LINGUA LATINA PER SE ILLUSTRATA

ACORDE CON EL MCER

(Marco Comn Europeo de Referencia para las Lenguas)
NIVEL A1

CONTENIDOS FUNCIONALES
(CAPITVLA I-XV)

Santi Carbonell, IES COTES BAIXES, Alcoi (Alacant)

ngel L. Gallego, IES VEGAS BAJAS, Montijo (Badajoz)
Mario del Rio, IES ALAGN, Coria (Cceres)

NDICE
-

INTRODUCCIN
LISTADO DE CONTENIDOS FUNCIONALES (CAPITVLA I-XV) DE LLPSI
CONTENIDOS FUNCIONALES POR CAPITVLA Y EJEMPLOS DE ACTIVIDADES
(EXERCITATIONES)

INTRODUCCIN
Francisco Matte Bon1 define los contenidos funcionales de la siguiente forma:
Los contenidos funcionales se usa en la enseanza de idiomas para referirse a los
diferentes actos sociales que un enunciador puede llevar a cabo en la lengua extranjera
(tambin llamados funciones): presentarse, preguntar la hora, pedir permiso, ofrecer, aceptar,
rechazar, etc. Con frecuencia el trmino funcional va asociado con nocional. Este ltimo
adjetivo suele referirse a todo lo que tiene que ver con las diferentes nociones generales y
especficas que tendr que manejar el discente en la lengua extranjera: tiempo, espacio, lugar,
etc.
Una de las formas de acercarse a una lengua extranjera es a travs de los usos y fines del
lenguaje dentro de la comunicacin. Una vez identificadas estas funciones comunicativas,
podemos recoger las expresiones y elementos morfosintcticos (exponentes) que se utilizan
para expresar dicha funcin.
De esta forma podemos acceder de una manera ms rpida y efectiva a un nivel determinado
de competencia lingstica, siempre que estos contenidos funcionales en nuestro caso formen
parte de un todo que incluya contenidos socioculturales o comunicativos, lxicos-semnticos y
gramaticales.
Aplicados al Latn, las ventajas del enfoque funcional son las siguientes:

Ofrece una variedad de matices en una metodologa natural donde el Latn es entendido
como una lengua viva, no una lengua para diseccionar.

Ayuda al alumno a hablar con fluidez y de forma comprensiva.

Asocia los contenidos socioculturales a los diferentes comportamientos.

Francisco Matte Bon, Los contenidos Funcionales y Comunicativos (http://goo.gl/GLFA07).

Nos proporciona herramientas para entender el sentido aadido.

Una determinacin de los contenidos funcionales da una mayor flexibilidad.

Abre nuevas perspectivas para la gramtica.

Pero tambin podemos encontrar los siguientes inconvenientes:

Podemos caer en la tentacin de presentar la lengua de una forma tpica y

precodificada.

Muchos entendern que este acercamiento desde una perspectiva comunicativa

desmerece la visin que tenemos del Latn como una lengua noble y vehculo de
cultura.

Desde el punto de vista de la didctica, es difcil la creacin de actividades en las que el

alumno use la lengua con un mtodo natural, sobre todo en Latn. Hemos de recurrir a
simulaciones de situaciones, en todo caso inventadas.

Siempre se corre el riesgo de que el alumno considere la lengua latina como una serie
de frmulas y frases hechas asociadas a cada contenido funcional, si no unimos estos
contenidos con otros socioculturales, lxicos y comunicativos que le hagan profundizar
en el conocimiento de la lengua y de la cultura asociada a esa lengua.

Este documento explora en una metodologa con contenidos funcionales que sirvan de
complemento a otros contenidos en la bsqueda de una metodologa natural ptima para el
aprendizaje-enseanza del Latn en Secundaria. Nuestros objetivos son pues los siguientes:
1. Identificar los exponentes propios de diferentes contenidos funcionales en la Lengua
Latina, utilizando como base el manual de Hans Oerberg Lingua Latina Per Se Illustrata.
2. Ofrecer modelos de actividades para desarrollar dichos contenidos funcionales.
El objetivo de este trabajo es pues ofrecer a nuestros colegas una serie de exponentes para los
diferentes contenidos funcionales con la intencin de acercar al alumno a un nivel A1 dentro de
la escala que ofrece el MCER.
Las actividades propuestas estn pensadas en su mayora como refuerzo de la prctica oral, es
decir, para utilizarlas en situaciones en las que los alumnos desarrollen su capacidad de
expresin y comprensin oral.
Por ltimo, en algunos captulos hemos aadido nuevas expresiones bajo el epgrafe Disce
haec verba, que consideramos ajustados al nivel del alumno en ese captulo y que amplan su
lxico de forma considerable para que pueda expresarse de una forma ms variada.

CONTENIDOS FUNCIONALES DE LOS CAPTULOS I AL XV DE LLPSI

Aunque este documento se cie fundamentalmente a los captulos I al XV del LLPSI
(Familia Romana), muchos de los contenidos funcionales se van desarrollando gradualmente
a lo largo de todo el manual, y otros aparecen en captulos ulteriores. Citamos por ello tambin
en el siguiente esquema algunos captulos posteriores (marcados en color rojo) que inciden o
desarrollan determinados contenidos.
1. Contenidos funcionales relacionados con la expresin del conocimiento, la opinin, la
creencia y la conjetura
1. Expresar acuerdo y desacuerdo. (Mihi cum Marco convenit; Mihi delectat ambulare- mihi
quoque) [III, V, VI, VIII, XV, XVI, XVII, XX]
2. Expresar probabilidad, posibilidad y duda. (Si in horto manebimus, umidae erimus; si
hoc credis, errabis; Nescio quando Iulius venit; num Germania est in Imperio Romano?;
Nescio quid agam) [XVII, XX, XXIII, XXXIII]
3. Expresar obligacin /necesidad y su falta. (Necesse est domum adire, Oportet te
ambulare) [X, XVII, XIX, XXI]
4. Formular hiptesis y opinin. (Ubi est Medus? Nescio. Fortasse Romae est cum
Lydia; si Syra in speculo se videt, tristis est; aegrotare videtur; Sanus est, ut mihi
videtur; puto te semper recte respondere) [I,VII, VIII, XI, XIV, XVII, XX, XXI, XXIII, XXVI]
5. Informar y describir. (Ubi est pecunia mea? - Davus pecuniam tuam habet, Iulius Marci
pater est; adsum; oves in campo herbam edunt; Perystilum magnum et pulchrum in villa
est; Hic vir, qui in campo ambulat, pastor Iulii est) [Todos]
2. Contenidos funcionales para establecer o mantener el contacto social y expresar
actitudes con respecto a los dems
1. Aconsejar. (Moneo tibi hoc; hoc consilium tibi dabo; noli id facere; Cave canem ;
necesse est, oportet mane advenire) [VIII, X, XI, XVII, XX, XXII, XXVIII, XXIX, XXXI]
2. Ofrecer algo. (visne cibum?; Si vis, iuvare possum) [VII, VIII, X, XIV]
3. Negarse. (Nolo ad campum adire)[VIII, X, XX, XXIII]
4. Aceptar/ declinar una invitacin. (Visne mecum ludere? gratias tibi ago, tecum ibo/
Gratias, sed hoc mihi non convenit) [X, XX]
5. Relatar acontecimientos y conversaciones en el pasado. (Iulius cotidie epistulas ad
Aemiliam scribebat) [XIII, XIX,XXI, XXIV,XXVIII]
6. Saludar/despedirse. Presentarse y responder a una presentacin (Salve, quomodo
vales; vale; Salve, mihi nomen est, nominor, quid est tibi nomen?) [IV, VI, VII, XIV, XV]

7. Formular buenos deseos. (exopto te valere; exopto te bonum iter habere) [XI, XIV, XX,
XXVII]
3. Contenidos funcionales para expresar actitudes y sentimientos ante determinadas
situaciones
1. Expresar estados de nimo y sentimientos (alegra, satisfaccin, esperanza, simpata,
inters...). (gaudeo, tristis, cupio, tua interest hoc; refert maxime; Optime! Gaudeo te
videre, Laetus sum quia medicus abit; Tristis est Iulia si abis, Quintus timet, pes dolet)
[III, IV, V, VI, VII, VIII, IX, X, XI, XII, XIII, XIV, XV, XVI, XVII]
2. Excusarse. (Ignosce mihi, excusa me, noxius sum; mortem doleo, parva res est) [XXI]
3. Atraer la atencin. (Attende! Animadverte! Quaeso, veni ) [III?, IV, V, VII, VIII, IX, XI,
XIV, XV, XVI, XVII]
4. Expresar nuestros deseos y lo que nos gusta o desagrada. (Mihi delectat ad villam
ambulare; minime mihi placet numeros discere; Praefero albam togam; spero bene
agere; Bene est, bene se habet, hoc mihi videtur; hoc omnium interest, nihil refert tua
deliberatio, parvi mei interest )[V, X, XI, XIV, XVI, XXIV, XXX, XXXI, XXXII]
5. Expresar decisin. (Volo id agere) [X, XIII, XVI, XVII]
6. Expresar aprobacin/ desaprobacin. (Optime! Minime!, Feliciter: recte facis; Ita vero,
certe, verum est; Certe pulcherrimae sunt litterae tuae, Sexte! ) [II, III, VII, VIII, XIV, XV,
XVI, XVII]
4. Contenidos funcionales relacionados con la expresin del ofrecimiento, intencin,
voluntad y decisin
1. Expresar la intencin o voluntad de hacer algo. (volo ad ludum ire; ascendere in
arborem non audeo) [X, XI, XIV, XX, XXII, XXVII, XXIX, XXXI, XXXIII]
2. Ofrecerse o negarse a hacer algo. (Nolo id facere) [X, XVII, XX, XXIII]
5. Contenidos funcionales para que el destinatario haga o no algo
1. Aconsejar (Poculum aquae Marco dare debes) [VIII, X, XVII, XX]
2. Advertir. (Cave canem) [XI, XVI]
3. Dar instrucciones y rdenes. (Syra, veni in hortum! , noli clamare) [IV, V, VI, VII, VIII, IX,
X, XI, XIV, XV, XVI, XVII, XX, XXIII, XXV]
4. Pedir un favor. (Potesne fenestram aperire?) [XI, XVI]

Cap. I IMPERIVM ROMANVM

CONTENIDOS FUNCIONALES

Contenido Funcional

Ejemplo

Exponente

1.2. VEROSIMILITUDO,

Ubi est Nilus? Num Creta oppidum est?

Interrogativas

FACULTAS ET DUBIUM

Quid est III?

Expresar probabilidad,
posibilidad y duda
1.4. CONIECTURA ET

Num Creta oppidum est? Creta oppidum

SENTENTIA

non est!, Creta est insula

Num...:? Non

Formular hiptesis y
opinin
1.5. DESCRIPTIO

Imperium Romanum est in Europa, in Asia,

Informar y describir

in Africa. Hispania et Syria et Aegyptus

Oraciones con
verbo sum

provinciae Romanae sunt. Germania non est

provincia Romana

Exercitatio: Fac sententias his imaginibus:

Ubi?
Estne..?

Num...:?

I et II
A et B...

Cap. II FAMILIA ROMANA

CONTENIDOS FUNCIONALES

Contenido Funcional

Ejemplo

Exponente

3.6. PROBATIO ET

Iulius: Numerus servorum meorum est

Exclamacin

IMPROBATIO

centum.

Expresar aprobacin/

Cornelius: Quid? Centum servi! Magnus est

desaprobacin

numerus servorum tuorum!

Exercitatio: His imaginibus cum condiscipulo fac dialogum:

- Numerus...
- Quid?
Disce haec verba
PROBATIO ET IMPROBATIO

Optime!, Minime!, Feliciter!, Recte facis

Ita vero

Cap. III PVER IMPROBVS

CONTENIDOS FUNCIONALES
Contenido Funcional

Ejemplo

Exponente

1.5. DESCRIPTIO

Iulius Quintum non audit neque venit. Cur

Oraciones con

Informar y describir

Iulius Quintum non audit? Iulius eum non

verbos predicativos.

audit, quia dormit

Anafricos

Puer qui parvam puellam pulsat improbus

est

relativos

3.1. ANIMUS

Iulia cantat. Iulia Laeta est.

laetus, iratus

Expresar estados de

Marcus: sst! Marcus iratus est.

ridet, plorat

nimo y sentimientos

Marcus Iuliam pulsat. Iam Iulia non cantat,

(alegra, satisfaccin,

sed plorat.

esperanza, simpata,
inters...)
3.3. ATTENTIO

Iulia Aemiliam vocat: Mamma, mamma, veni! vocare

Atraer la atencin

Aemilia: Quis me vocat?

vocativo

Quintus: Iulia te vocat.

imperativo

3.6. PROBATIO ET

Marcus puellam pulsat...et ridet! Quintus

ridet, iratus, laetus

IMPROBATIO

iratus est

Expresar aprobacin/
desaprobacin

Exercitatio: Fac sententias his imaginibus:

Puer qui , Puella quae...

quis..?
Hac imagine cum tuo condiscipulo Fabulam age

Cap. IV DOMINVS ET SERVI

CONTENIDOS FUNCIONALES
Contenido Funcional

Ejemplo

2.6. SALVE ET VALE

Medus: Salve, domine!

Salve

Saludar/despedirse.

Iulius: Salve! serve!

Domine, Iuli,

Presentarse y responder

Exponente

Aemilia, servi: voc.

a una presentacin

3.3. ATTENTIO

Iulius: Salve, serve!

vocativo

Atraer la atencin

Medus: Salve, domine!. Quid est?

st!

Iulius: St! Tace, serve!

5.3. IMPERIUM

Iulius: Dave, veni!

Dave, serve: voc.

Dar instrucciones y

Davus: Quid est, domine?

veni, tace,

rdenes

Iulius: St! Tace, serve! Ubi sunt nummi mei?

responde,

Aemilia: Responde,Dave! Dominus te

interroga:

interrogat!

Imperativo

Davus: Interroga Medum!

10

Exercitatio:
Saluta tuum magistrum!
https://voicethread.com/myvoice/#u1765893.b4885234.i24832650
Iunge imperium cum imaginibus:

Voca Medum!

Numera pecuniam!

Sume baculum!

Saluta dominum!

Pone sacculum in mensa!

Disce haec verba

EXCUSATIO

Ignosce mihi, ignoscite mihi

Veniam peto
Da veniam
Haec mea culpa est
Excusa me
Parva res est
excusatio non petita, accusatio manifesta!

ATTENTIO

Attende! Attendite!
Animadverte! Animadvertite!
Ausculta! Audi!

11

Cap. V VILLA ET HORTVS

CONTENIDOS FUNCIONALES

Contenido Funcional

Ejemplo

Exponente

1.1. CONSENSUS ET

Iulia: Videte, pueri, videte rosas meas!

DISSENSIO

Aemilia: Ecce puella pulchra cum rosis

Expresar acuerdo y

pulchris!

Acuerdo o
desacuerdo en
conversacin

desacuerdo

Verba Aemiliae Iuliam delectant.

Marcus: Rosae pulchrae sunt, puella sine
rosis pulchra non est!
Verba Marci Iuliam non delectant!
Aemilia:Tace, puer improbe! Iulia puella
pulchra est, cum rosis et sine rosis

3.1. ANIMUS

Aemilia: Ecce puella pulchra cum rosis

Expresar estados de

pulchris! Verba Aemiliae Iuliam delectant.

delectare

nimo y sentimientos
(alegra, satisfaccin,
esperanza, simpata,
inters...)
3.3. ATTENTIO

Aemilia imperat: Marce et Quinte! Iuliam

Atraer la atencin

vocate!

vocate

Delia ex atrio venit et dominam vocat: veni, o

domina! Age! Veni!

age
interjeccin o

3.4. DESIDERATIO ET

Iulia: Vide, mater! videte, pueri! Videte rosas delectare + ac

VOLUPTAS

meas! Iulia laeta est, rosae eam delectant

Expresar nuestros deseos

Marcus: Rosae pulchrae sunt, puella sine

y lo que nos gusta o

desagrada

rosis pulchra non est!.

Verba Marci Iuliam non delectant.

5.3. IMPERIUM

Iulia: Marce et Quinte! Venite! Hic multae

pueri, improbi: voc

Dar instrucciones y

rosae sunt!

Venite, videte,

rdenes

Quintus: Carpe rosas, Iulia!

tacete, discedite:

12

Iulia: Videte, pueri, videte rosas meas!

imperativo

Marcus et Quintus: puella sine rosis

Age, agite:

pulchra non est!

imperativo para

Aemilia:Tacete, pueri improbi! Agite!

hacer hincapi en la

discedite ex peristylo!

orden

Exercitatio: Primum videum videte :

https://www.youtube.com/watch?t=130&v=dkyAK6iaepM
Nunc fabulam agete. Si vis, muta sententias.
Ecce Dialogus:
COLLOQVIUM QVINTVM
Personae: lulius, Davus, Medus
In oppido Tusculo magnum forum est. In foro est templum antiquum. lulius in foro est cum
quattuor servis, neque Medus in iis est.
Ubi est Medus? Medus quoque in oppido Tusculo est, neque is in foro est cum domino, sed
sine domino in templo. Medus solus est in magno templo vacuo. Quid agit servus lulii in templo?
Nummos numerat.
Medus: "Quot nummi sunt in sacculo meo? Unus, duo, tres, quat-tuor, quinque, sex, septem,
octo, novem, decem.......nonaginta.
Ecce nonaginta nummi: magna pecunia mea est!"
"...mea est!" respondet templum vacuum.
Medus: "Quid? Num dominus adest?"
"...adest" respondet templum vacuum.
Sed solus est servus in templo. Nullus dominus verba eius audit. Non in templo, sed in foro est
lulius. Quid agit lulius in foro Tusculano? Dominus servum suum quaerit.
lulius imperat: "Quaere Medum, Dave!"
Davus: "Ubi?"
lulius: "Quaere eum in templo!"
Davus ab lulio discedit.
Iam Davus in templo est et Medum quaerit.
Davus Medum in templo videt.
Davus:"O Mede...!"
Medus: "St, tace, Dave! Tace et discede!"
Davus: "Dominus in oppido est et te quaerit. Iratus est dominus."
Medus: "Mene quaerit dominus? Cur me quaerit?"
Davus: "Quia nummi eius in sacculo tuo sunt! Dominus nummos suos quaerit."
Medus: "lulius meus dominus iam non est. Neque nummi eius in sacculo meo sunt."
Davus: "O improbe serve!"
Medus: "Age, discede, Dave et tace! Improbus est servus qui servum accusat."

13

Davus tacet, neque ab eo discedit. Medus ex sacculo suo sumit duos nummos.
Medus: "Ecce nummi tui, probe serve!"
Davus: "Non mei sunt nummi, neque tui, sed lulii sunt."
Davus nummos non smit, et solus discedit ex templo.
In foro lulius Davum interrogat: "Estne Medus in templo?"
Davus tacet.
lulius: "Responde, Dave! In templone est servus meus?"
Davus respondet: "In templo est... servus tuus nullus. (Medus servus tuus iam non est!)"
lulius, qui prima tantum verba Davi audit, ex oppido discedit sine Medo. Medus sine domino ex
oppido discedit.
Dic in numero plurali:
Saluta dominum!
Tace, puer!
Discede, serve!
Veni, Iulia!
Dormi!
Quinque dissimilitudines quaere

Disce haec verba

CONSENSUS ET DISSENSIO

Recte putas.
Recte sane
Rectissime!
Ita est,
Sic est
Ego non puto
Non credo

ADMISSUM ET ABNUENTIA

Maxime / minime
Mihi placet / mihi non placet

14

Me delectat / non me delectat

Gratias tibi ago

15

Cap. VI VIA LATINA

CONTENIDOS FUNCIONALES
Contenido Funcional

Ejemplo

Exponente

1.2. VEROSIMILITUDO,

Unde venit Iulius? Quo it Medus? Cur

Interrogativas

FACULTAS ET DUBIUM

Romam it Medus?

Expresar probabilidad,
posibilidad y duda
1.5. DESCRIPTIO

Medus Romam vocatur ab amica sua

pasiva

Informar y describir

Exercitatio: Fac dialogum his imaginibus:

Nunc imagina: amicus tuus in via vides. Eum Saluta et interroga:quo is? unde venis? et cetera.
Disce haec verba
SALVE ET VALE

Heus
Quomodo vales/ ut vales?
Bene / male/ haud bene/ haud male/ varie/
optime/ pessime/ ut soleo
Bene mihi est
Gratias

IMPERIUM

Dic clare!
Animum advertite!
Diligenter attendite!
Audi atque attende!
Audite (verba haec)!
Nunc loquere!

16

Cap. VII PVELLA ET ROSA

CONTENIDOS FUNCIONALES
Contenido Funcional

Ejemplo

Exponente

1.4. CONIECTURA ET

Syra: Nasua tuus tan formosus est quam

Nonne?

SENTENTIA

meus.

Formular hiptesis y
opinin

Iulia: Sed nasus tuus non formosus est!

Syra: Quid? Nonne formosus est nasus
meus??

2.2. POLLICITUM

Iulia: O, quam formosum est hoc malum!

Ofrecimiento

Ofrecer algo.

Iulius: Hoc pirum etiam tuum est, Iulia.

Dativo

Iulius ei pirum dat

3.1. ANIMUS

Aemilia laeta non est, quia Iulius abest, nam

Expresar estados de

Aemilia virum suum amat.

amare

nimo y sentimientos
(alegra, satisfaccin,
esperanza, simpata,
inters...)

Iulia in speculo se videt et se interrogat:

lacrimare

Estne foedus nasus meus? Iulia rursus

lacrimat

3.3. ATTENTIO

Delia: Veni in atrium, Iulia! Illic pater tuus te

Atraer la atencin

exspecta

3.6. PROBATIO ET

Iulia: Num nasus meus foedus est, Syra?

IMPROBATIO

Syra: Foedus? Immo formosus est nasus

Expresar aprobacin/

tuus

imperativo

immo

desaprobacin
5.3. IMPERIUM

Iulius: Hic saccum pone, Leander! Videte,

es, este: imperativo

Dar instrucciones y

pueri, hic saccus plenus malorum est.

sum

rdenes

Sed...ubi est Iulia?

Aemilia: Iulia rosas carpit in horto.
Iulius: Currite in hortum, pueri, et vocate
eam!
(Iulia venit)
Iulius: Quid est, mea Iulia? Cur es

17

tristis,Iulia? Es laeta! nasus tuus est

formosus!
Exercitatio: Fac dialogum:
Pater tuus cum servis venit ex oppido cum sacco plenus malorum Is tibi malum foedum dat!
-Saluta patrem
-Quid sentis?
Rosas ex horto carpis, et amicae tuae eas das.
-Saluta amicam
-Cur rosas das?
Impera condiscipulum:
Veni in atrium!
Claude ostium!
Filios saluta!
Terge oculos!
Sume duo pira e sacco!
Disce haec verba
CONSILIUM

Hoc consilium tibi do

VOTA

Feliciter!
Bene omnibus nobis!

SALVE ET VALE

Salve / Salvete
Quid agis/ agit?
Gratia tibi ago
Valete!
Bene vale

18

Cap. VIII TABERNA ROMANA

CONTENIDOS FUNCIONALES
Contenido Funcional

Ejemplo

Exponente

1.1. CONSENSUS ET

Medus: accipe nuos nonaginta aut nullos!

acuerdo tcito

DISSENSIO

Albinus: Num hic nonaginta sestertii sunt?

Expresar acuerdo y
desacuerdo

Medus: Numera eos!

Albinus numerat sestertios.

1.5. DESCRIPTIO

Hic anulus centum nummis constat

demostrativo

Emite ornamenta!

Imperativo

Informar y describir
2.1. CONSILIUM
Aconsejar

O Mede! Digitus medius nimis magnus est.

Pone anulum in digito quarto
2.2. POLLICITUM

Albinus: Aspicite hos anulos! Nonne hi anuli Oferta

Ofrecer algo

pulchri sunt?

Imperativo

Medus: Accipe numos nonaginta aut nullos!

2.3. NEGATIO

Albinus:Nonne pulchrae sunt hae

Responder

Negarse

margaritae?

tangencialmente

Medus: Amica mea multas margaritas

habet. Etiam sacculus meus vacuus est!
Medus: Ecce sestertii nonaginta

non satis

Albinus:Sed nonaginta non satis est.

Pretium anuli est sestertii centum
3.1. ANIMUS

Lydia laeta digitum suum aspicit et amico

osculum dare,

Expresar estados de

suo osculum dat

osculare

Lydia: Aspice illam tabernam! O, quam

aspicio

nimo y sentimientos
(alegra, satisfaccin,
esperanza, simpata,
inters...)
3.3. ATTENTIO

19

Atraer la atencin

pulchra sunt illa ornamenta. Lydia tabernam

digito monstrare

Albini digito monstrat

3.6. PROBATIO ET

Albinus: Pretium huius anuli est centum

IMPROBATIO

sestertii.

Expresar aprobacin/

Medus: Centum sestertii? Id magnum

desaprobacin
5.1. CONSILIUM

exclamacin

pretium est!
Lydia: Da huis tabernario centum sestertios!

Imperativo

Aconsejar

Exercitatio: Lege hunc dialogum

COLLOQVIVM OCTAVVM
Personae: lulius, Aemilia, Flora, lulia
Ecce lulius et Aemilia in foro Tusculano. Forum plenum est virorum et feminarum qui emunt aut
vendunt, in his Flora, puella formosa, quae rosas vendit. Aemilia rosas videt.
Aemilia: "Aspice rosas, luli!"
lulius: "Quas rosas?"
Aemilia: "Quas illa puella vendit." Puellam dgito monstrat.
lulius puellam aspicit.
lulius: "Formosa est puella."
Flora clamat: "Ecce rosae! Emite rosas!"
Aemilia cum lulio adit ad Floram, quae eos salutat: "Salvete, domine et domina! Aspicite has
rosas!"
Aemilia: "O, quam pulchrae sunt rosae tuae!"
lulius: "Hortus noster plenus est rosarum."
Aemilia: "Sed illae rosae quae sunt in horto nostro non tam pulchrae sunt quam hae."
lulius: "Neque filia nostra tam pulchra est quam haec puella."
Aemilia: "Tace, lulli Rosas aspice, non puellam!"
Flora ad lulium ridet. Aemilia non ridet.
lulius unam rosam sumit et puellam interrogat: "Quantum est pretium huius rosae?"
Aemilia: "Non unam tantum, sed multas rosas eme, Iuli!" Flora lulio et Aemiliae decem rosas
ostendit: "Ecce decem rosae. Pretium harum rosarum est duo sestertii tantum."
lulius: "Id magnum pretium non est. Ecce duo sestertii."
lulius Florae duos sestertios dat. Puella nummos sumit et lulio decem rosas vendit. lulius rosas
sumit et Aemiliae dat.
lulius: "Accipe has rosas a viro tuo, qui te amat, Aemilia!"
Aemilia laeta rosas accipit, et viro suo osculum dat.
Nunc signa in texto sententias :

20

Aemilia rosas videt et Iulium

monstrat
Flora rosas monstrat
Aemiliam rosae delectant
Iulium Flora delectat
Aemilia multas rosas vult

Iulius rosas emit

Prima pars videi vide:
https://www.youtube.com/watch?t=84&v=iw7w68r4UhA
Nunc cum tuo condiscipulo fac dialogum. Vende mala!

21

Cap. IX PASTOR ET OVES

CONTENIDOS FUNCIONALES
Contenido Funcional

Ejemplo

Exponente

3.1. ANIMUS

Parva ovis sine timore inter arbores errat

timor

3.3. ATTENTIO

Marcus perterritus ad villam currit et magna

clamare

Atraer la atencin

voce clamat: age!, veni, pater!

magna voce

5.3. IMPERIUM

Pastor: ecce vestigia ovis. Ubi est ovis ipsa? duc, ducite:

- Dar instrucciones y

Duc me ad eam, canis

Expresar estados de
nimo y sentimientos
(alegra, satisfaccin,
esperanza, simpata,
inters...)

rdenes

imperativo de duco
canis: vocativo

Exercitatio: Ecce Rufus, qui parvam villam cum horto prope silvam habet, iratus accurrit quia
oves pastoris Faustini rosas eius edunt. Fac dialogum inter pastorem Faustinum et Rufum:

22

Cap. X BESTIAE ET HOMINES

CONTENIDOS FUNCIONALES
Contenido Funcional

Ejemplo

Exponente

1.3. OBLIGATIO ET

Puer ambulare non potest, neque enim

necesse est +

NECESSITAS

pedes eum sustinere possunt, ergo necesse

infinitivo

Expresar obligacin
/necesidad y su falta

est eum portare

1.5. DESCRIPTIO

Sine anima nemo potest vivere

oracin de infinitivo

2.1. CONSILIUM

Pecuniam habere necesse est, nam qui

necesse est +

Aconsejar

pecuniam non habet cibum emere non

infinitivo

Informar y describir

potest
2.2. POLLICITUM

Iulia: Visne mecum pila ludere?

volo

2.3. NEGATIO

Marcus: Age! Ascende in arborem, Quinte!

non

Negarse

Quintus: In arborem ascendere non audeo

2.4. ADMISSUM ET

Iulia: Visne mecum pila ludere?

ABNUENTIA

Quintus: Id volo, Iulia

Ofrecer algo

volo

Aceptar / Declinar una

invitacin
3.1. ANIMUS

Marcus perterritus ad villam currit et magna

perterritus,

Expresar estados de

voce clamat: Age, Veni, pater!

magna voce

3.4. DESIDERATIO ET

Feminae quae pecuniam facere volunt

volo

VOLUPTAS

ornamenta sua vendunt

nimo y sentimientos
(alegra, satisfaccin,
esperanza, simpata,
inters...)

Expresar nuestros deseos

y lo que nos gusta o
desagrada
3.5. DECRETUM

Canis avem supra se volare videt eamque

vult

23

Expresar decisin

capere vult neque potest

4.1. VOLUNTAS

Quintus:Volo in arborem ascendere.

volo

Expresar la intencin o

Marcus: Ego ipse non audeo!

audeo

4.2. POLLICITATIO ET

Quintus:Volo in arborem ascendere.

volo

REPULSIO

Marcus: Ego ipse non audeo!

audeo

Iulia pilam tenet et cum pueris pila ludere

neque volunt

voluntad de hacer algo

Ofrecerse o negarse a
hacer algo

vult, neque ii cum puella ludere volunt

5.1. CONSILIUM

Spirare necesse est homini

necesse est + inf

Aconsejar

Exercitatio: Fac dialogum de his rebus:

-Potesne vivere sine amare?
-Amicus tuus in flumine natare vult, sed tu natare non audes.
-Frater tuus ut mortuus in terra iacet. Voca patrem.
Disce haec verba
VEROSIMILITUDO, FACULTAS ET DUBIUM

Procul dubio
Non dubio
Haud dubio
Certe
Certum, incertum est
Probabile est

ADMISSUM ET ABNUENTIA

Mihi convenit
Libenter
Libentissime
Mihi videtur
Ignosce mihi sed id facere non possum
Fortasse cras, hodie non possum

POLLICITATIO ET REPULSIO

Polliceor
Abnego
Abnuo

24

Cap. XI CORPVS HVMANVM

CONTENIDOS FUNCIONALES
Contenido Funcional

Ejemplo

Exponente

1.4. CONIECTURA ET

Iulius et Aemilia medicum stultum esse

putat

SENTENTIA

putant.

non putat

Formular hiptesis y
opinin

Aemilia non putat medicum puerum aegrum

sanare posse

1.5. DESCRIPTIO

Medicus puerum dormire dicit

Estilo indirecto

Bibe aquam modo!

Imperativo

Aemilia:Iam dormi, Quinte! Dormi bene!

Imperativo

3.1. ANIMUS

Aemilia gaudet quod filius vivit

gaudeo quod, +

Expresar estados de

Syra Quintum vivere gaudet

infinitivo

3.3. ATTENTIO

Puer digitum medici in pede suo sentit: ei,ei,

ei, ei! Interjeccin

Atraer la atencin

pes dolet!

3.4. DESIDERATIO ET

Quintus sanguinem de bracchio fluere sentit

VOLUPTAS

atque horret.

Expresar nuestros deseos

Syra: Stultus est medicus! Neque cor neque

Informar y describir
2.1. CONSILIUM
Aconsejar
2.7. VOTA
Formular buenos deseos

nimo y sentimientos
(alegra, satisfaccin,
esperanza, simpata,
inters...)

y lo que nos gusta o

horrere
Oracin exclamativa

cerebrum habet!

desagrada
4.1. VOLUNTAS

Iulius imperat: I ad oppidum, Syre, atque

imperat

Expresar la intencin o

medicum arcesse!

iubet

voluntad de hacer algo

Iulius servum suum Tusculum ire iubet

5.4. BENEFICIUM

Potesne medicum arcesere?

potes + infinitivo

Pedir un favor

25

Exercitatio: Fac dialogum:

Marcus: Puer improbus es. In horto cum fratre Quinto pila ludis. Curris post pilam et subito
pulsas pedem Quinti (et non pilam!). Vides Quintum ad terram cadere. Sanguis de pede eius
fluit. Tuo patre id narra.
Pater: interroga Marcum et monstra animum tuum (gaudeo, tristis sum, etc). Eum impera.

Disce haec verba

CONIECTURA ET SENTENTIA

Opinor
Sententia dare
Dicere
Suponer que: facio, fingo, pono, suppono
Mea sententia,...

ANIMUS

Gaudeo, laetor + abl.

Maereo
Stomachor
Cupio

CONSILIUM

Suadeo
Persuadeo
Moneo
Cur non..?

MONITUS

Moneo

26

Cap. XII MILES ROMANVS

CONTENIDOS FUNCIONALES
Contenido Funcional

Ejemplo

Exponente

3.1. ANIMUS

Miles Romanus hostem non metuit, sed sine

metuere, sine metu

Expresar estados de

metu impetum in hostem facit

nimo y sentimientos
(alegra, satisfaccin,
esperanza, simpata,
inters...)
5.3. IMPERIUM

Marcus: Mama, dic mihi, ubi est Quintus?

- Dar instrucciones y

Aemilia: Quintus in lecto est. Sed iuva me,

rdenes

fer arma avunculi tui in atrium!

dic, fer, fac:

imperativos
irregulares

Marcus: Graviora sunt quam mea! Id agere

non possum!
Aemilia: Id fac, Marce!

Exercitatio: Fac dialogum:

In horto sunt Marcus, Quintus et Iulia, pueri enim nidos quaerunt in arboribus. Iulia reperit pullos
aquilae et eos in umeros imponit. Subito aquila apparet...

Compara hos milites

Disce haec verba

27

DECRETUM

Dirimo
Decido
Statuo
decerno
Delibero
Constituo

VOLUNTAS

Peto
Exigo
Rogo
Interdico
Obligo
Se obligare
Ignosco
Licet

28

Cap. XIII ANNVS ET MENSES

CONTENIDOS FUNCIONALES
Contenido Funcional

Ejemplo

Exponente

1.5. DESCRIPTIO

Februarius brevior est quam Ianuarius

Comparativos y

Informar y describir

Superlativos

2.5. NARRATIO IN

Tempore antiquo Martius mensis primus

erat: imperfecto de

PRAETERITO

erat. Tunc September mensis septimus erat,

sum

Relatar acontecimientos y

October, November, December menses

conversaciones en el

octavus, nonus, decimus erant

pasado
3.1. ANIMUS

O, quam longae sunt horae, cum necesse

Expresar estados de

est totum diem in lecto iacere!

interjeccin

nimo y sentimientos
(alegra, satisfaccin,
esperanza, simpata,
inters...)
3.5. DECRETUM

Aemilia puerum dormire velle putat

velle

Expresar decisin

Exercitatio: Fac sententias:

Aestas calidior est quam Hiems.

Aestate laetus sum quia
Hieme volo ...

29

Quid faciunt femina prima et secunda?

Disce haec verba
VOTA

Hunc diem suavem meum natalem Agitemus

amoenum
Huic est hodie natalis dies
O diem laetum!
Sit tibi laeta dies hodie, venerande magister!
Annum novum faustum tibi et ad omnia, Quae
recte cupis, prosperum precor
Annum novum faustum et felicem

BENEFICIUM

Beneficium alicui praestare

Quaeso + infinitivo
Officium
Gratias

30

Cap. XIV NOVVS DIES

CONTENIDOS FUNCIONALES
Contenido Funcional

Ejemplo

Exponente

1.4. CONIECTURA ET

Uter puer aegrotat, Marcusne an Quintus?

an

SENTENTIA

Quintus aegrotat, Marcus valet

Formular hiptesis y
opinin
2.2. POLLICITUM

Possum poculum aquae tibi afferre

possum

2.6. SALVE ET VALE

Aemilia: Quintus quomodo se habet hodie?

Quomodo de

Saludar/despedirse.

Davus: Haud bene valet. Is dicit non modo

habet?

Presentarse y responder

pedem, sed etiam caput dolere

Haud bene, male...

se habet

2.7. VOTA

Marcus: Vale, pater!

Imperativo

Formular buenos deseos

Iulius: Vale, Marce! Bene ambula!

3.4. DESIDERATIO ET

Quintus: O quam longa nox est!

Interjeccin

3.6. PROBATIO ET

Davus: Frater tuus vigilat, nec surgere

exclamacin

IMPROBATIO

potest, quod pes et caput ei dolet.

Expresar aprobacin/

Marcus: Mihi quoque caput dolet!

Ofrecer algo

a una presentacin

VOLUPTAS
Expresar nuestros deseos
y lo que nos gusta o
desagrada

desaprobacin
4.1. VOLUNTAS

Marcus vestimenta sua a servo poscit

poscere

Expresar la intencin o
voluntad de hacer algo

Exercitatio: Narra dialogum:

31

32

Cap. XV MAGISTER ET DISCIPVLI

CONTENIDOS FUNCIONALES
Contenido Funcional

Ejemplo

Exponente

1.1. CONSENSUS ET

Sextus et Titus: Id quod dicis verum non

id quod dicis

DISSENSIO

est: nos ianuam pulsamus cum ad ludum

verum est/ falsum

Expresar acuerdo y
desacuerdo

venimus, et magistrum salutamus cum eum

est

videmus.Nonne verum dicimus, magister?

Verum dicis

Magister: Vos verum dicitis. Quod Marcus

dicit non est verum sed falsum..
Fac alios dialogos:
-Marcus improbus est quia Iuliam pulsat.
-Quintus aeger non est; tantum pedem dolet
-Saccus Leandri gravior est quam Syri.
-Romani sunt fortiores quam Germani
2.6. SALVE ET VALE

Sextus: Salve, magister!

Salve / Ave

Saludar/despedirse.

Diodorus: Salve! Quid est tibi nomen?

Ignosce mihi/ me

Presentarse y responder

Sextus: Mihi nomen est Sextus.

paenitet

a una presentacin

Diodorus: Ignosce, Quod nomen est tibi?

Sextus: Sextus!

3.1. ANIMUS

Lacrimare puero Romano non convenit

convenire

3.3. ATTENTIO

Titus: Ego librum non habeo

Quid?

Atraer la atencin

Magister: Quid? Cur librum non habes?

3.6. PROBATIO ET

Sextus et Titus: Id quod dicis verum non

IMPROBATIO

est.

Expresar aprobacin/

Diodorus: Verum est quod dicitis. Ego bene

Expresar estados de
nimo y sentimientos
(alegra, satisfaccin,
esperanza, simpata,
inters...)

verum est

33

desaprobacin

recito ac bonus sum magister

4.1. VOLUNTAS

Diodorus: in lectulo dormire licet, hic in ludo

Expresar la intencin o

non licet dormire!

licet

voluntad de hacer algo

5.3. IMPERIUM

Marcus: Iam satis est! Desine, magister!

Desine/Incipe

Dar instrucciones y

Diodorus: Ad sellam tuam redi atque

Ego te considere

rdenes

conside!

iubeo!: imperativo

(Marcus tacitus ante sellam stat)

en construccin de

Diodorus: Audisne, Marce? Ego te

infinitivo

considere iubeo!

Exercitatio: Fac dialogum:

-Advenis ad ludum et ianuam non pulsat antequam intras. Magister severus te reprehendit.
-Marcus post te est et in capite te pulsat. Et magister eum non videt!
-In aurem tuam dormientem servus Davus clamat: Marce! Mane est! Et aquam frigidam supra
caput te vertit!
Disce haec verba
CONSENSUS ET DISSENSIO

Assentior in parte, de cetero dubito

Recte mones.
Recte mones, edepol!
Mihi cum Marco convenit (ut + subj u orac.
inf.)
Nullo modo id possum credere

CONSILIUM

Tua interest hoc

Parvi, magni, pluris, maxime, multum, nihil
Refert
Quid refert si?
Id refert

DESIDERATIO ET VOLUPTAS

Libet mihi
Gratum est alicui
Mihi cordi est
Complaceo
Displiceo
Bene est, si vales

34

35