam het vetpercen-
tage van deze kiemvrije muizen toe. De
onderzoekers vermoeden dat de efficiënte
Consumptie groente van invloed op beroerte
De consumptie van veel onverhitte groente en
vers fruit vermindert het risico op het krijgen
van een beroerte. Voor bereide groente en
bewerkt fruit vonden Wageningse onderzoe-
kers in samenwerking met het RIVM geen
aantoonbaar verband met beroertes. Zij
presenteerden hun resultaten op 3 maart op
een congres van de American Heart Associa-
tion in San Francisco.
In haar onderzoek keek promovenda Linda
Oude Griep van Wageningen University,
onderdeel van Wageningen UR, naar de
gegevens van 20.069 mannen en vrouwen
in leeftijd variërend van twintig tot 65 jaar
die aanvankelijk, tussen 1993 en 1997, geen
Ouderen die meededen aan het onderzoek en meer dan 262 gram onbewerkte groenten en fruit aten, liepen minder
risico op een beroerte.
Dikke moeders krijgen zware baby’s
Moeders die meer dan veertien kilogram
aankomen tijdens de zwangerschap, krijgen
vaker baby's met een hoog geboortegewicht,
aldus Carianne L'Abée die aan de universiteit
van Groningen een promotieonderzoek wijdde
aan dit onderwerp.
Uit eerder onderzoek was al bekend dat
kinderen met een hoog geboortegewicht een
verhoogde kans hebben op overgewicht op
latere leeftijd. Carianne L'Abée deed onder-
zoek naar de oorzaken van een verhoogd
geboortegewicht. Hiervoor gebruikte ze de
gegevens van 3000 Drentse baby's, geboren
tussen 2006 en 2007. Ook de gegevens van
hun ouders werden in het onderzoek meegeno-
men. De gegevens zijn verzameld binnen het
Groningen Expertise Centrum voor Kinderen
met Overgewicht (GECKO) van het Univer-
5 10 maart 2010
darmbacteriën ook bepaalde hormonen beïn-
vloeden die betrokken zijn bij de vetopslag.
Of de bevindingen bij ratten ook voor de mens
opgaan, is nog de vraag. Het onderzoek naar
de relatie tussen darmflora en obesitas staat
nog in de kinderschoenen. Diverse studies
wijzen erop dat zwaarlijvige mensen over
een efficiënter werkende darmflora beschik-
ken, maar de resultaten zijn niet eenduidig.
Volgens één van de onderzoekers, hoogleraar
Willem de Vos, is onderzoek naar darmbacte-
riën in de mens lastig omdat ieder mens een
eigen, unieke darmflora heeft. In een grote
Europese studie wordt nu onderzocht in
welke mate de darmbacteriën een rol spelen
bij obesitas. Ook wordt er onderzocht of de
microflora van zwaarlijvige mensen beïnvloed
kan worden door het implanteren van minder
efficiënt werkende darmbacteriën.
klachten hadden in verband met hart- en
vaatziekten. De groep, waarvan de gebruike-
lijke voedselconsumptie per persoon was vast-
gelegd door middel van een vragenlijst over
178 voedingsitems, werd tien jaar gevolgd.
Gedurende die tijd werd geregistreerd wie van
de deelnemers een beroerte kregen: totaal 233
personen. Het risico op een beroerte bleek
36 procent lager te zijn bij personen die
dagelijks royaal, dit is meer dan 262 gram,
onbewerkte groente en fruit consumeren dan
bij mensen die minder dan 92 gram per dag
van die producten eten. Er werd geen verband
gevonden tussen de consumptie van bewerkte
groente en fruit en beroertes.
sitair Medisch Centrum Groningen (UMCG).
Het bleek dat moeders die meer dan veertien
kilogram aankomen tijdens de zwangerschap,
vaker baby's krijgen met een hoog geboorte-
gewicht. Ook diabetes bij de moeder kan het
geboortegewicht verhogen. L'Abée wijst erop
dat de voorlichting aan zwangere vrouwen
verbeterd dient te worden en de factoren die
het risico op een hoog geboortegewicht ver-
hogen uitdrukkelijk genoemd moeten worden.
Een aanstaande moeder moet zich ervan be-
wust zijn dat veel aankomen niet alleen voor
haarzelf, maar ook voor haar kind nadelige
gevolgen kan hebben. Ook het belang van
voldoende beweging en slaap gedurende het
eerste levensjaar zou benadrukt moeten wor-
den. Volgens L'Abée ligt hier een taak voor
verloskundigen, artsen en gynaecologen.
Nummer 5
Nutricia viert 25 jaar Nutridrink in Nederland
Nutricia viert dit jaar het 25-jarig bestaan van
Nutridrink, de eerste kant-en-klare volledige
drinkvoeding voor patiënten die als gevolg van
een aandoening niet (voldoende) kunnen eten
of aan moeten sterken. Nutricia viert dit jubi-
leum met haar laatste productvernieuwing:
Nutridrink Compact.
Van een variant in drie smaken 25 jaar geleden,
biedt Nutridrink nu met negen varianten in
meerdere smaken, oplossingen afgestemd op
iedere individuele behoefte. De laatste ont-
wikkeling is Nutridrink Compact, de drink-
voeding met een hogere energiedichtheid: in
TNO werkt aan zoutverlaging in vleesproducten
Het zoutgehalte in vleesproducten moet met vijftig procent omlaag.
Tijdens de World Salt Awareness Week begin
februari hebben TNO uit Zeist en Vaessen-
Schoemaker B.V. uit Deventer de handschoen
opgenomen om het zoutgehalte in voedings-
middelen te verlagen. Beide partijen gaan
samenwerken om het zoutgehalte in vlees-
producten met vijftig procent te verlagen
zonder dat dit ten koste gaat van smaak
en kwaliteit. Het verlagen van de hoeveel-
heid zout in vleesproducten is een complex
probleem. Zout geeft niet alleen smaak aan
voeding maar heeft ook een belangrijke func-
tie voor de textuur en de houdbaarheid.
In Nederland overlijden per jaar ruim 2500
mensen omdat ze onnodig veel zout binnen-
krijgen. De gezondheidsraad adviseert om de
consumptie naar zes gram zout per dag terug
Relatie voeding en ADHD
Uit een literatuurstudie van het RIVM blijkt dat
er op dit moment onvoldoende bewijs is dat
specifieke voedingsadviezen de symptomen
van ADHD kunnen verergeren of verminde-
ren. Om de rol die voeding speelt bij mensen
met ADHD beter te kunnen bepalen is nader
onderzoek nodig en wenselijk, aldus het RIVM.
Volgens deze literatuurstudie kan een relevant
effect van voeding op ADHD onvoldoende
wetenschappelijk onderbouwd worden door-
dat er te weinig grote en kwalitatief goede
studies zijn uitgevoerd. Er zijn echter wel
aanwijzingen dat er een relatie bestaat tussen
voeding en ADHD maar aanvullend onder-
zoek is nodig en bovendien ook wenselijk
omdat voeding mogelijk het gebruik van
medicatie voor ADHD-klachten kan vermin-
deren of voorkomen. Het rapport bevat een
overzicht van studies naar de invloed van
voedingscomponenten en specifieke dikten op
het gedrag van kinderen met ADHD. Het gaat
hierbij om de afzonderlijke voedingscompo-
nenten omega-3- en omega-6-vetzuren, zink,
slechts 125 ml. dezelfde voedingswaarde als
in 200 ml. Door dit kleine volume is het nu
nog makkelijker voor patiënten om aan hun
voedingsbehoefte te voldoen. Ter ere van het
jubileum verschijnt later dit jaar het boek
‘Nutridrink, 25 jaar innovatie’. (Para)medici
worden uitgenodigd hun eigen leuke, opval-
lende en bijzondere praktijkervaringen met
Nutridrink voor publicatie in het boek aan te
leveren via www.25jaarnutridrink.nl. Op deze
website zijn naast historische wetenswaardig-
heden over Nutridrink ook reeds ingezonden
verhalen te lezen.
te brengen. Om dit te realiseren moeten con-
sumenten beter op hun zoutinname letten.
Verlaging van het zoutgehalte in voedsel-
producten kan hier belangrijk aan bijdragen.
Vaessen-Schoemaker B.V. in Deventer richt
zich al zestig jaar op het ontwikkelen en pro-
duceren van functionele ingrediëntenmixen
voor de internationale levensmiddelenindu-
strie. Deze worden toegepast in vlees-, vis- en
vegetarische producten. “Veel van de huidige
oplossingen zijn gericht op het voorkomen
van smaakafwijkingen. Met dit project ver-
wachten we daarnaast ook oplossingen te
kunnen ontwikkelen waarmee ook houdbaar-
heid en structuur behouden kunnen blijven of
zelfs verbeterd kunnen worden”, aldus Veth,
algemeen directeur van Vaessen-Schoemaker.
magnesium, ijzer, gluten en additieven. Voor
vetzuren worden gunstige effecten gevonden
maar deze zijn klein en klinisch niet relevant.
Naar de effecten van zink, magnesium, ijzer
en gluten zijn tot op heden te weinig studies
uitgevoerd om een eenduidige conclusie te
kunnen trekken. Van de additieven zijn voor-
namelijk kleurstoffen onderzocht. Als er al
een effect op gedrag is, is dit waarschijnlijk
klein en niet specifiek voor ADHD. Daarnaast
zijn drie specifieke diëten bekeken waarin
bepaalde bestanddelen van de voeding ver-
meden worden: het ‘Feingold’-dieet, het
‘oligoantigeen’-dieet en het ‘Pelsser-Voeding
en Gedrag’-dieet. De studies geven aanwijzin-
gen dat een deel van de kinderen profijt kan
hebben van deze diëten. Of dit daadwerkelijk
zo is, en zo ja bij welke kinderen en welke
werkingsmechanismen hierachter liggen, is
(nog) niet wetenschappelijk aangetoond. Een
complicerende factor hierbij is, volgens het
RIVM, dat de meest effectieve dieetsamen-
stelling per individu wordt vastgesteld.
 Nummer 5
10 maart 2010 6 Advertentie

Werken
in de
ZORG
Zoek een baan die bij je past!

Je investeert in de toekomst van anderen

maar ook in die van jezelf

Kinderen, jongeren en volwassenen met een
verstandelijke beperking volledig tot hun recht Verpleegkundige/Verzorgende IG
laten komen.
Daar maken wij ons sterk voor bij s Heeren Loo. Ben je gediplomeerd verpleegkundige niveau 4/5
of verzorgende ig? En ben je op zoek naar een
Wij zijn in Nederland 1 van de grootste aanbieders op het gebied van afwisselende baan in de zorg? Neem dan eens
ondersteuning aan mensen met een verstandelijk beperking. een kijkje op onze vernieuwde website:
Aan mensen met een lichte of juiste ernstige beperking. www.care4care.nl
Ons aanbod is breed: van ondersteuning bij zelfstandig wonen tot aan
24-uursopvang. en van begeleiding bij werk of vrijetijdsbesteding tot Wij zijn op zoek naar jou en wij bieden uitstekende
aan intensieve behandeling. arbeidsvoorwaarden!
Heb je interesse of wil je meer weten over werken, Teken jij voor een nieuwe baan in de zorg?
leren en werken,vrijwilligerswerk?

Kijk voor meer informatie op www.werkenbijsheerenloo.nl

 

Gemakkelijke weg naar droombaan

Er is sinds kort een nieuwe overzichtelijke, korte en

gemakkelijke weg om een droombaan in de zorg te
vinden. Neem een kijkje op www.zorgvacaturesonline.nl
en zie wat jouw mogelijkheden zijn.

Deze vacature website is sinds vorige maand actief.

Al het personeel uit de zorgsector dat op zoek is naar een
andere baan, kan hierop naar vacatures zoeken. Maar
ook voor mensen die nog niet in de gezondheidszorg
werken maar dat wel graag zouden willen, zijn er volop
mogelijkheden. Iedereen kan niet alleen zelf zoeken
naar vacatures, maar ook kosteloos een cv plaatsen. De
zoektocht naar de ideale job wordt een stuk eenvoudiger
door de overzichtelijke website en door het plaatsen
van de persoonlijke gegevens.

Werken of van werk veranderen in de zorg? Surf snel naar

www.zorgvacaturesonline.nl en ga voor die droombaan!

Werken of van
werk veranderen
in de zorg?
www.zorgvacaturesonline.nl

Werken in de Zorg
Beroep in Beeld
Denise Eygendaal
Naam: Denise Eygendaal
Leeftijd: 40 jaar
Opleiding: Gymnasium/Geneeskunde/Ortho-
pedische Chirurgie
Beroep: Orthopedisch chirurg
Ziekenhuis: Amphia ziekenhuis Breda
U bent orthopedisch chirurg. Wat houdt dit
beroep precies in?
“Twee dagen per week heb ik spreekuur. Dan
zie ik mensen met schouder-, elleboog- en
polsklachten en ik zie mensen ter controle na
een operatie. Twee dagen per week opereer ik
op onze locaties Pasteurlaan Oosterhout of
Molengracht Breda. Een dagdeel per week
doe ik wetenschappelijk onderzoek en regel
activiteiten voor de maatschap en voor de
afdeling Orthopedie en een dagdeel per week
compenseer ik voor diensten.”
Welke eigenschappen heeft iemand nodig om
dit werk te kunnen doen?
“Communicatie is belangrijk, vooral naar
patiënten en medewerkers. Het is bijvoorbeeld
zinloos een mooie operatie uit te voeren als je
niet in staat bent aan de patiënt uit te leggen
wat hem of haar precies te wachten staat. Een
goede fysieke conditie is ook belangrijk, maar
dat geldt eigenlijk voor alle medewerkers in
de gezondheidszorg!”
U hebt onlangs een boek geschreven over het
ellebooggewricht. Waarom?
“Anno 2010 worden artsen overspoeld met
medische literatuur en met bij- en nascho-
ling. Het is lastig het ‘kaf van het koren’ te
scheiden. In dit boek over de elleboog zijn alle
belangrijke ontwikkelingen van de afgelopen
tien jaar rond de elleboog op bondige en over-
zichtelijke wijze weergegeven.”
Smakelijk eten in Ruwaard van Putten
Het Ruwaard van Putten Ziekenhuis (Spijkenisse) peilt maandelijks de tevredenheid van patiënten over een groot
aantal onderdelen van de dienstverlening, waaronder de maaltijden. In 2009 waardeerden de patiënten de warme
maaltijden gemiddeld met een 8,4 en de broodmaaltijden met een 8,2. Dat zijn mooie cijfers, waar het RPZ trots
op is. Gezonde voeding is juist voor zieke mensen van belang. Daarnaast is de maaltijd voor patiënten in een zie-
kenhuis een moment waar meestal naar wordt uitgekeken. De keuken van het RPZ zet zich dagelijks met een team
van zes koks en vijftien medewerkers in om smakelijke maaltijden voor de patiënten te bereiden en te serveren.
7 10 maart 2010
Voor wie is dit boek bedoeld?
“Primair is het bedoeld voor orthopeden,
sportartsen, traumatologen, huisartsen en
fysiotherapeuten. Maar ik denk dat iedereen
die te maken heeft met de zorg rond de elle-
boogpatiënt wat aan het boek kan hebben.”
Wat vindt u het plezierigst/ onplezierigst in uw
werk?
“Plezierig is een operatie uitvoeren met een
team dat op elkaar is ingespeeld: dat op de
verpleegafdeling precies bekend is wat de
patiënt te wachten staat, dat de ingreep wordt
uitgevoerd door een team waarmee je kunt
‘lezen en schrijven’ en dat de nabehandeling
wordt gedaan door een fysiotherapeut van
Amphia die goed op de hoogte is. Dan is het
helemaal gaaf als de patiënt, na zo’n multidis-
ciplinaire behandeling, tevreden is, vooral als
het dan ook nog om ongevalgevolgen gaat.”
Onplezierig?...
“De diensten vind ik niet altijd leuk.“
Welke ambities heeft u (voor uw vak of voor
uzelf)?
Binnen het Amphia ziekenhuis topklinische
zorg garanderen voor alle orthopediepatiën-
ten, dat is mijn ambitie. Dat betekent dat je
medewerkers, van gastvrouw tot anesthesie-
verpleegkundige, nodig hebt die zich in
orthopedie hebben gespecialiseerd. Verder wil
ik dat we binnen Amphia op korte termijn de
opleiding tot orthopedisch chirurgie krijgen.
Tot slot: sport is onlosmakelijk verbonden
met de orthopedie. Eigenlijk zouden er op
het dak van het ziekenhuis voor medewerkers
een fitnesscentrum en tennisbanen moeten
komen …”
Nummer 5
Kijken en opereren in
de buik via de navel
In het Catharina-ziekenhuis (Eindhoven)
vonden vorige week voor het eerst twee
operaties plaats via de zogenaamde LESS-
methode. Hierbij wordt geopereerd via de
navel in de buik waardoor de patiënt slechts
een klein litteken in de navel overhoudt. Het
ging om een verwijdering van de baarmoeder
en van de eierstokken. Het Catharina-zieken-
huis is het tweede ziekenhuis in Nederland
waar deze gynaecologische operatie is uitge-
voerd. In april organiseert het ziekenhuis een
cursus over de LESS-methode voor gynaeco-
logen uit heel het land.
De afdeling Gynaecologie van het Catharina-
ziekenhuis voert al jaren kijkoperaties uit.
Deze operaties zijn door de kleine sneden
veel minder ingrijpend dan de openbuikope-
ratie waarbij de buik wordt opengesneden.
De LESS-methode gaat nog een stap verder.
Bij een normale kijkoperatie wordt via drie
of vier kleine gaatjes van vijf millimeter in de
buik geopereerd. Bij de LESS-methode wordt
één poortje van twaalf millimeter ingebracht
via de navel waar alle instrumenten en kijk-
buis doorheen lopen. Er is sprake van slechts
één kleine snede. En omdat deze zich in de
navel bevindt, is het litteken grotendeels
onzichtbaar. “De twee operaties zijn succes-
vol gelopen”, aldus Dick Schoot, gynaecoloog
in het Catharina-ziekenhuis. In Nederland is
de ervaring met de LESS-methode en overige
gynaecologische kijkoperaties nog minimaal.
Om deze reden ging er aan deze week ook
een uitgebreid trainingstraject vooraf. Gynae-
coloog Dick Schoot heeft les gehad van de
Noorse professor Anton Langebrekke, die ook
bij de twee operaties in het Catharina-zieken-
huis aanwezig was. In april organiseren de
gynaecologen van het Catharina-ziekenhuis
een cursus voor tientallen gynaecologen uit
heel het land. Daarbij worden nogmaals drie
operaties uitgevoerd via de LESS-methode.
Specialisten laten
zich beoordelen
Het Maasstad Ziekenhuis in Rotterdam heeft
een eigen methode ontwikkeld waarmee de
medisch specialisten de kwaliteit van hun
functioneren kunnen onderzoeken. De be-
doeling van de meetmethode is de arts terug-
koppeling te geven waardoor deze zijn/haar
sterke kanten kan uitbouwen en zwakke
kanten kan verbeteren.
De laatste twee jaar zijn specialisten steeds
meer gaan kijken naar de manier waarop ze
hun vak uitoefenen. Een eerste gestandaardi-
seerde methode om de kwaliteit van de specia-
listen te meten, het zogeheten 360 graden
Feedbackonderzoek, werd in 2007 ontwik-
keld door de Orde van Medisch Specialisten.
Deze methode werd in het Maasstad Zieken-
huis echter te tijdrovend en bewerkelijk ge-
vonden. Bovendien worden de specialisten
in deze methode louter door collega-artsen
bespiegeld. Samen met Nosce Orbis, een per-
soneelsadviesbureau voor medici, werd het
360 graden Feedbackonderzoek aangepast.
De specialisten van het Maasstad Ziekenhuis
laten twaalf tot zestien naaste medewerkers
een vragenlijst over hen invullen. In die
vragenlijsten wordt gekeken naar de zeven
belangrijkste medische en sociale vaardig-
heden die zijn opgesteld door de KNMG.
Deze kerncompetenties zijn: communicatie,
medisch handelen, professionaliteit, organisa-
tie, samenwerking, kennis en wetenschap en
maatschappelijk handelen. Poli-assistenten,
verpleegkundigen, arts-assistenten, managers
en secretaressen vullen de vragenlijsten in.
De methode, Individueel Functioneren van
Mensen in de zorg
Peter Hendriks (49) is aangesteld als
directeur van privékliniek U-center. Hij is
per direct verantwoordelijk voor de opera-
tionele zaken van de eerste breedspectrum-
privékliniek in Nederland. Hendriks heeft na
zijn opleiding aan de Hogere Hotelschool in
Maastricht meerdere leidinggevende func-
ties vervuld bij diverse grote bedrijven, als
Yarden Uitvaartfaciliteiten, Hago Neder-
land en Compass Group. U-center is de eer-
ste en enige breedspectrumprivékliniek in
Nederland voor professionele behandeling
én nazorg van mensen met een depressie,
verslaving (alcohol, drugs, medicatie, gok-
ken), angst, burnout of trauma.
In de Raad van Toezicht van het Admiraal
De Ruyter Ziekenhuis (Goes, Vlissingen)
zijn nieuwe leden benoemd: G.W. van Mont-
frans-Hartman, A.E. Harwijne-Vroomman
en M.J. Wolf. Mevrouw Van Montfrans-
Hartman is benoemd tot voorzitter van de
Raad. Formeel fuseerden op 1 januari 2010
de twee Raden van de ziekenhuizen in Goes
en Vlissingen tot één Raad van Toezicht van
het Admiraal De Ruyter Ziekenhuis. In de
praktijk was al eerder sprake van één raad
en vergaderden de beide raden al gezamen-
lijk. Sinds 16 februari kent de Raad van
Toezicht één voorzitter en zes leden.
De ledenvergadering van de vereniging
Samenwerkende Topklinische opleidings-
Ziekenhuizen (STZ) heeft Maarten Rook
per 15 december 2010 benoemd tot voorzit-
ter. Vanaf 1 april 2010 bekleedt hij de func-
tie als ‘president elect’. Per die datum treedt
L.A. (Leon) van Eijk af, die vanaf 2003 be-
stuurslid was van de STZ, sinds januari 2005
in de functie van voorzitter. Rook is sinds
2000 lid van de Raad van Bestuur en sinds
2003 bestuursvoorzitter van het St. Antoni-
us Ziekenhuis in Nieuwegein/Utrecht. Deze
functie legt hij op 15 december 2010 neer.
Vanaf die datum zet hij zich gemiddeld twee
dagen per week voor de STZ in.
Vrijdag 19 februari vond een dubbelpromo-
tie plaats van Willem Beukema (cardioloog)
en Tjong Hauw Sie (thorax-chirurg), beiden
werkzaam bij de Isala klinieken in Zwolle.
Ze tonen aan dat boezemfribilleren (BF:
meest voorkomende hartritmestoornis) met
een bepaalde vorm van elektrische energie
behandeld kan worden (wegbranden). Dit
geldt voor patiënten met een verder gezond
hart en voor hen bij wie het BF onderdeel
uitmaakt van een onderliggende hartziekte.
Veelal worden patiënten met aanvallen van
BF en een verder gezond hart behandeld
door de cardioloog, terwijl BF met onder-
liggende hartproblematiek vaak het beste
door de hartchirurg behandeld kan worden.
Van groot belang is een goede samenwer-
king tussen cardioloog en hartchirurg om
te komen tot de meest optimale zorg voor
een patiënt waarvan niet direct duidelijk
is welke vervolgbehandeling de meest ge-
schikte is.
De Universiteit van Tilburg heeft dr. Ien
van de Goor met ingang van 1 maart be-
noemd tot hoogleraar Effectiviteit indivi-
duele preventie. Haar onderzoek is gericht
op de (kosten)-effectiviteit van preventie
van chronische ziekten of aandoeningen. De
leerstoel wordt voor vijf jaar gefinancierd
door zorgverzekeraar CZ.
Medisch Specialisten-Maasstad Ziekenhuis
(IFMS-Maasstad Ziekenhuis), heeft nu een
jaar gedraaid in het Maasstad Ziekenhuis.
Tachtig procent van de ruim 120 specialisten
heeft meegedaan aan het project.
 Nummer 5
10 maart 2010
Franciscus en Amphia gaan samenwerken
Het Amphia Ziekenhuis Breda/Oosterhout
en Franciscus Ziekenhuis Roosendaal gaan
samenwerken op het gebied van Intensive
Care (IC). De twee ziekenhuizen legden de
onderlinge afspraken vast in een overeen-
komst. Het gemeenschappelijke doel van
de samenwerking is het verbeteren van de
kwaliteit van zorg voor de patiënten in West-
Brabant.
De samenwerking tussen Amphia en Francis-
cus op het gebied van de IC-afdeling betekent
dat intensivisten van Amphia intensivisten van
het Franciscus Ziekenhuis ondersteunen. Een
intensivist is een medisch specialist die zich
verder heeft gespecialiseerd in het behande-
len van patiënten op een IC-afdeling. In de
Eerste rij, van links naar rechts: Suttorp, arts MBA, voorzitter Raad van Bestuur Amphia Ziekenhuis; dr. P.P.A.
Razenberg, arts, voorzitter Raad van Bestuur Franciscus Ziekenhuis en drs. F.E.A. Geisler, Medisch Manager IC
ad interim, Amphia Ziekenhuis. Tweede rij, van links naar rechts: Ing. A.P.A.M. de Jong, Lid Raad van Bestuur
Franciscus Ziekenhuis; dr. G. Buunk, Internist Franciscus Ziekenhuis en drs. D.J.D.L. Deraedt, Anesthesioloog-
intensivist, Franciscus Ziekenhuis.
Betaald parkeren bij het SKB
Ook de bezoekers van het Streekziekenhuis
Koningin Beatrix in Winterswijk zullen moeten
gaan betalen voor het parkeren van hun auto.
Het betaald parkeren gaat op 15 maart in.
Het Achterhoekse ziekenhuis is daarmee een
van de laatste ziekenhuizen in Nederland die
betaald parkeren invoert.
Enkele maanden geleden heeft het SKB een
gemoderniseerd parkeerterrein in gebruik ge-
nomen. De renovatie van het parkeerterrein
is een forse investering voor het ziekenhuis.
Dit geld heeft het SKB niet in de directe zorg
Financieel Alert
Zwembadjutten
Afgelopen week zijn wij met ons gezin een
paar dagen er tussenuit geweest. En zo raak-
ten wij, uiteraard, verzeild in een zwembad.
In dit zwembad dreef allerlei speelgoed rond.
Dit speelgoed maakt de behoefte wakker van
kinderen om zoveel mogelijk speelgoed te
verzamelen. Ermee spelen kan dan niet meer,
maar dat maakt niet uit. Het gaat vooral om
het verzamelen. En als je dan het zwembad
uitgaat, tja, dan moet je alles achterlaten. Je
kunt niets mee naar huis nemen. Als je dan de
kinderen vraagt, waarom ze al het speelgoed
verzamelen, dan weten ze dat niet eens. Het
verzamelen, daar gaat het om.
De toon gezet
Wacht eens even. Zie ik hier in het klein wat
bij ons in het groot gebeurt? Dit is toch wat
wij in het groot doen? We kopen ons suf aan
spullen die we bijna niet gebruiken. Reclames
en advertenties sporen ons aan om vooral
onze ‘spullen verzamelzucht’ wakker te
maken. Bakken met geld worden uitgegeven
aan spullen die we veel te weinig gebruiken.
8 Kliniek
praktijk betekent die ondersteuning: telefo-
nisch overleg over patiënten, gebruik van het-
zelfde patiëntinformatiesysteem (een digitaal
systeem waarin alle patiëntgegevens staan)
en scholing. Waar nodig is een intensivist van
Amphia feitelijk aanwezig in het Franciscus
Ziekenhuis en kunnen patiënten bij capa-
citeitsproblemen worden overgenomen. De
intensivisten van het Franciscus Ziekenhuis
consulteren Amphia als ze verwachten dat een
patiënt langer dan drie dagen beademd moet
worden. In West-Brabant heeft Amphia een
IC level III. Landelijk is afgesproken dat IC’s
per regio participeren in een netwerk waarin
de level III-IC de coördinerende rol heeft. Het
Franciscus Ziekenhuis beschikt over een IC
level I.
kunnen investeren. “Het heffen van parkeer-
gelden is absoluut niet bedoeld als melkkoe
om andere projecten mee te financieren. Door
een vergoeding voor het parkeren te vragen
hopen we iets van de kosten voor het verbeter-
de parkeerterrein terug te verdienen, het geld
wordt direct weer in de zorg geïnvesteerd. Uit-
eindelijk profiteert iedereen daarvan”, aldus
Coen Nieuwenhuis, manager Facilitair van
het SKB. “Daarnaast zijn er voor mensen die
frequent in het ziekenhuis moeten zijn specia-
le regels opgesteld zodat zij niet teveel belast
worden door het betaald parkeren”.
Mijn kinderen
Maar als ik naar onze kinderen kijk, dan zit
het er al van jongs af aan in. Althans, ik kan
mij niet herinneren, dat ik ze dit ooit heb ge-
leerd. Of is dat misschien niet waar?
Bewust consumeren
Bewust worden van de manier waarop je met
geld omgaat. Dat leer ik, als ik mijn kinderen
zie zwembadjutten. Als ik nu eens bewuster
spullen verzamel. En als ik dan vooral die
spullen verzamel die ik echt nodig heb. Dan
ga ik beter met mijn geld om. En dan houd ik
ook eens geld over.
Tim van Dasselaar (links) en Rick Wassenaar
info@finalert.nl
Leren van fouten (2)
Medische missers in de zorg worden breed
uitgemeten in de media. Maar elke arts krijgt
te maken met fouten, want niemand is onfeil-
baar. ‘Dit nooit meer’ is een publicatie van het
CBO waarin artsen openheid geven over hun
incidenten en hoe zij hiermee zijn omgegaan.
Prof. dr. Edith ter Braak is een van de artsen
die aan het woord komt in deze uitgave. Ter
Braak is internist-endocrinoloog, plaatsver-
vangend opleider Interne Geneeskunde en
tot voor kort vice-voorzitter van de commissie
MIP in het UMC Utrecht. Daarnaast is zij als
hoogleraar Medisch Onderwijs verbonden aan
de faculteit Geneeskunde van de Universiteit
Utrecht.
Ter Braak: “Begin jaren tachtig had ik als be-
trekkelijk jonge assistent de verantwoordelijk-
heid voor de patiënten interne geneeskunde in
een groot opleidingsziekenhuis. Daarnaast
was ik eerste aanspreekpunt voor de patiënten
op de Intensive Care. Er was die middag een
patiënt overgeplaatst van de verpleegafdeling
naar de IC met een onbegrepen systeemziekte,
er werd gedacht aan een auto-immuunziekte.
De toestand van die jonge man werd die avond
steeds slechter, hij had met name een hoge
kaliumwaarde. Dit kan hartritmestoornissen
veroorzaken met als gevolg een circulatiestil-
stand. Je zag gebeuren dat het misging. Er was
weinig tijd, uiteindelijk is er gereanimeerd en
daar is deze patiënt niet uitgekomen. Dat was
heel rot. Later zei mijn supervisor dat we nog
hadden kunnen dialyseren om het kalium-
gehalte terug te dringen. Dat was helemaal
niet bij mij opgekomen en zat niet in mijn
therapeutisch arsenaal.”
Dilemma
“Na het interview voor ‘Dit nooit meer’ ben
ik nog vaak opnieuw gaan nadenken over deze
casus met de kennis van nu, maar dat mag je nu
niet meer zeggen (lacht). Je moet echt kijken
hoe je er tóen tegenover stond. De vraag rijst
of je tijdig de achterwacht hebt gebeld. Deze
achterwacht was de beste die je had kunnen
hebben, die was heel toegankelijk en had ik
zeker kunnen bellen. Maar je hebt als aios, en
dat speelt nog steeds, wel een zekere reputatie
op te houden. Ten eerste willen aios zich be-
wijzen, zo ontwikkelen zij zich ook, dan ligt
de verleiding toch op de loer om het zelf op
te lossen. Karakter en ego spelen ook een rol.
Het is een constant balanceren tussen ener-
zijds uitvinden wat je al zelf kan en anderzijds
weten waar je hulp bij moet vragen. Dat is het
hele dilemma. Als je als aios bepaalde ver-
richtingen moet doen die je nog niet voldoen-
de beheerst om zelfstandig uit te voeren, komt
de achterwacht in huis. En de ene thoraxfoto
beoordelen is weer heel anders dan de andere.
Tegenwoordig heb je een aios radiologie die
je erbij kan halen, dat was toen anders. Het
inschatten van de klinische toestand van een
patiënt kan lastig zijn. We proberen wel algo-
ritmes te geven in de vorm van scoringssyste-
men, maar niet alles is steeds in maat en getal
te vangen. Om het vak echt te kunnen leren
moet je als aios uiteindelijk een zekere mate
van vrijheid krijgen.”
Accountability
“Uiteindelijk ben je als arts en als individu
feilbaar. Vanuit de wereld van de patiënt-
veiligheid wordt veel nadruk gelegd op sys-
teemfouten. Dat is op zich een waardevolle
benadering, het eerder beschreven incident
zou je hier in zekere zin ook toe kunnen
rekenen. Ik was als aios immers ook in een
bepaalde situatie gebracht. Aan de andere kant
mag je op een zeker moment van een aios ook
verwachten dat deze zelf zegt: dat zijn wel
patiënten met een ingewikkeld ziektebeeld,
ik weet niet of ik hier al verantwoording voor
Prof. dr. Edith ter Braak
kan nemen. Dat is een vorm van professiona-
liteit. Ook ik, als senior, kan zo een verwij-
zing krijgen over een aandoening waarin ik
mij de laatste tijd niet heb verdiept. Het heeft
te maken met competenties op het gebied van
professionaliteit, je eigen beperkingen zien,
en kunnen omgaan met onzekerheid, dat je
niet altijd zeker weet of je de juiste beslissing
neemt. Het wezen van accountability is dat je
wel aanspreekbaar bent als blijkt dat je geen
goede beslissing hebt genomen.”
Metacognitie
Metacognitieve technieken kunnen helpen om
fouten te voorkomen. “Het gaat er daar bij
om je bewust te zijn van je eigen denkwijze.
Bijvoorbeeld als een patiënt die drie weken
geleden is geopereerd, plotseling pijn op de
borst krijgt en kortademig wordt. Dat je dan
direct denkt: ‘die heeft longembolie’ en daar
naar handelt. Metacognitie houdt in dat je je
realiseert dat je op dat moment mogelijk te
snel een conclusie trekt, en bedenkt wat het
nog meer zou kunnen zijn en wat je moet doen
om te voorkomen dat je een andere diagnose
zoals longontsteking mist. Zo moet je je ook
realiseren dat als je een patiënt aardig vindt,
je de neiging hebt om niet zo snel aan ern-
stige ziekten te denken. Ander voorbeeld is
dat internisten soms een obsessie hebben
met kwaadaardige ziekten. Die denken gelijk
bij iemand die is afgevallen aan kanker. Bij
metacognitie gaat het er om je bewust te zijn
van deze mechanismen en de manier waarop
ze je denken beïnvloeden. Het is ook een tech-
niek om de invloed van vooronderstellingen te
beperken zoals ‘het zal wel geen hartinfarct
zijn, dat komt veel minder voor bij vrouwen’,
waardoor de mogelijkheid dat het toch een
hartinfarct is te snel wordt verworpen. Het
aanleren van deze techniek nemen we ook
mee in de opleiding.”
Rolmodel
Ter Braak vindt daarnaast het ‘hidden
curriculum’ een belangrijk aandachtspunt in
het onderwijs. “Het ‘hidden curriculum’ is
een set van invloeden waaraan iemand bloot
Wassenaar & Van Dasselaar
Financieel maatwerk
voor de maatschap
Keerkring 61 - 2801 DG Gouda
www.vandasselaar.com - Tel: 0182-692888

Kliniek
staat, die een groot effect hebben op de manier
waarop iemand gevormd wordt, als persoon
en professional. Het draagt ook bij aan het
socialisatieproces. Als opleiders/onderwijs-
gevenden zijn wij ons daar vaak niet voldoen-
de bewust van. Ook rolmodellen werken vrij
krachtig maar heel vaak hebben wij als op-
leiders helemaal niet in de gaten dat en wan-
neer we dat zijn. Als ik bijvoorbeeld met een
aios op de gang loop en ik tegen een collega
een bepaald grapje maak dat op het randje is.
Dan kan die aios denken, dat hij of zij om er-
bij te horen zich ook zo moet gedragen. Dat
‘hidden curriculum’ moet je proberen positief
te beïnvloeden en opleiders hebben daarin een
grote rol.”
Cultuur
“Belangrijk voor de ontwikkeling van toe-
komstige professionals is proactief te werken
aan een cultuur waarin het mogelijk wordt
elkaar aan te spreken op gedrag. Een coas-
sistent die bijvoorbeeld weet dat een patiënt
allergisch is voor penicilline en bij zichzelf
denkt: ‘De professor die het medicament toe-
dient, zal het wel weten’. Er moet ruimte zijn
om de professor aan te spreken, zonder dat je
daar in negatieve zin op afgerekend wordt. Als
een senior zich aangevallen voelt door jongere
collega kan het helpen om te bedenken dat
als iemand iets opmerkt dit iets over diegene
kan zeggen: misschien heeft die jongere col-
lega eerder een ernstig incident meegemaakt
met een allergie voor antibiotica. Als je senior
bent, is het goed om af en toe te laten merken
Nieuwbouw GHZ nog deze zomer van start
De verwachting is dat het Groene Hart
Ziekenhuis (GHZ) in Gouda nog deze zomer
kan starten met de bouw van een nieuwe
vleugel op de plaats waar de oude poliklinie-
ken stonden. Dirk Jan Verbeek, voorzitter van
de Raad van Bestuur, verwacht nog voor de
zomer de vergunningen binnen te hebben en
de besprekingen met de banken te hebben
afgerond.
Op de begane grond van de nieuwe vleugel
komen de poliklinieken. Daarboven het
beddenhuis. In aparte gebouwen, tegen de
vleugel ‘aangeplakt’, wordt alles wat met
techniek te maken heeft geconcentreerd, zoals
de operatiekamers en de intensive care. Dat
maakt de logistiek efficiënter, maar het biedt
volgens Verbeek tegelijk de mogelijkheid om
het beddenhuis en de poli’s een andere be-
stemming te geven, mocht dat ooit nodig zijn.
“Er zouden dan ook appartementen of kanto-
ren in kunnen worden gemaakt. Hierdoor is de
restwaarde van het gebouw veel hoger.” Deze
nieuwbouw heeft lang op zich laten wach-
ten. Al in 2002 werden de eerste onderdelen
De nieuwe vleugel die dit jaar wordt gebouwd, wordt zo ingedeeld dat het pand ooit ook nog een andere bestem-
ming kan krijgen.
9 10 maart 2010
dat je iets eigenlijk niet wist. Voor juniors is
het belangrijk dat je bij jezelf die discipline
ontwikkelt om collega’s zo nodig aan te spre-
ken, maar ook om te accepteren dat we alle-
maal fouten maken en daarvoor ook uit mogen
komen.”
Openheid
“Eerlijk duurt het langst als het om fouten
maken gaat. Uit onderzoek blijkt dat als er
iets mis is gegaan, patiënten niets erger vin-
den dan fouten die bedekt worden met wat wel
genoemd wordt ‘de mantel der liefde’. Open-
heid geven, zorgt in het algemeen gesproken
meer voor meer genoegdoening.” Ter Braak
was twee jaar vicevoorzitter van de commissie
MIP (Meldingen Incidenten Patiëntenzorg).
In die hoedanigheid kwam zij in aanraking
met incidenten uit het hele ziekenhuis. “Bij
elke melding worden er vragen gesteld zoals:
Is het besproken met de patiënt? Of als het om
een kind gaat, met de ouders? Zo nee, waarom
niet? Het is soms een keuze om het niet op te
nemen met een patiënt als het om een klein
incident gaat. Maar in de meeste gevallen is
belangrijk voor de patiënt dat je goed uitlegt
wat er misging. Het werkt positief als je kunt
zeggen dat je ervan geleerd hebt. Dat verzacht
de fout soms, zeker als een dergelijk incident
daarmee in de toekomst bij andere patiënten
kan worden voorkómen.”
‘Dit nooit meer’ kost 6,95 euro en is te bestel-
len via www.cbo.nl/publicaties.
Door Patricia Buvelot
gebouwd, dit jaar zou de verbouwing afgerond
zijn. Maar door wijziging van de regelgeving
door de overheid, liep de nieuwbouw aanmer-
kelijke vertraging op. “Die vertraging was wel
ergens goed voor”, zegt Verbeek. “We zijn
daardoor beter in staat geweest om het ont-
werp van het gebouw aan te passen aan onze
visie op patiëntenzorg. De zorg is nu helemaal
geconcentreerd rond de patiënt en niet meer
rond de arts.” Dat betekent dat patiënten niet
meer het hele gebouw door hoeven voor aller-
lei onderzoeken. Alles is zo dicht mogelijk bij
elkaar gegroepeerd. Het gebouw gaat er wat
soberder uitzien dan op eerste tekeningen was
aangegeven. “Elke ruimte die geen geld op-
levert, zal er niet meer zijn. Dus bij ons geen
groot statusverhogend atrium, zoals je nog in
veel nieuwe ziekenhuizen ziet.” Het huidige
beddenhuis zal zoals het er nu uitziet blijven
staan en worden gerenoveerd. Helemaal zeker
is dat nog niet. “Tijdens de bouw hopen we
meer zicht te krijgen op hoe de economie en
hoe dit ziekenhuis zich ontwikkelt.” Afhanke-
lijk daarvan kunnen de plannen worden aan-
gepast.
Nummer 5
Medewerkers slopen Spoedeisende hulp
De medewerkers van de Spoedeisende Hulp
(SEH) van Ziekenhuis Rijnstate in Arnhem
luidden vorige week maandagavond de start
van de verbouwing van hun afdeling in door
zelf al te beginnen met de sloopwerkzaam-
heden. Met eigen gereedschap namen zij hun
kans waar en sloegen een muur van de SEH
stuk. Deze ludieke actie vormt de aftrap van
een achttien maanden durend verbouwings-
traject om te komen tot een geheel vernieuw-
de Spoedeisende Hulp.
Bij de Spoedeisende Hulp van Ziekenhuis
Rijnstate is de acute zorg voor alle vormen
van zorg vertegenwoordigd, met uitzonde-
ring van de verwezen patiënten met hart-
klachten. Deze gaan naar de eerste harthulp.
De ludieke slopersactie vormt de aftrap van het verbouwingstraject.
Bouw ziekenhuis Leidsche Rijn nu definitief
De Raad van Toezicht van het St. Antonius
Ziekenhuis heeft maandag 15 februari
ingestemd met het besluit van de Raad van
Bestuur van het ziekenhuis om definitief tot
nieuwbouw in Leidsche Rijn (Utrecht) over te
gaan.
De laatste maanden is intensief overlegd over
de precieze financiële gevolgen voor de toe-
komst, zeker omdat het systeem wat betreft
kapitaallasten sterk wordt gewijzigd en nog
veel onduidelijkheden kent. De extra kapitaals-
kosten (rente en afschrijving) zullen worden
betaald door doelmatiger werken (onder meer,
omdat het ziekenhuis in Utrecht van twee
naar één hoofdlocatie zal gaan), de kapitaal-
lastenvergoeding in de DBC-tarieven, verkoop
huidige ziekenhuispanden en eventuele groei.
Samen met het besluit tot nieuwbouw, is ook
Ziekenhuizen richten samen RCWEST op
De afdelingen Radiotherapie van het Medisch
Centrum Haaglanden en het Haga Ziekenhuis
in Den Haag werken sinds 1 januari samen
onder de naam Radiotherapiecentrum West
(RCWEST). Vrijdag 23 april wordt RCWEST
officieel geopend en zal er een symposium
zijn ter gelegenheid van de oprichting hiervan.
RCWEST heeft twee locaties: in MCH West-
einde, locatie Lijnbaan, en in HagaZiekenhuis,
locatie Leyweg. Deze structurele samenwer-
king legt de basis voor een optimale kwaliteit
van zorg voor de patiënt met kanker. Kern-
taak van de afdelingen Radiotherapie is het
voorbereiden van patiënten met kanker op
bestralingsbehandelingen (radiotherapie) en
het geven van deze behandelingen. De afde-
lingen Radiotherapie werken al langer samen
en de oprichting van RCWEST is volgens de
ziekenhuisbesturen een logische vervolgstap.
De toeloop van patiënten naar de SEH is de
afgelopen jaren sterk toegenomen. In 1999
is rekening gehouden met een maximum van
16000 patiënten op jaarbasis, in 2009 ontving
de SEH ruim 32000 patiënten. Hiervan waren
5000 patiënten kinderen in de leeftijd van nul
tot achttien jaar. De huidige SEH is te klein
geworden voor deze grote patiëntengroep. De
nieuwe SEH wordt bijna drie keer zo groot,
van 800 naar 2200 vierkante meter. Een van
de belangrijkste verbeteringen is de privacy
en rust die het ziekenhuis de patiënten op de
nieuwe SEH kan bieden. Er is nadrukkelijk
rekening gehouden met een rustige en vrien-
delijke uitstraling van de afdeling. Er komen
twee ingangen: een voor ambulances en een
voor zelfstandig binnenlopende patiënten.
het besluit tot afstoting van de huidige panden
in Overvecht en Kanaleneiland (Oudenrijn)
genomen. Hiervoor worden de komende tijd
kopers gezocht. In Overvecht zal een Trans-
muraal Centrum met poliklinische faciliteiten
worden gerealiseerd. In onderzoek is nog of
en waar er een poli komt in Kanaleneiland. De
bouw zal worden gerealiseerd door aannemer
Hurks Van der Linden en onderaannemers. De
eerste paal is door de financiële onzekerheden,
de recente vorst en de voorbereidingstijd bij
de aannemer, vastgesteld op dinsdag 22 juni
2010. Verwacht wordt dat het nieuwe zieken-
huis eind 2012 in gebruik kan worden geno-
men. De financiering van het nieuwe zieken-
huis is vorig jaar al overeengekomen en zal
gerealiseerd worden in een combinatie met de
Rabobank en Bank Nederlandse Gemeente
De concentratie van bepaalde behandelin-
gen op elk van de locaties zorgt voor meer
specialisatie, wat mede leidt tot een verhoging
van de kwaliteit van de behandeling. Daar-
naast is het volgens de ziekenhuisbesturen
vanuit bedrijfseconomisch oogpunt efficiën-
ter en voordeliger om gezamenlijk appara-
tuur aan te schaffen. De Raden van Bestuur
van beide ziekenhuizen verrichten op 23 april
de officiële opening van RCWEST. Die dag is
er ook een symposiume bedoeld voor radio-
therapeuten, klinisch fysici, medewerkers
radiotherapie en andere geinteresseerden in
RCWEST, zoals patiënten, verzekeraars en
bestuurders. Het eerste gedeelte gaat over een
van de speerpunten van RCWEST: ‘Accele-
rated Partial Breast Irradation (APBI)’. Het
tweede gedeelte is bedoeld voor alle geinte-
resseerden in RCWEST.
 Nummer 5
10 maart 2010 10 Advertentie

Landelijke Open Dag van de Zorg

gehouden op 20 maart aanstaande.

Trakteer “Bouwsteentjes” en “Easy-to-Eat”

en maak hiermee een gastvrij gebaar.

WINNER

2-VOUDIG
WINNAAR VAN DE
INNOVATIE AWARD

Informatie over onze producten

www.bouwsteentjes.nl / www.patisserieunique.nl
u
unique.nl
Vraag gratis folders aan: info@bouwsteentjes.nl
ntjes.nl
ntjes nl

Gezondheid
Virus blijkt toch geen
rol te spelen bij CVS
Al vele jaren zijn medisch onderzoekers op zoek naar de biologische oorzaak van het chronisch vermoeidheids-
syndroom.
Onderzoekers van het UMC St Radboud
(Nijmegen) waaronder experimenteel viroloog
dr. Frank van Kuppeveld en internist prof.dr.
Jos van der Meer, hebben in het bloed van
Nederlandse patiënten met het chronisch
vermoeidheidssyndroom (CVS) geen XMRV-
virussen aangetroffen. Daarmee weerleggen
zij Amerikaans onderzoek, dat in oktober
2009 in Science gepubliceerd is. Hierin werd
een verband tussen dit virus en het chronisch
vermoeidheidssyndroom geclaimd.
Al vele jaren zijn medisch onderzoekers op
zoek naar de biologische oorzaak van het
chronisch vermoeidheidssyndroom. Patiënten
met CVS werden op allerlei verdachte virus-
sen getest, maar altijd zonder resultaat. Afge-
lopen oktober leek er weer een doorbraak te
zijn: Amerikaanse onderzoekers meenden een
verband te kunnen leggen tussen een bepaald
retrovirus, XMRV genaamd, en het chronisch
vermoeidheidssyndroom. Het onderzoek werd
gepubliceerd in het wetenschappelijke tijd-
schrift Science en alleen al daarom werd het
als erg geloofwaardig beschouwd.
Twijfel
Toch twijfelden internationale CVS-deskun-
digen, onder wie prof. dr. Jos van der Meer
van het UMC St Radboud in Nijmegen, aan de
waarde van het onderzoek. Van der Meer be-
sloot om het Science-onderzoek te herhalen,
met bloed van een duidelijk gedefinieerde
Stereotactische radiotherapie bij longkanker
Stereotactische radiotherapie, een preciezere
manier van bestralen, blijkt zeer goed te
werken bij patiënten met longkanker. Verge-
leken met een operatie zijn er veel minder
bijwerkingen en geen sterfgevallen als gevolg
van de behandeling. Dit is de hoopgevende
uitkomst van het promotieonderzoek waar-
mee Niels Haasbeek 3 maart aan VU medisch
centrum (Amsterdam) promoveerde.
Stereotactische radiotherapie mag na dit
onderzoek worden beschouwd als standaard-
behandeling van longkanker in een vroeg
stadium bij alle mensen met een verhoogd
operatierisico, zoals ouderen. De resultaten
zijn zelfs zó goed dat deze therapie ook een
goede optie lijkt te zijn bij alle andere long-
kankerpatiënten, waarbij de arts in eerste in-
stantie aan een operatie zou denken. Sinds
2003 bestaat er in VUmc als eerste ziekenhuis
in Nederland dit alternatief voor een opera-
tie. Haasbeek deed onderzoek naar de resul-
taten van stereotactische radiotherapie (zeer
11
groep patiënten en van een speciaal op deze
patiënten gematchte controlegroep. Het
onderzoek, een samenwerkingsverband tussen
diverse afdelingen van het UMC St Radboud,
is uitgevoerd op een wijze die vergelijkbaar is
met het Amerikaanse onderzoek. De gebruikte
onderzoekstechniek is zeer gevoelig, dat wil
zeggen uitermate geschikt om het gezochte
XMRV-virus, indien aanwezig, aan te tonen.
Maar noch in het bloed van de 32 patiënten,
noch in dat van de 43 controles werd het
retrovirus aangetroffen. Het is dan ook erg
onwaarschijnlijk dat dit virus iets met CVS
te maken heeft, aldus de onderzoekers. “Voor
mensen met het chronisch vermoeidheidssyn-
droom is het natuurlijk ontzettend vervelend
dat we opnieuw moeten vaststellen dat er geen
virus in het spel is”, zegt Van der Meer. “Ik
had hun graag meer zekerheid over de oorzaak
van CVS gegeven.”
Niet representatief
Hoe het komt dat de Amerikanen het virus
wel vonden en de Nijmegenaren niet, is nog
onduidelijk. Van Kuppeveld houdt er rekening
mee dat de bloedmonsters die de Amerikanen
gebruikt hebben, afkomstig waren van een
speciale patiëntengroep die niet representa-
tief is voor het overgrote deel van de CVS-
patiënten. Ook Britse onderzoekers konden
tot twee maal toe geen XMRV-virus vinden in
het bloed van patiënten met CVS.
nauwkeurige toediening van een veel hogere
dosis in een kortere tijd) en naar een aantal
nieuwe technische ontwikkelingen, waardoor
deze therapie eenvoudiger kan worden toe-
gepast. In VUmc zijn sinds 2003 meer dan
550 longkankerpatiënten behandeld met ste-
reotactische radiotherapie, wereldwijd de
grootste serie. Radiotherapie speelt een be-
langrijke rol bij de behandeling van patiënten
met longkanker. Tot nu toe was een operatie
de standaardbehandeling van kleine long-
tumoren (tumoren die nog beperkt zijn tot
alleen de long, zonder uitzaaiingen), maar de
meeste patiënten komen echter niet in aanmer-
king voor een operatie; van patiënten boven
de tachtig jaar zelfs minder dan twintig pro-
cent. Bovendien geeft een longoperatie vaak
blijvende klachten, en twee tot tien procent
van patiënten overlijdt zelfs direct na opera-
tie. Recent is een groot Nederlands onderzoek
gestart om de resultaten van een operatie en
stereotactische radiotherapie direct met elkaar
te vergelijken.
Nummer 5
10 maart 2010
Cannabis schadelijk voor ongeboren kind
Cannabisgebruik door zwangere vrouwen is
nadeliger voor het ongeboren kind dan het
gebruik van gewone tabak. Waar dat precies
door komt, moet nader worden onderzocht.
Op 4 maart promoveerde drs. Hanan El
Marroun op haar onderzoek binnen het groot-
schalige bevolkingsonderzoek Generation R.
Drs. Hanan El Marroun, wetenschappelijk
onderzoeker op de afdeling Kinder- en
Jeugdpsychiatrie van Erasmus MC - Sophia
(Rotterdam), onderzocht voor haar promotie
het cannabisgebruik van zwangere vrouwen
en de gevolgen voor het kind. El Marroun
vond dat cannabisgebruik tijdens de zwanger-
schap samenhangt met een verminderde groei
van de baby in de baarmoeder. Ook hebben
kinderen die blootgesteld waren aan canna-
bis een kleinere hoofdomtrek. Het effect van
blootstelling in de baarmoeder aan cannabis
Baby’s die blootgesteld waren aan cannabis hebben een kleinere hoofdomtrek.
Geschiedenis van de gezondheidszorg
Babyweegschaal
Meten is weten! Het wegen van een pas-
geboren baby is van groot belang om als
start het geboortegewicht te weten en daarna
de groei te kunnen controleren. Zelfs kan
zo nodig per keer de hoeveelheid gebruikt
voedsel gemeten worden door voor en na de
voeding de baby te wegen. Elke verloskun-
dige gebruikt een eenvoudig weeginstrument
dat zij gemakkelijk in haar verlostas kan
meenemen. Dit is een zogenaamde unster
die bestaat uit een veerbalans waaraan een
grofmazig net hangt en waarin de pasgeboren
baby wordt gelegd. Hiervan is de uitdrukking
afgeleid ‘schoon aan de haak’ wegen. Veel
nauwkeuriger is de hefboomweegschaal met
loopgewichten, die als regel gebruikt werd
bij de periodieke controle van de zuigeling
op het consultatiebureau. Eén van de oudste
weegschalen van dit type werd in het begin
van de twintigste eeuw op de markt gebracht.
Dit was een degelijke, maar loodzware weeg-
schaal van gietijzer in een donkerrode kleur
Babyweegschaal model Juliana.
is sterker dan van blootstelling aan tabak.
Zelfs kortdurend cannabisgebruik, alleen in
de vroege zwangerschap, resulteert in een
lager geboortegewicht. Ongeveer drie procent
van de zwangere vrouwen gebruik cannabis
tijdens de zwangerschap. Tweederde deel van
deze vrouwen gebruikt cannabis alleen in
het eerste trimester van de zwangerschap; de
meeste vrouwen stoppen dus met het gebrui-
ken van cannabis zodra ze weten dat ze zwan-
ger zijn. Zowel vrouwen die alleen in het eerste
trimester cannabis gebruiken als vrouwen die
doorgaan met het gebruik, gebruiken tijdens
de zwangerschap minder vaak cannabis dan
voorafgaand aan de zwangerschap. Boven-
dien gebruiken deze vrouwen ook minder
sterke cannabisproducten, marihuana of wiet
in plaats van hasj, tijdens de zwangerschap in
vergelijking met voorafgaand aan de zwanger-
schap.
met bronskleurige randen. Het verhaal gaat
dat het in 1909 geboren prinsesje Juliana op
een dergelijke schaal werd gewogen, waarna
deze als ‘model Juliana’ in de handel is ge-
bracht. Deze weegschaal heeft een afneem-
baar raam met een net en heeft een draag-
vermogen tot vijftien kilo. De baby werd
in een schone luier op het net gewogen. Dit
degelijke instrument werd later in eenzelfde
model uitgebracht maar was gemaakt van wit
geëmailleerd plaatijzer, dat aanzienlijk lich-
ter in gewicht is. Aangezien het net moeilijk
gereinigd kon worden was dit uit hygiënische
overwegingen al lang door een schaal vervan-
gen. Deze weegschalen zijn slijtvast en zijn
in veel babyconsultatiebureaus nog dagelijks
in gebruik. Tegenwoordig wordt het gewicht
van de baby meestal op een moderne digitale
weegschaal gecontroleerd.
Door Bob K.P. Griffioen
Medisch Farmaceutisch Museum Delft
 Nummer 5
10 maart 2010
Nieuwe techniek kaakchirurgen Nij Smellinghe
De kaakchirurgen van ziekenhuis Nij Smel-
linghe in Drachten werken sinds kort met een
nieuwe röntgentechniek. Ze zijn daarmee naar
eigen zeggen de eerste in Friesland. De kaak-
chirurgen kunnen nu driedimensionale foto’s
maken van de schedel, onderkaak, bovenkaak
en jukbeenderen en kunnen tanden en kiezen
vanuit alle richtingen bekijken.
“Door de nieuwe patiëntvriendelijke appara-
tuur, de zogenaamde Conebeam CT, kunnen
we met één scan de diagnose stellen”, vertelt
kaakchirurg Jan Peter Wymenga. “We kunnen
daardoor veel sneller en nauwkeuriger werken
en met veel minder stralingsbelasting voor de
patiënt. En de patiënt hoeft niet plat te liggen,
hij kan gewoon blijven zitten tijdens de scan.”
Kaakchirurg Wymenga noemt een aantal
voorbeelden waarbij de nieuwe techniek ge-
bruikt wordt: “We zien vaak kinderen van wie
Kaakchirurg Jan Peter Wymenga toont trots de nieuwe CT met één van de medewerkers als patiënt.
Huisartsen en ziekenhuis werken samen
De huisartsen in de regio Oldenzaal en het
ziekenhuis Medisch Spectrum Twente locatie
Oldenzaal hebben besloten tot een intensieve
samenwerking buiten kantooruren op het ge-
bied van de acute zorg. Per 1 maart hebben zij
de Acute Zorgpost Huisarsten/MST in gebruik
genomen.
Jacqueline Noltes, algemeen directeur van
Huisartsendienst Twente Oost en Tom Zwaan,
Honderdste dotterpatiënt in Meander
De succesvolle samenwerking van het Meander Medisch Centrum (Amersfoort) met het UMC Utrecht op het
gebied van dotteren heeft deze maand geleid tot de honderdste dotterbehandeling binnen Meander. Eind augustus
2009 zijn de cardiologen van Meander gestart met het zelfstandig uitvoeren van dotterbehandelingen nadat zij
hiervoor enkele jaren werkervaring hadden opgedaan in het UMC Utrecht. De honderdste dotterpatiënt, K. van
Walderveen, ontving een bos bloemen uit handen van het dotterteam van Meander Medisch Centrum.
12
de tanden of kiezen niet door willen breken.
Die tanden of kiezen liggen vaak verkeerd en
diep in de kaak. Deze kinderen hebben dan op
twaalf-, dertienjarige leeftijd nog steeds niet
gewisseld. Door de nieuwe techniek kunnen
we de elementen heel snel goed in beeld bren-
gen en beoordelen of een chirurgische ingreep
nodig is. Mede ook doordat kinderen gewoon
kunnen blijven zitten, is het veel minder belas-
tend voor hen”, verduidelijkt Wymenga. Ook
voor oudere mensen die een implantaat nodig
hebben wordt de Conebeam CT gebruikt.
“Oudere mensen hebben vaak te weinig bot
om implantaten te kunnen plaatsen”, vertelt
Wymenga. “Met de nieuwe apparatuur kunnen
we heel precies bepalen of er voldoende bot
aanwezig is. Verder is de Conebeam CT een
aanwinst bij het beoordelen van bij fracturen
van de jukbeenderen of kaak.”
locatiedirecteur van de ziekenhuislocatie
Oldenzaal, onderstrepen het belang voor de
patiënt van deze samenwerking: “Voor de
patiënt met een acute zorgvraag die niet kan
wachten tot de volgende werkdag betekent
deze integratie dat hij straks te maken heeft
met één locatie, één entree en één loket.
Een verbetering, waarmee de service aan de
patiënt een belangrijke impuls krijgt.’’
Wordt het een meisje
of toch een jongen?
Het antwoord op de vraag of er een jongen of
een meisje wordt geboren, hangt niet af van
de stand van de maan en ook niet van het één
of ander mystiek gebeuren, maar uitsluitend
van de regels van de genetica. Dit was altijd
al een goed bestudeerd wetenschapsgebied
maar belangrijke doorbraken kwamen half-
weg de twintigste eeuw door de opkomst
van de moleculaire biochemie. Mijlpalen zijn
onder meer de dubbele helix (schroefdraad)
structuur van DNA in 1953 door Crick en
Watson gevonden en de ontdekking van het
Y-chromosoom als het mannelijk geslachts-
chromosoom in 1959.
De mens heeft 24 paar chromosomen waarop
zich de erfelijke eigenschappen bevinden. Er
is één paar chromosomen dat het geslacht van
het individu kenmerkt: vrouwen hebben twee
X-chromosomen en mannen een X- en een
Y-chromosoom. De 23 andere chromosoom-
paren zijn bij man en vrouw gelijk. Voor alle
chromosoomparen in elke cel is één afkomstig
van de vader, de ander van de moeder. Men
noemt de cel dan diploïde (tweevoudig). Als
een cel zich gaat splitsen tot twee nieuwe ver-
dubbelt eerst het aantal chromosomen. Naast
elk paar chromosomen ontstaat dus een nieuw
paar. Is de splitsing voltooid dan heeft elk van
de twee dochtercellen een stel chromosomen
dat identiek is aan dat van de oorspronkelijke
cel en dat dus dezelfde eigenschappen bezit
als de oorspronkelijke cel. Het DNA in een
chromosoom heeft de vorm van een lange
draad die een aaneenschakeling is van orga-
nische moleculen die men nucleotiden noemt
en combinaties van die nucleotiden, bijvoor-
beeld een serie van 500, vormen de genen. Het
zijn deze genen die coderen voor de eiwitten
die de cel nodig heeft voor haar werking. Het
menselijk DNA heeft vermoedelijk ongeveer
25000 van deze genen.
In een cel zijn dus paren van twee identieke
chromosomen aanwezig met, zoals al is aan-
gegeven, de cellen van de man als een uitzon-
dering op deze regel; want terwijl de cellen
van de vrouw keurig twee identieke X-chro-
mosomen hebben die het geslacht bepalen,
zitten in de mannelijke cel één X- en één
Y-chromosoom (Figuur één). Een tweede
uitzondering vormen de geslachtscellen,
dus zowel de spermacellen bij de man als
de eicellen bij de vrouw. Geslachtscellen
hebben slechts één exemplaar van elk type
chromosoom. Het zijn haploide (enkelvou-
dige) cellen. De transformatie van diploide
naar haploide cellen gebeurt in een proces dat
meiose heet. In dit proces worden achtereen-
volgens twee speciale celdelingen uitgevoerd.
Bij eicelvorming wordt zowel bij de eerste als
de tweede celdeling één van de twee dochter-
cellen afgevoerd en blijft er tenslotte één grote
cel over en deze eicel bevat de chromosomen
niet meer in tweevoud doch in enkelvoud, dus
slechts één X-chromosoom (Figuur één). De
eicel bevat de voedings- en bouwstoffen die
nodig zijn voor de eerste celdelingen om na
de bevruchting tot een embryo uit te groeien.
Zo groot als de eicel is, zo klein is de sper-
macel. Bovendien heeft de spermacel een heel
bijzondere vorm: een kop met een haploide
kern, dus slechts één stel chromosomen, en
een lange staart die de spermacel voortstuwt
op zoek naar de eicel. Spermacelproductie
start pas in de puberteit en gaat continu ver-
der. Door normale celdeling groeit in de tes-
tikels het aantal cellen dat is voorbestemd om
een spermacel te worden. Dit zijn nog steeds
diploïde cellen. De overgang van de diploide
status naar haploid gebeurt net als bij de eicel
door meiose maar hier worden daarbij geen
Patiëntenzorg
Figuur één toont heel schematisch op het niveau van
de chromosomen de gang van zaken bij de creatie van
een nieuwe generatie. Bovenin is links een mannelijke
cel getekend met een XY-paar chromosomen en rechts
een vrouwelijke cel met een XX-paar. Uit de vrouwe-
lijke cel ontstaat na meiose één haploide eicel. Uit de
mannelijke cel ontstaan vier haploide spermacellen
waarvan er twee getekend zijn namelijk elk één van
de twee verschillende types. De eicel kan nu óf met het
ene óf het andere type spermacel samengaan en het
resultaat is dat of een jongetje (XY) of een meisje (XX)
wordt geboren
cellen verwijderd zodat uit iedere diploïde cel
nu vier haploide cellen worden geproduceerd
die tenslotte in een laatste stap hun uiteindelij-
ke vorm krijgen. In de normale situatie heeft
de helft van de spermacellen een X-chromo-
soom en de andere helft een Y-chromosoom.
De kans op een XX-paar chromosomen, dus
een meisje, of een XY-paar, een jongen, is
na bevruchting van de eicel, dus even groot
(Figuur één). Hiermee is de vraag in de titel
beantwoord maar moet het mechanisme dat
het embryo ter beschikking heeft om de schei-
ding - meisje of jongen - tot stand te brengen
nog worden besproken.
Essentiële eiwitten
Een speciale eigenschap van spermacellen is
dat ze gedurende hun vorming in grote aan-
tallen aan elkaar verbonden blijven en allerlei
producten van hun cytoplasma kunnen uit-
wisselen. Die producten hebben ze nodig om
tot volle wasdom te komen. Pas in het laatste
stadium als ze een enkelvoudige cel moeten
worden gaan ze los van elkaar. Daardoor kan
een spermacel met het Y-chromosoom ook de
essentiële eiwitten krijgen die alleen worden
gecodeerd door genen op het X-chromosoom.
Het gevolg is dat alle spermacellen, dus zowel
de haploide X- als de haploide Y-cellen in
hun cytoplasma alle producten bevatten die
in diploïde cellen voorkomen. Als de sperma-
cel en de eicel zijn samengevloeid begint het
embryo zich te vormen en daarin vinden we al
die producten terug in de diploïde cellen (XX
of XY). Sommige van die producten dwingen
differentie naar testikels af en andere geven de
voorkeur aan eierstokvorming.
Hormonen
Hoe zorgt het embryo ervoor dat een goede
keuze wordt gemaakt? In het embryo groeien
al vroeg orgaantjes die zijn voorbestemd om
óf tot testikels uit te groeien óf tot eierstok-
ken; een keuze is dus in eerste instantie nog
niet gemaakt. Om de geslachtelijke informatie
 Nummer 5
Patiëntenzorg 13 10 maart 2010

in goede banen te leiden heeft het embryo de

keuze tussen twee trajecten van differentiatie,
één waarbij het orgaantje tot een testikel
uitgroeit terwijl in het andere traject een
eierstok wordt gevormd. In de XY-cellen
met het mannelijk chromosoom Y wordt het
eerste traject gevolgd en in de XX-cellen
het tweede (Figuur twee). Hormonen zorgen
voor de meer uiterlijke kenmerken van het ge-
slacht. Met moderne methoden van de gene-
tica (genomics) heeft men bij de mens, maar
vooral ook door de studie bij muizen, een ge-
detailleerd beeld gekregen van de genen en
producten die in beide trajecten een rol spe-
len. Het mannelijke traject (XY) begint met de
activering van het gen SRY (sex-determining
region Y) dat het eiwit SRY produceert. Dit
activeert een ander gen, SOX9. Het gevolg is
een cascade van chemische reacties die leidt
tot testikelvorming. SOX9 zorgt ervoor dat
het vrouwelijke traject niet aan bod komt door
blokkering van essentiële genen en producten
in dat traject. In XX-cellen wordt het vrouwe-
lijk traject gevolgd en is het juist SOX9 dat
wordt geblokkeerd en testikelvorming is dan
uitgesloten. Daarbij spelen de genen RSPO1,
WNT4 en FOXL2 een belangrijke rol. In
zeldzame gevallen kan er toch wat SOX9 in
XX-cellen terecht komen; dit heeft direct
een meer of minder sterke invloed op de ge-
slachtskenmerken. Evenzo is dit het geval met
de XY-cellen als de productie van SOX9 niet
goed op gang komt; dan verschijnen de sek-
suele kenmerken van een vrouw in plaats van
een man. Het was Aristoteles die dacht dat de
temperatuur van de man tijdens de paring het
Figuur twee laat zien dat in het embryo organen zitten
die differentiëren naar een testikel als hun cellen
XY chromosomen hebben. Dan wordt het bovenste
traject gevolgd. Het gen SRY wordt geactiveerd en
codeert voor het eiwit SRY dat op zijn beurt het gen
SOX9 activeert. Dit blijft lange tijd actief. Hebben de
cellen XX chromosomen dan worden de genen WNT4
en RSP01 actief en wordt ßcatenine geproduceerd.
Betekent hier: versperring. In het XXtraject wordt
SOX9 geblokkeerd door ßcatenine waardoor testikel-
vorming wordt verhinderd. Na de geboorte wordt
ßcatenine minder actief en zorgt FOXL2 er voor dat
SOX9 geblokkeerd blijft. Omgekeerd worden in het XY-
traject ßcatenine en FOXL2 door SOX9 geblokkeerd.
geslacht van de nakomeling bepaalde. We we-
ten nu dat het de X- en Y-chromosomen zijn
die dat doen. Maar bij lagere organismen kan
inderdaad de temperatuur invloed hebben op
het aantal mannetjes of vrouwtjes dat wordt
verwekt. Dit komt onder meer voor bij reptie-
len, zoals de krokodil, maar hoe dat komt is
nog niet duidelijk.
Door J. Drenth (Haren/Gr.)
St. Elisabeth opent dialysecentrum Waalwijk
St. Elisabeth Ziekenhuis Tilburg opent maan-
dag 5 juli een dialysecentrum in de gemeente
Waalwijk. De locatie is Medisch Centrum
Koetshuis op Landgoed Driessen. Het zieken-
huis is met de zorgverzekeraars CZ en Univé-
VGZ-IZA-Trias tot overeenstemming gekomen
over de bekostiging van de dialysebehande-
lingen.
Het St. Elisabeth Ziekenhuis heeft met de
zorgverzekeraars goede afspraken gemaakt
over het aantal dialysepatiënten en de vergoe-
dingen, waardoor niets de opening van het
nieuwe Dialysecentrum nog in de weg staat.
Steeds meer dialysepatiënten doen een beroep
op de afdeling Dialyse van het St. Elisabeth
Ziekenhuis. Hierdoor is uitbreiding van het
aantal dialyseplaatsen noodzakelijk. Omdat
veel patiënten in de regio Waalwijk wonen,
heeft het ziekenhuis besloten daar een extra
centrum te realiseren. In de nieuwe ruimte
komen tien dialysestoelen. Omdat elke stoel
door meerdere patiënten per week kan worden
gebruikt, kunnen wekelijks tientallen patiën-
ten er hun bloed laten zuiveren.
Predialyse
In het nieuwe dialysecentrum wordt ook
gestart met een polikliniek Predialyse. Die is
bedoeld voor patiënten waarvan de nierfunc-
tie achteruit gaat en waarbij een niervervan-
gende functie op termijn noodzakelijk kan
zijn. Door behandeling in de polikliniek wordt
geprobeerd de nierfunctie zo lang mogelijk te
behouden, tot het moment dat dialyse nood-
zakelijk wordt. Dit gebeurt door regelmatig
de bloedwaarden te bepalen en hier medica-
tie en dieet op af te stemmen. Omdat de regio
Waalwijk een belangrijke toeristische functie
heeft, staan de deuren van het nieuwe centrum
ook open voor vakantiedialyse. Dit betekent
dat nierpatiënten uit binnen- en buitenland
er tijdelijk terecht kunnen om zich te laten
dialyseren.

Maastricht werkt met O-ARM

De eerste Nederlands mobiele CT-scanner is
begin januari geplaatst in de operatiekamers
van het academisch ziekenhuis Maastricht.
In eerste instantie gaan neurochirurgen en
orthopeden ermee werken binnen het wervel-
kolom (Spine) centrum dat in Maastricht wordt
ingericht. Donderdag 25 februari is de eerste
patiënt succesvol geopereerd. Neurochirurg
dr. Henk van Santbrink en orthopeed prof.dr.
Lodewijk van Rijn zijn enthousiast over deze
zogeheten O-arm: “Hèt grote voordeel is dat
je nu kunt werken met driedimensionale beel-
den die je tijdens de operatie kunt maken.”
De O-ARM wordt met name ingezet bij
ingewikkelde rugoperaties waarbij veel
schroeven en platen worden gebruikt. “Je kunt
het vergelijken met een modern en nauwkeu-
riger navigatiesysteem waardoor we sneller,
veiliger maar vooral ook patiëntvriendelij-
ker kunnen werken”, lichten Van Santbrink
en Van Rhijn toe. “Het navigatiesysteem
van deze scanner zorgt er eveneens voor dat
de chirurg aan de hand van ‘real time’ beel-
den, met een ongelooflijke precisie zijn weg
vindt. Je ziet je instrumenten op de beelden
die ook nog eens 3-D zijn. Dit is uitermate
belangrijk wanneer je moet werken in de
onmiddellijke nabijheid van zenuwweefsel
of bij prothesechirurgie.” De O-ARM maakt
tijdens een neurochirurgische ingreep in real
time (dertig seconden) beelden, die de ingreep De nefrologen van het dialysecentrum (v.l.n.r.): dr. A.J. Apperloo, dr. S. van Veen en dr. P.L. Rensma.
- zonder enige hinder voor de chirurg of de
patiënt - beduidend preciezer, veiliger, doel-
treffender en dus patiëntvriendelijker maken. Opening LangeLand Huidkliniek
“Zo kan de chirurg al tijdens een complexe
rugoperatie nagaan of zijn werk technisch De afdeling Dermatologie van ´t Lange Land naar de Europaweg was noodzakelijk vanwege
perfect is uitgevoerd. Nog voor hij de wond Ziekenhuis (Zoetermeer) is op 1 maart ver- een tekort aan ruimte door een toename van
sluit kan een driedimensionle botscan worden huisd naar de LangeLand Huidkliniek aan de het aantal patiënten. De nieuwe kliniek biedt
gemaakt om te verifiëren of het werk goed is Europaweg in Zoetermeer. een brede therapeutische zorg onder één dak:
gedaan en bijvoorbeeld alle implantaten cor- de huidtherapeut van SKINSO, bandagist,
rect werden ingebracht”, aldus de twee Maas- De dermatologen van ’t Lange Land Zieken- medisch pedicure, voetzorg, een schoon-
trichtse chirurgen. Voor de nodige controle na huis zijn daar een samenwerkingsverband aan- heidsspecialiste en een priklaboratorium. Het
een operatie moest de chirurg totnogtoe tot gegaan met SKINSO Paramedisch Centrum brede zorgaanbod van de Huidkliniek geeft de
’s avonds of soms zelfs de andere dag wach- voor Huidtherapie, ook gevestigd in het pand. mogelijkheid van one stop shopping.
ten, wanneer de patiënt weer voldoende fit was De verhuizing van de afdeling Dermatologie
voor een nieuw CT-scan onderzoek. Met soms
een nieuwe ingreep als gevolg. Nu kan hij zijn
patiënt met een gerust gemoed uit de operatie- MC|Zuiderzee volledig rookvrij
kamer laten vertrekken.

Risico van minimale lymfeklieruitzaaiingen

Nieuwe kennis over het risico van minimale
lymfeklieruitzaaiingen biedt betere mogelijk-
heden op genezing bij borstkanker. Borstkan-
ker is, mits in een vroeg stadium vastgesteld,
vaak te genezen. Belangrijk is om patiënten
met risicofactoren te selecteren voor aan-
vullende behandeling met medicijnen zoals
chemotherapie of hormoontherapie.
De resultaten van het onderzoek zijn recent
gepubliceerd door het Amerikaans tijd-
schrift The Journal of the National Cancer
Institute. Eerder toonden onderzoekers onder
leiding van prof.dr. Vivianne Tjan-Heijnen,
hoofd Medische Oncologie van de afdeling
Interne Geneeskunde en GROW - School for
Oncology and Developmental Biology van het
Maastricht Universitair Medisch Centrum+,
al met de landelijke MIRROR studie aan,
dat de aanwezigheid van micrometastasen of
geïsoleerde tumorcellen in de lymfeklieren
de genezingskans ongunstig beïnvloeden.
Bovendien lieten de resultaten zien dat die
overlevingskans weer gunstig wordt bijgesteld
door aanvullende behandeling met medicijnen
en dus dat kleine uitzaaiingen een selectiecri-
terium zouden moeten zijn voor aanvullende
behandeling. Dezelfde onderzoekers tonen nu
met nieuw bewijs aan dat de aanwezigheid van
micrometastasen of geïsoleerde tumorcellen
de genezingskans inderdaad ongunstig beïn-
vloedt. In een systematische literatuurstudie
werden de resultaten van vele kleine studies
opnieuw geanalyseerd. Deze analyse heeft
aangetoond dat de aanwezigheid van kleine
okselklieruitzaaiingen de kans op terugkeer MC|Zuiderzee (Lelystad) is sinds 1 maart volledig rookvrij. Er zijn speciale rookcabines buiten de muren van het
van ziekte met een factor anderhalf verhoogt. ziekenhuis geplaatst. Sinds die er staan mag er in het ziekenhuis niet meer worden gerookt. Het verbod geldt voor
iedereen die zich in het gebouw bevindt.
 Nummer 5
10 maart 2010 14 Advertentie

PATIËNTEN Sfeer en Meer: Els Oudijk en Ellen Naafs

• Interieurworkshop ‘Kleur & Stijl’
dinsdag 16 februari 19.30 - 22.00 uur of
dinsdag 2 maart 10.00 - 12.30 uur of

MONITOREN maandag 8 maart 19.30 - 22.00 uur

Locatie: Waddinxveen | € 39,-
www.sfeerenmeer.info | tel. 06 - 11055501

EN JE EIGEN CARRIÈRE BEWAKEN Frisse Wind: Leid Oudemans

• De kunst van het opruimen
dinsdag 16 maart 20.00 - 21.30 uur
TMI ZOEKT • Een slimme planning is het halve werk
UÊÛiÀ«ii}ŽÕ˜`ˆ}i˜Ê­>iÊëiVˆ>ˆÃ>̈iî
Uʜ«iÀ>̈i>ÃÈÃÌi˜Ìi˜
UÊ>˜iÃ̅iÈiʓi`iÜiÀŽiÀÃ
dinsdag 23 maart 20.00 - 21.30 uur
• Waar haal je de tijd vandaan?
dinsdag 30 maart 20.00 - 21.30 uur
• Zo houd je werkdruk onder controle
I’m
UÊÊ}ˆ«ÃÛiÀL>˜`“iiÃÌiÀÃ
UÊʏ>LœÀ>˜Ìi˜
UÊÊ`œŽÌiÀ>ÃÈÃÌi˜Ìi˜
dinsdag 6 april 20.00 - 21.30 uur
Locatie: Gouda | € 40,-
www.frissewind.biz | tel. 0182 - 558867 every
UÊÊ>«œÌ…iŽiÀÃ>ÃÈÃÌi˜Ìi˜
UÊÊ
-
ʓi`iÜiÀŽiÀÃ
UÊʓi`ˆÃV…ÊÃiVÀiÌ>ÀiÃÃiÃ
Ine Mens en werk: Ine Ruijfrok
• Beter beslissen
maandag 15 februari 13.00 -16.30 uur
Locatie: Gouda | € 95,-
woman
>Ê…iÌÊLœÛi˜}i˜œi“`iʓiÌÊÀiVi˜ÌiÊâˆiŽi˜…ÕˆÃiÀÛ>Àˆ˜} • Kennismaking Paardencoaching
dinsdag 16 maart 12.00 - 15.30 uur • Heb je even tijd?
TMI BIEDT
Locatie: Gouda | € 95,- • Ben je toe aan persoonlijke
• Van Wens naar Werkelijkheid
ontwikkeling?
UÊÛ>ÃÌÊ`ˆi˜ÃÌÛiÀL>˜` donderdag 1 en donderdag 22 april 9.30 - 15.00 uur
UÊÛÀˆ…iˆ`ʓiÌÊ`iÊâiŽiÀ…iˆ`ÊÛ>˜Êii˜ÊՈÌÃÌiŽi˜`ÊÃ>>ÀˆÃ Locatie: Gouda | € 249,- • Heb je gewoon zin om iets
• Vrouw en Kracht leuks te doen?
UʓiiÀÊiÀÛ>Àˆ˜}Ê`œœÀÊ>v܈ÃÃii˜`ÊÜiÀŽ donderdag 13 mei 13.00 - 16.00 uur
UÊii˜Ê>Õ̜ÊÛ>˜>vÊÓnÊÕÕÀÊ«iÀÊÜiiŽ Locatie: Gouda | € 65,-
www.inemensenwerk.nl | tel.06 - 24569940 Als vrouw moet je vaak van veel
UÊÃV…œˆ˜}ʜ«Ê“>>Ì
markten thuis zijn.
Colors of your heart: Yvonne Stoevelaar
7iÀŽi˜Êœ«ÊœÕÜʓ>˜ˆiÀt • Ontdek uw persoonlijke kledingstijl Je hebt een baan, een bedrijf,
i˜ÊÛ>ÃÌÊ`ˆi˜ÃÌÛiÀL>˜`ʜvÊii˜Êä‡ÕÀi˜Vœ˜ÌÀ>VÌ° 5 februari 9.30 - 12.00 of 3 maart 9.30 - 12.00 uur een partner, een huis, kinderen…
/iÛi˜ÃÊLi“ˆ``iÌÊ/Ê>Ê>Ài˜ÊۜœÀÊ<<*½iÀðʘÌiÀiÃÃi¶ • Je innerlijk, je uiterlijk
En ondertussen ben je er zelf ook nog!
3 februari 9.30 - 12.00 of 23 maart 9.30 - 12.00 uur
• Shawlknooptechnieken*
"Ê -Ê*,
/ Ê Ê/° 12 februari 9.30-12.30 of 23 februari 20.00-22.00 uur
• De kracht van kleur!
Daarom organiseren wij onder de

Ê /

 , ,Ê Ê Ê<",° donderdag 18 februari 9.30 - 12.00 uur
• ‘Eye opener’ workshop make up*
naam I’m every woman het komende
jaar leuke, interessante workshops,
woensdag 17 maart 9.30 - 12.00 uur
Locatie: Gouda | * € 39,- | € 49,- die je leven zowel privé als zakelijk
ÜÜܰ̓ˆ‡ˆ˜ÌiÀˆ“°˜ www.colorsofyourheart.nl | tel. 06 - 41476988 aangenamer kunnen maken!

Vitaminstore is dé moderne healthspecialist.

Bij ons vindt u de gezondste voedings-
supplementen, de beste merken sportvoeding
en de zuiverste cosmetica.
Vitaminstore verkoopt o.a. de
A-merken, Solgar, Orthica, MDY, EAS,
Dr. Hauschka en Weleda.
Kom eens langs voor een vrijblijvend en
y happy!
d
Every bo
deskundig advies!

7JUBNJOTUPSF
(PVEB
t
-BOHF
5JFOEFXFH

t

,)
(PVEB
U





F
HPVEB!WJUBNJOFTUPSFOM
XXXWJUBNJOTUPSFOM

Werken in de Zorg
Brancheweek zorg
Doel van de brancheweek is om vraag en aanbod van banen in de zorg op zo’n manier bij elkaar te brengen, dat
de kans op succes zo groot mogelijk is.
UWV WERKbedrijf (voorheen CWI) en regio-
nale zorg- en welzijnsinstellingen organiseren
van 15 tot en met 20 maart een brancheweek
voor de zorgsector. Tijdens deze week verzor-
gen de partijen banenmarkten, werkgevers-
bijeenkomsten en bedrijfsbezoeken. Ook is er
aandacht voor leer-werktrajecten en stages.
Sluitstuk van de zorgweek is de Open dag van
de zorg op zaterdag 20 maart.
Doel van de brancheweek is om vraag en aan-
bod van banen in de zorg op zo’n manier bij
elkaar te brengen, dat de kans op succes zo
groot mogelijk is. Het matchen van vraag en
aanbod gebeurt sinds enige tijd ook in zoge-
noemde regionale brancheservicepunten zorg.
UWV WERKbedrijf werkt er samen met zorg-
en welzijnsinstellingen, opleidingscentra,
kenniscentra en gemeenten aan het vervullen
van vacatures. Bedrijven en particulieren
kunnen er terecht met al hun vragen op het
gebied van werk en opleiding. “Door gemeen-
schappelijke bemiddelingspunten in te richten
waar publieke en private partijen samenwer-
ken, halen we optimaal resultaat”, aldus lan-
Merkstrategie in de zorg
Auteur Paul Moers, Kees Sol van Het Oogziekenhuis Rotterdam en Roelf H. de Boer van NVZ.
In het boek ‘Succes is niet voor lafaards’
beschrijft Paul Moers tien aansprekende
en originele marketingoplossingen die een
organisatie kan gebruiken om na de crisis
weer de weg naar groei te vinden. De oplos-
singen worden toegelicht aan de hand van
korte en duidelijke voorbeeldcasussen. Ook
Het Oogziekenhuis Rotterdam wordt in dit
boek als voorbeeld van een organisatie met
lef beschreven.
In Het Oogziekenhuis gaat het om een schijn-
bare paradox van (technische) superspecialist
met een menselijke maat. Zo wil het zich aan
de ene kant continu verder ontwikkelen op
het gebied van technologische (medische)
innovatie, maar aan de andere kant daarbij
ook juist de empatische kant van de zorgver-
15
delijk bedrijfsadviseur Jacques Janssens van
UWV WERKbedrijf. “De regie is hierbij in
handen van lokale en regionale werkgevers
in de zorg. Hun vraag staat centraal. Met als
belangrijkste resultaat dat vacatures sneller
worden vervuld en toeleidingstrajecten wor-
den gerealiseerd.” Er zijn op het moment
zeven regionale servicepunten, onder meer
in Amsterdam en Tilburg. Tijdens de bran-
cheweek openen er nieuwe zorgservicepun-
ten in Breda, Den Haag en Heerenveen. Op
termijn moet elke regio een centraal service-
punt krijgen. Sluitstuk van de brancheweek
voor de zorg is de Open dag voor de zorg op
zaterdag 20 maart 2010. Zorg- en welzijnsor-
ganisaties in Nederland openen dan hun deu-
ren voor het grote publiek. Onder meer de
thuiszorg, de ouderenzorg, de geestelijke ge-
zondheidszorg de gehandicaptenzorg en de
ziekenhuizen houden open huis. Neem voor
vragen en informatie contact op met landelijk
bedrijfsadviseur Jacques Janssens van UWV
WERKbedrijf, telefoon (06) 502 38 758 en
e-mail: jacques.janssens@uwv.nl.
lening aan de patiënt in het oog houden. Dit
komt bijvoorbeeld tot uiting in de angstreduc-
tiefilosofie die centraal staat in alle activiteiten
die het ziekenhuis ontplooit. In samenwerking
met Paul Moers heeft Het Oogziekenhuis
Rotterdam haar merkstrategie verder ontwik-
keld. Op maandag 22 februari is het boek
‘Succes is niet voor lafaards’ van Paul Moers
in Het Oogziekenhuis gepresenteerd. Roelf
H. de Boer, voorzitter van de NVZ vereni-
ging van ziekenhuizen, onderstreepte tijdens
de boekpresentatie ook het belang van merk-
denken binnen de zorg: “In het veranderende
zorglandschap waarbij de vrije marktwerking
onomkeerbaar is, moeten ziekenhuizen zich
steeds meer profileren. Ziekenhuizen moeten
een sterk merk worden en zich verdiepen in de
kennis en kunde van branding.”
Nummer 5
10 maart 2010
Door nieuwe methode sneller aan het werk
VU medisch centrum (Amsterdam) heeft een
methode ontwikkeld die een zieke werknemer
met stressklachten en zijn leidinggevende
helpt knelpunten op het werk te bespreken
en samen op te lossen. Dit gebeurt onder be-
geleiding van een neutrale Arboprofessional.
Door deze nieuwe methode vindt werkhervat-
ting tot ruim twee maanden eerder plaats.
Het gaat hierbij om werknemers die vinden
dat ze weer kunnen werken ook als de klach-
ten nog niet weg zijn. De interventie is niet
effectief bij werknemers die niet van plan
zijn om met klachten aan het werk te gaan.
Dit blijkt uit onderzoek van epidemioloog
Sandra van Oostrom. Zij promoveerde dins-
dag 9 maart bij VU medisch centrum. Jaar-
lijks verzuimt zes procent van de Nederlandse
werknemers als gevolg van stress. De kans is
groot dat dit tot langdurige arbeidsongeschikt-
heid leidt. Van de mensen met een arbeids-
ongeschiktheidsuitkering heeft 35 procent last
van psychische klachten. Het ziekteverzuim
leidt tot hoge kosten voor de maatschappij en
werkgever. Werkhervatting draagt bij aan het
Personeel moet parkeergeld betalen
Medewerkers en medisch specialisten van het
Albert Schweitzer ziekenhuis die werken op
de hoofdlocatie Dordwijk in Dordrecht, gaan
vanaf 5 april betalen om hun auto te parke-
ren in de voor het ziekenhuis gereserveerde
parkeergarage en -terrein aan de Amnesty
Internationalweg. De Raad van Bestuur van
het ziekenhuis heeft dit vorige week per brief
aan het personeel en de specialisten laten
weten. Het tarief bedraagt voor hen één euro
per twaalf uur (voor de meeste betrokkenen
komt dit neer op één euro per werkdag).
De betreffende parkeervoorzieningen zijn
eigendom van de gemeente Dordrecht. Die
heeft in 2007 betaald parkeren ingevoerd in
het gebied rond het toekomstige Gezond-
heidspark en de Sportboulevard, dus ook in
de garage en het tegenovergelegen terrein
die exclusief in gebruik zijn bij het Albert
Schweitzer ziekenhuis. Tot nu toe heeft het
ziekenhuis deze kosten voor zijn medewerkers
gedragen, maar ten tijde van de invoering van
In de rij
De volgende patiënt was een oude ‘Nieuwe
Nederlander’ van allochtone afkomst die
goed Nederlands sprak en zónder cursus al
vanaf de jaren zeventig was ingeburgerd
door hard te werken en zijn belasting te be-
talen. Zijn hele familie kende ik. Zijn zoon
was een middelbare Nieuwe Nederlander van
allochtone afkomst maar toch in Nederland
geboren en zijn kleinzoon van zes maanden
was een geheel nieuwe Nieuwe Nederlander
van Nederlandse afkomst want vader was in
Nederland geboren. Het begint langzamer-
hand knap ingewikkeld te worden. Zou
het niet handiger zijn om degenen met een
Nederlands paspoort gewoon Nederlander te
noemen? De oude baas zou er niet meer mee
geholpen zijn. Hij kwam mij vertellen dat hij
ziek was geworden toen hij in de rij stond bij de
kassa. Pijn op de borstkas en misselijk. Mijn
gedachten gingen uit naar problemen met zijn
hart maar de heer was dermate ingeburgerd
dat hij dat onmiddellijk ontkende. Het was
zijn geest die hem ziek maakte. Hij was boos.
Er was een jonge ‘Oude Nederlander’ van
autochtone afkomst geweest die hem opzij
had geduwd en voor hem was gaan staan. Bij
zijn protest kreeg hij van de jonge vent on-
middellijk antwoord: hoezo waarden en nor-
men, daar hielden ‘jullie’ (hij stond er alleen)
herstel bij stressklachten. Van Oostrom deed
onderzoek naar de participatieve methode
voor werkaanpassing. Met de onderzochte
interventie wordt een snelle, veilige en duur-
zame terugkeer naar werk beoogd voor werk-
nemers die verzuimen met stressgerelateerde
klachten.
Werkaanpassing
In het onderzoek ontving een groep werk-
nemers van Corus, de VU en VUmc de par-
ticipatieve werkaanpassing. Een vergelijk-
bare groep werknemers ontving alleen de
gebruikelijke begeleiding van de bedrijfsarts.
Van Oostrom toont nu aan dat werknemers die
van tevoren van plan waren ook aan het werk
te gaan als klachten nog niet weg zijn, baat
hebben bij het overleg en de werkaanpassin-
gen. Na de participatieve werkaanpassing ver-
zuimden zij maar liefst 65 dagen minder. Het
bedrijf kon zo ongeveer 6.000 euro besparen.
Dezelfde interventie is echter niet (kosten)
effectief wanneer werknemers vinden dat ze
pas aan het werk kunnen als klachten volledig
verdwenen zijn.
het betaald parkeren werd al besloten dat dit
tijdelijk zou zijn.
Kostenpost
De Raad van Bestuur kan zich voorstellen dat
het personeel de betaalplicht ervaart als een
onwelkome kostenpost. Het ziekenhuis kan en
wil deze forse last echter niet langdurig dra-
gen. De kosten worden voor het ziekenhuis
nog eens verzwaard door een naheffing van
de Belastingdienst, die de betaling door de
werkgever beschouwt als loon in natura. Wel
heeft het ziekenhuis voor zijn medewerkers en
artsen zo scherp mogelijk met de gemeente
onderhandeld over de prijs. Het normale par-
keertarief in het gebied bedraagt namelijk één
euro per uur. Medewerkers van het ziekenhuis
gaan één euro per half etmaal betalen, ook als
zij binnen die tijdsduur meer dan eens in- en
uitrijden. Het Albert Schweitzer ziekenhuis
verzorgt zelf de registratie van de parkeeruren
en de inhouding van het geld.
toch nooit rekening mee en dan zeker wel als
‘ze’ haast hadden in de rij etcetera etcetera. Ik
steunde de oude heer door kenbaar te maken
dat ik me kon voorstellen dat hij daar boos
van werd. Weer had ik het niet goed. Derge-
lijke opmerkingen kreeg hij dagelijks, dat
was niets nieuws. Hij was boos op de lange
rij. Er was niemand geweest die ook maar
een vinger had uitgestoken. Niemand die ook
maar een ‘Echte Nederlander’ was geweest.
Peter Leusink, huisarts
www.dehuisarts.info
 Nummer 5
10 maart 2010 16 Advertentie

KLAAR STAAN WORDEN UW PATIËNTEN GASTEN?

De zorg wordt steeds competitiever. Om
patiënten loyaal aan uw ziekenhuis te laten zijn,
geheel onder hun eigen vlag aangeboden,
zonder dat het ziekenhuis er omkijken naar

VOOR ANDEREN moet u hun verwachtingen overtreffen. Jeeves is

met haar diensten reeds tien grote ziekenhuizen
dagelijks van dienst. Deze diensten worden
heeft. Wilt u weten wat Jeeves voor uw
ziekenhuis kan betekenen? Ga naar Jeeves.nl of
neem contact met ons op: 010-4333921.

EN ZELF EEN
CARRIÈRESPRONG MAKEN Parkeerservice
Golfkarservice
TMI ZOEKT
Thuisbrengservice
SPOEDEISENDE HULP Gastheren / vrouwen

VERPLEEGKUNDIGEN Patiënten voor- en

nazorg
TMI BIEDT
UÊÛ>ÃÌÊ`ˆi˜ÃÌÛiÀL>˜`
UÊÊÛÀˆ…iˆ`ʓiÌÊ`iÊâiŽiÀ…iˆ`ÊÛ>˜Êii˜ÊՈÌÃÌiŽi˜`ÊÃ>>ÀˆÃ
UÊʓiiÀÊiÀÛ>Àˆ˜}Ê`œœÀÊ>v܈ÃÃii˜`ÊÜiÀŽ
UÊÊii˜Ê>Õ̜ÊÛ>˜>vÊÓnÊÕÕÀÊ«iÀÊÜiiŽ
UÊÊÃV…œˆ˜}ʜ«Ê“>>Ì
Foto: opening parkeerservice het Oogziekenhuis Rotterdam juni 2008.

7iÀŽi˜Êœ«ÊœÕÜʓ>˜ˆiÀt
i˜ÊÛ>ÃÌÊ`ˆi˜ÃÌÛiÀL>˜`ʜvÊii˜Êä‡ÕÀi˜Vœ˜ÌÀ>VÌ°
/iÛi˜ÃÊLi“ˆ``iÌÊ/Ê>Ê>Ài˜ÊۜœÀÊ<<*½iÀðʘÌiÀiÃÃi¶

"Ê -Ê*,
/ Ê Ê/°

Ê /

 , ,Ê Ê Ê<",° t Jeeves BV t
T 010 43 33 921
t
Haringvliet 92 t
I www.jeeves.nl
t
3011 TH Rotterdam t
E info@jeeves.nl
ÜÜܰ̓ˆ‡ˆ˜ÌiÀˆ“°˜

Hammarplast medicijncupjes:
YeiliJ en Jecerti¿ceerd 
Met medicijnen worden nog steeds veel fouten gemaakt.
De inspectie stelt daarom zware eisen aan de distributie.
Met medicijncupjes kan het volgende fout gaan:
- verwisselen van patiënten en deelrondes
- verkeerde doseringen
- laten vallen en vervuiling

De eisen van de inspectie, in heel Europa afgesproken, zijn daarom:

- juist gebruik van de materialen
- nauwkeurige aanduiding van mililiters
- Ferti¿Feren van de Fupjes per stuk
- erkenning door een Ferti¿Ferende instantie

Als u kiest voor de cupjes van Hammarplast kiest u daarom voor veiligheid:
- de oI¿Fiële Ferti¿Fering KeeIt plaats gevonden
- meerdere kleuren per deelronde
/2* , 0(',&$/ - 25 ml en 30 ml verkrijgbaar
Medische producten en informatie bij de patiënt

- er zijn ook dispensers en deelbladen verkrijgbaar.

U kunt de cupjes bestellen bij
per stuk
Logimedical B.V. 3 7 , 5 0
voorKeen $zimed nieuw: €
Molenbaan 6 dispensers voor cupjes l l
2908 LM Capelle aan den IJssel 30m 25m
T 010 – 258 29 29
I www.logimedical.nl

Patiëntenzorg
Minder reanimaties
Een van de OK's van het Albert Schweitzer ziekenhuis.
De invoering van twee ‘Spoedinterventie-
teams’ (SIT) in het Albert Schweitzer zieken-
huis heeft op de kleinere ziekenhuislocatie
Zwijndrecht geleid tot een spectaculaire
daling in het aantal reanimaties bij klinische
patiënten. Dit waren er zeventien in 2007, acht
in 2008 en nog maar vier in 2009.
Het SIT fungeert als ‘vooruitgeschoven post’
van de Intensive Care (IC). Het team kan met
spoed worden opgeroepen door personeel
van verpleegafdelingen, wanneer een opge-
nomen, ernstig zieke patiënt aan één of meer
kenmerken voldoet die een voorbode zouden
kunnen zijn van een plotse verslechtering van
zijn of haar toestand. In zo’n geval gaat een
intensivist (IC-specialist) of een arts van de
Spoedeisende Hulp samen met een IC-ver-
pleegkundige onmiddellijk naar de patiënt op
de verpleegafdeling toe. Dit gebeurde tussen
mei 2008 en januari 2010 in Zwijndrecht 117
keer en op de locatie Dordwijk in Dordrecht
99 keer. In circa de helft van dit aantal geval-
len zag het SIT inderdaad aanleiding om de
patiënt over te brengen naar de IC. Uit de
eerste statistieken blijkt dat met deze handel-
wijze inderdaad een ernstiger afloop wordt
voorkomen. Het SIT werd actief in mei 2008
in de beide ziekenhuislocaties waar klinische
patiënten verblijven. Intensivist en medisch
kwaliteitsmanager Ralph So acht het op grond
van dit resultaat ‘ondenkbaar’ dat het SIT ooit
nog verdwijnt. "Deze trend in het aantal reani-
maties is heel mooi.”
Kleinere ziekenhuizen
Dat het SIT in Zwijndrecht vaker wordt op-
geroepen, terwijl deze locatie half zo groot
is als Dordwijk, komt volgens So doordat op
Dordwijk ’s nachts en in weekeinden meer
Mammapoli Kennemer Gasthuis vijf jaar
Op 1 maart is het vijf jaar geleden dat de
mammapoli van het Kennemer Gasthuis in
Haarlem startte. Ter gelegenheid hiervan is
onder 300 patiënten een tevredenheidonder-
zoek gehouden. De patiënten die de afgelo-
pen jaren onder behandeling zijn geweest ge-
ven het ziekenhuis een ruime acht. Met name
de verpleegkundigen op de polikliniek krijgen
een pluim.
Van de ondervraagden gaf 85 procent aan dat
zowel artsen als verpleegkundigen hen het
gevoel geven dat zij de beste zorg en behande-
ling kregen. Datzelfde percentage gaf ook aan
dat het duidelijk is bij wie zij terecht kunnen
voor vragen. Ruim negentig procent vindt
dat artsen en verpleegkundigen over de juiste
17
specialisten aanwezig zijn die tussentijds
kunnen worden geraadpleegd door verplegend
personeel. Een SIT zou om die reden vooral
geschikt kunnen zijn om de kwaliteit van zorg
in (alle) kleinere ziekenhuizen fors te laten
stijgen, stelt So. "Die kwaliteit neemt ver-
volgens nog meer toe, wanneer je - zoals wij
doen - achteraf elke SIT-melding grondig ana-
lyseert en daarna terugkoppelt naar afdelingen
en behandelaars of de melding te voorkomen
was geweest en zo ja, hoe. Zo bereik je een
optimaal leereffect.”
Alarmsignalen
So legt uit wat aan de invoering van het SIT
voorafging. “Na een reanimatie van een op-
genomen patiënt kun je bijna altijd achteraf
vaststellen dat in de acht à twaalf uur daar-
vóór alarmsignalen waarneembaar waren:
bijvoorbeeld in de hart- of ademfrequentie,
het bewustzijn of de urineproductie. Dat is al
langer bekend, er is in Amerika veel onder-
zoek naar gedaan. Sinds 2004 scholen wij
verpleegkundigen dan ook in het kennen en
herkennen van deze signalen. Zij zijn daar
goed in, zoals ook blijkt uit het feit dat in de
helft van de gevallen waarin het SIT werd ge-
beld, hun zorg terecht was. In 2008 hebben we
in het Albert Schweitzer ziekenhuis de pro-
cedure aangescherpt en het SIT in het leven
geroepen, om met spoed opvolging te geven
aan een oproep vanaf een verpleegafdeling.”
Op Dordwijk waren de reanimatiecijfers bij
klinische patiënten 33 in 2007, 28 in 2008 en
32 in 2009. Hier is (nog) geen daling zicht-
baar. So: “Dit kan komen doordat op Dord-
wijk structureel meer artsen aanwezig zijn,
maar misschien had het SIT wel vaker mogen
worden opgeroepen. Dat onderzoeken we nu.”
kennis en ervaring beschikken en dat zij daar-
naast ook vriendelijk zijn. Als verbeterpunt
werd de aandacht van zorgverleners aan fami-
lie en vrienden van de patiënten genoemd. De
mammapoli van het Kennemer Gasthuis was
vijf jaar geleden één van de eersten in zijn
soort. Sinds die tijd zijn er 1250 patiënten be-
handeld en is de zorg voortdurend uitgebreid
en verbeterd. Zo krijgen alle patiënten bijvoor-
beeld psychosociale begeleiding aangeboden.
Naast de reguliere radiologische onderzoeken
zoals mammografie, echo en MRI wordt ook
gebruik gemaakt van vacuüm biopsie en MRI
geleide biopten. Deze methoden versnellen
het stellen van de diagnose en verminderen
het aantal diagnostische operaties.
Nummer 5
10 maart 2010
SKB zegt ‘ja’ tegen donorregistratie
Het Streekziekenhuis Koningin Beatrix (SKB) tijdens het opnamegesprek gevraagd naar
in Winterswijk ondersteunt de landelijke registratie in het donorregister. Het doel ervan
campagne voor orgaandonatie, Nederland is bewustwording bij patiënten, vertelt dona-
zegt JA. Het ziekenhuis wil bezoekers en tiefunctionaris Irma Asschert. Met de oproep
patiënten stimuleren om zich te registreren op de beeldschermen aan patiënten en bezoe-
in het donorregister. Registratie betekent dat kers om zich te registreren, gaat het zieken-
iemand zich kan inschrijven als donor, maar huis een stap verder. Het SKB richt zich daar-
ook kan aangeven dit niet te willen. mee actief op patiënten en bezoekers van het
ziekenhuis. “Registratie in het donorregister is
Via promotiebeelden en teksten op de scher- belangrijk, voor de patiënt zelf en voor zijn
men van SKB tv, die in alle wachtruimtes van naasten”, licht Irma Asschert toe. “Want door
de poliklinieken en in de buitenpoliklinieken registratie van de keuze kan er geen misver-
hangen, wil het ziekenhuis mensen bewust stand bestaan over de wens van de overledene
maken van het belang van donorregistratie. betreffende orgaan- en weefseldonatie."
In het SKB worden patiënten al sinds jaren
Donatiefunctionaris Irma Asschert bij één van de posters van de landelijke campagne: “Registratie in het donor-
register is belangrijk, voor de patiënt en voor zijn naasten.”
RKZ start buikspoeling voor nierpatiënten
Het Dialysecentrum Beverwijk, dat onderdeel thuis kan worden uitgevoerd. Vooraf wordt
is van het Rode Kruis Ziekenhuis, is gestart er een slangetje in de buikholte geplaatst, dat
met buikspoeling voor nierpatiënten (perito- daar permanent blijft zitten. Via deze ingang
neaal dialyse). Dit is een methode van spoelen kan men schone vloeistof in de buikholte laten
die thuis kan worden uitgevoerd. lopen. De vloeistof neemt de afvalstoffen
uit het bloed mee. Na een paar uur wordt de
Bij nierpatiënten werken de nieren niet vloeistof weer uit de buik gehaald en wordt er
goed of helemaal niet. Dat heeft tot gevolg nieuwe, schone 'ingelopen'. Dat wordt vier of
dat het bloed niet wordt gereinigd. Als de vijf keer per dag herhaald. Het spoelen blijft
nieren (bijna) helemaal zijn uitgevallen moet belastend, maar kan in dit geval wel thuis wor-
het reinigen kunstmatig worden overgeno- den uitgevoerd. Patiënten kunnen de wisselin-
men. Dat kan via hemodialyse; patiënten gen overdag handmatig uitvoeren, of 's nachts
komen in dat geval drie keer per week naar door een machine laten doen. De keuze voor
het Dialysecentrum om een dagdeel aan een de een of andere methode van dialyse kunnen
machine te liggen die het bloed weer reinigt. patiënten tot op zekere hoogte zelf maken.
Een andere optie is peritoneaal dialyse, die
Beertjes voor dappere kinderen
Jeugdige patiëntjes van Maasziekenhuis Pantein in Boxmeer werden woensdag 24 februari verrast met teddyberen
en ballonnen. Het bestuur van de stichting ‘Dappere Dodo’ vestigde zo de aandacht op de opening van het nieuwe
pand van de Dappere Dodo’s in Helmond. De stichting Dappere Dodo’s is een initiatief van de Jan Schoo Charity
Foundation. De stichting steunt kinderen van nul tot achttien jaar die bepaalde plannen willen realiseren, maar
daar door allerlei omstandigheden - bijvoorbeeld ziekte of een gebrekkige thuissituatie - niet op eigen kracht in
kunnen slagen. Op de foto is de pasgeboren Sayenna de Jager te zien.
 Nummer 5
10 maart 2010 18 Zorgkalender

WIJZER
in de
ZORG
Congressen, seminars, cursussen
MediSign
AGENDA Gebaart u mee?!
Auri Signum Mani leert u omgaan
Donderdag 11 maart met; doven, slechthorenden
• Symposium ‘Hart in beeld’ en anderstaligen
Julianalaan 16 • Organisatie: Werkgroep Educatieve Symposia (W.E.S.), regio Rotterdam middels gebaren
3171 CH Poortugaal • Locatie: Rotterdam, ‘Engels’, grandcafé, restaurants en zalen, van 9.00 tot 16.15 uur
• Kosten: 60 euro bij voorinschrijving, 70 euro aan de zaal
mobiel 06 - 29 30 16 03 • Aanmelden: wes.rotterdam@xs4all.nl Voor een work-
tel/fax 010 - 851 98 91 shop of cursus
• Informatie: www.wes-rotterdam.nl
e-mail karstensecretariaat@gmail.com Bel 06-47177131
of mail naar:
Vrijdag 12 maart info@aurisignummani.nl
• Cursus ‘Mediastinale Lymfeklier Diagnostiek’
• Bestemd voor cardiothoracaal chirurgen, longchirurgen en longarsten
DE GOUDSE SCHOUWBURG •
•
Locatie: Nijmegen
Informatie: www.paogheyendael.nl, j.vanwerven-nobel@paog.umcn.nl Typeservice Kruger
in het Groene hart van Nederland
Woensdag 17 maart
Dé ideale locatie voor o.a. • Seminar ‘Zorgen dat het goed is! Effectief werken aan een veilige zorgomgeving’
congressen, bedrijfsfeesten • Locatie: Ede, Reehorst
en seminars • Organisatie: TNO
• Informatie en aanmelden: www.tno.nl/congreszorgenbouw
Makkelijk bereikbaar met openbaar
vervoer en meer dan 1000
parkeervoorzieningen binnen een Donderdag 18 maart
loopafstand van 5 minuten. • Symposium ‘Zicht op kwetsbare ouderen’
• Locatie: Auditorium Vrije Universiteit Amsterdam
Voor meer informatie kijk op • Informatie: www.VUmc.nl/symposiumouderen
www.goudseschouwburg.nl
of bel: 0182-513353 Dinsdag 23 maart
• Symposium ‘E-health ondernemerschap simplistisch?’
Tot ziens in • Locatie: Humanitas Akropolis, Achillesstraat 290, 3054 RL
De Goudse Schouwburg!
Rotterdam(routebeschrijving: zie www.humanitas.nu), van 16.00 tot 18.00 uur
• Deelname: kosteloos Concert- en congresgebouw
• Aanmelden: wveldhoen@stichtinghumanitas.nl of telefoon (010) 461 53 49

Woensdag 24 maart de Doelen

• Symposium ‘Parasomnia - vreemde gedragingen in de slaap’ Antwoordnummer 1544
• Locatie: Amsterdam, De Balie, aanvang 14.00 uur
• Organisatie: Kosmos uitgevers
3000 WB Rotterdam
• Meer informatie: www.kosmosuitgevers.nl telefoon 010 2171700
Dinsdag 30 maart tot en met donderdag 1 april
• Vakbeurs ‘Zorg & ICT’

Adverteren? •
•
•
Locatie: Utrecht, Jaarbeurs, hal 1, aanvang 10.00 uur
Toegang: gratis na aanmelding
Informatie en aanmelden: www.zorg-en-ict
Uw advertentie in een
oplage van 25.000 Woensdag 31 maart
• ‘Onverklaard maakt onbemind. Beter omgaan met moeilijk verklaarbare
exemplaren? somatische klachten’
Bel voor meer informatie met • Locatie: Stadion Galgenwaard, Utrecht, van 15.00 tot 21.00 uur
Laura Fuykschot, 0182 - 322 470 • Kosten: 395 euro, inclusief diner
Dennis Thiemann, 0182 - 322 451 • Informatie: www.medilex.nl
Het platform voor
ICT toepassingen en diensten
9 ( 5 6 & + , - 1 7  * 5 $7 , 6  7 : ( ( : ( . ( / , - . 6  2 3  : 2 ( 1 6 ' $ *  , 1 $ / / (  = , ( . ( 1 + 8 , = ( 1  , 1  1 ( ' ( 5 / $ 1 '  ( 1  2 3  , 1 7 ( 5 1 ( 7
in de zorgsector

De Zorg Carrière Beurs: 30 maart van 10.00 - 17.00 uur

Hij is er weer. 21 & 22 mei 2010

31 maart van 10.00 -17.00 uur

Okura Hotel Amsterdam 1 april van 10.00 van 16.00 uur

Cursusruimte te huur! Zet je volgende stap in je zorgcarrière op
Locatie: Crabethstraat 38-D, 2801 AN te Gouda
de tweede Zorg Carrière Beurs. Ga naar 30 maart tot en met 1 april
Tijd: tijdens kantooruren 08.30 tot 17.00 uur
www.zorgcarrierebeurs.nl voor je gratis Jaarbeurs Utrecht
Deelnemers: maximaal 10 deelnemers toegangskaart.
Informatie: Gouda Media Groep,
tel. 0182 - 322 456
Zie ook www.goudamediagroep.nl www.zorg-en-ict.nl

Service
Illustrator Kresse
krijgt eigen museum
Al jarenlang verzamelt Frits van der Linden
(chirurg in het Groene Hart Ziekenhuis in
Gouda) werk van illustrator en striptekenaar
Hans Kresse (vooral bekend van zijn serie
Eric de Noorman en zijn kleurrijke tekeningen
voor de omslagen van de Arendsoogboeken).
Inmiddels heeft Van der Linden zoveel mate-
riaal bij elkaar dat hij de benedenverdieping
van zijn woonhuis aan de Turfmarkt 20 als
museum heeft kunnen inrichten. Op zaterdag
29 mei is de officiële opening van dit nieuwe
museum.
Hoewel de opening nog even op zich laat
wachten, is het museum al zo goed als
klaar. Aan de wanden hangen onder meer
originele tekeningen die bedoeld waren voor
omslagen van boeken en tijdschriften. In de
vitrines liggen originele strips, (strip)bla-
den en andere materialen die herinneren aan
Kresse. Hans Kresse (1921-1992) was een
enorm productief tekenaar. Dat wordt bij een
rondgang door dit museum wel duidelijk. Hij
begon zijn tekencarrière op zeventienjarige
leeftijd met het verhaal Tarzan van de apen.
Een tekenopleiding heeft hij niet gehad. Zijn
meest bekende werk, Eric de Noorman, ver-
scheen in allerlei dagbladen en bereikte zo
een miljoenenpubliek. Hij maakte later ook
de strips ‘Erwin’, ‘Xander’ en ‘Vidocq”.
Ook zijn werk als illustrator was zeer be-
langrijk. Hij maakte omslagen en illustraties
Uitslag lezersactie SEA LIFE
Op de lezersactie voor SEA LIFE in Scheveningen is massaal gereageerd. De vraag ‘Welk
diersoort heet ook wel de Selachimorpha?’ bleek niet moeilijk te zien. Iedereen wist het
juiste antwoord: haaien. De volgende personen krijgen twee kaartjes thuisgestuurd: Morio
Neshat (Haarlem), Raymon Heemskerk (Den Haag), Rian van der Heijden (Sint-Oeden-
rode), Tineke Melger (Grootebroek) en Thea de Groen (Vlaardingen).
19
voor tijdschriften en boeken, zoals Margriet,
Revue, Pep, Donald Duck en Arendsoog.
Vikingen
Het eerste werk waarmee Frits van der Linden
in aanraking kwam, was Eric de Noorman.
Zijn oudere broers verzamelden de strip. “De
strip is goed geschreven en de tekeningen zijn
zo enorm mooi. Dat pakte me. Ik ben toen
ook strips van Kresse gaan verzamelen.” Met
die hobby is hij nooit meer gestopt. Een jaar
of twintig geleden begon hij met het verza-
melen van de originele tekeningen. “Kresse
had twee fascinaties: de Vikingen en de
Noord-Amerikaanse Indiaan.” Dat is in het
museum duidelijk terug te zien. Twee keer
heeft Kresse een prijs ontvangen voor zijn
oeuvre. Dat was in 1977 toen hij in Frankrijk
de Prix Alfred ontving voor het beste buiten-
landse oeuvre. Een jaar eerder, op 18 septem-
ber 1976, ontving Kresse in Gouda de Strip-
schapsprijs voor zijn werk. Zijn bezoek aan
Gouda en een signeersessie in Den Haag, zijn
de enige twee keren dat Kresse in Nederland
naar buiten trad. Hij hield er niet van om in de
publiciteit te staan. Van die beide optredens
zijn foto’s terug te vinden in het museum.
Het museum aan de Turfmarkt 20 zal alleen
op afspraak te bezoeken zijn. Kijk voor meer
informatie op www.kressemuseum.nl.
Door Marja den Otter
Nummer 5
10 maart 2010
Colofon
Concert NKK
Uitgever, tevens redactie-adres:
Het Nederlands Kamerkoor (NKK) heeft vier Gouda Media Groep B.V.
componisten uitgenodigd om een nieuw werk Crabethstraat 38 D, 2801 AN Gouda
voor koor plus een enkel solo-instrument te T (0182) 322456
F (0182) 322466
schrijven. Het resultaat hiervan is te horen
E redactie@ziekenhuiskrant.nl
tijdens uitvoeringen op 16 maart (Amsterdam), Eindredactie:
17 maart (Gouda) en 19 maart (Utrecht). Marja den Otter
Opmaak en fotografie:
Gespeeld en gezongen worden stukken van Gouda Media Groep B.V.
Advertentieverkoop:
Aubert Lemeland (met altviool), Patrick
Gouda Media Groep B.V.
Burgan (met fluit), Philippe Gouttenoire (met T (0182) 322 451
duduk) en Calliope Tsoupaki (met flügelhorn). E info@ziekenhuiskrant.nl
De melancholische altviool bij Lemeland Mw. Anneke de Pater
wordt afgewisseld met een virtuoos fluitcon- Mw. Laura Fuykschot
Dennis Thiemann
cert van Burgan. Gouttenoire creëert een beto-
Alhoewel deze krant met de grootst mogelijke zorg is
verende atmosfeer met het warme, klaaglijke samengesteld, kan geen van betrokken partijen aansprake-
timbre van de duduk, een traditioneel houten lijk worden gesteld voor eventueel voorkomende fouten.
blaasinstrument afkomstig uit Armenië. En Algemene servicevragen:
de Grieks-Nederlandse Tsoupaki levert een Maandag tot en met vrijdag van 9.00-16.00 uur; telefoon
(0182) 322 456 of mail naar: info@ziekenhuiskrant.nl
expressief en gepassioneerd werk af voor
Abonnementen
de zangerige flügelhorn, op een gedicht van Adres: Crabethstraat 38-D, 2801 AN Gouda
Pablo Neruda. Vier fascinerende combinaties T (0182) 322 456
van koor met eminente solisten. E info@ziekenhuiskrant.nl
Prijzen: per jaar 74,20 euro
Redactie/tips:
Concertagenda
Tips, een tekst of een persbericht kunt u mailen naar
Dinsdag 16 maart 20.15 uur redactie@ziekenhuiskrant.nl
Amsterdam, Muziekgebouw aan ‘t IJ De redactie houdt zich het recht voor om artikelen niet te
23 euro/ 18,50 euro cjp/stadspas. Reserveren (020) plaatsen of in te korten.
788 20 00 Verspreiding:
De krant wordt tweewekelijks beschikbaar gesteld in het
Woensdag 17 maart 20.00 uur
personeelrestaurant van alle ziekenhuizen in Nederland.
Gouda, St. Janskerk Daarnaast wordt de krant toegestuurd aan leidinggeven-
18 euro / 12 euro CJP. Reserveren (020) 578 79 78 den onder wie de hoofden inkoop in de ziekenhuizen.
(NKK) De oplage bedraagt 25.000 exemplaren.
Vrijdag 19 maart 20.15 uur Webkrant:
De krant kan ook geraadpleegd worden via
Utrecht, Pieterskerk
www.ziekenhuiskrant.nl. Hierop staat dagelijks actueel
18 euro / 12 euro CJP. Reserveren (020) 578 79 78 medisch nieuws.
(NKK) Komende verschijningsdata 2010:
Tweewekelijks. Klik op:
www.ziekenhuiskrant.nl/verschijning
Gooi je hengel uit op Bezorging:
Visma 2010
Bezorgklachten kunt u mailen naar
info@ziekenhuiskrant.nl of bel (0182) 322456
Bezoek van 25 tot en met 28 maart Visma; ook VisTV presentatoren Ed Stoop en Marco
de grootste hengelsportbeurs van Europa Kraal weer aanwezig. Voor kinderen tot
in Ahoy Rotterdam. Maar liefst 17.000 m2 dertien jaar is toegang tot Visma gratis.
hengelsportplezier onder een dak.
Openingstijden
Een dagje Visma is de ideale dag uit voor het Donderdag 25 maart 10.00 tot 22.00 uur
hele gezin. Scoor de mooiste koopjes, test de Vrijdag 26 maart 10.00 tot 22.00 uur
nieuwste producten, kies een stoere visvakan- Zaterdag 27 maart 10.00 tot 17.00 uur
tie of oriënteer je op de meest uiteenlopende Zondag 27 maart 10.00 tot 17.00 uur
boten. Visma verrast bovendien met een boor- Voor meer informatie www.visma.nl.
devol beursprogramma. In-
teressante lezingen in het
BeetTheater, spectaculaire
demo’s op de castingbaan en
interactieve workshops op
de nieuwe visstekken. Hier
waan je je langs de waterkant
terwijl experts je de beste
tips & tricks bijbrengen op
het gebied van karpervis-
sen, roofvissen, vliegvissen,
zeevissen en witvissen. Ook
voor kinderen is er van alles
te beleven. Specialisten van
Sportvisserij Nederland be-
geleiden hen bij het maken
van tuigjes, onderlijnen en
kunstvliegen én geven alle
kinderen een goodiebag vol
hengelsportmateriaal mee
naar huis. Natuurlijk zijn
Prijsvraag voor gratis kaartjes
Visma heeft een nieuw initiatief gelanceerd:
www.sterkevisverhalen.nl. Hét online platform waar
hengelsporters met hun visverhaal, hengelsportfoto of vis-
video mooie prijzen kunnen winnen. Jij maakt ook kans
op een mooie prijs! Win twee vrijkaarten voor Visma 2010
door antwoord te geven op de vraag: ‘Wat is jouw sterk-
ste visanekdote?’ Stuur je antwoord voor 18 maart naar
info@ziekenhuiskrant.nl. De vijf sterkste verhalen worden
beloond met twee vrijkaartjes.
 Nummer 5
10 maart 2010 20

Hij is er weer.

De Zorg Carrière Beurs: 21 & 22 mei 2010 Okura Hotel Amsterdam

De tweede Zorg Carrière Beurs staat voor de deur. Met nog meer banen, workshops en kansen om interessante werkgevers
persoonlijk te spreken. Maar je kunt er ook loopbaanadvies krijgen en een overzicht van alle opleidingsmogelijkheden
Ben jij toe aan de volgende stap in je zorgcarrière? Dan is dit de gelegenheid om je te oriënteren, informeren, inspireren
of gelijk te solliciteren. Meld je aan op www.zorgcarrierebeurs.nl voor je gratis toegangskaart.